Melezleme Farkl genotipik yapdaki hayvanlarn iftletirilmesine melezleme denir. Farkl rklarn iftletirilmesi de aslnda rklar aras seleksiyondur.

Beklenen yarar ancak uygun rk veya hayvanlarn seilmesi ile salanabilir.

Islah melezlemesi evirme melezlemesi Kombinasyon melezlemesi Kullanma melezlemesi Terminal baba sistemleri

Islah Melezlemesi Islah melezlemesinde verimi yetersiz bulunan genotipi slah etmek iin verimi yeterli genotiple iftletirip 1 i gemeden melezlemeyi brakp bir rk oluturmaya balanr. Seleksiyon ve akrabal yetitirme Yani G1 e kadar evrilir, sr kapatlp iftletirilir.

evirme Melezlemesi evirme melezlemesined G1 dzeyi alr Trk Saanen rknda olduu gibi Saaanen dzeyi %99 olana kadar evirme melezlemesi yaplr. Melezleme yaplrken her generasyonda kltr rk genotipi artar ve bu iletmeye adapte olma frsat verilir. %50, %75, %87,5 %93,75, %96,875, %98,44 Kullanma Melezlemesi Mutlak heterozis dllerin ebeveynlerine stnldr. % heterozis ise dln sr ortalamasna yzdesidir. Akkaraman (ana)=50 kg

le de France(baba)=100kg Melez yavru=95kg ise Mutlak heterozis=95 [(100+50)/2]=95 Heterozis=20/75=0.27 Heterozis ve Epistatik Etki AABB olursa sadece A ve B aras epistatik etki varsa ortaya kar. AaBb olursa A ve B aras, A ve b aras, a ve B aras a ve b aras epistatik etkiler ortaya kabilir. Heterozis ve h Dk kaltm dereceli karakterlerde daha ok heterozis olur nk iki tarafta da eklemeli gen etkilerinden gelen varyans azdr. ki tarafta belli ynde homozigotlamlardr. Bir taraf mersine, br taraf tersine Eklemeli varyans dyk, dominans epistatik varyans yksektir. Akraba hatlar oluturulup bunlar iftletirilince heterozis elde edilebilir. Hayvanlarn kendi verimlerine deil melez yavrularnn verimlerine baklr. A rk ve D rk, C ve B rklarndan daha yksek performans gsterse bile, CB melezi AD melezinden daha yksek performans gsteriyorsa CB kullanlr. C ve B hatt veya rk kendi iinde oaltlr, sonra bu hatlar melezlenir. Bu hatlar akrabal yetitirildii iin ok az dl verir. Bylece B hattnn ana babas X ve Y hatlar C hattn ana babas Z ve K hatlar olsun, bylece B ve C hatlar da heterozigot olur ve ok dl verirler. Birleince gene ayn etkiyi verir nk birbirinden uzak heterozigotlar olurlar. Elimizde srekli melez hayvan olur, bylece yaama gc ve reme kabiliyeti yksek olur. Rotasyon melezlemesi Genotipte srekli dalgalanma olur. SakzXAkkaraman Dii X Sak, Dii X Akkaraman, Dii X sakz, Heterozis etki F e gre dk olur, nk hibir zaman %50 olmaz 75=20 kg

Deiik rklarda bulunan stn verim zelliklerini belirleyen genleri bir araya toplayarak hayvan bana verimlilii ya da genel olarak toplam fayday artrmak iin ayn tr iindeki rklar arasnda yaplan birletirmelere melezleme denir. Ksaca birbirinden farkl iki veya daha fazla rk arasnda yaplan birletirmeler melezleme, bunun sonucunda elde edilen yavrulara da melez denir. iki ya da daha fazla rk deiik sayda arzu edilen genlere sahip olduklarndan yeni ve stn zelliklere sahip bir rk gelitirmek iin melezleme nemli bir potansiyel oluturmaktadr. Hayvan yetitiriciliinde yan tr iinde yer alan rklar aras birletirmeler ok deiik gereke ve amalar ile yaplmaktadr. Bunlar bir slah programna bal olarak planl bir ekilde yaplabildii gibi, zellikle halk elinde plansz ve kontrolsz bir ekilde de olabilmektedir. Trkiye de planl ve plansz bir ekilde yaplan birletirmelerin bir sonucu olarak Trkiye sr ve koyun varlnn byk bir ounluu melez hayvanlardan olumaktadr. Hayvan yetitiriciliinde genel olarak evirme melezlemesi, kombinasyon melezlemesi ve kullanma melezlemesi olmak zere eit melezleme yaygn olarak yaplmaktadr, bunun yan sra bir rkta eksik olan bir zelliin kazandrlmas amac ile slah melezlemesi ad verilen zel bir melezleme yntemi de zaman zaman uygulanmaktadr. evirme melezlemesi Genelde dk verimli bir rkn stn zellikleri olan bir baka rka dntrlmesi amacyla uygulanr. Kltr rklarna dntrlerek hem adaptasyon kabiliyeti yksek hem de istenen zellikler ynnden yksek verimli bir rk elde etmektir. Kolay bir yntemdir. Baka rktan erkekleri ile birletirilirler Bir rka srekli olarak bir baka rkn genetik yaps katlarak balang rk ikinci rka dntrlmeye allr. Melezleme almalarnda melez yavrulara F ile ifade edilir ve balangta elde edilen birinci kuak melez yavrular F olarak tanmlanr. F melezi diiler tekrar yksek verimli kltr rk erkekler ile birletirilerek kltr rkna birinci geriye melezler (G) elde edilir. G diiler yeniden kltr rknn erkekleri ile birletiriler kltr rkna geriye ikinci melez (G) yavrular retilir. Her defasnda geriye melez dii yavrular kltr rk erkekler ile birletirilerek ileriye doru geriye melez nesiller elde edilir. Genel uygulama beinci kuak (G) yavrular elde edildikten sonra melezleme almalar braklr. nk beinci nesilde, kuakta yerli rkn kaltsal olarak pay yani genetik dzeyi %2-3e der ve balang rknn dntrlmek istenen yksek verimli rka dnt kabul edilir. evirme melezlemesi almalarnda F kuanda ya da ileri aamalarda elde edilen erkek yavrular kesime gnderilir. Elde edilen diiler ise kltr rk ya da dntrlmesi istenen

rkn erkei ile birletirilir. Bundan dolay evirme melezlemesine geriye melezleme veya srekli melezleme gibi isimler de verilebilmektedir. Gten sonra elde edilen yavrularn erkek ve diilerinin verimlerine gre seleksiyona tabi tutularak kendi aralarnda birletirilmelerine devam edilir. Elde edilen hayvanlar dntrlmek istenen orijinal kltr rklarna gre daha canl, daha salam ve hastalklara kar daha dayankl olup, evre koullarna daha kolay uyum salayabilirler. evirme Melezlemesinde baarl olabilmek iin dikkate alnmas gereken faktrler Yksek verimli kltr rknn csse gibi zellikleri yerli rka benzer ve aralarnda fark olmamas lazm ki rkn ok farkl genetik ve d grnlere sahip olmamalar lazm, Yerli yeteneinin uyum yetenei iyi olmamas durumunda kltr rknn hastalk ve dier evresel zelliklere kar dayankll gibi avantajlar ok fazla tayamaz. evrilecek rkn zellikleri belirlenirken sosyal, orafi, pazar ve ekonomik koullar dikkate alnmaldr. evirme melezlemesi uygulanrken elden geldiince az sayda zelliin slah zerinde durulmal ve bu zellikler ynnden homozigot yapl saf rk erkek materyal evirici rk olarak kullanlmaldr. Kullanlacak Erkek hayvanlarn genetik kapasiteleri yksek olmaldr. Melezleme devam ederken her kuaktaki melez diilerin en iyisi seilmelidir. Kombinasyon Melezlemesi Kombinasyon ya da birletirme melezlemesi iki veya daha fazla rkn istenen zelliklerini yeni bir rkta bir araya getirmek iin kullanlan bir melezleme yntemidir. Bir baka tanmlama ile ayr rklardaki eitli karakterleri bir araya toplayarak yeni bir rk elde etmek amac ile uygulanan melezlemeye kombinasyon melezlemesi denir. Melez azmanl denen heterozisden yararlanmak amacyla da yaplr. Yerli rklarn baz zelliklerinin korunarak slah edilmesinde en gvenilir melezleme yntemidir. Kombinasyon Melezlemesinin Uygulanmas kili veya ikiden fazla rkn yer ald bir melezleme eklinde uygulanabilir. ki saf rkn kombinasyon melezlemesinde kullanlarak bu rklarn istenen zelliklerinin yeni bir rkta toplanacan zerine rnek olarak; et verimi yksek yeni bir koyun rk gelitirmede eti koyun rklarnda ama kuzu verimi, kuzu eti verimidir. Bu hayvanlarda etilik zellikleri

yannda fazla sayda kuzu ve bu kuzular beslemek iin de analarda yksek st verimi istenir. Bunun iin eti bir rk ile st ve dl verimi yksek iki rk birletirilir ve iki rkn birletirilmesinden %50 anne, %50 baba rkn zelliklerin itayan birinci nesil F melezi yavrular elde edilir. Melezlerden etil, st ve dl verimi iyi olanlar seilir bu seilenden erkek ve dii melez yavrularn kendi aralarnda birletirilmesi ile F melezi hayvanlar elde edilir. F kuandan da et verimi ile st ve dl virimi zellikleri iyi olanlar seilip kendi aralarnda birletirilerek eled edilen melezlerde istenilen ellikler ynnden seleksiyon uygulanarak iki ayr rkta yksek dzeyde bulunan et verimi ile st ve dl verimi zellikleri yeni bir rkta bir araya getirilmeye alr. Anne baba rkna yakn olan ve toplam verimlilii belirli koullarda bu rklarn herhangi birinden yksek olan yeni bir rk elde edilir. Kombinasyonda genel olarak izlenecek yol Gelitirilecek rk tanmlanr. Hedef profil olarak renk, ibik ekli gaga yaps, yapa, pulluk, klk oran gibi morfolojik zellikleri ile canl arlk kazanc et kalitesi, oklu dourma zellii, st verimi gibi fizyolojik zellikleri tanmlanr. Bunlardan morfoloji zellikler zerinde genelde genlerin etki pay yksek olduundan kaltm derecesi yksektir ve daha kolay bir ekilde nesilden nesile aktarlabilirken, fizyolojik zellikler zerinde genlerin etki pay genelde dk olup kaltm dereceleri dktr. Bundan dolay daha ok evre faktrlerinin etkisi altndadrlar. iftletirmeler ikili veya l olabilir. Amac genetik etkileimi test etmektir. ok sayda rkla test birlemesi yaplabilir. nk yllar sren bir aratrmadr. Melezlemede amaca ulaldktan sonra sr kapatlr ve rk sabitletirme almalar yaplr. Elde edilen melez rklar kendi aralarnda iftletirilir.Fenotikip ve genotipik benzeyenler bir soy iinde toplanrlar. Melez yeni hayvan tipi kendilerinde belirlenen zellikleri sabit ve bir rnek olarak yavrularna geirdiklerinde ancak yeni bir rk olarak tanmlanabilir. Kombinasyon Melezlemesinin Uygulanmasnda dikkat edilecek zellikler evirme melezlemesine gre ok daha zor ve daha fazla dikkat isteyen bir melezlemedir. Bir rk dier bir rka veya iki veya daha fazla rkn zellikleri bir rkta yeni hayvan prototipine evrilmektedir. Kombinasyon melezlemesi yapacak kii iyi bir genetik bilgiye sahip dikkatli almas gerekir. Homozigot zellikli saf rk hayvanlar arasnda melezleme yaplr. Melezleme yoluyla elde edilen yeni rkn grubu zerinde toplanm bu zellikler yavrulara eit miktarda dalsn.

Kullanma Melezlemesi Pazar koullar,tketici talepleri dikkate alnarak ekonomik gerekelerle uygulanan ticari amal bir melezleme yntemidir. Heterozis melez azmanl gsteren dller elde edilmesi amacyla yksek verimli kullanma hayvanlar elde etmek iin uygulanr. Elde edilen melezler sadece retim iin kullanlrlar. Damzlk elde amalanmaz. Ana baba hatt saf olarak yetitirilir melezlenenler ticari olarak kullanlr. En yaygn ticari tavukulukta kullanlmaktadr.Yumurta ve pili eti retimi birbirleri ile pozitif ynde melez azmanl gsteren genetik adan farkl, akrabal yetitirilmi hatlar kullanlr. Yemden yararlanma, canl arlk kazanc, et verimi, kalitesi yksek kesim hayvanlar eldesi iin uygundur. Yal ve gen bireyler arasnda yaplrsa daha da baarl olunabilir diilik ve erkeklik trlerde deiebilir. Ticari hayatta pratik olarak kullanma melezlemesi genlerin dominant veya epistatik etkilerinden yararlanlarak heterozis yani melez azmanl gsteren ticari kullanma hayvanlar retilmesi amac ile uygulanr. Rotasyon melezlemesi ve deitirmeli melezleme de kullanma melezlemesi olarak deerlendirilebilir. Rotasyon melezlemesi Bir eit ticari kullanma melezlemesidir. farkl rk kullanlr. ki rk birletirilir elde edilen melez ile dier nc rk kullanlnr genelde nc rkn erkekleri ile birletirilir. Birletirmeden elde edilen diiler birinci rkn erkekleri ile birletirilir, bunlardan elde edilen diiler de ikincirkn erkeklerine verilir ve her birletirmede elde edilen diiler sras ile nc, birinci, ikinci rkn erkeklerine verilerek yetitirme srdrlr.Her birletirmede eld edeline melez erkeklerin tamam, diilerin damzlk fazlas kasaplk olarak deerlendirilir. Bu melezlemede erkek hayvanlar srekli elde bulundurulmaldr. Deitirmeli melezleme Hayvanlarda grlen heterozisten yararlanma amacyla yaplr. ki ayr saf rktan erkek damzlklar dii ana materyalle sras ile birletirilir. Elde edilmi melezlerin diileri dier rkn erkekleri ile birletirilir. Bu ekilde elde edilen diilerin iki ayr rktan erkekler ile nbetlee birletirilmesine devam edilir.

Melez erkekler kasaplk olarak piyasa srlr. Her hatt saf olarak devam ettirecek erkek ve diiler, dier hatla melezlenmelerinden retilen melez yavrularnn verim performanslarna baklarak seilirler. Bunun gibi iki rk ya da hat arasnda apraz melezlemeli ve ayn zamanda saf yetitirmeyi kapsayan seleksiyn metoduna tekrarl apraz seleksiyon denir.Bu seleksiyon ynteminde iki hat arasnda melezleme yaplmakla birlikte, sadece hatlardan birinde melez performansa gre seleksiyon yaplrsa buna da tekrarl seleksiyon denmektedir. Melezlemenin nemi Dnyada yaygn olarak kullanlan yksek verimli hayvanlarn byk ounluu melezleme ile elde edilmitir. En fazla ticari kullanma hayvanlar elde edilesi iin yararlanlmaktadr. eitli rk ya da hatlarn birletirilmesi sonucu ortaya kan melez azmanlndan yararlanlrken, eitli verim zellikleri ynnde gelimi olan bu rklardan bir kullanma rnn elde edilmesi ynnde en uygun bir ekilde kullanlmalar salar. Melezleme hayvanclkta yeni rklarn ve tiplerin gelitirilmesi bakmndan da nem tayan bir slah yntemidir. Melezleme yerli rklarn slahnda daha ksa srede ve ayn anda birka verim zelliini gelitirmeye imkan tanyan bir yetitirme eklidir.