L I NI

t n c Vi t Nam trong cng cu c cng nghi p ho - hi n i ho, n n kinh t ang trn pht tri n, vi c s d ng cc thi t b i n, kh c i n vo trong xy l p cc khu cng nghi p, khu ch xu t lin doanh, khu nh cao t ng ngy cng nhi u. V v y vi c tm hi u c tnh, k t c u, tnh ton l a ch n s d ng r t c n thi t cho sinh vin h c ngnh i n. Ngoi ra c n ph i c p nh t thm nh ng cng ngh m i ang khng ng ng c i ti n v nng cao cc thi t b i n. V i m t vai tr quan tr ng nh v y v xu t pht t yu c u, k ho ch o t o, chng trnh mn h c c a Tr ng Cao ng Ngo i ng - Cng ngh Vi t Nh t. Chng ti bin so n cu n gio trnh Kh c i n g m 4 ph n v i nh ng n i dung c b n sau: Ph n 1: L thuy t c b n c a kh c Ph n 2: Tm hi u Ph n 3: Gi i thi u Ph n 4: M t s s i n. i n h p.

c tnh, k t c u, l a ch n s d ng kh c c tnh, k t c u kh c i n cao p.

cn b n v nguyn l i u khi n, v n hnh.

Gio trnh Kh c i n c bi n so n ph c v cho cng tc gi ng d y c a gio vin v l ti li u h c t p c a h c sinh. Do chuyn mn v th i gian c h n nn khng trnh kh i nh ng thi t st, v y r t mong nh n c ki n ng gp c a ng nghi p v b n c cu n sch t ch t l ng cao hn. TC GI

http://www.ebook.edu.vn

PH N I: L THUY T C B N C A KH C Chng I: PHT NNG KH C

I. KHI NI M V KH C 1. Khi ni m I N

I N

I N

Kh c i n l thi t b dng ng c t, b o v , i u khi n, i u ch nh cc l i i n, m ch i n, cc lo i my i n v cc my trong qu trnh s n xu t. Kh c i n lm vi c lu di trong cc m ch d n i n, nhi t c a kh c i n tng ln gy t n th t i n nng d i d ng nhi t nng v t nng cc b ph n d n i n v cch i n c a kh c . V v y kh c i n lm vi c c trong m i ch khi nhi t c a cc b ph n ph i khng qu nh ng gi tr cho php lm vi c an ton lu di. 2. Phn lo i, cc yu c u c b n c a kh c i n

a) Phn lo i Kh c i n c phn ra cc lo i sau: - Kh c i n dng ng c t cc m ch i n: C u dao, My c t, Aptmat - Kh c i n dng m my: Cng t c t, Kh i ng t , B kh ng ch ch huy - Dng b o v ng n m ch c a l i i n: C u ch, Aptmat, Cc lo i my c t, Rle nhi t b) Cc yu c u c b n c a kh c i n m b o an ton cho cc thi t b i n v m b o tin c y c a Kh c i n th Kh c i n m b o m t s yu c u: - Kh c i n m v o lm vi c lu di v i cc thng s k thu t tr ng thi lm vi c nh m c: U m, I m. n nh nhi t, i n ng, c c ng c kh cao khi qu t i, khi ng n m ch, V t li u cch i n t t, khng b ch c th ng khi qu dng. - Kh c i n lm vi c ch c ch n, an ton khi lm vi c. II. TNH TON T N TH T I N NNG TRONG KH C T n th t i n nng trong kh c i n c tnh theo:
http://www.ebook.edu.vn

I N

Q = I 2 .R.t
0

Q: i n nng t n th t. i: dng i n trong m ch. R: i n tr c a kh c . t: Th i gian c dng i n ch y qua. Tu theo kh c i n t o nn t cc v t li u khch quan, kch th c khc nhau, hnh d ng khc nhau s pht sinh t n th t khc nhau. III. CC CH PHT NNG C A KH C I N Sau y l b ng nhi t cho php c a m t s v t li u: V t li u lm kh c i n xa Nhi t cho php (0C) 110 75 75 ng 110 120 110 V t li u khng b c cch i n ho c nh t cch i n. Dy n i d ng ti p xc c nh. V t li u c ti p xc d ng hnh ngn Ti p xc tr t c a Ti p xc m b c. V t khng d n i n v khng b c cch i n. ng v h p kim

Trong :

V t li u cch i n V i s i, gi y khng t m cch i n. V i s i, gi y c t m cch i n. H p ch t t ng h p Mica, s i thu tinh Mica, s i thu tinh c t m cch i n Ch t t ng h p Silic S cch i n.

C p cch nhi t Y A E B F H C

Nhi t cho php (0C) 90 105 120 130 155 180 >180

http://www.ebook.edu.vn

Tu theo ch khc nhau: 1. Ch

lm vi c khc nhau, m i kh c

i n s c s pht nng

lm vi c lu di c a kh c

i n

Kh c nhi t n quanh.
n nh

i n lm vi c lu di, nhi t trong kh c i n b t u tng v n nh th khng tng na, lc ny s to nhi t ra mi tr ng xung

B t

t(s)

2. Ch

lm vi c ng n h n c a kh c

i n

Ch lm vi c ng n h n c a kh c i n l ch khi ng i n nhi t c a n khng t t i nhi t n nh, sau khi pht nng ng n h n, kh c c ng t nhi t c a n s t xu ng t i m c khng so snh c v i mi tr ng xung quanh.
n nh

Pht nng

B t

t(s)

3. Ch

lm vi c ng n h n l p l i c a kh c

i n

Nhi t c a kh c i n tng ln trong kho ng th i gian kh c lm vi c, nhi t gi m xu ng trong kho ng th i gian kh c ngh , nhi t gi m cha t n gi tr ban u th kh c i n lm vi c l p l i. Sau kho ng th i gian, nhi t tng ln l n nh t g n b ng nhi t gi m nh nh t th kh c i n t c ch d ng.

http://www.ebook.edu.vn

CU H I CHNG 1 1. Nu khi ni m, phn lo i v cc yu c u c a kh c 2. Trnh by cc ch pht nng c a kh c i n. i n.

Chng 2: TI P XC I N - H
I. TI P XC I N 1. Khi ni m

QUANG

Ti p xc i n l ni m dng i n i t v t d n ny sang v t d n khc. B m t ti p xc c a hai v t d n c g i l ti p xc i n. Cc yu c u c b n c a ti p xc i n: - Ni ti p xc i n ph i ch c ch n, m b o. - M i ni ti p xc ph i c b n c kh cao. - M i n i khng c pht nng qu ga tr cho php. n nh nhi t v n nh ng khi c dng i n c c i i qua. - Ch u c tc ng c a mi tr ng (nhi t , ch t ho h c...) m b o cc yu c u trn, v t li u dng lm ti p i m c cc yu c u: i n d n v nhi t d n cao. b n ch ng r trong khng kh v trong cc kh khc. b n ch ng t o l p mng c i n tr su t cao. c ng b gi m l c nn. c ng cao gi m hao mn cc b ph n ng ng t. b n ch u h quang cao (nhi t nng ch y). n gi n gia cng, gi thnh h .
http://www.ebook.edu.vn 9

M t s v t li u dng lm ti p i m: 2. Phn lo i ti p xc i n

ng, B c, Nhm, Vonfram...

D a vo k t c u ti p i m, c cc lo i ti p xc i n sau: a) Ti p xc c nh Cc ti p i c n i c nh v i cc chi ti t d n dng i n nh l: thanh ci, cp i n, ch n i kh c vo m ch. Trong qu trnh s d ng, c hai ti p i m c g n ch t vo nhau nh cc bu lng, hn nng hay ngu i. b) Ti p xc ng m L ti p xc ng ng t m ch i n. Trong tr ngh p ny ht sinh h quang i n, c n xc nh kho ng cch gi a ti p i m tnh v ng d a vo dng i n nh m c, i n p nh m c v ch lm vi c c a kh c i n. c) Ti p xc tr t L ti p xc c gp v vnh tr t, ti p xc ny cng d sinh ra h quang i n. 3. Cc y u t nh h ng n i n tr ti p xc

- V t li u lm ti p i m: v t li u m m ti p xc t t. - Kim lo i lm ti p i m khng b xy ha. - L c p ti p i m cng l n th s t o nn nhi u ti p i m ti p xc. - Nhi t ti p i m cng cao th i n tr ti p xc cng l n. - Di n tch ti p xc. Thng th ng dng h p kim lm ti p i m. II. H QUANG I N

1. Khi ni m Trong cc kh c i n dng ng ng t m ch i n (c u dao, contactor, rle...) khi chuy n m ch s pht sinh hi n t ng phng i n. N u dng i n ng t d i 0,1A v i n p t i cc ti p i m kho ng 250 300V th cc ti p i m s phng i n m . Tr ng h p dng i n v i n p cao hn tr s trong b ng sau s sinh ra h quang i n. V t li u lm ti p i m Platin
http://www.ebook.edu.vn

U(V) 17

I(A) 0,9
10

Vng B c Vonfram ng Than

15 12 17 12,3 18 22

0,38 0,4 0,9 0,43 0,03

2. Tnh ch t c b n c a phng i n h quang Phng i n h quang ch x y ra khi cc dng i n c tr s l n. Nhi t trung tm h quang r t l n v trong cc kh c c th M t S t p dng i n t i Cat t l n (104 105)A/cm2. Cat t b ng 10 20V v th c t khng ph thu c vo dng i n. n

600080000K.

3. Qu trnh pht sinh v d p h quang a) Qu trnh pht sinh h quang i n: i v i ti p i m c dng i n b, ban u kho ng cch gi a chng nh t ng khi i n p t c tr s nh t nh, v v y trong kho ng khng gian ny s sinh ra i n tr ng c c ng r t l n (3.107V/cm) c th lm b t i n t t Catt g i l pht x t ng i n t (g i l pht x ngu i i n t ). S i n t cng nhi u, chuy n ng d i tc d ng c a i n tr ng lm ion ho khng kh gy h quang i n. i v i ti p i m c dng i n l n, qu trnh pht sinh h quang ph c t p hn. Lc u m ti p i m, l c p gi a chng c tr s nh nn s ti p i m ti p xc dng i n di qua t. M t dng i n tng ng k n hng ch c nghn A/cm2, do t i cc ti p i m s pht nng s tng n m c lm cho nhau, gi t kim lo i c ko cng ra tr thnh c u ch t l ng v n i li n hai ti p i m ny, nhi t c a c u ch t l ng ti p t c tng, lc c u ch t l ng bc h i v trong khng gian gi a hai ti p i m xu t hi n h quang i n. V qu trnh pht nng c a c u th c hi n r t nhanh nn s b c h i mang tnh ch t n . Khi c u ch t l ng c t ko theo s mi mn ti p i m, i u ny r t quan tr ng khi ng t dng i n qu l n hay qu trnh ng m x y ra th ng xuyn. b) Qu trnh d p t t h quang i n
http://www.ebook.edu.vn 11

i u ki n d p t t h quang l qu trnh ng i l i v i qu trnh pht sinh h quang: - H nhi t h quang. - Ko di h quang. - Chia h quang thnh nhi u o n nh . - Dng nng l ng bn ngoi ho c chnh n th i t t h quang. - M c i n tr Shunt tiu th nng l ng h quang Thi t b d p t t h quang. - H nhi t h quang b ng cch dng hi kh ho c d u lm ngu i, dng vch ngn h quang c xt. - Chia h quang thnh nhi u c t nh v ko di h quang b ng cch dng vch ngn chia thnh nhi u ph n nh v th i kh d p t t. - Dng nng lng bn ngoi ho c chnh n th i t t h quang, nng l ng c a n t o p su t th i t t h quang. - M c i n tr Shunt tiu th nng l ng h quang (dng i n tr m c song song v i hai ti p i m sinh h quang). CU H I CHNG 2 1. Nu khi ni m, phn lo i ti p xc i n. 2. Nu khi ni m, tnh ch t c b n c a phng i n h quang

PH N II: TM HI U C TNH, K T C U, TNH TON L A CH N S D NG KH C I N H P. Chng 3: KH C I N NG NG T - B O V M CH I N A CB (CIRCUIT BREAKER)

I. KHI NI M V YU C U. CB (CB c vi t t t t danh t Circuit Breaker), CB l kh c i n dng ng ng t m ch i n (m t pha, ba pha); c cng d ng b o v qu t i, ng n m ch, s t p... m ch i n. Ch n CB ph i tho mn ba yu c u sau:

http://www.ebook.edu.vn

12

- Ch lm vi c nh m c c a CB th i l ch lm vi c di h n, ngha l tr s dng i n nh m c ch y qua CB lu tu . M t khc, m ch dng i n c a CB ph i ch u c dng i n l n (khi c ng n m ch) lc cc ti p i m c a n ng hay ang ng. - CB ph i ng t c tr s dng i n ng n m ch l n, c th vi ch c KA. Sau khi ng t dng i n ng n m ch, CB m b o v n lm vi c t t tr s dng i n nh m c. nng cao tnh n nh nhi t v i n ng c a cc thi t b i n, h n ch s ph ho i do dng i n ng n m ch gy ra, CB ph i c th i gian c t b. Mu n v y th ng ph i k t h p l c thao tc c h c v i thi t b d p h quang bn trong CB. II. C U T O V NGUYN L HO T 1. C u t o a) Ti p i m CB th ng c ch t o c hai c p ti p i m (ti p i m chnh v h quang), ho c ba c p ti p i m (chnh, ph , h quang). Khi ng m ch, ti p i m h quang ng tr c, ti p theo l ti p i m ph , sau cng l ti p i m chnh. Khi c t m ch th ng c l i, ti p i m chnh m tr c, sau n ti p i m ph , cu i cng l ti p i m h quang. Nh v y h quang ch chy trn ti p i m i m h quang, do o b o v c ti p i m chnh d n i n. Dng thm ti p i m ph trnh h quang chy lan vo lm h h i ti p i m chnh. b) H p d p h quang CB d p c h quang trong t t c cc ch lm vi c c a l i i n, ng i ta th ng dng hai ki u thi t b d p h quang l: Ki u n a kn v ki u h . Ki u n a kn c d t trong v kn c a CB v c l thot kh. Ki u ny c dng i n gi i h n c t khng qu 50KA. Ki u h c dng khi gi i h n dng i n c t l n hn 50KA ho c i n p l n 1000V (cao p). Trong bu ng d p h quang thng d ng, ng i ta dng nh ng t m thp x o thnh l i ngn, phn chia h quang thnh nhi u o n ng n thu n l i cho vi c d p t t h quang. c) C c u truy n ng c t CB Truy n ng c t th ng c hai cch: B ng tay v b ng c i n ( i n t , ng c i n).
http://www.ebook.edu.vn 13

NG

i u ki n b ng tay c th c hi n v i cc CB c dng i n nh m c khng l n hn 600A. i u khi n b ng i n t (nam chm i n) c ng d ng cc CB c dng i n l n hn ( n 1000A). tng l c i u khi n b ng tay ng i ta dng m t tay di ph theo nguyn l n b y. Ngoi ra cn c cch i u khi n b ng ng c i n ho c b ng kh nn. d) Mc b o v CB t ng c t nh cc ph n t b o v - g i l mc b o v , s tc ng khi m ch i n c s c qu dng i n (qu t i hay ng n m ch) v s t p. Mc b o v qu dng i n (cn g i l b o v dng i n c c i) b ov thi t b i n khong b qu t i v ng n m ch, ng th i gian dng i n c a mc b o v ph i n m d i ng c tnh c a i t ng c n b o v . Ng i ta th ng dng h th ng i n t v rle nhi t lm mc b o v , t bn trong CB. Mc ki u i n t c cu n dy m c n i ti p v i m ch chnh, cu n dy ny c qu n ti t di n l n ch u dng t i v t vng. Khi dng i n v t qu tr s cho ph p th ph n ng b ht v nc s d p vo kh p ri t do, lm ti p i m c a CB m ra. i u ch nh vt thay i l c khng l xo, ta c th i u ch nh c tr s dng i n t c ng. gi th i gian trong bo v qu t ki u i n t , ng i ta thm m t c c u gi th i gian. Mc ki u rle nhi t n gi n hn c , c k t c u tng t nh rle nhi t c ph n t pht nng u n i ti p v i m ch i n chnh, t m kim lo i kp dn n lm nh kh p ri t do m ti p i m c a CB khi c qu t i. Ki u ny c nh c i m l qun tnh nhi t l n nn khng ng t nhanh c dng i n tng v t khi c ng n m ch, do ch b o v c dng i n qu t i. V v y ng i ta th ng s d ng t ng h p c mc ki u i n t v mc ki u rle nhi t trong m t CB. Lo i ny c dung CB c dng i n nh m c n 600A. Mc b o v s t p (cn g i l b o v i n p th p) cng th ng dung ki u i n t . Cu n dy m c song song v i mn ch i n chnh, cu n dy ny c qu n t vng v i dy ti t di n nh ch u i n p ngu n. 2. Nguyn l ho t a) S ng i (hnh v 1.1)

nguyn l c a CB dng i n c c

http://www.ebook.edu.vn

14

Hnh 1.1 S CB dng i n c c i tr ng thi bnh th ng sau khi ng i n, CB c gi tr ng thi ng ti p i m nh mc 2 kh p v i mc 3 cng m t c m v i ti p i m ng. B t CB tr ng thi ON, v i dng i n nh m c nam chm i n 5 v ph n ng 4 khng ht . Khi m ch i n qu t i hay ng n m ch, l c ht i n t nam chm i n 5 l n hn l c l xo 6 lm cho nam chm i n 5 s ht ph n ng 4 xu ng lm b t nh mc 3, mc 5 c th t do, l xo 1 c th l ng, k t qu cc ti p i m c a CB c m ra, m ch i n b ng t. b) S nguyn l CB i n p th p (hnh 1.2)

Hnh 2.2: S B t CB tr ng thi ON, v i i n p ng 10 ht l i v i nhau.

CB i n p th p nh m c nam chm i n 11 v ph n

http://www.ebook.edu.vn

15

Khi s t p qu m c, nam chm i n 11 s nh ph n ng 10, l xo 9 ko mc 8 b t ln, mc 7 th t do, th l ng, l xo 1 c th l ng, k t qu cc ti p i m c a CB c m ra, m ch i n b ng t. 3. Phn lo i v cch l a ch n CB Theo k t c u, ng i ta chia CB ra lm ba lo i: m t c c, hai c c v ba c c. Theo th i gian thao tc, ng i ta chia CB ra lo i tc ng khng t c th i v lo i tc ng t c th i (nhanh). Tu theo cng d ng b o v , ng i ta chia CB ra cc lo i: CB c c i theo dng i n, CB c c ti u theo i n p. CB dng i n ng c ... Vi c l a ch n CB ch y u d a vo: - Dng i n tnh ton i trong m ch. - Dng i n qu t i. - CB thao tc ph i c tnh ch n l c. Ngoi ra l a ch n CB cn ph i cn c vo c tnh lm vi c c a ph t i l CB khng c php c t khi c qu t i ng n h n th ng x y ra trong i u ki n lm vi c bnh th ng nh dng i n kh i ng, dng i n nh trong ph t i cng ngh . Yu c u chung l dng i n nh m c c a mc b o v ICB khng c b hn dng i n tnh ton Itt c a m ch. Tu theo c tnh v i u ki n lm vi c c th c a ph t i, ng i ta h ng d n l a ch n dng i n nh m c c a mc b o v b ng 125%, 150% hay l n hn n a so v i dng i n tnh ton. CU H I CHNG 3 PH N A 1. Cho bi t cng d ng, c u t o, cc lo i CB? 2. Hy nu nguyn l ho t ng c a cc lo i CB? 3. Cch ch n CB?

B - C U CH
I. KHI NI M V YU C U C u ch l m t lo i kh c i n dng b o v thi t b v l i i n trnh s c ng n m ch, th ng dng b o v cho ng dy d n, my bi n p, ng c i n, thi t b i n, m ch i n i u khi n, m ch i n th p sng.
http://www.ebook.edu.vn 16

C u ch c c i m l n gi n, kch th c b, kh nng c t l n v gi thnh h nn c ng d ng r ng ri. Cc tnh ch t v yu c u c a c u ch: - C u ch c c tnh lm vi c n nh, khng tc ng khi c dng i n m my v dng i n nh m c lu di i qua. c tnh A s c a c u ch ph i th p hn c tnh c a i t ng b o v . - Khi c s c ng n m ch, c u ch tc ng ph i c tnh ch n l c. - Vi c thay th c u ch b chy ph i d dng v t n t th i gian. II. C U T O V NGUYN L HO T 1. C u t o C u ch bao g m cc thnh ph n sau: + Ph n t ng t m ch: y chnh l thnh ph n chnh c a c u ch, ph n t ny ph i c kh nng c m nh n c gi tr hi u d ng c dng i n qua n. Ph n t ny c gi tr i n tr su t b (th ng b ng b c, ng hay cc v t li u d n c gi tr i n tr su t nh ln c n v i cc gi tr nu trn...). Hnh d ng c a ph n t c th d ng l m t dy (ti t di n trn), d ng bng m ng. + Thn c a c u ch: Th ng b ng thu tnh, ceramic (s g m) hay cc v t li u khc tng ng. V t li u t o thnh thn c a c u ch ph i m b o c hai tnh ch t: - C b n c kh. - C b n v i u ki n d n nhi t v ch u ng c cc s thay i nhi t t ng t m khng h h ng. + V t li u l p y (bao b c quanh ph n t ng t m ch trong thn c u ch): Th ng b ng v t li u Silicat d ng h t, n ph i c kh ngng h p th c nng l ng sinh ra do h quang v ph i m b o tnh cch i n khi x y ra hi n t ng ng t m ch. + Cc u n i: Cc thnh ph n ny dng nh v c nh c u ch trn cc thi t b ng ng t m ch; ng th i ph i m bo tnh ti p xc i n t t. 2. Nguyn l ho t ng NG

c tnh c b n c a c u ch l s ph thu c c a th i gian ch y t v i dng i n ch y qua ( c tnh Ampe - giy). c tc d ng b o v , ng Ampe giy c a c u ch t i m i i m ph i th p hn c tnh c a i t ng c n b o v .
http://www.ebook.edu.vn 17

+ i v i dng i n nh m c c a c u ch: Nng l ng sinh ra do hi u ng Joule khi c dng i n nh m c ch y qua s to ra mi tr ng v khng gy nn s nng ch y, s cn b ng nhi t s c thi t l p m t gi tr m khng gy s gi ho hay ph h ng b t c ph n t no c a c u ch. + i v i dng i n ng n m ch c a c u ch: S cn b ng trn c u ch b ph hu , nhi t nng trn c u ch tng cao v d n n s ph hu c u ch: Ng i ta phn thnh hai giai o n khi x y ra s ph hu c u ch: - Qu trnh ti n h quang (tp). - Qu trnh sinh ra h quang (ta). l
Dng i n ph ng on Dng i n ti n h quang

Dng i n trong Qu trnh h quang

t tp ta
Th i gian ti n h quang Th i gian sinh h quang Th i gian ton b qu trnh

Gi n quang

th i gian c a qu trnh pht sinh h

t0: Th i i m b t u s c . tp: Th i i m ch m d t giai o n ti n h quang. tt: Th i i m ch m d t qu trnh pht sinh h quang. * Qu trnh ti n h quang: Gi s t i th i i m t0 pht sinh s qu dng, trong kho ng th i gian tp lm nng ch y c u ch v pht sinh ra h quang i n. Kho ng th i gian ny ph thu c vo gi tr dng i n t o nn do s c v s c m bi n c a c u ch. * Qu trnh pht sinh h quang: T i th i i m tp h quang sinh ra cho n th i i m t0 m i d p t t ton b h quang. Trong su t qu trnh ny, nng l ng
http://www.ebook.edu.vn 18

Trong :

sinh ra do h quang lm nng ch y cc ch t lm y t i mi tr ng h quang sinh ra; i n p hai u c u ch h i ph c l i, m ch i n c ng t ra. 3. Phn lo i, k hi u, cng d ng C u ch dng trong l i i n h th c nhi u hnh d ng khc nhau, trong s nguyn l ta th ng k hi u cho c u ch theo m t trong cc d ng sau:

C u ch c th chia thnh hai d ng c b n, ty thu c vo nhi m v : + C u ch lo i g: C u ch d ng ny ch c kh nng ng t m ch, khi c s c hay qu t i hay ng n m ch x y ra trn ph t i. + C u ch lo i a: C u ch d ng ny ch c kh nng b o v duy nh t tr ng thi ng n m ch trn t i. Mu n phn bi t nhi m v lm vi c c a c u ch, ta c n cn c vo c tuy n Ampe giy (l ng bi u di n m t m i quan h gi a dng i n qua c u ch v th i gian ng t m ch c a c u ch). G i ICC: Gi tr dng i n ng n m ch. IS: Gi tr dng i n qu t i. V i c u ch lo i g: Khi c dng ICC qua m ch n ph i ng t m ch t c th, v khi c dng IS qua m ch c u ch khng ng tm ch t c th m duy tr m t kho ng th i gian m i ng t m ch (th i gian ng t m ch v gi tr dng IS t l ngh ch v i nhau). Do n u quan st hai c tnh Ampe giy c a hai lo i c u ch a v g; ta nh n th y c tnh Ampe giy c a c u ch lo i a n m xa tr c th i gian (tr c tung) v cao hn c tnh Ampe giy c a c u ch lo i g.

c tnh Ampe giy c a cc lo i c u ch

http://www.ebook.edu.vn 19

4. Cc

c tnh i n p c a c u ch

i n p nh m c l gi tr i n p hi u d ng xoay chi u xu t hi n hai u c u ch (khi c u ch ng t m ch), t n s c a ngu n i n trong ph m vi 48Hz n 62Hz.. - Dng i n nh m c l gi tr hi u d ng c a dng i n xoay chi u m c u ch c th t i lin t c th ng xuyn m khng lm thay i c tnh c a n. - Dng i n c t c c ti u l gi tr nh nh t c a dng i n s c m dy ch c kh nng ng t m ch. Kh nng c t nh m c l gi tr c c i c a dodngf i n ng n m ch m c u ch c th c t. Sau y l cc v tr trn bi u c a cc dng i n khc nhau:

Cc c tnh c a dng i n

Dng i n s d ng

Dng i n ng n m ch

Cc

c tnh c a c u ch

Dng i n nh m c

Dng i n Dng i n Kh nng c t c c ti u c t gi i h n c t nh m c

CU H I CHNG 3 PH N B 1. Nu cng d ng c a c u ch? 2. Cho bi t c u t o c a c u ch g m cc thnh ph n no? 3. C u ch c m y lo i. Ch c nng c a t ng lo i c u ch ?

http://www.ebook.edu.vn

20

C - THI T B CH NG DNG I N R
I. KHI NI M C th ng i r t nh y c m v i dng i n, v d : dng i n nh hn 10mA th ng i c c m gic kim chm; l n hn 10mA th cc c b p co qu p; dng i n n 30mA a n tnh tr ng co th t, ng t th v ch t ng i. Khi thi t b i n b h h ng r i n, ch m mt m ng i s d ng ti p xc vo s nh n dng i n i qua ng i xu ng t i n p ngu n. Trong tr ng h p ny, CB v c u ch khng th tc ng ng t ngu n i n v i thi t b , gy nguy hi m cho ng i s d ng. N u trong m ch i n c s d ng thi t b ch ng dng i n r th ng i s d ng s trnh c tai n n do thi t b ny ng t ngu n i n ngay khi dng i n r xu t hi n. II. C U T O V NGUYN L HO T 1. C u t o Thi t b ch ng dng i n r ho t ng trn nguyn l b o v so l ch, c th c hi n trn c s cn b ng gi a t ng dng i n vo v t ng dng i n i ra ti t b tiu th i n. Khi thi t b tiu th i n b r i n, m t ph n c a dng i n c r nhnh xu ng t, l dng i n r. Khi c dng i n v theo ng dy trung tnh r t nh v rle so l ch s d tm s m t cn b ng ny v i u khi n c t m ch i n nh thi t b b o v so l ch. Thi t b b o v so l ch g m hai ph n t chnh: - M ch i n t d ng hnh xuy n m trn c qu n cc cu n dy c a ph n cng su t (dy c ti t di n l n), ch u dng cung c p cho thi t b tiu th i n. - Rle m m ch cung c p c i u khi n b i cu n dy o l ng (dy c ti t di n b) cng c t trn hnh xuy n ny, n tc ng ng t cc c c. a) i v i h th ng i n m t pha NG

http://www.ebook.edu.vn

21

Ch thch: - I1: Ddng i n i vo thi t b tiu th i n. - I2: Dng i n i t thi t b tiu th i n ra. - Isc: Dng i n s c . - In: Dng i n i qua c th ng i. - 1: Thi t b o l ng s cn b ng. - 2: C c u nh . - 3: Li t hnh vnh xuy n. Tr ng h p thi t b
c s c : I1 = I2

i n khng

Tr ng h p s c : I1 I2 = Isc
I1 I2 do

xu t hi n m t

s cn b ng trong hh xuy n t , d n n c m ng m t dng i n trong cu n dy d tm, a n tc ng rle v k t qu lm m m ch i n. b) i v i h th ng i n ba pha Ch thch: - I1: Dng i n i qua pha 1. - I2: Dng i n i qua pha 2. I3: Dng i n i qua pha 3. I0: Dng i n i qua dy trung tnh.
22

http://www.ebook.edu.vn

1: C c u nh . 2: Li t hnh vnh xuy n. i n khng c s c : I1 = I2 = I3 = I 0 = 0 . T thng t ng

Tr ng h p thi t b

trong m ch t hnh xuy n b ng 0, do s khng c dng i n c m ng trong cu n dy d tm. Tr ng h p thi t b c s c : I1 I2 I3 I 0 = 0 . T thng t ng trong m ch t hnh xuy n khng b ng 0, do s c dng i n c m ng trong cu n dy d tm, v y cu n dy d tm s tc ng m cc c c i n. c) Phn lo i RCD theo c c c a h th ng i n.

RCD 4

RCD 3

RCD 2

RCD tc III. S TC

ng t c th i v RCD tc

ng c th i gian tr .

NG C A THI T B CH NG DNG I N R

1. S tc

ng tin c y c a RCD ng r danh nh

- RCD tc ng nh y v tin c y. - Dng i n tc ng r th c t lun th p hn dng tc d n hay t ng t. - Th i gian tc xu t quy

(ghi trn nhn hi u c a RCD) kho ng 20 40% khi dng i n r xu t hi n tng ng th c t u nh hn th i gian tc ng c nh s n ng c t

nh (ghi trn nhn hi u) kho ng 20 80%. Thng th ng th i gian tc

ng c t m ch c ghi trn nhn hi u c a RCD l 0,1s v th i gian tc m ch th c t n m trong kho ng 0,02 0,08s. 2. S tc ng c tnh ch n l c c a RCD b o v h th ng i n s

i n.

- Khi xu t hi n dng i n r l n o n ng dy i n ho c ph t i, RCD c l p t g n nht s tc ng c t m ch, tch o n dy ho c ph t i b r

http://www.ebook.edu.vn 23

i n ra kh i h th ng cung c p i n. Nh v y m b o tnh ch n l c, vi c cung c p i n khng nh h ng n ph n cn l i. - N u RCD l p t khng ng yu c u k thu t th RCD s khng tc ng c t m ch khi xu t hi n dng i n r ph n ng dy hay ph t i tng ng v i chng, ho c tc ng khng ng yu c u ra. a) Kh nng ch n l c t ng h p Kh nng ch n l c t ng h p l nh m lo i tr duy nh t thi t b c s c . t c kh nng ny ph i tho mn hai i u ki n: - Dng i n so l ch d nh m c c a RCD pha trn ph i c gi tr l n hn dng i n so l ch d nh m c c a RCD pha d i. - Th i gian t i thi u khng lm vi c c a RCD pha trn ph i c gi tr l n hn th i gian t i thi u khng lm vi c c a RCD pha d i. b) Kh nng ch n l c t ng ph n Tnh ch n l c c g i l t ng ph n v n khng tip snh n i v i m t s gi tr dng i n s c . Tnh ch n l c c tho mm khi cc h qu c a m t s s c c th ko theo ng t i n t ng ph n hay ng t i n ton b h th ng cung c p i n. V d v ch n l c t ng ph n:

H th ng cung c p i n cng nghi p v i kh nng ch n l c t ng 3 m c ch m (tr ) m c 1: ch m 200ms; m c 2: ch m 50ms; m c 3 khng c th i gian tr . CU H I CHNG 3 PH N C 1. Trnh by c u t o v nguyn l ho t ng c a thi t b ch ng r. 2. Trnh by s tc ng c a thi t b ch ng dng i n r.

http://www.ebook.edu.vn

24

Chng 4: KH C
I. C U DAO 1. Khi qut v cng d ng

I N I U KHI N B NG TAY

C u dao l m t kh c i n dng ng c t m ch i n b ng tay, c s d ng trong cc m ch i n c ngu n d i 500V, dng i n nh m c c th ln t i vi KA. Khi thao tc ng ng t m ch i n, c n m b o an ton cho thi t b dng i n. Bn c nh, c n c bi n php d p t t h quang i n, t c di chuy n l i dao cng nhanh th h quang ko di nhanh, th i gian d p t t h quang cng ng n. V v y khi ng ng t m ch i n, c u dao c n ph i th c hi n m t cch d t khot. Thng th ng, c u dao c b tr i cng v i c u ch b o v ng n m ch cho m ch i n. 2. C u t o, nguyn l ho t ng v phn lo i

a) C u t o Ph n chnh c a c u dao l l i dao vh th ng k p l i, c lm b ng h p kim c a ng, ngoi ra b ph n n i dy cng lm b ng h p kim ng.

b) Nguyn l ho t ng c a c u dao c t nhanh Khi thao tc trn c u dao, nh vo l i dao v h th ng k p l i, m ch i n c ng ng t. Trong qu trnh ng t m ch, c u dao th ng x y ra h quang i n t i u l i dao v i m ti p xc trn h th ng k p l i. Ng i s d ng c n ph i ko l i dao ra kh i k p nhanh d p t t h quang. Do t c ko b ng tay khng th nhanh c nn ng i ta lm thm l i dao ph . Lc d n i n th l i dao ph cng l i dao chnh c k p trong ngm. Khi ng t i n, tay ko l i dao chnh l tr c cn l i dao c ko cng ra v t i
http://www.ebook.edu.vn 25

m t m c no s b t nhanh ko l i dao ph ra kh i ngm m t cch nhanh chng. Do , h quang c ko di nhanh v h quang b d p t t trong th i gian ng n.

c) Phn lo i Phn lo i c u dao d a vo cc y u t sau: - Theo k t c u: c u dao c chia lm lo i m t c c, hai c c, ba c c ho c b n c c. - C u dao c tay n m gi a ho c tay bn. Ngoi ra cn c c u dao m t ng , hai ng c dng o ngu n cung c p cho m ch v o chi u quay ng c. - Theo i n p nh m c: 250V, 500V. - Theo dng i n nh m c: dng i n nh m c c a c u dao c cho tr c b i nh s n xu t (th ng l cc lo i 10A, 15A, 20A, 25A, 30A, 60A, 75A, 100A, 150A, 200A, 350A, 600A, 1000A...). - Theo v t li u cch i n: c lo i s , nh a, . - Theo i u ki n b o v : lo i c n p v khng c n p (lo i khng c n p c t trong h p hay t i u khi n). - Theo yu c u s d ng: lo i c u dao c c u ch b o v ng n m ch ho c khng c c u ch b o v . K hi u c u dao khng c c u ch b o v :

M tc c

Hai c c

Ba c c

B nc c

http://www.ebook.edu.vn

26

K hi u c u dao c c u ch b o v :

M tc c

Hai c c

Ba c c

B nc c

d) Cc thng s nh m c c a c u dao Ch n c u dao theo dng i n nh m c v i n p G i Itt l dng i n tnh ton c a m ch i n. Ungu n l i n p ngu n c a l i i n s d ng. I m c u dao = Itt U m c u dao = Ungu n II. CNG T C 1. Khi qut v cng d ng

nh m c:

Cng t c l kh c i n dng ng ng t m ch i n c cng su t nmh v c dng i n nh m c nh hn 6A. Cng t c th ng c h p b o v trnh s phng i n khi ng m . i n p c a cng t c nh hn hay b ng 500V. Cng t c h p lm vi c ch c chn hn c u dao, d p t t h quang nhanh hn v thao tc ng t nhanh v d t khot hn c u dao. M t s cng t c th ng g p:

Cng t c hnh trnh

Cng t c ba pha

Cng t c ba pha hai ng

2. Phn lo i v c u t o a) C u t o C u t o c a cng t c: ph n chnh l ti p i m ng m nh a v c l xo thao tc chnh xc. b) Phn lo i

http://www.ebook.edu.vn

c g n trn

27

Phn lo i theo cng d ng lm vi c, c cc lo i cng t c sau: - Cng t c ng ng t tr c ti p. - Cng t c chuy n m ch (cng t c xoay, cng t c o, cng t c v n nng), dng ng ng t chuy n i m ch i n, i n i sao tam gic cho ng c. - Cng t c hnh trnh v cu i hnh trnh, lo i cng t c ny c p d ng trong cc my c t g t kim lo i i u khi n t ng ho hnh trnh lm vi c c a m ch i n. 3. Cc thng s nh m c c a cng t c

U m: i n p nh m c c a cng t c. I m: Dng i n nh m c c a cng t c. Ngoi ra cn c cc thong s trong vi c th cng t nh cch i n, phng i n 4. Cc yu c u th c a cng t c

b n c kh,

Vi c ki m tra ch t l ng cng t c ph i th cc b c sau: - Th xuyn th ng: t i n p 1500V trong th i gian m t pht i m c n cch i n gi a chng. ch u Th cch i n: o i n tr cch i n < 2M.

cc

Th pht nng. Th cng su t c t. Th b n c kh. Th nhi t i v i cc chi ti t cch i n: cc chi ti t cch i n ph i ng 1000C trong th i gian hai gi m khng b bi n d ng ho c s i nhm.

III. NT NH N 1. Khi qut v cng d ng Nt nh n cn g i l nt i u khi n l m t lo i kh c i n dung ng ng t t xa cc thi t b i n t khc nhau: cc d ng c bo hi u v cng chuy n i m ch i n i u khi n, tn hi u lin ng b o v m ch i n m t chi u i n p n 440V v m ch i n xoay chi u i n p 500V, t n s 50Hz, 60Hz, nt nh n thng d ng kh i ng, o chi u quay ng c i n b ng cch ng v ng t cc cu n dy c a Contactor n i cho ng c.

http://www.ebook.edu.vn

28

Nt nh n th ng c t trn b ng i u khi n, t i n, trn h p nt nh n. Nt nh n th ng c nghin c u, ch t o lm vi c trong mi tr ng khng m t, khng c hi ho ch t v b i b n. Nt nh n c th b n t i 1.000.000 l n ng khng t i v 200.000 l n ng ng t c t i. Khi thao tc nh n nt c n ph i d t khot m ho c ng m ch i n. 2. Phn lo i v c u t o a) C u t o Nt nh n g m h th ng l xo, h th ng cc ti p i m th ng h - th ng ng v v b o v . Khi tc ng vo nt nh n, cc ti p i m chuy n tr ng thi: khi khng cn tc ng, cc ti p i m tr v tr ng thi ban u. b) Phn lo i Nt nh n c phn lo i theo cc y u t sau: - Phn lo i theo ch c nng tr ng thi ho t ng c a nt nh n, c cc lo i: + Nt nh n n: M i nt nh n ch c m t tr ng thi (ON ho c OFF) K hi u:

Ti p i m th ng h Ti p i m th ng ng + Nt nh n kp: M i nt nh n c hai tr ng thi (ON v OFF) K hi u:

Ti p i m th ng h Lin k t Ti p i m th ng ng Trong th c t , d dng s d ng vo tho rp l p l n trong qu trnh s a ch a, th ng ng i ta dng nt nh n kp, ta c th dng n nh l d ng nt nh n ON hay OFF.
http://www.ebook.edu.vn 29

lo i:

Phn lo i theo hnh d ng bn ngoi, ng i ta chia nt nh n ra thnh 4

+ Lo i h + Lo i b o v . + Lo i b o v ch ng n c v ch ng b i. Nt nh n ki u b o v ch ng n c c t trong m t h p kn kht trnh n c l t vo. + Lo i b o v kh i n . Nt nh n ki u ch ng n i dng trong cc h m l, m thanh ho c ni c cc kh n l n trong khng kh. C u t o c a n c bi t kn kht khng l t c tia l a ra ngoi v c bi t v ng ch c khng b ph v khi n . - Theo yu c u i u khi n ng i ta chia nt n ra 3 lo i: m t nt, hai nt, ba nt. - Theo k t c u bn trong: + Nt n lo i c n bo. + Nt n lo i khng c n bo. 3. Cc thng s k thu t c a nt nh n U m: i n p nh m c c a nt nh n. I m: dng i n nh m c c a nt nh n. Tr s i n p nh m c c a nt nh n th ng c gi tr 500V. nh m c c a nt nh n th ng c gi tr 5A. Tr s dng i n

IV. PHCH C M V C M I N c m v phch c m c dng c p i n, n i chuy n ti p trong sinh ho t h ng ngy. Thng th ng, c m v phch c m c ch t o i n p 250V, dng i n nh m c 10A, nn dy n i i n l: i v i phch c m: t i thi u 0,75mm2, t i a 1mmm2. i v i c m: t i thi u 1mm2, t i a 2,5mm2.

http://www.ebook.edu.vn

30

V. I N TR

- BI N TR

1. Khi qut cng d ng i n tr dng thay i cc gi tr trong m ch i n cc gi tr ph h p v i i u ki n v n hnh hay ch lm vi c c a cc ng c i n. Bi n tr l i n tr nhng c th thay i c gi tr c a n nh cc c n g t ho c nm v n. C cc lo i i n tr thng d ng: i n tr m my v i n tr i u chnh, i n tr hm, i n tr phng i n... i n tr m my l i n tr c s d ng khi m my ng c nh m h n ch dng i n kh i ng cho cc ng c c cng su t trung bnh v l n (phng php m my gin ti p) nh m trnh s t p trn l i i n v bo v ng c pht nng qu nhi t cho php khi c dng kh i ng l n (P = 10KV). i n tr i u ch nh: i u ch nh dng i n trong m ch kch thch hay m ch ph n ng c a ng c i n m t chi u nh m thay i t c quay c a n. i n tr hm nh m gi m dng i n khi hm ng c. i n tr phng i n gi m i n p khi c s bi n thin t ng t nh m gi m s phng i n x y ra trong qu trnh bi n thin ny. 2. C u t o Bi n tr c c u t o b ng cc dy Kim lo i Al, Zn, h p kim ng, th ng c qu n trn cc li t (hnh tr trn hnh xuy n). Bi n tr cng c th l thanh kim lo i c a ra cc u dy theo cc gi tr nh tr c. Bi n tr n c th ghp thnh bi n tr i. Cc gi tr l n nh t v nh nh t c ghi r trn bi n tr .

CU H I CHNG 4 1. C u dao: nu cng d ng, cch phn lo i, k hi u, nguyn t c ho t ng, cch l a ch n. 2. Cng t c: cng d ng, phn lo i, cch l a ch n. 3. Nt nh n: nu cng d ng, phn lo i, k hi u, cch l a ch n. 4. i n tr , bi n tr : c ng d ng, phn lo i, c u t o i n tr , bi n tr .

http://www.ebook.edu.vn

31

CHNG 5: KH C

I N I U KHI N M CH I N

A CONTACTOR
I. KHI NI M Contactor l m t kh c i n dng ng ng t cc ti p i m, t o lin l c trong m ch i n b ng nt nh n. Nh v y khi s d ng Contactor ta c th i u khi n m ch i n t xa c ph t i v i i n p n 500V v dng l 600A (v tr i u khi n, tr ng thi ho t ng c a Contactor r t xa v tr cc ti p i m ng ng t m ch i n). Phn lo i Contactor tu theo cc c i m sau: - Theo nguyn l truy n ng: ta c Contactor ki u i n t (truy n i n b ng l c ht i n t ), ki u hi p, ki u thu l c. Thng th ng s d ng Contactor ki u i n t . - Theo d ng dng i n: Contactor m t chi u v Contactor xoay chi u (Contactor 1 pha v 3 pha). II. C U T O V NGUYN L HO T 1. C u t o Contactor c c u t o g m cc thnh ph n: C c u i n t (nam chm i n), h th ng d p h quang, h th ng ti p i m (ti p i m chnh v ph ). a) Nam chm i n: Nam chm i n g m c 4 thnh ph n: - Cu n dy dng t o ra l c ht nam chm. - Li s t (hay m ch t ) c a nam chm g m hai ph n: Ph n c nh v ph n n p di ng. Li thp nam chm c th c d ng EE, EI hay d ng CI. - L xo ph n l c c tc d ng y ph n n p di ng tr v v tr ban y khi ng ng cung c p i n vo cu n dy. NG.

http://www.ebook.edu.vn

32

Tr ng thi nam chm cha ht Tr ng thi nam chm t o l c ht b) H th ng d p h quang i n: Khi Contactor chuy n m ch, h quang i n s xu t hi n lm cc ti p i m b chy, mn d n. V v y c n c h th ng d p h quang g m nhi u vch ngn lm b ng kim lo i t c nh bn hai ti p i m ti p xc nhau, nh t l cc ti p i m chnh c a Contactor. c) H th ng ti p i m c a Contactor H th ng ti p i m lin h v i ph n li t di ng qua b ph n lin ng v c. Tu theo kh nng t i d n qua cc ti p i m, ta c th chia cc ti p i m cu Contactor thnh hai lo i: - Ti p i m chnh: C kh nng cho dng i n l n i qua (t 10A n vi nghn A, th d kho ng 1600A hay 2250A). Ti p i m chnh l ti p i th ng h ng l i khi c p ngu n vo m ch t c a Contactor lm m ch t Contactor ht l i. - Ti p i m ph : C kh nng cho dng i n i qua cc ti p i m nh hn 5A. Ti p i m ph c hai tr ng thi: Th ng ng v th ng h . Ti p i m th ng ng l lo i ti p i m tr ng thi ng (c lin l c v i nhau gi a hai ti p i m) khi cu n dy nam chm trong Contactor tr ng thi ngh (khng c cung c p i n). Ti p i m ny h ra khi Contactor tr ng thi ho t ng. Ng c l i l ti p i m th ng h . Nh v y, h th ng ti p i m chnh th ng c l p trong m ch i n ng l c, cn cc ti p i m ph s l p trong h th ng m ch i u khi n (dng i u khi n vi c cung c p i n n cc cu n dy nam chm c a cc Contactor theo quy trnh nh tr c).

http://www.ebook.edu.vn

33

Theo m t s k t c u thng th ng c a Contactor, cc ti p e ph c th c lin k t c nh v s l ng trong m i b Contactor, tuy nhin cng c m t vi nh s n xu t ch b tr c nh s ti p i m chnh trn m i Contactor, cn cc ti p i m ph c ch t o thnh nh ng kh i r i n l . Khi c n s d ng ta ch ghp thm vo trn Contactor, s l ng ti p i m ph trong tr ng h p ny c th b tr tu . 2. Nguyn l ho t ng c a Contactor

Khi c p ngu n i n b ng gi tr i n p nh m c c a Contactor vo hai u c a cu n dy qu n trn ph n li t c nh th l c t t o ra ht ph n li t di ng hnh thnh m ch t kn (l c t l n hn ph n l c c a l xo), Contactor tr ng thi ho t ng. Lc ny nh vo b ph n lin ng v c gi a li t di ng v h
http://www.ebook.edu.vn 34

th ng ti p i m lm cho ti p i m chnh ng l i, ti p i m ph chuy n i tr ng thi (th ng ng s m ra, th ng h s ng l i) v duy tr tr ng thi ny. Khi ngng c p ngu n cho cu n dy th Contactor tr ng thi ngh , cc ti p i m tr v tr ng thi ban u. Cc k hi u dng bi u di n cho cu n dy (nam chm i n) trong Contactor v cc lo i ti p i m. C nhi u tiu chu n c a cc qu c gia khc nhau, dng bi u di n cho cu n dy v ti p di m c a Contactor Cu n dy Ti p i m th ng ng Ti p i m th ng h

III. CC THNG S 1. i n p nh m c

C B N C A CONTACTOR

i n p nh m c c a Contactor U m l i n p c a m ch i n tng ng m ti p i m chnh ph i ng ng t, chnh l i n p t vo hai u cu n dy c a nam chm i n sao cho m ch t ht l i. Cu n dy ht c th lm vi c bnh th ng i n p trong gi i h n (85 105)% i n p nh m c c a cu n dy. Thng s ny c ghi trn nhn t hai u cu n dy Contactor, c cc c p i n p nh m c: 110V, 220V, 440V m t chi u v 127V, 220V, 380V, 500V xoay chi u. 2. Dng i n nh m c

Dng i n nh m c c a Contactor I m l dng i n nh m c i qua ti p i m chnh trong ch lm vi c lu di. Dng i n nh m c c a Contactor h p thng d ng c cc c p l: 10A, 20A, 25A, 40A, 60A, 75A, 100A, 150A, 250A, 300A, 600A. N u t trong t i n th dng i n nh m c ph i l y th p hn 10% v lm km mt, dng i n cho php qua Contactor cn ph i l y th p hn n a trong ch lm vi c di h n.

http://www.ebook.edu.vn

35

3. Kh nng c t v kh nng ng Kh nng c t c a Contactor i n xoay chi u t b i s n 10 l n dng i n nh m c v i ph t i i n c m. Kh nng ng: Contactor i n xoay chi u dng kh i ng ng c i n c n ph i c kh nng ng t 4 n 7 l n I m. 4. Tu i th c a Contactor Tu i th c a Contactor c tnh b ng s l n ng m , sau s l n ng m y th Contactor s b h ng v khng dng c. 5. T n s thao tc L s l n ng c t Contactor trong m t gi : C cc c p: 30, 100, 120, 150, 300, 600, 1200, 1500 l n/gi . 6. Tnh n nh l c i n ng

Ti p i m chnh c a Contactor cho php m t dng i n l n i qua (kho ng 10 l n dng i n nh m c) m l c i n ng khng lm tc r i ti p i m th Contactor c tnh n nh l c i n ng. 7. Tnh n nh nhi t

Contactor c tnh n nh nhi t ngha l khi c dng i n ng n m ch ch y qua trong m t kho ng th i gian cho php, cac ti p i m khng b nng ch y v hn dnh l i.

CU H I CHNG 5 PH N A 1. 2. 3. 4. Nu c u t o v nguyn l ho t ng c a Contactor. Phn bi t cc lo i ti p i m c trong Contactor. Cho bi t ch lm vi c c a Contactor xoay chi u. Cho bi t ch lm vi c c a Contactor m t chi u.

http://www.ebook.edu.vn

36

B RLE I U KHI N V B O V
I. KHI QUT V PHN LO I Rle v kh c i n dng t ng ng c t m ch i u khi n, b o v v i u khi n s lm vi c c a m ch i n. C nhi u cch phn lo i rle: * Phn lo i theo nguyn l lm vi c c: - Rle i n t . - Rle i n ng. - Rle t i n. - Rle c m ng. - Rle nhi t. - Rle bn d n v vi m ch. * Phn lo i theo vai tr v i l ng tc ng c a rle c: - Rle trung gian. - Rle th i gian. - Rle nhi t. - Rle t c . - Rle t c . - Rle dng i n. - Rle i n p. - Rle cng su t. - Rle t ng tr . - Rle t n s ... * Phn lo i theo dng i n c: - Rle dng i n m t chi u. - Rle dng i n xoay chi u. * Phn lo i theo gi tr v chi u c a i l ng i vo Rle. - Rle c c i. - Rle c c ti u. - Rle sai l ch. - Rle h ng...

http://www.ebook.edu.vn

37

II. M T S

LO I RLE THNG D NG

1. Rle trung gian a) Khi ni m v c u t o Rle trung gian l m t kh c i n dng trong lnh v c i u khi n t ng, c c u ki u i n t . Rle trung gian ng vai tr i u khi n trung gian gi cc thi t b i u khi n (Contactor, Rle th i gian...). Rle trung gian g m: M ch t c a nam chm i n, h th ng ti p i m ch u dng i n nh (5A), v b o v v cc chn ra ti p i m. b) Nguyn l ho t ng Nguyn l ho t ng c a Rle trung gian tng t nh nguyn l ho t ng c a Contactor. Khi c p i n p b ng gi tr i n p nh m c vo hai u cu n dy c a Rle trung gian (ghi trn nhn), l c i n t ht m ch t kn l i, h th ng ti p i m chuy n i tr ng thi v duy tr tr ng thi ny (ti p i m th ng ng h ra, ti p i m th ng h ng l i). Khi ngng c p ngu n, m ch t h , h th ng ti p i m tr v tr ng thi ban u. i m khc bi t gi a Contactor v Rle c th tm l c nh sau: - Trong Rle ch c duy nh t m t lo i ti p i m c kh nng t i dng i n nh , s d ng cho m ch i u khi n (ti p i m ph ). - Trong Rle cng c cc lo i ti p i m th ng ng v ti p i m th ng h , tuy nhin cc ti p i m khng c bu ng d p h quang (khc v i h th ng ti p i m chnh trong Contactor hay CB). Cc k hi u dng cho Rle trung gian: Trong qu trnh l p rp cc m ch i u khi n dng Rle hay trong m t s m ch i n t cng nghi p, ta th ng g p cc k hi u sau y: - K hi u SPDT: K hi u ny c vi t t t t thu t ng SING POLE DOUBLE THROW, Rle mang k hi u ny c m t c p ti p i m, g m ti p i m th ng ng v thng h , c p ti p i ny c m t u chung.

SPDT
http://www.ebook.edu.vn

SPST

DPST
38

- K hi u SPST: K hi u ny c vi t t t t thu t ng SING POLE SINGE THROW, Rle mang k hi u ny g m c m t ti p i m th ng h . - K hi u DPST c vi t t t t thu t ng DOUBLE POLE SINGE THROW, Rle mang k hi u ny g m c hai ti p i m th ng h . Ngoi ra, cc Rle khi c l p ghp trong t i u khi n th ng c l p trn cc chn ra. Tu theo s l ng chn ra c cc k u khc nhau: 8 chn, 11 chn, 14 chn... 2. Rle th i gian a) Khi ni m Rle th i gian l m t kh c i n dng trong lnh v c i u khi n t ng, v i vai tr i u khi n trung gian gi a cc thi t b i u khi n theo th i gian nh tr c. Rle th i gian g m: M ch t c a nam chm i n, b nh th i gian lm b ng linh ki n i n t , h th ng ti p i m ch u dng i n nh ( 5A), v b o v cc chn ra ti p i m. Tu theo yu c u s d ng khi l p rp h th ng m ch i u khi n truy n ng, ta c hai lo i Rle th i gian: Rle th i gian ON DELAY, Rle th i gian OFF DELAY. b) Rle th i gian ON DELAY. K hi u: TR TR - Cu n dy Rle th i gian: ho c i n p t vo hai u cu n dy Rle th i gian c ghi trn nhn, thng th ng 110V, 220V... - H th ng ti p i m: Ti p i m tc ng khng tnh th i gain: Ti p i m ny ho t ng tng t cc ti p i m c a Rle trung gian. Th ng ng:
TR TR

ho c

TR TR TR TR TR

Th ng m : ho c Ti p i m tc ng c tnh th i gian: Ti p i m th ng m , ng ch m, m nhanh:

http://www.ebook.edu.vn

ho c
TR 39

Ti p i m th ng ng, m ch m, ng nhanh:

ho c

* Nguyn l ho t ng: Khi c p ngu n vo cu n dy c a Rle th i gian ON DELAY, cc ti p i tc ng khng tnh th i gian chuy n i tr ng thi t c th i (th ng g h ra, th ng h ng l i), cc ti p i tc ng c tnh th i gian khng i. Sau kho ng th i gain nh tr c, cc ti p i m tc ng c tnh th i gian s chuy n tr ng thi v duy tr tr ng thi ny. Khi ngng c p ngu n vo cu n dy, t t c cc ti p i m t c th i tr v tr ng thi ban u. Sau y l s chn c a Rle th i gian ON DELAY:

Ngu n b) Rle th i gian OFF DELAY K hi u: TR TR - Cu n dy Rle th i gian: ho c i n p t vo hai u cu n dy Rle th i gian c ghi trn nhn, thng th ng 110V, 220V... - H th ng ti p i m: Ti p i m tc ng khng tnh th i gain: Ti p i m ny ho t ng tng t cc ti p i m c a Rle trung gian. Th ng ng:
TR TR

ho c

TR TR TR TR TR

Th ng m : ho c Ti p i m tc ng c tnh th i gian: Ti p i m th ng m , ng ch m, m nhanh:

ho c
TR

http://www.ebook.edu.vn

40

Ti p i m th ng ng, m ch m, ng nhanh:

ho c

* Nguyn l ho t ng: Khi c p ngun vo cu n dy c a Rle th i gian OFF DELAY, cc ti p i m tc ng t c th i v duy tr tr ng thi ny. Khi ngng c p ngu n vo cu n dy, t t c cc ti p i m tc ng khng tnh th i gian tr v tr ng thi ban u. Ti p sau m t kho ng th i gian nh tr c, cc ti p i m tc ng c tnh th i gian s chuy n v tr ng thi ban u. 3. Rle nhi t (Over Load OL) a) Khi ni m v c u t o: Rle nhi t l m t lo i kh c b ov ng c v m ch i n khi c s c qu t i. Rle nhi t khng tc ng t c th i theo tr s dng i n v n c qun tnh nhi t l n, ph i c th i gian pht nng, do n lm vi c c th i gain t vi giy

http://www.ebook.edu.vn

41

n vi pht.

http://www.ebook.edu.vn

42

Ph n t pht nng 1 c u n i ti p v i m ch ng l c b i vt 2 v m phi n l ng kim 3. Vt 6 trn gi nh a cch i n 5 dng i u ch nh m c u n cong u t do c a phi n 3. Gi 5 xoay quanh tr c 4, tu theo tr s dng i n ch y qua ph n t pht nng m phi n lng kim cong nhi u hay t, y vo vt 6 lm xoay gi 5 m ngm n b y 9. Nh tc d ng l xo 8, y n b y 9 xoay quanh tr c 7 ng c chi u kim ng h lm m ti p i m ng 11 kh i ti p i m tnh 12. Nt nh n 10 Reset Rle nhi t v v tr ban u sau khi phi n l ng kim ngu i tr v v tr ban u. b) Nguyn l ho t ng: Nguyn l chung c a Rle nhi t l d a trn c s tc d ng nhi t lm dn n phi n kim lo i kp. Phi n kim lo i kp g m hai l kim lo i c h s gin n khc nhau (h s gin n hn km nhau 20 l n) ghp ch t v i nhau thnh m t phi n b ng phng php cn nng ho c hn. Khi c dng i n qu t i i qua, phi n l ng kim c t nng, u n cong v pha kim lo i c h s gin n b, y c n g t lm l xo co l i v chuy n i h th ng ti p i m ph . Rle nhi t lm vi c tr l i, ph i i phi n kim lo i ngu i v ko c n Reset c a Rle nhi t.

c) Phn lo i Rle nhi t: Theo k t c u Rle nhi t chia thnh hai lo i: Ki u h v ki u kn. Theo yu c u s d ng: Lo i m t c c v hai c c. Theo phng th c t nng: t nng tr c ti p: Dng i n i qua tr c ti p t m kim lo i kp. Lo i ny c c u t o n gi n, nhng khi thay i dng i n nh m c ph i thay i t m kim lo i kp, lo i ny khng ti n d ng.
http://www.ebook.edu.vn 43

t nng gin ti p: Dng i n i qua ph n t t nng c l p, nhi t l ng to ra gin ti p lm t m kim lo i cong ln. Lo i ny c u i m l mu n thay i dng i n nh m c ta ch c n thay i ph n t t nng. Nh c di m c a lo i ny l khi c qu t i l n, ph n t t nng c th t n nhi t kh cao nhng v khng kh truy n nhi t km, nn t m kim lo i cha k p tc c m ph n t t nng b chy t. t nng h n h p: Lo i ny tng i t t v v a t tr c ti p v a t gin ti p. N c tnh n nh nhi t tng i cao v c th lm vi c b i s qu t i l n. d) Ch n l a Rle nhi t c tnh c b n c a Rle nhi t l quan h gi a dng i n ph t i ch y qua v th i gian tc ng c a n (g i l c tnh th i gian dng i n, A - s). M t khc, m b o yu c u gi c tu i th lu di c a thi t b theo ng s li u k thu t cho c a nh s n xu t, cc i t ng b o v cng c n c tnh th i gian dng i n. L a ch n ng Rle l sao cho ng c tnh A s c a Rle g n st ng c tnh A s c a i t ng c n b o v . N u ch n th p qu s khng t n d ng c cng su t c a ng c i n, ch n cao qu s lm gi m tu i th c a thi t b c nb ov . Trong th c t , cch l a ch n ph h p l ch n dng i n nh m c c a Rle nhi t b ng dng i n nh m c c a ng c i n c n b o v , Rle s tc ng gi tr (1,2 1,3)I m. Bn c nh, ch xung quanh ph i c xem xt. lm vi c c a ph t i v nhi t mi tr ng

http://www.ebook.edu.vn

44

4. Rle dng i n: - Dng b o v qu t i v ng n m ch. - Cu n dy ht c t vng v qu n b g dy to m c n i ti p v i m ch i n v n b o v , thi t b th ng ng ng t trn m ch i u khi n. Khi dng i n ng c tng l n n tr s tc ng c a Rle, l c ht nam chm th ng l c c n l xo lm m ti p i m c a n, ng t m ch i n i u khi n qua cng t c t K, m cc ti p i m c a n tch ng c ra kh i l i.

5. Rle i n p - Dng b o v s t p m ch i n. - Cu n dy ht qu n b ng dy nh nhi u vng m c song song v i m ch i n c n b o v . Khi i n p bnh th ng, Rle tc ng s lm nng ti p i m c a n. Khi i n p s t th p d i m c quy nh, l c l xo th ng l c ht c a nam chm v m ti p i m. 6. Rle v n t c

http://www.ebook.edu.vn

45

Lm vi c theo nguyn t c ph n ng i n t c dng trong cc m ch hm c a ng c. - Rle c m c ng tr c v i ng c v m ch i u khi n. Khi c quay, nam chm vnh c u quay theo. T tr ng c a n qut ln cc thanh d n s sinh ra su t i n ng v dng i n c m ng. Dng i n ny n m trong t tr ng s sinh ra su t i n ng v dng i n c m ng. Dng i n ny n m trong t tr ng s sinh ra l c i n t lm cho ph n ng quay, di chuy n c n ti p i m n ng ti p i m c a n. Khi t c ng c gi m nh g n b ng khng, l c i n t y u i, tr ng l ng c n ti p i m a n v v tr c v m ti p i m c a n. - Rle v n t c th ng dng trong cc m ch i u khi n hm ng c ng c. CU H I CHNG 5 PH N B 1. Nu khi ni m, c u t o v nguyn l ho t ng c a Rle trung gian. 2. Nu khi ni m, c u t o v nguyn l ho t ng c a Rle th i gian (ON DELAY v OFF DELAY). 3. Nu khi ni m, c u t o v nguyn l ho t ng c a Rle nhi t.

C KH I

NG T

I. KHI QUT V CNG D NG Kh i ng t l m t lo i kh c i n dng i u khi n t xa vi c ng ng t, o chi u v b o v qu t i (n u c l p th m rle nhi t) cc ng c khng ng b ba pha rto l ng sc. Kh i ng t c m t Contactor g i l kh i ng t n th ng ng ng t ng c i n. Kh i ng t c hai Contactor l kh i ng t kp dng thay i chi u quay c a ng c g i l kh i ng t o chi u. Mu n b o v ng n m ch ph i l p thm c u ch. II. CC YU C U K THU T ng c i n khng ng b ba pha c th lm vi c lin t c c hay khn gtu thu c vo m c tin c y c a kh i ng t . Do kh ng t c n ph i tho mn cc yu c u k thu t sau:
http://www.ebook.edu.vn 46

- Ti p i m c b n ch u mi mn cao. - Kh nng ng - c t cao. - Thao tc ng - c t d t khot. - Tiu th cng su t t nht. - B ov ng c khng b qu t i lu di (c Rle nhi t). - Tho mn i u kh i ng (dng i n kh i ng t 5 n 7 l n dng i n nh m c). III. K T C U V NGUYN L LM VI C 1. Kh i ng t th ng c phn chia theo:

i n p nh m c c a cu n hy ht: 36V, 127V, 220V, 380V, 500V. - K t c u b o v ch ng cc tc ng b i mi tr ng xung quanh: h , b o v , ch ng b i, n c n - Kh nng lm bi n i chi u quay ng c i n: Khng o chi u quay v o chi u quay. - S l ng v lo i ti p i m: Th ng h , th ng ng. 2. Nguyn l lm vi c c a kh i ng t

a) Kh i ng t v hai nt nh n: Khi cung c p i n p cho cu n dy b ng nh n nt kh i ng M, cu n hy Contactor c i n ht li thp di ng v m ch t khp kn l i: Lm ng cc ti p i chnh kh i ng ng c v ng ti p i m ph th ng h duy tr m ch i u khi n khi bung tay kh i nt nh n kh i ng. Khi nh n nt d ng D, kh i ng t b ng t i n, d i tc d ng c a l xo nn lm ph n li di ng tr v v tr ban u; cc ti p i m tr v tr ng thi th ng h . ng c d ng ho t ng. Khi c s c qu t i ng c, Rle nhi t s thao tc lm ng t m ch i n cu n dy, do cng ng t kh i ng t v d ng ng c i n. S :

http://www.ebook.edu.vn

47

b) Kh i ng t o chi u v ba nt nh n Khi nh n nt nh n MT cu n dy Contactor T c i n ht li thp di ng v m ch t khp kin l i; lm ng cc ti p i m chnh T kh i ng ng c quay theo chi u thu n v ng ti p i m ph th ng h T duy tr m ch i u khi n khi bung tay kh i nt nh n kh i ng MT. o chi u quay ng c, ta nh n nt nh n MN cu n dy Contactor T m t i n, cu n dy Contactor N c i n ht li thp di ng v m ch t khp kn l i; lm ng cc ti p i m chnh N, lc ny trn m ch ng l c o hai dy trong ba pha i n lm cho ng c o chi u quay ng c l i v ti p i m ph th ng h N duy tr m ch i u khi n khi bung tay kh i nt nh n kh i ng MN. Qu trnh o chi u quay c l p l i nh trn. Khi nh n nt d ng D, kh i ng t N (ho c T) b ng t i n, ng c d ng ho t ng. Khi c s c qu t i ng c, Rle nhi t s thao tc lm ng t m ch i n cu n dy, do cng ng t kh i ngt v d ng ng c i n. S :

http://www.ebook.edu.vn

48

IV. L A CH N V L P DP KH I NG T Hi n nay n c ta, ng c khng ng b ba pha rto l ng sc c cng su t t 0,6 n 100KW c s d ng r ng ri. i u khi n v n hnh chng, ta th ng dng kh i ng t . V v y thu n l i cho vi c l a ch n kh i ng t , nh s n xu t th ng khng nh ng ch cho c ng dng i n su t nh m c m cn cho c cng su t c a ng c i n m kh i ng t ph c v ng v i cc i n p khc nhau. kh i ng t lm vi c tin c y, khi l p t c n ph i b t ch t c ng kh i ng t trn m t m t ph ng ng ( nghing cho php so v i tr c th ng ng 50), khng cho php bi m vo cc ti p i m v cc b ph n ng. Sauk hi l p t kh i ng t v tr c khi v n hnh, ph i ki m tra: - Cho cc b ph n chuy n ng b ng tay khng b k t, v ng. i n p i u khi n ph i ph h p i n p nh m c c a cu n dy. - Cc ti p i m ph i ti p xc u v t t. - Cc dy u i n ph i theo ng s i u khi n. - Rle nhi t ph i t kh i ng t c n t k m theo c u ch b o v .
http://www.ebook.edu.vn 49

CU H I CHNG 5 PH N C 1. Nu khi qut, cng d ng v cc yu c u k thu t c a kh i 2. Nu cch phn lo i, nguyn l lm vi c c a kh i ng t . ng t .

Ph n 3: GI I THI U C TNH, K T C U KH C I N CAO P Chng 6: KH C I N CAO P

I. KHI QUT Trong i u ki n v n hnh, cc kh c i n c th lm vi c cc ch sau: - Ch lm vi c lu di: Trong ch ny cc kh c i n s lm vi c tin c y n u chng c ch n ng i n p v dng i n nh m c. - Ch lm vi c qu t i: Trong ch ny dng i n qua kh c i n s l n hn dng i n nh m c, chng ch lm vi c tin c y khi th i gian dng i n tng cao chayu qua chng khng qu th i gian cho php c a t ng thi t b . - Ch lm vi c ng n m ch: Kh c s m b o s lm vi c tin c y n u trong qu trnh l a ch n ch cc i u ki n n nh nhi t v n nh ng. II. M T S 1. My c t a) Khi ni m My c t i n p cao l thi t b i n chuyn dng ng ng t m ch i n xoay chi u t t c cc ch v n hnh c th c: ng ng t dng i n nh m c, dng i n ng n m ch, dng i n khng t i My c t l lo i thi t b ng c t lm vi ctin c y song ga thnh cao nn my c t ch cdng nh ng ni quan tr ng. b) Phn lo i my c t Thng th ng my c t c phn lo i theo phng php d p t t h quang, theo d ng cch i n c a ph n d n i n, theo k t c u c a bu ng d p h quang. D a vo d ng cch i n c a cc ph n d n i n, my c t c phn thnh: - My c t nhi u d u: Gi a cc thnh ph n d n i n c cch i n b ng d u my bi n p v h quang sinh ra khi c t my c t cng c d p t t b ng d u bi n p. - My c t t d u: Gi a cc thnh ph n d n i n c cch i n b ng cch i n r n v h quang sinh ra khi c t my c t cng c d p t t b ng d u bi n p.
http://www.ebook.edu.vn 50

KH C

I N CAO P (1000V)

- My c t khng kh. - My c t i n t . - My c t chn khng. c) Cc thng s c b n c a my c t - Dng i n c t nh m c: L dng i n l n nh t m my c t c th c t m t cch tin c y i n p ph c h i gi a hai ti p i m c a my c t b ng i n p nh m c c a m ch i n. Cng su t c t nh m c c a my c t ba pha: S
m

= 3 U mIc

(VA)

U m l i n p nh m c c a h th ng (V) Ic m l dng i n c t nh m c (A) Khi ni m cng su t ny l tng i khi dng i n qua my c t Ic m th i n p trn hai d u c a n trn th c t b ng i n p h quang v ch b ng vi % so v i i n p c a m ch i n. Sau khi h quang b d p t t, trn cc ti p i m c a my c t b t u ph c h i i n p nhng trong th i gian ny dng i n b ng 0. - Th i gian c t c a my c t: Th i gian ny c tnh t th i i m a tn hi u c t my c t n th i i m h quang c d p t t t t c cc c c. N bao g m th i gian c t ring c a my c t v th i gian chy h quang. - Dng i n ng nh m c: y l gi tr xung kch l n nh t c a dng i n ng n m ch m my c t c th ng m t cch thnh cng m ti p i m c a n khng b hnh dnh v khng b cc h h ng khc trong tr ng h p ng l p l i. Dng i n ny c xc nh b ng gi tr hi u d ng c a dng i n xung kch khi x y ra ng n m ch. - Th i gian ng my c t: L th i gian khi a tn hi u ng my c t cho t i khi hon tt ng tc ng my c t. d) L a ch n v ki m tra my c t i n cao p (1000V) My c t i n c ch n theo i n p nh m c, lo i my c t ki m tra n nh ng, n nh nhi t v kh nng c t trong tnh tr ng ng n m ch. 2. Dao cch ly a) Khi ni m Dao cch ly l m t lo i kh c i n dng ch t o m t kho ng h cch i n c trng th y gi a b ph n ang mang dng i n v b ph n c t i n nh m m c ch m b o an ton, khi n cho nhn vin s a ch a thi t b i n an tm khi lm vi c.
http://www.ebook.edu.vn 51

Trong :

Dao cch ly khng c b ph n d p t t h quang nn khng th c t c dng i n l n. b) Phn lo i Theo yu c u s d ng, dao cch ly c hai lo i: - Dao cch ly m t pha. - Dao cch ly ba pha. Theo v tr s d ng. dao cch ly c hai lo i: - Dao cch ly t trong nh. - Dao cch ly t ngoi tr i. c) L a ch n v ki m tra dao cch ly Dao cch ly c ch n theo i u ki n nh m c, chng c ki m tra theo i u ki n n nh l c i n ng v n nh nhi t. 3. C u ch cao p a) Khi ni m C u ch l m t kh c i n dng b o v m ch i n khi qu t i hay ng n m ch. Th i gian c t m ch c a c u hc ph thu c nhi u vo v t li u lm dy ch y. Dy ch y c a c u ch lm b ng ch, h p kim v i thi c c nhi t nng ch y tng i th p, i n tr su t tng i l n. Do v y lo i dy ch y ny th ng ch t o c ti t di n l n v thch h p v i i n p nh hn 300V i v i i n p cao hn (1000V) khng th dng dy ch y c ti t di n l n c v lc nng ch y, lng kim lo i to ra l n. Kh khn cho vi c d p t t h quang, do i n p ny th ng dng dy ch y b ng ng, b c, c i n tr su t b, nhi t nng ch y cao. b) Dy ch y Thnh ph n chnh c a c u ch l dy ch y. Dy ch y c kch th c v v t li u khc nhau, c xc nh b ng c tuy n dng i n - th i gian. Song song v i dy ch y l m t s i dy cng ra tri t tiu s ko cng c a dy ch y. tng c ng kh nng d p h quang sinh ra khi dy ch y b t v b o m an ton cho ng i v n hnh cng nh cc thi t b khc xung quanh trong c u ch th ng chn y cc th ch anh. Cc th ch anh c tc d ng phn chia nh h quang. V c u chi c th l b ng ch t Xenluyl. Nhi t cao c a h quang s lm cho Xenluyl bc hi gy p su t l n nhanh chng d p t t h quang. c) Phn lo i c u ch Tu theo ch c nng c a m i lo i c u ch m ta c th phn nh sau:
http://www.ebook.edu.vn 52

- C u ch t ri (Fuse Cut Out: FCO): Ho t ng theo nguyn t c ri do m t dy ch c n i lin k t hai u. Vi c d p t t h quang ch y u d a vo ng ph bn ngoi dy ch. Ngoi nhi m v b o v qu t i v ng n m ch c u ch t ri cn c nhi m v cch ly ng dy b s c . - C u ch chn khng: L lo i c u ch m dy ch y c t trong mi tr ng chn khng. C u ch chn khng c th c l p bn trn ho c d i d u. - C u ch h n dng: Ch c nng chnh l h n ch tc ng c a dng i n s c c th c i v i nh ng thi t b c n b o v . d) L a ch n v ki m tra c u ch C u ch c ch n theo i n p nh m c, dng i n nh c v dng i n c t nh m c (hay cng su t c t nh m c). Ngoi ra, c n ch v tr t c u ch (trong nh hay ngoi tr i).

CU H I CHNG 6 1. Hy cho bi t khi ni m, phn lo i v cch l a ch n my c t? 2. Hy cho bi t khi ni m, phn lo i v cch l a ch n dao cch ly? 3. Hy cho bi t khi ni m, phn lo i v cch l a ch n c u ch?

Ph n 4: M T S

S C B N V NGUYN L I U KHI N, V N HNH

Chng 7: M T S S CN B N V NGUYN L I U KHI N, V N HNH NG C.

I. M CH I N KH I NG - D NG M T NG C K B 3 PHA a) Nguyn l: Dng m ch kh i ng m t ng c K B 3 pha, c ti p i m duy tr ng c lm vi c, sau d ng ng c. b) S m ch (hnh 1) c) Th t th c hi n: - Nh n nt S2, Contactor K1 c i n, cc ti p i m chnh ng l i, ng c ho t ng, cc ti p i m ph thay i tr ng thi, ti p i m ph th ng ng h ra lm cho n H1 t t, ti p i ph th ng h ng l i duy tr ngu n cho Contactor K1 v n H2.
http://www.ebook.edu.vn 53

Hnh 1: S

m ch i n kh i

ng - d ng m t

ng c K B 3 pha

II. M CH I N KH I NG TH T HAI NG C K B 3 PHA a) Nguyn l Dng m ch kh i ng th t hai ng c K B 3 pha. ng c 1 ( i u khi n b i Contactor K1) ch y tr c, sau ng c 2 ( i u khi n b i Contactor K2) ch y theo. N u c s tc ng nh m l m, m ch i n khng ho t ng. Cu i cng d ng c hai ng c. b) S m ch: (hnh 2) c) Th t th c hi n: Nh n S3, ng c M1 ho t ng, n H1 sng. Nh n S4, ng c M2 ho t ng, n H2 sng. Nh n S2, d ng ng c M2, n H2 t t. - Nh n S1, d ng ng c M1, d ng ton b m ch i u khi n, n H1 t t.

http://www.ebook.edu.vn

54

Hnh 2: S III. M CH I N a) Nguyn l:

http://www.ebook.edu.vn

m ch kh i

ng th t hai

ng c K B ba pha

O CHI U

NG C K B BA PHA

55

o chi u quay ng c K B ba pha b ng cch o hai trong ba dy ngu n tr c khi a ngu n vo ng c. M ch i n ny dng i u khi n ng c K B ba pha lm vi c hai chi u quay, sau d ng ng c. b) S m ch: (hnh 3) c) Th t th c hi n: - Nh n S2, ng c ho t ng theo chi u thu n, n H1 sng. - Nh n S3, ng c ho t ng theo chi u ngh ch, n H1 t t, n H2 sng. - Nh n S1, d ng ton b m ch i u khi n, ng c ng ng ho t ng.

Hnh 3: S

m ch

o chi u

ng c K B ba pha

IV. M CH I N KH I NG M T NG C K B 3 PHA - T NG D NG a) Nguyn l: Dng m ch kh i ng m t ng c K B 3 pha, c ti p i m duy tr ng c lm vi c, sau th i gian lm vi c nh trn Timer, ti p i m th ng ng m ch m c a Timer h ra, ng c d ng. b) S m ch: ( hnh 4) c) Th t th c hi n: - Nh n S2, ng c ho t ng, n H1 t t, n H2 sng.
http://www.ebook.edu.vn 56

- Rle th i gian KTON c i n v b t u tnh th i gian ng c lm vi c. Khi h t kho ng th i gain nh, ti p i m th ng ng KTON h ra lm ngng c p i n cho Contactor K1, ng c ngng ho t ng n H1 sng, n H2 t t. - Nh n S1 d ng ng c kh n c p.

Hinh 4: S

m ch i n kh i

ng - d ng m t

ng c K B 3 pha

http://www.ebook.edu.vn

57

V. M CH I N T NG KH I NG THEO TH T C A HAI NG C K B 3 PHA a) Nguyn l M ch i n s d ng TON. Dng m ch kh i ng th t hai ng c K B 3 pha. ng c 1 ( i u khi n b i Contactor K1) kh i ng tr c, sau th i gian kh i ng c a ng c th ti p i m th ng h ng ch m l i c a Rle th i gian TON ng l i ng c ( i u khi n b i Contactor 2) kh i ng. Cu i cng d ng c hai ng c, ta nh n S1. b) S m ch: (hnh 5) c) Th t th c hi n: - Nh n S1 ng c M1 ho t ng n H1 sng. - Rle th i gian KTON chuy n tr ng thi, ng c M2 ho t ng, n H2 sng. - Nh n S1 d ng c hai ng c.

http://www.ebook.edu.vn

58

Hnh 5: S

m ch kh i

ng th t hai

ng c K B ba pha

CU H I CHNG 7 1. V m ch lun phin hai ng c (ch c m t trong hai ng c lm vi c). 2. V m ch lun phin ba ng c (ch c m t trong ba ng c lm vi c). 3. V m ch kh i ng ng c K B ba pha b ng phng php i n i sao tam gic ( ng c m my ch sao, l vi c ch tam gic). 4. V m ch i u khi n o chi u ng c K B ba pha k t h p i n i sao tam gic. 5. V m ch i u khi n o chi u ng c K B ba pha, m i chi u quay lm vi c hai c p t c .

http://www.ebook.edu.vn

59

M CL C
Trang L i ni u PH N I: L THUY T C B N C A KH C CHNG I: PHT NNG KH C
I. KHI NI M V KH C 1. Khi ni m I N i n I N 3

I N

I N
6 6 6 6 7 8 8 8 9

2. Phn lo i, cc yu c u c b n c a kh c

II. TNH TON T N TH T I N NNG TRONG KH C III. CC CH PHT NNG C A KH C 1. Ch lm vi c lu di c a kh c i n 2. Ch 3. Ch lm vi c ng n h n c a kh c i n i n lm vi c ng n h n l p l i c a kh c I N

CU H I CHNG 1

CHNG 2: TI P XC I N - H
I. TI P XC I N 1. Khi ni m 2. Phn lo i ti p xc i n 3. Cc y u t nh h ng n i n tr ti p xc

QUANG
9 9 10 10 10 10 11 11 12

II. H QUANG I N 1. Khi ni m 2. Tnh ch t c b n c a phng i n h quang 3. Qu trnh pht sinh v d p h quang CU H I CHNG 2

PH N II: TM HI U

C TNH, K T C U, TNH TON L A CH N S D NG KH C I N H P I N NG NG T - B O V M CH I N

CHNG 3: KH C

A CB (CIRCUIT BREAKER)
I. KHI NI M V YU C U. http://www.ebook.edu.vn 12 60

II. C U T O V NGUYN L HO T 1. C u t o 2. Nguyn l ho t ng 3. Phn lo i v cch l a ch n CB CU H I CHNG 3 PH N A

NG

13 13 14 16 16

B - C U CH
I. KHI NI M V YU C U II. C U T O V NGUYN L HO T 1. C u t o 2. Nguyn l ho t 4. Cc ng 3. Phn lo i, k hi u, cng d ng c tnh i n p c a c u ch CU H I CHNG 3 PH N B NG 16 17 17 17 19 20 20

C - THI T B CH NG DNG I N R
I. KHI NI M II. C U T O V NGUYN L HO T 1. C u t o NG 21 21 21 23 23 i n. 23 24

III. S TC NG C A THI T B CH NG DNG I N R 1. S tc ng tin c y c a RCD 2. S tc ng c tnh ch n l c c a RCD b o v h th ng i n s CU H I CHNG 3 PH N C

CHNG 4: KH C
I. C U DAO 1. Khi qut v cng d ng 2. C u t o, nguyn l ho t II. CNG T C 1. Khi qut v cng d ng 2. Phn lo i v c u t o 3. Cc thng s nh m c c a cng t c 4. Cc yu c u th c a cng t c III. NT NH N http://www.ebook.edu.vn

I N I U KHI N B NG TAY
25 25

ng v phn lo i

25 27 27 27 28 28 28 61

1. Khi qut v cng d ng 2. Phn lo i v c u t o 3. Cc thng s k thu t c a nt nh n IV. PHCH C M V C M I N

28 29 30 30 31 31 31 31

V. I N TR - BI N TR 1. Khi qut cng d ng 2. C u t o CU H I CHNG 4

CHNG 5: KH C

I N I U KHI N M CH I N

A CONTACTOR
I. KHI NI M II. C U T O V NGUYN L HO T 1. C u t o 2. Nguyn l ho t ng c a Contactor NG. 32 32 32 34 35 35 35 36 36 36 ng 36 36 36

III. CC THNG S C B N C A CONTACTOR 1. i n p nh m c 2. Dng i n nh m c 3. Kh nng c t v kh nng ng 4. Tu i th c a Contactor 5. T n s thao tc 6. Tnh n 7. Tnh n nh l c i n nh nhi t

CU H I CHNG 5 PH N A

B RLE I U KHI N V B O V
I. KHI QUT V PHN LO I II. M T S LO I RLE THNG D NG 1. Rle trung gian 2. Rle th i gian 3. Rle nhi t (Over Load OL) 4. Rle dng i n: 5. Rle i n p http://www.ebook.edu.vn 37 38 38 39 41 45 45 62

6. Rle v n t c CU H I CHNG 5 PH N B

45 46

C KH I
I. KHI QUT V CNG D NG II. CC YU C U K THU T III. K T C U V NGUYN L LM VI C 1. Kh i ng t th ng c phn chia theo: 2. Nguyn l lm vi c c a kh i ng t NG T

NG T
46 46 47 47 47 49 50

IV. L A CH N V L P DP KH I CU H I CHNG 5 PH N C

PH N 3: GI I THI U

C TNH, K T C U KH C I N CAO P

I N CAO P

CHNG 6: KH C
I. KHI QUT II. M T S KH C 1. My c t 2. Dao cch ly 3. C u ch cao p CU H I CHNG 6 I N CAO P (1000V)

50 50 50 51 52 53

PH N 4: M T S

C B N V NGUYN L I U KHI N, V N HNH S CN B N V NGUYN L I U KHI N, V N HNH NG C.

NG C K B 3 PHA NG C K B 3 PHA 53 54 55 NG D NG 56

CHNG 7: M T S
I. M CH I N KH I II. M CH I N KH I III. M CH I N

NG - D NG M T NG TH T HAI

O CHI U

NG C K B BA PHA NG C K B 3 PHA - T NG THEO TH T C A HAI

IV. M CH I N KH I V. M CH I N T

NG M T NG KH I

CU H I CHNG 7

NG C K B 3 PHA 58 59

http://www.ebook.edu.vn

63