MJENJAI

Seminarski rad iz predmeta Motorna vozila

Student:
Saa Kneevi
159/11

Profesor:
dr Borislav Gojkovi doc.
Asistent:
mr Boko uki vii asistent

Saobraajni fakultet, Doboj

Mart, 2014.

Sadraj:
1. UVOD..............................................................................................................................3
2. ULOGA MJENJAA......................................................................................................4
3. VRSTE MJENJAA.......................................................................................................5
4. PRIMJENA MJENJAA U SAVREMENIM TEHNOLOGIJAMA PRENOSA
SNAGA................................................................................................................................7
Mitsubishi TC-SST..........................................................................................................7
BMW ...............................................................................................................................7
Fiatov mjenja sa duplim kvailom ................................................................................7
6. ZAKLJUAK..................................................................................................................8
7. LITERATURA ...............................................................................................................9

Saobraajni fakultet, Doboj

Mart, 2014.

1. UVOD
Cilj ovoga rada je upoznati se sa terminima koji se veu za mjenjae kod motornih vozila,
njihovom ulogom, vrstama mjenjaa kao i novim tehnologijama u ovoj oblasti. Mjenja
obezbjeuje vozilu najbolje vune karakteristike pri datoj karakteristici motora.
Upotrebom mjenjaa omogueno je poveati vunu silu pogonskih tokova na raun
brzine vozila i obrnuto. Bez mjenjaa brzina, vozilo se ne bi moglo kretati raznim
brzinama, ne bi se moglo staviti u pokret, niti kretati unazad i manevrisati. Prema tome,
mjenja brizna transformie obrtni moment motora i prenosi veu ili manju silu na
tokove, u zavisnosti od otpora vonje.

Saobraajni fakultet, Doboj

Mart, 2014.

2. ULOGA MJENJAA
Mjenja je deo transmisije koji slui da:
- transformie parametre snage motora - uvea opseg raspoloivih obrtnih
momenata i ugaonih brzina radi poboljanja vunih performansi vozila
- omogui prekid toka snage (tj. rad motora sa ukljuenom spojnicom)
- omogui promjenu smijera kretanja vozila. [1]
Analizirajui krivu obrtnog momenta motora vidi se da je ona promjenjljiva veliina i da
zavisi od snage i broja obrtaja motora, odnosno ugaone brzine, tj.:

gdje su: Me efektivni obrtni moment motora, Pe efektivna snaga motora a ugaona
brzina koljenastog vratila. Obrtni moment motora se preko transmisije (mjenjaa i
glavnog prenosa) prenosi na pogonske tokove i u zavisnosti od poluprenika toka na
njemu se ostvaruje vuna sila (FT) koja pokree vozilo. Da bi se dobile vune sile na
pogonskim tokovima takve da bi u toku vonje mogle savladati otpore kretanja koji se
mijenjaju u irokom dijapazonu, potrebno je ostvariti vei broj uveanja obrtnog
momenta koji daje motor. Ove promjene obrtnog momenta ostvaruju se u mjenjau (broj
promjena zavisi od broja stepena prenosa u mjenjau). Osim gore navedene glavne
funkcije mjenjaa, njime se ostvaruje mogunost kretanja vozila malim brzinama a pri
stabilnim brojevima obrtaja motora, kretanje vozila unazad i razdvajanje motora od
pogonskog mosta (mjenja u neutralnom poloaju a spojnica ukljuena), to je
neophodno kada vozilo stoji u mjestu a motor radi. [2]

Slika 1. ematski prikaz mjenjaa sa kliznim zupanicima

Saobraajni fakultet, Doboj

Mart, 2014.

3. VRSTE MJENJAA
Mjenjaki prijenosnici koji se koriste kod motornih vozila (m/v) mogu se svrstati u dvije
osnovne grupe:
Glavni mjenjaki prijenosnici ili mjenjai i
Pomoni mjenjaki prijenosnici ili reduktori
Prema nainu prenoenja obrtnog momenta, mjenjaki prijenosnici se dijele na:
mehanike,
hidrodinamike
hidrostatike,
elektrine i
kombinovane.
Prema nainu promjene prenosnog odnosa mjenjai za vozila mogu se podijeliti na dvije
glavne grupe: na mjenjae sa stupnjevanim prenosom i mjenjae sa kontinuiranim
prenosom. Jedna od moguih klasifikacija mjenjaa prikazana je na slici 2. [3]

Slika 2. Klasifikacija mjenjaa

Saobraajni fakultet, Doboj

Mart, 2014.

Mjenjaki prijenosnici mogu se podijeliti i prema nainu ukljuivanja u rad na:

mjenjake prijenosnike sa prinudnim ukljuivanjem,
mjenjake prijenosnike sa sa automatskim i poluautomatskim ukljuivanjem
Od svih mjenjakih prijenosnika, najee su u upotrebi, kod motornih vozila, stepenasti
mjenjaki prijenosnici sa prinudnim ukljuivanjem. Ovi prijenosnici se najee grade sa: 3, 4, 5, 6, a
rjee sa 7 stepeni prijenosa, zavisno od snage ugraenog motora i namjene vozila. [3]

Slika 3. Uzduni i popreni presjek etverostepenog mjenjaa potpuno sinhronizovanog

Slika 4. Automatski mjenja firme Mercedes Benz iz 1961. godine

Saobraajni fakultet, Doboj

Mart, 2014.

4. PRIMJENA MJENJAA U SAVREMENIM

TEHNOLOGIJAMA PRENOSA SNAGA
Mitsubishi TC-SST
Twin Clutch SST je estostepeni automatski mjenjaem, koji eliminie potrebu za
pedalom kvaila, a korienjem sistema sa dva kvaila omoguava veoma brzu i nenu
promenu stepena prenosa. SST mjenja ima jedno kvailo namenjeno 1, 3, i 5. stepenu
prenosa, dok je drugo kvailo zadueno za 2,4 i 6. stepen prenosa. Kompjuterskom
kontrolom uz pomo senzora, koji prate ta voza radi, sistem omoguava da kvailo za
sledei stepen prenosa, koji bi trebalo da bude odabran, ve bude uzupeno te se vreme
za promenu brzina dramatino skrauje. Kako mjenja nema klasian pretvara obrtnog
momenta (princip rada klasinih automatskih mjenjaa) nema gubitaka snage na
mjenjau, pa je potronja nepromenjena uz veliku udobnost vonje automatskim
mjenjaem. Twin Clutch SST mjenja omoguava vozau da promenu stepena prenosa
obavlja potpuno automatski ili manuelno pomou komandi postavljenih na volan.
Mjenja poseduje nekoliko reima rada: Normal, Sport i Super Sport, koji utiu na
trenutak kada e automatski mjenja menjati brzine.

BMW
U otroj konkurenciji proizvoaa luksuznih automobila svaki detalj oznaava bojno
polje, pa je takav sluaj i sa brojem stepena prenosa mjenjaa. Mercedes-Benz je krenuo
prvi sa sedmostepenim automatikom, na ta je iz Lexusa, BMW-a pa ak i Hyundaija
odgovoreno osmostepenom jedinicom mjenjala prenosa.
Sve mjenjake kutije su upakovane sa visokom tehnologijom koja omoguava
munjevito menjanje stepena prenosa, ali i meku, udobnu vonju.
Najnoviji trend zamenjuje tradicionalni prenosnik obrtnog momenta sa duetomspojnica
koje pruaju menjanje stepena prenosa u sekundi. Dok su novi mjenjai sa dvostrukom
spojnicom dobitna karta kada je re o performansama, oni donose i sloeniju
proizvodnju i viu cenu u odnosu na tradicionalnije verzije, tako da ne iznenauje odluka
BMW-a da se dri proverenih automatskih mjenjaa u svojim najprodavanijim modelima,
barem za sada.

Fiatov mjenja sa duplim kvailom

Prvi model koji e dobiti novu Fiatovu DDC estostepenu transmisiju sa duplim kvailom
(za iji razvoj su inae zasluni Fiat Powertrain Technologies i BorgWarner), jeste
najmanji Alfin model MiTo. Ova transmisija je inae jedna od ukupno tri varijante iz
nove porodice estostepenih mjenjaa sa oznakom C635. Posle MiTa, novi mjenja sa
duplim kvailom e se nai u jo nekoliko Alfinih i naravno Fiatovih i Lancijinih
modela. [4]

Saobraajni fakultet, Doboj

Mart, 2014.

6. ZAKLJUAK
Mjenja je konstrukcioni sklop vozila koji pripada sistemu prenosa snage i postavljen je
neposredno iza motora, odnosno spojnice. Bez mjenjaa brzina, vozilo se ne bi moglo
kretati raznim brzinama, ne bi se moglo staviti u pokret, niti kretati unazad i manevrisati.
Prema tome, mjenja brizna transformie obrtni moment motora i prenosi veu ili manju
silu na tokove, u zavisnosti od otpora vonje. Ovim radom smo se upoznali sa osnovnim
pojmovima vezanim za mjenjae kod motornih vozila, njihovom funkcijom, vrstama
mjenjaa kao i novim tehnologijama kod poznatih svjetskih proizvoaa motornih vozila.

Saobraajni fakultet, Doboj

Mart, 2014.

7. LITERATURA
[1] Borislav Gojkovi., Motorna vozila-predavanja, Saobraajni fakultet, Doboj, 2014
[2] Ivan Filipovi., Motori i motorna vozila, Mainski fakultet, Tuzla, 2006
[3] http://www.scribd.com/doc/207320693/07-Mjenjaci-stepena-prijenosa
[4] http://forum.burek.com/menjac-buducnosti-t272191.45.wap2.html