You are on page 1of 150

(11)

=o) ekdaa sarga (o=


niryan kujd li-pl-parta
ka kntpga-bhg-vilha |
pace sacaya prcayan ki
pdgraika-tvi-kaa sva vireje ||1||
ka svakya pdgrasyaika-knti-kaa paceu sacaya kandarpasamha prcayan pj krayan reje | tadya-knti-kao'pi kandarpa-koibhir
api prptum abhilayata iti bhva ||1||

vkykasmt preyasa savya-do


rdh skandha sandita sva cakampe |
mdhurybdher uttaragea kenpy
abhyam kanakmbhojinva ||2||
rdh kasya vma-hastena svakya skandha sandita baddham akasmt
vkya nandt cakampe | atra utprekm hakenpi mdhurya-samudrasya
taragea sayukt svara-kamali iva ||2||

prva-dvandve dyamne sakhbhy


rdh-kau cru-tmbla-vyau |
ntv savysavya-py-agulbhir
vaktra-dvandve'nyonyam evdadhte ||3||
rdh-kayo prva-dvaye sakhbhy dyamne tmbla-vyau rdhiky
vmgulbhi kasya dakigulbhi ca karaai rdh-kau ntv
paraspara-mukha-dvaye dadhte ||3||

vm preyo-vma-pi nirsyad
vakoja sva sprau-kma karea |
citra manye'rundha lvaya-vppadma cakrsvdi-raktotpalena ||4||
vm rdh sva-skandha-sthita kasya vma-p sva vakoja spraukma karea nirsyat | utprekm hastana-rpa-cakravkam svdayitu
la yasya tathbhta kasya bhu-rpa-lvaya-vpy hasta-rpa-padma
rdhy hasta-rpa-raktotpalena arundha iti aha citra carya manye | tad
yath acetanasya padmasysvda-karttvam | eva srya-rpaika-mitrayor
dvayo praaya eva ucita pratyuta his | apara ca cakravkn vipaka-

rpa-candrasya mitrea utpalena te shya-karaam ity-dy carya jeyam


||4||

khi-vrtair vte'py antar anta


srya-dyoti prasphuraty kultm |
sadya-svedi r-mukha sva-priyys
tirya-mauli-cchyaycchdayat sa ||5||+++
khivrtai vkasamhair vte'pi sryakiraair antaranta patrln
chidradvr madhye madhye sphurati sati sadyastatka eva rdhy
svedayukta rmukha vkykultm rka tiryak mukuacchyay
cchdayat ||5||

bhmau vidyudvridoparyabhtmind tat


tadvarabhjau dine'pi |
bhavyln yau dg indvari
protphullnyavkat sadaiva ||6||
bhmau tatrpi dine vidyunmeghopari mukha-rpau indu abht kathambhtau ?
vidyunmeghayo ptaymavarabhjau | nanu divase udito'ya kena hetun
candratvena nirta ? tatrha | yau candrau bhavyln magalayuktasakhn
di-rpendvari sadaiva protphullnyevkat cakratu ||6||

kok oka kekino hara nya hass


trsa pucakor pramodam |
tbhympustena ki vaktum e tad
vaiamya sraari brahmava ||7||
tbhy rdh-kbhy kok cakravkcandrodayajjnt okampu |
kekino mayur vidyunmehhajjnt haranya, has vidyunmeghajjnt
trsam | candraramipnakartra pacakor mattacakor pramodam | tena
hetun yath samaviama sraari parabrahmai naiva vaiamyam ||7||

manda manda vndayoddia mia


vartmritya svariy rajyamnam |
yntau narmodantaragair aranya
vara harbhikhyamptvabhtm ||8||
vndy uddiamia vartma manda manda yathsyt tath narmarpasyodantasya vttntasya ragai karaair yntau rdh-kau
varharkhyamarayabhga prptau santau abhtm ||8||

vidyunmeghau tatra khe vartamnv


etau dv bhrjamau dharanym |
sparddhy sambhvanmaptuh ki
kvaik sakhy kvmita v parrddham ||9||
varharavibhgopari ke vartamnau vidhyunmeghau dharaymetau
vidyunmeghasva-rpau rdh-kau dv spardhay ki
sambhvanmpatu ? apitu na | tatra hetu kva ek sakhy kva v |
aparimitaparrdha sakhy ||9||

noparyyvmetayo sthatum arhau


yvo v kva vyoma sarva niruddham |
etadbhsaiveti kampair abht
sadyapbhya cikrindiu tau ||10||
rdh-kayo-rpari v sthtu na arhau, kintu kutra yva yata etayorbhs
knty eva sarva vyoma niruddhamiti hoto kampai karaai sadya
evntarntar puvarameghavicchalt pubhya tau
kavartividyunmeghau cikrindi rodanecch abhtm ||10||

ki v hemodyoti nlama divya


cchatrbhva prpya gharmpanutyai |
vaivarysre hatu gadgadodyan
mandra dhvnenstuvt mudemau ||11||
kimb hemodyotinlmadivyacchatrbhva prpya gharmpanutyai |
vaivarysre haturgadagadodyanmandradhvanenstuvt mudemau ||11||

rdhvorddhoru yma kh sahasrai prtai


pupai syandamnair marandai |
ampmbhoda r jayiny viantau
npavy rejatustau lasantau ||12||
tau rdh-kau kadambavy virejatu | kathambhty
ymakhsahasrai eva ptapupai marandai ca karaai vidyunmeghayo
rjayinym ||12||

madhye tasy y maikuimlyo


drghyasya kamudvaprabht |
t vindante'harnia sdhuvi
jgraty satyli plyaiva ply ||13||

tasy kadambavy madhye drghyasya drghatary


maikuimareya rkasambandynandasya keyr iti prasiddh
vaprabht ataeva t kuimareya aharnia makaranda-rpavi
vindante prpnuvanti | tdavaprasya secanamuktv rakm ha | jgraty
aliply bhramararey ply, kathambhtay saty prehay ||13||

tat prntottha stambhavat dvidvi vkodacac


chkhnyonya salea bhagy |
gopnasyevchit bhnti pupa
prlambhya mrakatyo balabhya ||14||
ts kuimn prnte utpann atha ca stambatuly ye dvi dvi vkste
unnatakhnmanyonyleabhagy cit yukt vgalghara iti prasiddh
valabhyo bhnti | atra drnte valabhpadbhve'pi atiayoktyalakrdeva
tadartho vodhya utprekm ha | pi iti prasiddhay gopnasy acit
marakatamainirmita valabhya iva | gopnas tu valabh chdane
vakradrutyamara | prlambamjulambisydityamara ||14||

tat tac chkhlambita dvidvi oa


rmanmuktmukta rajjupraaddh
hindollyo dvidvi sauvarapa
bht btndolit santi nityam ||15||
tat tat khsu lambit o raktavar atha ca muktbhirmukt baddh ye
rajjavastai praaddh hindolrenya vyubhirndolit satya nitya santi ||
15||

pupai skmalakna celntarasthai


vntonmuktai kikarbhi kalbhi |
cchannst saurabhai saukumryais
tvkrau sdhuakti taddhu ||16||
skmakomalavastrasya madhyasthai vntommuktai pupai
kikarbhircchannst hindollya svasaurabhdibhistau rdh-kau tad
ku aktimadhu ||16||

madhye ts kcidacat patk


vkyruhya yma dhm vireje |
obhdevy sevyamnamivait
manye mrtnanda evdhyatihat ||17||

ts hindolren madhye acatpatk kcit hondol reh


vkyruhya ymadhm ka vireje | et hondolm ||17||

karanknt hara varsu samyak


timyanhastlambamlambamnm |
uddpyait svgrato jgrata ki
premo vpmpipat svbhimukhyam ||18||
hara-rpavarsu smyak timyantimitum rdrbhavitu ka
kntmkaransvgrata utthpya ki jgrata premna rdhik-rpavp
svbhimukhyampipat prpaymsa ||18||

pupvalyrtrikesya padma
-dvandva nrjylisagha sagnam |
hrodypayansusthitatva srak
tmbla sthsakai paryacrt ||19||
lisagha puprtrikea sagna yathsyt tath tayormukhapadma-dvandva
jrjya rohaasamaye viparyasta hrodiu sthitatvampayanparyacrt
sthsaka khora iti prasiddha ||19||

kcymukta prci yancalnte


kicit paurvparyato'ghr vilaghya |
kubjbhydya dol kipanty
vanvastht dve diau prasakhyau ||20||
hindoly dve diau anudvayordio prasakhyau kuvjbhya dolmdya
kipyantyau satyau asthtm | kathambhte samyaktay dolanrtha kcy
mukta baddha prakarea pjita yacalnto yayo ||20||

anye dhanye tihata smekame


dhtv pyau puya tmbla vyau |
ynorsymbhojayorarpayantyau
vegopnte meku labdhvake ||21||
anye sakhyau pyocrutmbulavyo dhtv tmbuladnrtha svadhnatay
kame atihata | kathambhte sakhbhy alplpatay ktavetasya
upntabhge artht yatra vega sthirbhabati tatra iva rghalavddhvake sati
rdh-kayorsymbojayorarpayantyau yad tu sakhbhy vinaiva rdhkbhy svayam eva kte'tivege sati tad tmbladna nstti bodhyam ||
21||

lo mny premavany ivny


parvarl sarvata sdhu l |
hastodastai astargai pargai
cakrurvi dimpayya him ||22||
any mny lalitdy lya parval utsavasampattivii satya
hastbhy udastai kiptai praastargayuktai pargai karaai vi
cakru svasya di hi prpaya ||22||

devyastvia mnayantya svadia


tau payantya syantya evkhildhim |
jta stambh apyasambhvit
divytenu pupavara sataram ||23||
tau rdh-kau payantamataeva svasya dia bhgyamia dhanya
mnayantya kena saha bihre asambhvit api jtastambh satya divi
satara yathsyt tath pupavaramtenu | kathambht akhildhi yantya
khaayantya ||23||

tat saginyo vipruo vyam hyan


meghaistanmarandatvampu |
rmrje ragasagt tadyair mukt
vndair anvavindanta maitrm ||24||
harayuktameghai vyam vipruorindava pupasaginya satya te
puyn makarandatva mpu | pact rmrey agasagt
tsmagasthamuktvndai saha maitrmanvavindanta ||24||

jmbhodacat saurabhavrtamdyad
bhga rei stotra bhj mukhena |
gtair ntair mdhur sdhurti
dymcchdya dyotane smlipli ||25||
lire vdika vina iva mukhena gtai ataeva mdhur ntai prptaistai
karaai sdhurti yathsyt tath dy svargamcchdya dyotate ||25||

ntya bhejurhratakamlyny
atodyatva kikinpurdy |
vaktre smitv sabhyatmdadte
ynordolnandacandre vivddhe ||26||

yno rdh-kayo dolbihrajanynandacandre pravddhe sati tayo


hratakamlyni ntya bheju | kikiydy todyatva
ntyopayugivdyatva bheju | eva tayorvaktre smitv ntye sabhyatmdadte
||26||

anyonygaprocchalatkntisindhor
vcvrtmandahindoliksu |
prptndolnyonyanetrravinda
rsandohair hyatmpurlya ||27||
hindoliky rdh-kayordolana varayitv tayo knti-rpa hindoliky
rdh-kayoreva parapara netramelana varayati anyonyeti | dvayo knti
samudrasya taraga samha-rp mandahindoliksu prpta ndolo yay
evambht y paraspara netra-rpravindasya r obh tasy samhai lya
hyat prpu | tath ca dolana samaye paraspara kntidaranotthnandena
tayo obhtiaya dv sakhyo'pi nandit vabhburiti bhva ||27||

ittha cetastvetayordolayanyat
kmo vmo'ntarya na cakre |
llaktereva tatra prabhva
ko'pyojasv heturityhurry ||28||
vma pratikla kma itthamanena prakrea etayocitta dolayanyat
antarya na cakre tatra llaktereva ko'pi ojasvprabhva eva hetu iti ry
hu ||28||

dolarajjvlambakhe svalaulyd
etau cacatpacakhgrbhi |
puphybhi pallavlibhiriai
sevete smmodanair vjanai kim ||29||
utprekm ha | dolsayuktarajjorlambane dve khe kartbhte svasya
pallavlbhi etau rdh-kau karmabhtau ki madanai sugandhaviiair
jjanai sevete | kathambhtbhi svasya khy
laulyddhetocacalavistrayuktakhy agragbhi | leea pacakh eva
pacakhapi | paci vistre dhtu ||29||

tattatpatrbhyantarnantailpa
protandhartu cacalnmlyakhan |
yatnair bhg nakanyadbhramantas
tatrgujankevala spi obh ||30||

tat tacchkhsthapatrare madhye madhye bahuilpena


protnmlyakhamhindolay saha dolatastnbhg dhartu nakankintu
bhramanta santastatra kevalamagujanataeva mlyn pact bhsramar
bhramaa-rp s obhpi jt ||30||

dolvegdhikyakmau svapadbhy
kramyait svvanatyunnatibhym |
sva sva sarv kauala darayantau
premnanda tundila cakratustau ||31||
dolvegasydikyakmau tau rdh-kau ataeva svapadbhy et
dolmkramya svasyvanatyunnatibhy sva sva kauala sarv sakh
darayantau premnanda tundila cakratu ||31||

hindoly rahasi vindamne


paryyea dve diau sto yadantau |
prpyordhvdhasthyino khelato s
yno knti kautuka kpi tene ||32||
hindoly rahas vegau paryyea dve didau vindamne prpnuvatyau sta |
yasya vegasya dau antau prpya rdhdhasthyino rdh-kayo yno s
prsiddh kpi knti kautuka tene ||32||

rdhhra saspankavaka
cakre ntynyekato diyudram |
anyatrsy kacuk liyati sma
srak tasyptyyayurmodamlya ||33||
ekato dii ntyni cakre | anyatra dii tasya rkasypi ||33||

anyonygdaradasvabhsor
anyonynlokajakntibhjo |
tarhyanyonyavsabhmbhimard
anyonya saspya tau hyata sma ||34||
parasparga-rpdare d svakantirybhy tathbhtayo rkadarane
utkahit rdh tasyge svam eva payati na tu kam | eva rko'pi eva
kramea parasparnlokanajanyadukhabhjostayostadnm eva
birahadukhennyo'nyavsabhmaspart paraspara sadya tau hyata
sma | vsenga-rpadarpaasyvarat prativimbo na dyate iti bhva ||34||

ittha llvridhi kautukitvd

atyudreka rahaso nirmima |


phmottugaparyantakh
patrlk t cakreva bhtm ||35||
ittha llbridhi ka kautukitvt vegasytyudreka nirma sa t
rdh bht cakra | kathambht vegasydhiky phadeena m
uttugntakhy patrare yay ||35||

maiva maiva mdhika hanta dolety


ukti tasy tatsakhn ca van |
smitv smitv vardhayanneva dol
jaghlatva mdhavo bhrjate sma ||36||
he ka ! tva eva m dola doly jaghlatva vegavatva vardhayan ||36||

bandhdve vicyut nvaguhas


tasthau mrdhni vyastat bhanm |
pdau npyadhdityamuy
vaiyagrye h jahsti sma ka ||37||
mrdhai avaguha na tasthau | vyun antaravastrasyottolanakay
padbhymkrnt y spi pdau npyadyt na cchditavat iti amuy
rdhy vaiyagrye h khede ko jhastisma puna punarhsya cakra ||37||

ittha svkostpyato rahas t


vitrastkmsannbhraayitv |
svya kaha grhayamsa madhye
dolkhaa t ca jagrha dorbhym ||38||
ka itthamanena prakrea svasyknostpyato sato vegena vitrastk
t sandbhraayitv svya kaha grhaymsa | svayam eva
lolkhay madhye t rdh dorbhy jagrha | kintu ka rajju bihya
svacaraayoravalambamtrea iva dolmadhye tasthviti tasya smartytiayo
vyajita ||38||

ekbhte campakendvarbhe
mrt ynorudgirantyvabhtm |
sammardottha saurabha vynuvna
pre svarga hanta padmdins ||39||
campakendvara pupayoriva bh yayorevambhte yno rdh-kayo
mrt niviasayogdekbhte ataeva pupayoriva sammardottha

saurabhamudgrantau abhtm | saurabha kathambhta svasargasya pre


sthitn padmdn ns vypnuvnam ||39||

smyag veg s samantddhtbhd


dolpyrdgatbhi sakhbhi |
rdh drg evvaruhytha tasys
tbhistat tat salapant lalsa ||40||
avalambana vin doloparisthitau tau rdh-kau rddrdevgatbhi
sakhbhirdht s dol smyadveg abht | prathamato rdh tasy doly
sakt avaruhya tbhi sakhbhi saha rkaktatat tadvttnta salapant
sat lala | laakntau ||40||

mukhysvasvdya bhtmathl
rohysy t sa k svaya s |
prem gyaddolayant sa cpi
preyndole prvavat tmajaist ||41||
asu mukhysu sakhu madhe pradhnbht t lalit rkena sahit
s rdh svaya dolayant sat agyat | sa ca preynkeo'pi dolane prva
rdhmiva t lalitmajait ||41||

eva prehst vikhdikl


sndra dolndolampayya tasy |
hindolta so'vatryyeva sarv
svekaikasymanyahindoliksu ||42||
eva prakrea lalitvat prehst vikhdikl sndra dolndolanampaya
tasy hindolta sakt sa rka avatrya sarvsu
pradhntiriktnyahindoliksu madhye ekaikasy hindoly dve dve sundaryau
prasahya valt mahy sakt svadorbhymghya tatra dolymrohya eka
eva kaualavieea brmyansant samast sakh adolayat nanu
bahvysasdhye asminkarmai katha pravtti tatrha | premasamudrasya
kasya kimaktyamasti ? ||4243||

ts dve dve sundar svadorbhy


tatrghyrohya mahy prasahya |
bhrmyanneko dolayat t samast
premmbhodestasya ki vstyaktyam ||43||

ahamapi dvayor dvayormadhye tihmti rkasya manogatasiddhim ha |


sarv sakhya svasvahindol madhye svasvavaktra pivanta ta
kamapayan ||44||

t sarvstu svasvahindolikntas
ta cpayansvasvavaktra dhayantam |
naitac citra gokuldhasnor
icchakterki puna sydaakyam ||44||
adhun kamalkrahindol varayati | eka hindolvja tatraivsti | vnday
uddia tat preyasbhi saha mukunda ruhya rarja | kathambhta do
vma-hastena li rdh yena ||45||

eka tatraivsti hindolanbja


vndoddiapreyasbhirmukunda |
ruhyaitat kariksthopabarhlamb
dolirdho rarja ||45||
adhun kamalkrahindol varayati | eka hindolvja tatraivsti | vnay
uddia tatpreyasbhi saha mukunda ruhya rarja | kathambhta do
vamahastena li rdh yena ||4||

ablyo'pyaa patrntarasths
tattadbhye oalyo vibhntya |
vndnta svdukharjurajamb
drk prnankntabhuktvai ||46||
aau lalitdylya aadaln madhyasth tat tadaadaln bahi
oaadeu any oalyo vibhntya satya kantbhy bhuktvai
prnan ||46||

pyntargarvasarvakaasya
prg evbht pnakde prapam |
ante hemadyotitmblavi
vndnyonyaprtidnbhiyoga ||47||
kharjrdibhojant prg eva pnakde prapnamabht | kathambhtasya
pyasya yo'ntargarvastasya sarvarakaasya nakasyetyartha | bhojannte
suvaratulyatmbulavsamhasya parasparaprtydnena sahbhiyoga
grahaam ||47||

nnd vnde vindata sma pramoda

noda pyodolanbje dadatyau |


dsyo'pysyollsampadya sadyo
nn gnrambhaambh babhvu ||48||
taddarant nndvne nanda vindata sma | kdyau pyornoda preraa
dolanvje dadatyau | dsyo'pi syollasampadya nngnrabhea ambh
nandayukt vabhv | abdt bhapratya ||48||

dolndolanakray t samast
jitv prptleacumbdiratna |
srdha kntamaalenvaruhya
prgt preynknant knanya ||49||
t jitv prptamleacumbdirata yena tathbhta preynkntmaalena
saha hindolt avaruhya etat knant anyaknanya prgt ||49||

rdhsyotth mudrit y smitars


tasystatra smrakneva dv |
ythyln koraknsa vyacait
hdydhtu tnsraja saracayya ||50||
punarvartu varayati | rdhiky dau mukhdutthit pacdavahitthay
mudrit y smitarstasy smraknythpupn korakandv sa ka
tnkoraknsraja saracaya hdi dhtu vyacait cayana cakra | tath ca
tanmiea rdhy smitam eva hdi dadhreti bhva ||50

khe'gnmegha kagtracchavitva
vidyut tsmagabhstatitvam |
bhme rhair indragopai samhai
pdlaktbhyaktat vyaktamst ||51||
khe ke yo megha sa kasygacchavitvamagt prptavn | na tu
meghasya kgacchavyatiriktapadrthatvamiti bhva | eva vidyut
tsmagakntisamhatvamagt | eva bhme sakt utpannai samhai
samhaviiai undragopai raktakavieai karaai
padlaktasybhivyaktat sphuamst | tath ca tanmiea pdlakta eva
bhmy virjate | iti sarvatrpahnutyalakro bodhya ||51||

kbhretulaghanarasai sarvato vyamnair


utphull kila sumanasa sarvavatyo lat ca |
tat sasylyo'pyasamasuam a cirynvabhvan

varhara vanamapi yato haravarsvamkt ||


52||
kavarameghena atulaghanarasai jalai karaai sumanaso mdatyo lat
ca atyutphull eva parvatya pranthimatya tath tat sasyloyo'pi tat tat
vkaphalareyo'pi asamaam satya cirya a sukhamanvabhvan |
vkdn phala sasyam ityamara | pake rka-rpameghena
atulargrarasai karaai sasylya praastasakhya ratyutphull sumanasa
obhanacetasa phala parvavatya utsavavatya ralayoraikyt lat rat ca
satya cirya a sukha anvabhvan | yata rkabihrt
varharsavanamapi haravarsu amkt mamajja ||52||
iti r-ka-bhvanmte mah-kvye
hindolndolanasukhsvdano nma
ekdaa sarga
||11||
o)0(o
(12)

=o) dvdaa sarga (o=


atha tau purasaramanojapadminv
anurgarja varavhin pat |
prasarat ilmukhabhabhiveitau
yayatu aratsukhadanmaknanam ||1||
athntaramiha aradi anurga-rpasya rjja varavhinpat
rehasenpatisva-rpau tau rdh-kau aratsukhadanmakanana yayatu
| senptitvanirvhakasmagrm ha | kathambhtau pake ilmukho
vastadyuktapadtikbhiveitau ||1||

madirekae kalaya magala pura


svamukhasya cru mukuryita sara |
kanakmbuja caulabhgaveita
naakhajana-dvayamihtibhti yat ||2||
ka hahe madireke ! rdhe ! tava mukhasya mukuravadcarita sara
kalaya paya | etena sarasa svacchatvdigua ukta |
tanmukhaprativimbayuktamukurasya sdharmyam ha | yadyasmdiha sarasi
mukhasadakanakmbujdika bhti ||2||

nabhasha pi madhur balhak


sarasbhirritacar dadhatyam |
nijamecakatvamatimedura punar
dadurbhya eva kimu mitratkte ||3 ||
nabhasi valhak megh varkle sarasbhirritacar pimadhur
kicidvddhsarcetistiaya dadhati evamam valhak atimedura snigdha
varklnnijamecakatva ymatvambhya sarasbhya punardadu |
parasparamitratrtha ki parvartta ktam ||3||

athavtape'tula tapasvinrim nabhasi


svasarva dhana santatrpaai |
paricarya viupada eva lipsavo
layampuradya sahasvadtatm ||4||
athav bhagavatpade layampsavo valhak tape nidghe
jalaoaamttikvidradin atulatapasvinrim saras nabhasi rvae
jala-rpasvasarvadhanasya santatrpaai nirantaravitaraai paricarya sahas
avadtat uddhatmpu | avadta site pte uddhe ityamara | pake
rvae saras paricarya viupade ke layampsavo megh avadtat
vetatmpu ||4||

abhito'pi paya sumanassu rgibhi


sumanassu na kvacana rajyate'libhi |
tava tena sakhyatanudnat yayau
sumano na veti vada satyamadya na ||5||
he rdhe ! abhita paya sumanassu rgibhi alibhi sumanassu pupeu na
rajyate iti virodha | parihra ca sumanassu mlatu rgibhi anya sumanassu
na rajyate sumana smnye na rajyate iti heto | he sakhi ! tava
samano'tanudnat paramadukhit yayau na v iti satya vada | pake
tdamlatydidarana-rpoddpanavat tava mana kandarpadnat yayau
na v ||5||

iti mdhavo'bhidadhadiddha ddhiti pramad


ma mukhyamudacita smitam |
dara bhugna tra sarasekaa kad
adhayaddoccalitay bhotsuka ||6||
ityabhidadht mdhava iddh ddhiti kntiryasy evambht pramadma
rdh tasy udacit smita mukhamucchalitay ddhayat ||6||

atha vndayopahtamambuja hari


parighya hastanalinena astaruk |
samajighradapyatula saurabhai kitau
jayasi tvam ityalaghu tuuve ca tat ||7||
hari vnday upahta padma hastanalinena parighya ajighrat | padma
kda ? praast rukkntiryasya | he padma ! tva svasaurabhai kitau jayasi |
alaghu yath syt tath tat padma kstuuve ||7||

kamala stave sakhi kte may katha


vadana tavbhavadarla cillikam |
dara oim caulitgyavedia nija
gaurava cyavana hetuka hi tam ||8||
rdhy mukhe di nikipya kena ktacumbana padma dv kicit
kupitystasy krodhe'nydeva kraa rka kautukavadha | he sakhi !
rdhe ! may kamalasya stave kte tava vadanamarlacillika kuilacillikam
evamat oa ca katahamabhavat | jjta he caulgi ! kamalastave kte
sati tava gauravacyavanam eva krodhe kraamaha avediam ||8||

bhavatu kramdubhayam eva jighrat


yataradbhavenmadhura saurabhdhikam |
tadavetya tasya jaya eva sarvad nija
veunpyalaghu gsyate may ||9||
bhavatu kramdubhaya jighrat may yatarat yat saurabhdhika bhavet tat
avetya tasya jaya eva gsyate ||9||

iti t nigadya tadalakita hari


paricumbya tanmukhamuvca vismita |
ahahtula parimalo'yam eva tat sakhi
nnta tvamapi me samakrudha ||10||
tat tasmt he sakhi ! tva me mahya na antamakrudha apitu tvay yathrtha
eva krodha kta ||10||

dhig are vthaiva pariphulla mha ki


trapase na jaitra vanitsya sannidhau |
nija pakajatva jalajatvayor dvayor
anu-rpam eva aha cease'thav ||11||

yasya stuty tava roo'jania tannindaya iva tv prasdaymtyabhipryeha |


dhigare iti are mha ! tva vtha iva pariphulla ki jayalavanity
mukhasannidhau na trapase ? athav he aha ! tava pakjjtatva jat jalt
jtatva ca | ataeva jaaputratvt tamapi jaa eva | tath tayoranu-rpa cease
yata phullamasi ||11||

taruvalli lsyavidhi ikaa


pratikaam eva sa kaamito vitanvat |
taduphta svamakaranda saurabhoc
caya dakibhir api na prasdat ||12||
padmaprabhtipupato'pi rdhy mukhasaurabhasydhikye rko vyum eva
pramayati dvbhym | he kopane ! rdhe ! u ! taruvalln pratika
nyavidhau ikaa vitanvat vistrayat ataeva tasminike
taruprabhtibhirupahratvena kalpitbhi svamakarandasaurabhasamharpadakibhir api aprasdat nabhasvat vyun kintu tava mukhmbujasya
ghogha iti prasiddhamacaltaamtra naayat tena naanasya
dakitvena kalpitntava mukhasya parimalnpratilabhya amahadya dhanya iti
ki nbhyamanyata ? apitu amanyata eva | tath ca pavana tman dhanya
manyate smetyartha ||12-13||

u kopane tava mukhmbujcal


taam eva ki naayat nabhasvat |
pratilabhya tat parimalnsudurlabhn
ahamadya dhanya iti nbhyamanyata ||13||
lalitha yasya dara gandha mtratas
tvamudramunmuraharbhilakyase |
makarandamasya kimu hsyasi tvam
ityaakay kavalit karoi mm ||14||
yasya mukhasya gandhamtrt tva udramut abhilakyase atastvamasya
mukhasya makaranda ki hsyasi ? iti akay tva m kavalit grast karoi
iti akyukt m karotyartha ||14||

sakhi m vida kati v na mdhur


sarita sravanti parito yato'niam |
sakdeva pacaa panti pnata
saraso'sya ki nu bhavit daridrat ||15||

he sakhi ! lalite m vida, yato rdhy mukha-rpasarovarasya ania


nirantara parita mdhur-rpasarito nadya kati v na sravanti ? ato'sya
sarasa pacaa vindo sakt pnata ki daridrat bhavit ? ||15||

iti savya dorbhujagapa veanai


svabaldvaktatanornatabhruva |
adharmta yadapibat tadutthit
vadana dvaya dyutirattpat sakh ||16||
tat adharmtamapivat tena pnena utthit y tayorvadana-dvayasya dyuti s
sakh attpat ||16||

prati vartma kuja saras sarinnaga


ramama evamanurgi gaai |
nikhilav mukuabhtamullasat
paridhyamna yamuna vana yayau ||17||
anurgigaai saha vartmdika prativartmakujaparvatdau tath ca vartmai
vartmai kuje kuje eva rty bodhyam | ramama ka | paridhirmaala
tadivcarant yamun yatra tathbhta vndbana yayau ||17||

kalahasa cakra kalaha kalspada


kta kara kair ava kuthala dadhat |
satata nagair asatata phaloccaya
kalayadbhireva balayac chikaravair vtam ||18||
vndvana kathambhta ? kalahasacakravkn kalaha dadhat | tda
kda kaln vaidagdhnmspada | pake kalahasdn kala hantti
tat tada api ca kaln madhuraabda nmspadamiti virodhbhsa | puna ca
kalaha kda kta kara-rpakair av kuthala yena | ataevtra kair
avapadta kalnmspada candrasva-rpam ityartho'pi bodhya | puna ca
nagai satata vtam | nagai kdai rasena tata vistta phalasamha
kalayadbhi dadadbhi puna ca valayant paraspara veayant ikh
arabhgo yem | sarvemagrabhgn samatay sthitirityartha | pake
satata nagair vta asatata nagair vtamiti virodhbhsa ca ||18||

sphaikendranla kuruvinda hakair


acitsti yatra bahu trthamaal |
pratibimbit taditareti saiva nn
bhramayatyata kiratmajmbhasi ||19||

yatra vndbane gha iti prasiddh trthamaal asti | kuruvinda mug iti
prasiddha | atakiratmajy yamuny ambhasi prativimbit s
trthamaal taditar svasmdany trthamaal iti nnbhramayati ||19||

taduparyyamanda ruci kujapuja


bhk kusumav lasat yatra sarvata |
ali maju gta jana raji khajana
vraja hri nya paripyanekadh ||20||
yatra kuje muktakusumavy uparidee bhramar majugta eva janaraji
khajana samhasya anekadh manohar nyaparipvartate ||20||

navamlik bakula kunda ketak


karavra keara kadamba campakai |
atimukta jti atapatra kubjakai
girimallik kanaka ythikdibhi ||21||
yatra vndbane aramibhi ramarahitair navamlikbhi sad valit veit iti
paralokena sahnvaya | pake ramibhi | tath ca yath
brhmaakatriydyramio jan grme kramaa ekapradee brhma
anyapradee ktriydayo vasanti tath ityartha | vakuldibhirvkair
navamlikkanakaythikdilatshityena ramibhirghramitulyair etai sad
kalit yukt bhryatra vndbane'stti paralokennvaya | atimukto mdhavlat
| atapratrakuvjakau vkabhedau | girimallik kuaja | atha kuaja akro
vatsako girimalliketyamara | nrikelastu lgaltyamara | mdvk gostan
drketyamara ||2122||

panasmra lgali guvka gostat


kadal karaja karakeu kolibhi |
dhavanimba pippala baka kiukai
kalita sadramibhireva yatra bh ||22||
caturastarnsaharucacaturdia
vratati dvaya dvaya samkramcitn |
viapai parasparamuparyyuparyutn
iha kuja itybhidadhti kovida ||23||
adhun kujaracanprakramhacatvro vk eka-rpste madhye
ekaikavkasya prva-dvaye lat-dvayasya veana viapai karaaiste vk
parasparamuparyupari grathit bhavanti | tath sati etnvknkovida
ityabhidadhti ||23||

tata khat sa ca gatastath vabhau


dhta pupapallava dalccha gucchaka |
baabhikha ikhara bhitti toraa
pratihra rji maimandira yath ||24||
dhtapupapallavdika sa ca kuja valabhydibhirvirjamna maimandira
yath bhavati tath visttakhat gata sanvabhau ||24||

caturasrat kvacana ca konan


balaykti ca sa bhajankvacit kvacit |
nija nthayoratanu kelaye mano
nayana pramodya laghu yatra rjate ||25||
sa ca kutracit caturasrat kutracit aakoatdika bhajannijanthayo
kandarpakrrtha yatra vndvane alaghu yathsyt tath rjate ||25||

ukarikcaakakekikokilair
alicatittirakalikactakai |
kalavk cakora carayudhdibhir
dhvanitaiva yatra bata bhti diktati ||26||
yatra vndvane ukdipakibhirdhvanit diktatirbhti | kalavk prvata ||26||

ruru alya ka mahiai samrubhi


smaraicamru kapil aaddibhi |
viharadbhireva kila yatra nyate
samayo'ti sauhda mitho'valehanai ||27||
ruruprabhtimgabhedair biharadbhirevtisauhdena parasparvalehanai
karaair yatra samayo nyate ||27||

ahivaktravahni havanttanocirn
malaynilai rita tapovalarddhibhi |
kta nandanadru kusumopaghanair
amargaga parilandtai ||28||
malaynilaistapasy ktv svargakailsavaikuhdigamanena
bhripuyaviiaistai puyaprabhvena iva y bhmi prpya svargdibhyo'pi
adhik kcana camatktimupalabhya ritanti yathsyttath yatra sadoyate
vsakriyate iti ttyalokena sahnva | malaynilai kathambhtai
malayaparvatyasarpavaktra-rpe vahnau cirakla vypya svatanorhavant

prptatapovalasampattibhi | svargasthanandanavkligandibhiste
saugandhyamnta ||28||

suradrghik salilapvittmabhi
girijsara kamala reu ruitai |
kamallay ramaa keli pdapa
pracaya prasna makaranda nanditai ||29||
suradrghiketi aityamnta kamallay lakmstasy ramao nryaa |
puna kathambhtai vrajabhmivsena avajjt anyatravse vsan yai |
ritanttyanena te mndyamntam ||2930||

atha bhri puya parima cumbitair


abhipadya ymavamatnya vsanai |
upalabhya kcana camtkti par
ritanti yatra hitai sadoyate ||30||
mga vka pakiu purovalokitev
ati ramaya kamanoki hria |
abhidhma pcchadiha kasya kasyacinnija
tarjan madhuramunnamayya s ||31||
mgavkapakiu madhye manonetrahria kasyacit abhidh s rdhik
tarjanmunnamayypcchat ||31||

svakarea navya kusumni mni


tnyavacitya tni tanu valli tantubhi |
viracayya hra kaakgaddi tanmithuna
mitha sapadi bhayadvabhau ||32||
tni kusumni vally valkalasyaskmastrai karaai hrdibhaa viracayya
tanmithuna paraspara bhayat babhau ||32||

paridhpane kusuma maanasya ki


svakucau prati tvamatiakase priye |
kalaysmi nirviktireva varit vara
varit rutibhireva me muhu ||33||
he rdhe ! pupamaanasya paridhpane svakucau prati katha akase | tava
kucaspare'pi aha nirvikro'smti paya | yato mama varavarit
rehabrahmacarya goplatprutibhirmuhurvarit ||33||

sakhi kundavalli vada satyamasya ki


varavarit bhavati sdhu v na v
nija devarasya carita prajvat yad
avaiti tat kimaparo jana kvacit ||34||
prajvat bhrtjy ||34||

varavarin tvamasi rdhike tato vara


varit mgayaso'sya yatnata |
gata aka satata sagatau tath
svasattva siddhiriti te kilaya ||35||
kundavall ha ! he rdhe ! tva varavarin pake rehavarayukt asi | tata
eva heto asya varavaritva yatnata mgyase | tatrnveae te tava ayadvayam | rkena satatasagame niakatva tath svasya
sattvapradiddhyartha ca ||35||

sakhi tpan rutimaho na veda ko


vidita ca raudramuniratrinandana |
mama varit prati gha sa vakyati
kaamatra tadbhaja raho may samam ||36||
atrinandano durvs | raudro rudropsako muni pratigha vakyati | tva tu
may saha kaa raho bhaja ||36||

capalatva nistrapayorupdadat puru


srabhgamiha nirmame sphuam |
lalite vidhi purua jtimkyatm
aliratra valliu gata pramat ||37||
rrdhik lalit prati puruapadasya vyutpattim ha | vidht
cpalyanirlajjatvayo adhikasrabhgamupdadat puruajti nirmame | atra
vallu vartamno'lireva pramam ||37||

kimiya karoti kalayeti bhia


priya mnatekaamavekya rdhay |
prakaa tamlamabhiveayantyala
pidadhe'calena nava hema ythikm ||38||
yath puruajtecpalydidoadnrtha rdhay bhramaro dntistathaiva
rko'pi svara-yuthik dntktya strjternirlajjatvdidoadnrtham
ha | iya svara-ythik ki karoti payetibhia rkamavekya

tdabhat prvam eva rdhay tamla veayant ythikmacalena


pidadhe ||38||

iti bhri kautuka sudhtaragi


rasa majjitntaratay tay samam |
pravivea tadvipina madhyavartin
kanakasthal kvaadaka kikii ||39||
iti pracurakautukasudhnady rasena majjitntaratvena sa ka tath sama
vndvanasya madhyavartin kanakasthal pravivea | kvaannirmal kiki
yasya ||39||

samaynti y dyumai vidyudinduja


dyuti vidruhi sphurati ratnakuime |
mai yogaphamiha padmargaja
sphuamaapatramavabhsate'mbuja ||40||
y samay yasy kanakasthaly madhye sphurati | ratnakuime
maiyogaphamasti | kathambhte ratnakuime sryaviduc candrajadyutn
vidruhi | iha maiyogaphe padmargajamaadalamambuja bhsate ||40||

anurgi bhaktanivaha svamnase


prakabhavadyadabhilakya sakaam |
makarandamddhamatula pibanpiba
ciram eva jvati yadyamadbhutam ||41||
anurgibhaktasamha svamanasi | pake svamano-rpe mnasasarovare
prakabhavat yat padma sakaa sotsava yathsyttath abhilakya
yadyamadbhutamakaranda pivanpivancira jvati | manasi tasya
mdhurysvdanam eva tasya makarandapnamiti bodhyam ||41||

surakhino'ti surasrtha varia


surasrtha durlabhatarasya kasyacit |
suratotsavanasuravaivia sad
surasayya nitya dhta saubhagmbudhe ||42||
yat padma surakhina kalpavkasya talavarti iti paralokennvaya |
kathambhtasya atisurasaphalasya varia | puna ca surasrthasya
devatsamhasya durlabhatarasya | puna ca asuravair ia ka
suratajanyotsavnsurasayya svdayitv nitya dta
rkadattasaubhagmbudhiryena tasya | he kalpavka ! dhanyo'si yath

tvattale mama suratotsavastath nnyatra iti rkadattasaubhgyo bodhya ||


42||

haridamapatra pariguccha vidruma


pratha pallavmbujamaphalvale |
nikhilartu sevitatamasya yat sad
talavarti hant sudg rti santate ||43||
puna ca kathambhtasya indranlamaivat patra yasya
vajrayulyavetavaragucch yasya, vidramaprabhtulyaprabhyukta pallavo
yasya, ambujamai padmargastattuly phalare yasya, sa ca padma
kd str, jjnin, obhann nayann ca rtisahaterhant ||43||

tadupetya sa rita tadya karika


sphua karikra ramaya karika |
vanit nitnitamah sahlibhir
mumude mukhodghatana lobhitlibhi ||44||
tatpadmamupetya tadyakarik yena evambhta sa rka vanit rdh
tay nitar tnita vistta maha utsavo yasya tathbhta sanlibhi sakhbhi
saha mumude | kathambhtbhi mukhasyodghanena lobhito'lirybhi ||44||

taidambubhdbalayite kimambu
bht taitvacacalatay dhta prathe |
surakhino vavatu svavchita
bahu tasya ki nu kta tattala-sthit ||45||
kardhsva-rpameghataitau ki nijaptanlavastrasthnybhy
vidyunmeghbhy valayite ? nanu svarga bihya pthivy kimartha
tayorgamanam? tatr tasya surakhino vahu vchita ki ktatattala-sthit
satyau vavatu ? kathambhte cacalatay dht prath khytirybhy te ||45||

smara koi mohana nakhcala dyute


smara vihvalkta tanoraghadvisa |
nayannta sa saara smarrbuda
glapita priykitata pta rocia ||46||
adhun kalpavkasthaukokta rkasya -rp varayati |
lalitatribhagivapua rkasya mdhur sanandanaparardayo na vidu |
pake nandanena putrea vysena saha iti paralokennvaya | kathambhtasya
smarakoimohananakhcaladyutea api smarea vihvalkt tanuryasyeti
virodhbhsa | puna ca nayanntena so ya arayukta smrrvudastena

glapit y priystsmakitaena pta roci kntiryasya | yadyapi parardayo


na vidustasdapi vrajritaukapakia ukticturviayakta mdhur
sdhavo'nubhavanti | pake vajitaukadevasya
rbhgavatokticturviaykt mdhur sdhavo'nubhavanti ||4647||

lalita tribhagi vapuo'sya mdhur


na vidu sanandana parardaya |
tadapi vrajrita ukokti ctur
viayktmanubhavanti sdhava ||47||
sa hi vedakalpatarumrita sad
phalamasya sramupabhoktum agra |
yadavarayat tadamta sudurlabha
vibudhair apti jagati prath dadhe ||48||
asya kalpavkasya sraphalamupabhoktu sa uka sad veda, kda
agra reha | yadavarayat tadamta vivudhair devair api sudurlabhamiti
jagati prath dadhe | pake veda-rpakalpavkamrita sanrbhgavatarpa tasya sraphalamupabhoktum agra | sa yadavarayat tat rbhgavatarpmta vivudhair api sudurlabhamiti jagati prath dadhe ||48||

sukumrat padayugasya ki bruve


rasikendra yasya dharaau yiysata |
svado'pi pdukayitu viakate
skhaladaru te praayi kadambakam ||49||
ukapakia kavitmhahe rasikendra ! tava padayugasya sukumrat ki
vruve ? dharaau yiysato yasya padayugasya tava praayinkadambaka
svado netryapi kahoratay pdukayitu pduk kartu viakate |
praayinkadambaka kdam? skhaladaru ||49||

nikhilgabhra vahanbhibhtita
kupiteva oima dhur durvar |
bahiretum icchatitammivekyate
tava savya pdatala pri vartin ||50||
adhun tribhag lalitasya kasya tdasamaye vmapade sarvgasya
bhrtjjta tadruydhikya tat kopajanyatvenotprekate | tava
vmapadatalavartin durnivr oimadhur rytiaya | mama pratipake
dakiapade satyapi nikhilgabhrabahanbhibhtita kupit iva may atra na
stheyam ityuktv bahirgantum icchati tatammivsmbhirkyate ||50||

taduparyadeti itim tayor dvayor


adhisma kpi ruci rekhiksti y |
iyam eva dmadhukar varkartyati
vihval svamadhubhirnatabhruvm ||51||
itim ymat | tayor dvayo oimaitimno smmadhye y kpi rucirekhik
asti | iya rekhik natabhruv dmadhukarrbihval carkarti atiayena puna
puna karoti ||51||

yadasavyam eva caraa purastiracara


jaghampa rabhasena savyatm |
atirgi nijatalena rdhik
padalambi yalaghu cumbanya tat ||52||
purastiracnajagha dakiacaraa rabhasena kautukena savyat vmadig
vartit yat patat atirgi dakiacaraatalena
rdhikpadalambinmalaghucumbanya nynat api svikt ||52||

idamiddha higularasena carcita


vidhin svacitrakarat prathkte |
dhvaja pakajdi likhat dhruva
yata sakdkayankulavatrammuhu ||53||
svacitrakaratprathnimitta dhvajavajrdilikhat vidhin ida
talamiddhahigularasena carcitam | yato likhan tva kulavat
sakdkayanamma ||53||

kathamaprattimabhipadyase priye
kalayevaro'smi nahi netyadda |
svapadkasampadim kimgrahn
na tathpi labdha daragauravo'pyabh ||54||
he priye ! kathamaprattia abhipadyase ? ahamvaro'smi nahi na tath
chamvra eva iti svapadkasampadamim priy tva dakiacaraatale
unnatktya kimgraht adida ? tathpi tva na lavdhadaragauravo'pi abh |
dyo vahvyo rekh asmka padatale vartante ityuktv na gaurava kurvanti ||
54||

tanujnujta suampavttanu
jnutpa viammanvrtm |
tanate da sakdavekitaiva te
tanu madhyamtati hda kalnidhe ||55||

jnu varayati | skmajnujanyaobh sakdavekit sat kandarpatpena


viammataevnvt tanumadhyamtatn hdayasya da tanute he
kalnidhe ||55||

ati pna vta ruciroru rocia


jagati satr api ratavellit |
sahas vidhya sahasdharmtai
saha sdhutbhir api deva tisyasi ||56||
atipnavttarucirorudeasya roci jagatsat sahas ratena kandarpena
vellit vidhya tbhi vrajasundarbhi saha sdhu yathsyt
hasasahitdarmtai timyasi rdrbhavasi | tsmadharmtaistva
tvadarmtair api tstimyanttyatha ||56||

tava nbhiromatatipakti-rpat
yayatu sudhhradatadutthavallike |
paritastu ye sumanas nivsabhr
atiramayakavat virjate ||57||
sudhhradatadutthavallike tava nbhiromvali-rpat yayatu |
ye yayo hradavally parita sumanas obhann manas ca
mlsthapup ca sahdayn ca nivsabhrvirjate |
pariabdayogddvity ||57||

subhagordhvanlamapi na nyagnana
smarasadmapadmamidamadbhuta bhavet |
patit do'tra sud yadandhat
tadipaghtagaladambubhiryayu ||58||
kandarpasya sadmasva-rpamida nbhipadmamadbhuta bhavet | adbhutam
evhasubhagordhvanlamapi tat padma nyak ncnamnana yasya tda
na | yat yasmt atra padme sud da patit satya tasya
padmasthakandarpasya ipaghtena galadambubhi karaai andhat yayu |
atra nbhipadmadaranajanynandru eva
kandarpabghtajanyatvenotprekitam ||58||

trijagat tvimakhilasrasagrahais
trival vyadhyi vidhintiilpin |
anayvalagnamiha tena krtayanty
avalagnametadtabhio budh ||59||

anay trivaly saha lagna tena hetun satyabhio dhr tava


madhyadeamavalagna krtayanti | madhyamacvalagna ca ityamara | tena
ye punaranyapurue madhyadeamavalagna bhante, te mithyvdino mrkh
evetyartha ||59||

atituga pna ghana vakaso bhara


vahadeva madhyamamagdiva ramam |
nija vmato'namadivtitanvida trika
bhagi lagimabharea lakyate ||60||
atitanu ati skma madhyama vakaso bhara vahat satramamagdiva
ramddhstornijavmadee anamadiva | tribhagasamaye vmaprve kicit
namanamanubhavasiddhamiti bhva | idantu tribhage lagimbharea
manoharattiayena lakyate | trika nitambopari phadeasthabhgaviea |
lagacagau manohare ||60||

navallat laat dakie'sya yat tad


ida vimohanakte mgdm |
itaratra pukalavalitvamastyato guru
bhraghraamihaiva sambhavet ||61||
asya madhyadeasthasya tribhagsamaye dakiaprve navallat navya
llvatvam | pake trivaliyuktatva na laati astyarthe lapratyaya | itaratra
vmaprve pukalavalitva puatrivalitvamasti | pake dakiaprve
navallatva na valayuktatvamiti paryavasitrtham | itvaratra pukalavalavatva
puavali yuktatva tadeva pukalavalavatvamiti paramparita-rpakamasti ato
gurubhrabahanamiha vmaprve eva sambhavet ||61||

vasanai darvanamunnamat kramt


mdu pippalacchadananindi sundaram |
nija tundaminduvadan maisraj
nayasi kvacinnaana ragabhmitm ||62||
udara varayati | avatthadalanindi sundara nijatunda vasanai kramt
adavnamat unnamac ca | tat tundaminduvadany rdhy maisraj
naanaragabhmit kvacit vipartagrasamaye nayasi ||62||

urasndirkalatik virjate
nikamava tapanyarekhik |
visa tantu cratati tulyat rit
bhgulakma lomalatikpyayas ||63||

nikamani suvararekhik iva tava vakasthle lakmrekh-rp latik virjate


| eva anyas kudr rvatsa-rpabhgulakmalomalatik virjate |
kathambht mlatantucraretulyat rit prpt | etena tasy vetatva
sukmatva cytam ||63||

iha vma dakia dig utthite ime


purata sphuat puraa tra hrayo |
pratibimbite dyutikale ivekate
bhavato masara mukuryite tava ||64||
iha masramukuryite indranlamainirmitadarpaatulye tava vakasi yath
sakhyenvmadakiadigutthite ime lakmrekh rvatsalatike puraa
trahrayo svara-hramukthrayo prativimbite kntikale iva janair kite
bhavata ||64||

kimamnivntariha te samddhimn
anurga eva bahireti dyatm |
uditendu srya ata nindi kaustubhc
chalato yato jagadavpa raktatm ||65||
te tava samddhimnanurga antaramniva antakarae na mti iti hetoriva
kaustubhacchalt ki bahirdyatmeti ? yata kaustubh jagat
anuraktatmavpa ||65||

mdula trirekh dara tiryag acita


dyutimaal lalita kaha mdhurm |
svada dhayantyadhidhara dhticyut
kulajpi dorbalayit vidhitsati ||66||
adhidhara dharay dhticyut kulajpi tava kahamdhur svad
dhayant sat dorvalayit vidhitsati hastbhy vetit cikrati | kathambht
mdul trirekh yasy | eva tribhagasamaye at tiracnencit | eva
dyutimaalbhirlalit s ca s ca s ca tm ||66||

bhujadaa daita bhujagama riyas


tava pi pakaja pala plibhi |
nija ntyaktya dara gauravdta
mural vilehi laghurdhar sudhm ||67||
bhujadaena dait bhujagasya obh yena evambhtasya tava
pnipakajayo palaplibhi agulirebhi svasya ntya-rpaktyrtha
adgauravdt mural adharasambandhin sudh lehi svdayati | yato

laghu nco hi mahajjanena addtacet atyuccapada sahasaivrohatti


prasiddhe ||67||

snapita smitmta padbhirarcita


ikharaprabha dvija nijrci cayai |
adharo'nurga dhuray nacdhara
kathametu bimba tulanparbhavam ||68||
tava adharasmita-rpmtavindubhi snapita eva mikyaprabhadantasya
nijrci samhai | pake rehaprabhabrhmaasya nijakntisamhair
arccita eva nmn adharo'pi anurgtiayena na cdhara na nyuna ataeva
evambhtastavdhara vimbatulan-rpaparbhava kathametu ||68||

balabhinmaidruma navkure'grato
ravijmbu budbudayugena prvayo |
dara tiryag eva yadi yujyate tatas
tava nsikpyupamay mayrcate ||69||
valabhinmaidrumasya indranlaminirmitavkasya navnkura | eva
tasygrata ubhayaprve ravijy yamuny ymavudvuda-dvayena
attiracnatay yadi tdkuro yujyate tad tava nsikpi may upamay
arcyate | atra nssthnyo'kura | nspuasthnyo vudvuda ||69||

sama sannivea nava pallavopama


ravasormai makara kuala tvim |
mdu gaa maalamanudbhaa
ccha patitekaa kulabhuvo'gurandhatm ||70||
samasnniveanavapallavopamakarayorye maimayakuale tayostvi y
mdugaamaale udbhaaccha tasy patitek kulabhuva
vrajasundaryastasyckcikyena andhat agu prpu ||70||

rasikatva lsya ruci satya sandhatrita


sratdi nija dharma bindubhi |
jhaa khanjanmbuja cakora apaddyapi
yena sdhu gamita ktrthatm ||71||
rasikatvdi nijadharmavindubhi karaair yena tava netra-dvayena jhadi
ktrthat sdhu yath syst tath gamita prpitam | tatra rasikatvavindun
jhaa ktrthatmprpita | kaviparampary jhaasya rasikatvaprasiddhe |
eva nyavindun khajana | kntivindun amvujam | satyasandhat vindun
cakora | ritasratvavindun bhramara ||71||

rutivartma vartyapi tadkaa-dvaya


tavamdyati dyati sad satvratam |
ati lampaa taralatramucchalaj
jala vcimajjadiva rga sgare ||72||
tava tat kaa-dvaya rutivartmavarti | etena nayanasya drghatvamytam |
leea vedamrgavartyapi mdyati matta bhabati | eva sad satvrata dyati
khaayatti virodho draavya | taral cacal tr yasya | virodhapake
taralatva rti ghnti ati cacalam ityartha | punacnurgasgae ucchalanyo
jalavcitra majjadiva | netrasya svbhvikasad jalapratvena pratyamnatva
obhdhyaka bhvatti bhva ||72||

alikrdha candramalakli veita cala


cill krmuka bhto manobhuva |
niitrdha candramiva bharma citraka
sakdeva vkya tava k na kampata ||73||
alaka-rpabhramareaveita tava alika-rprdhacandra cacalacllirpakrmukabhta kandarpasya pupamayatkrdhacandramiva |
kathambhta suvarena citra yasya | lalopari tilakdikam eva astropari
suvaracitrasthnyamiti bodhyam ||73||

na kac am kila mla tanvate


mganbhibhi ucirasaiyadajit |
nija cmarrthamasameu bhbhta
kuila vabhuvuriti yat sa tadgua ||74||
yat yasmt mlatantava mganbhibhi grarasair ajt | tath
grarasenrdrbhtai mganbhibhrajitetyartha | tatra kraam ha |
asameu paceu kandarpastadupea bhbht rjj nijacmarrtham
evjit | kuil bhavanti iti yat sa tasya kuilakandarpasya guaeva kraam ||
74||

nikhilga -rpa yaa eva candrams


tava manda hsya vapursyamaale |
samuditya sarva bhuvandhipntarlaya
madhyamanvapi tanoti kaumudm ||75||
tava nikhilga-sthita-rpasya utkara-rpayaa eva candram tava
mandahsyam eva vapuryasya tathbhta sanmukhamaale samuditya
sarvabhuvandhipn brahmarudrdnmantakaraa-rplayasya

madhyamanu madhye kaumud jyotsnt tanoti | tath ca brahmarudrdaya


sad tava mandahsyasya dhyna kurvanti ||75||

vraja mna jvana ! jagadvimohana !


tvamityase tava tu jvitevar |
kurute bhavantamapi mohita svarukvaik
kirantyahamim katha stuve ||76||
he vrajamnajvana ! he jaganmohana ! tva may yase | tava tu jvitevar
rdhik svakyakntikaik kirant sat bhavantamapi mohita kurute | ataeva
im kthamaha stuve ||76||

ati oa sndra nava kukumadravac


churitanyagsya kanakmbujanman |
kusumeu hakaniaga sagate
mai sampue subhagatbhivdite ||77||
klvid vidhin bhavatkte tava nimitta anay svara-kamaldirprthasahaty rdhik-rpanavakelikalpalatik raciteti pacamalokena
sahnvaya | arthasamham evhtioeti | vahubhi lokai |
prathamatacararavinda varayati |
bhlkkdeasthtiayaniviakukumayuktdhomukhakamala-dvayam | jnudvaya varayati | dve maisampue subhagatvenbhivdite vandite |
kathambhte kusumeo kandarpasya tnaprasiddena svara-nirmitaniagea
saha sagate | etena jagh-dvayamapi varitam ||77||

krama pna hemaruciraikamlabh


kadal-dvaya samamadhomukha tata |
amtoda pnamatha vtta vcibhis
tisbhi svam eva rabhasena veitam ||78||
ekamlabhk svara-kadal-dvaya sama adhomukha ca | etena ru-dvaya
amtasya udpna kpa etena nbhidea | madhyadeasthnya
svatisbhistrivalisva-rpavartulkravcibhi rabhasena vegena veitam ||78||

nalinaika patramadhimadhya rjita


smaralekhapaktikarake nirantare |
visa vallike kisalaydte dara
aradindurakarahita sphurat kala ||79||
rrdhiky udara-rpakamalasyaikapatra kdam? adhimadhya patrasya
madhyadee rjit momval-rpasmaralekhapaktiryatra | nirantare avyabahite

stana-rpakarake | bhu-dvaya-rpavisavallike | kathambhte hasta-rpakialayadvaybhymdte | dara kahasthnyaakha | sphuratkala mukharpapuracandra ityartha ||79||

sphua bandhujva nava kunda korakais


tilapupa nla nalinli pallavai |
ayamarcito'bhra paal yamnuj
tanudhoranyug iti yrtha sahati ||80||
aya mukhacandra vandhujvaprabhtibhirarcita | dantasthny kund |
nssthnya tilapupam | netrasthnye nlanaline | alakasthnyo'bhramara |
tena bhramarasahitapupea iva pjana jeyam | karasthnya pallava |
keasva-rpameghapaal | kathamt yamnujy yamuystanudhorayuk |
dhora tag dn jalanirgamanrtha kudrapral | nnrtho'ya abda |
etena vevarit ||80||

vidhinnayaiva racit kalvid


nava kelikalpalatik bhavat kte |
upabhujya yanmadhurimamtmano
na na prakmata mat bhavnagt ||81||
evambhty rdhy madhurima bhavnupabhujya nanu
prakmatamatmagt ? apitu prakmatamatmagdityartha ||81||

praavni devi nakharnpado sadoc


chaladaubhi akalitendu nindita |
namita hriyntika kta sthiterhares
tava vaktramekamapi yeu vkyate ||82||
he devi ! tava nakharnpraavni | kathambhtnsad ucchalat kiraai
khaitacandranindina | antike kasya nikae kt sthitiryay
evambhtystava hriy namita ekamapi vaktra hari yeu nakhareu vkyate
||82||

bhavadsya saurabhapatanmadhuvrat
vali vraya karadhritmbuj |
lalit puro laati tugavidyay dhta
vay saha tathendulekhay ||83||
yogaphrohaasamaye aasakhn yathyogyasthne sthiti rrpagosvmimatnureha | bhavaditi | kkkigolakanyyena
paralokasthnudakiottaradiau lality dakiasy dii uttarasy dii

tagavidyy saha tath induleky saha lalit laati | tath ca sammukhe


sthity lality lakiaprve vsahit tugavidy uttaraprve
indulekhetyartha ||83||

andakiottara diau vikhay


saha citray vyajala cru clanai |
vyati daranopadhika gharmabindava
sahasstat dadhati v sahodit ||84||
rdh-kayoranudakiottaradiau vikhay saha citray yat
vyajanacruclana tai karaai v yuvayo
parasparadaraotthagharmavindava sahas astat dadhati ||84||

sicaycalena kalitena pin


praayru mrjana parpibmiya |
svadau dhtruvitat vyadhdaho
saha ragadevyanujaybhita sthit ||85||
abhitasthit anujay sudevy saha ragadev pin ghtena vastrcalena v
yuvayo praayrumarjana parpi s svadau nandena dhtruvitat vyadht
||85||

anupha deamanurgiau yuvm


adara pramodayasi campavallik |
tapanya knti jayi ngavallik dala
vik pradadat mukhbjayo ||86||
yuvayormukhvjayo svara-kntijayiparadalanirmitavik pradadat
campakavall phadee sthit sat anurgiau yuvmanalpa pramodayati ||
86||

praaydrirja dhuray hdhayvagatena


shasabharea santarat |
tava -rpa keli jaladhau mahormimatyadhika
nimajjadativelam eva yat ||87||
mahormimati tava -rpabihrasva-rpasamudre aganrvuda hdhay
praaya-rpaparvatarjasya dhuray bhrea sahasabharea santarat sat
ativela ghramadhika tatra nimajjat yat yasmt md gir varita
bhavatti paralokennvaya | na hi tmaghtin varana satmucita bhavati
bhva | pake etdasaubhgyavatn varana ki mdn vark
gir bhavati ? api tu na bhavatyeva | davyas dravartin y s padav mrga

mgyate | pake samudre magnn tsmuddharaya yadyapadav mgyate


||87-88||

tadanaga nakradhtamaganrbuda
kimu varita bhavati md gir |
kamaldrijdibhirapha mgyate
sucira yadya padav davyas ||88||
iti labdhavaramudayadvivarata
rabhasena ruddhagiramkayanukam |
vanaplik sarasa gostanphalair
anutarpayanmudadhatta mdhava ||89||
iti lavdhavara vicakaa uka rabhasena harea udayant vivarat yasya
tathbhta atha ca rabhasena ruddhagira ta bhojayitu vanaplik
vndmkayanmdhava sarasadrkkhalai uka vnddvr
anutarpayansvaya mudamadhatta ||89||

ati saubhagspadamabht sabhjanai


uka eva bhavya suhdlisasada |
anubhvya bhgavata mdhur
eva yat svamakarodasau kt ||90||
bhavyn suhdln lalitdn sasada sabhjanai abhinandanai uka
ati saubhgyaspadamabht | asau uka bhagavato rdh-kayo mdhur
tdasasada sabhsthnnanubhvya parkita rjna sva svyamakarot
| sasada iti pada ahyekavacannta dvitybahuvacan ca ||90||

kala gna gna vara kaualvadhi


vyativedanena vijigayaiva kim |
atha vallak muralike tayo
karmbuja hasike iva cirea reatu ||91||
tayo rdh-kayo vmuralike karapadmasthahasike iva reatu gna
cakratu | tath ca ka murala avdayat rdhik tu vm ityartha | tatra
utprekm ha | kalagnagata yat anavara reha kauala
tasyvadhervyativedanena parasparajjpanena vijigaya iva ki reatu ||91||

salilmatma salilatvayo kti


ktit tatna kiyatmaho tayo |
yadabhedadari muni ht paver api
drava virvajani satyalokata ||92||

tayorvgnamuralgnayo salilasya prastaratva prastarasya salilatva tayo


kti karaa kiyatmatitucch ktit ktitva tatna | utkaktitvam ha |
aho carya yat yasmt satyalokata abhedadarin munnmapi hdayarpavajrasya dravavi varcchalena u ajani ||92||

kanato'bha ratnasadana praviayo


sukhatalpa tallaja talopaviayo |
smara sindhu vcibhara majjit tayor
lalitdiklitatirpa vchitam ||93||
ratnamandira praviayo rdh-kayo smarasindhuvcibharea majjit
lalitdisakhtati vchitampa | kathambhtayo sukhajanako yo
ayyprasiddhaikadea tatra upaviayo tal lajetyasymarea
prasiddhrthatvt ||93||

kc kuala hra mauli kaakai ayytapatrlayair


vall vka mga dvijair bahuvidhair nn kal
kalpitai |
paupair eva mud vyadhu parijana reyastayo
svminau
sev svdita vanya mla phalayostmbla
prasyayo ||94||
parijanareya pupanirmitai kcyychatraghavkalatprabhtibhi tayo
svmino sev byadhu ||94||
iti r-ka-bhvanmte mah-kvye
kalpatarutalallsvdano nma
dvdaa sarga
||12||
o)0(o
(13)

=o) trayodaa sarga (o=


atha punar api bhrmyanvndvana vanajekaa
kaaparavao hemantea pradeamupavrajan |
tarugaaghanachycchann ritmapi t jahau
saraimatha s mamlau manye tadyaviyogata ||1||

athnantara vanajekaa ka utsavaparavaa santath hemantea


vndbanasya bhgavieamupavrajansantarugaaghanachycchann
sarai prva grmabhayt ritmapi adhun talabhayt jahau | s sarai
rkaviyogena mamlau iti aha manye | mlnijjnstu manuy
gamangamanBdutpannena tdin jeyam ||1||

nijanijavapu sakocyu prasrya varmbary


alaghujaghan romchyamukhoditatkriy |
gatimapi jahurjykrnt susahatajnava
sa turabhavat ts sadyo hareriva sagama ||2||
sa turhemanta | tq d sadya |zkw SGama ivB | |zkena SGamasyf ha
alaghujaghan, t KB ? nijanijavapu sakocya talabhayt vastri
prasrya ca mukhoditatkriy | jykrnt tkrntst gatimapi jahu |
SGamapake Aajyt | puna ca tt susahate ekatrKe dve jnun ybhi |
eva kaSGE | tw lmpayabhayt jnunorekatrKf bodhyam ||2||

iti sakhi turorao nitisamedhate


hrasati divaso bhgo bhgopater api tmyati |
tanur api dhtotkampaapsampya tanddht
himamahimabhi knte k te gamiyate v dam ||
3||
rka rdhm ha | iha turocandrasya ao bhga ni ania
vardhate | gopate suryasya bhgo dovasa hrasati, ataeva tasya bh kiraa
tmyati | he knte ! vidyutsam te tava tanur api adhuna iva dhtotkamp eva
atanddhut atyantamln | pake atan kandarpastena uddhut | pact
himamahimabhirhimtiayai k da gamiyati ||3||

tadiha mama hdvemanyasmistvadutkaliklibhis


taducitanivsrtha kokte nibhtekaam |
pravia sahas jaya dre vihya vihrity
atijavabhuja-dvandvenain cakara sa harada ||4||
tat tasmt tvadutkaliklibhi tvadviayokoukhreibhi | pake utkahrpasakhbhi kokrte mama hdvemani jya dre bihya sahas pravia |
he hrii ! manohrii ! iti uktv sa harada rka atijavabhuja-dvandvena
en rdh cakara ||4||

nahi nahi nahtyuktenpi priyea dha bald


urasi rasik s bhubhy nyabadhyata vallabh |

ithila rasanbandhdbandhostaduru vimarditd


apatadavanau va rodivdara lghavat ||5||
rdhay nahi nahtyuktenpi priyea kena vakasthale bhubhy asau
rasika vallabh nyavadhvata | vakasthale dhraasamaye tasy rdhy
urudeavimarditt vandho rkasya ithilitarasanvandht va avanau
rodiva papta | roe kraam ha | adaralghavdrudeghta-rpalghavt
tad-rpnalp laghut prpya | pake svanihtilghavena ||5||

tvamasi kahine t gtraypyuru doabhs


taducita phala vivodvejinyavpnuhi smpratam |
iti lalitay sa veyagre nibadhya nijuhnuve
smara madhu madtt tat svm cirdapi nsmarat
||6||
mural haste dya lilit hahe kahine ! khajtitv takle tva t asi
na tu kdpi u | etaeva madhuragnraypi urudoabh | he vivodvejini !
tva taducitaphala smprata avpnuhi | ityuktv lalitay s nijuhnve apahnat
cakra | t mural rka smaramadhumadt na asmarat ||6||

samayavidataithbhya srddha priyea vihri


sarasamaavpl pl pramoda dhurdhar |
arua kapia ymanlaknsuvarna rasjitn
laghu laghu laghunnr caynsamupharat ||7||
atha samayavit aavpl vanadev ts pl re laghunreji iti prasiddhn
nirr caynpriyea hari srdha tbhya rdhdibhya sarasa laghu
laghu ca taty syt tath samupharat | kathambhtnlaknnkomaln | nra
syt prvarae himnilanivrae ityamara | kathambht pramodtiaya
dadhtti s ||7||

kurubakagha jhirei kuruakamaalair


hdatanutann te knte yato dadhire ruca |
tadadaramadmodair e sadeha virjin
nava sumanas ml m llasatyadhika na kim ||8||
rka rdhikmhakuruvakasya raktapiyvs iti khytasya gha |
jhiire ymapiyvs re | kuruaka ptapiyvs | he kanta ! etai
kartbhi te tava hdayakandarpatann ruca yadyasmddadhire |
hdayasynurgitvena raktatvam | kandarpasya grtmakatvena ymatvam |
tat tasmt analpapramodai sad iha vndbane virjin e navapupn
ml m m kimadhika na llayati ? sphkrayati | lala psy dhtu ||8||

kalaya mahile nragkhy lat tava sannidhv


api nija phala-dvandva naivvotyatigarvini |
sva kuca suam kacukystva darpi kargrata
prakaayasi cede garhmbunidhau nimajjati ||9||
he mahile ! rdhe ! kalaya paya | ngaragkhy lat tava sannidhvapi nijaphaladvandva naivvoti | yato'tigarvi | ato yadi tva svakucasuam kacuky
sakt kargrea prakaayasi tad e nindmbunidhau nimajjati ||9||

iti nija gir rdhrlekaa smita bindubhi


snapita dg ato vanymany vivea sa keava |
iira sukhad ymsann vrajkhila padmin
ravirataravidyoto'dhinodabhipadya t ||10||
iti nijagir rdhy yat arlekaa kuilekaa smitavindu ca tai snapitadk
rka ato vanabhgt any iirasukhad vany vanasamha vivea |
y iirasukhadmsann prptst vrajkhilapadmin avirataravidyota
sryakiraa dyota svargt abhipadya adhinot asukhayat ||10||

iira ptandhvaddurg piturvara bhbhto


ravi paribhavysau vibhyat sutasya dia gata atha
|
dhta balo yuddhyytyudamukha ea yat tad
iyamadhun svavikrantecaya cinutetamm ||11||
sryasya dkiyane eva mghdau uttaradii gamane ca kraa ko
varayati | durgpiturvarabhbhto himlayasya iira-rpaptan sen sryasya
parbhavya adht | durgpituriti durgy svakanyy vacandivetyutprek
vyagy | tasy vindhyavsintvdvindhyaravipratipakatvt vindhyasya
prtyarthamema taypi svapit, tatparbhave niyukta iti kvyalignumne
punarvyage | asau srya vibhyat sanshyyrtha sutasya yamasya
dakiadia gata | atha dhtavala ea sya mghdau yuddhya
uttarbhimukho yadyasmdyti tat tasmt iya iira-rpaptan
svavikrntecaya samha cinute ekatrkarottyartha | etena mghe
iirdhikye kraamapi varitam ||11||

iti kutukato nirvanygre cala lalansakha


sa khalu paramnanda kundair avpa vilokatai |
vyacinuta yad tni preh prasdhanakt tad
dara karavta ssya cakre prakita nsikam ||12||

sa ka vilokitai kundai paramnandamavpa prhy rdhy


prasdhanakt ka yad tni kusumni vyacinuta tad kundavall parihasitu
karea advta mukha ghay kitansika cakre ||12||

kimapi dadhat vaktra rdhe hriy smita miray


vtamapi ghvyanji svldekayase'dya mm |
iti giribhta phpyha svaya sahas na s
yadi sapadi ta kaundyagre'pi sphua lalitbhyadht
||13||
he rdhe ! tva smitamiray hriyvtamapi ghvyajitamukha karepi
dadhat cchdayant sat ki m svl adya d kayase iti kaena
ppi s rdh yadi sahas svaya na ha tadiva sapadi tatkae lalit
kundavallyagre sphuamabhyadht ||13||

tribhuvana janai puyaloko mahniti krtase


spasi ca dhtotkaha kaund latmiha pupi
iyamapi ciryea nee tvaya nivrae
yadati mdula klnt hanttangra ilimukhai ||14||
pke pui rajasvalm | iyamapi kundavall cirya ie tvayi viaye
nivraya na ie na samarth | yadyasmdatano kandarpasya ugrailmukhair
vai knt ati mdul ca ||14||

jagati lalite uddh santi kva v nu bhavda


sva kulakalita dharma marmavyathmiva y jahu |
na nija samat t prpsyanti kva cpyatimrgaa
ramamiha tadudabhijjeveva vth bata kurvate ||
15||
kundavall hay bhavda svakuladhta dharma marmavyathmiva jahu
| t tavadvidh nijasamat kutrpi na prpsyanti | ataeva udbhijjeu latdiu
atimrgaarama vth kurvate ||15||

iti nigadita kaundy sarv ajhasaduccakair


ahaha kimiya sva na aksyadi kurutetamm |
yadiha lalan sveaivaik prakupyati nirbhara
tadamala dhiya sabhy abhyhayantyapi kraam ||
16||
iti kaundy nigadita sarv sakh ajhasat hsaymsa | rdhikhano'smka
madhye iya kundavall svam eva akspad kurute asmbhistu lat eva ukt |

yadyasmdiha lalansu madhye ek kundavall nirbhara kupyati | tat tasmt


amaladhiya sabhy asya kraamabhyhayanti ||16||

iti puru parihs nsmudramudvahna


parikalitnrutv rutykanvayya calana pura |
alabhata rassrai saura raslaikhkura
ruta madhukaai klinn svinn ivti mudvan ||
17||
s rdhdnmiti uruparhsnruty ravaena pake vede
nparikalitnka ruty ravaenkalayya puro'gre calansanvasantasayukt
ava bhmi alabhat parhsnkathambhtnudrnandabahn | avan
kathambht mravkasya ikhymagrabhge sthitt akurt
sravanmadhukaai karaai klinn ataeva svinn eva | kathambhtai kaai
rasnmsrai dhrsamptasva-rpai ataeva srai rehai ||17||

viapi ghio vallikntval valitaia ubha


madhu dineccai parvotsava kalayantyam |
parabhta mukhair jvrtha dvijai prativsara
madhura nutibhirye bya saharsamayate ||
18||
rka haatra sthale viapino vk eva ghio ghasth vallrpakntrey valit sampann ia kman ye ghasthn
tathbht | evama am vka-rpaghasth bhavasantadineu uccai
parvai pauramsydau utsava kurvanti | ghasth khalu parvai
rddhdyutsava kurvantyoveti bhva | pake parv granthn utka
sava prasava kurvanti | granthirn parvaparuo ityamara | vk hi vasante
granthyakurdiprasava kurvanti | parair eva bhta mukha ye evambhtair
dvijai sad paraghabhakaaparyaai | ye ghasthn vy
pratidina rvrtha sahara ayate | pake parabhtai kokilair dvijai
pakibh ||18||

ajani madano rja mantr madhurmalaynilo


nikhila vijayi sennndracar bhramar iha |
pika pariada prpu dae'dhikra madaki
vrajakulabhuvo daykr kt giri gahvar ||19||
iha bhmau kandarpa eva rj ajani | mantr vasanta | malaynila eva
nikhilavijay sennndra | bhramar eva car | kokilapariada eva
dae'dhikra prpu | adakin vm vrajasundarya eva da | girigahvar
kr kt ||19||

kalaya purata knte govardhano'khila bhbht


npatirabhavac chakra atru cirasya nirasya kim |
nija nija ructaty mervdibhi karabhtay
yadayamadhunp sacakre vinihnuta vigrahai ||20||
he knte ! agre kalaya | govardhana kimakhilaparvatn akra akra cirasya
cirakla nirasya akhilabhbht rj abhavat | cirasya cirt cireetydi
savibhaktyanta padamavyayamiti bodhyam | yadyasmt sumeruprabhtibhi
karasva-rpayf nijakntn rey aya govardhana adhun ups cakre |
kathambhtai nihnut vigrah deh athav spardhay yuddhni yai mahrjgre
kudr rjj nijabhadvapu prkaynaucityt ||20||

kvacana kanaka prastht svasth prasarpati jhnav


kvacidiha guh vidyotante himair vihitlay |
kvacana ikharair vth roddhu raverabhilate
kvacana rajata grvai sihsannyapi bhnti nau ||
21||
sarve paravatn karadnam evhakvacana gobardhanasya
kanakaprastht suvarasnusthnt sumeruobh-rpajhnav prasarpati |
kathambht svasminsumarau sthit | pake svara-d | kvacidiha gobardhane
himlayacihna-rpair himair bihitasthn guh vidyotante kvacana gobardhanasya
ikharai avervth roddhumabhilayate | atra suyamrgarodho
vindhyaparvatacihnam | kvacana he rdhe ! nau vayo rajapaprastarai
sihsanni bhnti | ida kailasacihnam ||21||

iha sakhi par rsasthalyantike paricyatm


anurajati ya yumat keli vilsa kalaika bh |
kaamiha maivedy viramyat taditi bruvan
harirupavivethninye madhni vandhip ||22||
he sakhi ! rsaultikhyt par rsasthal antike paricyatm | tat tasmt kaa
viramyatm ||22||

rajata caaka nyaste aste madhunyadhutnan


nihita dg ida kdk sydityupttami t |
priya mukhasudh sdhv svdv tato'pi
mantyamm
adhayadadhika rdhvdhmiha pratibimbitm ||23||
aste praate madhuni nihitadk rdh kasya
mukhaprativimbadaranrthamadhutnan | t tay priyamukhasudh

tato'pi madhuto'pi svdv mant s am prativimbit


mukhasudhmadhikamadhayat | kathambht avdhmiti sampralocanbhy
drau akyatvt ||23||

vrajakulabhuvmutkahgni jvalanmanas vidhe


hriyamiha sjanno'bh pspada katio na kim |
yadidamasjo mdhvka tac cirya nirgasas
tava nutiata kurve dhanyetyuvca hdaiva s ||24||
he vidhe ! utkahgnijvalanmanas vrajakulabhuv no'smka hriya
sjansankatia pspada ki na abh | adhun tu yadyasmt tvamida
madhu asja tat tasmnnirapardhasya tavha stutiata kurve iti s rdh
manasaivovca ||24||

sakhi yadadhunaivsybja me balt pibasi sphua


madhu punarida pitv ki v na vedmi kariyase |
iti nigadati kenait vidhya parmukh
madhu madhurimaivsau tat klika kimapsyata ||
25||
svamukhaprativimbe rdhy mukhaprativimba dv rka ha |
punarida madhu ptv tva ki kariyase iti nigadat kena et rdh
parmukh vidhya madhuni dvayormukhaprativimba-rpo'sau ttkliko
madhurim avaidagdhyena kimapsyata kimdrkta ||25||

piba piba pibetyoasydho dadhra sasragha


caakamasakt ko rdhocchaladbhruvalat smitam
|
nahi nahi nahtysymbhoja tiro'cayati sma s
tadapi sa calpgo rag balt samapyayat ||26||
sasragha madhusahita caakam | s rdh ucchaladbhru eva valatsmita
yathsyttath mukhmbhoja tiro'cayati sma | rag aya calpga ka ||
26||

tadanulalitdylvnde tathaiva nipyite


dadhati nayanruya bha pramdyati mdyati |
dyati nija hriymojo'nyonya puna ca nipyayaty
ati madhu madodbhrnt kntpyaghrata
kradh ||27||

pramdyati vastrdau asvadhn bhavati mdyati matt bhavati |


nijahriymojadyati khaayati | puna ca paraspara madhu pyayati knt
rdh madhumadodbhrnt ataeva kradh vikiptadh sat aghrata ||27||

papatati sussryo bhbhrghghrati drudrumo


nanaati tatatrast asmnraraka pipipriya |
iti yugapadevsya skandhe bhuje hdi pato'py
alaghu lalaghurni samvyn vikra kac striya ||
28||
he priya ! asmnraka | iti yugapadeva asya kasya phdau alaghu
yathsyttath lalagu ||28||

sa ca rasanidhi pratyaga tat kucair abhipita


sva nivia bhujapa liyanbaldabhicumbita |
capala madhura grvbhaga cucumba caturdia
pihita vadan dsyo hsyodaya kati rundhatm ||29||
pratyaga ts kucair abhipita atha ca svaniviabhujpa yathsyttath
liyanka valt vrajasundarbhirabhicumbita
sancapalamadhuragrvbhaga yathsyttath caturdia t vrajasundar
cucumba ||29||

ayi calada sva svminya kimadya viikit


yugapadiha mmeka sarv ima vijigava |
yadahaha balt kurvantyeo mahnanayo'thav
nahi bhavatha prigrh ki na diamalaghvidam
||30||
ayi capalada ! kikarya ! im vijigava m valtkurvanti |
eo'dhiko'nayana | athav yat yasmt yya prigrh sahy nahi bhavatha
ida mama alaghudia mahadbhgya ki na ? api tu mahadbhgyam eva ||30||

atha madhumat ta gatvjgrahanmadhusabhta


caakamasakt so'pydya sva kubjita pin |
svamadharamamrmadhye madhye vidaa
tayrpayan
pipiba pipibetyetadbhnukramapyayat ||31||
atha madhumat kcit kikar rkamapi matta kartu ta
madhuptramajgrahat | so'pi ko'pi ptramdya amrjasundar

svamadhura vidaatay madhye madhye arpayants piva piveti bhy


anukaraa yatra tadyathsyttath apyayat na tu kena ptam ||31||

vayamiha dine kimv rtrau striya puru nu v


kalita vasan kimv nagnastath karavma kim |
iti kimapi t no jnn ananvita bhiraramayad
asau sadarygre sthit api kikar ||32||
ghtavasan v iti kimapi na jnn na jjtavat | kintu ananvitabhist
asau ka kikar sadarya aramayat ||32||

na pibasi katha kicit tva ca priyetyabhibhito'


vadadapi tulasysmsyair aha madhu sabhtai |
kanaka caakair apyarnta pibanna kimkyase
paricara tadetysmnsvedplutanmdu vjanai ||33||
he priya ! ka ! tva kicinmadhu katha na pivasi ? iti kikarbhirabhibhita
rka t pratyavadat | he tulasi ! s tava svmin madhusabhtair
mukhai kanakacaakai karaair ahamarnta nirantara madhupiva nnasmi
tva ki na kase ? tasmdatra etya svedaplutnasmnparicara ||33||

sva savidhamathpyytu t vilakya viakit


caaka paalmsye dhtvbhinta niptika |
arua nayanodghrbhys lathkta gtraka
samajani yad tarhyaivait hasanta upyayu ||34||
madhupne viakit ataeva dre sthit svanikaamnetu t vilakya dv
ka svamukhe caakare dhtv abhintaptika | mayi matte sati s
annikagame ak na sthsyattyabhipretya pnbhinaya kta | na tu
tatptam | eva sahajruanayane madhupnajanyaghrbhys ka yad
yatnena lathktagtra samajani tada iva et hasantya upyayu ||34||

atha caturay kaundy dvre kabikayvte


prakaitabale lole ke niruddhya niruddhya t |
dhayati madhuryasmindnnni nngirtanur
api dhanurdhunvanmanye nanarta samrtibht ||35||
atha caruray kundavally dvre kavikayvte sati prakaitavale atha ca lole
asminke t kikar niruddhya niruddhya nngir madhuri ts
dnnanni dhayati sati sa mrtibht atanu kandarpa
dhanurdhaunvansannanarta iti manye ||35||

svayamapi papau pauna punydapyayadeva ts


trividha sarakodbhta bhrntistadapyavati sma y |
smararaa viyadbha knta sakntamim
vyadhu
ramakaa lasanmuktmlyacyuta mdu vjanai ||
36||
adhun ka svaya papau | eva t kikar apyayat saraka madhu
trividha paia gaua paupa ca tath ca tatpne udbht kasya
bhrntiry kikar avati im kikarya kntsahita smararae viyadbha
knta ka ramajalakaa-rpamuktmlyena cyuta rahita mduvjanair
vyadhu cakru | tath ca madhupnajanyaghrvat rko y kikar
madhu pyayitu na aktast eva svaythevarydn vjanai paricary
cakruriti bhva ||36||

madhurasa paripka prakrame samvidindau


madabharatamaseanmucyamne priym |
surata paima ratnnyonya dndaprva
prathima mudanubhtervyasmayannliplya ||37||
priy madhurasaparipkasya prakrame rambhe samvidinau jj-rpacandre
madabharatamas mattattiaya-rparhu anmucyamna sati
suratarantn parasparadnt aprvavisttnandnubhterheto
aktamadhupne liplya vyasmayan | tath ca
madhupntiayamattatjanyjjnaday na suratasukha kintu
katipayakanantara tasya kicit paripkj jta mattaty annynatva
tvena ||37||
iti r-ka-bhvanmte mah-kvye
madhupnallnumodano nma
trayodaa sarga
||13||
o)0(o
(14)

=o) caturdaa sarga (o=


nidghasubhaga vana vanajanindi padm
bhraman
vilokya madhumagala kathaya kasya heto sakhe |

cira virasamekako vasasi h vihyaiva no


raslapanasavtaa bhuvti ta so'bravt ||1||
vanaja padmam | he sakhe ! madhumagala ! no'smka bihya
mrapanasavtaabhuvi birasa yathsyttath ekako vasasi ? iti ta
madhumagala sa ka avravt ||1||

vayasya rasiko'ham ityalaghu manyase sva yatas


tadadya vivade tvay vada raso bhavet kda |
vidantu tava vaidu mama ca tamime skio
raslagurukhino dvijakulastut vastuta ||2||
madhumagala hahe vayasya ! ka ! yastva aha rasika iti alaghu manyase
tat tasmdadya tvay saha vivade vivda karomi | rasa kdo bhavediti vada
rasalakaa vadetyartha | tath ca tava vedu pitya mama ca t
vaidumime skisva-rpraslagurukhinamra-rpabhadvk | pake
rasastra ghnanti ye guravaste eva vedakhina vidantu | kathambht
dvijakulai pakikulai | pake brhmaakulai stut ||2||

sakhe paupangarnayanavellita krta yad


vane bhramasi niphale vikacamlatmallike |
tathpi rasikgraryadiha ghuyate bhnti tat
prasiddhajanavartino guatayaiva do api ||3||
he sakhe ! ka ! he paupangarnayanakampanena krta ! yat yadyapi
vikasitamlatmallikyukte ataeva niphale vane bhramasi, tathpi janaistva
rasikgrarghuyase tat tasmt bhavadvidhaprasiddhajanavartino do api
guatayaiva bhnt ||3||

aha tu panasmrayo rasanidhkta svodaras


tadapyarasiko'bhava tava mate dhthakte |
bhramanniha vane vane tvadanugo bubhukturo
bhavmi yadi tal labhai rasikatprath tvatktm ||
4||
panasmrayo rasena nidhkta samudrkta udara yena tathbhto'ha
tadpi tava mate arasiko bhavmi | he dhthakte ! tada iva tvatkt
rasikatprathmaha labhai ||4||

jagattritayadurlabhtulaphalaiva vndav
tava tvamapi nityatadviharaapriya khypase |
parantu taduditvarmtarasaikatno bhavn

abhnna tadiya sakhe mama sakhedat npar ||5||


jagattraye sudurlabh atha ctulaphal evambht tava vndav | eva tvamapi
nitya vndbanabiharaapriya iti janai khypyase | parantu tasminvndbane
uditvara utpannalo yo'mtarasastadekatnastadekacitto bhavnna abht | he
sakhe ! iyam eva mama sakhedat na apar ||5||

nidghadivase bao iiranirjharmbhorasair


naatsarasijnilair madhuramalliksaurabhai |
palsanavapallavair vanakapotamajusvanair
mameyamakhilendriyapramadasdhikaikav ||6||
rka hanidgheti | nidghadivase talanirjharajalaprabhtibhirmama
rasandisarvendriynandasdhik iyamaav | ataevsminvane aha brammi |
arasikatvt he vao ! na tu sakhe ! ||6||

bahirmarakatadyuti kamalarganindiprabh
dravmtabhtntar parimalamradimno svani |
raslapadavcyatmupagat phaln tatir
madindriyasatat sapadi ka cakretamm ||7||
vaurhamraphaln tati barirmarakatadyutiriti netrasya |
raslapadavcyatmupagateti ravaendriyasya ||7||

pura kalaya mdhava dyutimatmattyavr


im api jagattraymukuantnaratnaprabh |
vilsanivahvanmiha vanmim v na v
mahkavipater api prabhavatva yadvarane ||8||
vnd rkamhahe mdhava ! im aav attya dyutimatmiha
rdhkuanikae im van kudravan pura kalaya | kathambht jagaditi |
puna ca yuvayo vilsasamhasya avan ava rake dhtu | vilsasamhasya
bhmi ca mahkavipater api yadvarane vkya na prabhavati iva ||8||

iti pramadamedurasphuradamandavndvaca
sudhukiraocchaladvipulataraklladh |
uditvarapurutvara rasapurasara prpatu
svakelisadanyita priyatamau svakua-dvayam ||9||
iti praayena medura snigdha yat sphuradamanda vndvacastadeva
udhucandrastat kiraena ucchaladvipulat eva
klladhirjaladhiryayorevambhtau priyatamau rdh-kau uditvar udayal

purutvar mahtvar yatra tadyathsyttath | eva rasapurasara


yathsyttath svakelisadanamivcarita svakua-dvaya prpatu ||9||

ihpi labhate prathmadhikam eva rdhsara


kramea lalitdibhiryadabhito nikujval |
haritsu dhanadevarntakaacanrdhip
nalsrapanabhasvat nijanijkhyaygkt ||10||
ihpi kua-dvayamadhye'pi rdhkua adhika yath syt tath khyti labhate
| yasya rdhkuasybhita digadhihtdevatn dhanadetydi
nabhasvatparyantn haritsu diks vidiku ca y kujval vartate, s
lalitdisakhbhirlalitkujavikhkujetydi nijanijasamkhyay agkt | tatra
vara na | antako yama | aca indra | nrdhipa varua | asra rakta
ptti asrapo nair ta | kravydo'srapa sara ityamara | nabhasvnvyu | tath
ca uttarenadakiaprvapacimgnikoanair tavyukodidigvidiku kramea
lalit+viecampakalatcitrtugavidyindulekhragadevsudevn kuj
jjtavy | kramo yath uttarasy dii lalitkuja | uttaraprvayormadhye
nakoe +viekuja | dakiasy dii campakalatkuja | prvasy dii
citrkuja | pacimasy dii tugavidykuja | prvadakiayormadhye agnikoe
indulekhkuja | dakinapacimayormadhye nair takoe ragadevkuja |
pacimottarayormadhye vyukoe sudevkuja ||10||

pratikaamupsit vipinaplikplibhi
prasnamaidarpanaprabalatoraopaskt |
vilsivarayormadhtsavanikmahindolana
prasnaraanihnavplavajalasthalakranai ||11||
madhtsavo holik kr | prasnaraa pupanirmitakandukair yuddhall |
nihnavo lukluknti prasiddho llviea | plav jalakr ||11||

sudhmadavimardaktphalaparaatsvdanair
mitho'kakalinarmabhirvividhahsyalsydibhi |
kavitvarasacarvaair vividhamnatanmrjanai
sad subhagatspada nikhiladmanomohin ||12||
akakelirdytakr | vividh mnste mrjana nti ||12||

tath taacatuay vividharatnasopnabht


tadanyamaibhi kramdiha tathvatra kt |
tarudvitayakuima-dvayavirjitacchatrik
sadolanacatukik yaduparisthaprva-dvay ||13||

tath rdhkuasyottaradigvartitaacatuay si iti prasiddha


vividharatnanirmita sopna bibharti | iha sopnamadhye
tadanyamaibhirydamain sopnasya nirma kta
tadanyamaibhirgha iti prasiddh avatr kt |
yemavatrmuparisthaprva-dvay taru-dvayaviiakuima-dvaya
virjitau chatrau yatra tathbhtau | eva hindolanallrtha dolanasahitau
catuk yatra tathbhtau ||13||

dhaneadii trthata kalitasetu madhyesaro


vidhpalagha vibhtyamalamajukujvtam |
anagayutamajar svabhagin svanmkita
ucau tadadhiyayantyagabht sukhe majjati ||14||
madhyesara sarovarasya rdhkuasya madhye candrakntimain
nirmitamanagamajary gha vibhti | nanu kuamadhye katha sarvs
gamangamana sambhavati ? tatrhadhaneadii uttarasy dii yastrth
vartate tasmt | kuta ? setubandho yatra tathbhta gham | yadadhi
yasminghe ucau grme rrdhik svabhaginmanagamajarmagabht
rkena saha yayant sat svaya sukha majjati ||14||

tathgniharidiggata kanakasetubandho'ghabhit
saromilanahetuko nikhilatrthakhelspadam |
tato'sti subaldyurktanikujamlvta
kitau nirupam prath gatamariakua mahat
||15||
tath agnikodindradiggata sagama iti prasiddha svaranirmitasetubandho'sti | kathabhta ? rdhkue kakuasya
milanaprayojanaka | tata setubandht paratra nirupam khyti prpta
kakuamasti | kathabht? yath rdhkuasya digvidiku lalitdisakhn
kuj santi | tathaiva subaldn kujarevtam ||15||

naanti ikhinastae madakal kalpkit


raantyadhijala kala svaratiasik hasik |
bhramantyamalagujit nabhasi pujit apad
itkaavilakaakaabhdha kajekaa ||16||
madakal matt ikhana kuatae ntyanti | kathabht ? kalpair
ntyasamaye visttapichair akit | tath adhijala jale hasik kala raanti |
kathabht ? svasya y rat ramaa tasy asik kmonmatt satya jale
abda kurvanttyartha | eva bhramar nabhasi ke pujit santa
bhramanti | itye ikhaiprabhtnmkaena vilakaotsava bibharti | ya
kajekaa rka sa preyas prha ||16||

pikaprakaraiibhpracayactakareayo
marlapariat ukvalisamhahrtakai |
sahaiva yugapat pthak svaratay lapanto mama
ravo'pi vidadhatyam sarasamarthaakagraham ||
17||
am pikasamhaiibhasamhdaya sarasa yath syt tath
arthaakagraha attpannnme abda-rprthn graha grahaa
yatra tathbhta mama rava kara vidadhati | samhai samhayuktai
hrtakapakibhi | tdareaya kathabht hasasabh
ukaresamhahrtakai saha yugapat ekasminkle svaratay lapanta |
tath ca, rdhkue ekasminneva kle atn samgamo bodhya | tath ca
vasantakle kokilo vadati, grme iibha | vary ctaka ity-di ||17||

praphullanavamlikmdulamallikythik
saroruhakuruakapravarakundavallrali |
sad pibati kacana kvacidanekabhrygh
yathartugamanavrata pratidina kramdvindate ||
18||
alirbhramara bhinnabhinnartuu praphull api navamlikprabhti vall sad
pibati | yath kacana anekabhryyuktagh, tveva bhrymaha gaccheya
nnyakle iti niyama pratyaham eva prpnoti | bhry bahutvt
pratyahamavayamekasy tusamgamo bhavatti bhva ||18||

vargi paritasthu parita eva yumatsaras


taruvratatisahatirvipulatugakhatai |
mitho valayitaistath vuta sdhu madhyedina
prabhkaramarcayo na salilaspa syuryath ||19||
he vargi ! kuasya paritacaturdiku paritasthu yumatsarastarulatsamho
mitho valayitair veitai khataisyath tath avuta | yath dinasya madhye
sryamarcayo na kuasya salilaspa syu ||19||

tathpyanu caturdia caturanvtadvrato


viadbhiranilai sadrthibhirathptatatsaurabhai |
udranalingadalipativrajn punar
bhabhakaraatarjanair api na mrdava tyajyate ||
20||

nanveva cet, jale vyo sacro'pi mstu ? tatrhatath hi anu caturdia


caturdiku anvtacaturdvrato viadbhirpavanai sad arthibhirycakai, ata eva
kuasthodrapadmingat prptatatsaurabhai bhramarapativrajn
punarbhabhakaraatarjanai karaair api na mrdava tyajyate | tath ca
ycakair ivnilair mrdava mndya na tyajyate | tiraskre'pi na krudhyata
ivetyartha | etena vyormndyamntam ||20||

praphullakamalnan calanavnamnekao
cchalanmadhurimormijapratanupheamajusmit |
bhramadbhramaramaal lalitaveik cakrayuk
kucelitarucekyate tvamiva te sarasyancit ||21||
he priye ! tvamiva tava saras ancit pjit may kyate |
rdhiksdharmyamhasaras kathabht ? praphulleti | ucchalanmdhurya
yatra evabhtormijanyavisttapheena majusmit | bhramaramaal eva
veiryasy | lit stut ruc kntiryasy ||21||

priye surataragi tvamasi bhnuj sarvad


kvacit tvayi sarasvat sarasayantyudeti rut |
tvam eva mama narmad sphurasi bahudpyasatah
sad tu saras bhavasyuditapratviskti ||22||
he priye ! tva surataragi gagsi | pake surateu ragi | bhnuj yamun |
pake vabhno kany | kvacidae tvayi sarasvat rutrvedn, pake
karnsarasayant sat udeti | narmad nad | pake narmi dadsi | asena
bhud nad | pake ase skandhe bhu dadsi | asa skandhe vibhge ceti
dantyantavargeti viva | aena tattannad bhavasi pratvisktistva sad tu
sarasa kua bhavasi ||22||

ato ghanarasair ghanapraayato ghanadyotin


nijpaghanamaal sujaghane'vanenejmyaham |
iti kvaitakakaa madhubhid kara karat
dyutradaravarat vijahase rasena priy ||23||
ata he sujaghane ! mama nad sarovarasva-rpystava ghanarasair jalai |
pake niviagrarasai karaai meghavat dyotin mama apaghanamaal
hastapaddiarraremahamavanena ijmi uddha karomti kvaitakakaa
yath syt tath priyy kara karat tenaiva dyut knt analpa varat
kena priy rdh rasena karaena vijahase ||23||

iya na saras bhavatyagadhartivmyopal


jahti tadimamiti vrajavidho kart t balt |
vimocya vipindhipnayadatah paratra sthale'

mbardi paridhpayantyadaranrakhelocitam ||24||


iya saras na bhavati, api tu agadhar parvatabhmi ativmy atiayaprtikly
upal yasy s | vmau valgupratipau dvvityamara | pake, he agadhara !
ativmyamupalti dhikyena ghtti s na sarasbhavatti cvi ||24||

harernayanaapadastarudalvalicchidrata
praviya nibhta kucmbujnikorakvagraht |
priy tu vivtgyato nikhiladiku tacchakay
da cakitamdadhau paridadhau ca cnukam ||
25||
nayana-rpaapada stana-dvaya-rpapadmakorakau agraht | priy rdh tu
vivtg vastrenvtatvt vyaktgata tasya rkasya akay nikhiladiku
cakita yath syt tath da dadhau ||25||

paraspara vikarac capalat lat eva t


dhut atanu vtyay nipatit sarasyambhasi |
priy ghanarasa priy ghanarasa pravttjaya
priyga suamliho'pyalamanaga lhvabhu ||26||
jalakrrtha parasparavikaraddhetocpalyasya latsva-rp ataeva
kandarpavtyay dhut kampitst priy kuasymbhasi nipatit satya
vabhu | kathambht ghanarasa jala pake grarasa sa eva priy
ysm | puna ca ghanarase pravtt jiryuddha ysm | puna ca priyasya
suam lihyantti tathbht api alamatiayena obhdaranobhtennagena
lh asvdit ||26||

mitho grathita pibhirmdu mdu pranunnmbhas


mudagratara vartula stananibhormi ml sjm |
rarje sud harirvitata maalmadhyaga
sahasradala karik dyutijidha majusmita ||27||
jalamahye sud rdhdn visttamalmadhyaga ataeva
saharadalakamalasya karikdyutijit ka rarja | kathambht
parasparagrathitapibhi karaai mdumdupranunnni preritni ambhsi
ybhi | puna ca jaln mduprerat uccavartulastanasadataragaml
sjantti tathbhtnm ||27||

aghntakara dustyaja vrata yadkaa sparana


prayojanatay vraje malinaye kulastr sad |
jalt prakait ime sulabhat gatste kucs

tadadya nayane tath karatale tvamullsaya ||28||


he aghntakareti viruddhalakaay str ppakara ! he dustyajavrata ! ye
stannmkaasparanaprayojanatay tva vraje sad kulastr malinaye te
kuc adhun jalt prakait ataeva sulabhat gat tat tasmdadya tvam ||28||

iti smaramatagajonmathita dhrima striyo


yathbhidadhuromiti priyatamo'tha papraccha t |
ime na kimime kuc iti tad laghimno bharj
jaleu tadurassu ca nyadhita pi pakeruham ||29||
nanu t striya satya katham eva bryustatrhasmara-rpamatagajena
unmathita drkto dhrim dhair ya ys t striya yath
abhidadhustathaiva om ityuktv priyatama rka t papraccha | jale hasta
datv ha ime kuc stane hasta datv ha athav ime kuc ||29||

athpasarati vraje mgad tae tasthu


svaya payasi khelayantyalaghudk sapharyau cale |
anaga madaragio salilasagare vaidu
tayorvividiantyala sapadi kundavallyabravt ||30||
rkabhayt mgad vraje samhe apasarati sti svaya tae tasthu
kundavall atha ca jale svanayana-rpasapharyau khelayant sat ha
kathambht tayoranagamadaragio rdh-kayo salilayuddhe vaidu
pitya vividiant ||30||

ruc jaladharo bhavnjaladhar ramaya karai


jaljaliyudh kaa tanu hare kaa yauvatai |
kramea bhaja jistuvo prathita kartt karmate
tayorgamayata priy sapadi kartt karmate ||31||
he hare ! bhavnruc kntyjaladhara | tava ramayastu karair hastai karaair
jaladhar ata kaa yauvatai jaljaliyuddhena kaamutsava tanu | tva
kramea jistuvo ji jaye ajstutau ityetayordhtvo | prathitakarmatkarttve
bhaja | eva tava priy tayorjistuvo karttkarmate tva gamayata prpayata |
tatrpi daivt vaipartyenokti ||31||

kimuktimiti mdhave vadati s viparyysata


paphaguru sambhramdabhidadhustata
subhruva |
taiva sahasodagdahaha ydya tnmanyath
vyadhdiha sarasvat tava va subhadrgan ||32||

vaipartya rutv rka has kundavall gurusambhramt viparysata |


puna rkapake karttkarmate papha | atha subhruvo vrajasundarya
abhidadhu | y v dau t saty eva sahas udgt t sarasvat
subhadrg kundavall subhadrasya tava bhrturagan | pake tava sumagal
str anyath vyadht yatastava vabht | leea subhadrasya
valvardasygan | phalato gav tatrpi va vandhy iti parihsa ca bodhya |
uk bhadro valvardo, va vandhy cetyamara ||32||

jaye sati paagrahe bahubalt kte kartt


sukhnubhavameyatha prakaam eva yadvchata |
aha yadi bhajai jito vidhivaena tat karmat
vyathnubhavit tad kva nu palyya vindaye am ||
33||
ka hayumka jaye sati cumbandipaagrahe valtkte | karttjanya
sukhnubhava yya eyatha | yadyasmt tadartham eva jaya vchatha |
yumbhirjito'ha vidhivaena yadi tasya jayasya karmatvyathnubhabit bhajai
tad kva nu palya a kalya vindeya ||33||

paastu bhavittra ka prathama matadkhyhi nas


tam ityaghabhidhdta praijagda nndmukh |
smtau likhitamdino dhanamatho dhan ghyate
tatastu jayin jito dhatay jano nahyate ||34||
rka nndmukh pratyhano'smnetat khyhi iti kenht
nndmukh praijagda | dau dhana ghyate pact dhan jana jayin jito
dhatay nahyate vadhyate ||34||

vaya sma dhanino dhana padaka kiki kakady


amandamiha bandhana bhuja bhujagapair bhavet
|
iti priyagir priycaula cru cilldhanur
vidhunanapura sar kati na huktistenire ||35||
ka havayam eva dhanina sma | dhana tu padaketydi |
amandavandhana iha bhuja-rpabhujagapair bhavediti kasya gir
caulacrucill-rpadhanurvidhnanapuraasar rdhdy priy kati
huktrna tenire ||35||

paraspara visajjitguli kara-dvayenmbubhi


praghya pihitai puna karabha panc clitai |

arair arua pakajeudhimukhnsvaya nistair


iva priyamim sthit parita eva ta vivyadhu ||36||
parita sthit im rdhdy aruapadma-rpasya ta iti prasiddhasya
iudhermukht sakt svaya nistai arair iva hastakamalt nistair
ambubhista priya vivyadhu | jalakepaprakram ha ambubhi kathambhtai
parasparavisajjit agulayo yatra evambhtakara-dvayena dau praghya pact
pihitai tadanantara puna karabhapancclitai ||36||

sa cpi samay sthito laghutay bhramansarvato


mukho madana sarvato mukha arnivsyanmuhu |
priy ata sahasrao yugapadeka evaujas
jigya rathasdim punarito'pasasrurbhiy ||37||
sa ca sarvatomukha rka ts samay madhye sthita lghavena
bhramansanmadanasarvatomukhaarn | pake jala-rpaarniva
muhurasyankipanpriy jigya | sarvasy dii mukha yasya sa | imstu
bhayenpasasru ||37||

jit kila jit hih viphala garvit gopik


pratisvaghana gopik kimadhun palyya sthit |
pramathya tadim sakhe padaka kiki kaka
nyudasya parighya mat karatalopari sthpaya ||38||
madhumagala haprati svadhann gopik | udasya uttrya pact
parighya ||38||

yathdya mathurpurt tvaritam eva vikryat


nyatipriya sitopal tatimuphariymyaham |
baviti taa-sthite bruvati tarjan dhunvat
tatarja lalitpyare kuile tiha tiheti tam ||39||
tni bhani vikrya | taa-sthite madhumagale iti vruvati sati tarjan dhunvat
lalit ta madhumagala tatarja ||39||

athaitya madhusdane dhayati t balt padminr


apgaara pajarntaramapi praviyaujas |
sa jhakti mamaybharaamdadne mg
d kalakale'pyala ikhi pikai pravddhkte ||
40||

atha madhusdane gatya padminnmapga-rpaarapajaramadhye ojas


valena praviya t rdhdy padminrvalt dhayati sati | eva ts sajhakti
yathsyttath mamaybharaa rke dadne sati | eva mgd
alakaraaharaasamaye parasparakolhalaabde ala atiayena ikhipikai
pravddhkte sati | manuyakolhalaravaena bhayt mayrakokildaya
uccaabda kurvanti | tath ca te uccaabdai rdhdn kolhalo'tiaya
pravddho bhavattyartha ||40||

karkari nakhnakhi smaramdhe pravtte hriy


bhiya ca nicaye punarghanarasormibhi plvite |
kaaistri caturair mitho bhuja bhujaga bandhc
cyut
pralna nalinair vyati prahara priy rejire ||41||
hriy bhiy ca samhe ghanarasa grarasa sa eva jala tasyormibhi
plvite sati tricaturakanantara parasparabhuja-rpabhujagavandht cyut
priy kardhprabhtaya pralnanalinai chinnanalinai karaai
parasparaprahara satya rejire | priya ca priy ca priy ityekaea ||41||

karkari nakhnakhi smaramdhe pravtte hriy


bhiya ca nicaye punarghanarasormibhi plvite |
kaaistri caturair mitho bhuja bhujaga bandhc
cyut
pralna nalinair vyati prahara priy rejire ||41||
tatah vasita cacalac caladalacchadbhodar
gir skhalita gadgadkara bhtaitya nndmukhm |
jagda kimapi priya prati htottarybal
tatirvigata bhapyatanu mdhur vibhrati ||42||
tato vastrlakraharanantaramavaltati etya nndmukh kimapi skhalita
gadgadkarabht gir jagda | kathambht vasitetydi ||42||

tatah vasita cacalac caladalacchadbhodar


gir skhalita gadgadkara bhtaitya nndmukhm |
jagda kimapi priya prati htottarybal
tatirvigata bhapyatanu mdhur vibhrati ||42||
kucnvigata kacuknnakhara vikatndor-dvayai
pidhya timityatlaka lipi praliptnana |
nibadhya aiekharnvisamiograpair vabhv
anaga ptanaiva s na khalu padminsahati ||43||

timityatlaka-rpalipin akarea praliptnan avaltati


nakharavikatnkucndor dvayai pidhya babhau | atrpahnutimhahastarpa visa mla tanmieograpai kucasva-rpa
aiekharnmahdevnnivadhya s avaltati anagaptan mahdeva
paripakasya kandarpasya sen eva na tu padminsamhati ||43||

kucnvigata kacuknnakhara vikatndor dvayai


pidhya timityatlaka lipi praliptnana |
nibadhya aiekharnvisamiograpair vabhv
anaga ptanaiva s na khalu padminsahati ||43||
anena gata ntin kimiti nndi na khelayanty
abhnikti vallartyuditay tay yauvatai |
antimakaro katha giridharetyathkrita
sametya sahasnana sa sahasha t shast ||44||
he niktivallari ! hyalate ! nndi ! gatantin anena rkena saha no
asmnkhalayant abh iti yauvatair uditay nndy he giridhara ! katha tva
antimakaroriti krita hta sa rka sametya nndnikae gatya |
sahas t nnd ktpardo'pi sahast hasahasnana hsyasahitnana
||44||

anena gata ntin kimiti nndi na khelayanty


abhnikti vallartyuditay tay yauvatai |
antimakaro katha giridharetyathkrita
sametya sahasnana sa sahasha t shast ||44||
mamdya jayina paa graha kte gatasya sphuat
suvara nalinvalmalibhirvt jighrata |
rathga mithuna tath karayugena khelvad
vikya dadhata katha kathaya ko'pardho'bhavat
||45||
jalakry jayino'taeva paagrahartha gatasya mama ko'pardho'bhavat
kathaya | kthambhtasya alibhirvt sphuat svara-kamalare jighrata |
na tu s mukhare, puna ca cakravkamithuna khelvat karayugena
vikya dadhata | natvs stanayugam ||45||

mamdya jayina paa graha kte gatasya sphuat


suvara nalinvalmalibhirvt jighrata |
rathga mithuna tath karayugena khelvad

vikya dadhata katha kathaya ko'pardho'bhavat


||45||
hare vadasi nnta yadiha skit svdhara
stanliu dhtai katair dadhati gopik kopik |
prathi na hi nndyam kusti saput so'thav
kto'pyavidu may bhajatu manturatyalpatm ||46||
nnd hahe hare ! nntamayathrtha na vadasi | yadyasmt iha gopik
kopik svdharastanareu dhtai katai karaai skit dadhati | ka
hahe nndi ! kuste hyasya smpu am rdhdy na hi prathi | im
prti prtyaya m kuru | athav avidu stanacakravkayorvieamajnat may
so'pardha kto'pi manturapardha alpat bhajatu | ajjnaktatvt ||46||

hare vadasi nnta yadiha skit svdhara


stanliu dhtai katair dadhati gopik kopik |
prathi na hi nndyam kusti saput so'thav
kto'pyavidu may bhajatu manturatyalpatm ||46||
iya ca kulajtati paimabhistadaivu m
mukhnyapi mukhni na kila kuc kuc apyam |
itha paricyayantyurutarocca grbhi nahi
nyaidhyadapi smprata kimiti dambhin kupyati ||
47||
iya ca kulajtati svapaimabhistadaivaitni na padmni kintu no'smka mukhni
mukhni eva naite cakravk kintu asmka kuc kuc iti urutaroccagrbhi
paricyayant sat m nahi nyaidhyadapi | smprata dambhin iya kimiti
kupyati ||47||

iya ca kulajtati paimabhistadaivu m


mukhnyapi mukhni na kila kuc kuc apyam |
itha paricyayantyurutarocca grbhi nahi
nyaidhyadapi smprata kimiti dambhin kupyati ||
47||
kali viramatdala paabht puna khelay
parantu jalamauka dhvaniu kd ctur |
bhavediti tayodit vyadhuram jalhatyanu

sphuradvividha vdana vividha tla nya kramai ||


48||
nnd hakali kalaha, biramatt viramatu paabht khelay ala vyartham |
kintu jalamaukadhvaniu yumka kd ctur bhavet | tatra mama didk
vartate | iti tay nndy udit am rdhkrdaya ! jaladyghte vividhavdana
vyudhu ||48||

kali viramatdala paabht puna khelay


parantu jalamauka dhvaniu kd ctur |
bhavediti tayodit vyadhuram jalhatyanu
sphuradvividha vdana vividha tla nya kramai ||
48||
pratidhvaniu tat tae mudira garjita nyakkti
kameu valitevatho bhramati ctakn gae |
bavapi hihgir kalita kakatla rast
sama naati kekibhirlalita kjanarunmadai ||49||
meghagarjitanyakktikameu pratidhvaniu valiteu satsu atha tat tae
meghaabdabhrnty ctakn gae bhramati sati eva taddv vaau
madhumagale lalitakjanai kekibhi saha ghitakakatla yathsyttath
naati sti ||49||

stuvatya gagae muhurmadhupa jhaktai sacaran


maranda miato mud viratamaru dhrdhare |
sampya rasasindhava sarasi nrakelstaa
gat sapadi kikar vitatibhirvabhu sevit ||50||
vdya rtv bhramarajhaktai karaair vkagae muhu stuvati sati
kathambhte karanmarandamit mud aviratamarudhrdhare | rasasindhavo
rdh-kdaya sarasi jalakel sampya taa gat tatkae kikarbhi
sevit santa babhu ||50||

praviya mai mandira vipina plikdyht


rasla panasdik phalatat sudh nindin |
ghana praayato mitha samupabhojit yojit
smarea sahas radacchadana sdhuna svdane ||
51||
vnday ht phalatat kdibhi paraspara praayata upabhojit |
tath ca kena t upabhojit | eva tbhi ca ka upabhojita ityartha |

pact t smarea sahas adharmtasya svdane yojit | sarvatraikaeo


bodhya ||51||

lvaymta pra pra madhura pratyaga vp rasa


vytyuk rabhasa klamena mdula talpa rit
kausumam |
tmbla vyajanmbu darpaa lasannepathya
samvhanair
dsbhi paricaryama vapua knt nidadru
kaam ||52||
adhun sambhogamhalvaya-rpajalasya pravhea
pramadhurapratyagasva-rpy vpy sarasa sakt grarasasvarpajalasya vytyukrarabhasena parasparasecanavegena jto ya klamastena
kausuma talpa rit knt kaa nidadru | nepatya vesdi ||52||
iti r-ka-bhvanmte mah-kvye
jalavihrallsvdano nma
caturdaa sarga
||14||
o)0(o
(15)

=o) pacadaa sarga (o=


sdhupna jalakhelana dolndolandi kutuke
balavatvt |
ea eva nalinriva padmyadvijitv sakhi na
prajagalbhe ||1||
rrdhik lalit pratyhamadhupnajalakrhindoldikautuke ea ka
valavatvt yadyasmt no'smnvijitya prajagalbhe | yath padm hant
nalinrvijitya ||1||

tadbalopadhikata sphuamanyaddh
pradhnamadhun lalite tvam |
khelana vimya yat prabhaviyatyasya garva
culukkarae drk ||2||

tat tasmt he lalite ! valopdhikata khelant anyat buddhipradhna


khelanamadhun vima | yat khelanamasya kasya garvaculukkarae drk
prabhaviyati | etena rkpekay sve buddhydhikya scitam ||2||

dyutakeli jaya kair ava cndra jyotireva sakhi rjasi


rdhe |
ki dnotu paribhta tamisra nityam eva dhta
garvatatrna ||3||
lalit hahe sakhi ! dyutakry jaya-rpakair avasya kumudasya
cndrajyoti sva-rp tva rjasi kim? parbhava-rpatamisramandhakra nitya
dhtagarvatat no'smndunotu | na hi cndrajyotsnodaye'ndhakrastihatti
bhva ||3||

itthamlikta mantraayoce rdhay priyatama


prabhavio |
pakji caturimi jig nartak na kimurkurue
tvam ||4||
ittha ly saha ktamantraay uce | he priyatama ! he prabhavio !
pakayuddhasya cturya-rpantyasthale jigs-rpanartak tva ki na
urkurue ? tath ca tasy sagakarae ktanartaksagasya tava
sago'smbhistyjya akarae ca parjaya svayam eva bhaviyatti bhva ||4||

satyamli hdi nartayase t kintu mat karatalmbuja


pae |
yarhi vatsyati npo jayanm sa hriyaiyati tad
nilaya drk ||5||
rka hahe li ! satya tva hdi t jignartak nartayase kintu
matkaratalmbujapae rjsane yarhi jayanm rj vatsyati tad s
jiginartaknilaya gham | pake nitar laya nameyati ||5||

ityaghri gadita madirk cillivalli dara vellita


bhagy |
svadrya sa paricchada srrninya tarasaiva
sudevy ||6||
cillirup y vall tasy atkampabhagy rkasya gadita svadhrya
samyag avajjya | sudevy dvr ninya ||6||

nndyabhdvanapay saha skiyakikeli


sabhikjani kaund |
ia dyamupadeumudacadvg arjata baurlalit
ca ||7||
vnday saha nndmukh ski abht | akakelau sabhik dyutapravartik
kundavall ajani abht | sabhik dyutakrak ityamara | daavma ca vidu
prabhtadyamupadeumudaya prpnuvadvg yasya tthbhto
vaurmadhumagala kapake arjata | rrdhikpake tathbht lalit
arjata ||7||

pi oa jalajodara rage
jhajhaadbalayamucchaladagy |
yarhi paka kulava yugma labdha
ntyamadhibhmi cukrde ||8||
pakanikepasamaye jhajhanadvalaya yathsyttath ucchaladagy rdhy
pi-rpa oakamalasya udara-rpa yanntyasthala tatra lavdhantya
paka-rpanartakayugala yad adhibhmi bhmau cukrde ||

tarhi kaka kucayorururoci vci majjita do'pi


bakre |
paka grahaa cpala cturypi neadapi bhaga
kalakam ||9||
tad kakdiu majjitado'pi vakre pakagrahaactur adapi bhaga
kalaka na pa | tatrbhystiayt iti bhva ||9||

karhiciddaa daeti kadcit s vidurviduriti


prasaradg |
ptayantyalaghu dyamabha mrtimatyajani ki
na jayar ||10||
daadaetydi prasarant gryasy s rdh abha dya ptayant sat
mrtimat jayar ki na ajani ? api tu ajani eva ||10||

yat priye daa daeti nikma prrthana


tadupahsakara te |
vittireva patit smara tvaddevane tava kuto
jayavrt ||11||

devane dyutakry tva tvat smara | vittireva patit na tu daeti | tato


daadaeti tava kikma ythsyttath prrthana upahsakaram | tena
kutastava jayavrtpi | pake daadaeti nitar kmasydharadaa-rpasya
prrthana upahsakaram | yata smarasya tvaddebane tvat pramakry
prayogtireke ityartha | vitticetana iva patit lupt ityartha | kuto jayaseyti
scamne vipartaratvityartha ||11||

srik gamayitu nija kohevaprabhu svatanu


khalit sv |
ghtayacaravidhi vimast khelati sma
harirtta jiga ||12||
sv svy srik priy koht nijakoheu gamayitum aprabhu
asamartha yata rdhay svakohe t khalit baddh | ata
pakakhely bidhi-dvaya vartate | tatra prathame gamavidhau asmarthyt
dvitya caravidhi vimanght vijig yena tathbhto harist svasrik
rdhdvr ghtayankhelati sma ||1213||

ia dya patanena sudh s rdhik yadi jigya


tad tam |
layo vihasitu prakharatva lebhire'ti mdavo'pi
nitntam ||13||
ki bao mukhamavchayasi tva s hihti
naanratha te |
kvgamat kva na sitopalikrtha kakaa prakara
vikraya bhag ||14||
jalakrsamaye asmka parbhava dv hihtyuktv s naanasyrabha
kva agamat | eva tasminsamaye tae sthitv svyavastr prasrya he ka !
sarvs kakadyalakaraa mahya dehi | mathury vikraya ktv
sitopalmneyamtyeva -rp vikramabhag v kva agamat | miri iti
prasiddhy matsyaikycaramapkaviea sitopal ||14||

laya uta bho girimrdhni smprata nava


sitopaliklm |
asya mrdhni bahu varata tasy
svdametvayamihaiva nikmam ||15||
upalik ilkaastasy rem | tasy svda bahuvarata, aya vau tasy
svda nikmametu ||15||

na bravi kimare kimapi tva kaitave'dya paribhti


bhtaste |
kntya cpalaamair munidharmai ki bautvamapi
satyamivbht ||16||
kaitave dyutakarmai parbhavabhtastava kntydidharmai ki vautvamapi
styamivbht ||16||

kaustubha paita mnaya tasypynaye


vinimayena vicitrm |
kakalimathavmumaneka klanai priyasakh
hdi dhsya ||17||
paita kaustubhamnaya | tasya mathury vinimayena kakalmnaye |
athav tasypvitryanirkarya bahuklanai priyasakhy hdi dhrayiymi ||
1718||

knana nahi gavmidametanmraa na baka vatsa


baknm |
aka devanamida tu sabhy sydvidagdha jana
buddhi park ||18||
itthamli kharadhra sarasvatyastapava taru
bauruce |
tasya karamanusasuse tat kaustubha mama
samarpaye haste ||19||
kharastkno dhra pravho yasystathbht sakhn sarasvat vyeva
sarasvat nadti paramparita-rpaka tay asta pava-rpataruryasya
tathbhto vaustasya rrkasya karamanu kare he sakhe ! saue ||
19||

cet sva ktya miato'paste mayykrama kamapi


hanta vidhitset |
ekake'pi bhavati vrajarm sahati
vrajapurandarasno ||20||
svaktyamiena mayi apaste sati cedyadi vrjarm sahati ekake'pi bhavati
tvayi kamapi krama vidhitset ||20||

tannivedya nikhila vrajarjj maku tadvikaa


sanapai |

hrta misra kuhare'dya nivedyaivvamrna kimu


ptayitsmi ||21||
tad maku ghra vrajarjjmakhilavttnta nivedya tasy jj-rpavikaa
pai lajj-rpndhakrakhare nivadhyaivbh ki na ptayitsmi ? iti sarv
rvayitva iva mithybhayamutpdaymsa ||21||

dhig dhiyrahita ki tvamabhairasmi


jiuradhunaiva vijiye |
mti maugdhyamaya ceita bhagy
khypayjjatama mat paribhtim ||22||
he dhiyrahita ! tv dhik, ki tvamabhai ? aha jiurasmi | adhuna iva vijiye
| he ajjatam! matparbhti m khypaya ||22||

ki hita prakathane'pyati kupyasyastu kaustubha


htistava hastt |
ymyaha yuvati plyapi ragktya ntyamapi
krayatu tvm ||23||
aha ymi yuvatireyapi tv rakktya ntyamapi krayatu ||23||

cilli koa dhuvanena mukunda svya paka gamit


eva sabhy |
prha paya mayaiva jitnmapyati prakharata
capalnm ||24||
bhrubhagy svyapakaptit iva sabhy prhamay kartr jitnms
capalnmatiprakharat yya payata ||24||

yadyajeyadabaltatire ki vyadhasyaditi
boddhumana |
vismito'smyatha jagda vikh tvadbhruve mama iti
prahasant ||25||
nanu bho ka ! tava jaye sati uktipratyukty madhumagalasya tiraskrasamaye
bhavnkatha tu tathvityata hajaya vinaivsmetd pragalbhat
yadi e avaltatirajeyat tad kimakariyaditi bodhumasamartho'ha vismito'smi
| tath ca tadn vismayenha stavdho babhveti bhva ||25||

vair i bhavati y kuladharma dhvasikpi


suhdlirivdya |

tadvaco'pyantayantyudaganno dhinvat sadasi


kucita ko ||26||
y tava kucitako kaka-rpsr asmka vair kuladharmadhvasikpi
tvadvaco'ntayant ataeva no'smndhinvat sat adya suhdliriva udgt ||2627||

dehi kaustubhamiti sphua nnd vkyato


madhubhidi trpame |
kundavallyamumaghntaka kahdrdhikorasi
dadhau smayamn ||27||
ka paya kuca madhyagata sva bimbita
maivare vilasantam |
hanta yat tvamadadh sa idn tvdadhti mair
praayena ||28||
kundavall haprva ya tvamadadh sa maivara idn tv praayena
dadhti ||28||

dhanya dhanya suammaya kastva tavsmi


mahas pratibimba |
yatra rjasi mamtra tu vchaivaitum
ityagabhdunna dg st ||29||
rka hahe dhanyadhany! obhmaya ! kastvam eva | ahantu tava
mahasa knte prativimbo'smi tava sthale etu gantu mama vchaiva iti
agabht govardhanadhr rka premnklinnadg st | nnd kledane ||29||

rdhikpyarama vchita vaktr vkya


bhntyamimtma kucnta |
kacuka hriyamapi dviat snandajya jaladhau
nimamajja ||30||
rdhikpi ara ghramadhovaktr sat svakucamadhye bhntamimamka
vikya vyavadhyaka kacuka dviat tata kacukadrcikry
prativandhakatvenotpadyamn lajjmapi dviat s ||30||

khelata rasanidhi punaratrlea eva paa ityatha


kaundy |
kaitave ghaita eva mukundast jayanglaha
parigraha cacu ||31||

he rasanidh ! yuv khelatamiti nundavally kaitave dytakarmai ghaite


pravatite sati | cacu prava ||31||

prha garvii katha kuilabhr smprata bhavasi


kucita gtr |
nyyato'syayi jit sukalpi tva kimatra kpa
paadne ||32||
nyyatastva jit parbht ata sukaldtr api kimatra kpasi ? dtr
krpayamanucitamiti bhva ||32||

cumbana glahaka devana eva s vijitya yadi ta


prajagalbhe |
prha sasmitamaya nija gaa tanmukhbja nikae
nidadhna ||33||
cambanae eva glaho yatra evambhte devane kry s ka vijitya yadi
prajaglbhe, tad aya ka nijagaa dadhna sanprha ||33||

sva glaha sakhi gha jito'ha yat tvaytra sadasti


tata s |
sv sakh smitamukhrabhivkyai vchalena
pidadhe hasadsyam ||34||
hasaditysyasya karttve svena ruddhamnamapi hsya svaya
prakabhavatti vudhyate ||34-35||

hsya rahasi daropaame s prha shasika


nhamajaiam |
omiti rita bala punarasy eva gaamasakt sa
cucumba ||35||
satyamda paa nidiant devana tvamayi
devara bandhu |
kaundi m hasasi tat tvamidn khelanhamiti s
viratbht ||36||
he kaundi ! dapaa devana kr nidiant tvam eva khela ||36||

li veu mahat paa jumakakelimadhun


racayitv |

jitvar bhava tayeti nidi dvyati sma


punaryatanetr ||37||
he li ! punastva jitvar bhava iti tay kundavally nidi s divyati sma ||37||

tatra saiva jitavatyavadat ta dehi veumiti ta sa


vicinvan |
tundabandhamanupi vimarair npnuvannatha
sakhyamapcchat ||38||
sa rka ta veu vicinvantundavandhe pisparair na pnuvansanatha
madhumagalamapcchat ||38||

kvhamasmi ciramatra vannte tva kva paryaana


kautuka matta |
dyta pna vanitsu viakta kva tvamasmi
tanumnkva nu dharma ||39||
pa sa madhumagala hacirakla vypytra vne'smyaha v kva |
bhramaakautukamattastva v kva | atyantsambhvany kvadvayam |
tanumndharmasva-rpo'ha v kva ||39||

kaustubhastu gata eva ya sdveureva tava


mohanamastram |
so'pyagdupaviannatha rr gtamtanu mukhena
sukhena ||40||
so'pi veuragt gata adhun upaviansansukhena gtamtanu ||40||

rya sdhu bhaita gata veu kena karata vana


prati rm |
ypayiyati katha bata ymnea sakaamida tava
cbht ||41||
lalitharyeti gataveurea kena hetun vana pratikaratu | ktaha
ymnypayiyati | tava ca gamangaman-rpadautyakramai sakaamabht ||
41||

ki bravi lalite tvamihaik premavatyasi kplurato


me |
sakaa tadapaneyasi dhanyetyasmayanta sudo
bau vkyt ||42||

vaust he lalite ! ek tvam evtra rke premavat | mayi ca krpay svayam


evgatya rkena saha milana kariyatti bhva | iti madhumagalavkyt
sarv suda asmayanta hsya cakru ||42||

tva yay dvija vto'syayi durg datta divya balibhuk


sva purodh |
sadtvadha tanureyati padm sakhyarurdavayit
tava sakhyu ||43||
kupyant lalit hahe dvija ! yay vta ataeva purodh purohita sandurgyai
dattasya divyavale pjopahrasya bhokt asi | s padmsakh candrval
tvadhatanu artht tava skandhe ruhya atra kuje ysyati | tava skhyu
rknasya aru p davayit | pake he dvija ! pakin | he durgay datta !
svavalitvena svkta ityartha | valibhg vyasastva yay vto'si | svasya puro
dhvatti svapurodh audika ||43||

muca hsyamidamuddia va ka vedmi na


gatirlalite tvam |
tvat sakh kimaharannahi viu kpi ntra
paravastu jihru ||44||
rka hamuceti | lalithahe kna ! aha na vedmi | ka hagatiriti |
lalithanahiti, s madhye kpi paravastiu jihirurnsti ||44||

sa cyut mama htaiva bhavaty dolakelimanu


tundapadv |
mdhavrka apatha sakhi pne sdhuna kimu
ape'cyuta vio ||45||
dolakekau mama tundavanhdvicyut s bhavatyaiva ht | he mdhava !
sryaapatha | he sakhi ! madhupne v ki ht | he acyuta ! vio ape ||45||

kaccidambuyudhi v nahi nahyevmbujekaa tadeva


hi divyam |
tarhi me kva nu gat bata vakautuka kimiha
payatha sabhy ||46||
he ambujeka ! tadeva divyam ||46-47||

dtum aprathamaho glahame tv nibadhya bhuja


vallaripai

yadyiysati manoja npgre ktra yuktiriti


kundalatoce ||47||
hanta ki vraja purandara sno
kaametadavalokitum e |
kamyat tadathav paa heto pna
celamurarkuru rdhe ||48||
nndmukhhahanta ki bhujapair baddh rjgre rkasya nayanarpakaamavalokitaumaha kathame ||48||

mdhavo'vadadaye samadhta jyotigama sakhe


gaaysm |
k jahra muralmatha kicidbhvayansa laliteti
jagda ||49||
rka hahe adhtajyotigama ! madhumagala ! gaaya, s madhe k
jahra ||49||

nhamasmi kuileti vadantm ha t giridharo


rasan svm |
kacuk kacatati ca vimukta granthimkaya na
cenmama kbh ||50||
he kiila !nhamasmtivadant lalit giridhara hahe lalite svy rasan
kudraghaik vimuktagranthimaya ||50||

s kradh bahu dudhva nicola drg athtta cikura


harirasy |
kacuk karadhuto'pi nakhair dyanlocanegita
vidatyajadenm ||51||
s lalit drk ghra nicola dudhva kampaymsa | athnantara asy
ttacikuro hari lalitay karea dhuto artht nivrito'pi kacuka nakhair
dyankhaayanrdhik prati lality locanegitavit ka en lalitmatyajat ||
51||

rdhikmatha tathaiva vikh tat tadakitaa


dhnananunna |
sa vyakarsadapar api cakre na kastruita
kaculik kim ||52||

tsmakitaadhnanena nunnaprerita sanrdhik tathaiva vikh sa


vyakarat | apar api skh ki kat truitakacukik na cakre ||5253||

tvadetya vanadevyatha kcit prha sryasadane


jailgt |
tstato nikhila keli mudasya trasta
netramagurantikamasy ||53||
ki snue kva nu vilambamakr sntum adya
yadag suranadym |
ki nu kundalatikmiha vke s gat mama purohita
heto ||54||
suranady mnasagagy sntum adya ag mama purohitasya heto s
kundalatika gat ||54||

naiti ki ciramiya kalayrdgat saha


purodhasamenm |
vipra veadhara ka samet s gattha nijagda ca
vddhm ||55||
iya kundalat cirakla vypya katha na eti | rdhikhapurohitena sahit
nikae gat en paya ||55||

ndya ko'pi cira mrgaato'pi prpyate dvija sto nija


gohe |
kintvaya madhupur bhava gdatra garga
kalitkhila vidya ||56||
pake gargea kalit jjpit akhil vidy yasya sa | madhupur bhava iti
satyaivsarasvat ||56||

enam eva bahu varinamatra stauti


paitatatirmatimantam |
tanmaygraha atair iha nta ta purohitatay vu
vadhv ||57||
ena varina brahmacria bahu stauti | pake bahu-rpia ukloraktastath
pta iti tu sarasvat | puro'gre vadhv hitatay vu ||57||

ta jaratyavadadadya ktarthaivbhava
bhavadavekaa mtrt |

vipravarya pariprita km madvadh kuru


samarcaya mitram ||58||
vieea prakarea varyeti sarasvat | mitra sryam | pake mitra tv arcaya
tata eva badh pritakm kuru ||58||

dhratra nayana sitavs darbha sambalita pustaka


pi |
sma gna madhura svara kaho mrtimnsa ihaia
tadoce ||59||
ea rkastad ce | kathambhta dhre tre yayostathbhte nayane yasya
||59||

varino yadapi nocitam eva str vilokanamathpyati


sdhvm |
kraye stta tanmiha kma prumadyajanamadya
tu vddhe ||60||
tathpi vastrea cchditatanu atisdhv kma vchita prti prayati
kamapramaumata sryasya yajana kraye | pake kamaprakakntika
madyajanamiti ccheda ||60||

svastivcanapurasaramet
pjayannatha jagda natkm |
vsare navarasdarasev
cryamatra vu m dhinu mitram ||61||
et pjayanpjayitu jagda | vsarasya inavara prabhuvara sryastasya
sdarasevcrya m vu | mitra srya ca dhinu sukhaya | pake, vsare
divase eva navarasasya adarasev analpsvda mitra mm ||61||

tva smarrcanavidherupacrn
harantyalaghu toaya bhvai |
vacmi mantramahamo jaya sarva
vypakevara jagaddhitakrin ||62||
arcanavidherupacrnharant sat mitra smara mananamtra kuru |
bhvaista toaya | pake kandarprcanasya vidhe | mantra tu aham eva vacmi
| jaya sarvetydi padamubhayapake sagamanyam ||62||

bhskarekaa tamonuda avat

padmingaavikakabhno |
dharmadya paramrthasavitre
kmadya mahase'stu namaste ||63||
he padmingaavikakabhno ! pake, padmingaavikaka bhnu kirao
yasya | pake, dharmadya dharmakhaanya nama | pake paramo ya
saga-rpo'rthastasya savitre janayitre ||63||

patyurastu kpay tava bhsvad


ygato'yutagavptiramuy |
kalyatnavarata ciramyur
vddhirityamumaycata vddh ||64||
tava kpay amuy patyu sryaygt ayutagavptirastu | pake, tava patyu
smnydhikarayam | ayutakntiprptirastu | anavarata nirantaram | kalyat
nair ujyam | nirmaya kal ityabhidhnt | pake, kalyat smarthye tajjanya
nava nava rata ca ||64||

evamastviti vadatyaghaatrv
etya tatra madhumagala ce |
srya sktamaham eva pahmty
akipaddamaeanivedye ||65||
evamastviti rke vadati sati tatra madhumagala etya ce | aha
pahmtyuktv lobhena aeanivedye damakipat ||65||

mrkha lampaasakha tvamihg


ki bau pratidina punarea |
pjyayiyati vadhmatisaumya
yma ityadarayaj jarat tam ||66||
he lampaasakha ! tva kathamatrg ? ||66||

prat yadi jagma maheir


dakimiyamadatta suvaram |
ngrahdayamathaitya baustan
ntavnatha niveditamda ||67||
yadi mahei prat jagma, tad iya vddh suvara dakimadatta |
aya brahmacr ngraht | baustatra etya suvara ntavn | nivedita ca da
bhakitavn ||67||

smprata u satkulavarye
bhsvate nama itha pahant |
utthit ktaparikrama tva
kauilagnairas praammm ||68||
spaam ||68||

s tath vidadhat tadudacat


pavmtarasrpitacitt |
veitahaaditi kitiphe
no viveda mural nipatantm ||69||
tath nayana vidadhat s tasya rkasya udacat udaya prpnuvat yat
pavmta tasysvde arpitacitt sat veitahaaditi abda ktv
kitiphe nipatant mural no viveda ||69||

ki kimetaditi t jarat drg


dade'tha paricitya dhutsy |
hu hum ityaruadiratarjad
garjadudyaduragva mgkm ||70||
dhutsy kampitsy s aruadirsat atarjat | garjant ucchalant pannag iva
||70||

ailasnugatay pataylu vaik dhruvamalambhi


mayrye |
duka deyamiti srasuty kepaya kalit kimu
kupye ||71||
ailasnugatay may pataylurvaik alambhi | yamuny kepaya tat
sthnt iya ght ki tva kpye ||71||

h kalakii duranvayajte m pratrayasi


nityamidnm |
vddha sasadi nivedya yate tvat kmukasya tava
cpyucitya ||72||
tvat kmukasya kasya tava ca ucitya ucitasti kartu aha yate ||72||

ki nidnakamida bahu roa kroana tava vadh


prati vddhe |

aprasagavidamarhati vaktu cedvadkhila hita


rayia mm ||73||
aprasagavida m vaktum arhati cet vada ||73||

arya vipra tanaya vrajarja vetsi hu sa tu pure'pi


yaasv |
tasya ko'pyajani snuraya ca ryate'gha baka kei
nihant ||74||
he vipratanaya ! vrajarja tva vetsi ? hu jnmtyartha | sa tu mama pure
yaasv prasiddha | punarvddh hatasya putra ko'pi vartate ? rka
haayamapi aghavakdi hanttvena madhupure may ryate ||74||

tasya kacana gua u sdhv kpi nma


dhtaye'pyadhigoham |
na sthit yata iya tu vadh kevalsti na ca
vedmyatha ki syt ||75||
adhigoha gohe kpi na sthit |75||

seyamasya mural punarasy ea gna mia mohana


mantrai |
nayankulavatrvanamo r viave nama iti
prakareti ||76||
ea nandaputra | asy gnamiea mohanamantrai | kulavatrnayano
rviave nama iti karoti ||76||

tadgir smita virjita vaktro vyjahra mural kila


kdk |
dehi mahyamiti sa svakare'dht tmankitacarmiva
payan ||77||
vddhvacanena smitavirjitavaktra rka vyjahra | mural
ankitacarmiva payankare adht dadhra ||77||

rya kryaviduo'sti tavecch cedim maimay


naya dattm |
ytviya vrajavannmadhupuryymatra tihatu
satkuladharma ||78||

he rya ! arthagrahaa-rpakryaviduastava yadi icch syt tad may datt


maimay mural naya ||78||

diya tvamadhun nija geha sasru drutamaye


samaye tvam |
nityamehi dhinu nastava bhakt
madvadhmanugha gubdhe ||79||
adhun tvamdia jj dehi sasnu aha gha aye | tvantu sryapjsamaye
nitya ehi | tava bhakt no'smndhinu | pake anu anantara badh gha
svkuru ||79||

ityaghri caritmta vally santata trijagati


pracaranty |
madhyavsara viksyurukel
pupavndamadhigohamacaiam ||80||
madhyhnallmupasaharati | rkasya ll-rpmtavally
gohasamnbaddhi atha ca madhyadivasaviksikeli-rpapupavnda
ahamacaiam ||80||

prtireva sud kusumni vyasya tni madano'kta


bt |
te ca marmabhida eva sads tac ca armabharita
priyayoge ||81||
tni kusumni vyasya vistrya kandarpa vnakta | te ca v s
vrajasundar sad marmabhida eva bhavanti ta ca vaviddha marma
rknasayoge armabharita sukhapramabht ||81||

iti harimabhivandya svlaya slivadhv


sa samagamadamandotkahay yarhi vddh |
priyasakha dhta pi so'pi tat phavartma
prahita nayana pa svnsakhnvakato g ||82||
lisahitay baddh sama vddh yad agamat tadaiva ko'pi g rakata
svnsakhnpa ||82||
iti r-ka-bhvanmte mah-kvye
mdhyhnikallsvdano nma
pacadaa sarga
||15||

o)0(o
(16)

=o) oaa sarga (o=


atha prema sthemanyapi samajani sthair yarahit
priy preyasyakoramalakamala-dvandvamahaso |
tat svasyvst pravasati vidre davathavo
baldkramysy hdayanagar bhettum avian ||1||
premna sthemani sthair ye'pi sati priy dhair yarahit ajanti
virodhbhslakra | rdhiky amalakamaladvandvatulyakntiviiayorakostat | kathambhtt ? rkasya vsaght
tasmt preyasi rke vidre pravasati pravsa gatavati sati |
davathavacittaviddi-rpstp | aly rrdhiky hdayanagar
baldakramya bhettum avian ||1||

sakhsaghvsauadhamapi nirojo vidadhat


dadhn sva prapriya virahaj sajvararujam |
kardha kalpn atamamanuteya gurugha
nirambhaska kpa hriyamaanija jlapaalam ||2||
sakhsamhacvsauadhamapi nirojo nirbala vidadhat rkasya
virahajany sajvaraja dadhn rrdh kardha kalpn atam | eva
gurugha nirjalakpam, eva hriyamaaninirmitajlapaalamamanuta ||2||

tadln ply samucitasaparykuladhiy


dravai paunapuynmalayajabhavair lipta vapua
|
sttycbhka visakisalayai saindhavarasai
sampe'sy pryt praayavikal candanakal ||3||
ln rey candanabhavair liptavapua | rdhy kathabhty ?
saindhavarasai karprasambandhijalasahitai kisalayai stty
cchditystasy sampe candanakal pryt ||3||

kuto vndranyt kathamidamag gohamahi


nidet kasmt sa tvaritamaanyopahtaye |
sutasysy ki samprati sa kurute kandukatati
vyatikepagrhottaravividhakhel savayas ||4||

candanakale ! kuta gat ? vndranyt | tvamida vndranya kathamag ?


vrajevary nidet | kasmt sa nidea ? asy yaody sutasya kasya
aanyasya bhojyadravyasya upahtaye tasmai dtum | sa rka samprati
ki kurute ? savayas saha kandukatate parasparakepagrahaam eva uttara
yasystathvidhavividhakhel kurute ||4||

are ki rdmanvadasi mama dorargalavalat


talohghaapraghaananipikhilatano |
viramyjernmno'pyapasara madambaralava
sphuatkaro'bhyardyadi sapadi a vchasi
bham ||5||
vndvane d sakhy saha rkasya khelmhamama dorargalasya
valayatta eva loh loh iti prasiddhastasy ghaasya calanasya
praghaanena nitar pi nikhil tanuryasya, he tathbhta ! jeryuddhasya
nmna sakdapi viramya madabhyart tvamapasara ||5||

jayar rdmni prathitamahas dhmni sahas


vyarjdrjiyatyavakalaya rjatyapi sad |
tavaivasa sk bhavati tadapi tva bhajasi ki
mukhop kop svamahimavilop capalatm ||6||
rdm ha prathita khyta mahastejo ye tathbhtn sahas
baln dhmni rdmni jayar jaya-rp sampatti vyarjdrjiyati, adhun
rjatyapti klatrayavartitvam | tadapi capalat bhajasi | mukhamtra evopo
yasya ||6||

bak mantrair vipr nidhanamanayanya


punaraghas
tadantarastva sarve vayamapi na ki hanta yayima |
baka kair v gayo girir api tadea svayamaho
viyatyasthdastaujasi bhavati garva kathamabht ||
7||
bak ptanm | tad giri govardhana ia pjita sansvayam eva viyati ke
astht | astaujasi balarahite bhavati tayi katha garva samabht ||7||

sa ittha tatprrbudaniyutanirmachyakirao
raotsha shaktibhaitapyapatai |
sama mitrair dvitrair upasaridamanda vipulayan
kaa ninye mrtapraayarasa eva praayibhi ||8||

kalpakam | te rdmdn prrbudaniyutanirmachyakiraa sa


rka ahakravyajakaabda-rpapyabindubhi raotsha vipulayan,
dvitrair mitrair sama kaa ninye | upasarit yamuny nikae ||8||

iti prehodantmtasariti tatpraaphar


rarakeya kiptv prathamamupakahe viluhat
|
sutasnehaklinnavrajapatighiy abhimate
pravtt cakre tmatha dhtamuda modakavidhau
||9||
iya candanakal rkasyodanto vrt tad-rpmtasariti upakahe sampe
viluhat rdhiky iti praaphar prathama kiptv raraka pact
yaody abhimate pakvnnavidhau rdhik pravtt cakre ||9||

tata snt carcukatilakallmbujamakaryy


alaktasragvepratisaravatasjanavat |
nasi rmanmukt cibukadhtabindu kusumayuk
kvac tmblasy aadhikadakalpamadhur ||10||
oakalpamhapratisara hastastram | avatasetyasykralopa ||10||

iroratnagraiveyakapadakakeyrarasan
alktakojjvalavalayahrorjitaruci |
raanmajrar karapadadalormicchavimat
vireje rrdh dvyadhikadaaratnbharain ||11||
dvdabharaam ha | graiveyaka grvbhaam | alk cakro alketi
khyta | taka karabhaa kualdi ||11||

aya ymo ymo bhavati divasnta kathamima


naymo yo'myannahi yugasahasrair api gatai |
vidhtr ki so mama hdayakulmadalana
pravttenaivsau kahinataraloha ahadhiy ||12||
aya ymo divasacaturtha ymo yamasambandh bhavati, yato
divasasypyanto no yasmt | kathamima yma nayma ? yo ymagatair api
yugasahasrair na myat | athav ymo na bhavati, kintu mama hdayarpakulmasya koanikuitnnasya dalane pravttena vidhtr loh iti
prasiddha kahinataraloha sa ||12||

iti klidyannetr vidhuravadan maku lalit


samrohya kauma nyagadadagadakracarit |
tvamuttra rdhe kautaramabh khedajaladhi
dia paya prc viati sakhi godhliradhun ||13||
iti rudannetr dukhitavadan rdhmnti prasiddha kauma maku
ghra samrohya nyagadat uvca | sydaa kaumamastriym ityamara |
lalit kathabht ? virahajanyaroganakacarita yasy | rogahryagadakro
bhiagvaidyau cikitsake ityamara | tva khedajaladhimuttra abh | yato
godhl prcdia viati ||13||

na godhlirbhadre anubhava bhavatda vidhurajo


da tpt drdviati kimavd sakhi diam |
yadetat kahnme amitadavathuprapatagn
hdninye manye tadayi mtasajvanamidam ||14||
rrdhha | ida vidhuraja karpradhlirbhavati | drt talkarartha mama
tpt da viati | ata he sakhi ! prvaloke dam ityanuktv katha dia
viattyavd | ki v, ida karpradhlirna bhavati, ki tu mtasajvanam |
yadyasmdetadrajaamit nt davathavastp yatra tadyath syt tath
prapakia kaht ht hdayamninye ||14||

madartha tvatpreyovadananalinasvedakaik
haranaitymod vipulakarua prcyapavana |
aho bhgya spv sapadi lalite jvayati m
jagatpro nmn bhavati guato'pyea nitarm ||
15||
madartha tvatpreyovadananalinasvedakaik haranaitymod vipulakarua
prcyapavana aho bhgya spv sapadi lalite jvayati m jagatpro
nmn bhavati guato'pyea nitarm ||15||

smaranm dn sa vrajatilakasnu kimadhun


purog ktv g drutataramupaiti praayavn |
katha vsya drautya bhavatu samadoklasagate
katha v sphratva tyajatu sa davynvanapatha
||16||
dn m g purog ktv drutataramupaiti samadok
mattavalvardhstemiva mantharagaterasya katha v drautya bhavatu |
davyndravart vanapatha katha v sphratva tyajatu ? tath ca
durbhgyy mama mtasajvanasypyakicitkaratva jtamiti bhva ||16||

mukhbja bibhro vimalatilaka velladalaka


raadbhgastomastutatulasksrakparimala |
ritaprekhatpichruadaranatoasuamo
dhuvanbdh rdhe tvaritamadhunaivaiyati sa te ||
17||
lalitha | cacallaka mukha bibhra | atha ca ritacacala picho yatra
evamaruavaracsau at kucito ya uastasya suam yatra tathbhta
sa kastava bdh dhuvanadhun eyati | rmimat kucita natam ityamara ||
|17||

hih pige dhmre dhavali abali yeni harity


aho tattadvaraprathitamaimljapapara |
asakhy apyeva sapadi gaayannhvayati g
sa kntastvannetrajvarabharamupaiyanamayitum ||
18||
sa tava knta asakhy api g eva kramea gaayantvannetrajvaramupa
amayitum upaiyangamiyanhvayati ||18||

ito vadhvnt kalaya sakhi rdhe kalakala


vraje rmrjeruditavitanornirjagamio |
tadagre svrme kusumamiato ymo jarat
pratryetyutkah culukitadhti s drutamagt ||
19||
vadhvnt uditavitano uditakandarpy ata eva ghnnirjagamio |
rmree kalakala kalaya | atastsmagre svyrme yma ||19||

tvay dattenla ravaamanu pupea yadiha


svaya drdvadhvanirasavataso'lagadayam |
patmi tvatpde sakhi bakulamle jahihi mm
ito gatv kmbudaghanarasai sy iirat ||20||
priyasnigdhaymjanarasa ito'gre vipinata
sametyeta dhsye nijanayanayo sajvaraharam |
kimnairbhama tvamidamahahnajmi na d
vaneneti ym tvaritamupardha vanamagt ||21||

(yugmakam) | atha ympi upardha rdhy sampa vanamagditi


dvityalokasthennvaya | he bakulamle ! tvay ravae dattena
pupanirmitvatasenla yadyasmdiha ravae vadhvanirasarpo'vatasa svayam evlagat | iirat iirkt aha sym ||20||
vipinata rka-rpjana sameti etam eva dhsye | tva tu gha-sthitamida
bhasma-rpamajana netre dtu kimnai | aha tu anena bhasman do na
najmi ||21||

vilamba no bhadre kuru jahihi candrvali ruja


na dhanye mntharya kalaya kamale yva sadant |
katha pli klmyasyupasara hareragasuamm
te jvetylyo vrajamgad sambhramamadhu ||
bhadry kcit sakh bhadrm ha | he bhadre ! vilamba na kuru | evam eva
sarvatra sambodhanntapada ythevarvcakam | iti lya sakhya
vrajamgad sambhramamadhurdhraymsu ||22||

ito hambhambdhvanibhirupagoha nijasutn


hvayanti dhvantirakhilasurabhrvkya sahas |
bala rdmdyai saha sahacarai satvaragatir
vidbdheramb prathamamudahrt puri vian ||
23||
rkasya preyasvargasahitamilanasamayamlakya kicinmiea
baladevardmdn puri praveamha
nijavatsnhambdhvanibhirhvayanti, atha ca dhvantir surabhrlakya
rdmdyai saha baladeva puri viansanvidasamudrt sakt amb
mt prathamamudahrt uddhra cakra ||23||

ita prekhatprntapramadamadabhrlasad
kgrnagvatirabhasaghrsu vikiran |
caladdmrmnupamasumanakandukapari
grahodvepakepapracitanavalvayajaladhi ||24||
calat prntabhgo yasy evabhtay pramadamadabhrbhymalasad
karaena kgrvrajasundar nagu anagasavardhanu atihara
ghrsu vikiransanita prpta | kathambhta ?
rmasambandhisumanobhirnirmitasya kandukasya anyasmt sakhyu sakt
parigraha, evamudvepa kampa prakepa ca tai pracito vypta
navalvaya-rpajaladhiryena | paka rm str obhanamanorpakandukasya ||24||

rucdhvna nlotpalavanamayktya dgali

vrajn kntlermadhurarasasatra viracayan |


vrajanmanda manda mukhararasannpuramala
cakra rka priyasakhavto gokulabhuvam ||
25||
ruc svaknty adhvna nlotpalavanamayktya kntreernetrarpabhramararen madhurarasasatra viracayanvrajabhuvamalacakra ||
25||

ala hrdambhena prakaaya caladbhgavikasad


dgabja devo'gre paupatirasveti varada |
anenaitatpj vitanu vitanudrohapaala
prantyai viddhma kaamuati rdhe'tiubhadam
||26||
ymhacaladbhgasthnylakena lasadbhgbja prakaaya | agre
paupatirmahdeva eti | pake pan pati rka | anena netrakamalena |
vitanu vistraya | vitanu kandarpa, tatsambandhidrohapaalaprantyama
devamatiubhada viddhi ||26||

tvam evmu yme tvaritamupadhva prakaita


dyuti hdymbhojastavakamupanyrhaakte |
muhrte'sminkma sumukhi yadi sampdayati te
maheo'ya majjmyamtajaladhau tat svayamaham
||27||
rrdhhatvam iti | hdya manojjam | pake hdi bhava
kamalakorakasthnyastana-dvayamarharthamupnya amu mahdeva
tvam eva upadhva | asminubhamuhrte maheastava kma pjita sanyadi
sampdayati, tad taddarant amtajaladhe aha svayam eva majjmi ||27||

m m tva vd kalaya lalite vallipaal


samutphullstyaktv madhukarayuv ghrati kuta |
sakhi yme satya nyapatadatulmodasarito
bhramau yanmlatystadayamita e na calitum ||
28||
ymhalalite ! aya mahea kasy pjana ghttyatra tvam eva
pramam | m m vd | paya yadi abhys pj ghti tad katha
vrajasundar-rp samutphull vallipaalstyaktv tava sakhmaprekya
ghrati | lalithayadyasmt rdhik-rpamlaty atulmodanady bhramau
nyapatat, tasmt aya bhramara ita anyatra calitu na ie na samartha ||28||

yadettha salpa praayasarasdhorairiva


rut kasyrdaiirayadnandapatai |
tad rrdhsya madiradhtalsya darador
avpygra tasya drutamadhilata nihnutimagt ||
29||
(kalpaka) smittha salpa kda ? praaya-rpasarovarasya
dhorairjalanisarartha pralik iva amtabindubhi rkakarau yad
aiirayat tadaiva rdhiky sya kart tasya rkasya
addoragramavpya laty nihnutimagt ||29||

pipsrtau h me dganaghacakorviha sudhm


upetyamlakyonnatavivtacac abhavatm |
are dhtardhik tv valadagha yadbhy sapadi t
pradyaivhriti hdi tadoce giridhara ||30||
pipsrtau mama nirapardhacakorau nikaaprpt sudhmlakya
unnatavivtacac abhavatmare dhta ! he valadagha ! mahpardhin! ||30||

vimuca tva lajje kaamapi da koamapi me


yath te naivsya sakdapi vilihymagharipo |
prasdnandbhra tvamapi nahi rundh mama tano
namaste m m kampaya caraayoste'smi patit ||
31||
he nandamegha ! ima da koa m rundh | he atano ! kandarpa ||31||

iti prem procya svagatamatidhya punarida


katha kurymittha vyamadapi yvadvaratanu |
vikylyastvat paimabharato vallikuhard
upnya prehnanacakitadi vyadhurimm ||
32||
iti svagata procya svayamudyamya daranaprayatna-rpadhya katha
kury ? iti yvadvaratanu rrdh vyamat, tvadlya atra nirjanasthale
kulgann sthitirna yogy, ki tu gha yma ity-di paimabharato vikya
vallikuhardupnya rkasynane im rdh cakitadi vyadhu ||32||

apgbhy ynornabhasi yamun dhttanay


rasair ekbht surasaridut citramudagt |
nimagnau yatraitadhdaya kariau drg ubhayata

pravhymst vikacakamallkaa tatau ||33||


yno rdh-kayo ymaraktavarbhymapgbhymke rkasya
raktaghaitakakasthnyai sarasvatrasair jalair ekbht rdhy
ymaghaitakaka-rp yamun, ubhayo vetimaghaitakakarp surasarit gag, tay ut grathit sat carya yath syt tath udagt | yatra
tdayamunymetayorhdayakariau nimagnau st
kathambhtymubhayata gamandeva ubhayata pravhym | puna
kathabhty ? vikacakamalnmiva lkan sakhnetr tatiryatra
tasym | pake, vikacn kamalaren kaatatirutsavaparampar yatra |
yadv, vikacakamaleu aln kaatatiryatra ||33||

tato nipandga rasikamithuna tatpriyasuhd


gao vartmaprntditarajanaakkulaman |
vikyrt tattatpurasaraimnya rabhast
prabuddha pratysitahdamakart paimabhi ||
34||
bahiragajanaakkulaman tayo rdh-kayo
subalalalitdipriyasuhdgaa nandamrcchay nipandga rasikamithuna
tato vartmaprntdkya rabhasdvegt svasvapurasaraimnya mrcchta
prabuddha mithuna pratyay baddhahdayamakart | pipra bandhane ||34||

janany vtsalya tanumadiva pitro kimasavo


vahih rka svasadanamiyyeti vidu |
vikh prhait sapadi tulasmajarimatha
vrajevaryai dtu tadabhimatapyabaik ||35||
janany yaody pitrornandayaodayorbahih pr iva rka
svasadanamiyya iti | vidu vikh pyabaik vrajevaryai dtu
tulasmajari prhait preaymsa | vallarirmajarirstriym ityabhidhnt
majar majari ca ||35||

balt pi nvymahaha mama dhitsatyayamaya


vikhe tva vthy kalayasi kimetat kutukin |
yaduccai kroantmapi na hi jahtyea bata m
satn mrdhany tadiha kathayry drutamita
||36||
rrdh unmdentmna rkena balt kriyama matv sakh pratyha
balditi ||36||

pralapyaiva rdh daravikasitk samudita


klam prsvinng vitatadavathurvepathumat |
tan vkya svy kusumaayananyastasuam
vilaklrha smaraparibhavdgadgadagir ||37||
virahajvlntyartha sakhracitakusumaayananyastasuam tan vkya
vilak aha grmdbahi pupaviky rkena sagat sa kathamatra
pupaayyy vidyamneti vismaynvit sat lrha | vilako vismaynvite
ityamara ||37||

kva me preynvthy cakara kimaha


nikuabhava
kimetadvemho sakhi gurupurastha bhavati kim |
iya sandhy prta kimajani kimaho svidabhavan
nitha ki nidrmyahaha kimu jgarmi vada tat ||
38||
aha vthy ki cakareti svasya vaipartyasambhvanay prana | etadgha
ki tatpupavikbhava ? iya ki sandhy ? pratidina vihrnantara
ghgamanocita prta kimajani ? ||38||

tvamrmddhmmbujamukhi samy priyatamo


rahakuje sa tvmaramayadathgt svabhavanam |
cirt kheda pitrorbhamupaamayyaiyati punar
vidhu sa tvannetrotpalayugavikrthamadhun ||
39||
premonmatt t sakh parihasatihe ambujamukhi ! tvamrmt
svabhvasamy rko'pi kuje tvmaramayat | atha svabhavanamagt |
vidhu rka candra ca ||39||

yat prg sdvrajapurasarojvandvicyuta drg


ugraistpair viraharaviotpditntarvidram |
kmbhodhe milati rabhasdetadnandadhr
srai pra tvaritamabhavat phullapakeruhsm ||
40||
yat vraja-rpasara rka-rpajvant jalt vicyutam eva rkaviraharpasryea tpai karaair utpditntarvidra prg st | phullapakeruhatulyni
vrajsin mukhnyatra | sarovarapake pakeruhmsy sthitiryatra |
sydsy tvsan sthitirityamara ||40||

iti r-ka-bhvanmte mah-kvye


parhnikallsvdano nma
oaa sarga
||16||
o)0(o
(17)

=o) saptadaa sarga (o=


dvau bhavantau vidhuratulayat padmin nitya bandhu
kastatrvanimaya mayt pura kha laghia
|
dhtaivpa prathitamadhika kintu mauhya sa
eka
ko v haima gaayati sudh saraprddhena
srdham ||1||
rkasya gohapraveasamaye svarggann parasparoktim ha | dvviti |
mandkrnt chanda | rkasryasva-rpau dvau bhsvantau
padminnityabandhusva-rpasamadharma dv vidhiratulayat | para
veta srya kamayt yato laghiha | atra tolane sa eko dht eva
visttamadhikampa | tatra hetu ko veti ||1||

udyannaktandivamapi jagal locannanda dhr


nirmrtha sthiracaratate prema dharma prak
|
mdhurybdhirmdula kirao go parrddha pracr
hro lokntara sutamasamnabhra vibhrajita r ||
2||
vidhturmauhye tayorvaidharmya-rpahetum ha |
locannmnandadhrnirmrtha naktadina vypya udyan | sryastu
locanamtraprakrtha dinamtra vypya udyan | sthiravareti | sryastu
manuyasyaiva varramadharmaprak | mduleti | sa tu caakiraa |
sryastu gosahasrapracr | kiraaparo'pi goabda | ataeva sahasraguriti tasya
sajj | lokn jann antakaraasya skmabhtn vsan-rpmapi
tamas hr | sryastu lokn bhyatamomtrahr | abhrasyeva abhrdapi v
vibhrjit rryasya | sryastu abhrea vigatabhrjit cchdit obh yasya ||2||

kambhodhe paramatararbhruhccakravka

-dvandvasyrt karavitaraenvanerbhgyari |
mitracitrtulaguakhani ki gavdhvar
prtyai gacchanhatabhagado h jihsatyaya na ||
3||
sryastu bhruht virahabhayayukta hdaya yasya tasya cakravkadvandvasya kiraadnena kaasamudrasya nmamtreaiva tarai, na tu
paramatarai | yato rtrigatavirahadukhasya nasmarthyt, sa tu bhr
str htsthasya cakretyatiayokty stana-dvayasya hastadnena
kaasamudrasya paramanauk-rpa |
gavdhvarayornandayaodayorvchprtyai gacchannaya ka
hatabhagado no'smnki jihsati? pake, gavdhvaro
varuastadystaddia planya | goabdo'tra pake jalavc ||3||

ittha svastrjana kalakalair lghava sva


vivasvnmene rotrmtamiva kt yat
tadnugm |
mhmasttmani varua dingar saubhaga
syan
manye tenprakaayadida hanta mithynurgam ||
4||
ittha svargastr kalakalaabdair jta svya lghava kt srya
rotrendriyasymtamiva mene | tatra heturyadyasmt tasminrke y
abhilastadanugm | svargganoktasya gavdhivarprtyai iti abdasya
pacimadikplanyetyartha matv pacimadiksva-rp ngar mh
praktrthamajnat kasygamanasambhvanay tmani yat
saubhagamamanyata tena iva hetun antakaraasya
mithynurgamaprakaayat | ataeva sandhykle pacimadii raktavara
dyate ||4||

ko'gacchadyadanu viikha harmyagra strjane'


rustimyat pupjalikiri darodacayanlocanntam |
sva sundarya pulakita navo'masata sva
svabhgya
tena sthne kvacana sud mugdhat dogdhi
mudam ||5||
harmyagatastrjane rkopari arustimyat pupjalikiri sati |
pupjalnkiratti pupjaliki kvivanta tasmin | sajalapupasparena
rka locanntamadrdhamacayananuviikha galtiprasiddhy
prativiikhy yadagacchat tenaivsmnpayatti matv svargasthasundarya

svabhgyamamasata | ida sthne yuktam eva yata sud kvacana viaye


mugdhat ajjnamapi nanda dogdhi ||5||

yte pitrornayanapadav tatpurntapravie


tadvtsalymtajalanidhau majjati rmukunde |
ta jjtvkoraviayamabhdbhnuragratulys
tatprptyartha kimanu
lavambodhimsnmimaku ||6||
pitrorantapura pravie rke vtsalyasamudre majjati sati srysta
netrayoraviaya matv anurgegratulya san, punastatprptyartha
lavaasamudra mimakurmagnecchurst ||6||

tadvileajvaraamalave'pyakam yarhyabhvan
gndharvy visakisalayoracandrmbujdy |
kpygatya vyadhita lalitdeatastarhi tasys
tadvttntmtarasapatsecana kararandhre ||7||
rkasya vileajvarantilave'pi yarhi ete akam abhvan, tadnm eva
nandvart kpi gatya lalitnideena rdhy kararandhre rkasya
vttntmtabindusecana vyadhita ||7||

sajj labdhv harianayan sambhramdutthitoce


taptrnta ravana marubhrli dhanya mambht
|
asy svapne'nvabhavamadhunprva pya vi
dhinvatye tadiha sakhi m talvo bhavti ||8||
he li ! arnta nirantara tapt mama ravaa-rp marubhmi dhany abht |
asy marubhuvi adhun svapne aprvmtavimahamanvabhavam | e
marubhmi m dhinvat sat svaya talvobhavti atiayena
punapunarbhavati ||8||

yteya sumukhi tulas majar goharjjy


geht sakhyustava yadavadadvttamasmdajga |
ityuktvly vada punaraptyambujkydidea
preya syantana guakath prha madhye sabha
s ||9||
tava sakhyu rknasya yadvttntamavadat tasmdeva tvamvada ity-didea
s tulasmajar madhye sabha sabhy madhye ||9||

ttasyko padamupayayvdito gopurgre


ko dorbhy pulakita tanorudghto'tha sadya |
nispandasyorasi ciramaya bhrjate sma sthirga
kailsnta sarasi vikaannlapadma yathaikam ||
10||
kailasthniyo nanda sarovarasthnya vaka ||10||

ugra dara vighayannarubhi sicyamna


ra jighranpihitamakarodsyamasya vrajea |
manye candra vimala aradambhoda vtya tasya
jyotsna jlai sva malamakarodtma tppunutyai ||
11||
vakasthala-sthitasya rkasya ugramadvighaayanra
jighranvrajea mastakaghrasamaye svamukhena rkasya mukha pihita
cchditamakarot | atrotprekmhajalbhvena srytapatapta
aratklnvetamegha candrasya jyotsnjlai svyatpadurkaraya
candramvtya svamalamakaroditi aha manye ||11||

ynt gehdajiramajirdgehamyntyatha y
uyadvaktrnayadati rujaivntima ymamahna |
s gohe tarai tanaye netrayugmt kucbhy
jahno kanye asjadiva ta prekya snu sampe ||
12||
s yaod rkasya birahea geht ajira ynt ajirt geha ynt sati atiruj
atikaena iva divasasyntima ymamanayat | s sampe rka prekya
netra-dvayt taraitanaye dve yamune asjat | eva stanbhy jahno kanye dve
gage asjat ||12||

nke kartu balita jaim sannakah na vrt


prau npkitum api yadi prbhavat srupra |
dpvaly kalita lalitrtrika rma mtaivsy
krohe kara dhtamupaveayat tarhi kam ||13||
s yadi ake karaavrt pranadarandika kartum ity-diu na prbhavat tad
kalita rohiy ktamrtrika yasya ta rka kare dhtv rohiyevsy
yaody ake upveayat ||13||

ki vtsalymta jalanidhi janmabhmi vidhustm


adhystho kimu nija khani prema mikya rja |

ki kastur drava cita tano sneha pya putry


kukerbh harimairabhdarpita sdhu dhtr ||
14||
vidhu ka candra ca vtsalymtasamudra-rpajanmabhmi ki adhysta |
kimb sneha-rpapyasya ymavarakastrdrevea yukt y puttaltikhyt
putr tasy kuke vidhtr arpita bh-rpaharimai abht ||14||

yvanmmkalaya janantyakidhr svahaste


nonmjysy sa mudamatanonnti has taga |
go dhln ttamadhi tanu klayadbhi payobhi
stanyair eva vyaraci rucira llana tasya tvat ||15||
he janani ! mmkalaya ityuktv mturaki dhr svahastena asy mtu sa
rka yvat mudamatanot | tasyaitaducitam eva yato ntirpahasystagasva-rpa | tvat llana kartum asamarthy
yaodystanyair eva sve payobhirllana vyaraci | kathabhtai godhln
tatimadhitanu tanau klayadbhi ||15||

nandormivanupa ramavapyamu cetayant


ktye pravarttayadabhimate yarhi vtsalya lakm |
tarhyevsau sva tanaya tanu pinmjya dsr
asybhyaga svapana lapanonmrjandau nyayukta ||
16||
nandormiu anuparamau uparmbhva prptsu anivttsu
satsvityartha | yad vtsalyalakm am yaod cetayant sat
vtsalyocitaktye prvartayat tad asau yaod, ds asya abhyagdau
nyayukta ||16||

vatsa svaccha praaya sadane vartate y nia


manye nsy tava dara daypyudbhavedkulym |
ytastta sva kula kamala tva vana yat smter
apyen sage na hata janan mnayasye kadpi ||
17||
he svacchapraaya ! he vatsa ! ghe nia y mt vartate tasym | he svakula
kamala ! vana ytasta svasage netum ucit hatajanan smter api na
nayasi ||17||

ahni prpte'pyuparamamihtyanta dair ghye'pi jta


tva nysi sva ghamadarmreito'pi sva pitr |

kmo vymohayasi yadamnkut pipssaha


svadravanbandhustadalamasubhirmturete
kahorai ||18||
atyantadair ghye'pi ahni uparama prpte'pi tva pitr mreito dvistrrukto'pi
gha nysi | yatastva kutpipssaha ata kma ka
sanbandhnmo'yasi ||18||

ambvehi tvamati caula plvita khelanbdhau


bllbhirmama savayasa sva ca na smartum am
|
io'smyeko na yadimamito'vrayiya tadya
naiyat sampratyapi ghamiti prha rjj bau sa
||19||
madhumagala haamba ! tvamavehi | vlakn pake str rebhi
khelanvdhau plvita mama savayasamtmna smartu na a samartha ki
punastvmata evambhta ima io'ha yadi ita khelant na avrayiya tad
aya sapratyapi sandhykle'pi gha na aiyat ||19

tathya brue kathamapi na me manyamn


niedha
bl eva prakhara nakhar pratyaha bhu yuddhe |
nlmbhajdapi mdu baldakayantyasya gtra
tat ki kurve capala tanaye ntra ko'pyastyupya ||
20||
sarasvat pake vl strya | nlakamaldapi mdu gtram ||20||

ittha tatsalapitamapi tatrhamkarayant


ktya ttklikamakarava yat taydiamiam |
rohiygdatha rasavat paurams kilimb
dhtr grgydibhir api sahllayat s svasnum ||
21||
itthamanena prakrea tasya yaody salapitamkarayant aha yaoday
dia kasya ttklika tailbhyagdiktyamakaravam | dhtr mukhar ||
21||

snta ptmbarabhdalikaprntasanaddhakea
kpt carc malayajarasair vaijayant ca bibhrat |

kchrgadavalayavnkaustubh npurhyas
takarramalatilakastarhi ko vyarjt ||22||
na vykhytam |

srdha mitrai sapadi vihitasnnabhnulepa


rma ka baumapi sukhenopaveya vraje |
dvia surabhiiira pnaka pyayitv
nnbheda trividhamatha s bhojaymsa
bhakyam ||23||
na vykhytam |

etadvo'tipriyamiti yad sdhukelydi tebhyo


yumatpakka baakapaala pacabheda dadau s
|
sasnau pacendriyamapi tadaivsu te pramodais
tatsaurabhyamradimasuraskhyna-rpmtbdhau ||
24||
etadbaaka vo yumkamatipriyam ityuktv tad tebhyo dadau | tadaiva te
pajendriyamapi kart saurabhdyabdhau sasnau | khyna
sdhukeliprabhtisajj ||24||

etadgandho'pyanubhavapatha yasya bhgyodayst


tasmai svargo janani kimito rocate vpavarga |
dhig dhtara yadayamudara naiva cakre vibhu me
ye m dehtyabhidadhati tnsgaso'tra bravmi ||25||
he janani ! tasmai ki svargo rocyate'pi tu na | yadyasmdaya dht me udara
vibhu na cakre | ye bhojane asamartho'pi m dehtyabhidadhati, tnaha
sgasa spardhnbravmi ||25||

ittha sagdhi kalitabaugrvyvahsysampya


praklysya surasakhapur prya tmblav
|
viramyaiva kaamanumato mitravndena yvad
dogdhu dhenurniragamadasau tvadatrhamgm ||
26||

kalit rut baorgryena sa rka parasparaparihsavacana


vyavahrastay sagdhi sahabhojana sampya ||26||

ityetasy mukhavidhuvardacalagranthitaca
prptai rdh sahasavayas preyasastair abhai |
llphelmtarasabharai rvarsanbhy
mudbhy siktnakta iirnnimnagbhymivsn ||
27||
etasystulasy mukhavidhuvart prptai llmtarasair eva tasy
acalagranthita ca prptai rkasya bhuktvaimtarasabhavaijt y
ravaasambandhin mudeva rasansambandhin mut
tbhymasnprnsiktnakta | nimnagbhy nadbhymiva ||27||

nistysvatha guru purdety ksra tra


tatrodynntara gata vara kaumamruhya sli |
vaktra jyotsnmadhayadaparlakit yanmurres
tenvindanmudamudayin cakumapyaprm ||
28||
ksratra pvanasarovaratra | lti prasiddha kaumam | aparair alakit
sat rkasya yat vaktrajyotsnmadhayat tena iva ckumapi
mudamavindat ||28||

syodacat kuila cikurcchdakoa rje


mukt muktdara calati ki knak strapakti |
ki v candropari ghana tamo grsakodyat dyuratna
dyote vidyu lasati capal bhvali protaml ||29||
mukhasya rdhamacanta ye kuillakstemcchdakoarje muktay
mukta baddh torr iti prasiddh kanakasambandhin strapakti kimac
calati | kimb mukhacandopari keasthnyaghanatamaso grsako ya
raktoasthnyodyaddyuratna udayaklnasryastasya dyote prake
capal cacal vidyul lasati | kathambht bhvaly muktsthnyanakatrarey
prota mla yasy s ||29||

dharma dhvnta vraja kulabhuv bhindat svair


maykhair
ete gaa-dvayamanucale kuale nghaatro |
agre sthtu taraiyugala neam evnanendo
prva -dvandva bhajati naanai pranrtha
yadasya ||30||

kuada-dvayaccalya varayati lokbhy | vrjasundar dharmarpndhakra bhindat cacale kuale na bhavata gaa-dvayamanu gaadvaye | mukhacandrasygre sthtu nea na samartha sryayugalamasya
candrasya naanai pranrtha yadyasmt prva-dvandva bhajati tasmt
kuale na bhavata iti prvenvaya ||30||

kandarpo yat sva makarayuga karabaddha


vydhnno
vidhyannasyekaaita arair bhamekgra citta |
tatrottasa stuvadaligha jhakti trastametad
ayatnnmaugdhydapastikte hanta ki v vidhatte
||31||
svasya bhana-rpa makarayuga kandarpa rkasya karanaddha
vyadht | kimartha naddha tatrhano'smnkasyekaa-rpaitaarair
viddhanveddhum | tasmt vedhane svasyaikgracittrtha bhanasya bandhana
jeyam ||31||

svaccha snigdha nayana yugala prpa ye hanta


knte
te tre sambhtamadabhare cacale drg abhtm |
tbhy ye v janiata sutste jannta purebhya
kv kv dhti kulavadhrdayante kak
||32||
rkasya nayanayugala ye tr sva-rpe dveknte prpa te tre
sambhtamadabhare ataeva cacale abht tbhy trbhy ye
kakdycacal sut ajaniata te janntapurebhya dhtikulavadh kv
kv dayante ||32||

sarvodyat tarasi di yaddasyavo'naga nady


harotsuky dhti madamukh santi sacrio'm |
tr nmn harimaimay nvamritya lol
tadrm nayana vaij luhanyeti vidma ||
33||
punacakasya da kandarpanadtvena varayati | kandarpasya nadrpy di | hardy sacribhva-rp dasyavo yat santi | pake sarvatra
sacria | di kathambhty sarvsu su udyantarovego yasy | tasmt
trnmn nvamritya vrajasundar nayana-rpavaij luhanya
vidma ||33||

naitanmanda smitamudayate oa bimbdharauht


bandhkbhy jagadalikte cyotite no maranda |
lakybhte mama sakhi dau vaidruma
smrayantron
mukta paya praviati balt kintu krpranlam ||
34||
jagad-rpabhramaranimitte bandhukbhy makarando na cyotate | kintu
vidrumanirmitakandarpayantrt mukta karprasambandhijala lakybhte
mama dau valt praviati ||34||

nirvaryaiva priya mukhavidhu ta hriyevormi


madhye
harmbhodhe sapadi viat cetayant vikh |
proce paya priya sakh harerdoha ll yadartha
sya varu giramati kau vetsi pya kalpam ||
35||
harasamudrasya urmimadhye sakhnmagre
sphvyajakakntamukhavaranajtay lajjay iva viat t rrdh vikh
cetayanti proce | pyakalpamiti anurgasthyi kryam ||35||

utkarn dhavali abaltyevamhyate y s


gaurhamvetyudita viditollaghya sarv sampam |
ytru stimita nayana pin ma ph
kauybhirdara giribhta pritdau vabhva ||36||
rkoktiravarthamutkarnmgav avalidhavaltyeva kena y
ht hambeti abdena jjt s gaurdarakaydibhirdau rkena pit
vabhva | adarthe darvyayam ityamara ||36||

udyat pi prakaa yugallambitamodhi jnu


nyaste'matre sakhi maimaye bimbita r mukhendu
|
go tunda spg dara ithilitoa niryanmadli
rei jiu dyuti madalakastyakta lsyekanbja ||
37||
pdgrayugalenlambit pthv yena | adhijnu jnpari nyaste maimaye amatre
ptre prativimbato mukhacandro yasya | gorudarasparena daraithilito ya
uastasmnniryanto mattabhramararejiavo dyutimadalak yasya ||37||

iv kau prathama payaso dhray tbhireva


dvi trbhi svguli kulamathodoncal condayitv |
t tenaivnna madavanamat pipadma dadhno
dohantyanta ana ana anadghasma ghasmeti
ghoai ||38||
prathamay dhray kaumiv pact dvitrbhirdhrbhi svasygulikulam
evamdho'cal undayitv kledayitv tengulikulena unnamadavanamat
pnipadma yath syt tath t dho'cal dadhna | dhastu klvampnam
ityamara | tadantara dohanmadhye anaanadabda
pacddohanprtisamaye ghammaghammeti ghoai ||38||

udyat kar aimukhi parstatra sotkahayang


sadya prodyat tadamala kaaicitratasvoru jagha |
grva bhagodita ruci gav tarakenpi sarair
netrai
pta dyuti nava sudho dogdhi dugdha priyaste ||39||
tasy dohanasamptisamayajjnt any g utkahayanmama dohanasamayo
jta ityutka krayan | dohanasamaye gav vatsenpi grvbhagoditaruci
yathsyt tath ssrair netrai pt knti-rp navasudh yasya tathbhtaste
priya dugdha dogdhi ||39||

muopehi tvaraya naya me dehi yhti gvo


nn var parama viada duhyamna ca gva |
tatraty y giridhara tano ymala y ca gvas
t dupra iha parimit ki kavermnti gva ||40||
mucetydi gopn gvo vca nnvar nnkar paramaviad nirmal
tath janair duhyamn pryamn eva gvo'pi klaptdi nnvar nirmal
duhyamn ca eva tatra sthity giridharatano ymal y gva kira y ca
gvast sarv dupr aparimit | ataeva iha ets varane parimit
kavergva vca ki mnti ||40||

dugdhv ka priyasakha d scyamn kadcit


rdh yti praayabharata karhicit svlayya |
grme sya sarasi rasikstpantyai kadpty
eva llmta jalanidhau tasya majjanti dhany ||
41||

godohnantara rka praayabharata kadcit rdhik yti kadcit


svaghe yti | kadpi grmasamaye snnrtha pvanasarovare yti ||41||

kiraahari sahasra sarvato vynuvna


vyadhitadivasabhartu khaao yanvidrn |
viyati viyati tasminnastametat punastais
timita karimireva grasyamna nililye ||42||
divasabhartu sryasya sarvato vypnuvnkiraa-rpasihasahasra viyati ke
yntimirahastina vidrnvyadhita | tasminsrye asta viyati gacchati sati etat
kiraa-rpasihasahasra karibhireva grasyamna sat nililye | tath ca
rkasya godohandi llnantara rtrirbhveti bhva ||42||
iti r-ka-bhvanmte mah-kvye
syantanallsvdano nma
saptadaa sarga
||17||
o)0(o
(18)

=o) adaa sarga (o=


adhidharamadhipasynandasindhoraghrer
mukha rucikaameka gopurgra sthitasya |
svamanumukuramaccha bimbita vkya lok
vidhurayamudagdityudyayurvarayanta ||1||
idn rtrau udita candra rkamukhakntikaatvena utprekate |
adhidharam iti | aghrereka mukharucikaa nirmala mukuratulya
mukhamanulakyktya vimbita vkya etdavienusandhna vin
mugdh lok vidhurayamudgditi heto adhidhara dhary varayitum udyayu
udyama cakru | kathambhtasya nandasindhoradhipasya
nandasamudrarjasya ||1||

tadavakalana jtpatrap padminn tatim


atha balabhsth vkya vastrvtsym |
samakucadahaha svai padmintvbhimnai
sarasi ca jalajl tarhi mheti ake ||2||
tasminneva samaye candrodaya vkya jta kamaln mudraa
rkakartkadarandhnalajjayotpannagopmukhcchdanadaranahetukat

vena utprekate | tadavakalaneti | tadavalokanena aghrikartkvalokanena


jtpatrap valabhsth padminn tati vastrvtamukh vkya ahaha
khede sarasi ca jalajl kamalare | leea jaotpannareyamapi padminya
iti svyai padmintvbhimnai samakucat iti hetorjalajl mh iti aha ake
yato vrajasundarbhi saha ts vthaiva spardheti bhva ||2||

muditavati cakora stoma ekatra astair


uditavati paratrmagalaicakra saghe |
dhtamudi kumudntarmucyamne'livnde
malina nalina madhye badhyamne ca tasmin ||3||
pradoasamaye dinartrikalayo rjjoradhikranicayena jta prajn sukha
dukha ca varayati tribhi | ekatra pradee astaicandrodaya-rpamagalai
cakora stome muditavati sati | evamaparatra pradee candrodaya-rpair amagalai
cakravkasamhair uditavati sati | rudiraruvimocane | eva kumudntasakt
mucyamne alivnde dhtamudi jtnande sati | tasminnevlvnde
muditakamalamadhye badhyamne ca sati te dukham ||3||

tamasi vipinampte sdane dpa dne


viati sadana rj vaipine pupagandhe |
varatanu hdagre dhair ya lajje praviya
dyati samudita darpe darpake sarpakelau ||4||
sdane sadanasambandhini tamasi andhakre vana viati sati kathambhte
dplokena dne | ghe sthitasya durjanadattadukhena iva vair gyavat
vanavso jyata iti rti | eva vaipine vipinasambandhini rtrivikina pupasya
gandhe sadanarj ghare praviati sati | tath ca te vair gyalopt
vanavsa bihya ghavso jteti bhva | rtrisamaye samudito darpo yasya
ataeva sarpakalau darpake kandarpe gopn hdaygre praviya dhair
yalajjedyati khaayati sati ||4||

iti bata dina rtryornicite ndhikre


vigalita kulajti jjna dharme tad ya |
vrajabhuvi balito'bht sa pradoo vyarast
kimu bhavati cirastha tmas kpi sampat ||5||
iti dinartryoradhikranicaybhvena kulajtijjnadharme vigalati sati pake
kulajn atijjne dharme ca vigalati sati tad vrajabhuvi ya pradoo valito'bht
sa valitapradoo vyarast virato'bht | pradoasya valitatva-rpotkarasya narpe arthntaranysam ha | tmas tamoguajany | pake
tamasambandhin ||5||

api gurupura madhye dk kabvaruddha

sva tanu kanaka vembhyantara svnta talpe |


priyatamamadhiveyrramady tad t
sukhayitum atha rdhmgatenduprabhoce ||6||
idn rkasya gohgamanasamaye pathi priyatama dv
nandamrchd madhye eva sphrtiprptena rknena saha ramam
rrdh prati tatrgatya induprabh hagurupura madhyd'pi muditanetratvena
dkkavvaruddhasvatanu-rpakanakaghasybhyantare svntakaraarpatalpe y priyatamamadhiveya arramat t rdhm | gat induprabh ce ||
6||

vidhura rucirasi tva ya vin hanta rdhe


vidhura rucirabht sa tvamte'nyastathpi |
bhavati hdaya hr sa trilokystavaho
bhavati hdayahr bhtat labdhamutka ||7||
he rdhe ! ya vin tva vidhuraruci khaitakntirabht sa vidhu rkna
tv vin anysu arucirabht | tatra abdavirodho vyagya | ya rka
triloky hdaya hartu la yasya tathbhto bhavati | he bhavati ! bho rdhe !
sa rka tava hdayasya hratulyabhva lavdhumutka | atrpi
abdamtravirodho vyagya ||7||

racaya sakhi tadasyodanta pya vir


iti rahasi vikh prrthyamn tad s |
yadavadadidamlsahate rahasrt
papurajara tast karapl cakorya ||8||
he sakhi ! induprabhe ! tat tasmdasya rkastadvrt-rpapyav
racaya iti vikhay prrtyamn s yadavadat idamrt nikae lsahate
karaplcakorya rahas vegt papu | kthambht ajar taru t ys t
||8||

giridhara baladevlakttma dvi prvo


vraja dhara vareya bhojanyopavia |
dhanapatiriva obhmpa nandvarnta
purasadasi nidhibhy padma akhbhidhbhym ||
9||
tadvttnta induprabh harkavaladevlakttmadvirva
vrajadharavareyo nanda | dhanapi kuvera nlapadmaakhanidhibhy
yath obhmpa | nandvaragrmasyntapurasadasi | kuverapake
nandvarasya mahdevasya ||9||

prati rajani nimantrynyamnai saputrair


hari vadana cakorai sdarair vto'sau |
parita upaviadbhi prema bhbhdbhiruccais
tuhina giririvbhnmrta nandapuja ||10||
vrajarjasya upananddnbhrtnpratirajanyeva svasvaghe ka bhojayitum
udyatnvkya vrajarjastneva rka bhojayitum upananddibhi kt y
y smagr tat sahitnktv svaghe nimantrynya rkasya vadanarpacandrasya cakorai ataeva tasya darana vin jvitum asamarthai
premaparvataistai saha tuhinagirirhimlaya iva vrajarja upavia ||10||

bahuvidha madhurnna vyanjandni tebhyo


laghu laghu pariveya dvistrirekaikaa s |
sakhi balaya nayitr nirvti prpa kcit
svakara kalita pka lghay tanmukhebhya ||11||
valajanayatr rohi tebhyo nanddibhya ekaikaa ekasmai ekasmai laghu dvi
tri yath syt dvivra trivra priveya te mukhebhya
svakarakalitapkalghay kcit nirvti prpa ||11||

tanaya janayatda puimoja ca bhukve


tyanupadamapi taistai sneha viklinna cittai |
api nija nija ptrddyamna tadda
praihita ruci ko dhenukri ca kmam ||12||
he tanaya ! ida vastu pui ojo vala ca janayati ato bhukva ityuktv
anupada pratikaamapi tair nijaptrdapi dyamna tadvastu kobaladeva
ca praihitaruci yathsyttath da babhuje ||12||

tvamayi kiyadanetyakibhagyaiva mtr


sadasi pit pitvyai avadukto girpi |
sa sapadi yadabhuktpritenaiva tptir
nii nii tadihai sagdhircra mtram ||13||
ayi he ka ! gurujanasamake spaa vaktum asamarthay mtr yaoday
akibhagya iva pitrdibhirgir spaamukta rka sapadi tat kae yat
abhukta tana iva rkakartkabhojanena iva e nanddn
tptirapripr babhva | sagdhi sahabhojana tu te lokcramtra
tptistu rkakrartkabhojanena iva na tu svasvabhojaneneti jeyam ||13||

hari mukha makarandai dgbhirdyamnai

kalita navasapti prtimadbandhuvndam |


atha nija nija dsynytta tmbla v
prati nija bhavannta savivea praviya ||14||
prtimadbandhuvnda svasvadi-rpaparicrakair dyamnai
rkamukhakamalasya mdhurya-rpamakarandai karaai kalit kt nav
sapti sahapna yena tathbhtam | atha bhojannantara mukhni niranijat
jalena odhymsa | tadanantaramtt ghit tmblavryena tathbhtamsat
nijanijabhavannta praviya savivea suvpa ||14||

adhi balabhivalake saka pupatalpe


rahasi sa hasitsyair vta svair vayasyai |
yadavadadavasda prastutau te stuvno
madhurima garima ruyat tac ca rdhe ||15||
he rdhe ! adhivalabhi valabhy valake dhavale pupatalpe sakaa
sotsava yathsyttath hsyayuktamukhair vayasyair vta sante tava
birahajanyvasdaprastutau yat avocat tat ryatm | kathambhta tava
mdhuryasya garima stuvna ||15||

sarasamanugavnasyparhne bhavadbhi
samamasama mahimno'pyajas gacchato y |
mama dhtitatimadyannadya gohapradee
kathaya subala t m mohayitryo ruca k ||16||
aparhne bhavadbhi saha anugavnasya gav pacdvartamnasya
asamamahimno'pi mama dhtitati y ruca adya adyankhaitavatya | he
suvala ! m mohayitryast ruca k kutrat ||16||

ahaha madhurimbdhe ki sudh mathyamnt


kimiti lalita vidyudvcayo vastra pt |
kimu parimala nvnmrti sarjya lakmya
kimatanu viikhn rayacampaknm ||17||
t ruca ki mathyamnt mdhurya-samudrdutpann sudh-rp ? vastrea
pt chnit iti loke prasiddh ataevtilalitavidhyudvcaya | kiv parimalasya
nvt dea-rp mrtimatya smrjyaobh ||17||

tadupari ghuskt ki saroja praphulla


uci jaladhi janirv kobhana kacanendu |
maimaya madirbhy tasya cke naadbhy
mama dg upasarantyevdit pucchaghtai ||18||

tasy ruca upari mukhasthnya kukumkta ki saroja praphullam | kimb


uci grarasa sa eva jaladhistadutpannacandra eva
kandarpajanyakobhajanaka | tasya candrasya ake naadbhy
maimadirbhy khajanbhy svasya kaka-rpapuccghtai tannikae
upasarant mama dk ardit ||18||

kimidamahaha vastvityha sambhrnti mhe


tadanubhava lavasypaamrabdha kme |
mayi ghana jaladlyevvta sadya eva
vratati tatiu lna prbhava tanna lehum ||19||
idamadbhta vastu kimiti prptasambhrnty mhe mayi
tdavastuno'nubhavalavasypyaamravdhukme sati sadyastatkaa eva
atiayokty nlasthnya y niviamegharey ivvta vallreu lna
tadvastu lehumsvdayitum aha na prbhavam ||19||

sapadi nayana yugmoddia vartm tadgn


mama hdaya baantanmrgartha samartha |
na punarayamidn yat parvartate tad
vanabhuvi kusumeo bandhampeti budhye ||20||
mama nayanayugmena uddiavartm mama hdaya-rpabhaastadvastum
rgarthamagt | yadyasmt punaridnmapi na parvartate tat tasmt mama
hdayabhaa vanabhuvi kandarpasya bandhampa iti aha budhye ||20||

aghahara bhavata ylokyate lghya-rp


tadavadhi dhuta dhair y spi rdhdhidhr |
vividha davathuptr sv sakh rodayitr
viluhati galadakordhray dhauta gtr ||21||
tadanantara rka prati suvala ha !he aghahara ! bhavat lghya-rp
y rdh alokyata tadavadhi dhidhr dhrmanapy dhr-rp s rdh
vividhapptr sat viluhati ||21||

ayamayamayate tv tanvi dhinvanmukundo


rasanidhiratha sa kva kveti salpaee |
prathamarajanijta dhvntamlakayant
amayati rujamasy vraythvtgy ||22||
tasy vaiklavya lakya sakhn yat santvanavkya tat subala ha | ayamaya
rka dhinvansukhayitu tvmayate prpteti | atha sakhvkynantara sa

rka kva kveti rdhy salpasya ee ante sati


prathamarajanyutpannamandhakra rkatvena darayant sakh
rkgamanasambhvanay jt y lajj tay savtgy asy ruja p
amayati ||22||

iti subalavacobhi kanetrmbujbhy


praayii pat drg nuprv nipetu |
himakarakararjibhrntito bhktaprv
vavamaturiva mukt majucacucakorau ||23||
(vieakam) he praayii rdhe! kanetrmbujbhy sakt pat bindava
| atra dntamhahimakaracandrastasya kiraarjibhrnty cakorau
bhktaprv mukt vavamaturiva ||23||

paricaraapar m tasth tatra dv


nyadiadayamamandotkahay kuhitsya |
upasurataru rdh bhnuputrystae mm
abhisaratu rasenetyu t brhi gatv ||24||
punarinduprabh havrajarjasya dstvena paricaraapar, ata eva tatra
rkanikae tasth m dv, aya rka nyadiat jj cakra
jjm evha | bhnuputry yamunystae upasurataru surataro kalpavkasya
nikae rasena shajiknurgebhisaratu iti t rdh brhi ||24||

rutamurajaninda sva didknsasabhyn


bahirupaviato'gt smprata nyaragam |
kaamathaktatattattprtirvalabhy
ayitum ayamupaiyatyambay llyamna ||25||
madgamannantara rko yat kariyati tadapi u | svasvagua
darayitukmn bahi-sthitn gyakdn ro mdagasya abdo yena sa
rko nyaragamupaviatastnsmpratamagt prpa | atha kaa te
gndiravaena tprti ktv ayitu valabhymalikymupaiyati
gamiyati | yata putrasya vanabhramaaramajjnena vykulay ambay
llyamna ||25||

atulacaturima ta janlakyama
gatamiva nijaknta viddhi saurystantam |
tvamayi kiyadaitv svngurnvacayitv
drutamabhisara rgdityuditvaiva sgt ||26||
he rdhe ! nijaknta yamunystanta gatamiva viddhi ||26||

sapadi jailay s bhojanyhvayanty


savidhamanustoce sakucasyatra cet tvam |
priyamapi nija bhakta tadghtv vrajeto
ahasi saha sakhbhi sdhvi sdhpabhukva ||27||
sapadi tatka eva bhojanyhvayanty jailay savidha nikaamanust prpt
rdh ce | he rdhe ! mannikae bhoktu sakucasi cet priya nijabhakta
svayamodana ghtv ito vrja | sarasvatpake nijabhakta svdhna priya
vraja ||27||

smita madhura dg ahya lehayant tadl


vinayanaya mahimn dhinvat t ca rdh |
vadasi yadidamrye kurva ityevamuktv
ayanaghamagttamanndi ntv ||28||
sarasvaty kto yo'rthastasya smaraena smitamadhradg avjaml sakh
pake ali bhramara tadsvdayant rdh vinayanayamahimn t ca jal
dhinvat sat ayanaghamagt ||28||

priya mukha makarandmoda dhmauda ndau


kta milanatay tat svdyatmpa tsm |
sura sariti gata cedyatra tatratyamambho
jagadaghamapi bhindat vandyat yti loke ||29||
idn cturyea sakhyntena rkabhuktvainndau jailay
dattnnena saha ktamilanatay tat anndi svdyatmpa | nanu ktha
tanmilanena sarvemannn svdu sugandhatva syt tatra
dntadaranenhagagy yatra tatratya jala gata cet jagatmagha
bhindat sat loke vndyat yti ||29||

u sakhi guravo'nta erate smprata te


sadanamanugav so'pyasti dre'bhimanyu |
smti mati dhti lajj yayitv sva talpe
tadabhisara rasena sva priya keli kuje ||30||
guravo'ntapure rate smpratam | abhimanyustu dre gav sadanamanu
sadane asti, ata smtidhtilajjdika bihybhisaretyartha ||30||

anupada balamna prema sandaritdhv


kusuma ara bhaenaivbhita plyamn |
hdi punarupaghotkahayly calant

rama lavamapi rdhe ndhvano jjsyasi tvam ||31||


utkahay ca ly hdi ligit sat calant tvamadhvana ramalavamapi na
jjsyasi ||31||

yadi janatati netra rotradadvibhei


vraja dhavala nicolenvti ktya gtram |
mukhara jagadiva sva npura cnapekya
rita vicakila mly trahr smitsye ||32||
janatatn netrarotre eva daau sa iti prasiddhau tbhy vibhei cet
uklbhisrocitavetanicolena svagtramvtktya vraja | etena netradat
varaa ktam | rotra-rpadat varaamhatv nindat
mukharajannmupek yath kt tath mukharanpurasypi tygena upek
kartavyetyartha | vicikila ryavela iti prasiddhavetapupam ||32||

tava caraa nakhendocandrikaikpi sarva


jagadidamavadta sakhyalakartum e |
vidhuravidhuraya tat paunaruktya jagme
tyakta vidhirauddha ki mas rekhaymum ||33||
alamatiayenvadta vetkartum e | tasmt aya vidhurvidhu
malinacandra paunaruktya jagma | iti hetorvidhtpi amu candra
kalakasthnyay masrekhay kimauddhamakta ||33||

iti nija sahacary dpita smra caryy


nirupama guadhury niryat gohapury |
agaita guruvdh knana prpa rdh
praaya saridivrdhamdhurya dhr ||34||
nirupamn gun dhury bhrabhik | gohapury sakt niryat
nirgacchat sat rdh rt dre sthita knana prpa | kathambht
praayasridiva | yat h mdhury dhr yay tathbht ||34||

parijana nikurambair tta kicidvilambair


adhigata guruvrtai svasvasevrthamrttai |
tvaritamanusaradbhirdkya cturyavadbhir
vipinabhuvi nijelambhi s mugdhave ||35||
parijananikurambair dssamhai tto ghta kicidvilambo yai | nanu katha
vilamba ktastatrhaadhigat gur vrtyaistathbhtadsvargai s
nije rdh alambhi prpt | mugdha sundara ||35||

yadi punaravarodhe'nviyate s virodhe


gurubhirudita roai karhicidda doai |
vrajapati suta ll parva nirvha l
viracita tadupy syt tad yogamy ||36||
granthakart eva kmapyanupapattimakya samdadhati | yadti | avarodhe
antapure s rdhik yadi gurubhi anviyate | athav gurubhi kartbhistay
saha virodhe sati rkasya llotsavanirbhal yogamy eva
viracitatadupy syt ||36||

nikhilamapi ninda vaik vdyam eva


priyakamapi purastha svapriya bhvayant |
parimalamapi sarva tat pratkauttham eve
tyamumabhimanute sma prptam evdhvanyam ||
37||
nikhilabdam eva vaikvdyam eva bhvayant priyaka kadambam | tasya
pratkottha arrottham | iya rdhik adhvani amu rka prptam eva
manute ||37||

kalayasi lalite ki kautuka tvadbhujago


bhujamadhita balnme veayankahamea |
iti capalamudacac cillicp cakampe
varatanuravalokyaivsag svya vem ||38||
pha-sthit vem akasmt skandhagatmlakya tm eva rkasya
hastvena nicitya lalit prati sapraayakopamhatvadbhujaga tvayi viaye
kmuka ea rka me kaha veayanvalt me bhujamadhita dadhra |
iti capala yathsyt tath udacat udaya prpnuvanbhrcpo yasystathbht
||38||

priyasakhi paramrth mdhava sydudrt


tvamapi bhavasi tasmai citta vittdi dattv |
kathamahamiha madhye vrayitr dvayo sy
smtibhava bahu dharmdharma vijjpi bhtv ||39||
lalit ha | he rdhe ! mdhava paramrth paramaycaka | tvamapi tasmai
kya cittavittdi datv udr bhavasi | ata katha dvayormadhye aha
vrayitr syma | tatrpi smtistt bhava
utpattiryayostathbhtayorbahudharmdharmayorvijjpi bhtv | pake

smtibhava kandarpa tasmdutpannabahudharmdharmavirodhayorvijj


bhtv ||39||

bhuvi bhavati sa eka kara evtra dt


tvamamalamukhi karau dvau ca dattvakar |
balimapi kimajairna tribalyarpaaiiy
atanu ata virjadvikrame'sminnaghrau ||40||
puna parihsntaramhapthivy eka kara eava dt prasiddha tva
tdadtrau dvau karau kya dattau akr | eva valimapi dtra ki
njai api tu ajai | yata eka eva valistrivikrame dt abht | tvantu atanava
mahnta ataparimit virjanto vikram yasya tasminaghrau
ppanake'smintrnvalineva arpayitu dtum icchastyartha | pake
kandarpaatato'pi virjadvikramo yasya tasmin ||40||

nayana yugalametad-rpa st ktya nse


api parimala sindhau prakipanty tvaysya |
vyaraci sakhi vitr y tayaivaia vey
harir api nija bhu bhtay tv sinoti ||41||
idn parihsa ktv bhramadrkarartha yathrthavttntamapi
parihsamudrayaivhanayaneti | etasya rkasya -rpastktya -rpya
nayanayugala datv tvay y ve vitr vyaraci yasmai datt kt ea hari
t ve svy matv nijabhubhtay sinoti badhnti ||41||

iti pathi hasit s tatrape tatra sakhy


prasabhamudayamnaistara lakair ajasram |
vigalitamapi dhair ya dhartum abhyasyamn
bakula vanamupgnmanda manda calant ||42||
iti sakhy hasit s tatrape haht ajasra udayamnaistlakair vigaditamapi
dhair ya dhartum abhyasyamn sato upgt | sopasarg dasyatervikalpe
tmanepadam ||42||

kimidamahaha tasy icita bhan


bhramamagamamaha v cakair eva rvai |
rutipatha gatam evkobhayanm yadaitat
tadajani phalito v mmako bhgyakh ||43||
ahaha carye tasy rdhiky ki bhan ijita kimb
caakasambandhiabdair evsau rdhiky bhaaabda iti bhramamagama

premonmdena rtrvapi caakaabdasya sambhvan jteti bhva |


yadyasmdetat ijita rutipathagatamtram eva mmakobhayat | ataeva tasy
bhaaabdaeva tasmt madyo bhgya-rpavka eva v phalito'bht ||43||

iti tarua tamllia pha mukunda


muhur api vimanta kciddau vilokya |
pramudita matiru vyjahrmbujk
kalaya sumukhi rdhe mdhava tasthivsm ||44||
iti rdhiky gamana manta taruatamlliapha rka vilokya
kcit sakh rdhik vyjahra | tasthivsa sthitavantam ||44||

ahamiha katio v naivamlokaya tan


na mama ramaa ea syditi svnta madhye |
niracinuta kg ta puro vkya rdh
druta hdatanu ghrkra dhrapyadhr ||45||
rrdhik sakh pratyhapura-sthita tamlam eva katvena aha
kativrnnevlokaya tasmnna ea mama ramaa iti svyntakaraamadhye
niracinuta nicaya ktavat s ka vkya drutahdapi
kandarpaghrkradhr api ||45||

mama bhamapi mugdh yadda tva vikhe


bhramayasi tadida te hsyamst vidre |
bhramayasi na ca yadv mdhavo'ya tamla
sthira iti tava satyaivbhavadgrvidagdhe ||46||
he vikhe ! yadyasmt mugdh mhmapi mama da vra bhramayasi tat
tasmdida he hsya dre stm | kimb m nabhramayasi kintu yathrtham
eva vadasi yata sthiratamla eva mdhavaabdenokta madhaivasante utpanna
iti vyutpatte ||46||

na hasitamayi kintu tvat samvsanrtha


gaditamidamihnlokayanty may tam |
tvamati caturimbdhirm bhramastatra rdhe
bhavatu tadapi tuyai rocirasya kaa te ||47||
vikh ha ! ayi rdhe ! iya hsya na bhavati kintu ta
rkamanlokayanty may tava vsanrthamida gaditamuktam | tathpi
tvantu aticaturimvdhirato na abhrama na bhramayukt bhavasi | tadapi asya
tamlavkasya roci kntireva te tava kaa tuye bhavatu ||47||

iti sarasija mukhyorvcamcamya sakhyo


hariratha samudacaddo karopatta kh |
pihita mai vibha kautuk tatra skt
taruvara iva tasthau tyakta ptottarya ||48||
iti sakhyorvikhrdhayorvcamcamya sdya samyak udacanhasto yena
tathbhto hari karbhy ghtakha | cchditamaimayabhaa
sanskt taruriva tastau ||48||

suratarutala tasta kamanviya drd


iha bakula nikuje yvadevnayma |
nalinamukhi tamla skandha vinyasta hast
dhti lavamapi dhtv tvadatrsva rdhe ||49||
sakhya parihasantya rkam eva tamlatvenopadiya tena saheknte
milanrtha yuktimutthpayanti | suratarviti | suratarutalt yvat kamanviya
vaya atrnayma tvat tamlasya smandhe hasta nyasya atra ka sva
tiha ||49||

iti sa lalitamlvndamuktv prayta


varatanuravalokymanda kandarpa cint |
laghu laghu savidhe'sygatya s vismaybdhau
nyapatadatanu hara kmdhara cruroha ||50||
sakhvnda tato'nyatra praytam | tadanantaras varatanur api
amandakandarpacintyukt sat tasya tamlatvena nicitasya rkasya
nikae gatya aho ! tamlo'ya skt rka eva iti vismayasamudre nyapatat
| eva vastusvabhvena taddaranajanyo'tanurmahnhara-rpo ya parvatasta
cruroha | ekasminneva kle samudrapatanaparvatrohaa-rpaabdavirodho
draavya ||50||

kati na kati tamllokit santyaya tu


vrajapati suta kntrhanta t eva dhatte |
madhurimabharam eva sthvarevapyapram
yadasjadatameka naumi dhtram eva ||51||
may lokit kati taml na santi ayantu tamla skt rkasya t eva
kntrdhatte | tasmt ya eva vidht eva mdhurytiaya sthvarevapyasjat |
t eka vidhtram evha naumi ||51||

bhavatu nikaametya svekae tarpaymty


amita mdupagamyaivru preda ce |

nirupama ruci jle tva stuve ki tamla


tvamayi nahi naga r ka evsi skt ||52||
aparimit mut haro yath syt tathbht sat ce | he nirupamarucisamho
yasya tathbhta ! ||52||

tadati davathu r mmihliya bha


nija madhura marandai sica bhmirhendra |
sukha jaladhi taragai sdhu tair eva tvat
kaamatanu dvrta plvaymi sva ceta ||53||
yasmt skt rka eva tva tasmt kandarpapay r m vha
atiayenliya nijamadhuramakaranda-rpair adharmtai sica |
kandarpadavrta ceta aha plvaymi ||53||

iti sapadi nibhlypyasya gtri maugdhyn


na ca paricinute sma prauha uddhnurga |
parihitamapi pta tasya vso mgk
nija tanu ruci puja bimbita manyate sma ||54||
pauhauddhnurg iti | anurgasya svabhvo'ya yat pratikaa
kntasyprpti sambhvayati iti bhva ||54||

sa cakitamavalokyaivbhita s yadodyan
nija bhuja latikbhy ta baldliliga |
smara mada ghana ghra so'pi dorbhy
pragha
prati parirabhate sma prema ratnkarastm ||55||
sakhnmgamanaakay abhita sacakitamlokya s yad rkamliliga |
smaramadaghanaghra sa ko'pi t prati parirabhate sma ||55||

tanuyugamatanuryat klitktya bair


ati ruciramamuc citta ratna prayatnai |
tadta iva tamlo mdhavo'bhc cira s
pyajani kanakavall ta baldveayant ||56||
yasmt atanu kandarpa rdhkrayostanuyuga vair viddh klitktya
ekatrktytirucira cittaratma amut acorayat | coro hi rjji phutkrakay
ta vair viddheva tasya dravya ghnatti rti | tasmt premveena
jyodayt rka satya eva tamla ivbht spi jyena kanakavall ajani ||
56||

atha kathamapi knt pratyabhijjta knt


dhta ratiraa ragpyha lajj tarag |
svamatula saralatva tasya cturyavat tva
muhur api rasayant sismiya kundadant ||57||
nya tamla kintu mama knta eva iti pratyabhijjta knto yay tathbht
knt rdh anantara dhto ratiraaraga sambhogo yay tathbhtpi
svadharmavmyamaktv pratyuta svakrtkliganena ha prpto lajjtarago
yay tathbht | kintu svyamatulasralya rkasya ca cturyavattva
muhursvdayant sat sismiye smita cakra ||57||

paupa tulyamupetya pupadhanua smrjya


sasiddhaye
yadyat prrabhata priya-dvayamida skt
sarasvatyapi |
ln nayanebhya eva ciram evdhtya cedvaraye
yat
kicinna sampayet tadapi s stambhru caisvarya
bhk ||58||
rdh-ka-rpapriya-dvaya pupaayy prpya kandarpasya
smrjyasiddhaye yadyat prrabhata skt sarasvatyapi sakhn nayanebhya
eva sakt ida ciram evdhtya yat kicit varayet cet tadapi varana na
sampayet na sampta vabhba yato varanrambhata evnandena
stambhrugadgadsvarabhk s bhavati ||58||
iti r-ka-bhvanmte mah-kvye
prdoikavilssvdano nma
adaa sarga
||18||
o)0(o
(19)

=o) navia sarga (o=


prasnacpa sa mahpardh
prpdhikra tava knane'smin |
tva mrgayant sukumra gtrr
h mrganair bhartsayati sakhst ||1||

premn sakhnmapi rkena saha smbhogrtha rrdhik


yuktimuttpayati | mahpardhkandarpastva vndbane adhikra prpa |
atastvmanveayantrmama sakhrvair bhetyasyati viddh kariyati ||1||

tat tv trtum ato'rhasi priyatametyukto'cyuto


rdhay
tva pratyha samvasi hyanupama snehmta
snpite |
yo m mgyati mtramatra tamaha
mgyanhdaivdadh
myetanme vratamabraa tadiha t astai
kariye'kit ||2||
iti rdhay ukta rka t pratyhahe sakh prati
anupamasnehmtasnpite ! rdhe ! etadvratamavraamcchidra tat tasmt t
sakh ! astair magalair akit kariye ||2||

ityanyatra gate harau parijanai kaicinnidiair asn


nepathyni pureva sdhu racitnyageu tasystath
|
ntna talpamakri paupamapi t kopabhukt
yath
payeyu lalitdayo vidhumukh t vsa sajjmiva ||
3||
anyatra sakhn nikae gate sati rdhay nidie kaicit parijanai dsbhi
rast rgt tasy ageu nepatyni racitni tath vsakasajjsampdanrtha
pupasambandhitalpamapi ntna tath akri yath kopabhkt lalitdayast
rdh vsakasajjmiva payeyu ||3||

athgatst kuilabhruva sakh


rdhbhinyaiva vidamabravt |
preynsa nynmama ki tato'subhis
tanvthav bhitay kimetay ||4||
rkena kta yadbiambana tasya hetubht rdhik prati kulabhruva
sakh rdh vidamabhinyvravt | preynsa rka yadi na yt tato
mama prai kimathav vsakasajjocitabhaaviiay tanv kim? ||4||

uplipsural punarupasta vkya pihita


smit cillvall dara caulayantyha sutanu |

aho kaa ki va katamajani bimbdhara kuce


bhujaga mgyantya kamaviata v gahvara varam
||5||
upast nikaa prpt li uplipsu uplambhanecchurvkya bhrvallmac
cacalayant rdh haaho ! vo yumka kaa yato vimbdharakuce
katamajani | athav bhujaga sarpa pke kmuka ka mgyantya
kamapi gahvaravaramaviat | tatrasthakaakair eva v ki viddh vabhburiti
bhva ||5||

bhujaga svdhna sumukhi janat daayasi yat


tadst te khyta vrajabhuvi yao m hasa puna |
aha cedvykhysye kimapi carita tat sapadi te
gira t hrrdev viramayitum vi na bhavit ||6||
yadyasmt bhujagadvr janat daayati tat tasmt vrajabhuvi tava khyta
yaa stm eva punarm hasa hsya m cakra | sapadi tatkaa eva lajjdev
tava vkya viramayitu sthagayitu ki na virbhavit ? ||6||

ityeva yval lalitvabhe madhye


sabha tvadupetya ka |
prhlayo vacmi caritramasy
citra yadevdyatana suramyam ||7||
madhyesabha sabhmadhye ||7||

gatyaiva prakaamanay ycyate preha mahya


dehlea madadharasudh nirvivda ghtv |
kmgnirme jvalati hdi ta sdhu nirvpayeti
rutvaivha nyapatamadhika vismaymbhodhi
madhye ||8||
rka haanay rdhay prakaamaycyata | ycjm evhahe preha !
madadharasudh ghtv mahyamlea dehi | svadharma vmya bihya
svamukhena asy sambhogaprrthan rutv vismayasamudramadhye aha
nyapatam ||8||

tbaddhair ya hriyamapi baldyamune sndra pake


magniktya svayamati mudligya talpe viveya |
nirjityha vitanuyudhi nirypito'smnnnikujd
yumnevrayamatha mukha svodacalena ||9||

dhair yalajj ca yamunpake magnktya svaya m valt ligya ayyy


niveya anantara kandarpayuddhe nirjitya kujt nirypito nikito'ha
yumneva rayam | athntara s lajjay acalena mukhamvot ||9||

bre m v lalite ravestat


pcchtra datv apatha sakh svm |
tathdt sha na vedmi moht
tamlamuddiya yadapyavocam ||10||
lalit ha !he ka ! m vre | ka hahe lalite ! suryasya apatha
datv sv sakh rdhik pccha | tath tenaiva prakrea lalitay he sakhi !
yathrtha vadeti dt s rdh hamoht ajjnt tamlamuddiya
yadapyavocat tat tu na vedmi vismt vabhvetyartha ||10||

hsya plutsyalinsu sakhu ka


prvocadarthanamida nibhta na citram |
sicga nastvadadharmta prakee
tyasy gira sadasi t na hi vismarma ||11||
hsyaplutamukhakamalsu sakhu satu ka prvocat | rrdhiky
eknte ida sambhogaprrthana na citra kintu mahrse vrajasundar
sabhmadhye asy sicganeti vkya nahi vismarma ||11||

va labheya yadi tmiha vdayeyam


unmdayeyamabhikya samnayeyam |
svasvapraktyananu-rpa caritra -rpa
vcastadhamapi vo racayeyamagre ||12||
vahetuka eva sa svabhvaviparyaya ataeva vay eva doo na tu mama iti
prtipdayitu rdhik haaha yadi va dbheya | eva t va yadi
vdayeyam | tena iva vdanena yadiunmdayeyam | tena unmdanena
yumnabhikya yadi samnayeyam | tad svasvapraktyananu-rpi caritrarpavacsi ys tathbht racayeya karomtyatha ||12||

ityuktavatyai nija ballabhyai


kastadaivomiti vaik svm |
datv tato'gdaparatra tbhi
srddha sakhbhi kutuka vidhitsu ||13||
omiti svktya rdhikyai svy va datv kautuka kartum icchu rka
sakhbhi srdha tata sakt anyatrgt ||13||

atha jagvadharrpita vaik


vidhumukh madhura hari veabhk |
hariragt pramadt pramadkti
parivto lalitdibhirlibhi ||14||
rka vin anyasya vaypi karakatva nstti nicitya hariveabhk s
adharrpitavaik sat madhura yath syt tath jagau rko'pi pramadt
hart pramady rdhy iva kukumalepanentiryasya tathbhta
sansakhbhi saha agt abhikya samnayeyamiti prvokty tasy nikaam
itypekepaladdham ||14||

kulabhuvo bhuvana prathitrcia


kathayattra katha drutamgat |
nii dii pradii bhramatdard
ayi darpidara kurutbal ||15||
mahrsrambhe rko yath rajanyeghora-rpe (bh 102929) tydika
uvca tathaiva rkaveadhri rdhikpyhatribhubane khyt yao-rp
kntirys tathbht kulgan bhtv kathamatra vane yyamgat iti
kathayata | katha v nii rtrau bhramatha dart kasypi puruasydara
prpya | ayi aval ! darpi adapi dara bhaya kuruta ||15||

tadyta goha nahi tihattra va


str svadharma pati sevana yata |
ki v bhajadhve hdi pupa mrgaa
sphmiya nikua eva setsyati ||16||
kimv pupasynveaasph hdi bhajadhve cet tad iya sph nikue
ghrmstu niketyabhidhnt tatra iva svasvaghodyne setsyati siddh
bhaviyati na tu atra | pupamrgaa kma nikuo vndbanam | kicit
kamuddiya svavmyamlambypi saparihsamhanikua eva
nijanandvaraghodyna eva svaghadsbhireva t sph sdhaya na tu
mayeti ||16||

iti tadudita mtrdsya vair asya bhjo


nakha mai likhita km cire sruknt |
priyatama rasamrte maiva vaktu tvam eva
tvadanusti bhto'smnarhasi prema sindho ||17||
mahrse maiva vibho ! 'hatibhav ( [bh.pu. 10.29.31) nitivat rdhikveadhr
kaprabhti lalitdhayo'pyhutasy kaveadhriy rdhy
uditamtrdeva mukhe vaivasyabhjast aruyukt knt cire | pake knta

ka ca knt lalitdayacetyakaea | ts vacanam evhahe priyatama !


he rasamrtte ! pake priyatam rasamrtiryasy he tde ! rdhe
tvadanugamanadhri asmneva kahora vaktu nrhasi yata he
premasindho ! ||17||

madana dahana dn svstanstvanmukhendor


amta rasa niekai kurmahe aitya bhja |
iti cira janit nacchindim sva veu
dhvanibhir api niicyaivnay tka vc ||18||
kandarpgnin dn svstanstavdharmtai vaya aityabhja kurmahe | iti
cirakla vypya utpannmlat veudhvanibhirniicynay tknay vc
m chindhi ||18||

athnanbje smita mdhur s


prakya vaidhuryamapsya sadya |
sva vea bhekaa bhva bhj
kntena reme ritatannisarg ||19||
atha kahoravacanntara prahasya sadaya goprtmrmo'p [bh.pu.
10.29.42] tivat s rdhikmukhakamale smitamdhur prakya tena hsyena
iva ts rdhveadhri rkalalitdn vaidhurya birahadukhamapsya
drktya rrdhiky vearacanekaabhvaviiena rkena saha
ritastasya rkasya nisarga svabhvo yay s rdh reme ||19||

sasnust kautukbdhau sarabhasamasakdvkya


vkyaiva sakhya
ka r rdhyory smara samara kal vmya
cpalya bhjo |
sva apyliyam vyadhiata na tan ki tay
preha sakhy
vnd dra sthitaiva svamamanuta
janurdhanyamaru plutk ||20||
yathsakhyena vmyacpalyabhjo kardhayo smarasamarakal vra
vra vkya vkya t sakhya nandasamudre sasnu snna cakru | y
sakhya svstanu tay prehasakhy na ki ligit vyadhiata akru ? api tu
akrureva ||20||

payantn sakhnmapi nibhtamasau


kntamdya tasmd

antardhyaiva det kvacana rahasi ta krayant


yadbht |
t apyavattha npa prabhti tarutatstau videna
pv
dv dvpi jtrpita nayana yug khedam
evbhininyu ||21||
rse rko yat antardhna cakra tath spi cakra ityhapayantnm iti
| do va kaccidavattha itivat t lalitdayo'pi pv anantara kujamandire
tayo sambhoga gavkrpitananayan satya dv dv nandamagn
api mahrse keaprasdhana tvatra kniny kamin ktamiti vadantn
vipak khedotthavacanamanustya tasynukarartha khedam
evbhininyu ||21||

vandvana yntyatha maayant


vicitra mlybharaai priya s |
na praye'ha calitu kva ceti
gir vihyaiva tamu lilye ||22||
rkaveadhri rdh svaveadhria priyasya na praye'ha calitum iti
vacana rutv bihyaiva s lilye antardhna cakra ||22-23||

bhuvamarubhirrdrayanmuhu
kta h h sva eva mdhava |
lalitdibhirvta punar
vilalpoccatara svara sjan ||23||
dayiteha samgamena nodhinu
yat tvac carambuja hdi |
mdula kahine anai anair
nidadhe taddunu m tkurai ||24||
jyati te'dhika janmane tivat rkalalitdayo'pyhu | he dayita ! rka iha
samganena no'smndhunu sukhaya | pake he dayite ! rdhe ! spaa | yadv
m hasa parihsa m kuru | gamena gamanena | yac
caraakamalamasmka kahine hdi vyathakay anair nirdadhe tac caraa
| tkurair m dunu m dukhaya ||24||

stha smitsygamadu vidyut


ptmbar nrada nlaroci |
sva svrciranyonya samarpat ki
tadaga vastre dadhatu susakhyam ||25||

tsmvirabht auriritivat spi tatrvirbhvetyharka iva vidyut


tulyaptmbar meghatulyroci agamat | rkga svaknti rdhgya
datv tasy agaknti svaya jagrha | eva tayorvastrayor api
parasparakntisamarpat ki rdh-kayordve agavastre sukakhya
dadhatu ||25||

kcit pi kcana pdmbujamasys


tarhyevaik bhumadhdutpulake'e |
kntacillclana bhang yadatnt
tmsvdyaivjani rdh vitatk ||26||
kcit karmbuja sauri ritivadhumahrse rrdhika yath ek
bhrkuimvadhye ti padyoktabhva cakra | tathtrpi rdhbhvabhvita
rko'pi bhrcpalabhag yadatnt vistraymsa | tv bhagimsvdya iva
rkabhvabhvit rdh vismayena visttk ajani ||26||

vndvdt tvadupatymbujanetrau
rdhe'jaistva nija knta bhramayant |
ka prodyaddurgama bhvo yadabhstva
tenliastva ca mahaty jayalakmy ||27||
ambujanetrau rdh-kau vnd ha | he rdhe ! svaknta vibhramant sat
ajai jayayukt tvamabh | he ka ! prakarea udyanrdhy
durgamabhvo yatra tathbhtdastva abhstena hetun tvamapi mahaty
jayaobhay lia tath ca tavpi jayo'bhditi bhva ||27||

tmarthayitv mural tata


s mukunda pau nidadhe yadaiva |
tadaiva ko'hamaho na rdhety
cryam evbhininya rag ||28||
s vnd | prvoktavndvkyena iva nha rdh api tu ka eva iti jjna
jtam eva adhun abhinayamtra cakreti bhva ||28||

vidyunmeghau yau mitho vara


bhva vyatysenvarsat hara dhr |
tvsnau svkta svasva-rpau devy
aavy sevyamnau vyathtm ||29||

rdh-ka-rpau yau vidyunmaghau parasparavarabhvavytysena


haradhr avaratm | svktasvasva-rpau tau ekatra snau vasantau santau
vnday phalapupamldibhi sevyamnau vieea abhtm ||29||

aprpi prito mohayant labdha


pra synnava dvra deh |
madhya yma drg vabhya sra
madhye premn modayant trilokm ||30||
bhajato'nubhajantyeka (bh 103216) itivat praheliksalpa rsgamha
prarahitpi pra sahitnmohayant sat svaya lavdhapr navadvradeh
ca syt | eva mdhyeyma ymasya praharasya madhye ghra vabhya
premn trilok modayant sat sra dhatte | vapake madhyeymamiti y
va madhye ma makra dhatte | tata ca va sat kd bhyas premn
ara ghra trilok modayant ||30||

tml jnhi mama prahelm


ityucamn hariha rdh |
utkocam evdharadhu yasyai
dadsi va tava kuinyam ||31||
he rdhe ! mama etdaprahel jnhi iti hari ucyamn rdh hayasai
dt-rpyai vaai adharmta-rpotkoca dadsi ||31||

gyant tatamanurgi yaaste y


mrcch bhajati lasadguvali r |
grmasthpyatanu raseu y prav
t brhi praaya nidhe prahelik na ||32||
adhun rdhkik prahelmhay anurgin sat tata vistta tava yaa
gyant mrcch bhajati | kathambht lasadgvaln r obh yatra | s
grmasth grmypi atanuraseu kandarparaseu prav | vpake tata
vsambandhivdya gyant kurvattyartha | vcamavocat itivat sarve'pi
dhtava karotyarth eva | anurgi anuklavasantdirgavat | mrcch
mrcchn | rasanty abdyanty gun tantr rey obh yasy |
saptasvarstrayo grm iti gnastroktstrayo grmstatrasth y prakt
v reharaseu viaye bhavati reharasa pratipdik ityartha | arthe
ved pramitivat viayasaptam | t kathambht prahelik lghit hetu
lghym ||32||

ryant mama mural kalvalbhir


jetr m sukhayati mdhur dadhn |
s rdhe tvamiva suvta pna tumbs

tanyatra sphurati rasena balakyam ||33||


rka hakalo madhursphuadhvani kalcatuaicetyekaea
tasya rebhirmural jetr iya tava vallak v m rasena rgea sukhayati
| he rdhe ! tva yath suvartulapuatum vyviva stanau yasy tathbht ||
33||

athocire r lalit vikh


citrdayo'phita jaitra bhv |
tamanvadhinvansva sakh paimno
bhagyaiva y sasadi varayantya ||34||
jeturayamiti tasyedam ity-din jetr yo bhvastath ca gita vchita jayitva
ybhistathbht lalitdayo'pyucire | y lalitdaya pavasya cturyasya bhga
iva svasakh rdhik varayantyasta rkamadhinvansukhaymsu ||34||

bl apyativddh yebandha moka ca vibhrati |


uddhnapi tamo dhmnovada tnkuilnapi ||35||
virodhamudrayaiva prahel lalit havlak ativddh ye vandha vibhratita
eva moka ca vibhrati | uddhnapi tamoguraynkuilnvada | keapake
atyanta vddhi prpt vl ke saskrasamaye vandha vibhrati pact
rkakta moka ca vibhrati | dhliprabhtimlinyarahitatvena uddhnapi
tamosthnyayma-rpasya dhmnstnkuilaken ||35||

prati karma nibaddhnmapi ko'smi mokada |


ye ratyudgame kenvibhaktstanimnbhaje ||
36||
rka hatnviiabhaktnaha bhaje ye bhaktn pratikarma
karmai karmai nibaddhn ratyudgame premopakrame ko'ha sasrt
mokado'smi | kathambhtnbhaktnkenke sukhe ate aivarya kurvanti
asya lokasyrthntarea praheliky api uttaramha
parasparavibhaktnkenbhaje | ye ken pratikarma kalpaveai
nepathya pratikarma prasdhana m ityamart | keasaskrasamaye
nibaddhnmapi ko'ha ratyudgame sambhogrambe mokado'smi ||36||

dhtv vibhti bhramatha sarvath


dhvanyartha tattva prathane'ti pait |
y yogin sambhta viva bhva dg
dhanyo'si t cet priya boddhumie ||37||

vikh prahelmhay yogin vibhti dhtv adhvani pathi sarvath bhramati


| kathambht arthn vastubhtn tattvn mahadmbhn tattvavistre
pait | puna katha bht sabhta dhta vivemapi bhvajjna yay |
he priya ! t voddhu samartho'si cet tad tva dhanyo'si rdhiky dk pake
vibhti kajjvala dhtv ccalyavat sarvath bhramati | kathambht
dhanyarth vyajyamnni vastni te tatvaprathane pait | yoga kena
saha sambandhastadvat | sambht sampr vive sarve api bhva
autsukydayo yasy s csau dk ceti ||37||

anaga saukhya siddhaye yadujjvaltma vedana


kprdray yay muhustadeva phito'bhavam |
virajya sarva karmato yadjjay vana gato
labheya nirvti guru priyda stavmi tm ||38||
rka haagasybhvo'naga deharhitya-rpa yat sukha
mukhirityartha | tasya siddhaye ujjvala uddho yo jivtm tadanubhavo bhavati |
tat tmavedana kprdray yay yoginy aha muhu phito'bhavam | yasy
yoginy jjay sarvakaramato virajya vana gata sanaha nirvti labheya | t
guru yogin stavmi | kd priya samyak dk jjna yatast | dk
pake kandarpasaukhyasiddhaye yat ujjvaltmana grarasasva-rpasya
vedana jjna yay d aha pahita | tasy da kaka-rpy jjay
sarvato virajya vana gata sannirvti labheya | t rdhy da stavmi ||38||

sadpavarga sdhano nitnta dnta vigraha


uci priyo ruciprado'nurgitdhurdhara |
ya eva bhti saubhagaistamatra varayannapi
svay rasjjayaiva t naycyutsu dhanyatm ||39||
citr prahelmhasad apavargrtha sdhana yasya nitntadnta
atiayenntarbhyendriyanigraho yasya sa csau vigrahasceti sa | uci uddha
vastu priya yasya | anurgity anurgasya dhurmatiaya dharati evambhto
ya saubhgyair bhti ta svakyajihvay varayannapi ki punac tay jihvay
liganena t jihv dhanyat naya | adharapake sadpavarga sdhayati | pa
pha va bha makra-rpapavarg ohdhareoccrat | atiayena dnta
rkasya dantasambandh bigraho yuddha yasya tathbhta | uci
grarasa priyo yasya | anurgit llim tasy atiayo yasya tathbhtacsau
adharaceti ||39||

ki varayitvaiva viramyatm
aho rasajjaypyasya vinopaghanam |
tadlayo yojayatmumutsuka
priydhara santatamutkaynay ||40||

rka haaho ! rasajjay ligana vina iva ki varayitvaiva viramyatm |


rasajj virat bhavedityartha | tasmt he laya ! mama jihvay saha sayoge
utsuka rdhiky amumadhara santatamutkahitay anay mama rasajjay
saha yya yejayata ||40||

tanuttanu lampaat kuil


sva via sphua krtita krtibhar |
iti bhaa bhagura cilli kau
krakacai sva sakh samatarjadiyam ||41||
rrdh sakh prati praayakopavat hahe kuil ! sakhya ! yya
lampaena saha kandarpalmpaya tanuta vistrayata | aha tu ito ymi iti
ttparyrtha | yya kathambhy svaviena svayakmukena sphua
yathsyt tath krtit khyth krthtiay ys t | iti prakya bha
bhayotpdik ca t bhagur kuilkt ycillayo bhravast eva karta iti
tknakrakaca-rpstai svasakh samatarjat ||41||

na ru paru bhava sdhvi bha


racaymyatha nirvacan bhavatm |
sva kalmabhirakya vilakaadh
prati vakyasi cedayi jeyasi mm ||42||
rka rucchalena ynti rrdh vrayannhahe sdhvi ! ru
kahor m bhava | aha tu bhavat prahelikay nirvacan karomi | tvantu
svy kal vaidagdh sarakya prativakyasi pratyuttara dsyasi cet tad
vilakaadh atisudhstva m jeyasi ||42||

ekena obhmapi yo'bhidhatte


dvbhy divistribhireva varai |
tavpyabha dyunaga caturbhi
rotrbhirasya sakh pacabhirva ||43||
rdhay jjtrthmapi lajjay vaktum aakym evambht durh prahel
rka haekeneti | yo vara ekena svsmaka varena obh abhidatte
vadati | eva ya padtmaka abda svavayavbhy dvbhy
divihndevnvadati | tribhirvaraistavbha vadati | caturbhi vare
dyunaga kalpavka vadati | pacabhirvinair yusmka kar rasanya
kimapi vastu vadati | prahekiky artho yath | ekena obhmapti pranena
obhvcaka suabda ukta | dvityena devatvcaka akara-dvaytmaka
suraabda ukta ttyapranena str abhasya suratasya vcaka
akayatraytmaka surataabda ukta | caturthapranena kalpavkavcaka
caturakartmakasuratarubda ukta | pacamapranena str

rotrbhilaayasya suratarutasya vcaka suratarutaabda ukta |


sambhogotthadhvani vieavcaka surataruta abda ||43||

tamcakva abda tvam ityucyamn


priyea priya namra vaktrravind |
anpi roddhu smita bhagura bhrr
amu skmadhrvyjato vyjahra ||44||
he rdhe ! ta abda tva cakva iti rkena uccamn priy
lajjaynamravaktrapadm smita roddhumasamarthpi praayakopena
bhagurabhru sat vyjatachalata amu rkamuvc | yata
skmaviddhi ||44||

vadaikena crttareaiva tvat kraml


labdha varena mat prana vthm |
tvamdau tata sve hita abdameta
priy vcayanyhi padm sakh svm ||45||
he lavdhavarena vicakaa reha ! lavdhavaro vicakaa ityamara | ina
sryeprabhvityamara | ekena uttarea matpranavth pranasya re
kramt tva dau vada | pact svasya hita tvatpranaviaybhtameta
abda padm sakh candrval vcayanvcayitu tasy nikae yhi | pake
lavdhavareneti pada uttareetyasya vieaam | artho yath |
suratarutaavdasthena ekena uttarea antyena takrea saha kramt ekaikena
prvaprvalavdhavarena mama pranavth vada ||45||

gh kamicchet taruehita ki
ki cru vdya kimu kara vedyam |
sakhya kimkarayitu nilns
tihanti tat tva vada nirvivdam ||46||
t pranavthmhaghastha kamicchediti prane
suratarutapadasyntatakrea saha dyavarasuabdasya yoge sati
sutamicchediti pranasyrtha | taruasya kimhita vchitamiti pranena
antyatakrea saha dvityavarasya rephasysa yoge sati rata ramaamicchediti
pranrtha | cru vdya kimiti prane antyatakrea saha ttyavarasya
takarasya yoge sati tata vdivdyamiti pranrtha | karavedya kimiti prane
antyatakarea saha caturthavarasya rukrasya yoge sati ruti ruta abdamiti
pranrtha | sakhya ki rotu niln satyastihantti suratarutamiti
pranrtha ||46||

surataru prva tamiti mukunde


vadati tadati paimmtavinde |

sapadi sakhbhirathaidhitamn
yuvatimairmumude smayamn ||47||
surataruprva tamiti surtatarutam ityartha | ta rke vadati sati |
kathambhte tasy rdhy atipaimmtamatiayavuddhikauala-rpmta
vinde prpnuvati vid lbhe | a pratya | tdmtasysvdana
kurvattyartha | sapadi tat kae sakhbhirapyedhita vardhita mna daro
yasy s yuvatimai rdhik mumude | pajjhakacchanda ||47||

abdamaho tamavcayad
atraivavimam eva bhavatyapi citrai |
prana varair miatastadajey
ka dhiypyasi bhamamey ||48||
vnd hadvbhy | aho carya rka ya abda t vcayiyati tam
eva abdamamu rka bavat miata chalena citrai pranavarair
avcayat | tat tasmt sarvapraknea bhavat ajey | rkasya dhiypi
vhamatiayena amey parimtum aaky tvamasi ||48||

ityevamuktv bahu mlya gandha


tmbla divybharaena vnd |
nievya ka dhta rasa ta
vijjya vijj praunva kicit ||49||
vnd rkasya rse t vijjya kicit praunva prastvamakarot |
nustautau | praprvacet tad prastve vartate ||49||

rasika sikat tlbaly tathtula ilpibhir


vyaraci rucira citra mitrtmaj puline'nilai |
tanutara taraglyastulya jalasthalayoryath
syurasita site knt bhrntrjanasya tadasyata ||50||
he rasika ! sikat vluk eva ruha iti prasiddhstlstemvalya rey
evamanilair api atulailpibhi yamunpuline rucira citra vyaraci
uccancabhvena taragkracitramakri ityartha | tath
yamunsthaskmataragareyo'pi citra-rp eva bhavanti | ataeva
jalasthalayostulykr eva yath syu | uttaravkyasthayat padasya tat
padpekbhvnna doa | tasmt pulinayamunayorasitasite uklayme dve
knt eva janasyaikyabhrnti asyata drkuruta ||50||

kimati vitat krpry sarinnija madhyato

mgamada rasmany kciddhn dadhatkyate


|
kimamita yaa saurystauryatrikai svagatair ida
trijagadapi sastvyaivem samliaddart ||51||
yamuny uttaradakiakla-dvaya-sthita pulinamatiayavetatvena
karprasambandhinadtvena utprekya yamun
mgamadarasamayadtvenotprekate | kim iti | ativistt karprasambandhin
iya sart svasya madho kastrrasamay any dhun yamunsva-rp
nad dadhat ki janair kyate | tath ca tdapulina-rp nad jan
payanttyartha | kimb ida pulina saury sryaputry yamuny
aparimitayaa eva svagata tauryatrika rsasambandhi ntyagtavdydikam
eva tai karaai trijagat im yamun sastvya stava krayitv samliat
liganamakarot | tath ca yamuny pulina-rpayaa eva dart
yamunmligya tihattyartha ||51||

ehyehi knte vilasma hantety


uptta tat pidala kalvn |
gatya madhye pulina vitene
hallakollsamudra ll ||52||
vndvacanena smtyrha rsa cikru rka rrdhmhahanta
hare | uptta ghta tasy rdhy pidala yena sa | madhyepulina
pulinasya madhye | hallakasya ullsa vitene vistraymsa | nr
maalntya budh hallsaka viduriti tallakaam ||52||

kalayata kaladhauta nradhauta


vyadhita ka etadaho mahojjvala na |
sthala mala sado bhotsuknmiha
bahu rsa vilsa sdhu siddhyai ||53||
he alasado gopya ! vilse utsukn no'smka rsavilsasiddhyartha ko'pi
jana kaladhautanrai -rpyagharaair utpannajalai ujjvalamida pulinarpasthala dhauta vyadhita akrt iti yya kalayata payata | kaladhauta
rupyahemnorityamara ||53||

madhurima sarasa vidhya ukla


guamakhila vidhireva vastra ptam |
pulinamidamathu tena siktv jagati
kal prabhay cakra ki svm ||54||

utprekntaramhavidht akhilajagadvartiuklagua cra ktv mdhuryarpajalena sarasa vidhya ca pact vastrea pta chnita ca ktv tena
uklaguena pulinamida siktv secana ktv ki svy kal vaidagdh
prathaycakra ||54||

sndrastu tac chnita ia bhga


sakepani kepavadita kim |
khe'bht aaka kaik samho
nakatra lakatvamavpa rdhe ||55||
tasya chnitaguasya sndro nivio yo heya-rpvaiabhga sa eva pulinasya
mlinyakay rdhapradee eva atra sthale heyabhga m tyaja | pulina
malina bhaviyattykepasahitanikepavat eva ke candre'bht
avaiabhgasthamalina kalako'bht nikepasamaye tasmnnisto ya
kaiksamha sa tu nakatr lakatva lakasakhyviitatvamavpa ||55||

iti varayantamanurgi ga
samay vidhya nija kntamagrata |
itaretarta bhujavalli maal racanti
obhamavatasthire kaam ||56||
iti varayanta nijaknta gopga samay vidhya madhye ktv
itaretaramtt ght bhujavall yatra tadyath syt eva maalracanay obh
yatra tadyath syt tath kaamavatasthire ||56||

kimanaga krti rasa prite sarasyudita


mahadvikacamekamadbhutam |
kanakmbuja madhura nla karika
vibudhganki madhupvali stutam ||57||
idn pulina kandarpasya yao-rpajalaprasarevaratvenotprekya
gopmaal ca tdasarovarotpannasvara-kamalatvena rka ca
tdakamalasya nlakarikratvenotprkyate | kandarpasya krti-rpajalaprite
sarasi mahat anantadalaviia vikasitameka svara-kamalamudita
kathambhta rka-rpanlakarik yatra | puna kathambhta
devgann netrnyeva bhramarareya tai stuta ||57||

ki v dharayaiva dhta nijlike


mahotsave candana candra carcite |
kastrikc tamla ka kmra
citrvali veita vabhau ||58||

adhun tu pulina pthivycandanayuktalalatvena utprekasya rka ca


tdalalastha maalkara kasturiktilakatvena gopmaal ca
tdatilakasya caturdiku kearanirmitacitratvenotprekate |
kasmicinmahotsave pthivy striy candanakarpracarcite pulinarpanijalale dhta kastrikaycrutamlapatraka tilaka ki vabhau ?
kathambhta gop-rpakesaracitrvilibhirveitam ||58||

kakyo'mrambh ambh
krpre'sminnavye bhavye |
vapre sapremaivvabru ki
tpicha pichottasam ||59||
puna pulina karprakedratvenotprekya gopmaal ca
tdakedrotpanna kadaltvena ka c tdakadalmaalamadhyasthitatamlavkatvenotprekate | asminkarpramaye vapre
keyrtiprasiddhakedre kathambhte navye stavye | puna ca kathambhte
bhavye magala-rpe | tasminutpann am gopya eva knakyo rambh
kanakamaya kadalya kathambht ambh magalayukt astyarthe bha
pratyaya | tathbht kadalya ki saprema yath syt tath rkarpatpicha tamlamvavru ||59||

rady ki saura jvl


balylia tyaktvkam |
haime dee snigdhmbhodo
vidyunml madhye reje ||60||
puna ca pulina himakalmayatvena rka meghatvena gopmaal ca
vidyunmlvtena cyotprekayate | rady arat kotpannay
sryuasambandhkiraarey yukta ataeva taptamka tyaktv pulinarpahaima himasambandhini dee ki snigdhamego vidyummlmadhye reje ||
60||

aja svaretha catu ruti


sprohvarohau gatakair vibhayan |
kedra rga rasikendra ekharas
teneti teneti yad lalpa sa ||61||
rasikenraekhara rka atdaarutn madhye caturut spatti
caturuti spk tena ajasvarea tena tena iti anukaraaabdena yad
kedrargamlalpa ki kurvansvarasyrohvarohau gamakai karaair
bhayan ||61||

tadamita mdhur surasat sapatr api khe

vyadhita vimnag vivaayantyatanu jvarit |


abhajatah darpaka salalano'pi tadya
mah madana ara prah vidhuro bahu mohamaho ||
62||
tasya rkasyparimitamdhurkartr sapat paty vartamn vimnagat
surasatrdevgan vivaayant kandarpajvaravii vyadhita akrt |
lalanay ratysaha vartamna kandarpa prktakandarpa
rkasyprktamahkandarpasya araprahrea vidhuro dukhita
sanmahmohamabhajata ||62||

atha lalitdi kaha milant kila gna dhur


naanamapi prati priyatam dvaya madhyagata |
vinihita tadtadasa bhuja sva javena yadrabhata
vidhtum adbhuta vilsa kal sakal jaladhi ||63||
athnantara pratipriyatameti dvai dvai priyatamayormadhyagata rka
vinihit arpit rs rs skandhadee bhuj yena tathbhta
sanlalitdikahasvaramilanddhetorgntiayam eva ntyamapi vidhtu
kartu yadrabhata tarhi tada iva vdydyadhiht devat
svasvakriycakruriti pralokennvaya ||63||

vditra rga svara mrcchan ruti


grma kriy hastaka tla devat |
svasvakriycakruruditya sambhramn
mrt pratt iva tarhi sahat ||64||
kriy gnastre prasiddh vdydnmavntarakriy | temadhiht devat
alakit satya uditya udaya ktv svasvavdydikriycakru ||64||

kacchapikbhistatra mdagevanupadamudayati
nava nava ninade
ntya gat kvpyaruta d vidadhati saha
yuvatibhiraghamathane |
thai tatha thaiya t tatha thaiy dmiki dmiki tki
tki tki tki th
itthamudyastla tarag madhura vadana sarasija
kula kalit ||65||
kacchapikbhirvbhi saha mdageu anupada pratikaa navanavaabde
udayati sat aghamathane rke arutad ntyagat yuvatbhi saha
vidadhati kurvati sati | thai tatha taiy ity-ditlatarag

tlavodhakodghaanaabd madhuravadanakamalasamhai kalit utpann


udyu udaya prpnuyu ||65||

kakaa kikiydyali vdyai jhaad


iti jhaaditi madhurima laharm |
kcana bheju kcana vallya
kimudita ucirasa mdula sumanasa ||66||
idn gopre svara-valltvenotprekya ts kakaakikiydi dhvani
bhramarajhratvena mansi ca pupatvenotprekate | gop-rp
kcaavallya kakaakikiydip alaya eva vdy vdyrayo'pi
vdyapadenocyate | caturvidhamida vdyam ityamarokte | tath ca
tdlivdyair jta jhaaditi kcanamadhurimalahar ki bheju |
kathambht tatklotpannagrarasa-rpajalena mdulliobhanamansyeva
sumansi pupi ys t ||66||

ki suambdheretya vireju smara


kta mathana rabhasa bhara janit |
lakmya im sv krtimacaiur
vidhi jagadavidita naana paimabhi ||67||
utaprekyntaramhaobhsamudrasya kandarpaktamathanavegtiayena
janit im gop-rp lakmya atrgatya ki vireju ? vidhinirmita jagadvartijanair
ajjtantyacturyai karaai sv krthi acaiu cayana ktavatya ||67||

na vidyudabhrai kanakendra ratnair


na v na v campaka nla pakajai |
rasaistu kmra madcitai s
mlaiva reje smara japya ml ||68||
adhun rkaghaitagopre
kesaramgamadaliptarasamayagoliknirmitajapamltvenotprekate | s
gopre-rpa ml vidyunmeghair nimit na bhavati | na v
sarendranlaratnanirmit bhavati | na v campakanlakamalair nirmit bhavati
kintu kmramgamadbhymajitair liptai grara sainirmit kandarpasya
japyamla sat reje ||68||

hastaka asta padartha vibheda


khypana tla gatikrama nyt |
ye parirambha kucagraha cumbs
tena tata pthag sana rst ||69||

rsgair api sambhoggnyapi siddhanttyhaye


liganakucagrahaacumbste rst pthak na sata | rst kathambhtt
hastakenbhinayaviaykrt ye praastacandrakamaldipadrthaprabhedste
khypanam eva tlagatn kramea nya ca yatra tasmt ||69||

tvadvadana sadana lavanimn


tatra ca hanta dganta vils |
tevasam suammupajagmu
sundari kmakal sakalst ||70||
rka hahe sundari ! tvadvadana lvayagha tatra vadane
kakavils santi | hanta hare | teu dg antavilseu t sakal kmakal
anupam obhmupajagmu prpu ||70||

knte tvadsyodaya dattamindur


mgacchaladduryaa eva dhatte |
janopahssahano'tha v ki
dvijo'pi mho garala jaghsa ||71||
he knte ! tvanmukhodayena datta duryaa eva candra mgacchlt dhatte |
kuh jano yath svagtrastha vitra katdicihnakhypanena cchdayati
tath candro'pi sva-sthita duryaa mgacihnakhypanencchdayattyartha |
athav jannmupahsensahano'iu sanmarakkay dvijacandra
pake brhmao'pi bhtv garala jaghsa vubhuje | brhmaasya
viabhakaamatyantaniiddha tadapi kta amtamayatvena maraa ca na
bhaviyatyetdajjnbhvt mha ||71||

ityaghadamano'gyat knt t sarigamapai


smyati catur gtaistaistaiskimu na jagau |
tatra tu yadabht sambuddhyanta tadpadamanay
gyata rabhasdanta nyastdya svara surasam ||72||
iti anena prakrea ka kntmagyat | spi kntpi sarigamapai jarabha
gndhramadhyamapacamai svarai kntena gtaistaistai padai ca ta
kntam eva ki na jagau yato'ticatur | cturyam evhasundari iti knte iti yat
smbuddhyanta pada rkena gta tadevnte nyastendyasvarekrea
surasa sat anay rabhast vegt agyata | sundari ityatra sundara, knte ityatra
knta iti | pake samyak vuddhranta avadhiryatra tatpadam | ante
nyastendyasvarea ajena svarea surasa ktv agyata ||72||

maala racan tsmasyannha sa kutuk


ntyati mahil ekaikayendbhutamadhun |
omiti lalit tsvdau s vyanjita paim

dhiddh dr dr dr kuu
tkithetyudbhaamanaat ||73||
sa kutuk ka ts maalaracanmasyandrkurvansanhahe mahil
sundarstriya adhun ekaikao bhva ekaikayamekaikatvenetiyvat | tath ca
ekaikatvasakhyay vii yya ntyata | vieae tty | tsu madhye dau
lalit umiti svktya vyajita vyaktkta ntye cturya yay tathbht sat
dhiddhtyditlavodhaknukaraaabda prakya udbhaa yath syt tath
anaat ||73||

ittha vikhdi sakhtate kramt


pthak pthanyakal vidagdhatm |
svdayanmrdhna vidhnanair muhu
knta saknta saphalcakra tm ||74||
ittha anena prakrea vikhdisakhrey pthakpthak
nyakalvidagdh kntay saha vartamna rka mastakavidhunanai
karaai muhursvdayant vaidagdh saphalcakra ||74||

t sabhyatva dadhuratha nikhil


sakhya kcij jagurati madhuram |
tatrnaddha dhvani dhta rabhasau
rdh-kau nantaturatulam ||75||
atha sakhn ntynantara mdagadhvanin dhto rabhaso vego ybhy
tathbhtau rdh-kau atula yath syt nantu | t sakhyastu sabhyatva
ntysvdanakartrtva dadhu | tas madhye kcit sakhyo jagu ||75||

tatt dhiddh tati kaa ghghi tat


tat tadhiddh tatikaa ghghi tat |
ityanvsymbuja yugamanaanvar
karmta sama madhura ||76||
tat t dhiddhtydi tlavodhakavar anvsymbujayuga syakamalayuge
naankathambht karnmamtasamamadhur ||76||

parasparopatta karbjayostayor
bhujoddhati dyotita ratna bhayo |
taka tralya dhurorar kta jyotsn
mukhend snapayantya vabhuh ||77||

paraspara ghta karvja ybhy tathbhtayo rdh-kayo


kathambhtayo bhjakampanena dyotitni kntyucchalanena prakitni
hastastharatnabhani yayostayo mukhacandro karmantyasamaye
takn kualn ccalytiayena urarkt svakt jyotsn kartrya
snapayantya satya vabhu ||77||

mitho hastlambrpita tanubharo tau tath


veganunnau
jughrati yena smara ghaakto ratna cakraika
rupyam |
tadgat ve-dvayamapi tayo pha saga
vihya
bhramannla rmat paridhi varat tadbahi prpya
reje ||78||
adhun paraspara hastvalamba ktv bhramaakaualena
tayocakrktintyamhaparasparahantvalambe arpitabhvo ybhy
tathbhtau rdh-kau vegena nunmau preritau santau tath jughrte
bhramaa cakrat | yena bhramaena kandarpa-rpaghaakta
kumbhakrasya ptanlaratnamayacakraika-rpmagt prpu | tad
tdabhramaasamaye tayorve-dvayamapi bhramat sat phasaga bihya
nlaobhyuktaparidhivarat maalarehat bahi prpya reje ||78||

tatastlopnta samayamanu tvaguligranthimuktau


pthann bheda samamanaat durga
mrgdhiroham |
samptau tu prehorasi hariradhddakia
pipadma
svarmenaitena spadiva kuca vrita tat taypi ||
79||
tadanantara cakrabhramintyajanakabhtatlasyopnta tla
samptyavyavahitaprvasampa samayamanulakktya tau rdh-kau
aguligranthito muktau pthak ntyn nnbheda yathsyt sama ekadaiva
durgamrgasydhiroho yatra tadyath syt tath anaat | tlasampti samaye
tu rrdhiky urasi vakasthale dakina pipadma adht dadhra |
tasminsamaye tay rdhypi vmena etena pnpadmena svakuca spadiva
tat kasya pipadma britam | tath ca paraspara sammukhatay
ntyasamaye yad rka talasapptimiea lakiahastena kuca spati
tadaiva taypi tlasapptimiea pipadma britam ityartha ||79||

kcit tad vjayati sma bha


vyatysamasyatyapar lilepa |
r khaa karprarasaistadagny
eksyayorarpayati sma vim ||80||
tad ntyasamptyanantara kcit sakh tau vjayati sma | kcit agadahrdi
bh vyastat asyato drkurvato candana karprarasaistayoragni lilepa |
ek tayorsyayov arpayati sma ||80||

lihantvarvcn nijarasanay rsa katha ta


hahn
na gryatren saphalitad ttkliknmapi |
prabhusta prem cet kamapi catura
svdhramkhypayet
tadyair mdhuryair apahtadhiy tenpi varyo na
sa ||81||
adhun premabhakti vin rsavarana na sambhavedityhaarvcn
dhunik jan svarasanay ta rsa katha haht lihantu varayantu iti yvat |
ttklikn rkasya prakaalllotpannn, ata eva tdalldaranena
saphalitad grvacana yatra rsavarane na n na samarth | prem yadi
kpay prabhurbhavati, tad svraybhta kamapi catura jana ta
rsamkhypayet vykhytu vaktu prerayet | tath ca premabhakti vin
rsavarna na bhavediti bhva | tadyai rsasambandhibhirmdhuryair
premavaivayena apaht dhryasya tena jtaprem janenpi sa rso varyo na
bhavati ||81||

kintu aktiratul kp tayo


s svaya ukamukhendun jagat |
dyotayantyalamavaikayaddia
dhma vindati tayaiva sekaa ||82||
kintu tayo rdh-kayoratul kpakti ukadevasya mukha-rpacandrea
jagat alamatiayena dyotayant sat yadi diamekadeamaikayat digdarana
kraymsetyartha, tad tayaiva di sekaa kaena jjnena saha
vartamno jana dhma rsasva-rpa vindati prpnoti ||82||
iti r-ka-bhvanmte mah-kvye
rsallsvdano nma
navia sarga
||19||
o)0(o

(20)

=o) viatitama sarga (o=


atha prabandhnanustya citra
tauryatrika sdhu vidhya knt |
vihtya kvanayornayoha
sva svga ve viviurnikujam ||1||
athnantara knta ca knta ca knt rkasahitavrajasundarya
anekatlamilant jtnpravandhnanustya carya tauryatrika
ntyagitavditrdika sdhu vidhya ktv pact ky yamuny vanayo
jalasthalayo artht yamuny jale yamuny kulasthale ca bihtya nayena
svasvocitanty h svkt svasvgave ybhistni kuja viviu ||1||

kharjura rambh panasmra jamb


prabhtyanisvdu phalnivnd |
htya tat taddyuti saurabhbhym
astvayat tat tadagnadho ||2||
vnd phalni htya te te phaln kntisaurabhbhy
tntnagnvknadhau rdh-kau astvayat stava kraymsa ||2||

sakhya samnaiurathbhirasy
karpra kelyditay prasiddh |
pya parvmta keli sdhu
vilsaknaga guvast ||3||
sakhyastu ghdnt karprakelydipaca vaak rdh-kayoragre
samnaiu ntavatya | kathambht abhirasy abhi sarvatobhvena
rasany ||3||

svdya tat tat priyay sahsya


sahsyamsye dyuti labdha lsye |
dsyrpit svara- suvara para
vrdadhe kundarado mukunda ||4||
priyay saha sy upaveo yasya | sydsy tvsan sthitirityamara |
tathbhta ka sahsya yath stht tath tat tat vaakdika svdya
kntibhirlavdha lsya ntya yatra tathbhte sye mukhe dsbhirarpit
svara-vat suhu varaparanirmit virdadhra ||4||

dhtrrpito nla nidhau vidhauta


candrau nu mdhurya rasena yo'sau |
svntardhtou pracayo'nurgais
timyastadyananatmagt kim ||5||
rkasya mukha varayati | vidhtr rkasya skandhaparyanta arrarpanlanidhau arpito yacandro mdhurya-rasena nitar dhauta'sau
svntardhtadanta-rpanakatrasamho yena tathbhta sana rkasya
mukha-rpat kimagt | kathambhta anurgaistimmanrdrbhavan ||5||

dhair ya tadsystimir vabhva


trap tu bheje nalinva ntvam |
smro vikra kumudyito'bhddg
indukntena dadhra smyam ||6||
yad rkasya mukha-rpacandrasya udayo babhva tad asy rdhy api
dharya timirbabhba | dhair ya-rpndhakrasya candrodayanyatvditi
bhva | asy lajj tu nalinvantva kamaliny kudravanatva bheje |
candradaye kamaliny api mlnatva pratyakasiddham | tadn
kandarpavikra kumuda ivcarito'bht | candrodaye kumuda praphullbhavatti
bhva | tasy dk netra candrakntamain saha smya dadhra |
candrodaye sati candrakntamaer api dhr nisarati | tathaiva rkasya
mukhacandradarant rrdhikay netrt nandrudhr nisaratti bhva ||
6||

e tarmati skma patrac


chidra cyutnmruta vellitnm |
lolekae lokaya candrik
kanjannmnayato manojam ||7||
rkastad priyy kandarpabhvodgama anumy
tdabhvapoakamuddpana darayati | he
kandarpabhvotpannaccalyaviiekae ! rdhe ! e pavanena vellitn
kampitn saghanavk patr paraspara niviasayogt skm ye
patrachidrstasmt cyutnjyosnn kantvamalokaya paya |
kathambhtnjannmanoja kandarpa mnata jjpayata anubhvayata iti
yvat ||7||

vndvanasypaciti vidhitsury
y svabhsa prajidhya candra |
ta ki palvali clanbhi saodhya

ghntyatyanilo'smadpta ||8||
patracchidradvr nistajyosnkat sacchidrapatrasamha-rpaclany
chnitatvenotprekate | vdvanasypaciti paricary kartum icchucandra
y y svajyotsn prjighya prasthpaymasa | hi gatau | praprvahidhtu
prasthpanrthaka | t eva jyotsn asmkampta pavana | ki patrarerpaclanbhi saodhya chnit ktv ghnti ||8||

tat kausuma talpamanalpa kauala


kalpadru kuje kaamrit vayam |
bhajma virmamiti bruvandhta
priykara kelikalnidhirvabhau ||9||
tat tasmt he priye ! kalpavkasya kuje kusumatalpamrit vaya kaa
virma bhajma iti vruvanayanrtha dhta priyy karo ye tathbhta
sanvabhau ||9||

sva bhu sandnita kahay tay


saviya paryakavare harau sthite |
tat pda samvhana arma karma
tat kikar samapri vchitm ||10||
svasya kasya vmabhun sandniro baddha kaho yasy tay priyay
saha paryakarehe saviya rdhy kikar kad rdh-kayo
ayana bhaviyati kad v pdasambhana prpsyma iti vchita samapri
pra vabhva ||10||

rvo svayo kanaka phayo


kramnnidhya padmburuhe nijeayo |
dve dsike tac chayannta sagate dg
bindubhi pdyamivopajahratu ||11||
adhun kikar ye urudestnsvara-phatvenotprekya sambhanrtha
urudee-sthitni tayo pdakamalni evattvena caraasparajanya
tsmaastvika oaopacrapjsmagrghaakatvena cotprekyate |
nijeayo rdh-kayo pdakamale svara-nirmitaphasva-rpayo
svyorudeayo kramt nidhya dve dsike tayo ayanasya ayyy antadea
sagate sambhanrtha prpte satyau nandribhi karaai
pdyamivopajahtu ||11||

udbhinna romkuraplireva
prparghyat kintu taypi akm |

tanmrdavlocanay dadhatyau
pyambujair rcayatmivaite ||12||
udbhinn udgat romkurarerevrghyat prpa | ete kikaryau
caraayormrdavlocanay taypi urudeastharomcareypi caraayorvyath
bhaviyatti ak dadhau svapikamalair evrcayamiva | tath vedankay
tayocaraakamale svyarudet svapikamaleu dadhaturityartha ||12||

gandha tu kastryamta supakair


vaksasthalasthair upakalpya sadya |
nivsa dhpair nakha ratnadpair
loka mlyair dhinuta sma nty ||13||
adhun nandavaivayena svavakasthaladhtbhy caraakamalbhy
gandhopahramhavakasthalasthai kastrkarprapakair
gandhamupakalpya tayornanddhikyajanyavstiay eva dhpstai | eva
nakharatnnyeva dpstai | eva loko'valokana tad-rpair mlyai ca
oaopacrapjbodhakastranty dhinuta sma sukhayata sma ||13||

naivedyaty karakvurojau
sasparanenbhimatau vidhya |
pra pradpai smita candra mira
nirmachana premabharadvyadhattm ||14||
kadcit nandtiayena stanoparidhtbhy caraakamalbhy
naivedyopahrdamhaurojau ts stanveva karakau dimau stanbhy
saha caraakamalasya sparena hetun naivedyatymabhimatau sammatau
vidhya ktv | ts nsdvr nist pacapr eva
nikaasthasmitakarpramirit santa karpravartik vabhvustair eva
premabhart nirmachanamrtrika vyadhattmakurutm ||14||

hiraya rambhopari varti pallavev


sajya raktotpala korakottam |
bhgli jhakra bhto'naannaho
tat pda samvhanadambhato'sakd ||15||
kikarmurudeau svara-kadaltvenotprekya tayo tatra-sthitapdau
pallavatvena pdamardanrtha muktahasta raktotpalakaliktvena
mardanrthamutkepa vakepaakriy ntyatvena ca utprekate | urudearpa svara-rambhopari vartamn ye rdh-kayo pdapallavstevsajya
saktbhya muktahasta-rparaktotpalakalik uttam tayo
pdasambhanacchalata asakt anaanntya cakru | kathambht

maivandhasth c iti khyt valaysta eva


bhramarareayastssjhakrabhta ||15||

tau vjayantyo valayni jhakti


stutai prasna vyajanai par vabh |
mrtair yaobhi kavivnda varitai
ki svair adhinvannadhipau naktai ||16||
par kikarya hastasthavalaya-rpabhramarajhakrea stutai
pupamayavyajanaistau rdh-kau vjayantya satya vabhu dpti cakru |
puna vetapupamayavyajanare kikarn yao-rpatvenotprekya
vyajann clanakriy ca ntyatvenotprekata | kikarya kavisamhyavaritair
vyajana-rpamrtimadbhiryaobhi kimadhipau rdh-kau
adhinvanasukhayan | kathambhtai tbhireva ntyrtha naktai ||16||

suvara var kramukendu jt


labaga crndyutitabhja |
tmbla vrapare nyadhat t
tadsyayo prvagate karbhym ||17||
kramuka guvka indu karpra | te crktnmadhikanivee vair
asya syditiheto ucita bhajanti yststmlav apare kikaryau
tayomukhamadhye nidhattm | kathambhte vprrthanrtha tayo prva
gate ||17||

yau pra candrvuditau nirakau


tadau pya rasbhiikte |
sva pallavbhy kalike ghtv ggeya
vallyau muhurjatu kim ||18||
kikaryau svara-valltvenotprekate | rdh-kayoryau nikalakau
pramukhacandrau uditau tayo kiramtarasbhiikte ggeyavallyau kikarrpasvara-vallyau svyahasta-rpapallavbhy vik-rpe kalike ghtv
mukhacandrau ki muhurjatu pjaycakratu ||18||

kante diait ayanya gantu


ghradda saprati svinna gtr |
rntih padoste na ama yayau ced
tadarthametvaham eva dhsye ||19||

rka rrdhikmhahe priye ! et kikar ayanya gantum jjpaya |


yato nidray ghrada samprati rsabihrea khinnagr ca tanvi khinn iti
phe tanvti sambodhanam | te tava pdayo rnti sama ntimupaamamiti
yvat na yayau na prpa | rsabihrajanyapadaramo yadi na gata ityartha |
tadartha | ramadrkaraya etau tava pdau aham eva dhsye dhariymti
parihso dyotita ||19||

ityukti mtrea samhitasyaiv


arthasya siddhi kila t viduya |
sapjya devviva pjayitrys
tanmandirl labdhavar niryu ||20||
rkasya ityuktimtrea t kikarya vchitrthasya sambhogasya siddhi
viduya jjnavatya satya tassthalt niryu nirjagmu | tatra dntamha
pjayitrya striyo yath devau sapjya lavdhavar satyastanmandirnniryu ||
20||

nita evtanu trthasare


romca pra sphuritojjvalga |
smtyudbhavea viea dharmnu
hna dako rabhasa sa bheje ||21||
adhun leea sambhoga varayati | sa rka atanutrthasre
mahtrtharehe nita nitar snta tadanantara snnottatena
romcapra agamrjanena sphuritojvalga ca eva smtistrodbhavea
viea darmnuhne daka sanrabhasa hara bheje | sambhogapake
kandarpa-rpa sarovarasya gaa iti prasiddhe trtharehe nita pragata
kandrpabhvodayena romcapra | sphuritni ujvalarasasygni yasya sa |
smtyudbhava kandarpa tasyeavieadharmstemanuhne sa
nipua | rabhasa sambhogrtha vega bheje ||21||

prrambha evghabhidastadasy
mta trircamya ta eva yst |
raddh tayaivu vidhirvabhv
nago'pi sgo nirapyamia ||22||
karmaa prrambha evmta jala trircamyata trircamana kurvata asya
aghabhida kasya karmai y raddh tayaivbho vidhi
vidhivodhitakar'ma anago'pi agarahito'pi nirapya nirvighna yath syt tath
sgo vabhva | pake sambhogrambha eva tasy rdhy
symtamadharmta trircamyata tripna kurvata rkasya
sambhoge y raddh st tayaivnago vidhi kandarpavidhi priyy

vmydivighnasattve'pi kavaldhikyena nirapya nirvighna yath syt tath


go vabhva ||22||

nnopacrnkalayanmud
bandha vitanvannapasrya vighnn |
sa takumbhtanu ratnakumbhe ktv
kara nysamuptta kntau ||23||
karmrambhe prathamato yajjevarapjmhapjy prva
nnopacrnkalayansaghnanvandha choikay daadigvandha
vitanvanvistrayantena digvandhane vighnnapasrya drktya svaraghaitamahadratnamayakumbhe karanysa ktv devamabhajaditi
paralokennvaya | kumbhe kde uptt svkt kntiryena tathbhte |
pake nn upa sampe
crayanvtsyyanstroktahastdiclannkalayankurvanpratyvandha
vistrayanvighnnstane hastadnasamaye priyktavranvaldapasrya
drktya atiayokty kumbhasthnye hrdiratnaviiasvara-varastane
hastrpaa ktv ||23||

soma likhitvbhajadeva deva


kta dvijcchdana dna mna |
smitamyannivnanda dhur taragair
aikya priygena sahtmano'gt ||24||
ghaopari umay saha deva mahdeva likhitv abhajadeva | kathambhta
kto dvijebhya cchdanavastradnair mna dara yena sa |
mahdevabhajannantara nandtiayataragai priyy umy agena saha
tmano mahdevasya aikyamagt | pake stanaghaoparinakhacihna-rpa
soma candra likhitv deva krmabhajadeva | divu krdym | kathambhta
kta yaddantcchdanasydharasya cumbana-rpadna tenaiva mna daro
yasya | pact sambhogtiayt priyy agena saha tmana svasya aikyag agt
||24||

dvyanti t me katham evamlaya


premneti rdh svagata yadbravt |
tad prakngamitena tvatas
tadicchay r api tena remire ||25||
rrdhik priyena saha sambhogasukhamanubhya premn sakhr api
tdasukhamanubhvayitu svagatam ha !mama t sakhya katha
kena saha dvyanti kranti tadaiva priyy abhipryamanumya jt y
kasyecch tayaiva yvatya sakhyastavata prakngamitena prpitena tena
kntena saha am sakho'pi remire ||25||

ystvetayo keli vilokana vin


naivavasantysu gavka sacayam |
ritsu kcinnijagda payatnayor
da keyamabhdihdbhut ||26||
etayo rdh-kayo kelivilokana vin y naiva vasanti naiva jvanti su
kikaru sambhogadaranrtha jharok iti praiddha gavkasamha rtsu
satsu kcit kikar nijagda, he sakhya ! anayo kpi adbht da abhditi
yya payata | ayamabhiprya | anurgo yad utkarampnoti tad
premavaicity-da jyate premavaicittyasyya svabhvo yat sannike'pi
knte adaranamutpdya matknto m bihya kutrpi gata aha ki karomti
birahapmutpdayati, tathaiva sambhogasamaye liganena paraspara
dhaspare'pi sparasyjjnamutpdya mat knto m bihya kutra gata, eva
matknt m bihya kutra gat iti paraspara dvayorvirahapmutpdayati |
eva sati kcit kikar sambhoge'pi tayo premavaicittyajanyabirahap dv
takalotpannena khedena sahas tdasiddhntsphrty sandihn sat
pcchati iti ||26||

anyonya do sandita vigrahau kaa


nipandatmetya puna sa vepath |
h heti vaisvarya bharsphuoditv
urubhirhanta mitho'bhyasincatm ||27||
paraspara dorbhy sanditau baddhau vigrahau yayostau
liganajanynandtiayena kaa nipandat prpya punarbirahapay
savepathusakampau santau birahapvodhakahheti abdoccrakle
vaisvaryabharea visvarattiayena asphua gadgada vacana yayostau
birahajanyorubhirmitho'bhyaicatm ||27||

parha h svasvakarhatlik
vlea muktau rita sammukha sthit |
ajasramasra ravaai paraspara
na vkya dnau kimnamyatu ||28||
par kikar yayorbirahap darayant hah khede svasvakarea hatau
lalau ybhy tau paraparnveanrthamligant muktau pact rit
sammukha-sthitirybhy tau nirantaruravaai parasparamadv dnau
kukhitau santau kimna birahajanyakaryamyatu ||28||

tat prema vaicittya bharti vcaya


pratyhamnagarase'tra tenire |
dhinvanti dunvanti ca sampado na

ki drgnurgyo rasa vakrimormibhi ||29||


granthakart kavirhatayo premavaicittyasyatiayatarag nagarase
kandarpasambanhini rase prtyha vighna tenire vistraymsu | yata
nurgya anurgasambandhinya sampada rasasya vakrim-rpataragai
drk ghra dhinvanti sukhayanti anantara dunvanti dukhayanti ca ||29||

kadathnyvadadlayo'dhun
m khidyatlokayatnayormud |
anyonyamligatayo punard
t eva dhr dadhire'ti tatm ||30||
kanantaramany kikar avadat | he laya adhun yya m khidyata | mud
anyonyamligitayoranayo punard t eva arudhr sayogena talat
dadhire ||30||

kvs priye mnini h vihya m


ki paryyahs priya nihnut bhavam |
salpamittha rasayantya etayor
lyo nibhlyollasit smitvabhu ||31||
milannantara rka priymhahe priye ! mnini ! m bihya tva kutra
s | tadanantara rrdh priyamhahe knta ! nihnutbhavansanki m
paryahs ? parihsamakr ||31||

ekha tatra vaikaypi ph


siddhntayant rasa vastu tattvam |
hrdda tayo sarvamiya vidagdh
vedhaiva tadbhva vibhvittm ||32||
ekatra-sthitayostayo katha v biraho jta ? jte cedbirahe kaypi milana na
kritam? akasmt katha v sayogo jta ? iti kaypi kikarya p ek kikar
rasavastutatva siddhntayant sat hayata iya vidagdh kikar tayo
sarva hrda veda | kathambht, tayorbhva-rpapupena bhvit vsita tm
antakraa yasy s ||32||

vaileaja dhyna dhurdhirhayo


sphrtynayoru mitha prattayo |
lerthamutsrita bhubhirmitha
sparnubhty viraha ama yayau ||33||

siddhnto yath | premavaicityt vicchedo jyate vicchede ca sati nirantara


cintay dhyntiayo jyate tadanantara dhynaviayasya kntde sphrtau
prpti prptau ca satymliganrthamudyama sphrtiviayasya
vastunastadn tat sthale satty alukatvena na liganasiddhistad tu
kntdiprptijjnasya bhramatva nicitya punarbirahap iti sarvatra rti | atra
prevaicittyajanyavirahasthale tu sphrtiviayasya tadn satty yathrthatvena
lianamapi yathrtham evto na punarvirahapetyhavaileadhyntiaye
adhirhayo artht tdadhynaviiayoranayo rdh-kayormitha
paraspara sphrty prattayorjjtayorliganrtha prasritabhubhi
paraspara sparnubhavena hetun biraha ama nti yayau ||33||

payainayostat phalametadrd
utkahay koi gu bhavanty |
puna ca sambhoga dhurtidair ghyt
samddhimat tva rabhasdavpa ||34||
na ca virahajakatvena premavaicittya heyamiti, yato na vin vipralambhena
sambhoga puimanute iti niyamena premavaicittyasypyupdeyatvam ityha
etayo rdh-kayostasya premavaicittyajanyabirahasya etat phala paya |
phalam evhabirahea koigubhavanty utkahay punarmilane sati jta
sambhogtiaya svasytidair ght drghakla vypya sthyitv
samddhimattva vegt avpa | tath ca samddhimnsambhogo jta iti bhava ||
34||

nisritcchdanamtma vallabhau
viyoga bhtyaiva tayetaretaram |
ruddhv bhujai svasvahdantara
balt praveayatviva rjata priyau ||35||
priyau rdh-kau tay prvoktay viyogabhty tmavallabhau vallabh ca
vallabha ca paraspara bhujaruddh svasvahdayamadhye valt
praveayantviva vartamnau sambhogasamaye nisrita
drktamcchdana vastra yatra tathbhta yath syt tath rjata ||35||

dadhsi m yatra sad tad


etat vimi madhye hdaya vihartum |
ityeva salapya kimadya
ghleair imau tatra vidhau yatete ||36||
tdadhliganamutprekate | yatra citte sad m dharasi tadetat
madhyehdaya hdayasya madhye aha vihartu vimti salapya paraspara
sambhya imau rdh-kau kimadya ghleai karaai tatra vidhau
praveavidhau yatete yatna kuruta ||36||

tm ca ceta ca yadekametayor
dvitvena tanvstadala vilsino |
ittthamekkurute'dya ki javd
anaga evaia mani vara ||37||
tdaghligana punaranyath utprekate | vilsino rdh-kayo yat
yasmt tm ca ceta ca ekam eva tat tsmt anayostanvo arrayor api dvitve na
ala vyarthamitthamanena prakrea iti vicrya mani buddhimat rea
kandarpa eva ki vegt adya ekkurute ? ||37||

eka jagatyatra bhavmi tuga


kumbhvimau mmapi yaj jig |
tadvmankurva itva garvdvako
harerardayate kucau kim ||38||
ghliganasamaye vakas stanamardanamutprekate | atra jagati ekamaham
eva tuga bhavmi kumbhasad dvau imau stanau tu mmapi yat yasmj
jig bhavata tat tasmt tau aha vmankurve iti vicryeva rkasya
vakasthala ki kucau ardayate ? ||38||

dv smara takarravindayo
sva mitrayo travamabjayor api |
parasparlea rasa grahair balt
svakritair maitryamida sasarja kim ||39||
rkasya mukhacandratvena rrdhy mukha kamalatvena ca varayitv
tayoradharanamutprekate | kandarpa uddpakatvena svamitryo
takarravindayocandrakamalayo avjayorjalt utpannayo ata sahodarayor
api paraspara trava dv tayomilanrtha svenaiva valtkritai
parasparsarligana-rparasagrahaai ki tayormaitrya sasarja ? ||39||

atrojjvalgdha sarasyudacato
ki v sukhleanamabjayoridam |
kandarpa vty janita yadantare
tkra bhga dhvanirea lakyate ||40||
punaradharapnamanyath utprekate | kimb rdh-kayo rrasyaikyena
tdaarra-rpojjvalgdhasarasi pake ujjvalarasasygadhasarasi udaato
udaya prpnuvatostayormukhvjayorvaghr iti prasiddh y kandarparpavty tay janitamida sukhleaam | nanu mukhayo kamalatve ki

pramam? tatrnumnlakramhayayormukhayorantare madhye


sambhogasamaye tkara-rpabhramaradhvanirlakyate | tath ca madhyasthitabhramaradhvanihetun mukhayo kamalatva siddhamiti bhva ||40||

yau smra svuditau vidh sad


prau nirakvanayo parasparam |
vibhti yuddha kimida yaduccala
pragalbhate blatamacayo'bhita ||41||
adhun mukhayocandratva ni-rpya punarapyadharapnamanyath utprekate
| brahma sacandra eka eva tatrpi sad na pra sakalakacta eva na
vivdvaka | kandarpea tu yau dvau candrau sau tatrpi sad prau
kalakarahitau cta anayo paraspara mtsaryea kimida yuddha vibhti ?
andhakr atru candro bhavati ato vipakayostayoryuddha-rpavipatti
darant pravndhakrasya k vrt vlatama samho'pi aticacala
sanabhitacaturdiku nandena pragalbhate | pake vl alak eva tama
samha | tath cdharapnasamaye alakcacal bhavantti bhva ||41||

kenrpit candravadatra majule


mas saroje'pyahaheti vihvalam |
tadajana bimbayuga praghya
ki svennurgena tadanvarajayat ||42||
idd rkasydhare lagna rdhiky netrjana mastvena utprekya
rdhikkartkdharapnasamaye rkasydhare lagna rdhiky
adharasamnbandhitmblargamanurgatvena utprekate | candravat candre
yath kalaka-rpmmas vartate tath ahaha khede rkasydhara-rpe
manojje kamadle'pi kenpi mas arpit iti hetorvihvala rdhiky uhdhararpabimbayuga kart rkaydharalagna tadajana praghya ki svena
tmblarga-rpnurgea tat kamala anurajayat ||42||

ekatra bandhka catuaya katha


maranda lukamiti niyuddhyate |
itva rj madana siteubhi kundair
ida vidhyati payat laya ||43||
adhun paraspardhare dantakata varayati | he laya ! ekatra
dvayorodgaracatuaya-rpavandhkacatuayamadharmtarpamakarandalukamita eva heto ki paraspara yuddhyate iti anyya
vijjyeva rj madana siteubhi tknaarasva-rpair danta-rpakundair ida
vandhkacatuaya vidhyati ||43||

ambh smara pallava navya pa

dvayena baddhv kimihrddha candrai |


arair vibhedeti bhayena gag
pat atth patit bhuvta ||44||
stanoparinakhakata kandarpasyrdhacandraaratvenotprekya
mardanasamaye stanopari-sthitahrasya troant muktnmekaikatay bhuvi
patana gagy vinduvindutay patanatvenotprekate | kandarpa svaatru
stana-rpau dvau mbh rkasya hasta-rpanavyapa-dvayena baddh
kimiha nakhghta-rprdhacandraarair vibheda | iti bhayena stana-dvayarpamahdevasya mastakasthamukthra-rpagag sakucitibhya patatair
vinduatair bh kntryasystathbht sat bhuvi patit ||44||

vidyudghanrci krami yadopari


smarddadhna babale'valepata |
tad tu jlni sakhd balj
jlval hara jalai plut vyadhu ||45||
adhun sambhogasya vaipartya varayati ! vidyutsva-rp nyik meghasvarpanyakasya cikrami kramaecch dadhn sat smrdavalepata
nyik kandrapasambandhyahakrt yad meghopari vavale vala
prakaymsa | tad tu sakhd jlni samh jlvali gavkare
harajalai plut vyapt cakru ||45||

bahistu yantra vyajananena dsyas


tau vjay cakrurajasramasrai |
plutekcukrudhuraprameya
preme tadtvnavaloka dn ||46||
bahi-sthit dsya orbaddhayantravyajanena rdh-kau vjaycakru |
ajasramasrai nirantarnandrudhrbhirvyptekast dsya tadtve tatkle
premrudhry prativandhakatvena yo'navaloka
sambhogadaranbhvastena dn dukhit satya aparimitapremne
cakrudhu | asmka prem evsmndukhayati ataeva sa tu mstu iti prema
prati krodha cakru ||46||

praphulla nlmbuja sdhu candra


kma papvityasahiu sadya |
tatratyamindindirayoryuga
ki balt tadymtamapyadhst ||47||
rkasya mukha-rpakamalasydharmta-rpa sdhu rdhiky
mukhacandra vipartasambhogasamaye kma yathea papau | matpeya
vastu candrea pitam ityasahiu indindirayoryuga tatratya

praphullanlmbujastha rkasya netra-rpabhramara-dvaya tadymta


candrasambandhyamtamapi sadyastatkaa eva valt adhst pnamakrt |
dhe pne | tath ca rrdhikakartkdharapnasamaye rkena vismayt
tasy mukhvalokana kta atastdvalokanam
evmtapnatvenoprekitamiti bhva ||47||

abhrntarudyac cala sryamaale


nanarta muktvalirtta sammad |
hasvadht kanakval rit
vdya vicitra rabhasdavvadam ||48||
adhun jjnasiddhn sryamaaladvr arcirdimrga
varayantdaabdn leea vipartasambhogamapyhaabhrnta
meghasya madhye udyaccacalasryamaala tatra mukhare
mokaprptynandena nanarta | kathambht tto ghta sammado haro
yay s | tadaiva paramahas eva avadht ca jjniprabhed te nartana
dv rabhast hart vicitra vdyamavvadanvdaycakru | kathambht
svayogavalaparkrtha kanakval vastum atrgamy
pacamaskandhoktakcanbhmi rit tatraiva sthitv vdya cakraurityartha
| vipartasambhogapake rkasya vakasthala-rpbhrasya madhye
kaustubha-rpasryamaale muktvali rdhiky mukthro nanarta |
tasminsamaye has rdhiky pdakaak avasykralopt vadht
kampit santa vicitra vdyamavvadan | kathambht kanakval
rdhikycaraa-rpakanakasthalmrit ||48||

tatrgata r madhusdanodyad
gna ruti prehamabhdaprvam |
yenaiva sabhy rasikgavall
drautya dadhe sveda mit savepam ||49||
tatra kcanbhmau anyegamansambhavdata evgatasya bhagavato
madhusdanasya karaprehamudyadgnamabht yena gnena
ukadevanradaprabhtirasiknmagavalyeva sabhy
stvikavikravaddrautya dadhe | sambhogapake tat samaye dvayoragayo
sugandhdhikya prakanena tatragat ye madhusdan bhramarte
karapreha gnamabht | yena gnena rasikn kikar agavallyeva
sabhy ||49||

blstu kauilyabhto'ti laulyd


itastata sasaraa bhajanta |
ruti prasakt pratikarmabhts
tasthurmaddaindava maalnta ||50||

jjnin sryamaaladvr arcirdimrgamuktv karmi candramaaladvr


dhmamrgamhakauilyayukt vl ajjstu viayabhoge atilaulyt itastata
sasra bhajanta santa madt ahakrt aindavamaalnta
candramaalamadhye eva tasthu | kathambht ! rtau rutyuktakarmamrge
prasakt ataeva pratikarmabht karmai karmai khyt karmahatvena
prasiddh ityartha | vipartasambhogapake kauilyabhto vl kuillak
atilaulyt ccalyt itastato gamana bhajanta santa aindavamaalnta
rkasya mukha-rpacandramaalamadhye tasthu | rutau
karaparyantasthale prasakt | pratikarmaprasdhana keasaskra iti yvat
tatra bht prakit ||50||

avryamnmta pna dptayo


vikhaita sthsaka navya varmao |
prayukta cacadbhuja nga payo
ynorjig samavarddhatarddhibhi ||51||
ynoryuva-dvayo kandarpayuddhe | ddhibhi pratikaa
navanavyamnasambhogecchsampattibhirjig samyagavardhata |
kthambhtayo vmydyabhvena avryama vraarahitamadhararpmtapna tena dptayo anye yoddhro'pi amtapnena niak santa
yuddha kurvantti sarvatra rti | puna kathambhtayo yuddhasammardena
vikhaitau candandinirmitakhora iti prasiddhasthsaka-rpau kavacau
yayostayo | puna ca kathambhtayo prayuktau paraspara nikiptau
cacalabhuja-rpangpau yayostayo ||51||

tayormithapupaarji ctur
dhratvedanay vivdino |
rnti svaya kpi nimantrya tatkan
nidrmupnya samdadhe kalim ||52||
rdh-kayoraymikallsamha eva japamlsva-rpastasy mly
pratyekall mai y iti prasiddh pratyekamaaya | tath ca ya maimritya
varanrambha ktastasminneva maau samptimhatayormitha iti | asya
lokasya vykhy prathamata eva kt ||52||

santana -rpamudyuo kitau


hd dadhno vrajaknaneayo |
tatkelikalpgamasagatlit
sadlivthranurgirbhaje ||53||
mly sumerusthnya prathamata eva magalcaraatvena kta
lokatrayamantyamagale'pi tadevha | santanamiti asypi vykhy kt eva ||
53||

rkacaitanyaghana prapadye
sapadyapadhvastatama prapacam |
paceukoyarbudakntidhr
paramparpyyitasarvavivam ||54||
na vykhytam |

so'ya rlokantha sphuratu purukpramibhi


svai samudyann
uddhtyoddhtya yo na pracuratamatamakpato
dpitbhi |
dgbhi svapremavthy diamadiamaho y rit
divyall
ratnhy vindamn vayamapi nibhta
rlagovardhana sma ||55||
na vykhytam |
iti r-ka-bhvanmte mah-kvye
naktantana-llsvdano nma
viatitama sarga
||20||
sampra r-ka-bhvanmta kvyam iti |

You might also like