P.

VIRGILII MARONIS VITA, A PHOCA GRAMMATICO VRBIS ROM,

VERSIBVS EDITA1

PRFATIO

O vetustatis memoranda custos,

Regios actus simul et fugaces
Temporum cursus docilis referre,
Aurea Clio;

Tu nihil magnum sinis interire;

Nil mori clarum pateris; reservans
Posteris prisci monimenta scli
Condita libris.

Sola fucatis variare dictis

Paginas nescis: sed, aperta quidquid
Veritas prodit, recinis per vum
Simplice lingua.

Tu senescentes titulos laborum

Flore durantis reparas iuvent.
Militat Virtus tibi; te notante
Crimina pallent.

Tu fori turbas, strepitusque Litis,

Effugis dulci moderata cantu;
Nec retardari pateris loquelas
Compede metri.

His fave dictis: retegenda vita est

Vatis Etrusci, modo qui perenne
Romul voci decus adrogavit
Carmine sacro.

Monii specimen vatis veneranda Maronem

Mantua Romule generavit flumina lingu.
Quis facunda tuos toleraret Grcia fastus?
Quis tantum eloquii potuisset ferre tumorem:
mula Virgilium tellus nisi Tusca dedisset?
Huic genitor figulus Maro nomine: cultor agelli,
Ut referunt alii, tenui mercede locatus.
Sed plures figulum; quis non miracula rerum

1
Texto transcrito de GOTTLOB HEYNE, Christian, P. Virgilius Maro qualem omni parte illustratum, vol. 7.
Parisiis: colligebat Nicolaus Elio Lemaire, 1822, pp. 394-398.
Hc stupeat? dives partus de paupere vena
Enituit: figuli suboles nova carmina finxit.
Mater Polla fuit, Magii non infima proles,
Quem socerum probitas fecit iam clara Maroni.
Hc cum maturo premeretur pondere ventris,
Ut solet in somniis animus, ventura refingens,
Anxius et vigili prsumere gaudia cura,
Phbei nemoris ramum fudisse putavit.
O sopor indicium veri! nil certius unquam
Cornea porta tulit: facta est, interprete lauro,
Certa parens, onerisque sui cognoverat artem.
Consule Pompeio vitalibus editus auris,
Et Crasso, tetigit terram; quo tempore Chelas
Iam mitis Phton post virginis ora receptus.
Infantem vagisse negant: nam fronte serena
Conspexit mundum, cui commoda tanta ferebat.
Ipse puerperiis adrisit ltior orbis:
Terra ministravit flores; et munere verno
Herbida supposuit puero fulmenta virescens.
Prterea, si vera fides, sed vera probatur,
Lata cohors apium sbito per rura iacentis
Labra favis texit dulces fusura loquelas.
Hoc quondam in sacro tantum mirata Platone
Indicium lingu memorat famosa vetustas.
Sed Natura parens, properans extollere Romam,
Et Latio dedit hoc, ne quid concederet uni.
Insuper his, genitor, nati dum fata requirit,
Populeam sterili virgam mandavit aren:
Tempora qu nutrita brevi, dum crescit, in omne
Altior emicuit cunctis, quas auxerat tas.
Hc propter placuit puerum committere Musis,
Et monstrare viam ventur in scula fam.
Tum Ballista rudem lingua titubante receptum,
Instituit primum, quem nox armabat, in umbris
Grassari solitum; crimen doctrina tegebat;
Mox patefacta viri pressa est audacia saxis.
Incidit titulum iuvenis, quo pignora vatis
Edidit; auspiciis suffecit pna magistri.
Monte sub hoc lapidum tegitur Ballista sepultus.
Nocte die tutum carpe viator iter.
Nos tamen hoc brevius; si fas simulare Maronem:
Ballistam sua pna tegit; via tuta per auras.
Hic Ballista iacet, certo pede perge viator.
Carcere montoso clausu Ballista tenetur,
Securi fraudis pergite nocte, viri.
Quid trepidas tandem gressu pavitante, viator?
Nocturnum furem saxeus imber habet.
Ballist vitam rapuit lapis, ipse sepulchrum
Intulit; umbra nocens pendula saxa tremit.
Crimina latronis dignissima pna coercet.
Duritiam mentis damnat ubique lapis.
Hinc culicis tenui prlusit funera versu:
Parve culex, pecorum custos tibi male merenti
Funeris officium, vit pro munere, reddit.
Tum tibi Syronem, Maro, contulit ipsa magistrum
Roma potens, proceresque suos tibi iunxit amicos.
Pollio, Mcenas, Varius, Cornelius ardent;
Et sibi quisque rapit, per te victurus in vum.
Musa refer, qu caussa fuit componere libros:
Sumserat Augustus rerum moderamina princeps.
Iam necis ultor erat patri: iam cde priorum
Perfusos acies legitur visura Philippos.
Cassius hic, Magni vindex, et Brutus in armis
Intereunt: victor, nondum contentus opimis
Emeritas belli spoliis ditasse cohortes,
Proscripsit miser florentia rura Cremon;
Totaque militibus pretium concessa laborum
Prda fuit: violenta manus bacchata per agros.
Non flatus, non tela Iovis, non spumeus amnis,
Non imbres rapidi, quantum manus impia vastat.
Mantua, tu coniuncta loco, sociata periclis,
Non tamen ob meritum; miseram vicinia fecit.
Iam Maro pulsus erat: sed viribus obvius ibat
Fretus amicorum clipeo, quum pne nefando
Ense perit. Quid dextra furis? quid viscera Rom
Sacrilego mucrone petis? tua bella tacebit
Posteritas, ipsumque ducem, nisi Mantua dicat.
Non tulit hanc rabiem doctissima turba potentum.
Itur ad auctorem rerum: quid Martius horror
Egerit, ostendunt; quid tunc miseranda tulisset.
Csaris hic placido nutu repetentur agelli.
His auctus meritis cum digna rependere vellet,
Invenit carmen, quo munera vincere posset.
Prdia dat Csar; quorum brevis usus habendi:
Obtulit hic laudes, quas scula nulla silescant.
Pastores cecinit primos. Hoc carmine Consul
Pollio laudatur, ter se revocantibus annis
Composito. Post hc ruris prcepta colendi
Quatuor exposuit libris, et commoda terr
Edocuit, geminis anno minus omnia lustris.
Inde cothurnato Teucrorum prlia versu
Et Rotulum tonuit. Bissena volumina sacro
Formavit donata duci, trieteride quarta.
Sed loca, qu vulgi memoravit tradita fama
quoris et terr, statuit percurrere vates,
Certius ut libris oculo dictante notaret.
Pergitur: ut Calabros tetigit, livore nocenti
Parcarum, vehemens luxavit corpora morbus.
Hic ubi languores, et fata minantia sensit:
(Cetera deerant in exemplari)