Et est admodum mirum videre plebem innumeram mentibus ardore quodam infuso cum

dimicationum curulium eventu pendentem. haec similiaque memorabile nihil vel serium agi Romae
permittunt. ergo redeundum ad textum.

Oportunum est, ut arbitror, explanare nunc causam, quae ad exitium praecipitem Aginatium inpulit
iam inde a priscis maioribus nobilem, ut locuta est pertinacior fama. nec enim super hoc ulla
documentorum rata est fides.

Ut enim benefici liberalesque sumus, non ut exigamus gratiam (neque enim beneficium faeneramur
sed natura propensi ad liberalitatem sumus), sic amicitiam non spe mercedis adducti sed quod omnis
eius fructus in ipso amore inest, expetendam putamus.

Quam ob rem id primum videamus, si placet, quatenus amor in amicitia progredi debeat. Numne, si
Coriolanus habuit amicos, ferre contra patriam arma illi cum Coriolano debuerunt? num Vecellinum
amici regnum adpetentem, num Maelium debuerunt iuvare?

Quanta autem vis amicitiae sit, ex hoc intellegi maxime potest, quod ex infinita societate generis
humani, quam conciliavit ipsa natura, ita contracta res est et adducta in angustum ut omnis caritas
aut inter duos aut inter paucos iungeretur.

Nunc vero inanes flatus quorundam vile esse quicquid extra urbis pomerium nascitur aestimant
praeter orbos et caelibes, nec credi potest qua obsequiorum diversitate coluntur homines sine liberis
Romae.

Ego vero sic intellego, Patres conscripti, nos hoc tempore in provinciis decernendis perpetuae pacis
habere oportere rationem. Nam quis hoc non sentit omnia alia esse nobis vacua ab omni periculo
atque etiam suspicione belli?

Ideo urbs venerabilis post superbas efferatarum gentium cervices oppressas latasque leges
fundamenta libertatis et retinacula sempiterna velut frugi parens et prudens et dives Caesaribus
tamquam liberis suis regenda patrimonii iura permisit.

Has autem provincias, quas Orontes ambiens amnis imosque pedes Cassii montis illius celsi
praetermeans funditur in Parthenium mare, Gnaeus Pompeius superato Tigrane regnis Armeniorum
abstractas dicioni Romanae coniunxit.

Procedente igitur mox tempore cum adventicium nihil inveniretur, relicta ora maritima in Lycaoniam
adnexam Isauriae se contulerunt ibique densis intersaepientes itinera praetenturis provincialium et
viatorum opibus pascebantur.

Latius iam disseminata licentia onerosus bonis omnibus Caesar nullum post haec adhibens modum
orientis latera cuncta vexabat nec honoratis parcens nec urbium primatibus nec plebeiis.

Latius iam disseminata licentia onerosus bonis omnibus Caesar nullum post haec adhibens modum
orientis latera cuncta vexabat nec honoratis parcens nec urbium primatibus nec plebeiis.

Illud tamen clausos vehementer angebat quod captis navigiis, quae frumenta vehebant per flumen,
Isauri quidem alimentorum copiis adfluebant, ipsi vero solitarum rerum cibos iam consumendo
inediae propinquantis aerumnas exitialis horrebant.

Quam ob rem cave Catoni anteponas ne istum quidem ipsum, quem Apollo, ut ais, sapientissimum
iudicavit; huius enim facta, illius dicta laudantur. De me autem, ut iam cum utroque vestrum loquar,
sic habetote.
Hae duae provinciae bello quondam piratico catervis mixtae praedonum a Servilio pro consule missae
sub iugum factae sunt vectigales. et hae quidem regiones velut in prominenti terrarum lingua positae
ob orbe eoo monte Amano disparantur.

Oportunum est, ut arbitror, explanare nunc causam, quae ad exitium praecipitem Aginatium inpulit
iam inde a priscis maioribus nobilem, ut locuta est pertinacior fama. nec enim super hoc ulla
documentorum rata est fides.

Sed tamen haec cum ita tutius observentur, quidam vigore artuum inminuto rogati ad nuptias ubi
aurum dextris manibus cavatis offertur, inpigre vel usque Spoletium pergunt. haec nobilium sunt
instituta.

Nunc vero inanes flatus quorundam vile esse quicquid extra urbis pomerium nascitur aestimant
praeter orbos et caelibes, nec credi potest qua obsequiorum diversitate coluntur homines sine liberis
Romae.

Victus universis caro ferina est lactisque abundans copia qua sustentantur, et herbae multiplices et
siquae alites capi per aucupium possint, et plerosque mos vidimus frumenti usum et vini penitus
ignorantes.

Latius iam disseminata licentia onerosus bonis omnibus Caesar nullum post haec adhibens modum
orientis latera cuncta vexabat nec honoratis parcens nec urbium primatibus nec plebeiis.