Quanta autem vis amicitiae sit, ex hoc intellegi maxime potest, quod ex infinita

societate generis humani, quam conciliavit ipsa natura, ita contracta res est et
adducta in angustum ut omnis caritas aut inter duos aut inter paucos iungeretur.
Quam ob rem ut ii qui superiores sunt submittere se debent in amicitia, sic
quodam modo inferiores extollere. Sunt enim quidam qui molestas amicitias
faciunt, cum ipsi se contemni putant; quod non fere contingit nisi iis qui etiam
contemnendos se arbitrantur; qui hac opinione non modo verbis sed etiam opere
levandi sunt.
Hoc inmaturo interitu ipse quoque sui pertaesus excessit e vita aetatis nono
anno atque vicensimo cum quadriennio imperasset. natus apud Tuscos in Massa
Veternensi, patre Constantio Constantini fratre imperatoris, matreque Galla
sorore Rufini et Cerealis, quos trabeae consulares nobilitarunt et praefecturae.
Nam quibusdam, quos audio sapientes habitos in Graecia, placuisse opinor
mirabilia quaedam (sed nihil est quod illi non persequantur argutiis): partim
fugiendas esse nimias amicitias, ne necesse sit unum sollicitum esse pro
pluribus; satis superque esse sibi suarum cuique rerum, alienis nimis implicari
molestum esse; commodissimum esse quam laxissimas habenas habere amicitiae, quas
vel adducas, cum velis, vel remittas; caput enim esse ad beate vivendum
securitatem, qua frui non possit animus, si tamquam parturiat unus pro pluribus.
Nihil est enim virtute amabilius, nihil quod magis adliciat ad diligendum,
quippe cum propter virtutem et probitatem etiam eos, quos numquam vidimus,
quodam modo diligamus. Quis est qui C. Fabrici, M'. Curi non cum caritate aliqua
benevola memoriam usurpet, quos numquam viderit? quis autem est, qui Tarquinium
Superbum, qui Sp. Cassium, Sp. Maelium non oderit? Cum duobus ducibus de imperio
in Italia est decertatum, Pyrrho et Hannibale; ab altero propter probitatem eius
non nimis alienos animos habemus, alterum propter crudelitatem semper haec
civitas oderit.
Nihil morati post haec militares avidi saepe turbarum adorti sunt Montium
primum, qui divertebat in proximo, levi corpore senem atque morbosum, et
hirsutis resticulis cruribus eius innexis divaricaturn sine spiramento ullo ad
usque praetorium traxere praefecti.
Ego vero sic intellego, Patres conscripti, nos hoc tempore in provinciis
decernendis perpetuae pacis habere oportere rationem. Nam quis hoc non sentit
omnia alia esse nobis vacua ab omni periculo atque etiam suspicione belli?
Paphius quin etiam et Cornelius senatores, ambo venenorum artibus pravis se
polluisse confessi, eodem pronuntiante Maximino sunt interfecti. pari sorte
etiam procurator monetae extinctus est. Sericum enim et Asbolium supra dictos,
quoniam cum hortaretur passim nominare, quos vellent, adiecta religione
firmarat, nullum igni vel ferro se puniri iussurum, plumbi validis ictibus
interemit. et post hoe flammis Campensem aruspicem dedit, in negotio eius nullo
sacramento constrictus.
Vbi curarum abiectis ponderibus aliis tamquam nodum et codicem difficillimum
Caesarem convellere nisu valido cogitabat, eique deliberanti cum proximis
clandestinis conloquiis et nocturnis qua vi, quibusve commentis id fieret,
antequam effundendis rebus pertinacius incumberet confidentia, acciri
mollioribus scriptis per simulationem tractatus publici nimis urgentis eundem
placuerat Gallum, ut auxilio destitutus sine ullo interiret obstaculo.
Quibus occurrere bene pertinax miles explicatis ordinibus parans hastisque
feriens scuta qui habitus iram pugnantium concitat et dolorem proximos iam gestu
terrebat sed eum in certamen alacriter consurgentem revocavere ductores rati
intempestivum anceps subire certamen cum haut longe muri distarent, quorum
tutela securitas poterat in solido locari cunctorum.
Per hoc minui studium suum existimans Paulus, ut erat in conplicandis negotiis
artifex dirus, unde ei Catenae inditum est cognomentum, vicarium ipsum eos
quibus praeerat adhuc defensantem ad sortem periculorum communium traxit. et
instabat ut eum quoque cum tribunis et aliis pluribus ad comitatum imperatoris
vinctum perduceret: quo percitus ille exitio urgente abrupto ferro eundem
adoritur Paulum. et quia languente dextera, letaliter ferire non potuit, iam
districtum mucronem in proprium latus inpegit. hocque deformi genere mortis
excessit e vita iustissimus rector ausus miserabiles casus levare multorum.
Nihil morati post haec militares avidi saepe turbarum adorti sunt Montium
primum, qui divertebat in proximo, levi corpore senem atque morbosum, et
hirsutis resticulis cruribus eius innexis divaricaturn sine spiramento ullo ad
usque praetorium traxere praefecti.
Et interdum acciderat, ut siquid in penetrali secreto nullo citerioris vitae
ministro praesente paterfamilias uxori susurrasset in aurem, velut Amphiarao
referente aut Marcio, quondam vatibus inclitis, postridie disceret imperator.
ideoque etiam parietes arcanorum soli conscii timebantur.
Sed fruatur sane hoc solacio atque hanc insignem ignominiam, quoniam uni praeter
se inusta sit, putet esse leviorem, dum modo, cuius exemplo se consolatur, eius
exitum expectet, praesertim cum in Albucio nec Pisonis libidines nec audacia
Gabini fuerit ac tamen hac una plaga conciderit, ignominia senatus.
Quae dum ita struuntur, indicatum est apud Tyrum indumentum regale textum
occulte, incertum quo locante vel cuius usibus apparatum. ideoque rector
provinciae tunc pater Apollinaris eiusdem nominis ut conscius ductus est aliique
congregati sunt ex diversis civitatibus multi, qui atrocium criminum ponderibus
urgebantur.
Sed maximum est in amicitia parem esse inferiori. Saepe enim excellentiae
quaedam sunt, qualis erat Scipionis in nostro, ut ita dicam, grege. Numquam se
ille Philo, numquam Rupilio, numquam Mummio anteposuit, numquam inferioris
ordinis amicis, Q. vero Maximum fratrem, egregium virum omnino, sibi nequaquam
parem, quod is anteibat aetate, tamquam superiorem colebat suosque omnes per se
posse esse ampliores volebat.
Ipsam vero urbem Byzantiorum fuisse refertissimam atque ornatissimam signis quis
ignorat? Quae illi, exhausti sumptibus bellisque maximis, cum omnis
Mithridaticos impetus totumque Pontum armatum affervescentem in Asiam atque
erumpentem, ore repulsum et cervicibus interclusum suis sustinerent, tum,
inquam, Byzantii et postea signa illa et reliqua urbis ornanemta sanctissime
custodita tenuerunt.
Hanc regionem praestitutis celebritati diebus invadere parans dux ante edictus
per solitudines Aboraeque amnis herbidas ripas, suorum indicio proditus, qui
admissi flagitii metu exagitati ad praesidia descivere Romana. absque ullo
egressus effectu deinde tabescebat immobilis.
Iamque lituis cladium concrepantibus internarum non celate ut antea turbidum
saeviebat ingenium a veri consideratione detortum et nullo inpositorum vel
conpositorum fidem sollemniter inquirente nec discernente a societate noxiorum
insontes velut exturbatum e iudiciis fas omne discessit, et causarum legitima
silente defensione carnifex rapinarum sequester et obductio capitum et bonorum
ubique multatio versabatur per orientales provincias, quas recensere puto nunc
oportunum absque Mesopotamia digesta, cum bella Parthica dicerentur, et Aegypto,
quam necessario aliud reieci ad tempus.
Auxerunt haec vulgi sordidioris audaciam, quod cum ingravesceret penuria
commeatuum, famis et furoris inpulsu Eubuli cuiusdam inter suos clari domum
ambitiosam ignibus subditis inflammavit rectoremque ut sibi iudicio imperiali
addictum calcibus incessens et pugnis conculcans seminecem laniatu miserando
discerpsit. post cuius lacrimosum interitum in unius exitio quisque imaginem
periculi sui considerans documento recenti similia formidabat.