Corpusscriptorum24niebuoft CSHB024

X
* t
.<
•
v- <\
TOKttKTQ j
-UMUCKY
4?
RP U S C O
SCRIPTORUM HISTORIAE
BYZANTINAE.
EDITIO EMENDATIOR ET COPIOSIOR,
CONSILIO
B. G. NIEBUHRII C. F.
INSTITUTA,
OPERA
EIUSDEM NIEBUHRII, IMM. BEKKERI , L. SCHOPENI,
G. ET L. DINDORFIORUM ALIORUMQUE PHILOLOGORUM
PARATA.
PARS XX.
CANTACUZENUS.
VOLUMEN II.
BONNAE
I M P E N SIS E D. W E B E R I
MBCCCXXXI.
603
V, 3^
I O A N N I S
CANTAGUZENI
EXIMPERATORIS
HISTORIARUM
LIBRI IV.
GRAECE ET LATI NE.
C U R A
LUDOVICI SCHOPENI.
¥
yi'
VOLUMEN II.
Vti o?y
BONNAE
IMPENSIS E D. W E B E R I
MD C C C X X X I •
P R A E M N I T U M
Cttim iam in eo sim, ut, quid in hoc altero Can-

tacuzeni volumine praestilum exponam, facere
sit,
non possum, quin acerbissimam casus illius me-

moriam renovem, qui necopinato nuper boni cu-
iusque animum perculit et afflixit- Cuius enim
consilio auspiciique felicitate baec ipsa Bjzantino-
rum scriptorum collectio et condita est et in lae-
tam spem accrevit, eum subita atque immatura

morte ereplum nobis esse, quis est, quem nunc
demum edoceri oporteat? Quippe Niebuhrius ea
erat nominis gloria, immortalibus in rem littera-
riam meritis parta, ut et vivus, si quis alius, inter
humanitatis decora splendidissima celebraretur,
et, ubi vita decessit, longe lateque triste sui de-
siderium diffunderet communisque iacturae sen-
sum excitaret. Et vero nuntius iste eo gravius
omnium animos affecit, quod in magna et multi-
plici calamitate, quam, tot viris praeclaris sum-
maque doctrinae laude conspicuis, nescio qua fati

iniquitate, intra boc breve temporis spatium ex-
VI PRAEMONITUM.
tinctis, lilterae nostrae acceperant, is unus cum
paueis superesse videbatur, qui rem afflictam susti-
neret , in quem ceteri velut in exemplum severi-
oris ae prorsus anliquae eruditionis intuerentur,
in quo, quaecunque sive ad amplitudinem litte-
rarum, sivead arcendam fortiterque repellendam
superslitionem et barbariem facerent, summa in-
esse omnia constaret. O spem inanem fragilem-
que humanae magnitudinis conditionem! Hunc
talem virum in quo tanta esset ingenii vis ac
,
pulcliritudo, tanlus in omnibus, quae proderet,

generosae et excelsae mentis vigor, tanta amplitu-
do doctrinae, integritas animi et candor, morum
denique suavitas, qua omnium voluntates allice-
maiorem sui admirationem raperet, hunc,
ret et in
inquam, eodem mox fato oppressum esse, et, cum
ne summa quidem senectute decessurus sine bono-
rum querimonia fuisset, oppressum esse in ipso
integrae aetatis cursu, florentem adhuc viribus
deque litteris praeclare merendi studio occupatum
felicissimo. Quanquam quid ego mortem queror
immaturam? in qua quidquid acerbitalis et iactu-
rae inest, non ad Niebuhrium, sed ad nos pertinet,
quibus eo noh amplius frui licet. Ille satis dum ,
viveret, nominis existimationi consuluit et virtute

effecit sua, ut non annorum numero, nec spatio
aetatis vita eius censeatur , sed fama et merito-
rum laude ac grata piaque memoria ,
quae tam-
diu infixa haerebit in animis hominum, quam-
diu litteris ipsis et honor et nomen constabit. At
sentio me inipelu quodam doloris, cuius est in
,
PRAEMONITUM. VII
ipsa desideratissimi viri recordatione remedium

aliquod et levamen positum, lougius abripi atque
ab eo, quod buic volumini praefari institui, ab-
errare. Quare, ut ad propositum me referam,
indicandum est, eiusdem Niebulirii beneflcio et
incredibili, quo totius Byzantini operis et utilitati
et decori prospexit, studio effectum id quoque esse,

ut, cum antea Cantacuzeni textus unius tantum
Parisini codicis auctoritate niteretur, novum iam
idque valde a nobis, cum primum volumen ede-
bamus, expetitum, rei criticae praesidium sup-
peteret, cuiusope emendatio huius scriptoris paullo
certius inslilui posset. Coguoveram nimirum e
censura tomi primi, a SpengeJio V. D. in Seebodii
Bibl. Crit. a. 1829. num. 87-sqq. facta, asservari in
Monacensi bibliotheca codicem illum Bavaricum,
unde Pontanus Cantacuzenum aliquot annis ante
latine edidit, quam graeca e Parisino codice pro-
dirent. Cumque lectionis specimina, inde enota-
ta, satis ostenderent, non inutilem eius conferendi
laborem fore, facile Niebuhrius a liberalilate Lich-
tenthaleri , viri humanissimi ,
qui bibliothecae
Monacensi praeest, impetravit, ut liber huc mit-
teretur. Est autem codex saeculi XVI., charta-
ceus, forma maxima, foliis 606. constans, scriptura
nitidissima. In mannne exhibet lectionum varie-
tatem satis amplam cuius longe maxima pars ex
,
codice vetustiore deprompta est ;

quaedam cor-
rectoris ingenio debentur. Diligentissime igitur
hunc librum ,
quem Monacensem vocavi , cum Pa-
risina editione conluli; qui quantum mihi pro-
VIII PRAEMONITUM.
fuerit emendandique operam meam Jevaverit, ni-

hil attinet dicere: res ipsa docebit. Quoties enim
vitia, quibus Cantacuzenus, qualis e Parisino co-
dice prodiit, passim inquinatus est, ad huius fidem
correxi, aut si quid prorsus omissum erat antea,
inde supplevi et integritati suae reddidi, sedulo
faciendum curavi , ut Parisini libri dissensum in-
dicarem. Ubi utriusque codicis lectionem anno-
tatam reperies, ibi scito, quod in lextu legitur,
coniectura a me restitutum esse; quanquam id et
parcissime feci, et ea semper, ut debui modera- ,
tione, ut nibil quidquam ex ingenio mutarem,

nisi Quin etiam in
ubi res certissima videretur.
eo genere quaedam servavi quae nunc correcta
,
mallem, velut p. 21, 19., ubi pro eo, quod uter-

que codex liabet jtgo(nard(Mevov non dubito, quin ,
emendandum sit KagiGTdixevov. Vid. p. 207, 5. 237,

10. Deinde scribendum non ôu
est p. 80, 4-
<jvvaLQov{ievov sed Stov ovvaigofiivov ut in eadem

, ,
formula apud nostrum saepius. Reliquum est, ut

moneam quidquid
,
variantium lectionum in duo-
bus prioribus libris codex Monacensis habet, in-
serlum iri volumini tertio, quod mox prodibit.
Scr. Bonnae meus. April. a. i85«.

IQANNOT TOT KANTAKOTZHNOT
I 2 TO P I S2 N B IB AIA A.
Cantacuzenus 11.
-
I&ANNOT TOT KANTAKOYZHNOY

I2T0PIQN BIBAION T.
IOANNIS CANTACUZENI
HISTORIARUM LIBER III.
PERIOCHA.
Hic liber caeteris multo maior , cum proximo superiore conne-
ctitur. Causae indicantur, cur narranda, quae deinceps sequuntur :
veritas promittitur. Magni domestici in palatio custodiendo dili-
gens provisio : a quo et urbium provinciarumque praefecti monen-
lur, ne quid novi incipiant. Jmperatoris Andronici magnifica se-
pultura ac sacra funeralia (Cap. i). Patriarchae ambitio. Ana-
thematismus in eos , qui mortuo lmperatore de fdiis eius male me-
ruerint. Iterum de ambitione patriarchae. De Sismano exule red-
dendo consultatio : Chumni in domesticum contumeliae. Binae de
transjuga sententiae (2). Domestici in defunctum Jmperatorem amor.
Gubemationi nuntium mittere vult (3). Jmperatricis lacrimatio et
de sua viduitate Jiliorumque orbitate querimonia. Domesticum ne-
glecti ojficii coarguit (4). Ea et patriarcha praesentibus , diser-
tissime suspicionem affectati imperii a se depellit Aliter ad guber-
nacula redturum negat , nisi imperatrix fidem dederit, calwnialo-
ribus non credituram (5). Utrimque iuratur. lurat eidem patriar-
chae (6). Sismanum Moesorum regi repetenti abnuit magnus dome-
sticuSj cuius prudentia se ingenti metu liberatam , cum proceribus
laetatur imperatrix (7). Quid militem segniorem fecerit. Patricius
quidam tabellio ad usum rei publicae grandem pecuniam ojfert. Sli-
pendia et reditus militum explentur. Ad pugnam ardent animi (8).
Domeslicus imperatricem de filio Ioanne coronando monet et contra
ratiocinantes refutat. Lydiae satrapae Thraciam incursanti occur-
ritur. Domesticus in occidentem ducturus , cum Orchane pacem iun-
git. Mentem imperatricis ex patriarcha explorat. Ab eadem lauda-
tur blandeque monetur , ne se conficiat tantis laboribus , neu de
sumptu suo eroget. Eleganler respondet , ut viri virtutem cogno-
scas. ByzanV.o cum copiis discedit (g). Ex urbibus Thraciae sena-
tores et praesidia ad expeditionem evocantur. Moesus foedere in-
novato domum abit. Persae pratdabundi apud Chersoiutum cae-
duntur , Juânlur. Apucauchus tjrannidi studens deprehendilur :
in arcem suam Epibatas confugit. Domeslii um de rerum humanarum
inutabililate admnnet. Eius pium ac solidum responsum ( o). Latini Pe
1
loponnenscs se subiiciunt cum conditionibus : quorum legati a do-

:
4 PERIOCHA
meslico honorifce habiti. Apocaucho Sennacherim subrogatur. Con-
spiratio et legalio praefectorum occidentis (11). Crales Macedo-
niae infestus. Magnus domesticus Pelnponnesiacae expe.ditioni an-
tevertendum , ideoque Byzantium revertendum censet. Excipitur a
Byzantinis : imperatricem luctu et morlo afflictam consolatur : quid
egerit , quid acturus sit exponit (1*2). Jd palatium nobiles et mili-
tes clatnose cum patriarcha de honore domestici iurganlur. Impe-
ratrix iurgantibus, triplici eorum peccato demonstrato, veniam dat (1 3).
De poena Apocauchi cum domestico deliberat : eius nalales et status
pristinus' Quomodo idem yipocauchus Xenam, Imperatoris matrem,
adversus domesticum concitarit. lnvitatus domesticus ad commu-
nionem purpurae et imperii recusat (i/})- Metu maii obtrectatores
domestici in eius se gratiam restituere desiderant et imprimi» Jlpo-
cauchus , cui supplici cum seria admonitione ignoscitur. Quo pacto
ille idem propter praejecturam fisci non obtentam turbas fecerit et
in domesticum praesente imperatrice inveclus sit fi5). Eum et im-
peralricem placat, Epibatis egredi non audet. Domestici ad Byzan-
tios de pace cohortatio. Filiam lmperatori despondere differt. In
itinere se Apocauchus ei permittit : cum matre domestici collocutus,
ut se magis re, quam verbis, benevolum praestet , admonctur (td).
Animum patriarchae subil, domesticum falso accusat impe.ratricem
,
adversus domesticum irritandam suadet etralionem proponit. Jlsa-

nes pro filiis sexennium carcere detentis rogat (17). Domesticus
operam poLlicetur. Socerum contra generum Apocauchus inflammat
(19). Coniurati sigillalim apud imperatricem domestici nnmen de-
ferunt. Singuli reiiciuntur. Poslremo eo adigilur , ut iudicio ar-
cessendum putet , quem patriarcha indicta causa damnandum arbi-
trabatur (20). ldem imperalricem periculi gravitate deterret vehe-
menterquc suspicionem auget. Asanes accusationem concludit (21).
Dolet et angitur imperatrix atque in sententiam calumniatorum
propendens , iis se curn liberis flens commendat. Mater domestici
cum filio minimo natu et uxore alterius filii domi velut in carcere
clauditur. Apocauchus urbis praefectus creatus, frustra militem ad
diripiendas et evertendus domesiici aedes mittit ; cuius amici, quipe-
riculi vilandi ex urbe fugerant , imperatrici se excusant , redeundi
veniam orant. Gabalas praevaricatur (22). Qui Byzantio fugerant,
Didymotichi quae acta sint narrant. Lcgatis missis iudicium de se
domesticus postulat: a mmistris Apocauchi male accipiuntur Idem
domesticus hoslis declaratur (23). Per litteras Imperatricis vicaria-
lu iubetur abire. Quid agendum sit, militibus bellum flagilantibus,
quaeritur. Oratio longiuscula domestici , qua crimen occupandi
regni refellit. Ad imperalricem profectus , eius se arbitralui permit-
tere cogitat (24)- Proceres rectius rebus consulturum censent, si
purpuram induat. Iis renitens , tandem rei publicae causa eorum vo-
luntati obsequilur (25.26). Didymotichi palam capit ornatum impera-
torium cum fauslis acclamationibus. Quaedam futurorum praesagia.
Episcopi Didymotichensis visum et eius viri laus (27). Imperator
rursus ab se suspicionem tyrannidis removet ; militibus uxores ac
liberos habentibus missionem dat ; retentos in agrum Byzantinum
mittit , eodem brevi venturus urbemque invasurus. Narratio longior
de malis, quae Adrianopoli ex seditione ob novum Imperatorem ex-
stilerint. Item calamitates per fiomanum imperium propter eundem
(28). Jldrianopolitani Alexandri, Moesorum regis, opem invocant
cuius adventus Cantacuzeno multum obest. Moesi praedones a Ro-
manis partim caeduntur , partim capiuntur (ag). Opes Cantaouzeni
:
LIBRl III. D
diripiuntur ; eorum immensitas explicatur. Contra (Hm socer An-

dronicus Asanes dux deligitur. Vastatur provincia. E Zernomiano
praedatores apud Didymotichum trucidantur. Adrianopolim Impera-
tor tendit. Pincerna Pamphilo accersitur. Jiebrus congelascit.
Pamphilensium scelus. Byzantii Cantacuzenus contumeliose admo-
dum per ora traducilur. A patriarcha anathematismo pertellitur ;
imperatricem et archontas honorat (3o). Tribus praefectis j se ce-
latos moleste ftrentibus , factum suum de habilu et noinine Jmpera-
toris probare contendit. Syrges^ Pherarum praef clus, eius bona ad
se avertit. Protostrator immutatus , Tliessalonicam traditurum pro-
mittit- Chreles, dynasta Triballus, ad occidenlem invitat, opem suam
spondet. Vincunt, qui in consilio prius occidcntem, quam Byzantium
petendum sentiunt (3i). Cantacuzenus uxorem cum Jiliabus Didy-
motichi relinquit / urbi et suburbio praefectos dat cum praesidiis.
Bera castellum in gratiam monachorum intus degentium sine vi ca-
pitur. Batalzis timor in lmperalore persequendo. Anastasiopolis
dicta ab Andronico iuniore Peritheorium obsidctur. Batatzis men-
dacium (32). Epistola Cantacuzeni ad patriarcham, qua se pacis
cupidissimum demonstrat. Tabellarius carcere multatur. Imperatrix
feminis suis Cantacuzenum excusat ac defendit deque eo honori/ice
loquitur. Resciscens id Apocauchus , coniuratos sitper imminenle
periculo monet. Imperatrici iuramentum indicere statuunt, ipsis
nolentibus de pace nihil tentaturam (33). Apud eam adversus Can-
tacuzenum agunt acriter , praeserlim palriarcha. Iurat et diu no-
ctuque per coniuratos et famulos custoditur quibus, ut dicta eius
,
referant , aurum datur. Cantacuzenus e monte Atho monachorum

sanclissimos evocat, quorum exislimatio imperatrici pacem persuadet
sed religione a compositione impedilur (34)- Patriarcha et socii
monachis irascuntur : inter eos conjlare discordias student : primo-
res duriter habent. A protostratore nuntius. Peritheorium oppugna-
tur. De muro fiunt convicia Cantacuzeno : conviciator ab eodem
christiane accipitur. Oppidani consilio perversi hominis deditionem
retractant- lmp. ThessaLonicam abit (35). loanne.s, Andronici fi-
lius, adolescens Bjzantii coronatur. Coniurati dignitatibus ornanlur.
Patriarchae faslus. Apocauchus suminum imperium sibi arrogat:
propinquos Cantacuzeni iuguiat : eius matreni in carcerq usque
ad mortem saevissime affiigit : quam miseratur imperatrix. Theo-
.
dorae, sororis Andronici iunioris viduae et monachae , in mm-i-

bundam et mortuam carilas. lnventae pecuniae magnitudo et dis-
tributio Gravis in Cantacuzenum calumnia. Contra eundem Apo-
cauchus classem in occide.ntem parat (36). Syrges itinera Thessa-
lonicam obsidens deluditur. Polystylus munitur. Protoslratoris mo-
nitio et Chrclis responsio.Imperatoris angustiae. Syrges , Mono-
machus metropoLitanus ad castra Cantacuzeni explo-
et episcopus
ratores mittunt. Per Litteras ad eos datas suam innocentiam tue-
tur : de iuramenti causis disserit : eos improbitatis c^nvincit (37).
Melenicum Cantacuzenus occupat. Chrelis ex formidine cunctatio:
eius adventu exercilus laetatur. Protostratoris anceps animus.
Hiessalonicae Zelotarum (ea erat factio Palaeologi') nefanda sce-
lera. Protostrator cum optimatibus fugatus , agrum populatur. Can-
tacuzeni ajjlictio- Byzanlini ThessaLonicam magnis copiis ingredi-
untur. Cum exulibus consuLtatio (38). ln^ concione dicendae scn-
tentiae cuique fit potestas. Aliis tergiversantibus Imperalor Thes*
salonica recedendum, ncc adcaetera desperandum pronuntiat : Bhen-
tinae praesidium augenduin , Thessalonieam incursandam: quo facto
,
O PERIOCHA
2'flessali Acarnanes, reliqua item continens in potestatem veniat.
,
Quidam Thessalonicenses deficiunt. Byzantini nobiles rebus suis

metucntes, iter eius conantuv impedire. Axius jluvius exundat.
Exercitus Gynaecocastrum redit (3c)). Jpocauchus ad ostendendam
potenliam insulas circumvcctus , ob id ipsum Thessalonicam adna-
vigat. Protoslrator ad eum desciscit. Imp. in desertores , ut igna-
vos, invehitur. Apelmenes ingratus et superbus (4°)' Protostrator
obiurgatur, cui puer Asanes commendatur. Ostendit Imp., in quan-
iis diffiiultatibus versetur : militum animos erigit: ad principem Tri-
ballorum pro auxilio eundum suade.t. Disccdentes Jpocauchus in-
sequilur , non tamen pugnalur. Transfugas Imp. excipit equites ab
uipocaucho (4 )- Edessam obsidione Triballorum liberat. Zimpa-
1
nus quidam pecuarius linp. lcgatos vinctos Apocaucho dedit. Quid

passi sint. Munifice ac perhumaniter a duobus dynastis accipitur
Imperator. Scopiam venit (42). Eundem Liberus Triballus Crali
conciliat. Is cum uxore occurrens magno illum honore suscipit
,
et regaliler tractat. Ab eo auxilium petit : ille socielatis merce-

dem urbes occidenlis usque a Christopoli poslulat. liecusat Canta-
cuzenus et quasi pari.m ingenuum honorisque studiosum tangit (43).
Prudens oratio Itelenae Cralaenae de adiuvando hospite cum con-
dilione tolerabiliore. Imp. suorum consilium de concedendis , quae
Crales petat, repudiat (44)- Ambo praesente archiepiscopo in cer-
tas conditiones iurant. I)e Chrele TribalLo inter utrumque conten-
tio. Cur is ad Cralem reverti noluerit. Melenicus Chreli deditur.
lihentinam casteUum Syrges occupat. ln dedititios saevit (45).
Apocauchus Polystyli quid egerit : quid Didymotichum scripserit;
quid ei et quam aculeate ac libere responsum sit. Byzantini redeun-
tem ciim gratulationibus et plausibus excipiunt. Pro libidine impe-
rat. lrene, uxor Cantacuzeni, cuin fratre Manuele in timore est (\G).
Mililum et ducum fides exploratur. Comitopulus constantiam suam
profitetur. luratur. Nuntius ab Imperatore cum eius cereo sigilla
(47). Didymotichi suburbani in urbanos insurgunt. Fugantur. In
exilium voluntarium concedunt ; eorum domus destruuntur. Epi-
scopi valicinium eventus probat. Triballos principes promissi auxilii
poenitet: obsidem Cantacuzeni filium poscunt : Liberus filiam suam
eius filio desponsam cupit (48). lmperator cum auxiliaribus Tri-
baliis quid apud Pheras egerit. Syrges ad sceptrum Armeniae vo-
catur. Pheraeorum obstinatio. Morbus in exercitu multos exstinguit.
Christopolin praesidium ab Apocaucho mittitur. Ad Triballos abi-
turientes praeclara Imperatoris concio. Romani tumultuantes incre-
pantur. Plurimi Christopolin se conferunt. Ducum ibidem pe.riu-
rium. Redeuntes Imperator suscipit (49)- Eorundem ducum impu-
dens de Cantacuzeno mendacium : inde Byzantii publica laetitia.
Quae et quanta muLti ULic propter Cantacuzenum perlulerint. Prae-
fectorum saevitia. Factum humanissimum Persae cuiusdam in jla-
geliis laceratos. Impostor quidam sacrae conjessioni illudit. Ad
falsos nuntios denuo Deiparae aguntur gratiae (5o). Crales Impera-
tori repetenti Edessam slatim restituit, Apocauchus frustra Didy-
ihotichwn movet. Empythium obsidet ; Scytharum incursu territus
obsessionem relinquit. Jn Scythas abeuntes Scopelenses stulte et in-
felici exitu se infe.runt. Apocauchus belli administrationem genero
tradit (5iJ. Anna imperatrix a Crale Cantacuzenum petit: urbes
in praemium spondet. Triballorum procerum commemorabilis in
illum fides (5a). Tliessali se Cantacuzeno subiiciunt ultro. loan-
nem Angelum eis practorem praeficit, quem in bulla commendat:
LIBRI III. 7
multas ei conditiones praescribit et a se ajfectati imperii suspicio-
nem removet (53). Didymotichum vocatus venturum promittit. Quo
scopo Apocauchus et Crales convenire voluerint. IUius in Canta-
cuzenicos crudelitas. Quare imperatrix stratopedarchae consilium
respuerit (54). Ad Fheraeos de dedilione Cantacuzeno facienda Cra~
lis cohorlalio. Praefracte abnuunt eiusdemque Cantacuzeni legatum
atrociter mactant. Militibus Didjmotichum anhelantibus obsequitur
Imperator. Agrum Fheraeorum Crales depopulatur. Iriballi auxi-
liares in Thraciam sequentes quales fuerint. Pro metiori auxilio
reverti volentem Imperatorem ad Cralem milites cogunt Didjmo-
tichum vadere- Circa litteras Didj-moticho ad cum ptrscriptas pro-
digium. Ad Tribailos reditus. Drotostrator praevaricationis suspe-
ctus se purgat. Byzantinorum ad reversionem Apocauchi gratulalio.
De Cantacuzeno mendax rumor. Apocauchus quosdam includit in
custodiam (55). Irenes imperatricis oratio. Ad Moesorum regem
de societate legatio et eius ludijicatio. Quantam is callidilatem ad-
hibuerit in copiis Didymotichum missis. Moesorum ducum versutia.
Episcopi cohortatio ct praedictiones. Persae advenientes Moesos
fugant. Amuris satrapa ut exceptus ab imperatrice Irene , illius-
que in Imperatorem eximius amor , ad quem proJiciscitur(i>(i). Phe-
raeorum in commentitiis litteris , quibus decipitur Amurius et do-
mum redit , pessimum facinus. Frigore enecti Persae una nocte
quingenti. Didymotichenses praedatores algore semimortui ad hostes
confugiunt et quomodo ab iis habiti. Oppida Irene imperatrici de-
dere se volentia cur non recepta. Mire anxium lmperatorem
Arhenus , homo obscurus , consilio levat de Ferrhoea occupanda.
Crales opem promittit. Per legatos accersitur Intperator cui Cra-
,
laena suos mlites Germanos attribuit (57). A Berrhoeotis plauden-

tibus excipitur : a Thessalonica obtinenda per plebem et Zelotas im-
peditur. Cralis perfidia. Germanorum in Imperatore tuendo fideli-
las. De Axio Jlumine transeundo. Duorum Ji/iorum Cantacuzeni
encomium (58). A^restis quidam Triballorum insidias eidem indi-
cat et ad flumen vado transeundum praeit. Germani Berrhoeae donti-
tivum accipiunt. Insidiatores ad Craltm thftiuntur : quorum du-
ces Imperalori ad poenam deduntur , quibus i^noscit. Apocaucl.us
Cralem conlra Imptratorem incendit: sinnilate ugit : cui Impcralor
uberius respondens, eius scelera curpit , periculum demonstrut 3 igna-
viam deridet (~>$). Apocauchus consilium quaerit. Monomachus
Cantacuztni felicitatem praedicat , timorem iniicit 3 pacem suadet
(Go). Crales ab Apocaucho instigatus , Cantacuzenum ad cnnsitltatio-
nem dolose invitat, a quo deluditur. ldem Berrhoeotas ad defeclionem
sollicitans ,acerbissimas littcras accipil. lmperator eliam tertimn
a sagittario laedi non pntuit : cui veniam petenti ignoscil et cum
donis dimittit (61). Apocauchus consultat. Gemina sententia Mo-
nomachi. Denuo vafrum eiusdem consilium. Persarum ad Berrhoc-
am lalrocinia. Aoocauchus in Pepagomenum saevit (6^). A Can-
lacuzeno ex Asia evocatur Amurius. Ficto nuntio contristatur.
Eiusdem insignis oratio, qua causa expeditionis studium iuvandi
,
Cantacuzeni, amor et solLicitudo propter eum declaratur : milites ad

laborem inftammuntur : exuslis navibus per eontinentem gradiendian
suadetur. Vento secundo classis tota in Macedoniam dcfertur (63).
Fersae Thessalonicensem agrum vastant. Provinciae Cralis cavet
Impcralov cum copiis Thcssalonicam acccdit. Amurii occursus. Ze-
:
lolarum in Cantacuzenicos crudelitas. Peritheorii obsidio. In ca-

ptivum Intperaloris humanitas. Legati amborum ad impcratriccm
8 PERIOCHA
Annam de pace'G/J). Cantacuzeni legatus Jbecle Crudelllerque ac-
cipitur. Apocauchi maledicta. Amurius quare litleras sibi redditas
ad Imperatorem detulerit. Episcopi Didymolichensis praedictio, Ca-
stella Meropes ct pe.cuarii se dedunt ; quibus Mornitzilus praeficitur :
cuius mores describuntur (65). Didymotichum ad Imperatorem cum
Amurio venit, Thvaciae urbes refractariae puniunlur. Morbus
Amurii. Praesidium missum Adrianopolin, illiusque Didymotichuin
infelix excursio- Amurius morlem in conjlictu evadit- Alexandro
Moesorum regi, pro auxilio dantur urbes novem ; eius tergiversatio.
Qua ratione coniurati Persas e Thracia educere conati sint. Eos
incassum nititur retinere Amurius : de quo apud Imperatorem con-
queritur ,reditumque e.x Asia cum militibus melioribus pollicetur
(66). Eum hortalur Imperator legationem Byzantium mittat , quo
,
naves et pecuniam ad reditum adipiscatur. Principes Constantino-

poli Amurium de abiectione reprehendunt, naves cum pecunia pro-
miltunt. Defendit se. Locus de discrimine servitutis (67)- lmpe-
rator divinitus a Pcrsis praedonibus liberatur. Eius pugna cum
obsessoribus Asomati et victoria. Discessus Amurii: et quare is
discessus Imperatori commodaverit. Gratianopolis obsidio- Smyrna
a Latinis capta (68) Ab eius praefecto Angelitze non modica pe-
cunia. Episcopi Didymotichensis obitus. îlexandri a Morrha re-
cessus (69). Momitzilus Persicas naves tres incendit. Persae qui ,
apud Cantacuzenuia custodes suarum navium interfectos ulcisci

,
ardent. Eis Imperator Romanos adiungit ; eius regiunculam deprae-

dari iubet. Momitzilus improviso adventu Imperatorem terret: cu-
ius milites fugiunt : ipse cum paucis strenue se tuetur, Lantzarethi
famuli in dominum mirus amor et fides. Momitzilus ab Anna im-
peratrice despota renunliatur ; quem Cantacuzenus insuper data sup-
plici venia Sebastocratorem creat. Persae in Asiam redeunt (70).
Palaealogus Imperator aegrotal, Moesus, rupto foedere, Apocaucho
mittit auxitia. Callidum Imperatoris consilium. Gener Apocauchi
in Ilebro summersus. Didymolicho repellilur : Morrham vastat. Mo-
mitzilus sibi principatum proprium meditans , a Cantacuzeno et im-
peratrice Anna deficit (j ). Archontes sive imperii pro puero Im~
1
peratore et vidua administratores miserum rei publicae statum do-

lent : imperatrici pacem suadent. Moleste fert Apocauchus patri-
,
archamque et Gabalam, magnum logothetam, se visentes ad suas par-

tes reducit : imperalricem castigat : Gabalae filiam despondet (72).
Apocauchus de integro Canlacuzenum in imperatricem irritat : ac
rursum j quamquam submissus, dominatur. Legationis ad eum mit-
tendae auctor est. Mittuntur simul binae epistolae , quibus signifi-
catur gaudium de eius voluntate imperii deponendi : ut falso nar-
raverat Apocauchus. Conditio ei proponitur, qua veniat (^S). In
acta Imperatoris inquiritur ; bene praefuisse communi docetur. Lon-
gior Imperaloris oratio , qua archontibus ignobilitas et impruden-
tia obiicitur et rei publicae status deploratur. Iiespondet praeterea
ad id , quod patriarcha eum ad reditum invitans , poena soluturum
dixerat* et de vi anathematis disputat. In fine ingens pacis deside-
rium (7:4). Pheraei veniam et opcm ab Imperatore flagitant et con-
sequuntur. Ex ipsis mutabilitatis forlunae humanae documentum :
quorum exemplo Byzantii terrentur , et non posse imperium defen-
dcre. multis probalur. Ostenditur item, Annam intperatricem sui
iuris non esse. Chrysobergis, Legati Imperatoris, constantia adversus
minas et verbera. Archonlum invictus animus in arcano reticendo.
Garellae dcditio. liursum pacis petitio (75). Castella quaedam se
:,
LIBRl III. 9
dedunt. Batatzae ab Imperatore defectio et reversio : eius remu-
nevatio. Sultani satrapae liberalitas. Cur pranderet in Thracia
prima luce linperator. Chorae cives maledicentiam tcrrae motu luunt.
Muri reaedijicantur , quibus perfectis ad pertinaciam redeunt (76).
Magnus dux iterum copiis praeficitur: Cantacuzenum conatur occi-
dere. Mutuae litterae , illius minaces , huius exprobratoriae. Argu-
tia in voce ol/.ia. Derisio senis , ut imbellis. Juxta Byzantium
Persarum vastatio fervet- Jlpocauchi fastus. Urbes Thraciae prae-
ter duas se dedunl. Imperatoris in illorum praefectis dimittendis
hnmanitas et liberalitas. Comparatio inter Cantacuzenum et ar-
chontas (77). Urbes ad Pontum Imperator infestas habet. Amici
eum Adrianopolin accersunt. Eorum stultitia et poenae. Impera-
trix urbem recuperat Manuelj Apocauchi fdius, praefectus deficit
accipitur ab Jmperatore benigne et honoralur. Acta apud Bizyam
(78). Amzas Persa socium ad Imp. occidendum subornatum prodit,
quem ille liberum dimittit. Bizyenses se tradunt. Annae impera-
trici et filio eius^ deinde Cantacuzeno et uxori ut Imp. Bizyae et
alibi acclamatur , omniumque menlio in sacris usurpatur. Plura
oppida se subiiciunt. Bizyae praefectura Manueli Asani datur. Pro-
tostraloris caeterorumque dpocauchi amicorum miserrima conditio.
Apocauchi astus, quo ignaviae opinionem vitare studebat , salse
irridetur acriterque vituperatur (79). Fraus, impostura et nequi-
tia admirabilis , qua idem Apocauchus Gabalam vita privare enisus
est (80). Orchanes Cantacuzeno se adiungit. Capta ad Pontum ali-
quot oppida. Somnium Manuelis, filii Imp. Veniente ad urbem Can-
tacuzeno, Apocauchi timiditas. Ager Byzantinus, miserante Imp.,de-
vastatur (81). Galataei causam et originem belli huius sciscitan-
tur : quibus a principio narrat omnia Imp.j ut se innocentem teste-
tur. De advocatis item Persarum auxiliis se defendit (82). Aregus
monachus legatus omni culpa belli eum absolvit- Eius prudentiam
laudat Irnp.j de adversariis conqueritur : si se Imperatorem et colle-
gam esse sinantj quod facturus sit aperit. Amor inrem publicam.
Quibus conditionibus abdicare se imperio velit (83). Aregus orati-
onem commendat : dicta Byzantium renuntiare iubetur. Apocauchus
arma el vota indicit. Quaedam oypida ab Imperatore subigunlur.
Epistola Apocauchi et patriarchae de abdicatione Imperatoris. Are-
gus graece indoctus deluditur. Eam Imperalor italice interpreta-
tur : ambo stomachantur (84) Apocauchus frustra Empyriten obsi-
del : in portoriis exigendis nihil consequitur: ah aulicis proceribus
dissimulanter irridetur. Aregus ad illum contemnit accedere: de
impietate et imprudentia accusat : imperalricem lmperatori excusat.
Jmperator infestus Byzantium veniens recedit. Adrianopolis et ali-
quot finitima oppida in poteslatem concedunt. Cum tribus dedititiis
quorum duo praefecti , quid aclum (85). Quare Amurius ad Impe-
ratorem non redierit. Concessu Sarchanis per I.ydiam inde per ,
Hellesponlum transit- Persarum in Moesiam impressio. Momitzilus

cum parte exercitus sui caedilur reliqua capitur. Imperator illa-
,
crimat. Momitzilus humanae fortunae exemplum. Xanthienses suo-

rum funeribus lugent : urbem tmdunt. In Momilzili coniugem Im-
peratoris clementia (86) Cralem ut foedifragum ulcisci decernit.
Pheraeos Bomani ad defectionem impellunt. Minatur Crali j ni
Pheris abscedat et foedera violare desinat. Imposturae Apocauchi
repetuntur. Conlinentem relinquere statuit : tyrannis eius in By-
zantios. De carcere ,
qucm in palatio Constantini aedifcai e aggre.s-
sus est. AJfinitalein imperatricis per filiae nuplias cum eius filio
I O PERIOCHA
quaerit et litteris sub eius nomine ad pontificem Bomanum conflctis,
pericu/um ei magnutn conflat. Clementis sexti responsum. Quicl
facturus Jlpocaudais si clolus non procederet (87).
, Odium in il-
ium commune. Urget aedificationem carceris et a vinctis obtrun-
catur. Amicorum et uxoris Imperaloris litterae de eius nece et in-
vitatio liyzantium , urbisque occupandae indicata commoditas (88).
Persae duces persuadent Cantacuzeno uti statim cum omnibus co-
,
piis Byzantium tendat. Uxor Apocauchi in Epibatas migrat. Im-

perator culpam amissarurn urbium Matedoniae in Persas duces con-
jerl cum quibus in Macedoniam redit. Sulimanus moritur. j4mu-
,
rius provinci ie suae a Sarchane timens domum revertitur. Cra-

,
les Plteras occupat et se Imperatorem , filium Cralem appellat (89).

Batatzes iussus fmes Byzantinos incursat : ad imperatricem immo-
dica honoris cupicline transil. Causa, cur lmperatrix a pace sic
abhorrucrit. Batatzen ad se revocare quamobrem laborarit Impera-
lor. Eius praeclarum quoddam visum. Batatzes a Persis propter
Imperatorem occidilur. Empyrite imperatrici transditur. Phrango-
pulus quiclam , invito Imperatore in caslra adductus, a veneno
eum servat (90). Hieracem sibi moliri interitum, non credit primum:
quem deinde ofjicii admonet. Cum Archontibus iterum ut proditor
agit. "ldem facit Paraspondylus et duas ob causas Hieracis nomen
ad Imperatorem defert. Qui in pugna vulneratus ad castra per-
,
ducitur. Byzantium profugit; caede Imperatoris non obita

ibi de
causam dicit. Studiosi Imperatoris Byzantii iam manifesli ad eum
perfugiunt. Hieium paene occupatum ac mox per negligentiam amis~
sum (91). Aclrianopoli Cantacuzenus coronatur. loanni, patriarchae
Conslantinopolitano , ab episcopis , Jmperatore annuente , sacris in-
terdicilur. Primores et exercitus Matthaeum filium Imperatorem de-
signari rogant : quod Imperator sapienter recusat (92). Thessalo-
nicensium caedes. Palaeologus praefectus a loanne Apocaucho in-
terficitur. Zelotarum scelus et impietas. Quidam eorum a populo
mactantur ; unus per forum trahitur. Apocauchus pro Canlacuze~
nico se gerens , Zelotas punit: defectionem ad imperatricem simulat:
patre mortuo aperte Canlacuzeno favet : Thessalonicam ei , concilio
suffraganle , tradit (93). Ad Cantacuzenum legali. Quaenam Thes-
salonicenses a filio eius petentes impelrarint. Andreas Palaeologus
et Cocalas populum acl arma sollicilant. Jpocauchus et socii carcere
ac vita multantur. Humanus adeps come.ditur. Matthaeus filius rem
contra Hieracem in Thracia feliciler gerit {()(\)- Fatriarcha Con-
stantinopolitanus a papa declaratus , Smyrnae ab Amurio Persarum
salrapa, iugulatur. Chii compulsi Genuensibus se dedunt. Phaceola-
tus, capta iam Chio, cum triremibus suis Byzantium redit : Genuen-
sem onerariam intercipit. Imperalrix Mpalicis, Carbonae principis,
opem impetrat. Eius fralrem Tomprotizam exercitus Bomani ducem
facit. Orchani Theodora, Imperatoris flici, apud Selybriam solenni-
hus cu/n caerimoniis nuplum traditur Eiusdem matronae eximia
virtus (g5) Speculatores submissi ex Ponticis urbibus , quorum in-
dicio sicarius deprehenditur. Imperatrix ad Sarchanis, Lydiae sa-
trapae, auxilium confugit. Amurii lechna ad succnrrendum Impera-
tori. Persae a perfidioso facto cohibiti : obvios capiunt et spoliant.
Puces eoruin ab Tmperatore convivio excipiuntur : iique praeterna-
viânles et conviciantes Ryzantios sagittis petunt. Byzantii, eorttm
defectiohe perspecta redeunt.
, Donatis clucibits, Persae clomum re-
initluniiir : Moesiam depraedanlur : Imperator excitsalur. De Boma-
nis hoslibus et auctofibus tudlorutn omnium gravis querimoniu (96J.
LIBRI III. II
Monomachus ad caedem Jmperatoris suhornatus , monentibus amicis

diprehenditur. De efficacitate veneni ab eo parati historia nota-
hilis. Zyraces et Phaceolatus de urbe tradenda cum bnperatore
agwit. AJicrocephalus ab his Selybriam hac de causa mittitur,
quem Jrchonles eodem ob aliam causam mittunt (97). cur
Ratio,
imperatrix Anna a patriarcha alienata , pa-
alte repetita. Eiusdem
trinrchae furor in damnandis puniendisque episcopis > a quibus
apud lmperatorem accusaiur. Synodus in palatium indicitur (9S).
Advenlus Cantacuzeni Byzantium nuntiatus , nec ab imperatrice
creditus. Dolor et sollicitudo Cantacuzeni de amicis ne discrimen ,
adierint. Porlam auream perfodiunt ad ingressum. Patriarcha gradu

movetur. Canlacuzenus cum plausu populi urbem intrat. Impera-
trix palatium communit : Galataeos auxilio vocat. Jmperator co-
vam episcopis et primariis de clero suam causam agit : ad impe-
ratricem mittit , qui doceat, quam periculoso loco eius res sint (99)-
Commendatur virtus Jmperaloris. Jmperatrix legationem despicit.
Palatii propugnatores defctionem cogitant. Joannis fdii suasu im-
peratrix se Jmperatori Cantacuzeno submittit. Asanes socer legatus
ab eo ut ingratus culpatur. Palamas3 alter legalus , de constantia
praedicalur. Conditiones pacis et utrimque iuramenta. Cantacu-
zenus palatium ingreditur (100). Hic liber ut reliquos mole , sic prae-
cipuis quibusdam et maxime notandis capitibus superat. Sunt au-
tem ista fere. Funus et exequiae Imperatoris Andronici minoris.
Dolor et lacrimae imperatricis viduae propter abdicationem ma-
gni domestici , eiusdemque ad imperii adininistrationem regressio.
Jn Sismanum exulem ac supplicem Byzantinorum huinanitas. Frau-
des inexpiabiles et scelera Jfpocauchi in magnum domeslicum , qui-
bus itlum in summas saepe difficultates ex invidia coniecit, Pro
rei publicae incolumitate a magno domestico induta purpura. Eius-
dem varia nec levia inforlunia. Pax ab eo frequentissime petita
tiec impetrata. Honores magnificentissimi in eum a Crale collati et
eiusdem Cralis perjidia. Amurii Persae, satrapae Joniae, mirificus ac
pi r/teluus in Cantacuzcnum amor eiusque iuvandi sludium incitatissi-
imim. Duarum mulierum Jrenes imperalricis el Helenae Cralacnae
,
prude.ntia et magnanimilas. Diligens admodum et crebra difensio

Canlacuzeni conlra calumniatores de non factis insidiis imperatrici
ac filiis eius nec affeclata tyrannide. Bes gestae adversus Mbmi~
tzilunij eiusque pugna et interitus. Constantinopolis a Cantacuzeno
capta et ibi eiusdem pietas , prudentia , aequitas , clementia.
a. lu (.ihv dtj tcov rialatoXoycov {iaaiXicov , baa xs ntgi^C. i34i

rrjg uQ/tjg Ttoog d/.krj.ov; ditjvey&rjoav, xai ooa xad-' iavTov 6 vi- P. 348
0£ (.UTU, TO TOV TlQSGfivTtQOV ToZv 7lQUy(lUT(OV TlUVOUl Ttjg UQ-Y- 283
3. xo add. M.
1. \51icmaclmod1un igitur Palaeologi Imperatoros inter se con-

tendcrint, et quac separatim iunior, postquam senior imperio abivit,
cootra barbaros annis gesscrit, quo inodo domi scmper rcm publicam
1 2 CANTACUZENI
1
A. C. 1 >4 lyijg nQog ts flaQ^doovg noXsftcov xui nQog TOvg oixstovg SteTeXsoe
"BnoXtTSvoftsvog , ivrav&a hsXsvTrjos , xat ^ nQo&sotg 7j1j.1v
nsQug eoyrjxev f, i%aQyrjg t

ndvru ovv dxQifteta xui fteTu
dXrj&eiug unayysiXaoiv cog iyivsTC insi Se (xstu Trjv *Av-
Sqovixov tov veov TsXsvTrjv 6 yuXencoTWtog tcov nconOTS fivrj-S
c
ftovsvofiivcov Tolg P(oftutoig nQog dXXrjXovg no7.efA.og uvsqqc-
nto&rj , bg oXtyov Sstv nuvTU dvuTSTQucps xai StecptruQxs
xai tt)v evSutfiova xui fieydXrjv tcov 'Pcoftutcov §aotXetav
uo&svsoTUTrjv xui coonsQ etScoXov dneSet'§s Trjg nQOTeQug,
uvuyxulov (tirjd-rjv xai tu xutu tovtov tov ndXefiov yeyevrjftevu 10
£§rjyrjouod-ai , ov ftovov iv' eiSelev 01 fieTenetTu , oocov xa-
Cxcov uiTtog 6 cp&ovog , ov TOvg cp&ovovftivovg fiovov , dXXu
v.ui avTOvg i'S,acpuvi%cov Tovg cp&ovovvTag , toonsQ tov otSrj-
qov 6 i'£ uvtov TtxTOfievog iog , dXX' ivu xai avToi 01 vvv
jotg nQuyftuoi nuQovTsg TuXrjd-sg siSsvut, syrjTS , xai ftrj TutgnS
e^co&sv cprjftutg , ftrjSe Totg nuQ' exaTSQcov tcov fieQcov fj eav-
rotg yuQtôfievotg ft Tovg ivuvTtovg Stu(3dXXovoi nQOoeyov-
reg d~ovXXovfievotg , naQayrjo&e So'£,dôvreg tu /nr) ovtu. u'E,tov
Se fieTU dxQtfieiug iftoi nQOoeyetv xai fir) nuQeQycog. »1 fiev
yuQ uXXoi ndvreg , ei Srj Ttvsg sisv ol ovyyQaxpdfisvoi nsQiza

rovSs tov noXifiov , fj nuvTunuoiv dndvrsg tcZv nQuyfiuTcov ,
ooa r) byXog SrjficaSrjg Sls&qvXXsi fj Ttveg stsqoi unrjyyeXXov^
DovSev oaqpeg siSoTsg nSQi rcov ytvofiivcov , oiu naQeSeâvTO
17. nqoOixoVTas P.;
habuerit, huc usque a nobis explicatum cst et promissa ab iuitio

conservata, dum accurate et vere, ut contigerunt , omnia littera-
jaia monumentis complexi sumus. Sed quoniam post Andronici
jninoris ex hac luce migrationem belluni omnium quotquot unquam
litteris cxstiterunt perniciosissimum inter Romanos ipsos inflamma-
tum est: unde propemodum omnia prostrata et eversa perierunt,
ac beatum illud et amplum imperium imbecillimum et veluti simu-
lacrum quoddam et umbra tantum prioris evasit , necessarium
existimavi, etiam eo ipso perpetrata contexere non solum ut po- :
steritas cognoscat, quantam vim incommodorum invidia importare

soleat , quae tam sibi quam aliis instar rubiginis ex ipso ferro
, ,
nascentis ferrumque consumeutis, exitiosa est: sed ctiam ut pracsen-

tes habeant, unde veritatem percipiant: ne peregriuis rumoribus
neve iis , quac ab utraque parte vel ad suum decus per gratiam
vel ad adversariorum dedecus pcr calumniam disscminantur , animos
advertentes circumducantur, falsa pro veris opinantcs. Erit autem
operae prctium uon oscitanter, sed studiose mihi dare operam. Naiu
caeteri omnes si qui huius belli hisloviam composucrunt, aut ucu-
,
tiquam interfucrunt: quaeque sive multitudo popularis sivc alii qui-

HISTORIARUM Ilt. 1. l3
tutg uxouTg , toiuvtu y.al ToTg fiSTinsiTU st,iScoxuv (irjSsv qiQOv-A.C i34'
TioavTfg Tr)g uXrjdsiug. i) si y.ai ovvsotqutsvovto ToTg fiuoi-
Xsvoiv ey.uTSQOiq , uXX' ov S/jnov ys (3ov).rjg (istsT/ov , ovSs
toSv dn0QQ7}T0TSQ(av r)ouv xoivcovoi , uXXcog ts ovS' icp' dnu-

5ffi nuoovTS g ToTg nQUTTO(isvoig, ovvs/ovg y.ai noXv/QOviov ys-
ysvrj(iivov tov noXifiov • ini nivTS yuo stsol Sii)qxsosv
iftoi Ss ovSsfiiuv tivu TOtuvTrjv s/oi Tig uv snsvsyxsTv uhiuv.^. 3^9
TOi£ yu.Q tcov nQUTTO/Liivtov uvTOVQyotg ovjxnuQcov uvzog, zct
(ilv oiSu nuo' i/LiuvTOv , tcov Ss uxQifir) Trjv yvcooiv so/ov ,
JOuvtcov unuyysiXuvTcov tcov nQu£uvrcov , Siu to noXXug y.ul
ovvs/sTg iqp' unuVTU t6v tov noXifiov /qovov Tug /xsTufioXug

vno(iS(isvrjy.ivuL' coots sixog fxr) twv nQUTTO(iivcov (tovov ,
dXXu y.ui ftovXsvfxuxcov dnOQQrjTcov xui SoXcov xui iniflovXcov
y.ui bXcog nuvTcov xui rcov nQaTro/xivcov cpuvsQtog xui tcov
\5ucpuvcog xuTuoxsvuÔ(iivcov dyvosTv (ir/Siv. ov /xrjv uXX'
onso srprjv i'E,UQ/rt g , ovSs Tr)g uXr/dsiag nQOOTijooiiuc ovSiv
uXX' cog avxu so/ov tu nQuy(iUTa unuyysXco nXr)v sl fxr)nov .
tl nuQ)]O0(iui sxcov tcov boa Tioi XoiSoqiuv 7] (xifxipiv siQrjfis-^
vu iunoirjost, ov yuQ i(ioi cpiiMV to Tivug xaxrf/OQsTv , xaVV. 284

20ft nuvTSg siSsTsv avd-Qconot. r)v Si nov ti cpuivcofiui Sirjyov-
(isvog (ir) cog SoSûQovocv ol noXXoi , ov /Qr) duvfiuQsiv. ov

yuQ to (irj tuvtu ToTg noXXoTg cpd-iyyso&ui cpsvycov, Xoyonoi-
r)oco tu pir) ovra, dXX' cog s/ovoi t« nQuyfxuTU unuyyiXXcov,
dam persecnti sunt: nihilque rerum gestarum liquido

iactarunt,
compcrtum habentes ,
qualia auribus acceperant, talia nullo ad
verilatem respectu posteris tradiderunt aut si etiam sub utrovis :
Impcratorum militarant, non utique consiliorum participes neque

arcanorum conscii fuerunt. Deinde nec omnibus coram affueruut,
cum continenter et diu nempe lotum quinquennium, arma dura-
,
verint. Mihi vero huiusmodi culpam aliquam nemo obieccrit. Naia

iis ,
qui ea feceruut, ego pracsens alia per me ipsum novi, aiia
,
ex ore ipsorum, a quibus acta sunt, ad unguem didici. Et cum

frequeates continentesque toto eo tempore mutationes fueriut, veri-
simile est, non gestorum modo, sed et consultorum arcanorum et
frauilum insidiarumque et prorsus omnium, quaeque palam aeta
quacque occulte comparata sunt, nihil me fugere. Verumtamen
quod in vestibulo operis mei sum poliicitus, veritati uihil anteferam:
sed ut res evenerunt, ita eas explanabo, excepto quod alicubi pru-
dens praeteribo quae nonnuliis convicio aut vituperationi esse pos-
,
sirit: non enim mihi amicum est cuiquam conviciari etiamsi mor- ,
talinm nemo rem ignoret. Quodsi interdum quaedam secus quam

multi opinantur videbor exponere, ne sit mirum. Non enim dum vito
eadem cum multis dicere nova comminiscar: sed res ut se habent
,
commemorans , vulgi opinioncs ut falsas valere iubebo. Mortuo

i4 CANTACUZENI
A. C. iZ^xyutQStv idaco rdg db%ag tcov noXXcov cog xpsvtiofiivag. tsts-
Xsvrrjy.oTog roivvv rov flaoiXicog *Av$QOvixov tov viov , rj uv-
%(o ov^vyog Avva rj (iuoiXig sig TQtrrjv tisv r)(iiQuv dtsxuQ-
c
rsQijasv iv Ttj fiovjj tcov OSrjycov. (istu tovto Ss iv ftuotXsi-
C 01 g ysvoftivrj , inivd-rjosv icp rjftiQutg ivvia , ndvrcov oarjfii-S
quv nQog %u fiaoiXsta nuQuyivoftivcov , ov rcov ovyy.XrjTiy.cov
/xovov y.ai oTQarsvofiivcov , dXXd y.ai tcov oaot BvL,uvti'cov

qouv iv Xoyfj) xai xotvfj tov unsXd-ovTu d-Qrjvovvrcov fiuotXiu.
dofj.iaTixog Se o fxiyag i| aVTrjg rjfiiQug, r\g itsXsvrrjasv 6 pa-
otXsvg, ovdufir) tcov fiuoiXsicov uniaxrj , dXXd tcov ts oixsicovio
y.ai tcov fiuotXtxcov nsvruxooiovg eycov, ovg iyxuTioTrjas Tolg
ftuoiXsioig cpQOVQUv, Std ndorjg iniftsXsiug inotstro xui onov-
Srjg tcov iocog vscotsqiovvtcov unufzfiXvvstv Tug OQftdg. ftsxu
de Tr]v svuttjv tcov ini TOig tsisXsvtijxooi ovvij&cog ysvsvrj-
ftivcov tXuoftcov , tt)v ftev (pQOVQuv rr)v noXXrjv i'£ifiuXs tcoVi5
D (laotXsicov , oXiyovg xuTaoTrjaag, oooi xai nQutSQOv e'§ e&ovg
Tjauv. uvTog Se oTxot ysyovcag , avvrj&cog insftsXstro tcov
nQuyfiuTcov xui rotg ts Tag uQydg eniTSTQUftftivoig rcov inuQ-

•
ytcov xui tcov noXscov nuQtjVst Std yQUfiftdxcov uTQSfistv xui

(irjSev vscotsqi%siv , cog rr)g ts xuXoxdyu&iug xui Trt g sig (3u-20
atXia svvoiag aE,iug unoXrjifiOfiivotg Tug svsQysaiug , xui tov-
vuvxioVy rjv ti vscotsqi%oisv , Tioovoi Sixug. xui Totc, tcov Srj-
fiooicov ovvstacpoQcov ttjv elonQutyv iyxsysiQtofisvoig ixiXsvs

xuxovQystv nSQi tu yQrjfiaxa (xrjSlv^ cog ovSev eXuTTOV rj $a-
6. nQo P. 22. rig P.
igitur Andronico iuniore Imperatore, Angusta triduo in monasterlo

Hodegorum mansit. Postea in regiam regressa, diebus novem luctui
se dedidit, cum quotidie omnes non senatores modo ac duces, sed ,
quotquot Byzantii eminebant, accederent et defunctum Impcratorem

communi lamentatione prosequerentur. Magnus porro domesticus
ab eo ipso die, quo Imperator animam edidit a palatio nusquam ,
discedebat: sed quingentis partim suis, partim imperatoriis in eo ad

custodiam collocatis summum studium diligentiamque impendebat
,
u t si qui fortasse res novas attentarent, eorum conatus infringcret.

Post dicm nonum , peracta , ut assolet, pro defunctis piaculari
cacrimonia , custodes e palatio dimittit (paucis retentis quot nimi- ,
rum et antea esse consueverant), ipse domi , ut semper, rei publicae

animum inteudebat , et urbium provinciarumque rectorcs per iitte-
ras monebat, ne rebus novis studercnt; utpote huius suae probitatis
et egregiae in Imperatorem voluntatis condigna praomia acccpturos
contra si quid machinarentur, poenas daturos. Qnacstoribus itcm
mandabat, ne quid sceleris in pecunia designarcut quod nihilo ,
minus, quam. Imperatore yiyo, ratioues relaturi esscnt. Alque ad

HISTOKIARUM III. 1. *5
oiXscog evdvvug. xui xnmov^-^H^

ttovxog nsoi uvxtov nuQS%ovoi*
35 °
xbv xoonov iv nXeioaiv xqluxovtu rjfiSQUtg vnsQ nsvxuxo-
rj •
xui
oiug i(p' sxuarrjg nifincov yQucpug , sig tooovtov evTu'i,iug
svnsidsiug xr)v vnb Tcofiuiovg nuoav xutsot^gsv rjysfioviuv ,
5tog Soxstv xuivbv fir,Ssv avfijSs^rjxsvuL , uXXu tijv Sn fluoiXsu
xui xoig nQuyfxaoLV icpsaxuvui. ovSsv yuQ ovxs fiiXQOV ovts

fisyu ixiviftrj , nXrjv ol xuxu QsxTuXiuv fibvoi vsfibfieiOL AX-
fiuvoi , uio&bfisvoi xr)v fiuaiXecog xsXsvxr)v , xcov ixsi xutsSou-
fiov noXscov xai iXrjtouvro ov noXXu. otisq b fisyug Sofiiari-
loxog nv&bfisvog, xuxu xu/og snsfixpe Torg dyysXovvxug 'Alfiu-

voig , rj xr]v ?.siuv unoSiSovui xui firjSsv vscotsqi^slv stl , rj si
firj nsi&OLVTO, ixSi/eo&uL uvxbv /Qrjaoftsvov cog noXsfiioig.
of Sr) xui vnonxrfeuvxeg xr)v dneiXrjv , ov fibvov xijv Xsiuv B
uniSoauv xotg rjSixrjfievoig , uXXu xui rjov/iuv uyeiv inrjyyei-
i5Xuvro xov Xoinov , ei fidvov ini xotg rjfiuQTrjfiivoig Xrjxpov-
xai ovyyvcofirjv, dXXu xuvxu fihv bXiyco voxsqov. fisxu Se
ro fisyuv Sofisaxixov ix xcov ftuaiXsicov oixuSs iX&stv , xrjQvxeg
iasoixcov •
uvtov xeXevauvxog eig xug neî Bvûvtlov noXeig xui
xcofiug, nuvxug oooi xov ieQOv xaxaXbyov xaXovvxeg nQog xrjv
20 Kcovotuvtlvov nbXiv iqf rjfiSQu Qrjxfj, cog xcov vnsQ xov xexsXsv-
rrjxoxog {SuaiXscog xeXeo&rjoofievcoviXuoficov. xuiovvrjX&enXij&og

16QSCOV xoooviov, cooxexbv vscov xijg2ocpiugxov &sov, fisys&ei fiiyt-
Oxov ovru xcov vnb xbv rjXiov unuvTcov, iXuaoco xijg /Qsiug tots So- C
xstv vnb xov nXrj&ovg dxQificog nenXrjQcofiivov xcov ieQicov. insiSe
hunc modum diebus plus triginta missis epistolis amplius quingen-

tis, ad tantum ordinem obedientiamque Romanum imperium univer-
sum redegit, ut nihil novi contigisse, sed Imperator adhuc aura
vesci et praeesse rebus videretur. JNulli enim nec parvi uec magni
motus audiebantur: uisi quod Albani in Thessalia, morte Impera-
toris iutellecta, urbes illic incursabaut et, quamquam non admodura,
dcpracdabantur. Quo coinperto maguus domesticus quam primum
,
eo nuntium expedit. Albanis imperat, aut praedam restituant ac

de caetero se contineant: aut si iussa detrectent se apud ipsum in ,
hostium loco futuros sciant. Quibus illi minis exterriti non solum ,
praedam spoliatis reddiderunt, verumetiam posthac nihil tale ausu-

ros promiserunt, modo huius peccati gratia sibi fieret. Yerum haec
paulo post acciderunt. Postquam magnus domesticus e palatio do-
ijniiii concessit, praecones eius missu vicos et oppida Tiyzantio \ i-
cina concursant , omnem clerura Constantinopolim ad diem praofi-
xam propter defunctum Imperatorem funebribus sacris expiandura
evocantes. Confluxerunt tanti greges, ut Sophiae teraplum, omnium
quae sol adspicit spatiosissimum , ad praesentem usum haud satis
capax appareret, a sacerdotibus confertim repletum videlicct. Ubi
l6 CANTACTJZENI
A.C. i34ixat r) nQodsa/iia nagtfv tcov IXao/xcov, hsXovvTO ddoQvflcog v.ai
V. 285 TSTay/iivcog ovToog, cog Soxetv oXiyovg Tivdg elvai xai svaQifr/iij-
rovg Tovg TsXovvTag. ovSe yu.Q uoquog Tig ityxovsTO d-Qovg,
olov noistv cpiXst to nXij&og , dXX i'S,uiaiu Tig svuq/iootiu
xai ov/icpcoviu /liXovg , ndvrcov icpsîjg Tovg iSQOvg dSovrcov^
v/ivovg. xai rjv ovx sxnXrj£,iv /iovov , aXXd xai rjSovijv to
Qsa/ia nagiyov , xuTuXoyog IsQog oQoo/isvog TooovTOg d/ia TOig

iSQUQyaig , OToXatg Isgatg xsxoo/irj/iivoi xai /tiav TsXovvTsg
TsXsTrjv, vcp' svi xu&rjys/iovi tco nuTQiuQyrj TSTay/iivoi. Xa/t-
jyndSoov Ss nSQiovoia xai Trj aXXrj noXvTsXsia Ttjg naoaoxsvijgto
xai Tag nconoTS v/ivov/iivag nuQrjxovTios tcov soqtcov. dva-
Xco/iutu Ss tu ini Tomoig xai Tovg tcov iSQicov /iio&ovg, cpt-
XoTi/icog /tdXioTa ysysvrj/iivovg exdoTto xut uE,iav , oixo&sv

6 fiiyag So/tioTixog nugioySTO avxog.
P. 35i $ • **dXXu tu /isv tcov iXuo/icov TOiavTa iysyovsi. av-\$

Tog Ss siysTO Ttjg tcov nQuy/iuTcov Sioixijoscog coousq xui nQO-
tsqov ,
/irjSivu vnomsvcov nsgi ovSsvog. tco nuTQidoyrj Ss
ovx r\QXSi /isvsiv ini Totg nQOTiQOig , uXX' iSoxsi Setv dvri-
yso&ui Tr)g tcov xoivcov nQuy/iUTCov Sioixrjoecog, cog uvTConQOO-
Tjxovorjg ix TOtuvTrjg Sq Tivog avtiug. sti nsQiovxog fiuoi-no
Xicog ovx oXiyco yQovco nQO Ttjg TsXsvTrjg ovvefiovXevev 6 /ti-
yug So/iioTixog avTCo nuTQiuQytjv netoui iniTiuiov dvaTeivu-

g$ui y.ui ycoQiofidv xr^g ixxXrôiug tcov niOTcov, sX Tig tsts-
dies placandis manibus dicta illuxit, omnia adeo citra tumultum

tantoque ordine pcracta sunt, quasi qui peragebant pauci ac nu-
meratu faciles cssent. Neque enim saltem obscurius murmur,
quale in frequentia solet, sed admirabilis quaedam , omnibus alter-
natim sacros bymnos modulantibus , concinnitas atque convenieutia
vocum exaudiebatur nec stupori tantum , sed voluptati qnoque
:
crat hoc spectaculum , dum ita ingens sacerdotum multitudo cum

episcopis , induta sacris vestibus , sub uno patriarcha duce , iisdcm
ritibus fungeretur. Lampadum vero copia reliquique apparatus am-
plitudo omniura dierum festorum, qui unquam memorabiles exstite-
runt, magniGcentiam splendorcmque superabat. Atque in baec et
in saccrdotum amplissima honoraria pro cuiusque dignitate sum-
ptum de suo fecit magnus domesticus.
2. Piamina quidem haec fuerunt. Ipse autem magnus
domesticus, quomodo antehac, ad rem publicam procurandam in-
cumbebat, dc nemine nulla in re quidquam suspicans mali. Pa-
triarcha in sua pelle quiesccre non poterat, sed imperii admini-
strationem, ut sibi congruentem, ex causa istiusmodi capessendam
iudicabat. Non parum diu ante excessum Imperatori consilium
dedit magnus domesticus, patriarchae auctor essct pocnam et
eiectionem ex ecclesia interminandi , si quis lmperatore mortuo
HISTORIARUxM III. 2. 17
Xevxtjxoxog ftuoiXicog entôvXevoste xotg ixehov nutoi xai xrjvA. C. i3ji
fluoiXeiuv nugiXotxo dotxcog. erpuoxi xe net&etv intyetgcov ,
cog cvdev soovxai xotuvxu ngdxj,ovxsg xcov uxbncov eigyuo/ti-

voi y.ai nuguXbycov , dXXu y.ai corpiXstuv ov /xtxgdv xivu na-C
5gi'%ovxut xolg naioiv ix xovxov, si' xi xotovxov ov/t(Sut'rj nsgi
avxovg. nuat /tsv ydg udr/Xov sivut xo xov &uvdxov xiXog ,
onbxe ij'£ei
,
/tdXtoxa de uvxoTg dsi nsgi /tdyug y.ui xtvSv-
vovg qoyoXrj/tivotg. y.ui ovdev sivui xcov ddvvuxcov, ei xai
d/icpoxigotg uvxoTg ov/i{Juirj nsgi /ttuv (idyrp nsosTv. si 8e
loxovio yivotxo , dngovor/xovg nuvxdnuot ov/xfiulvsi XtinsoOux
xovg nulSug ,
firjd-' euvxoTg d/tvvsiv dtd vi\nibxr\xa Svvufti-
vovg , firj&' exsgbv xtvu eyovxag xbv ngooxrjobftevov yvr/otcog
xai dSbXcog. (tuotXsvg Se ovx inst&sxo guSicog, yvcoftrjg xe cov
dyud-rjg y.ui fiuXXov oib/xsvog ngoorjxtiv ndvxa Svvu/xi-
ini xr]v
\§vrjv St^tuv xug iXntSug xrjg rcoV nutScov ocoxrjgtug systv, rj ngbg
ovxtvrjv intxovgiuv xr]v i'% dvd-gconivrjg intvoiug unofiXineiv, ovvo-
gcoi', cogxuixoTgngb ixetvcov ûotXevatxoiuvxuenivevorj/iivucovrj-D
ouv ovdiv. erpuoxi xe, cog r,dedg uvcofrtv ytlguacoC,ovauv vnegiycov
rj xcov rj/dv svvcov rj Svvufxtg , uv xcov ivuvxtcov vnsgiyrj, xdg
loTcov dStxtTv i&eXovrcov uv xcoXvostsv ogttdg • ogxot Ssxui Sto/toi
xui oou nagunXrjota , ovSsv uv ixrpofiijatte xovg nXtovtxxtTv
ngorjgrj/xivovg. Stb xai xrjgxotavxrjg ngd^scog dnooyio&at, cog ov V.aS6
ftbvov ovSev rjfitv Xv oixe Xovorjg , dXXu xui sxigotg ov xr)v xv-
ii. Svya/itvoig P. et M. ia. tyovoi M.
filiis cius insidiaretur et imperium illis nefarie adiineret: addiditque

persuadcndi causa, nihil indecens aut inopinatum facturos quin* ,
etiain nou modice filiis profuturos, si quid humanitus ipsis acci-

disset. Neminem enim praesciie diem ultimum piaesertim ipsos , ,
scmper bcllis cura periculo

distentos: et posse utrumque eorum in
eodcm praelio occumbere: male curatos relinqui
filios , qui nec sibi
ipsis propter aetatisimbeciilitatem ferre opein poterunt nec babi- :
turi sint, qui eos sincere ac legitime tueatur. Imperator reniti

quod pius esset animi putaretque convenire magis in omnipotenti
dextera salutem filiortim reponere quam ad (iculneum auxilium ,
humana cogitatione inventum respicere: intelligcret praeterea , a

superioribus imperatoribus similia excogitata fuisse, ncc profuisse»
Et adiungebat, aut Deum ab alto salutarem manum extendentem
aut potentiam sibi bene cupientium , devictis adversariis, eorum
ad iniuriam inferendan impetus repressuram. Iuramcnta et vincula
et quaecumque huius generis nihil perterritura eos^ qui ex alieuis
ineommodis sua comparare eommoda statuerint. Idcirco abstinen-
dum hoc negotio, ut non solum ipsis inutili sed ceteris etiam non ,
^ mediocriter nocituro, utpote praeter poenas ob rapinajn debitaj
Cantacuzcnus II. a
l8 CANTACUZENI
A.C. i34« yovoav (iXdflrjv Svvafiivrjg nQo'£evetv, olaSr) nQogTto SixagTtjg
UQnuyrjg otpeiXetv xui xeycoQtofiivoig dno fcov. 6 ftiyug Se So-
P. 352 fisorixog ovx dvirj piaC,6fi£vog , dXX iSuTO tcqv ftsv toiovtcov
Xoycov dnooyio&ai , avTal Se neideodut, cog XvotxeXovvTa xai
dixatu ftovXevOftivto. xai enetoi y£ fitaodfievog, ovS' ovtojS
ftev nenetoftevov , cog XvotTeXr) tu nQUTTOfi£va urj , d/j.d Tt)g
eâQ/tjg iyoftevov yvcofttjg, Sid Se to Soxelv ixeirto Xvgite-
Xetv xai dxovTa nenetoftevov. xai tov naTQtuQyrjv fi£Tuxa-
Xeodftevog xui boot tcov uQyteQecov iv Bvûvtuo Toxe naQtj-
oav , xai boa rjv elxog StaXey&eig n£Qi tov nQuyfiuTog xaiio
Tr)v yrcopttjv tpuv£Quv noir)oag , cog umto fiev ot>T£ uvayxalov
ovTe XvoneXsg Soxet to nQuyfta, (ov yuQ imoyrjou Tug OQftug
tcov intfiovXcov •) cog uv Se fir) Soxoirj TOtg otp£T£QOig ftovotg nei-
Bfcofrai Xoytoftotg, dXXd xui eTeQOtg ovftftovXevovoi nuQuyojQetv
avTOv rf nenetod-ut xai otpiotv intTQenetv, ixeXevs tov utpoQiofiovi^
xutu tcov ft£TU Tr)v ixeivov TeXevrijv Totg nutoiv dSixtog imfrrjoo-
fisvtov ixtptovetv. xai iTeXeho nuQa nuTQiuQyov, r\ nQooeTUTTtv
o ftaoiXevg. Std TuvTa Sr) fieTU Ttjv ixeivov T£XtvTr)v 6 nuTQtuQ-
yrjg iprftrj Setv, oia Sr) tcov fiuotXecog nuiScov fpvXu'%, dXXcog&' otl-
xui 6 tov (taotXetog nutg 'Itodvvrjg 6 fiuotXevg eTt vrjniog r)v, uqtiô
naiStxrjgrjftfievogrjXtxiag, (eTrjyuQ rjv yeyovtog ivvew) dv&dnT£-
c&tu tcov nQuyftuTcov xui t>jv fiuotXîuv ovvStuoc6t£iv Ttjj vito
fiuotX^t. xui /jnT£TO ye avTtov , Xuvddv£tv intyeiQtov cog ftu-
Xiotu ivijv xui- xutu [xixqov ifipi(td£cov eavTOV eig Tr)v «o-
6. neneitSftivmv P.
etiam precibus a clivina coniunctionc seclusis. Magnus clomc-

cliris
sticus instarc, rogareque huiusmocli verbis parceret; sibi utiliter
ac iuste consulenti pareret. Et importunitate, cjuocl voluit, effecit,
non ita tamen, nt profuturum crederet imperator, si tieret; verum
anticipatae opinioni suae afflxus, quoniam illc profuturum ccnsebat,
in speciem assensus est: accersitoquc patriarcha cum episcopis
quotquot Byzantii versabantur, et quae decebat de re locutus de- ;
clarata insuper palam sententia sua, sibi quidem rem neque ueces-
sariam, neque conducibilem videri (non enim cohiberi posse insi-
diatorum cupidinem) tamen ne existimetur suo tantum iudicio
obsequi, sed aliorttm quoque consiliis cedere, et manus dare et
rem illis committere. Proindc anathcma in eos dicant , qui se
mortuo filios eius per scelus adorircntur. Patriarcha iussa complet;
et hac nimirum de causa post eius obitum oportere se tamquam
filiorum tutorem (ct praescrtim , quia Ioannes imperator admodum
puer adhuc, novem dumtaxat annos natus erat,) gubernationem
attingere et adolescentulo imperatori imperium conservare existima-
vit. Ac suscepit quidem ille rem publicam , paulatimque semct in
HISTORIARUM III. 2. *9
yr v.t
iSeSiei yug yeviod~at qpavegbg dvrtnoXiTevouevog rro" ^g-A. C. iltyi
yuXu) So/ieOTtxtp. xui uXXa ts sngaTTSV , « ovx ijv avuo dgi-C

oxetv , xai eTutgeiuv ix tcov ovyxXrjTtxcov ovvi'otu xui enei-
&e noXXutg vnooyeoeotv uvrro ov/tnguTTetv , oig t« /niyiora ev
'
5noifjo(ov, ei uvt(o ngooyirotro rcov ngay/iuTcov f/ dgytj. xul
Strjrexmg Stirgtfiev iv fiuotleioig , vvxTog /.ibrrjg xai TuvTtjg
/.tiorjg otxuSe druycogoiv. ££ tbv 6 /xiyug So/teoTixog xutu-
OToyut6f.tevog rtjg tov nuTQtdgyov Sturoiug, uXXcag T3 xai ti-
tcov tojv xoircorovvTcov avro) zcbv dnoggijTOiv dnuyyeXXbvTcov
iotcoV yiro/tiiwv Ttjv ahiuv , iSvoyigatre /tev cog eixbg xui &*'
ogyijg r« ngarTOitevu inotetro , o/nwg Se eqege otyfj , unooxo-
nwv onoi TeXevTrt oei fj Sturota avTfp. ftftci^v Se tovtwv
yivo/xerwv ovufiifirjxe n xui iiXXn , ov /teTgiwg xad~rt ipaTOD
rfjg rov /xeyuXov So/xeoTixov yjvyrjg. 6 ydg rcov Blvow v /?«-
%
\5otXevg AXi'S,arSgog ngeofieiuv ni/txpug ngbg ûotXiSu xai
c
Pw/tuiovg , to^ nag' uvTOig StuTgifiovTu qpvydSa jjret ~iofAu~
vov tov tov nugu JYLvoolg ngofiefiuotXevxoToq BltyuijX' bg
St) yeyivrjTO avTto ix rrt g ^Teqdvov tov tcov TgtfiuXaiV ug-
yovTog dSeXqijg , f\ /xeru rijv exeirov TeXevrrjV ?jQ$,e Mvoiug.
tongOTegov yug exê^Xrt /xevrj vn' exeivov fjv sti negtbvrog xui
xr\ (luoiXewg ÂvSgovixov rov viov ovvotxovvrog dSeXqfi. snei

Se /ut' dXiyov vnb tcov Svvutwtutwv imfiovXev&etou, nuXtv
eieftXrftr, rrt g ugyfjg, i) /xev xbv eregov eyovoa rwr vtcor /co-
dvvr v , ngbg KguXqv inavijxe xbv dSeXqpbv , îo/xavog Se oP-353

t
i3. fieiptcos oti P.
principatum intrudens, latere studuit quam maxime potuit; quod

metueret, ne magni domestici aemulum se esse in regenda re pub.
palam constaret. Et cum alia ei inimica faciebat, tum sodalitium
ex aulicis pvoceribus conflabat, multaque amplissima beneficia pro-
mittebat, si ipsis administris rerum principatum adipisceretur.
Practerea totos dies ct ad medias noctes in palatio hacrebat. Hinc
magnus domesticus eius cogitata olfaciens, et imprimis a nonnullis,
quibuscum patriarcha arcana sua communicabat, de causa molitio-
num istarum certior faclus , merito indigue ferebat et irascebatur.
Silebat nihilo minus et quo demum res erumperet , observabat.
Iuter haec aliud quiddam evenit, quod eius animura non leviter
pupugiL Nam Moesorum rex Alexander per legatos ab imperatrice
et Romanis Sismanura exulem Eyzantii degentem petebat, Micbaelis,
cui successcraL , ex Stephani Triballorum principis sororc filium :
quae a marito, superinducta sorore Andronici iunioris eiec*a, post ,
eius interituin in Moesia regnaverat: nec multo post poteutissimo-

rum factionc rursum pulsa rcgno cum Ioanue e filiis altero ad,
Cralem fratrem se receperat. Sismanus alter filius ad Scythas exu-

20 CANTACUZENI
A.C. i34» Xoinog tcov nuiStov, eig ^xvS-ug toysTO tpvyug. og Sr) nao'
c
exeivoig SiuzQixpug ovx dXiyov, votsqov Pcouuiotg exovTi ttqoo-
3
rjXds (.utu t?jv ûoiXecog tsXsvt/Jv. tovtov Sr) AXe'E,uvSQog
tJtslto nifixpug , tog noXefiitoTUTOv uvt(o. scpuoxs T£ Svolv Od-
tbqov , i) nuQuSovvui JZiofiuvov sni Quvutu) rj nuQUGxevu-5
Y.iSjKio&ul nQog noXefiov , tog ovx svbv uvtov eivuL tpiXov y.ui
c
GVfifiuyov Ptoftaioig, tov noXepucoTUTOv TQecpoftsvov nuo uv-
Tolg. ensfins te y.ui TOi)g OQXOvg , ol nQog ftaoiXstog 'AvSqo-
vixov nQog uvtov tjguv ini ttJ eiQijvrj yeyevrjfuvoL. rt fisv ovv
ÂXe^dvSQOv nQSofisiu tovtov eiys tov TQOnov. sSst Ss Tr)v ovy-io
xXrjTOv ovveX&ovGuv ftovXevouo&ui a\uu fiuoiXidc, ei Ssov rj
Broy uvTOfioXov nuoaSiSovui tJ noXeptov uQaofrui nQog Mvoovg

vneQ avTOv. ol pisv ovv ovvrjXfrov sv (juoiXsioig. ovfinaQrjv
r)' avvotg xai SoftsoTtxog b fisyag ufiu nuvQiuQyfj, nQOTe-
dsiorjg Ss Trjg fiovXr]g sn sxxXrjoiag ol , ftlv uXXol nuvTsg i5
TjGvyiuv rjyov nQQg tov fieyav SofUGTixov unofiXsnovvsq , b,
ti uv ftovXevouuo neî tcov nQoxeiftsvcov Xovfivog Ss Fscoq-

yiog, 6 sni Trjg Tounstrjg, tlfiu&cog xai &Quoecog nQiv tl cpdsy-
'iao&ai TLva „yeyQanTuC\ einev »suv tw eoyurfo unoxuXvcpd-fj,
oiyuzco 6 nQtioTog. dv ovv xui rjfitov tlvl tcov Soxovvtcovio
ioyuTCOV eiiuL §sXtlov tl neQL tov vvvi fiovXsvofie&u sinstv
e£jj , uvdyxrj tov nQtoTOV OTSQysiv." sruQuy&rj fuv ovv sv-
C&vg 6 fisyug SopuGTtxog eni t<o Xoyuj nQog t/)v dQuavTrpra
latum abierat: nec longo ,

post mortem
tempore ibidem exacto
iinperatoris ad Romanos sponte confugerat. llunc igitur Alexander
ut teterrimum hostem suuin postulabat et alterutrius optionrm da-
bat: ut aut Sismanum sibi iugulandum dedetent. aut se ad arma
ooinpararent haud cnim Romanis amicnm ac socium esse posse ,
;
quanidiu illi hostcm suum apud se alerent simulque iuramentum :
jnittebat, quo se ipsi Andronicus pacis causa obstrinxerat. Legatio

Alexandri ita se habuit. Oportebat vero convenire optimates et
cum Augusta deliberare , fasne esset perfugam tradere, an pro eo
bellum contra Moesos suscipere. Convenitnr in palatio adsunt :
item magnus domesticus et patriarcha: quacstio movetur. Ibi aliis

omnibus in magnum domesticum ora atque oculos cum silentio
convertentibus eiusque super re proposita sentenliam expectantibus,
Georgius Cbumnus mensae praefectus inscitc etaudacter, priusquam
ab ullo verbum audiretur , Scriptum est, inquit, si postremo reve-
latum fuerit , primus taceat. Ergo si aiicui nostriim, qui videmur
essc postremi, melius aliquid in illis, de quibus nunc est iuducta
deliberatio, loqui licuerit, necessc erit piimum boni consulere. Per-
cussit illico et indignatione commovit magnum doniesticum tam
proterva et impudens oratio. Sed quia aut imperatricem aut pa-
HISTORIARUM IU 2. 2 1
y.ui dvaiSetav rov dvdao; dyuvaxrcov. oio/isvog <fs rrjv /?a-A.G.i34t

oiX/du rj tov nurQiuQyrjv (ovrog yaQ rjdrj nQotoruro rrjg §ov-
Xrjg,) nnog OQyrjv xov Xov/tvov unsXuostv rov fiovXsvcrjQiov
rj Xbyotg e7itnXrj'$eiv rijg u/.uioov yXcooauXyiug , rjveyxs oiyfj.
5cog de /trjre naQ exeivcov eXeyero rcov deovrcov rt, ert. /tuXXov
eraQUTTero , rexurjQtov evuQyhg uru%iug xui dvuQytug rt&e/is-
vog rov Xoyov , si nuotv eS,eorut rotg /xeiXoot, nQOoxQOvstv ude-
«£, ToQvixrjg de Jrj/irpQiog ovx eveyxcov rrjv uroniuv ,
,,ri
l
ovv;" eine „drj/ioxQuriuv yorj notetv rr)v Pcoitaicov (iuatXetav^
iotv' e$jj nuvri rw ftov/.svso&uixui Xeyetv, uttu uv doxrl, xui neoi
/tetôvcov xui eXurrovcov nQuy/tdrcov , xui dvdyxrjv nQOortd-i-
vat roig fieXrioat oreQysiv rd exprjrpto/tevu. xui noiuv uroniugt)
icv vnsQôXrjv eXXinoi rd rotovrov;* coQurj/uevtov rs rt drj neQi
rcov rotovrcov uXX/jXotg uvrtXeyetv , eneayev rj (iaoiXig , xtov
i ouxuiqcov unooyeo&ut xsXsvovou ).6ycov rovrcovi xui dvayxaicov

neQt dtaXeyeodat. 6 /xeyag ds So/teartxog vnoxQtvdttsvog rbv
oro/iaypv uXystv, enXdrrero re orQerpeadut ru evdov xui
eotcona, cog /trjde rpd-eyyeod-ui Svvu/tsvog vnb rijg dXyijSovog.
ol Ss urdxTcog ed-OQvfiovv , exuorog rb nQOoiorutisvov fiovXo-
ao/tevog xvqovv. ol juev yuQ eXeyov Sslv 2io/tavov Stuocot,stv ,P. 354
ixsrrjv rijg^Pco/iaicov fiuotXsiug yeyevrj/ievov, xui /tr) xuranQoSt-

Sbvut , ei Sel rt xui rcov SvaysQcov vno/tsvstv Si' avrov. o*
Se rijv ytoQuv ftuXXov xai rd oixeia Stuatoêtv xai /.trj §rxQ-
17. InXccTTt rdte P.
triarcham (ille enim consilio praesidebat) iratos e curia hominem

exacturos, aut verbis saltem de bstac tam iutempestiva linguae pe-
tulantia obiurgaturos sperabat , ad contuineliam tacuit. Cuin autem
illi contra ne mutirent quidera (quod minime decebat) maior eum
perturbatio incpssit, pro manifesto confusionis et auarchiae haben-
tem indicio si in quemvis e maioribus libere insuitare liceret. De-
,
metrius autem Tornicius insolentiam non iercns, Quid hoc rci ?

inquit, ad democratiamne Romanum imperium redigemus, ut uni-
cuique fas sit consulere ac dicere pro libidiue aeque in gravioribus
ut in levioribus et prudentioribus sua decreta approbandi uecessi-
,
tatem imponere? Quid tandem hoc stolidius fieri queat? Cumque

iam inter se altercari iuciperent, imperatrix. se interponens, eos
cohibuit hortata , ut, istiusmodi sermonibus alienis omissis, de ne-
cessariis disserercnt. Magnus domesticus dolorem stomachi et tor-
niina simulare silcreque ac si cruciatus ille sibi vocem eriperet.
,
llliimmodeste mutuum obstrepere, dum quisque propositum con-

firmare nititur. Quidain enim Sisnianum Roinani iuiperii supplicem
conservaudum non prodendum asserebant, eliamsi eius causa quip-
,
piam tluiins patieudum forct. Alii magis regionem et propria ser-

vauda tuendaque uee propter fugitirum barbarum iu pracvisa pcri-
,
11 CANTACUZENI
A.C. i34i P&qov Irvsxa cpvydSog sig nQOvnrov xivSvvov iftfiuXXsiv ocpug
avrovg. y.ui rotuvra ersQcx uvriXsyov nQog uXXrjXovg y.ai fio-
ijgru fiaaiXeiu enXrjQOvv, ndvrcov edsXovTCOv yvtoftug y.ui \prj-

cpiafiara nQorsivstv vusq rcov xoivfi XvatrsXovvrcov. cog Sh
entnXeov rj tptXovstxia naQsrsivsro xai uovfttpcovot xutg yvto-S
ftatg rjauv , 6 nurQtuQyrjg cog Srj xi fteya y.ai d-uvftdoiov (is-
ftovXevftivog „iftoi Soxstv" ecprj „~ioftuvov nQog jbv rrjg rov

B &eov Sotpiug vscov xurucpvystv. davXia Sh avrov rsriftrjftivov
c
vnb ndvxcov , ooot Ptofiaicov s[iaoiXsvouv , e'S,etvut y.ui rjfttv
evnQOOconov dnoXoyiav nQog rovg ''AXsEûvSqov &io&ui nQe- 10

cftevrug, cog ovx e'S,6v unoonuauvrug rov txirrjv rov &eov na-
QuStSovut nQog ocpayrjv , fidXtora ndvxcov rovxo uyog eva-
c
yeoTurov y.ui naou rtov ndXat y.ui rcov vvv Ptoftuitov vofii-
£,6ftsvov." ol fihv ovv noXXoi rtov nuQovrcov eisdsiuouv rrjv
(iovXrjv, cog uQiorrjv y.ui ovvsrtoTurrjv y.ui Svvuftivrjv fidXtoruiS

dnQuxTOvg unoniftipat rovg \4Xs'E,uvSqov nnsofisvTug , ovvo-
V, 2 88?WJ'Tag ijSq v.ui avxovg rtjv rov TiQuyfiarog uvuyxrjv. rov
ftsydlov Sh Softsorixov cpdsyyoftivov ftrjShv , r) [SuotXig nQtoxa
Cfihv xursfiiftcpsro rijv dxatQiuv rrjg vooov, ecp' ovrcog uvuy-
y.uiov y.uiQOv xui Ssoftivov (iovXrjg ysysvrjfxivrjv enetra Shio

eleye nQog uvrov , cog , si fthv y.ui uvrco sv eystv r) rov nu-
tqiuq/ov Soxst (iovXt) , toonSQ drj y.ui rotg aXXotg ovviSo'£ e >
xai avrfj , entvsvout tog xuXtog eyovot rotg Xeyoftivotg , xui

rovro int&ic&ut niQug rfj ôvXf. ei Si rt (iiXrtov avrto xai
g. r]utv em. ED. P , tifilv P. et M.
cula sponte incurrendura. His atque similibus verbis concertantes,

palatiurn clamoribus implebant, cunctis ad communem utilitatem sen-
tentias ct placita sua in meclium afferre sagatentibus. Cunique sen-
teutiarum contentio ingravcsceret, patriarcha, quasi nimirum ncscio
quid magnum et admirabile consulturus, Mca opinione , inquit
Sismano in aedem Sophiae transfugiendum est quam cum ab onini- :
bus imperatoribus asyli iure honoratam constet, licebit et nobis

honestum Alexandri legatis responsum reddere nefas fuisse nobis ;
Dei supplicem abstrahere ct aliis interficiendum transdere quando ;
id in scelere omnium impurissimo a Romanis semper numeratum sit.

Mulli igitur praesentes consilium hoc in caclum fercbaut optimum-
que ac prudenlissimum et ad legatos Alexandri ut qui iam ipsi ,
cjuoque recusationis necessitudinem perspicerent, re impeifecta di-

mittendos , longc oportunissimum iudicabant Tacente magno dome-
stico ,Augusta primum de morbi cius importunitate , tempore tam
ancipiti et consilio egcnte querebatur. Deindc admonebat, si pla-
,
ceret ei patriarchae ratio quomodo aliis ac sibi placuissct , vultu

,
anuucrct , atque ita dicta confirmaret ct consultationi finem daret.

HISTORIARUM III. 2. ^3
Xvone XioTtQOv ereQov Soxet y
to vvv ftev etvut Siu Tt)v uvjovk.C. i34i
vboov tbv ovXXoyov StuXvetv , ud&tg Se Qutouvrog, ôvXevot-
o&ut ntQi T(3v uvtiov. o Se fttxQOv intoytov , y1 Soxehi flOt"
£(ff] „ftr) niQi tov ftovXeveo&e
, Tiyv unoxQtotv noteto&ut. ov
5yuQ vvv vfttv r) oxiiptg usqi Xoytov svnQOotantov , uXXu ens
/Qr) tu xeXevbftevu vn *AXe'$uvSQOv nQuxTStv , sits noXsftstv
avTto. vjueig Se neoi tov nQOv&eo&e (lovXeveo&ut uajivrsg , d
l
TieQt vofu/Ltcov xui Sixuttov tcov nuQu Ptoftutoig StuXiyso&s ,
tooneQ uv tt %tg xui *AX£§uvSqov 6 xuTuvuyxuotov r]V TOtg

loPtoftuitov vbfioig nst&so&ut. 6 S' lotog eQSt, tog ovx i.uoi ,
uXXu Ptofiutotg ol vdftot ovxot xeivrur iftoi Se elg vbftog ex

nuvzog TQonov tu ovvoioovtu iftoi ^Teiv. iftiv Se ei xui
2toftuvov eêoTt TOig uovXotg xuTuxQvnTStv ieQOtg, uXX' ov
d/jnov xui noXetg xui xtoftug xutuxqvxPsts iv Toig TOtovTOtg ,
\~ovSe fiotov uyiXug xui notftvta nQofiuTtov xui Tr)v uXXijv nt-
Qtovotuv Trt v iv roig uyQoig, i'£ tov iftoi jrjg uStxtug i'§ioTUt P. 355
xoftt^so&ut notvug. nQog ovv xot toiuvtu /qtj plovXsvso&ut ,
ov nQog unoXoytug tvnQoatonovg. iyto Se bXiyov Ssiv vvvi
ftiftrpoftui xui iftuvTto } oti xui bntooovv sig TOtovTOvoi nQOrj-
*oX&t]V Xoyovg. stQt]Tut yuQ i'£uQy~g xui insrprjtpta&t] ys vnb
nuvrtov , inst fttjSsig uvrsins ftrjSiv iitv to~ ioyujm ti tlno-
xuXvcpdjj , oiyuv %bv nQtorov. ti Sr) ftt] iw iv ioyuTOtg tstu-
3. Soxti ri P. 5. 4ftlv P. 8. Siultye oOat P. io. oV lotas P.

16. xois pro rljs P.
Sin quitl aliud mclius et utilius haberet, 'se in praesentia propter

eius tent itionem valetudinis conciliura dimissuram ubi se ex illa :
recreassct, de iisdcm denuo actuios. Domesticus paulum se colli-

{•ens ,Vidcniiui mihi , ait , non rcspoudere ad ea, de quibus ven-
lum cst in consiiium. Non cnim nunc de sermonibus honesta spe-
cie conlictis quaeritur, sed num , quae Alexander postulat , con-
cedemla , au potius annis cum eo depuguandum sit. Vos autem
posthabita consultationis materia , de iure institutisque Romano-
rum disputatis: perinde ac si esset, qui Alexandrum posset etiam
cogcre ad obtemperandum Romanorum legibus. Qui dicet for-
tasse , non mihi , sed Romanis hae leges praescribuntur : ego
unam banc lcgcin agnosco , omni ratione mea commoda perse-
qui. Quamquam autem vobis in sacris asylis Sismanum licet
absconderc , urbes tamen et castella in iis abscondere non licet;
neque armcnta boum et greges ovium ceterasqae in agris fa-
cultates, ex quibus mihi poenas iniuriae persolvetis- Huc itaque,
non atl spcciosas rationes accoinodauda est ^'vobis deliberatio. Ego
vero, parum abest, quin me ipsum accusem; jqui neseio quomodo
ad bacc dicenda piolapsus sum. Dictum est enim ab initio et ratum
ab omnibus habitum (ucino siquidem coutradixit prorsus) : si quid
H CANTACUZENI
A.C. i34i yuivco , dXXd xai rm nQcoTco xai /idXiOTa s^dQ/oyxt xov (iov
XsvxrjQiov xoiavxa eSo'§s xai v/ctv ineyr/tpio&r] ys xotg naoiv
cbg XvatxeXij , nQoaijxs oxtqyeiv xai avxbv xai neQuixiQto 710-
XvnQuy/iovetv /irjSiv." rijg ûatXiSog Se ivuyovorjg /idXioxa
Bxui intonco/iivtjg nobg rovg Xoyovg, ,}
ovSe xu xoiavxa xaixoiS
ye oXiya bvxa excbv eivui icpdeyû/itjV." nqbg Si} xu xoiavxa
ev&vg b nuTQiuQ/rjQ uixiug dnoXvcov euvxbv, „uXX' iycb" eins
„nQcoxog xui uvxbg /irt Sev etvai nqbg xu C,rjXOv/uevuxijv fiovXr)v
S/toXoyco. ov ydo 'AXe^dvSQbp neqi evXbycov xui /ir/ xoiovxcov

unoxQioecov /isXrjoeiv , dXX' oncog o nQOv&exo i'£uQ/ijg , eigio
TtEQug, ei Svvuixo , dyuyrj. ov Sij evexu xui avxog ov nQog
Xbyovg dXXd -nQog ixetvo
, cpt]/ii fiovXevxeov elvai." xu tac$
Se ev&vg xui xcov Xotncbv inix\Jt]cptau/ievcov ndvxcov , inei 6

/teyug So/iioxixog uveaxt], xui ol uXXol ovvuvioxtjoav xai o
CovXXoyog SteXv&t]. oqcov Ss xai nQoreQOv icpteuevov 6 /liyugtS
So/iioxtxog xbv nuxQiuQ/t]V xijg uQ/ijg xcov nQay/tdxcov, xai
{.Lijxs fiiu ôvXb/tevog xijv iniyeiQtjoiv iniysiv ,
(ov yuQ rjfiov-
7îxo dxovaicov uq/hv , dXXd noXv /idXiaxa fiovXo/ievcov xai
/uqlv eiSoxcov rijg uQ/ijg ,) uXXcog xs xui SeSoixcbg , /iij xui
jiQO<puoig ix xovxov oxdaecog dvucpvij xui noXi/iov i/icpvXiov,io
c
«§ cov cbg eixbg Stuip&uQrjOO/iivtjv avveuiQU xr)v Pto/iuia>v rfle-
/loviuv , y.ui nuvxbg oio/ievog d~uvdxov inuy&eax£QOv xr)v ai-
xiuv tcov Seivcov nuQaaystv avxbg • (Sio ovSh plaoiXecog ext
postremo revelatum sit, ut primus taceat. Atqui si non inter po-

stremos collocato, sed et primo et curiae longe principi talia visa
sint et a vobis universis confirmata pro utilibus , par est me ipsum
quoque boni consulere et ultra nihil curiose perscrutari. Hic cum
imperatrix. eum acl porro dicendum enixius impelleret ac perurgcret,
Nec ista , inquit, tametsi pauca, libens protuli. Tum palriarcha
haec vora sentiens, statim ut se culpa liberaret, ego primus, inquit,
etiam ipse fateor, consultationem nostram nihil acl ea facere , quae
in quaestionem aclducuntur. Non enim Alexandrum curaturum,
cum ratione an secus ei respondeatur sed quomodo ab initio sihi :
proposita ad finem perducat si possit. Quocirca et ipse non de

,
verbis , sed de illo alio consilia agitanda sentio. Aliis omnibus

protinus adstipulantibus, et post magnum domesticum consurrectione
facta, conventus est solutus. Ceterum iam ante ceruens magnus
domesticus, patriarcham acl imperium aflectare viam , et conatum
eius vi reprimere nolens (haud enim invitis sed cupitlissimis et de ,
imperio sibi gratias habentibus imperare cupiebat) praeterea timcns,

ne qua inde seditionis bellique civilis occasio nasceretur, c quibus
verisimile erat collapsuruin Ronianum imperium et r omni morte
horribilius arbilratus, tantis aerumnis sese origiuem et caput esse
HISTORIARUM III. 3. 2^
MQiovToq , xahoi noXXd noXXuxtg nuQuxsxXrjxoTog , ijfriXrjos A..G. i34i
ysvio&at (iuotXsvg,) ioxinTSTO fihv xui kqotsqov Tr)v rjysf.io-V.aSg
riav dno&aodui xui dnQuyftoovvr] tov iniXotnov (iiov tf v , D t
oVifo *<prjv , tov qjdoQug uvTog utTtog 'Ptoftuioig xuTUOTtjvui

5nuv otiovv uvsxtotsqov vofiiQtov. cog ds xui xutu tov ovX-
Xoyov uv&udcog xui &Quod(og tov Xovfivov nQX>g uvtov dtsi-
Xc/ftivov ,
(fiuXtaru yuQ nQog uvtov tov Xoyov dnOTSivso&ut
€
tprj&q , nuvTtov tiov tots Ptofiuioov xui voftit,6fAfvov xui ovrot
nQCOTOV ,) ovdsig intTtftrjosv , ovds ifiifixpUTO Ttjg uxui'qov
lonaQQrjoiug , toansQ uQ/r)v vofiioug oruoscog iftcpvXiov to toi-
ovtov, &uttov rj ifiovXsTO coQfirjro unayOQsistv Tr)v UQ/r)v.
y. tov ovXXoyov sig Tr]v voTSQuiuv inii P. 356
Mstu yovv
xui uvTog xui nuTQtuQ/rjq naQtjouv iv (iaoiXtioiq , nQog §u-
oiXiia i/Q?t TO firjvvTrj xui TOtuvTU uvttj idrjXov oV uvtov ,
i5a>£, stnsQ t)v utQSotg uvtm nQOTsd-^vut. ix &sov ,

(av\6q d' av
strj tcov Xeyofiivcov /uuQTvg, cog dXrj&rj ,) (iaoiXia ftev iv ^tootv
tlvai , avTQV d' ixsivov tov Suvutov dv&sXiofrut , anuouigHi
xui nuay onovdjj xui nQod-vfiiu nQOsiXsTO uv uvToq
yjr)cpoig
dno&uvstv vusq tov ixstvov tjjv. insi de tw ftirQa xui ^corjq

apxat TsXsvTrjg sxuotu) tuXuvtsvovti tovtov etfo^s tov TQOnov ,
ixsivtp ftev ofioXoyslv nQOorjxov /uQtTug Trjg nSQi rjfiug oocpijq
oixovofiiug , avTOvg 6s sxuotov o,tv av strj uvtco ts nQOorjxov
xai XvatnJ.eg axonstv. o 6r) xdfioi oxsxpuftivw nsî iftuvTOv y
i3. (laaikfa P. 17. auxov dV Ixelvov P.
nnde nec imperatore adhuc superstite, quamvis multis saepe ab eo

precibus fatigatus purpuram induere sustinuit: cogitaverat quidem
,
prius dignitate ultro abire et reliquum vitae curis et negotiis va-

cuum decurrere quod , ut modo dicebamus, quidvis tolerabilius
,
duceret, quam Romanis a se pestem evenire. Vcrum ut Cbumnum

in consessu superbe et impudenter se perstringentem (ad se enim
potissimum eius maledictum pertinere censebat , omnium tunc Ro-
manorum et opinioue et re praecipuum,) nullus de intempestiva
libertate increpuit aut accusavit, hoc ipsum civilis seditionis
exordium forc ratus, citius quam volebat, potestate se abdicandi
desiderio captus est.
3. Krgo die proxime sequenti cum ipse et patriarcha essent
in palatio, per eum imperatrici haec renuntiat. Si fuisset a Deo
in cius relictum arbitrio (ipso teste, vera se dicere,) utrum mallet
imperatorem quidcm vivere, se autem pro illo vitam ponere quasi ,
omnibus punctis omnique studio et alacritate praeoptaturum fuisse

niori , ut illi vivcre diutius concederetur. Quoniam vero Deo uni-
cuiquc sua fata dispensanti ita placuisset, aequum esse eidem ut
sapientissimo rerum nostrarum statori,gratias agere ethominum quem-
libet pro se, quid sibi conveuieus utileque sit, circumspicere. Hoc
26 CANTACUZENl
A.C. i3|i eSo%e Sstv tcov /ttv nQuy/xuTcov unoo/Jo&ut ' ovvstvai Sh tov
eniXotnov unQay/toovvr^ ftiov, oncog uv Svvco/tut, StuyovTa xut
i/iuvT(tv. ovTto Srj Soûv, ijSrj y.ui ooi xutuSijXov noico." tov
CnuToiuoyov Sh nvv9uvo/tevov Ttjv ahiav , St fjv uv't(o toi-
uvtu nQog Tr]v (iuatliSu nuQioTrj liyetv , xul nQOT£QOV /thv$
w eqpuoxs TOvq TOtovTOvg OTQi(pstv Xoyto/tovg xui uvuyxuTov
otead-ut d(piGTao&ui tcov nQuy/iaToov. o Si /t£ tu/iov uvi-
nsio£ Tr)v ftovXrjv dvuxukvnTStv , ovShv stsqov elvut , f/ oti
Ttj nQOT£QUlU XUTU TOV OvXXoyOV UXUIQ03Q tov Xov/tvov xui
dvorjTCog nuQQrjotuou/tivov xui iuv tw io/UTto unoxuXv(p£rrj ,10
oiyuTco 6 nQcoTog qpu/tivov , ovd' r) (iuoiXig ovt' avTog fjyu-
vuxtijout£ nQog Tr)v avuio/vvTiuv , ovSh Sixrjv eScoxe Ttjg dvo-
tjtov ylcoooulyiug , uXX' icprjav/uouTS TOig Isyo/tivotg , cooneQ
etQrj/tivov /trjS^vog xutvov." 6 nuTQtuQ/rjg Sh ,,ft /thv xui itg
akXrj nQog Tovg TOtovTOvq" hX^ys „X6yovq rjyuysv uhiu , uv-iS
Tog uv eiSîrjq. £t S' uvtov tovtov evexa /wvov nuQo'$vv&£iq ,
DoQyjj q)£Qo.f.t£Vog nQog i/ts t« xui Tr)v (iuaiXiSu , uyioTaofrut
rijg StoixrjO£cog iyvcog tcov xotvcov , ovts Sixatu notsig , ovt£
nQOorjy.ovTU ouvtw, eyco ts yuQ io/VQtL,o/tut tovxcovi tcov
Xoytov ur) uxrjxoivat nuvreXcog • xui dixutog elvat u^tco 7W-20
OT£V£o3ut nuQu ooi' oto/iui dh xui Tr)v fiuatXiSu tu tau i/ioi
sqiiv. av rt v£yxs otyij , ei uxovoui T£ owifiutvs

ovSh yaQ
V. aooTW»' Xoycov xui nQog oh stQijo&ut oirj&ijvut. Sto aov xui Sio~
se sibi iara pracstitisse visumquc verum administratione ccdcndum

et quod superest aevi, sibi , quoad ficri possit , soli viveutem , in
curarum vacuitate consumcndum. Huius suae voluntatis cain csse
iguarain noluisse. Sciscitaute autcm patriarcba causam, quid ei in
meutem veuisset, talem ad Augustam mittere nuntium,
respoudit:
pridem se votvere ct abdicationcm rectiouis sibi
istas cogitationes
neccssariam arbitrari. Quod vero eum ad meditata cititis patcfaci-
cnda incitarit, non csse aliud, quam quod pridie Cbumnus in con-
vcntu importuue et insipicnter ac sinc fronte illud cffutiveiit , si
postremo rcvelatum sit, taceat primus: quam impudeutiam nec im-
peratrix, nec ipse patriarcba aegre tulcrit, nec malediccntiam istam
punivcrit , sed perinde ac si nibil diceretur novi, in dicto istoc con-
quieverint. Excepit patriarcba. Num alia praeterea res te commo-
verit, ut hoc diceres, tu nosti si propter hoc soliun
: cxacerbatus,
mibi et imucratrici tanlopcre irasceris, ut rei publicae regendae mu-
nus abiicere constitueris nec iusle , nec ex tua diguitate facis. Nam
,
ego me verba illa Chumui omnino nou audivisse, tibi cou(irinare

possum ct mihi tidcm hiberi aequuin est putoquc iinperatricem
: :
cadcm niecum confessuram. llaud euim voccm tcnuisset, si audi-

vissct ct te tactum credidissct. Quaie te oro quacsoque, uti vcrbis
HISTORIARUM III. 3. 27
fiai tcov ngbg xrjv fiuotXiSu Xoycov unoo/io&ut , ov qpuvhqv A.C. i34»
tivu iooftivoov inid-rjxrjv tcov xuxcov. 6 d" ovx uvirj , uXX P. 357
ixiXevev unuyyiXXeiv , ywv ûfv, <jp«'o-xcov, toj> Adyov ôrov

i/.eivov t6v noir]ouvTU tt)v Tugu/r)v , iatos d£ T«a x«* «Ha
5e/eiv dvixq>ogu iv rfj yl/v/jj. uvtixu ftev ovv nuTgtug/riq
inoiei t« xexeXevoftivu xul Trj fluoiXiSi unr)yystXsv , oaa
/U£/«g Softiouxog ngog uvtov StaXe/&eirj. rj Sh eXntdog ts
e$co xui niga ngooSoxiag Xoyovg Tutg uxouig eioSeûftivrj,
iîninXrjXTO Sh
r)vtuTO fihv ini Toig Xeyofiivotg
,
o,Tt to tov ,
lof-ieyuv S0f.1ioTiy.0v neiouv , toiuvtu ts iv&vfiqdrjvut, xui ngog

amrjv elneiv. Oficog eavTr)v uvu).a(lovou,uvTefir)vvsv uvio> , fir)
nuvTunuoiv uvtm ngoorjxstv Tovg xoiovTOvg Xoyovg , ovSh rfjgB
avTOv Siuvoiug d'8,iovg sivui , ovSh Ttjg ngog fiuoiliu cptXiug,
t)v ix naiSoov a/gi xai elg ToSe /govov uXXr)Xoig SteTrjgrjOUTS
1 5« SoXov xui xu&uguv. Stb ovSh

neii)eo9ui olu ts eiui, oog nuga-
cpgovovvTog evexu dv&gconov ngor)/&rjg eig Tooomoy xai ogyrjg
xai Xvnr\g. iyco Sh ftrjx dxrjxoivuv tov dv&gconov Xiyovrog
hfioloyoo , fir)T ei ngovgyov notr -
xai ovvifiutvs nv&iod-ui , t
oaoSai xoXaZetv tov einovTU. ovSh yug uvxbg ov iXuTToo

aoSvvafiiv e/etg rj iyco , xoXutetv ts Tovg ngooxgovovTug xui
ovyyvcoftrjv nugi/etv , dv id-i).r\q. ei fthv ovv ixeivoov evexa
roov Xoyoov ftbvov uyuvaxTeig , nugu ouvtov fiuXXov rj nug'
ifiov ngoor)xsi Xufifiuvsiv Sixug. si Sh xui Tivog sTigov Siy , c
talibus ad eam supersedcas , quae praesenlibus malis non parvo ad-

ditamento futura sunt. Ille non se flectere, et iustare ut impera- ,
trici nuutius iret: nunc quidem illud verbum sc-lum esse_, quod
turbas coucilaret fortasse autem alia quosdam inclusa habere in
;
pectore , quae prodere nolint. Statim igitur patriarcba ad impera-

tricem refert , quae a magno domestico acceperit, et iussa efGcit.
Quae tara inspcratos et inexspectatos sermoues auribus bauriens,
contristatur ct ad stuporem miratur quid eum ad haec cogitanda ,
et sibi eloqueuda perpulerit. Tamcn ut se collegit, ei vicissim

nuntiari iubct: Nulla ratione haec ipsum loqui decere neque eius ;
ingenio, neque amore illo quo se ipse ct imperator mutuo dile-

,
xerint quemque a pueritia usque ad hoc tcmpus purum sincerum-

,
que conservarint, digna esse. Quocirca se crcdere etiam non posse,

eum propter homiucm fatuum eo iracundiae aegritudinisque proces-
sissc. Deiude se nec audisse quid diieret; nec si audirc coutigisset,
opcrae pretium censuram fuisse, hominem multare, quando ipsemet
non minorem quam ipsa et punicudi a quibus oifensus sit, et
, ,
ignoscendi si velit
, auctoritatem habeat. Quaraobrem si propter
,
illud verbum durataxat iudignaretur, a semetipso magis, quam ab

illa poenas sumere convenire. Si quo alio sibi opus sit, quod ipsa
28 CANTACUZENI
A.C. i34i07rf() u/qi vvv uyvcooTOv ifioi , Xiyeiv ûqqovvtu , cog nao'
ifioi SvoxoXov iooftsvov firjSev , ojiso av ooi xutu yvcofir/v r\
,
ti fir) Tidvzt] tcov uSvvutcotutcov eirj." toiuvtu fiev rj ftuoiXig

tcqoq TOvg xov fieydXov 6o[.ieoTr/.ov Xoyovg dney.QivuTO. o
S' eopuoxev , uvtov re navTunuaiv rjyvorjxivuv Trjv SvvufUvS
xcov Xoycov xcov uvtov , y.ai fiuoiXiSu xrjv Sidvoiuv rcov yivo-
fxevcov fidXiara cog tioqqcotutco e/eiv. tva Se avTog ts eiSijg
xui (3uoiXt6i cpQuorjg, cog Sixuia Siavoovfiai , cog e/co neî tcov
TiQuyfiuTcov uxovaov. Ttjv fiev eftov ts xai fiuoiXicog ixeivov
nQog uXXrjXovg ix naiScov uxQOTarrjv cpiXiuv ov t' uv uyvo-io
oirjg , woneQ eixog , xui rj (fuoiXig nQog Tr)v oixeiuv SiuTQiftov-
Dff«. bau fievroi ys nQog (3uoiXiu t6v ndnnov , noXifiov xui

uo/ofiivov xui TeXevTcovTog ots tcov uXXcov dndvTcov noXXug
,
y.ai navroSandg vnooTUVTCOv Tug fieTufioXdg ndvTCOv uvtltstu- ,
y/xivtov, o/eSov sig ia/UTrjv unoQiav ovvqXdfrrj uvtco nQ0&v-i5 ,
fxcog ovvrjywiodfitjv , firjTS otofiuTog cpeiSofievog ,

firjTS /Qrjfid-
xcov , fti'jT' uXXov tcov oixeicov firjSevog, uXX' iv tcms fcuXiOTU
ineiyovoL tcov xulqcov y.ui Seofiivoig yvrjo/cov cp/Xtov, nuVTU iyi-
vofirjv uvto) xui tcov SeovTcav iviXinov ovSev , xai fiSTu ro tcov
nQuyfiuTCQV eyxQUTr) yevio&ai, oau rs nQog xovg e^todsv 710-20
Xefiiovg , xui "EXXrjvug Xiyco xui ûQ^doovg , xai nQ()g xovg
F. 358 evSov inifiovXovg , cooneQ aXXog tov uvTog , xai avyxuTeiQya-
L,6fir/v xui ovvSiicpsQOv avT(i) TOvg vneQ suvtov novovg xui
6. yiyvouivwv P. w.olxtav P. et M. \% uqos tqv ante
7iobs add. P. ndltfiov P. et M.
usque nunc ignoret, cutn Gducia aperiat: nihil fore, in quo cius
animo uon libenter gratificatura sit , nisimulto raaxime ad praestan-
dum impossibile fuerit. Sic imperatrix magno domestico respon-
dcnJuin curavit. Qui ad patriarcham Et tu penitus vim verborum :
meoiuni ignoras inquit, et Augusta a cogitatione eorum, quae

,
iiunt, abcst longissime. Ut autem et tu scias, et illi exponas, quam

con iniqua in corde meo versem audi, quis sit meus de re publica :
sensus. Meam cum dcluncto imperatore a pueris perfectissimam

amicitiani , et te nescire credibile est; et imperatrix in palria
adhuc dcgeus, nosse qui potuit? Quod vero ad belium contra avuni
et inccptum et finitum attinet, quando reliquis omnibus multnm
et varie immutatis omnibusque adversantibus in extremas fcre ,
difficultatesdevenit, quam promtus ei adiutor extiterim , uec cor-

pori meo , ncc pecuniis nec alii cuipiain rerum mearum parccns;
,
sed tempoiibus miseris et amicos germanos requirentibus , omnia

ei factus sim, nullumque officium praetcrmiserim; et postquam
rerum summam obtiuuit, quantumad externos hostes, Graecos in-
quam ct barbaros, et ad domcsticos insidiatores attinet, quoiuodo
ego tamquam alter illc ei collaborarim, et cum eo ac pro eo miilta
IIISTORIARUM III. 3. 29
xtrdvrovg, (ico yug Xiyeiv Tr)v dtoixrjoiv tcov ngayituTtov , wÂ.C i34»
avrog nuvTU novov vcptoTU/tevog uXvnov uvtw xai unorov ,
c
inoiovv Ttjv ug/r)v ,) nuvTeg /isv uv eideiev Pcoftaioi , uvtojv

auqyioTUTU fiocovrcov tcov nguyftuTwv , xui ovfifiugTvgrôuisv
5iftoi ' tcuv uXXcov ds nuvTcov ftuXtoTU t) (luoiXig , oou fir)
fiovov vnb tcov nguy/iUTCov , dXXu xui ûotXicog aviov Tqv

ngog dXXr)Xovg rj/tcov 6/iovoiuv , Tr)v nuvTug , cog iyouiui , xui
xovg nuXui xui xovg vvv vnsgsXuououv ini cpiXiu v/ivov/ti- V. agi
vovg , oucfcog dtSuaxo/iivrj. icp' oig ovx olcpsXstafrut /tovov

\onug* sxutsqcov ovvifiutvev dXXu xui tov u/gi vvv /g6- B
i]filv ,
vov svx'LsioTUTU (ji(itcoxivut. utouov ovv , tov ftev ngoTOv

yoovov unavxu /xr/binoTS /trjds/iiuv uSoîug ng6(puotv nugs-
o/rjxiruL i/iavxfjj , vvvi Ss txovTi XotSogiug u%ia xui ftiu-
xpscog noistv. dv xe yug uyvorjoug , ol xuxmv tu nguy/iuxct
\5/cogr osi
t
, iuavT(J) /isv dSo%iug , TOig Xoinotg Ss 'Pco/tuioig
(ffrogug xui xtvSvvcov aiTiog xutuotco , ovSe/tiuv nuguiieto&ui
dixuiog ovyyvco/irjv uvxog nag' iftuvTO) xgiTtj. uv ts xui ow-
oncov , (bonsg rt Sr/ xui inioTUftut oucpwg , enena xutuuuXu-
xiL,oifirjV Siet xov firj Soxstv iv xuigotg intxtvSvvotg Tr)v ug-
zo/ijv fts&isofrui, ov XotSogiug u'S,iog ptovov j dXXd xui Sixr/gC
xijg io/UTrjg, oti , xuirot ngoetScog , vni/ietvu excov eivut
xuxog 6(p&fjvut xui fiijTS xatgotg , firpe nguyfiuatv coj diov
/grjoao&at eiStog. ov Ss evexa xivSvvojv xs xai uSoîug eyitov
\\. oIojv pro oi P. ig. xcxiqoTs , inl xiySvvoig P.
gravia periculosaque sustinnerim (sileo enim cle administrntione,

quo pacto oianera ego laboiem perfcrens, imperium ipsi facilliiiium
reddiderim,) Romani omnes scire possunt, rebus ipsis mauifeitic-sime
clamantibus et testimonium ferent; praeque omnibus impeianix,
,
quam non experientia tantum , sed ipsemet quoque imperator cle

mutua inter nos concordia docuit quae quidem tanta fuit, nt opi- :
nione mea omnes et antiquos et receutes ab amicitia nobililatos

superaverit. non modo vicissim nos adiuvari
Uuclc sed eliam ,
usque ad hoc tcmpus in summa gloria vixisse contigit. Turpe

igitur, me, qui antehac nunquam ullius dedecoris occasiouem mihi
praebuerim, nunc sponte ac libentem maiedictis et reprcheusione
di^na committere. Sive enim nescius quo miseriarum res evadent, ,
mihi quidem ignominiam, celeris autem Romanis pericula exitium-

que creavero, nullam vel me ipso iudice veniam sive etiam ani- ;
madvertens ( quemaclmodiim iam liquido scio) tamen emollescam

timorc ne scilicet dubiis ac formidolosis tcmporibus imperium
,
videar dimiltere , praeter vituperationem crudelissimum quoque

siipplicium commerebor: quotl quamquam praesciens sustinuerira ,
volecs ignavus et ncque occasionum, neque rcrum bene utendarum

,
3o CANTACUZENI
A.C. i34i dnaXXuTTStv ifiuvTOv. xunot ys ovSs ftuaiXiSt ts xai TOtg (la-
ctXstog nutaiv ix Ttjg aSo'S,i'ug TuvTijoi xut tcov xtvSvvcov cocpi-
XstUV TIVU sE,eOTl 710QI%SIV. TJV yu,Q ttV TOVTO nttQUflV&lOV ov
cpavXov. cog uv ds ftr) Soxco Tovg vtisq tcov fiaotXstog naiScov
novovg xui xtvSvvovg dnoStSQuoxstv , vvv ftsv iv Ttjg stQrj-S
vrjg TOtg xutQOtg , ots firjTS noXsftog ovSsig, ftrjzs xuxcov

uqooSoxiu ftrjSsftia , nuTQiuQ/rjg ts xui ovyxXrjTog ufiu ftu-
BatXiSt id-vvovTcov Ttjv ttQyrjv xui tu ix Tumrjg tlyu&u xui
Tug Tifiug xuQnovo&cov. iuv Si noTS ovfifiairj noXsfiov Tiva
dvacpvtjvat, xivSvvov unstXovvTU fiaatXicog Totg natoi , Tor'ro
avrog rjSrj nQO&iificog ToTg xtvSvvoig sfinuQs^co ifiavTOv , xui
7] ovvStaocoaco Tt)v uQyrjv uvTOtg rj vnsQ ttvTcov tiayovfievog
nsoovftat , cog uv iftoi fttv ot nbvot xui to xtvSvvsvstv , vfitv

Ss to svTQvrpav TOtg nQuyuuot xui avicov xuTunoXuvstv , firj-
Ssvog nttQSVoyXovvTog , nsQiyivono. xicpuXutov Ss tcov XoycoviS

tcov sficov, cog sortv ovSsv to nstoov , coonSQ xu,i nQOzsQOv ,
p 359 sys o&at tcov nQuyfittTcov

- Ttjg uQyijg. cog uv Ss xui SQyotg
Xsyco xctTttStjXov nottjoco , Ttjg avvij&ovg xadsSQctg sûvuoTugj
T
ecp' stsquv XttdsSovftut , iv' slSsirj ts ficxotXig ts xai vfietg
cog ovSsv rjSrj to xcoXvov, stsqov tivu, , ov uv fiovXrja&s uvToi,io
TOtg nQuyftuatv scptoTuv." ovTtog eincov , icp' stsqov fiSTsfirj
Tonov , coanSQ SQyco nuQaycoQcov stsqco Trjg uQyrjg. 6 nuTQt-

UQyrjg Ss toiuvtu oqcov ts xui uxovcov, „axXrjQog ioTtv 6 Xo-
5. iv TOis T>fs flq. xaiQols M. .4. xaranoXaxivsiy P.
peritus videri. Quam ob causam et discriminibus et infamiae me

decrevi subducere: unde nec ad imperalricem , nec ad imperatoris
liberos aliquid emolumenti redundabit: esset enim hoc non exiguum
solatium. Ne autrm labores propter filios imperatoris capesscndos
vitare existimer, nunc quidem in ista pace, cum nec bcllum est
ullum , nec malorum exspectatio, patriarcha et concilium una cum
impcratrice imperium regant, eiusque bonis et honoribus perfruan-
tur. Quod si aliquando arma, imperatoris liberis pcriculum denun-
tiantia,movebuntur, rursum impigre hostium telis me obiectabo et
aut imperium illis servabo incolume aut eorum causa in mcdio
certamine occumbam ut ego quidem labores habeam et pericula,
:
vos autem omnibus copiis affluentes, delitiis et gaudiis dediti,vitam

niillo impediente transigatis. Caput denique et summa orationis
meae est , re nulla iri, ut, quomodo antehac, impe-
me adductum
rium administrem quo facto simul quod dico comprobem, e
: et
sella consueta surgens, alibi scdebo, utAugusta et vos scire queatis,
nihil iam obstare quo minus alium qucmpiam e vestra sententia
,
tantis relius pracficiatis. Haec fatus in alium locum, tamquam ,
ipso opere aiteri imperium cedens, concessit. At enim patriarcha

HISTORIARUM III. 4- 3*
yog' etne „yai ftdXioxa Svvdftevog rrjg ipvyrjg rrjg ftuotXiSog A.C. 1341
xu&txio9at." o 8' }
,uXr]&rj Xiyetg" etprj „xai eSet ye ftrjSev
rotovrov ftrjxe eiQrjo&ut, ftrjrs elvai. vvvi Se eig xooovxov

avdyxrjg ovvqXufrrjV , toaxe xuixot xcov aXXtov ftdXioxa anuv-
Sxcov, boa eig nuQUftv&iuv xui rtov noXXtov uveoiv uvtuotov ,B
oou fiaoiXiSt ix rrjg (SuotXitog nQOoeyiiexo xeXevxrjg , Xiye-
o9ut fiovXoftevog in uvxrt g , ivavxttaxaxa nodxxeiv iftuvxto
Svotv evexu. tj yun unouxxelv nuvxeXtog uvdyxrj, tj tpuvXtog
xui ovy r\ nooofjxfv , uQyeiv. elxe roivvv nQuxxovxog firjSev ,
voxui fj fiuoiXig itprjavydôty&eg xai nocorjv x>)v uQyrjv, tog
oiofiivrj Stoixeto&ut uvdyxrj ndvxa unoXio&ut •

nuQ* iftov ,
elxe xui qpavXcog xui fir) xuxd xo Siov uQyovrog, xov uvxov
tqouov ndXiv qpS-eiQeo&ui avftfiuivei , xui nQOoixt ye avxov
ov xotg uXXotg ftovov , dXXd xui ifiuvxto xrjg ftoy&rjQtug otpei-
i$Xetv Sixug' cbox' uftcpoxiQto&ev XvotxeXeg ,
yvtoQtfta xuvxu yi- C
veodut xf\ fiuatXiSi, xuv ei ftiXXot ruQayr)v xai Xvnrjv nQO-y. 292
'£evetv. fiiXxtov yuQ neî rcov ytvoftivcov tog eyovat ftuirov-
auv , Sifia aoi xe xui rotg uXXotg rd Sioviu ftovXevoao&ut
neQi rijg UQyrjg, rj dyvoi-oaouv , dXiyto voxenov ftr) rovxcov
lOftovov , uXXu xui rijg ovfifirjOOftivrjg fiXdftrjg ivexa uyuvuxxetv.
c
8'. O fiev ovv nuxQtuQyrfi ndvxu unr^yyeXXe xfj ftaot-T)
h'St. rj S' uneQ ovx' av noxe uvxr) Stevor)9rj ,
ftrjd' exiQOv
Xiyovxog inei&exo dxovouou, nQtoxa ftev vno rrjg Xvnrjg otSh
3. elQSto&at, P. 5. xal twv add. M.
hacc videns et audiens, Durus est, inquit, hic scrmo et qui animum
imperatricis gravissime vulnerare possit. Vera loqueris, ait dome-
sticus, et sane niliii horum neque dici oportebat, ncque Geri. Nunc
autem eo necessitatis compcllor, ut quamvis prae omnibus maxime,
quaecumque ad consolationcm moerorumqnc lcvationem pertinent,
qui ex obitu impcratoris multi ad imperatricem confluxerunt, apud
illam dicere velim, faciam tamen, quae solatio illius plurimum re-
pugnant idque duabus de causis vel quia omnino cessandum, vel
: ;
quia male et contra quam fas sinit, impcrandum est. Seu igitur
me feriante, etiam imperatrix vacaverit, credens, ut nuperrime a mc
impcrium temperari, omnia pessum ire oportebit: seu somniculose
et secus quam convenit gubernante, eadem est exspectanda calamitas,
Etego insuper non aliis solum, verum etiam mihimet improbitatis
poenas dabo ut utrinque referat haec imperatricem cognoscere,
:
etiamsi inde aegra animi futura sit. Siquidem praestat, ut percepto

rerum statu , tecum et cum aliis pro eo ac debet de impcrio consul-
tet, quam ut, eo ignorato, haud multo post non horum dumtaxat,
sed et immincntium incommodorum causa doleat.
4. Haec omnia patriarcha imperatrici renuntiabat. Ka cum
audiret , quae nec unquam ipsa cogitasset , nec alio narrante cre-
32 CANTACUZENI
A.C. 1341 uvTtcpQiyyea&at rt dvvttTO. enetxu icp" ixavciv noXXu odxQva
atyij tcov ocp&uX/icov xuxuyayovaa , „quov ctv" elnev „dvi-
netai Tig oQog Svvuofrat (.iSTuftrjvut , rt tijv fteydXov dofieoTt-
xov yvcofirjv xtvrfirjvttt nQog pQayv. inei ds neQt ixetvov
TOtavT dxovetv eaxt vvv , dneQ ovd' uv nOT£ ivedvftrjSi/v ,5
nQoarjxovarjg ftev dnoXoytag dnoQco . Sftcog ix tcov fidXtoTU
P-$6ofxov xaStxo/nivcov Tijg yjvyijg, notrjaofiat Trjg dnoXoyiag uq-
yrjv. Xiyco toivvv nQog uvtov , cbg uqti vvv cooneQ iêozrj-
xvtav tcov cpQevcov rj xuqco fluSel xui vnvco xuTtoyrjfiivrjv eig
atoSrjatv rjyayeg toov neQtoyovxcov fxs Sstvcov. nQOzeQOv yuQ ,ro
ei xui fxuXtOTa oaqpcog Trjv paotXicog rjniOTttfirjv TeXevTrjv
aXV ovv, eiotovTog ts oov nQog ifts , xdxetvov iSoxovv , cooneQ

eSog ?jv , ovvetativat xai untovTU avvineaSat, xui fiovovov
xai tpSiyl-aa&ut iXoytô/nrjv ixetvov , oxs StsXiyov nQog ifie,
xai oXcog fiSTQiuv tivu iXoytt,6firjv Trjv nsQioyovodv fie tcovi^

xaxcov intopoQav. vvvi Se, coonsQ Ttvbg nuQunexuafiuTog uq-
SivTog, nuvTU cpatvsTat tu svSov ovtco ov tcov eXniSmv f/fidg,
Bvq>'cov iq)evuxit,6fiedu, anoaxsQrjaag, yv/xvd naQsaxevaoag t«

nQuyftttTtt xccSoqcJv , xai 1:01)5 fisv ifiovg oteaSat nalSag 6q-
tfavovg naTQog, eavTtjv Ss yrjQSta xui rotg ix Tuvrtjg xuxotg-i.o
avvtayrjfiivrjv. dXXu Tt av Ttg cpatrj tj xai XoytaatTO neQi
oov ; nozcQOv cog intXiXtjaat Ttjg dxQOTUTrjg avvacpetcxg xui
10. uaxiuv pro Jstvwv P. 14 cp(riy r eo&ai P.
didisset ,
primum quidem prae dolore nihil respondere poterat.
Deinde cum diu largas in silentio lacrimas efFudisset, Facilius, in-
quit, persuasisset mihi quispiam montem transferri , quam mentem
magni domestici ad momentum teroporis immutari posse. Quoniam
ergo de illo talia iam est audire, qttalia mihi nunquam succurre-
runt, quid apte respondeam, peuitus haereo. Verumtamen ex iis,
quae me praecipue momorderunt, respondendi ducam initium. Dico
igitur (quasi enim praesentem alloquar)Tu modo vel ut mente alie-
natam aut sopore profundo veternoque demersam, ad sensum cir-
cumstantium me malorum perduxisti. Prius namque, elsi certo
sciebam imperatorem esse mortuum, nihilo minus cum tu ad me
ventitares, ctiam illum, u t consueverat is, ad me putabam ingredi
tccumque abire ac tantum non etiam in tua ioqucla illius af-
,
fatus haurire. £t omnino mediocribus quibusdam malis cinctam me

arbitrabar. At nunc velut peripetasmate sublato , interiora patent
omnia: sic tu spe, quae nos ludificabatur, erepta, res nudas aspe-
clni subiccisti et filios quidem meos iam pupillos , me autem vi-
duam et miseriis cum viduitate coniunctis implicatam spectatoribus
exhibuisti. Quid autem dicemus de te aut quid cogitabimus? An
te obiitum esse coniunctissimae illius necessitudinis et admirabili»
rr)g &avftaorrjg ixetvrjg qptXtug ftuotXscog rrjg nQog oe, fj
d<« a.C. i 34
rb ftiye&og ovde nioievstv eiyov ol noXXot ; uXX' ovx otoftut
t)vvr)oeo&ut, ei ye xui ftdXtora ifiovXov. oifxai yuq et rig
rr)v iv uvd-QConotg unuouv qjtXtuv ovXXuflcov , enetra nobg
5naQudeiyfxd rv &eXrjoete oxonetv , i'S, ov rolg uXXotg re xu-
xeivu) rr)v avrrjg loyyv i'S,iorut xurtSetv , av ftovovg
vftug
nuQucYQUftoov , cog xui rovg OQOvg ravrrjg vneQpuvrag , ix
rcov intXoincov i'S,evQi'oxeiv , o,rt uv etrj , netQuo&ut nQcorov •
rooovrov ov rovg qptXovg ftbvov uXXu xui idiuv uvrrjv rrjg

,
loqptXtug e&eo&e xurbntv, xui rovro ovx ix rcov nQurroftircov

fibvov rjv oquv , xui (JuotXicog de rjv uxovetv noXXu noXXdxtg
qpd-eyyoftivov , cog xui qptXrdrcov xui yvvutxbg xui ovftndvrcov.,
cog einelv ,
yQrjfturcov rr)v eig oe qptXiuv nQorjyotro. nbreQOv
ovv cog fiev intXiXrjout rrjg (iuotXitog qptXtug, ovSe rw Xtuv
i5ovxoqjuvrix.M rovg rQonovg einetv i'S,iorut' ori Se fiefivrjfiivog
uyrcouoretg xui rotg âotXicog nutoiv ivuvrtug 77 nQOorjxev
unoSiScog uftotfiug fterd xr)v ixetvov reXevrrjv ; uXX' ovre
TOvro oov, coonSQ ovSe rb nQcoiov. ov ftr)v uXX' ovSe TcoVy>a g3
nQog ifii oov Xbycov, ovg exdorore, xai fiuotXitog ^covrog, St-n
ioeS,ieig , u'S,tu ru SeSoyftevu vvv. ov yuQ Srjnov ye intXeXrôut ,
cog noXXovg dycovug xui xtvSvvovg xui d-dvurov > ei oibv rs
einetv , vneQ rrjg iftrjg coqpeXetug xui rcov nutScov erotftbrurog
9. rrjs om. P. ii. tjy ante 6quv om. P. Sk om. P.
amicitiae , quae imperatori tecum fuit , quam proptcr maguitiulincm

credere imperitum vulgus non poterat? Atqui hoc te uequire opi-
nor , etiamsi velis. Sic enim statuo, quidquid est in genere hu-
mano coniunctionis et familiaritatis , si quis in unum colligeret,
deinde ad exemplum aliquod respiccre vellet , ex quo et aliis et
sibi vim eius liceret perspicere., vobis solis practeritis (ut qui etiam
terminos huius transcendistis) inter alios potius id investigaudum :
usque adeo non amicos tantummodo quoslibet, sed ipsam quoque
insidentcm in aniniis amicitiae ideam speciemque exsuperastis. At-
que hoc uon in iis solum, quae agebatis erat observare, sed impe- ,
ratorem praeterea saepenuraero inultis verbis tcstificantem audivi-

mus te sibi etliberiset uxore et, ut breviter dicam, rebus omnibus
,
cariorem esse. Nura igitur ne insignis quidem calumniator te huius

amicitiae oblitum, memorera autcm nihilo minus improbe agere
liberisque imperatoris post eius obitum alias quam debuisti gratias
referre dicere poterit? Atqui non magis hoc tuum est, quam prius.
At vero nec tuis sermonibus quos sempcr, ctiam vivo imperatore,
,
mecum habebas, conscntientia sunt, quae statuisti. Non enim e

memoria cxcidit tibi profecto, ut multa tc certamina variosquecasus
et mortem quoque ipsam , si dici fas est, pro meis Gliorumquc
meorum rationibns turbulentis temporibus promptissirae subilurum
Cantacuzenus JJ. 3
34 CANTACUZENI
A.C. i 34 * eivat , xuiqov xaXovvrog, vno/uevstv toyvQiôv. ov vvv na-
QOVTog , st oot i'£,iXiyyso$ut ini tcov eQyeov evnQeneg, avxog
iQStg. srt Se ovS' iftavrfj Tt avvotSa aoi nQoaxsx.Qovxvtu ,
P. 561 dXX' i'£ otov nuQeyevbftrjv iv rotg fiaaikeioig oXxotg, ovSev
dnoSiovouv ovt' evvotuv , ovre Ti/iiijv tj TuSeXqjfp xovtu) na-5
qetybfxrjv ,
/zuXXov Sh xai nXeico nuQanoXv , baov ixeivov ptev
ovre Ted-)'£(orog ifioi Tig fiXufirj , ovt cocpeXeta ^covrog experut,
tooovto Stfoxtoptivov • ov Se xai ^cov xd /uiytara dv bvrjoatg,
c
xai dno&avcbv ovShv tjttov i/toi re xai Totg Pco/xuicov nQu-
y/tuot Xv/tuvfj. iyeb Se xairot noXXd avveiQeiv eyovou xaiio
dnoSstxvvvut St' avrcbv , cog ovts ov/icpeQOvru , ovre Sixaia
iftovXsvoco , ixetvo /tbvov iQco , rd aXXu xaraXtnovoa. si yuQ
nuQtbvru Tivd bSbv rcov intcpuvcov xtvt avvifirj yvvatxi avv-
Brvyetv , yrjQsiq /xev avvovat] xai TOtg ix ruvrrjg xaxotg f xai
naiaiv oQcpavotg xai /trjdeva rbv nQoarrjab/ievov eyovot nQoa-i5
rerrjxviq xui Std ruvra noXXovg vcpoQco/ievrj rovg xtvdv-
rovg xai Seo/iivrj rtjg SvaTvyiag oixretQat xui avrrjg nQO-
arijvut xai rcov nuiScov , ovSev ereQOV eig Stxaiov Xbyov nQO-
fiuXXofiivrj rj rrjv evyivetuv xai Trjv naQ' uE,iuv xaxonQuyiuv ,
ovx eSet xui oe xui ndvTa bvrtvovv ojog ov , tcov aXXcov d/te-20
Xijaavra , nQOvotav notrjouo&ut rijg yvvuixbg oorj Svvurr) ,
xai dtyoyQecog rovg vneQ ixeivrjg vo/xioat novovg eig evxXeiug
8. Toaovxov M. 9. fj/iiv P. 16. taijxag P. 18. xai add.

M. ig. naQci ccl-lav P.
asseveraveris. Qua quidem necessitate nunc praesente, an re ipsa

te ac redargui pulcrum adeo tibi sit , tu videris. Praeterea
refelli
non mihi sum conscia oiTendisse aliquando voluntatem tuam sed
, :
ex quo in domum imperatoriam nupsi, aeque ut fratrem meum

germanum Sabaudiae comitem te colui ac dilexi : imo vero multo
ampiius, quod ex illo mortuo neque detrimenti quidquam , nec su-
perstite quidquam commodi , tantis a me terrarum spatiis disiuncto,
adipiscar. Tu autem quantum prodesse potes vivus (potes autem
longe plurimum) tantum mihique et rei publicae Romanae nocere
potes mortuus. Quamquam porro multa queam adhuc adiungere et
inde ostendere, te neque frugiferum neque iustum cepisse consi-
lium, omissis aliis , illud tantum dicam. Si cui viatori coutingeret,
in muliercm aliquam nobilem incidere, viduitalis calamitate confli-
ctantem , cum liberis orphanis , tutore prorsus destitutis, et idcirco
multa metuentem aspera, orantemqne ut aerumnarum suarum mi-
sertus, sui liberorumque patrocinium susciperet, et argumenti ad
iaipetrationem nihil afferentem nisi nobilitatem suam et condilionem
infelicem ac se indignam nonne oporteret, et te et quemcumque
:
tui similem, ceteris sepositis, curare talem feminam quantuin in te ,
esset, laboresque pro ilia non recusatos ad celebritatis iustiliacque

Xoyov xai Stxaioavvrjg ; ei toivvv tovto (tbvov ijaxsoev dv eigA.Q. 13^
net&cb , Tiva uv evnQOoconov dnoXoyiuv unoSotrjg, el avTOV c
je tovtov x.ai noXXcov STeocov io%VQOTeQcov nuQOVTcov , dna-
QuiTrjTog ocp&fjg. dto aov Seouat , TUVTtjg dnooTrjvat Tr)g fiov-
5Xrjg xui /ur) noocpuoecog evexu (iiy.Qag i(te re y.ui vrjntovg nut-
Sag Tovg e(tovg, cboneQ ev (teacp neXdyet vuvv fQfj/urjv yvfieovij-
tov, yuTuXtneVv. d.XX' iiz' uvTOg nQcoTog ive&v(t/jd-rjg, ayutQOV

ijyrjaaa&at xai (ivqicov yi(iovoav Tr)v 3ovXr)v xaxcov , t
eld-' eTe-
Qfp ovfiftovXevovTi inetoSrjg (tr) tcov cpiXcov ixeVvov , dkt'
,
\oty&tOTOv rjyeta&ut xui 00 i (tev nQog ttjv evx.Xetuv xui Tr)v

Ttur)v, r)(tVv db noog uvTtjv inifiovXevovTa Tr)v ocOTrjQiuv
c
nQOod-rjoco d' oti yai nuoi ToVg Pco(tut'cov nQuy(tuot xoivfj.
iycb 6e ei xai (tr) ucp eavTtjg avTr) to deov ovvecoQcov , cb; d
ovSe(ti'a Ttg Irsoa xotvrj ToVg nuat PefiatOTeoa acoTtjQta , r)
i5t£ ToVg nQuyfxuotv , coontQ yui ^covTog flaotXecog, icpeoTuvut,

£§ avTcBv yovv tcov (luoiXecog Xoycov , ovg neQi oov noXXdx.tg
inoteVTO nQog itts , (tdXtOTU 6e nQO Ttjg TeXevTrfi (tix.QOv ,
i/,Qr)v oweVvui ro ovvoVoov. dvuyei(tevog yuQ ini yovuot ToVg
i(toVg, oov nuQOVTog , ,,o (iev xutQog" ecprj „T/jg i(tijg tjv.et
toTeXevTTjg. oh 6h /qij oxoneVv , *oncog i(tov (tr) uneXfrovTog Xo-
yi(T(ioVg Ttotv rj xui Xoyotg ivtcov unuTtj&eVou, eTeocp Ttvi nQO-
o/r/g tov av$Qa TOVTOvi Stcooafxivrj. ei yuQ tovto ovftfiuiij
i3 tSs add. M. 14. npclyfictOi pro nclai P. ig. naotovTOS

P. et M. , napovTOs V,
rationem repntare idoncos Si ergo hoc dumtaxat ad persuadendum

?
sufficcret, quem, amabo
defensicais colorcm habcbis, si hoc ipso
,
multisque practerea firmioribus argumentis suppeditantibus inflccti

haud potuisse videbere? Quapropter te obsecro , muta istam nicn-
tcm et noli tam lcvi occasione me cum tencllis adhuc fiberis tam-
quam in medio pelago navim magistro carentem deserere: srd sive
per te in hanc scntentiam es ingressus, alienam et mille malorum
plenam existimes: sive alterius suasu huc es delapsus ne illum ,
amicum , sed inimicissimum et tuae quidem gloriae honorisque, no-

strae autcm salutis imo totius imperii Romani communiter insi-
,
diatorem arbitrere. Et tametsi per me non vidercm quid necesse ,
sit , nimiruni non aliunde certius ac stabilius fore salvam Roma-

nam rcm publicam , quam si tu eius gubernacula teneas, perinde ut
vivo impcratore tenuisti: at saltcm ex ipsis eius sermonibus , quos
de te non raro mecum praccipueque paulo ante mortcm habuit,
quid cxpediret me intelligere oportebat. Recubans enim, tc prae-
,
sente, in gremio meo , Tempus quidem mei ex hac luce discessus

adcst inquit: tibi cavendum est
, ne falsis ratiocinationibus aut ,
oratione quorumdam dccepta , rcpulso hoc viro cuiquam alteri au-

sculfces. Nam ita si fiat, et tu et libcri tui et Romanum impciium;
56 CANTACUZENI
A.C i34§ ovdsv evi %b Xetnov oi ts xai Tixva xai Tr)v uXXr/v unuouv
l
P. 36a*f0»> Pco/iuicov r/ysfxoviuv dnoXio&ui • avuo de nQoaiyovoa,
V. 2o4 uQioiu oavrfj re xui rolg nQuy/tuai fiovXevorj." ei J"^ TOiuvxa
nQog xe (JuoiXicog eStddy&t]V xui nuQ' i/iuvTrjg uvttj tu o/xota
yivcooxco , tiV eyoi Xbyov , olg avTog xuxcog xui cog ov diov5
efiovXsvoco , nsidsod-ui xai uvTr)v exovouv eivuu uv fxev ovv
otg ilnov tt]V UTOniav xai ambg tov nQciy/tuTOg oor/ xuti-
Scov, dnooytj tov t£ xotavxa xui fiovXeveo9ui xal Xiyetv, xul
xcov nQuy/tuTcov , cooneQ eico&ug, eyo/xevog , uvrbg /ihv tu
c
xoivfj ovvoioovtu Pco/iui'oig, xui Ttjg uvco&sv ystQog ovvecpa-io
mofxivr/g , nQUTTyg, i/xoi de nuQiyr\g r/ovyiuv , Tug i/xug
&Qrjvstv xui xbnTSofrui ovfxcpoQug ,

(tovto yuQ e/toi nuQU/tv-
B 9t*et /tbvov xui tlov xuxcov dvuxcoyr),) Sixutu Te b/tov xui av/x-
qjeQOVTU xui ouvtco nQOoqxovTa notrjoetg. uv de nuvru dtco-
ou/tevog xai dnOQQix/Jug , evbg /xbvov yevr\ tov Totg oedoy/te-iS

voig eyxuQTeQelv, nuoi yutQSiv sincov , o xui uvt/) notr)oco ,
ooi &/)oco cpuvsQOv. nuouv yuQ aidco xui yvvuixsiuv uo&i-

vetuv unotrsfxivr/ xui tcov tov ocoqjQOvstv cbonsQ Xoyio/icov
vnb /teys&ovg exTQunstoa tcov xaxcov , xutu /teorjv Tr)v nbXiv

yevo/tevrj xui dvu&stoa eavTrjv ini xivog /xeTecoQOv , lv' 6§?}20
dtu navTcov i'£ixvsto&ui Tr/v qcovr)v, oq&iov §or)aofxuL xai
/xeyuXocpcovoTUTOv • avbQeg ^Pco/xutov ,
/laXXov de xui "EXXr/veg
Cxai fiaQ§aQoi nuvTeg, ev 1'ots , cog nuvxu dnbXcoXe xai oie-
6. sl /ikv P. i i.nfluTtsig et naflixtis P-
universum necessario peribitis. Sin illi morem gesseris , tibi et

rei publicae etiam atque etiam profueris. Si igitur haec ab impera-
tore didici et per mc similiter iudico , quomodo non iueptum
sit, quae tu male et secus quam decebat cogitasti , iis me quoque
libenter assentiri? Quare si ex bis quae dixi , tu quoque, summa
rei indignitate perspecta, baec velle et loqui desieris et ut consue-
veras , in guberuando processeris , ipse' quidem divina te adiuvante
raanu quae in commune Romanis commodabuut efficies: mihi vero
,
a calamitatibus meis deflendis ac plangendis requiem praestabis,

quae sola erit consolatio mea et malorum meorum induciae et ,
quae iusta , utilia tibique decora sunt perpetrabis. Sin contemptis

et abiectis omnibus hoc uno te obfirmaveris , quod tibi proposuisti,
quid ipsa contra factura sim, enuntiabo. Omni verecundia et im-
becillitate muliebri deposita ac veluti prae malorum magnitudine
mentis inops , in media urbe loco aliquo editiore couscenso, unde
verba mea ad omnium aures allabantur, intentissima plenissimaque
voce exclamabo: viri Romani vosque Graeci vosque barbari, audite
perierunt, occiderunt omnia , nec ulla manet amicis apud hoinines
gratia, nec cuiquam vcritas ct iustitia curae sunt j et animi constan-
J
qjfraQrai, xai ovts qtXtug /uQtg ovSsf.ua xstrai naQ dv&Qto-kC. i34
notg, ovt' uXrj&stug pisXsi xai dtxatoovvrjg ovdsvt' Xoytoficov
T£ orsQQOTqg ol'/STai sx tcov dv&oconcov y.al ovXXrjfiSrjV ndvxa
dya&u , sl dr) b ftsyug doftsoTtxog cbonsQ ex rivog dvTinvotug
5svuvTia>TUTOg suvtw quvsig xui Trjg fisv qtXiug sntXsXrjOfie-

vog fiuatXscog, dfisXtjOug de xui Ttjg uvtm nQOGrjxovorjg dXrj-
&st'ug xui dtxutoavvrjg xui qtXoTifitug tcov xuXcov , uvTog fisv
soxsipuTO dnQuyfioovvr] t6v suiXotnov §tov tfjv , ifts de xui
nulbug rovg sfiovg noXXijg vvvi Ttjg xrjdeftoviug dsofisvovg
locbonsQ ti ftuQOg uvbvrjTOv ujisqqixjjuto xui xutsKiusv , cbonsQ
dyvo/joug, si drjnOTS xui ftOQqijv rjftcov syvco rj dxojj nuQSi-jy
Xrjqst tu xud* rjfiug. ovtco de to uqtXov Ttjg orjg yvcoftrjg
xai uotutov xai dftefiatov OTrjXaevGuou , sX ys ovfifiutrj , xui
is&vfeoftui rjdecog , nuQu oov dixug aQXOvoug iftoi Xuftovou.
i5eni TOvTotg de nuotv uv&tg oov beofiui ,
ftrjdsv nuosvo/Xslv ,
dkXu tcov ts Xoycov dnoa/soS-at rovicovi xai tu iisovtu noi-

stv , coonsQ sûQ/rjg e/6fievov tcov nQuyftuTcov.
s . Toiuvtu ftev dnsxQtvuTO fj fiuotXig e'§ uyuv uXyov-p. 363
orjg xue 66'vvcoftevrjg xpv/rjg. 6 fteyug de dofteoTtxog cbonSQ
loeXsy/oftsvog uvTog vq' suvtov , cog Stxutu ts bftov xui nQO-
orjxovTU sq&sy'£,uTO , xui ftrjSev uvTtXeyetv e/cov nQog ovTcog
dn6d'ei'S,iv evuQyrj Ttjg dXrj&etug , nQog nuTQtuQ/rjv ftev eq&ey-B
'§uto ovdev, nuouXuftcbv de uvtov, slostoiv sig fiuoiXtdu. rj
io. dnenni\pctTO V. , dnSTQfyctxo P. ct M.
tia , summatim, bona omnia ab hominibus demigrarunt: siquidem

maguus domesticus ceu vento reflante sibimet ex diametro contra-
rius evasit , et amicitiae , quae illi cum imperatore intercedebat,
oblitus, ueglcctaque , quod minime decebat,
vcritate atque iustitia
et honestatis amore posthabito, ipse quidera , qtiod superest anno-
rum, per incrtiam traducere constituit: me autem liberosque meos
nunc aliena et multa solicitudine iudigentes, ita reliquit ac si ouus
inutile reiiceret: quasi nesciret , ecquid unquam nos de facie nosset
aut res nostras auribus accepisset. Sic auimum tuum a colenda ami-
citia alienuminconstantiam tuam omnibus palam prodam et, si
et
ita res etiam laeta moriar , poena de te sumta. His de
tulerit ,
causis rursum te oro, ne turbas movcas sed verbis istiusmodi tem- :
perans, ut ab initio solcbas, rem publicam administres.

5. Hoc responsum e nimium dolente et afflicto pectore pro-
fectum remisit imperatrix. Magnus autem domesticus tamquam a
semctipso convictus , cani iusta ratiouique cousentanea locutam et ,
nihil potis adeo mauifestac veritatis dcmoustrationi opponere , pa-

tiiarchac quidem nihil respondet sed cum eo ad impcratricem in-
:
greditur. Quae primo eius aspectu dolore oppressa, diu largo

38 CANTACUZENI
A.C. i34' /iev oiv sv&vg cog elSe, Xvny xuTO/og ysysvrj/iivr/ , SdxQvoi
nsQiSQQstxo y.ui edQrjvrjosv ecp ixuvbv , rrjg evSov dXyrjSovog
evuQyrj T£X/irjQia xd SdxQva naQe/o/xevrj. inei Ss enavouTO ,
V- 2<j5 Xoyov nQog amrjv o /isyug So/xioTixog ijq/sto tolovSs. „e&og

eoTi Totg dyu&otg uvSquoiv , inetbdv avTotg xiveg /Qr)o(ovTai5
SiaXXuxTutg nQQg qpiXovg xai oxeiovg , idv ti nQog avxovg
r)
bi£V£/Jrcootv , rj xai nQog uyav noX£/i(ovg, rd /.tsv oxXrjQu

tcov dnoxQioscov xui ooa /xdXiOTU Svvutu , xrjv Tfi siQrjvrjv
- C SiaXvsiv xui Si£Q£&i%£iv rbv uxovovtu nQOg oQyrjv, tuvtu
/nev ovyxaXvnT£iv xai nuQiivui, oiyfj' ooa Se nQOorjvr) xai lQ ,
rj/isou nQog SiaXvoeig , tu toiuvtu dnayyiXXuv ,

xui ixuvu
ovx elaTT(o rj ooa rjxovos nQooTiSsvTU xui uuq' eavTOv.
cbonSQ uv ndXiv oi TOvg TQOnovg /io/3-rjQoi xai ovyxQOvsiv
TOvg dv&Qconovg nQog dXXrjXovg r)Qrj/isvoi, t« nQOg OQyrjv
/.tsv dnuyyiXXovoi /ustu nQOod~r)xrjg bou Se nQog SiuXXuydgis ,
iniTrjbeia xai ov/xfidoug, oiconcooi. vvvi be Sr) xui avTog

T(o naTQiaQ/rj /irjWTtj /Qrjod/xevog tcov Xbycov tcov e/ucov xui
ndXw Si uvtov xr)v ysysvrj/iivrjv dnoXoyiuv nuQu oov /x£/.iu->
irrjxcog, sdsiou /xij zrjv i/irjv ipv/rjv , oiSuivovouv xui cpXsyo-

13 /isvrjv vno Xvnrjg t avaxjjv/siv fiovXo/i£vog xai xuTaoxsXXsiv ,2°
TOiavTU ecp&iyl-uTO rj/x£Qu xui nQOorjvr). nQog oe Se ovts TOvg
e/tovg dx£QUiovg Slsocoouto Xoyovg ,
/xrjT av ndXtv olug stv-
/sv dnoXoyiag unr)yysiXs xai nQog i/xe. aXX' dv&' iTiQcov
6. idy ts P. 10. nSQtiyai P.
humectavit ora flumine et lacrymis intestinum cruciatum tcstata est.

Postquam quievit magnus domesticus sic eam compellavit. Usita-
,
tum est viris bonis, cum pro pacificatoribus aut ad aniicos et co-
gnatos, si quid inter eos dissidii natum fuerit aut etiam ad hos.tes ,
capitales missi fuerint , quae in responsione duriora sunt et quae-

cumque tum pacem distinere, tum audicutem irritare ad iram pos-
sunt , ea silentio tegere ac praeterire: quae autem lenia , mansueta
et ad compositionem idonea, ea renuntiare ac non pauciora iis, quae
acceperunt, de suo apponere. Quomodo contra improbi et qui ho-
mines inter se committere constitueruut , quae ad excitandam ira-
cundiam valent cum auctario nuntiant: quae autem ad reconcilia-
,
tioneni et pacta ineunda quadrarent , illa reticent. Nunc quia ct

ipse patriarcha verborum meorum ad te intcrnuntio usus sum rur-
susque pcr eum responsionem tuam accepi, timui, ne animum qui-
dem meum ira doloreque tumentem et ardentem refrigerare ac
reprimere volens tam placida et mitia protulerit: ad te autem
,
nequc mea verba iinportuniora scrvavcrit nequc rursum , quae ,
respondisti retulerit: sed alia pro aliis locutus

, nuuc ad tempus ,
nos conciliet, pauloque post dissidium inter nos maius et gravius

evega elntov , vvv fxhv $iuX\u$£i ngog xulqov, voreQOv 6-e A.Qffiî
hXiyco (xeiCco xui ftuQvriouv xuTuoxevuoei yeveo&ui rijv diu-
tpOQuv. ov Sr) evexa xui avTog , ei toluvtu ovTcog eiQrjTui
tcuqu oov , delv eyvcov uxQtjScog /xu&etv, tog uv eiSeirjv, rj /qtj
5xui neQi tcov entXointov notrjouo&ai Tovg Xoyovg" xui ndvra

t)ie'£eX&cov, ooa nuTQtuQ/rjg nQog uvtov StuXe/&eirj invv&u- ,
veTO uvTtjg , ei xai uvTrj tovtov eiQrjTui tov TQOnov. icp'
anuoL Se ovvTi&euivrjg tog OQ&cog xui uXrj&cog yeyevrj/tivotg

„ovxovv ," einev „ei xui nQog tu eniloina TQu/ecog do£coP.364
lonQOocpeQeo&ui xui aneQioxenTCog ,
(irjSe/tiuv eiiov xuruyivco-
oxeiv (xtjt' uneiQOxuXiuv, litjt' uv&uSeiuv xui d-QuovTTjra tcov
XQoncov u$ico , uXX' el Tig nQOoeirj xui Totg Xoyoig utu%iu ,
sxeivrjv (iev nQOoXoyii.eo§ui tcov nQuy/tuTtov tt} uvuyxrj , iiioi
Se nuQe/eo&ui ovyyvco/xrjv tog vn uvtcov ptuô/xivw. iyco vo-

i5/xi%co nuvru ovtlvovv , oorig LieXXeL xaXcog xai ij&og xuTUOxi-
nreod-uL uv$Qog xui Tug Ttjg yjv/ijg oQ/nug onoiag e/ei ,
(itjts
TOlg e^co&ev neî avTOV noooi/eiv Xeyouevotg , (itjt' uvtov

scp' eavTOv oxonetv iv olg xaiQotg ovx in ixeivto rjv %6 t«
pe(3ovXev/tiva Svvaod-ui eig %Qya uyuyeiv , dXX' rjvixa eS,eoTt
20/tuXiOTa /Qrjod-uL ttj Svvuuei. ei yuQ tots (trjSiv tl qjutveTut B
tolovtov Sqcov , olov uvtov av Ttg oirjd-eirj , o/oXfj y' av eio-
ineiTa (xeTufiuXstv 6 TOtovTog 'iXoiT' av. toivvv xai avTog
sqco (xeTU nuQQrjoiug neoi iuuvTOv , tog ovve nQOTCQOv ine-
&v(trjoa eig pluoiXicog o/rjfxa (xeru/tefyuL to uuqov , xuito*
18. dcp* iavTOv P. 20. cpatvoiro M.
efliciat. Quapropter num haec vere abs te dicta sint, accurate co«
guoscendum duxi. Mox omnia repetens, quae ex patriarcha audie-
rat, num eadem ipsa dixerit sciscitatur. Qua ut recte et vere
relatis assentieute Igitur, subiecit magnus domesticus, tametsi de
,
reliquo ferocius me et inconsideratius videbor gerere^ nullius me

aut ineptiae aut arrogantiae audaciaeve condemnandum: sed si qua
fuerit in oratione mea confusio ac perturbatio, illam rerum neces-
sitati adscribendam , mihi ut ab ipsis coacto ignoscendum autumo.
Ego arbitror unumquemque, qui mores et affectiones alterius probe
perpensurus et dispecturus sit, neque iis , quae foris de eo dicun-
tur, debere attenderc: neque illum per se ipsum considerare,
quibus temporibus consulta implendi potestatem non habebat sed :
quibus maxime sua ei libertate ac potestate uti licitum est. Si

enim is tum nihil horum committere videbitur, qualia quispiam
commissurum putaret, hic in posterum haud quaquam ingenium
immutaverit. Proinde et ego de me dicam libere, nec ante cupi-
visse praesentera habitum mutare cum imperatorio, quamvis toties
a superstite adhuc beatae memoriac imperatore invitarer , n<?que
4o CANTACUZENI
A.C. i34« noXXd noXXdvig vnb neQiovrog 1'n rov /uuyaQaov fiaotkicog
ivetvov naQuy.Xrj&eig , ovxe vvv iQco. ei yuQ roiovroig sqcooiv
dronotg ovviftutvev uXcovat , xt xo vcoXvov rjv , ots, (iuotXicog
zSTslsvTrjyoTog, umog nuQuXuficov rovg naldag rovg ivetvov,
t« fiuotXetu yuTSGyov iv cpQOVQu , xcov ts svSov dorpuXcog y.u-5
CTeyOftivcov , y.al tcov s'S,co ndvrcov, rcov ftsv svvoivcog iftoi diu-
vstftivcov , rcov de vnonTrjooovTcav rr)v dvvuftiv xr)v iftrjv v.ui
ovds ToXftcovrcov uvTiyQv^siv , rr)v oivovQOvouv uystv sig rpcog
xuvtuv rj rr)v int&vfuuv ftuXXov vutu noXXrjv xov y.coXvoovTog
rr)v iQtjfiiuv ivnXrjQovv ; vvvi Se ov fxovov ovdsv toiovtovio
SsdQuycbg rj fiefiovXevfiivog rpatvoftat , dXXu xui rovvuvrtov
nuv. iv dorpaXeta. yuQ ndorj xui TOvg (luoiXitog nutdug yui
V. 296 ff£ a%Qig ivdx/jg rjfisQag ix rtjg puotXecog reXevr/jg SturrjQrj-
oug , ftsr iveiv/jv t/jv ts cpQOVQav dnrjyayov tcov fiuatXetcov
rjv uvTOg iyyufrtdQvoag rjv , yai uXXrjv vuTUOT/joug, oorjv nQogiS
io xcov intftovXevoovTcov iocog ini%etv xug OQftdg ey.Qiva av-
DTog uQvetv , otvaSe dveycoQOW , tcov nQuyptUTCOv iyofisvog
coonsQ xui ^covrog ftuotXicog , nuoi nuQutvcov , ovftôvXsvcov
SedtTTOfievog rutg unetXutg , ftrjSev vscoTSQiXetv , uXXu xu&u-
quv y.ui udoXov rrjoetv xui Tr)v evvotuv xui rr)v SovXetuv 0012,0
re Oftotcog y.ui nutoi rotg ootg , v.ui S/jXog cov cog Stvug int-
&/)ooiV Totg vecoTeQtovot vai tov nokeftov uvrog uvaSeôftevog
inhQ vficov. Tt ovv av rtg eXnoi , tots fiev ftr) (3ovXrj&rjvui
10. rrjv add. M. 16. iniôvXsvOdvTcov coni. ED. P.
iam cupere. Si cnim huiusmodi nefanda cupiditate irretitus fuissem,

quid tandem erat impedimenti quando mortuo imperatore ipse, ,
acceptis in tutelam eius filiis, palatium custodia muniebam , et qui

erant intus tuto tenebantur. qui autem foris , eorum alii bene mihi
volebant , alii potentiam meam
formidabant, nec hiscere contra
audebant ,
quo minus latentem intus
ambitionem foras exererem
vel potius in tanta intercedentium solitudine cupiditatem meam
satiarem? Quod tantum abest , ut fccerim aut meditatus sim , ut
plane contrarium fccerim. J\am te et filiis imperatoris usque ad
diem ab eius interitu nouum tutissime in palatio servatis, postea
praesidium a me ibi collocatum deduxi et alio imposito, quantum :
ad insidiatorum , si qui existerent impetus cohibendos suffecturum ,
censui, domum recessi moderamen impevii, quod vivo imperatore

;
habueram resumpsi: omnes hortans, omnibus suadens , minarum

etiam terrorc interposito, ne quid molirentur novi sed puram et :
candidam tibi acque ac filiis tuis benevolentiam obedientiamque

praestarenl nec dissimulans , me novarum rerum auctoribus poenas
:
irrogaturum bellumque pio vobis suscepturum. Quid ergo? tunc

quidem noluissc me dicet quispiam, cuin possem uunc autejn velle, ;
deSvvrjftivov , vvvi de (iovXbftevov , ftr) xrjg lorjg Svvdftecog A.C. 1 34»
evnooetv; dXX' ovdev rfcxov cboneQ xui xbxe uvxbg xe dv Sv-
vuo&at iayvQioutftr(v xui vftetg ovvoftoXoyrjoaixe iftoi' cooxe P. 365
ovxe TiooxeQov , ovxe vvv ix xov ni] dvvao&at dneoybftrjv
Srcov xay.cov , uXX' ix rov fidXtora ftrj povXeo&ut xui xcbv opav-
Xoxurcov x/)v rotuvrrjv oieo&at fterafioXr]v. ei ovv ovxe tiqo-
reQOV , ovxe vvv , xuixot Quora xuranQu£,uod~ut Svvuftevog,
ovdev xoiovxov , oiov uv xtg vnonrevoeie ,
(3e8ovXevfievog co-
qp&r]V , nQOor/y.ov y.ui neQi xov ftiXXovrog iftoi SuQQetv y.ui
loftr) xotg ovy.ocfuvxutg nQoosyetv y.ui XoyonoioZg noXXotg xux'

ifiov tfvrjoofievoig, ovde yuQ neî ftiy.ocbv xtvcov xui evxa-
xufQOvrjxcov dtafiaXovaiv , dXXti neî xov Cfjv vfttv iÛQxrj-
aovot xbv tpbfiov , ?] xu ye bevxeQa, neQi xov ftr) xaXcog xai
cog nooorjxov, dXX' uioyQtog xui dveXev&eQcog xai SovXevovxag
i^lxeQC) Lr v t
, o xui avxb rotg ei&ioftivotg uQyetv ovdevbg &a-B
vuxov devxeQOv eig uXyrfibvog Xbyov. oxt Se xotovxot tpvr]oov-
xut noXXoi , ov oxoyuCeofrut e§eoxtv rt fitv , dXXu xai outpe-
cxuru eidivut. fiuotXevg ftev yu.Q xvQtog avrbg xcov nQuyftd-
xcov cbv xui firiSefiiuv firfi' vtp evbg rcbv nQarrofievcov vcpo-
zoQcofiwog eêraotv , ru ftev avrbg ey.tbv etvat , elneQ iftovXero,
yuQiLeaSut rtotv tjdvvaro , ru 6' locog dv xai tjfteXetro. vvvi
de ovdev rotovrov iêorui ovdevi, dXXu ndvra ovv Xoyco xai
3. avvofioloy>jaei£ M. 17. xcd add. M. 21. xi 6oov pro rv-

oiv P.
cum tantae potentiae facultas non sit ? Atqui non minus hodie,
quam tunc iec posse vos iuxta niecum confitebimini.
, Itaque neque
prius ,neque nuuc, quia malefacere nequirem , idcirco abstinui :
scd ideo potissimum quia nolui talemque mornm mutationem
,
pessimam omnino reputavi. Ouamobrem si nec alias non modo,

quainvis facillime possem , quidquam eiusmodi, quale quis suspi-
cetur, me animo agitassc certum est, etiam in futurum niihi fidere,
nec sycophantis et mendaciloquis , qui multi contra me exorientur
asseutiri convenit Ilaud enim in parvis et despicabilibus eorum
versabitur obtrectatio , scd de vita amittenda, aut certe nou honeste
decenterque , sed turpiter et illiberaliter sub altcrius iugo exigunda,
timorem vobis ingenerabunt quod ipsum iis, qui imperare con- :
sueverunt, nullo genere mortis si dolorem spectemus, tolerabilius,
est. Tales autem complures exorituros non coniectura providere , ,
sed manifestissime scire vobis datur. Imperator namque ipse rerum

dominus et nullam in acta sua ab ullo inquisitionem veritus alia ,
quidem sponte , si volebat, condonare 3liis poterat: alia fortassis

eliam negligebat. At nunc nihil tale nlli concedctur, verum omnia
cum ratione et summa diligentia faciendi necessitatem imponam
omnibus : uon solum ob solicitudinem vestri , ne minus quam ac-
4* CANTACUZENI
A. C. iZ\\/n£td dxQtflsiag nQUTTttv dvdyxrjv nuoiv ini&r)aco , o« t^
vfiniQug svsxa xrjSs/noviag ftovov , l'va ftr) iXuTTca ttjv uq/ijv,
ojv nuQsXafiov , dXXu xui ft£t%co xui /feAr/w, xuiqov xuXovvrog,
C dnoSta, dXXu xui (ftXoTtftCug xui So^rjg svtxu ifirjg, ro Si ys

tovto3V nuvTcov xai ftstôv xai 0)0^£qi6t£qov iftoi, rrjg ixst-5
&sv tcov nQUTTO/iisvcov s§£Tuascog xai tcov £v9vvcov, dg avTog

vg>i'£siv ini tov cfo^SQOv SixuoTrjQtov vnsQ tcov sv r) xuxcog
Smxrjfjtivcov fiiXXco. tu Ss TOiavTa Tolg sid-to fiivoig uftsXstv
xai XvftuivsoSui Totg Srjftooiotg xai ra 1'Stu ix rrjg qj&OQug

, navTt
ixsivtov av'§stv tco SrjXov , cog ovx sotui uvsxtu , cootsiq
avTO-vg sixog tov Tr)v toiuvtijv dvdyxrjv uvTOtg inuyuyovTa
ix ftioov not£tv ti&so&ai Std anovSijg. tovto Ss aXXcog
avTOtg ovx uv i'§soTat , sl ftr) nQOTSQOV noXXu tpsvSrj xui
ovxocfuvTtug nXdouvTsg , ixnoXsftcooovatv rjfiug dXXrjXotg. sig
ooov Ss uTOniug i'S,sXuo£i ra nQuyftaxu rjfiiv , uv ovftfiij TOt-i5
D avTa xai avTr) fisv av ovvoQtorjg ovoa ovvsTr) , aacpi-
,
gtsqov Ss StSu^to xai avTog. rj yuQ ifts nuQU nuvru Stxuiov

loyov dvdyxrj dnod-vrjoxstv, SQyov ysy£vrjftivov avxotfuvTtug xui
StupoXrjg , uvd~Qtonov ov ftovov svvovv fiuatXu xui TOtg ixdvto
nQoarjxovotv vfttv ini tooovtov /qovov s%rjTuoftsvov dxQifitog ,20
l
dXXd xui r« Pcoftuicov nQuyftUTa dSoXoog xui xu&aQcog Stwxrj-
xoTtty ov si xutu Srj tlvu Tv/rjv nuQU âQûQOtg Srj tigi avvi-
V.297 fiatvs StuTQtfoiv nOQQto Trjg "Ptoftuicov yrjg, noXXrjg uv rjTS
fiifi\p£cog a\tot Stxaicog xui xaTrjyoQtag , si firj ndaav sfeo&s
2. Iva M. , dXXa P. 10. tp M. , r* P.
cepi, sed et maius et melius suo tempore imperium restituam

verum etiam propter iucensum quoddam nomiuis mei propagandi
studium, quodque his omnibus et potius et terribilius mihi est
propter examen factorum meorum, quod me illic manet, et ratio-
nes, quas apud tremendum tribunal recte aut secus administratae
rei publicae reposcendus sum. Quae socordibus et cum iactura com-
muni suas priyatim opes augentibus intoleranda fore nemo non ,
videt. Itaque probabile fit,eum, qui tali ipsos necessitudine con-

st.riuxit, e medio tollere conaturos: quod aliter non procedet, ni
ante multis confictis mendaciis et consutis sycophantiis nos mutuura,
exasperaverint. Quo vero turpitudinis res evasura sit, si hoc con-
tigerit, et tu pro tua prudentia videre potes et ipse nifiilo minus
docebo. Aut euim me calumniae obnoxium praeter omne ius fas-
que mori necesse est, hominem non solum imperatori et vobis con-
sanguiueis eius amicum , tamdiu diligenter exploratum, et in re
Romaua cum (ide integritateque administranda versatum quem si ;
,
fortuna aliqua apud barbaros procul Romanorum terris degeret

yalde reprcheudendi ct accusaudi merito censeremiui , uisi cum re-
onovSijv inavuyetv xui dvuxuXetodui ,
yQrjobfievoi tj avxto A.C. i34i
nQOorjxev, rj ei fir) uvxbg exolv utQrjooptut xbv &dvuxov , a'AA.'p. 366
h&ekrjOG) noovoiuq iftuvxbv a'S,tovv xui firj xuxungoteo&ui
xotg ftovXoftivotg xr]v oooxrjQtuv , dvdyxrj oov ucptoxuodui xui
Soioêiv ifiuvxbv. xovxov bs yevoftivov , oxt nXeiovg ifioi xav
'Pcofiuiwv ex/jovxai xui nblefiog ifiqpvXiog eoxut yuXenbg xui
nbleoov uvuoxuoeig xui fivQioov (p&OQui nQuyftuxoov xai ovfi-
c
nuorjg, oog einelv , xuxukvotg xrjg Po3fiutwv rjyeftoviug , ndvxot
ovxtvovv oiofiut fir) uyvoetv, xbv xui bncooovv (pQevwv ftexetXrj-
foybxu. oov xug bixug nuQ' ufiqjoxeQoov krjxpexui rjfifov ini xrjg
bixrjg ixeivrjg xrjg (pofieQug o nuvxug fiiXXoov y.Qivetv ôovxug
xui vexQOvg f dig xovxojv aixiovg nuvxojv yevrjooftivovg , ftuX-
7mv b's nuQu fibvrjg oov , xrjg ftrjxs nuQ' euvxrjg xb diov ovv-
isiorjg, firjxe nuQ' iftov fiudsiv bibdoxovxog ôvXrjoofiivrjg.B
i5iyoj yuQ avxbg bitoyvQi%ofiat xui xrjg avojdev yetQog ovvs-
(punxofiivrjg , wg ovbev nuQufirjooftut xojv bebvxatv, ovb' eoxtv
o [is neioet nQocpuotv uvxbv x(0 noliftig nuQUoyio&ut. «
(xev ow ovxoj ninetxug ouvxrjv , ojoxs ftrjbev ftrjbinoxs qpuvlov
ndvxa rjyetoSut nQuxxeiv xui
'koyiteo&ut neî ifiov, d/J.u xui
ioSiuvouoSui vneQ oov xe xui fiuotliojg xov oov nutbbg , xovg
be StufiuLXovxug TjyetoSut ovxoqpuvxug xui xotvovg iy&Qovg,
xui ftrjbinoxe uvxotg oog dkrjdsvovot fir) fibvov ftr) ntoxevetv ,
uXk' ovbs xrjv uQyrjv avxotg vniyetv ovg nQog xug ovxocfuv-
17. ttfJTOy om. P. 19. xal om. P.
ducendum ac revocandum omni cura ac sedulitate studeretis, eius

ppera ut decet usuri aut si mortem fugieus , saluti meae prospi-
:
cere, nec eara inimicis prodere voluero, ut me ipsum servem , abs

te cogar deficcre. Quo facto plures Romanorum me secuturos
Lellumque civile saevum et crudele emcrsurum , urbes et alia innu-
mcra perditum iri, et Romauum principatum, ut uno verbo com-
plectar, occasurum, neminem prorsus utcumque rationis participem
non cernere opinor. Quorum poenas ab utrisqne nostrum tamquam
auctoribus horum omnium in iudicio illo horrendo expetet, qui
vivos mortuosque iudicabit imo abs te sola potius, quae neque
:
per te intcllexeris quid te facere conveniret, neque me docere

,
volentem attenderis. Equidem Deo bcne propitio ab officii tramite

uusquam deflexurum me assevero nec mortaiium ullus mihi persua-:
debit, ut bello occasionem praebeam. Quare si ea tibi mens, ut

nihil sinistruin aliquando de me cogitare velis sed existimare, ,
omnia me facta et cogitata ad tuendam imperatoris filii tui auctori-

tatem dignitatemque dirigere, accusatores autem meos in sycophan-
tis coininunibiisque inimicis ducere uec unquam illis ut veracibus ,
credere credere autem ? imo uec ad aiucs quiclem cos admittere

j
44 CANTACUZENI
A.C t34« riag , Sixaid rs bfiov y.ul aavrfj rs xui ifioi avfxtpsQOvra
c
CifiovXsvoco y.ai nuoi rotg Pcoftaicov nQuyfxaoL y.oivfj , xui av-
rbg rr)g Sioixr)ascog syso&UL nsi&OftuL rcov
noog xoivcov. si Ss
tuvtu rr)v xpvyrjv ooag dSvvurovouv xui dficpLftoXovg So'£,ug
syovouv nsoi i/iov , tl Sst ocptOL rs uvrotg xdfioi nQuyfxuru5
nuQsysiv , aXXd fir) nsi&Oftsvovg iftoi rd ftsXrito ovftfiovXsv-
ovtl , ifis ftsv sav olxol xu&ijo&UL rr)v unQuyftoavvrjv rjQrj/xs-
vov , avrrjv S' d/ta naTQidgyj] xai Totg aXXoig, noXXotg ts xui
dyud-otg ovot, rd xoivjj ov/icpsQOvra 'Pcoftuiotg nQUTTSiv ; ovSs
ydo dvorjTOg , ovS' ovrcog s£co cpQSvcov syco , cbar' sig nQOv-io
nTOv xivSvvov iftfidXXsiv ifiuvrbv, xui tuvtu ftiXXcov ,
/xr)
yQrjuuTCOv fxbvov tcov iSicov vnsQ rcov xoivrj 'Pco/iutoig av/i-

cpsQOVTCov , aXX' ovS' avrrjg, si SsrjosL , cpsiSsod-aL ipvytjg
(ndvTcog Ss SsrjosL xai noXXdxig ,) ftrjSsftiuv Ss stsquv tcov
Dnovcov xai tcov xlvSvvcov xai rcov togovtcov uvuXcofxdrcov rr)viS
dvrifxiofriav anaLrstv, r\ nQcorov fxsv rb unufrij xuxcov Stu-
rrjQstoS-uL , Ssvtsqov Ss rr)v sni rotg dyafrotg SQyoig svxXstuv
y.ai svSdb,tuv yg to fxr) yrrrjo&uL ov tcov ndvv XafinQcov
,
y.ui nsQiS6'£cov , dXXd rcov tpuvXcog xai driftcog xai ovSsv

uftsivov tcov noXXcov §tovv nQorjQr^/xsvcov. ifxoi ftsv ovv oxs-20
tpafisvtp , rotuvru sSo'S,s ngog i/tuvrbv iSiu rs f/ficov sxdorrg
xui nuaiv dfxov avficpsQSiv. os Ss ngoarjxsL xui xoLvfj fisrd
%cav aXXtov xui iSia oxsipufxsvrjv nsQi rcov avrtov, dr-
i4- rtdvrtoy P. 18. tjrraa&ai M.
iuste et quod tibi ac mihi pariterque Romanis prosit, statueris: et

hac conditione gubernacula recipiam. Sin autem ad haec praestan-
da infirmitalem perspicis animi tui ac de me fluctuant cogitationes
tnae, quid opus est mihi ac vobis facessi negotium ? Cur non potius
mihi bene monenti obtemperatur et ego quidem domi solutus occu-
pationibus quod volui , relinquor tu vero cum patriarcha aliisque
,
:
multis et bonis viris communi Romanorum commodo servis? Non

enim tam insipiens sum , nec tam a recta ratione disto, ut in
nialuin ante oculos positum me praecipitem: idque non pecuniis
mcis dumtaxat pro utilitate publica , sed nec ipsi vitae , si rcs vo-
cabit (omnino autem et saepius vocabit) ullo modo parsurus. Nec
ullam aliam laborum periculorumque et tantorum sumptum remune-
rationem exposco , quam ut primum quiclem tutus sim a malis
deincle propter praeclara facta celebritatem et gloriam , cuius de-
siderio non vinci, haud valde insignium conspicuorumque, sed
eorum est , qui vitam ignavam et inhonoram vulgaremque pla-
ne vivere instituerunt. Mihi igitur , re considerata , ct privatim
cuique nostrum et simul omnibus haec conducere visa sunt.
Tuarum partium crit, re una cum aliis et sola tecum excussa,
tu uv sirj XvoitsXsotsqu , eXsa&ui. Soirj Ss dsog ilsofrai t« A.C, 1341
^sXtico.
g. Toiuvtu noog fiaaiXiSa fiSTU naQQrjoiug %ov fisyu-P.Zd-j
Xov SofisoTixov xul ycooig Tivog nSQixaXvfifiuTog SisiXsyfisvov, Y.iqS
Sinfjvsos ts Tovg Xbyovg y.ul av\rj , cog ov oxXrjQcog ovSs tqu-
yicog , coonsg nQOoifuuÔfisvog sinsv , siQrjfisvovg , dXX' dXrj-
&si'ag ts syofisvovg v.ui Sixuioovvrjg xui nuQQijoiug nosnov-fi
orjg tpiXw dXrj&st. nsQt fisv ovv tov uqotsqov ts xui vvv
ofioicog fiuXiOTU sivui ovvutov uvtco, si s(IovXsto, ttjv 'Pcofiui-
locov (iuoiXsiuv suvtm nsgmoistv , oucpsoTUTU nuvrcov avTrj

siSsvui cofioXoysi. ngbg u Ss -rjîov ioyvQi%£TO, cbg ov fiovov
xuvtu , unsQ iJtijosv avTog , dXXu xai noXXanXaotco dvaays-
o&ui SvvuTfj ' xui cog ovS' av si ndvTsg uvdQconoc ovfiqco-
vrjauvrsg tpuisv xax' uvtov , SvvrjaovTui, tuvttjv uvtco sxno-
i^Xsficoout- , uXX' u&ixtov uvtco xui uxsquiuv TrjQrjosi Trjv
cftXiuv , si firj Ti ciXXo , uXXd tcov ys fiuoiXscog Xoycov fis/nvrj-

fisjurj , (!) noXXdxig si'Qr,Tai nsQi avTOv , cog ovS' uv si §itpog G
onuodfisvov xut uvtov ycogovvru cog unoxTSVOvvra iSrj , ovS'
ovtco Svvrjosod-ai uvtov fiiarjoai, dXXd tt)v lorjv svvoiuv uv-
2orw, xui tovtov nsnguyfisvov, Trjorjosiv xui cpiXiuv. tonsg scpuoxs
ygcofisvrj SiSuaxuXco xui uvTtj tooovtov vnsgsyovTi uvrtjg
xui ovvsasL xui nguy/iuTcov sfinsigiu, tu laa nsgi uvtov
xui yivcbaxsiv xui nsiguatoSui tpvXu^siv. xui nugsSuggvvsv
avTOV ,
firjSsv nsQi uvT^g vnonTsvsiv dysvvsg , dXX' sivai $s-
17. O) M. , toS P. 20. TtjQtJGSt P.
quae conducibiliora fuerint, eligere. Faxit autem Deus , ut meliora

eligas.
6. Cum
libere sineque ullo integumento verba fecisset
ita
magnus domesticus , iniperatrix ut non dura ac aspera (quod tanien
in prooemio promiserat) sed vcra et ex aequitate cum libertate
amico germano convenicnte locutum commendavit. Potuisse igitur
antea nunc pcrinde maximeque posse^ si luberet, Roinauuin
et
possidere imperium certissimo scire se non negabat.
, Ad oa autcm
quae petebat , uonilla modo, verura multo plnia sustinere se posse
respoudebat et quamvis omnes mortales consensu adversus illum
;
garrirent, nunquam
infensam reddituros, sed inviolatam since-
illi
ramque amicitiam praestituram ; si non propter aliud, saltem

ei
propter ea quae ex jmpcratore saepenuraero audierit nec si distri-
,
:
cto ense in se occidendi causa ruentem videret, posse illum odisse,

sed pristiua beuevolentia etiam sic complexurum et amici loco ni-
liilo miiius habiturum. Et aiebat, se imperatore magistro, tantum
sibi prudcnlia et usu praestante eadem de illo sentire et cius ad- ,
monitioni paritnram confirniabatque illum, ne quid de se abicctum

j
46 CANTACUZENI
A.C. 1 341 ftai'(o$ nsnetofievov , cog ovSev sotui tijXixovtov , SvvrjoSTut
rovga avrijg xuTuostaut Xoytoftovg xai nsQi uvtov xuxd Xo-
yiC,sod'ut nuouoxsvdasi. eni TOVTOtg Se fteyug SofteoTtxog
Ttjv ftev OftoXoytuv (luatXiSog anxovouv oirj&eig dnoSsi^tv
Dnqog to ftrjSev eivui iftnoScov, ei ifiovXeTO xuxbg 6q?dijvut,5
ftuXiOTa Se Svvdftevog exovTi Tuyad-d xui Sixutu uiQSto&ut
situ xai Trjg xuXoxuyu&iug xui
Ttjg eig wvtov OTOQyijg ydot-
rug OftoXoytjoug fiuoiXiSt , uv&tg dvsXdfifiuvs tov Xoyov , ftr)

Stj Sia tuvtu, qjuaxtov , ftrjT' uvTtjv , ftrt TS nuTQtuQyrjv vno-
rtTevetv, avT(pTovg Xoyovg cog navovQycog siQrjftsvovg, uSstuvid
avT(ti nQOnuQUOxsvdôvTt to fttjS' dv Ttg uXrj&ij Xeyetv eyrj
neî avTOv xai anoSetxvvsiv uSlxovvtu , Tonov eyetv nQog
Ttjv xut uvtov xaTrjyoQtuv xui yQuqjrjv ov yuQ tovto /?ow- •
Xea&ut avT(ff TOvg Xoyovg' uXX' si ftev Ttvsg toiuvtu StjnOTS

xuTtiyoQOtsv , ota uvtu vcp' eavTcov i'£eXeyyeo&ui cog sioi ov-i5
P. 3G8 xocpuviiut xui StufioXui , tovtcov ftrjSevu notetoSut Xoyov
uXXd xui Toiig nXuTTOVTug fitoetv. ei S' aQu ovTcog etrj nt-
$uvd , coot uftcptfloXiuv iftnotetv , ei ftdXXov yQr) ntOTSv-
etv rj navTunuotv dntOTStv , ftr) iQtjftrjv ev&vg xuTUxprj-
(pi%sad-ut xui dnovTog , dXX' sig StxaoTrjQtov xaXstv 5
xuvid
dXioxcoftut dStxoov, ov nuQunovftut rijg xuxovQyiug StSo-
vat Sixug." Trjg (JuotXiSog Se tov nsQi Trjg Sixrjg Xoyov uno-
oetofisvrjg xui ftrjS' dv, et xt yivotTO, TOtaVTa nSQt uvtov ojqo-
vrjostv StuTStvofievrjg , coots xui StxaoTtjQioov Setjaea&at nQog
6. Suydfceyoy M.
suspicaretur, sed constantcr crederet, nihil tanti fore , lincle ipsa,

de sententia deturbata , inale de eo existimaret, Post haec raagnuar
doincsticus imperatricis confessione satis demonstratum arbitratus,
nihil sibi esse obstaculo , si improbe velit agere, et posse sponte
sua bene iusteque facere deinde ob integiitatem et amorem in se
:
declaratum gratiis actis , denuo sic ait. Nec ipsam ncc patriar- ,
cham verba sua suspecta habere oportere , quasi ita securitatem

sibi praeparet, ut neque si quis ut improbum cum accusare queat et
dicam impingere, recipiatur eius oratio non enim sibi hoc velle:
:
sed si quidain aliquando de talibus eum accusarent, quae meras

esse calumnias et sycophantias ipsi a semetipsis convincerentur,
horum nullam duci rationem debere sed cum figmentis suis aver-
:
sandos. Sin ita probabilia forcnt, ut dubitaretur, credendane an

prorsus repudiauda essent, non statim indicta causa et absentent
condemnandum, sed in iudicium vocandum; ibi sceleris convictum
sese poenas non invite suscepturum. Gum iniperatrix mentioncm
poenae non fcrret aflirmaretque, (Juidquid tanclem eveniret, nun-
quam ita de ipso cogitaturam, ut iudicio illum arcesscret, Non se'
ccvto*, ovx ecpaoxev exetvog uyunrjoeiv, tl fir) xai neoi A.C. i34«
tovtou nei&ono avrco rcov aXXcov ftuXXov evexa rj avrijg
fOGre Std ndvrcov avrotg dnoqpQUTTea&ai rdg yXcoooug xaiy. 299
/ujjr nQOcpaotv ix tovtov xuxovoyiug xai StufioXrjg Xafieiv.n
SdnuyoQevovorjg Se uvTtjg xui ovx id-eXovorjg nei&eoSut , enetoe
noXXu eincov , cog neoi dvayxuiov , axovouv ftev xai Toye tig
avrrjv rjxov tcov toiovtcov firj Seoftivrjv XjrjTrjfxuTcov ' inei&eTO
S' ovv evexa uvtov. ini TOVTOtg Se xui avTog fjo&eig xai
nuouv Xoytoftcov d/xcpiftoXiuv dno&iftevog ,
yaiqcov ecpuoxev
xorjSrj nuouXrjXpeo&ai rrjv aQyrjv , ei xai oV oqxcov yivotTO nt-
ctu t« eiQTjfiivu. xui avrixa ireXovvro xai oi 00x01 nuQ
exaTiQcov ini tov nuTQtuQyov. inei Se ovSevog avTotg eve-
Set ert noog Tug SiuXvoetg , fiuoiXig ftev 01x01 vneXeinero , o
fiiyug de SoftioTtxog rjSrj nuouv Trjv uQyrjv fiefiuicog eycov
i5i$r]eouv afta nuTQiuQyrj. xui nQog tco varjj rov fxeyuXo/xuQ- C
TVQog yevdftevot /trjftrjTQiov , 05 tcoV fiuatXeicov uy/.oSofirjTO
evTog, noXXd xui nQog nuTQtuQyrjv 6 fiiyag So/xioTtxog Siet-

Xiy&rj. ecprj yuQ , neneta&ui ftev xai avTOV oacpcog , w? 0^01;$
rj fiuotXig itp&iyûTO Xoyovg, toiovtov xui to cpQOvrjfta eyetv*

zo&oQvfteto&ui Se av&tg ov /xtxQcog , ttjv doSiveiav Trjg yvvai-
xeiag cpvoecog eiSoTa , cog evfieTufiXrjTog Std SetXiav , xai Se-
Sotxivut, ftrj dvTog ftev dvayxdt,oiTO ndvrOTe fiaxQatg ano-
Srjftiutg xqijo&ui Stu Tovg nQog rovg neQtoixovg puQfiuQOvg
noXifiovg, 01 ovxocpdvrui Se oixovQOvvreg neiocoai nOTS uvtijv
quieturum, domesticus respondebat, nisi et in hoc sibi obsequere-

tur, aliorum causa magis, quam sua: ut sic per omuia illis ora
obstruerentur et ne hinc maligue calumniandi occasionem sumerent.
Recusanti vero et invitae, quod se huiusmodi quaestionibus non
egere diceret , multis verbis ut rem necessariam persuasit. Douie-
stici igitur causa asscnsit. Quocirca et ipse exhilaratus omuique
cogitationum perplexitate deposita, se iam cum gaudio ad imperium
moderandum esse regressurum dixit, si etiam sacramento dicta fir—
marentur quod mox ab utroque coram patriarcha factum est. Per-
:
fecta igitur pacificatione imperatrix domi mansit. Magnus autem

domesticus, totius imperii gubernatione sibi confirmata, cum patri-
archa recessit et apud aedem magni martyrls Demetrii intra aulam
longo eum sermone detinuit nempe hoc. Ego quoque, non aliter
:
quam sentiret, imperatricem locutam esse, plane credo. Perturbor

taraen non mediocriter , quod naturae muliebris imbecillitatem,
quara scilicet varia et ob timiditatem mutabilig sit cognosco: et
male metuo, ne ego quidem semper propter bella cum finitimis
barharis abesse longius cogar, sycophantae autem domi desidentes
aliquando illam pcrvertant. Quod et viris in pugna irabellissimis
accidere videmus , qui a domesticis probrose incrcpiti et contume-
48 CANTACUZENI
A.C. \$l\i (.i£Tu(Su\etv , o xui uvSqugl av/tfiutvov OQco/tev rotg neQi /uu"
yug 6'tu deikiuv uToXfxcoTUTOtg. iv.etvoi yu,Q vnb tcov oixeicov
D dvei6il,ofxevoL xui neQiv^Qit,6/xevoL xui otlovv vno/tivovreg

deivov , /xuyrjg /xev ov nuQOvarjg , xo/xno%ovaL noXXd v.ai
layvQi%ovTUL v.ai OQXOvg nQOoTtdivreg ,

/.trjxix uvdtg zoig no-S
ke/tioig xb nQooconov unooTQexpeiv , ukV uvdQeicog uvtlv.utu-
OTr}oeo&UL nQog uvrovg. inei6dv 6e uvTOvg re i6cool nQoai-
ovrug xui rrjg ouXniyyog uxovocool orj/tuLvovarjg ovj.tnlov.rjVf
ovvJtl [juiveLV ov6' ini xrjg nuQaiuêtog oioi ze eiaiv, dXXd

cpsvyovoLv uiayQCog xui dye vvcog , oXiyu cpQOVTt%ovTeg tcovio
OQV.COV Xui XCOV XO/XnUO/XUTCOV TCOV nQOTSQCOV. dv.ovco 6e v.ui
nuQOi/xiug UeQOixijg oQ&cog uyuv xai ovvexcog neoi Ttjg yv-
vuixeiug eiQij/iivrjg cpvoecog. XiyovoL yuQ, cog xav /tiyQL vscpe~
Xcov dcpixrjTUL rj xscpuXr) Trjg yvvuiv.bg , ov'6ev eXaTTOv r) n.QQ-
P-56greQ0V ecpdnTexuL xrjg yrjg %
or^/tuivovTeg, oi/xui, 6iu tov Xbyov ,i5
cog xuv eig uxqov xui cpQOvrjaecog dcpiv.rjTUL xui /teyuXoxpvyiug
xui dvc)Qt'ug , ov6ev Sjttov rj nQOTeQov sotl yvvr) , TOig cpvoL-

xotg xui yvvuixeioig nd&eoLV iveyo/tivrj. u 6r) ndvru /ne dno-
xvaieL /le/xvrj/iivov xui noXvv i/inotet xt6qv(3ov rfj ipvyjj ,
/ir)
xrjg (luGiXidog yvvuixelbv tl nu&ovorjg, ovx uvxbg /tovov , uXXuio

l
xui Pco/LULOL ndvreg noXXotg b/XLXrjoo/xev v.uxotg v.ai Totg
soyuTOig neQLneoov/.ie&a xivdvvotg. ov 6'r) evexa nQcoru /tev
xcov vnrjQy/xivcov nuQ i/xov ool uyu&cov uvu/ti/ivrjav.co , ovd'
avrbv iacog intXeXrja/xivov , cbg eig tovto ev6o'§iag v.ui tl-
(xrjg nuQU rr)v rj/xeieQUV rjv.etg xui cpiXiuv xui onovSrjv , ot/
6. dkX' adcl. M. «Vdo. atixtxa GTtjaeaO-ai P. i8- dk pro xai P.
liosissime vexati ac nihil non grave perpessi, extra praelium verbis

se iactitant magnifice et iurati aftirmant , de cetero non tergum ho-
stibus praebituros, sed generose contra pugnaturos. Postrjuam au-
tem eos accetlentes conspexerunt et tubam belli siguum exautlierunt,
in acie amplius consistere non possunt; sed iuramenti et iactantiae
prioris obliti , ignave ac turpiter fugiunt. Scitum est etiam quod
apud Persas ferri proverbium audio femina terram ailhuc tangit,:
<
quamvis capite nubes tetigerit. Quo significaut , opinor , etsi ad
summum prudentiae magnanimitatis et fortitudinis venerit mulier,
nihilo minus , ut antca , esse mulierem ; hoc est naturalibus et mu-
liebribus alFectionibus subditam. Quae omnia me remiuiscentem
solicitant ct animum rnetu implent , ne , siquid, ut feiiiinae impe- ,
ratrici accidcrit, non ego solum , sed et Romani omnes multis in-
voluti malis , extrcmis periculis circumvcniamur. Quarc piinium
quidem ultro praestitorum tibi a mc beueficioriun te admoneo
nec te oblitum puto, quemadmodum ad hoc gloriae et honoris fa-
stigium propter ainicitiain nostiam studiumquc pervcueris. Nou
/tovov t$ utpuvsiag noXXrjg Tto {iaoiXixro xXrt gro xuTaXiâvrog A.C. i34
xai noXX?t g ngovoiug ovx olxodsv /tovov , uXXu xai sx tco v fia- b
oiXr/.cov rjStcoxoTog xai , xuigov ov xaXovvrog , s uov ts
t
ngcoTOv
/tvt-odsvrog xai ftuorXeu nsiouvrog sni tov nuTQiugyixov
5dvdyeiv &govov , dXXu xui tcov ugyiegicov nuv-
xolvT] yvc6/ir
t
tcov dnooeio/isvcov , noXXfj ygrjou/tsvov ngog uvTovg xui ngo~

S-v/tia xui onovSij , cboxs nstoui iyyeigioai Tr)v negitpuvrj
xuvxrjv xui negi/tdyrjxov xu&sSguv , xui tu tsXsvtuTu Srt
xuvtu xivSvvsiovTt nsgi avxrjv xui /isXXovxi dnooxegeTofruc
touovov ngog unuXXuyijv s'S,ngxsouvxog xcbv Svoysgcov. tuvtcx
Sh StrjXdov vvv , ovx ovsiSiT^siv ngorjgrj/isvog rug svegyeoiuc , c
(ov yug s/ioiys tpiXov rr) toiovtov , ovS' el noXXunXuoiovg
rjouv xui /rsit,ovg ,) uXX' iv' sniSst"S,uiiu , tbg uvtofrev tpiXitog V. 3oo
ngbg oh SiUTe&svTt xui noXXug nugsoyrj/iivri) dnoSer'S,sig rrjg
i5ngbg os oxogy/jg , Sixuiov xai os, xcov nguy/iuTcov nuouoyoy-
tcov , vvv svyvtoriovu rpuvrjvui xtjj ngoT/.a ngOTegov otp&sirr
<fi).ti) xai u/ioiûg ut,iug dnoSovvut tcov ngorsgtov evegyeoi-
rav. ov iiovov tovtcov svsxu uvtcov , dXX' oti xui nuTijo tbv
xoivbg nvsvuuxixbg , oorjv sxdoxo) tcov noittuivo/isvcov, toouv-
"zottjv drpsiXerg Trjv xrjSeuoviuv xui s/ioi , ituXXov Ss noXXunXu-
oico rj ov/inuoi oyeSbv , ooro xui Trjg eig s/ts rjxovorjg totps~
Xsiug rj fiXdfirjg ndiisg dnoXuvoovoi xo /nsgog. xovxo Ss sotiv,
o oov Sio/iui , lv' snsiSrjnsg uvxbg dvay/.uitog syco ngbg xuzt)
s%co&sv oxguxsiug uoyoXeToSui , ( ovxs yug s/toiys svngensg t
3. 01/ acld. M. 9. xivdvyevoyxos et /lilXovxos P.
rnim solum te ordinis hominem imperatoris clericornm col-

infimi
legio cura multa non tantum domi nieac, sed iam c do-
allegi et
mesticis imperatoris nnum dignatus sum, verum etiam , quamquam
id necessitas nulla exigcret , primus lui mentioiiem fcci ct auctor
imperatori fui , ut te in thronum palriarchicum cxtolleret. Quin
etiam cum ab episcopis concorditer repellcrerc , diligentissime ela-
Loravi ut tibi praeclaram hanc et pro qua iure certetur, catlie-
,
dram darent. Postrcmo cum in eius amittendae periculum devenis-

scs , solus ego difficultatem omnem sustuli. Hacc in praesens per-
censui , non quod bencficia exprobrare vclim (non cnim soleo nc ,
si longe plura quidem et maiora essent) sed ut osteuderem ac- ,
quum videri, ut a quo plura iam pridem amicitiae et singularis

cuiusdam amoris argumecta habcs idque gratuito ei nnnc tali ,
tcmpore memorem te et rc ipsa meritis compensandis gratum cxhi-

J>eas. Adde cum sis patcr spiritualis omnium, quantam unicuiquei
,
ovium tuarum tantum ct milii, imo vcro multo maiorcm. quam

,
ferme omnibus solicitudincm debcs;quod omncs commodorum mrd^

rum incommodoruinve participes futuri sunt. Quod autem te oroy
Caniacuzenus II. L
5o CANTACUZENI
evxav&a xudrjftevov ntQiOQuv rovg noXtfd-
A.C. iiî ov&'vftiv ovfiqjiQOv,
ovgrovg dyQOvg noodeiv rovg rjftexiQOvg xuirug noXeig noXiOQ-
y.elv xui e§uiSQunoSiL,eofrut rovg ivrvyuvovrug,) firt Sefiiuv Sov-
vat yoaQUV xoTg ovxocpdvxutg y.ui Xvftetoot y.ui xotvoTg iy&QOtg

xbv dei yobvov ivxuvdu ovveobfievov xfj fiuoiXiSi, cooxe Sv vijfrrj-5
vat ovoxevdout xux' ifiov StufioXug xui netoat nQOoiyetv
avxoTg, cog OQdcog y.ui XvoixeXcog fiovXevoftivotg , ifie Ss noXi-
fiiov vofiiteiv y.ui intfiovXevovxu uvxfi nQog xijV uQyijv uXXd
J>.3joxcov vneQ ifiov Stxuicov dvxeybfievov StuXvetv uvxoTg xug ftrj-
yuvug y.ui dnQuxxovg xudtoruv xdg nuvovQyiug y.ui xovg Sb-io

Xovg , ovSev exeQOv nei&ovxu xrjv fiaotXiSu, rj ftrj xaxaxprjrpi-
Keo&ut unbviog, dXXu xXijdevxu nQog rrjv Sixrjv y.ui xuiqov xv-
yovra nQog dnoXoyiuv , rj StuXveo&ut ru iyxXrjftuxa , dv Sv-
vcofiat , rj StSbvut Sixug xrjg dStxiug, uv uXioxcofiut intOQXcov.
rrjg xotuvxrjg Se onovSrjg evexu xai nQO&vftiug ov nuQu &eovi5
fiovov Xijxpeodutxug uftotfiug , cog vneQ eiQrjvrjg xui ocoxrjoiug
rrjg xotvrjg xui avxov ionovSuxbxa xov Sixuiov , dXXu xui
avxbv uvxio noXXrjv eiSrjoeiv yuQtv xai ndvxug xovg iv Xoyo)

inutvioeodut , bxt rd nQOoxuxov notet xui xrjSeftbvog xcov
Brpvycov , SQyoig uvxoTg iniSetxvvftevog, cog eoxt fiu&rjxrjg rovio
etQrjvonoiov xui eig Svvufiiv uvxcZ i'S,Ofioiovxat , xbye eig av-
rbv rjxov, nuouv nQOcpuoiv noXifiov iftcpvXiov StuXvcov. xoi-
avxa xai nQog naxQtuQyijv StetXeyfiivov xov fteyuXov Sofie-
3. nQOOzvyxdyoyicts P.
hoc est ut simul ac debucro foris bellum gcrere (nec enirn vel
:
mihi honoriticum vel vobis utile, hic scclcntem ab hostibus agros

nostros vastari , civitatcs obsideri, obvios in servitutcm abduci per- -
mittere,) nihil loci dcs sycophantis, hominibus perditis et rei publicae

inimicis, qui hic cum Augusta versaberis semper, ut contra me calu-
mnias comminisci et illam ad obtrectatores ut bene consuientes audi-
endos, ac me pro hoste et insidiatore suo propter imperium habendum
inclucere possis; sed ius meumtuearc, illorum machinasdissipes, cal-
liditatem ac dolos infirmes et hoc solum eidem persuadeas, ne absentein
damnet, sed in iudicium vocct ut tempus acl defensiohem nactus, aut
:
obiecta refellam, si potero , aut si peierasse dcprehendar, poenam sub-

eam. Pro hac impigra diligentia tua non modo a Deo, velut pacis et sa.
lulis communis et iuris mei cupidus, praemium accipics , sed me quoque
quam gralissimum experiere et omnes honorati tc laudabunt, quia
quae praepositum curatoremquc animarum decent, feceris factoque ;
ipso te pacificatoris discipulum clcmonstraris , quem pro viribus

imitere , dum quantum in te est
, omnem belli civilis materiam
,
tollis. His dictis a magno domestico , patriarcha memorata se bene-

ficia accepisse et omnibus aliis maiora se et accepisse et debere con-
IIISTORIARUM III. 6. 5l
otixov , rdg re siQtjtiivag svSQysotag, rjv «i?rr£ ixsutg ovvo-k.C. 134»
(xoXoycov, xai ndvrcov tcov uXXcov f.tstXco xui evtjoyeT/jo9ui xai
c
ocpetXetv , xui &uQQ etv nepi tov fteXXoiTog , vno&iftevog , co£
ovJey avrw tcov dvoyeQcov, Toys eig uvtov rt xov, unavrijoei ,
5aAAa onovdfj noXXtj xai nQoS-vftta « , tl ovftSaitj toiovtov ,
yntjoeTut neqi uvtov xai ovdev JJttov , rj vneQ uvTog uvtov

nuQcov , tcov uvtw yivoftivcov dv&e£sTui Stxutcov. inei Se xaiC
o naTQtuQytjg nQofrvftcog tu toiuvtu inrjyyeiXuTO , ovxovv
sqpaoxsv 6 fteyug SoftioTtxog , ovdev Xotnov , rj Tug vnooyiostg
lOTuvTug TQOnw , (I) uv enioTuiTO uvTog , 8s8uiug uvtm nntstv
xai uvuftqiidoXovg , cogts fttjdev ert ivSotdt,etv eyetv , dXXd
neneto&UL uxQtScog , oog ovSev TjTtov , r\ ei nuQtjv uv\6g , ov-
def.uu Totg ovxocpdvTaig eoTut Svvufttg nQog fug StafioXdg.
o d' evfrvg T/jg xu9~ed'Qug i'§avuoTag ,
êvXoytjTog" einev ,,b d~eog
l5xai nuTtjo tov xvqiov tjficov Itjoov Xqiotov , o cov eig TOvg
aicovag , oti ovts vvv , ovd~ votsqov xpsvooftat oe , uXX'
vneQ tov oov ndoav notrjoofiut dtxaiov xui qpnovTi'du xui
onovSijv xai ovdev, Toye eig ifte tjxov, nsQtoxpofxai, ftij nuvTa
xai Stavoeto&at xai qp9iyyeo9at xai nQuTTetv , coots fttjdefiiuvD
zoftXufitjv ex ovxocpuvTtug xai StuSoXrjg oot nQOoevey&rjVut" ini

Tovioig Se xui tov TQtodyiov vfivov ineincov xui nnbg tjj
xsqpuXjj tov ftsydXov dofceoTtxov svyrjv Ttva tcov ieQcov dte$-

tX&cov xui noXXijv uvujj eiQrjvrjv xai evxXetuv xai uXXcov
dyad-cov inev^dftevog iofibv , inei xai tj ijfteoa rjdrj negi dst-
oSXrjv r{ v , o nuTQtdoyrjg fiev in' oixov uveycoQet , b fiiyug ds
3. vnon&t uevQs
{
P. 7. yiyvofitvotv P. 17. xcei prius ora. M.
fitebatnr: monebatque ne futuri esset anxius; quoil acl se attineret,

nihil ci molestiarum enasciturum, ct si quicl aliunde contingcret,
pcrstiuliosc amoliturum eiusque causam ita clefensiirum , ut si
ipscmet praesens adesset, mclius non posset. Ubi haec patriarcha
prompta voluntate promisit magnus domcsticus nihil rcliquum esse
,
dixit, quam eadem promissa modo, quo scirct ipse, firma et minime
dubia cflicere, ut nihil ambigcrct, scd prorsus crederet non secus ,
ac si ipse adesset criminatoribus nullam criminandi potestatcm fore.

Illc confestim e cathedra exsurgens , benedictus Dcus, inquit, et
patcr Domini nostri Icsu Christi , qui est in saccula ego neque ;
nunc neque in posterura te fallam sed in tua causa omncm co-

, :
natum adhibebo nihilquc quod officii mci sit, praetcrmittam , quo

minus omnia cogitcm dicam faciam ut per sycophanlias et ca-
, , ,
lumnias nullum dctrimcntuin capias. Sccundum haec hymnmn tris-

agion addidit et supcr caput cius sacra precatione recitata , mul-
tamque illi paccm ct gloriam et aliorum bonorum cumulum appre-
52 CANTACUZENI
A.C. iZî Sofiemixog -rjnrexo nQo&vftcog rcov nQuyfiutcov , ftsjHaiag yj-
Srj n£Qi tcov fteXXovTcov eycov rug iXniSug xui ovShv Seivbv
vnovocov.
P. 371 t,'. Eig Tt]V voTSQaiav Sh exeXevs TOvglAXe'£uvSQOv nQS-
*'
aftsvTug eig tu ftuoiXsta iXfrovrug, nsQi cov -rjxovotv unuyysX-5
Xstv. ol Sh rjxov , xui Tovg bQxovg eyovreg , ovg fiuotXevg
nobg *j4Xe%uvSQ0v ini xr\ eiQrjvr) snoieFro, ^rovvrb re uvrotg rbv
B 2tbftuvov iyystQt%stv noXifttov bvra rco ocpsrsQco fiuotXst, r\ rovg
oQxovg dnoXuftfiuvstv , cog ovxeri rtjg eiQijvrjg iooftevrjg. ftrj-
Sh yctQ uv slvui Sixutov , ftrjSh dvexrbv avrotg , uvrovg fthvio

c
docpuXsig etvuv xui fiefiaiovg cpiXovg xai ovfiftuyovg Pcoftui-
Ctg, ixeivovg Sh nuQuonovSetv, rovg avroig noXsfticoruTOvg vno-
Ssyofiivovg. 01 ftev ovv nQea(2etg rotavra etnov , oyxov xai
c
qjQOvrjftuTOg nenXrjQcoftevot, xai ovSh dvretneiv oioftevot Pco-
fiaiovg , uXX' avrixa syysiQtosiv îoftuvov , Ssiouvrug tovi5
noXsftov rbv nQog uvrovg. rj fiaotXig Sh exeXevev uvrotg rbv
fieyuv SofteoTtxov yQrjfiariXeiv xai nsQi cov ahovotv unoxQi-
Cvso&ut. b Sh nQWTa fisv efieficpeTO avroig, cog ovx ecp' otg
nQOarjxs rr)v ucpi^tv nsnotrjfxsvotg. eSet yaQ fiuotXeu rbv vficov,
cpiXov ovtu xai nareQa xrjSeorov tw TsrsXsvrrjxori (iuatXstio

c
Pcoftuicov, ftr) rotg ixsivov nutcri noXsfiov inaystv xui StuXv-
£iv nsiQuo&ai rdg onovSug en ahiaig ov dtxuiutg. dXX' si
xtva xai nQorsQov elye nQog ixetvov nQOcpuotv StacpoQug
ravrrjv xaruXvetv vvv xui fiefiatoreQOv 1} nQOTSQOv cpvXur-
catus, quoniam advesperascebat, ipse domum concessit. Magnus

domesticus iam spe futurorum nixus et nihil quidquam sinistrum
opinione praecipiens , ad imperii gubernationem accessit,
7. Postridie Alexandri regis legatos in palatium accitos quid ,
renirent interrogavit. Qui iuramentum , quod imperator Alexandro

paci8 ergo dederat, exhibentes, petere aiunt , aut Sismanum sibi
regis sui hostem tradi, aut iuramentum, ut pace iam irrita recipi. ,
]Neque enim fore iustum aut tolerabile } ipsos quidem certos et

constantes amicos ac socios Romanorum esse, illos autem eorum ho-
stes infensissimos recipiendo foedus violare. Haec legati, fastu et
,
arrogantia pleni nihil contradicturos Romanos

; scd extemplo Sis- ,
manum bclli metu reddituros opinati. Imperatrix magnum dome-

sticum cum iis agere et ad petitionem respondcre iussit. Qui pri-
mum vitio dedit, quod non iure venisscnt. Non enim oportebat,
inquit, regem vestrum, defuncti imperatoris Romani amicum atque
gencrum , eius liberis bellum inferre et cum causa iniusta conari
ioedus rumpere. Quin si antea quippiam cum eo iitis et contro-
versiae habuisset, eam nunc missam facere et foedus inviolabilius
custodire , euinque liberis eius, amicorum praesidiis modo potissi-
xeiv iag ovv&rjxag xai (iuatXitog ioTg natoi av/i/ia/eTv inik.Q. J,34i
roug noXeuiovg, uv Ttveg cJort , vvvi uuXtora xr)g nuga tcov
wiXcov intxovgiag Seo/civotg. 6 <T eoixe tuvtov ioTg noXXoTg

nadeTv , o? tcoviug /tev &egunevovot iovg Svvuiovg , ov /iuX-
5Xov ixeivcov , rj tov xutgov xai ir)g exeivcov Svvu/tecog ovrsg
cpiXot • inetSuv Se unoi/coviut , tcov uiiicov coonegei StuXv-
&svtcov Ttjg cptXiag,
guoiu ngbg ey&guv i'§dyovrai tcov ngo- D
xegov Soxovvicov etvut cpiXcov , Siu ir)v uSvvuuiuv uviovg ne-
giogcovieg. enetiu Se xui ngog ir)v uîtootv uvitov ovtco
l
loir)v unoXoyiuv inoteho , cog ov nuigtov TOtg Pco/tuicov fiuot-
Xevot , TOvg avioTg ngoacpvyoviug TOtg noXe/tioig ngoStSovut.
uno yug icov Kcovaiuviivov iov /teyuXov ygovcov u/gt vvv
c
TOtg Pco/tuitov fiuotXevot ,
/xei%oot xui negicpuveoiigotg icov
nug' exuoioig e&veot fiuotXevotv r) Svvuoiutg ovot , noXXot
i5icov nug' uvioTg ug/ovicov uTvyr)auvieg xui ir)g ugyrjg ixfie-
(SXrj/tivot yeyovuotv txeiui, ot uev ir)v oixeiuv uvioTg Seo/te-
vot ug/rjv inuvuocoêtv , ot Se xui uXXcog ngovoiug xui xrjSe-p.i^-x
/xoviug iv/etv itvog. xui nuotv rjgxeouv ngog iug ov/tipogug
cooneg xotvoi ocoirjgeg xui ngooiuiut icov SvoxoXo) tv/tj /gr\"
loou/ievcov ovieg , xui ioig /tev avitov dniSoouv Tug ug/ug , /et-
gi noXXrj xaiuyuyovieq , iviovg Se evegyeirjouvTeg /xeyuXu xui
T/jg oixeiug notr]ouvieg ixXu&io&ut ifj vnegftoXrj tcov Scogecov,
eneiouv uviotg ovveTvut dtu (liov , ir)v nugu fiuatXeT SovXeiuv
noXv fieXiico vouiouvrug xui &uvuuatcoiiguv Trjg dgyrjg icov
mura indigentibus , eontra eorum hostes , si qui fuerint, socictatem

instituere debuisse. Veruni illi idem , quod muitis, usu venire, qui
potentiorcs , vivos quidem , ofliciis demerentur, non tam ipsorum
amici, quam temporis et opulentiae: ubi autem mortera obierunt,
veluti cum morte solutis amicitiae legibus , eos iam ut impotentes
conteinnunt facillimeque oderunt, quos prius diligere videbantur.
Deinde ad petitionem hoc respousum attulit. Nou est hic patrius
mos Romanis, ad se coufugientes eorum hostibus dedere. A Con-
stantino enim Maguo Romauis imperatoribus singularum gentium
reges ac dominos maguitudine ac nobilitate imperii antecellentibus
complures eorum, adversa fortuna usi et principatu eiecti, suppliccs
facti sunt: alii rogantes , suum sibi principatum recuperari: alii ali-
ter sui curam provideutiamque flagitautes. Qai laiuquain communes
calamitosorum salvatores ac patroni ab omuibus aerumnam depulc-
runt. Nam lios in imperia sua cum valida manu reduxerunt illos :
bencficiis ac donis magnificentissimis cohonestarunt quibus, cum :
eis suarum provinciarum memoriam excussisscut, ut secum de cetero

vitain viverent, auctores fueruUt Imperatori subesse , multo melius
:
et illustvius duccutibus quain apud suam geutem rerum habeuas

,
54 CANTACUZENI
A.C. t34 1 6/to<pvXa>v. tov uvtov drj TQonov xai vvv 2io/iavog Ixirrjg
c
Byiyove Tr)g Poj/taiojv (iuoiKtiug, ov nQog Trjv oixeiuv Seo/te-
V. 3oj vog xuTuyayetv , uKlu nQOVoiug Ttvbg TV/eTv, xuxonQuywv xui

xrjg uQ/rjg ixfieftkrj/tivog. "AXi'E,uv$Qog Se 6 v/tireQog (iuoi-
Xevg , (og eotxe , dtu tijv fiuotXiojg TeXevTrjv tu 'Poj/tuiojvS
nQuy/iUTa nuvTunuoi vo/xiLojv dtegjduQ&ut xui /ujSivu roV
nQOOTrjoo/ievov xexTrjoSai , ixeTvov dnioTStXsv ufrojv /istu nol-
Xrjg T/jg nuQQr oiug xui t
ro xeXevo/tevov noieTv, /trjdev nolvnQa-
y/iovovvTag d%tdv. to S' evuvrioyg e/ei rj oujdrjre avToi. fluoi-
Xevg ts yuQ eti neQtojv, rt /dv /QOj/tevog TOvg ubtxetv i&iXovTugio

iTi/iwQeizo , xui vvv il~ di&QOjnojv ixet'vov ytyevrj/tivov , rj/tstg
d/ivvov/ts&u vneQ rj/twv uvtojv , uv Ttg inirj, vnb [JaotXiu

tov ixeivov natda TeTuy/tivoi , xui tijv tc /ojquv rj/tajv qjv-
CXuô/tev dna&tj xuxojv , xai vneQ (ftXoTi/tiug Trjg uvixu&ev
'Poj/tuioig nQOGrjxovorjg noXs/irjao/iev v/ttv nQod-v/tojg. ov yuQiH
/ttXQOV tovto ys , ovde svxuTUffQOvrjTOV rj/itv eig udo'§iug Xo-
1
yov , to tov qjvyuda nuQ rj/dv ysyevrj/iivov , rj vuojv rj eiiQOJV
xe Xsvovtojv , ini d-avuTO) nQodidovui. av /tev ovv xai uvtoi
Trjg uTOniag tojv toiovtojv (^rjTrj/tuTOJV dnooTuvTeg , siQijvrjv
uyeiv xui ToXg onovSutg i/t/iivetv xui ToTg OQX.otg , ovg nQogio
fiuotXiu edeode , iSiXrjTS , neiQuoo/teSu xui rj/tetg tgjv xu&s-
otcoVcj^ /ajdev xtveTv. uv d' ao/rjTe avToi nQOTeQOi noXi/tov,
Dtov &ebv xui rj/xetg /iuqtvqu T/jg uotxiag nQOOTrjod/tevoi , ov
rooilerari. .Similiter nunc Sismanus Romanorum maicstatem supplcx

invocavit, nou ille quiclem, ut in situm rcguum restituatur secl ut :
e regno profligatus in hac misera fortuna sua uostra cura procu-

,
rationeque recreetur. Alexandcr autem rex vester propter obitum

imperatoris cle Romanorum rebus actum existimaus et neminem
acleptos, cjui eas rcgere possit, legatos multa cum libertate Sisina-
num postulatum misit; censens nos quae ille velit citra detre- ,
ctationem exsequi oportere. At enim longe fallimini. N*m et im-

perator adhuc spiritcun ducens, nostra opera iniuriosos puniebat :
et nunc eo e mortalibus sublato , nos filio eius imperatori subiecti,

nosmet, si quis iuvaserit , ulciscemur: et cum regionem nostram a
vastitudine direptioneque tuebimur; tum gloriae studio quod Ro- ,
mani a maioribus quasi hereditatem quandam accepimus , cupide

vobiscum signa conferemus. flaud cnim leve hoc sane ncc parum
nobis probrosum, supplicem nostrum vobis aut aliis pctentibus
interficicndum tradere. Quamobvein si istis stulte requirendis super-
sedentes pacem colerc ctfoedus cum demortuo imperatore sancitum
,
conservare volueritis , ncc nos cfuiibjuam constitutorum volentes mo-

vcbimus. Sin vos prius acl bellum prorupcritis Dcum sceleris vc- ,
stri testem adhibentes ,

qucm vos iata perfidia laeditis , doccbimus
uvroi iniooxehs StuXvovTSg rdg onovddg , St$d't,Oftsv vfiugk.CiZî
ftrjSev niQa xov nQOorjxovrog cpoovetv. xui rj 2ioftuvov TQtrj-
qsoi Std tov "Iotqov xuTuoTrjauvTeg ini BtSrjvrjv xui noXeftov
iurpvXtov uvdxpuvTsg vfttv, ( iots yuo Srjnov xui uvToi 7 cog
^noXXoi flluacov nQoaytoQrjoovatv ixsivco Stu Tr)v UQyaiav tpt-
Xiav xui rr]v oixetOTrjxu tov yivovg ,) rj nuvrdnuotv AXi'£uv-

Sqov ixûXovftsv rrjg uQyrjg } rj ru ys Ssvtsqu , oxJ ftirQtd ti~
va t,rjfttc6aOftev uvtov , rj ei ftrj tovto Soxoirj , tog iXuTTorog
J
rj nQoarjxs Trjg inixovQiug ytvofiivrjg, dXX eytoys avxog itfia
iootqutiu "Pcoftuitov sycov xui 2ioftuvov, vfttv intOTQUTevaco xui

ftuyovfiui nQofrvfiOTUTa vfiiv, ov ftovov naQuonovSovfisvogY.3^
uindg , dXXu xui dStxovfiivo) ftorj&cov , xui nQOoirt ys OTuaia-
ôvat nQOg suvTOvg xui rotg fiev AXe'£uv$oco nQoexetftivotg r
Totg $s rjStov uv dnuXXuÔftivotg xai nQog ^toftavov dnoyto-
lljQijoovotv , onso ovx otoftai vfttv XvotTsXrjoeiv. iyco Sh xui
TQOnOV STSQOV noXiflOV , S% OV TIJV TS VflSriQUV XUXOVV rjfttv
xui rrjv oixeiuv iîoTUt Stuocolêtv, ovx dnoxQvxpco , iva fir)
Ttvcov nQOg tov noXsftov ovftfidvTcov , ovy fjftug

dvrjxioTcov
aiTtovg , dXXu ocpug avTOvg eiSeirjTS uvrotg. tcov yuQ xutu
*OTr)v Aoiuv ÛTQancov o SvvuTohuTog , ov ov$' uvxoi uyvoetTS
nuQetXrjfpureg dxofj , Aftovo 6 xov ACrtvrj , trjv puotXicog
nenvoftivog TeXtvT/jv xui vofxioug xui uvrbg quotu X/fioeo&uiB-
'Pcoftuiovg Std %6 firjSivu stvui rov dfivvovfisvov vnsQ uv-
tcov, nsvrrjxovTa xui Staxooiag nXrjQcooag vavg , nuouv inot-
vos non ultra quam decct sapere: et vel Sismano triremibus trans
Istrum Bidenen dcportato, bellum civile inler vos suscitabimus (non
enim nescitis, Moesos ni.ignam partem ob amicitiae vetustatem co-
gnationernque gcneris ad eum defecturos ) et Alexandrnm regno
penitus exturbabimus aut ccrte non exiguis eum cladibus aflicie-
mus vel si boc non probabitur, quia infirmius erit quam pro rei
:
conditione auxilium, equidem ego ipse cum Romano exercitu mecum

Sismanum habens, ia vos profectus, acerrime vobiscum depraelia-
bor non solum ut a foedifragis ipse olFensus, sed et inique violato
:
opem fciens: vobiscum, inquam qui factionibus dissidentes , alii

,
Alexandro adhaerebitis , alii libentius ab eo discedeutes , cum Sis-

mano vos coniungetis quod e re vestra futurum non existimo.
;
Ego vero et aliam belli viam , qua regionem vestram infestam ha-
bere, nostram tutam praestare licebit , non vos celabo ut atro- :
cissime multati , vosmetipsos ea mala vobis intrivisse agnoscatis.

Etenim Amurius Aitinae tilius, satraparum Asiae opulcntissimus,
quem et vos de fama cognovistis , cum de morte imperatoris acce-
pisset, ratus se Romanorum terras facillime depraedaturum quod ,
iam propugnatore carerent, impletis ducentis quinquaginta navibu»

56 CANTACUZENI
A.C i3$t etro onovd/]V v.axovv Tr)v TjfUTiQUV. inel Se inv%Ofii]V av-
to? tcov IleQOcov ti)v eaoftivrjv eio(5oXr)v , nQeofteiav nifixpag
nQog ixetvov , iv rotg fiuXiOTu e'E,t]Tuofievov tcov cpiXcov xcov
iftcov , ixiXevov dvuoTQicpetv xui dni/eo&ui Ti]g netQug, cog
ovSiotv uXXoig imoTQaxevoovxa 1] i/uoi. 6 d' uptu t£ iSe£uro!>

rr)v nQeofieiuv y.ai uvioTQecpev ix fiior/g Ttjg oSov. vvvi <Js
vvtuv&u nQog ifth nQeofSeiuv nenoficpcog , Setrut ftr) neQtiSetv

uvtco Ti)v otqutiuv eivfj owetXeyftivr/v , dXX' eC Tig nQogrtvu
CnoXeftog rjfttv ,
/Qt]Ouodui uvijj , cog uv i] re otqutiu cocpeXt]-
i)et't] dnd tcov noXefticov tcov XucpvQcov , ixetvog re fii] ftuTt]Vio
V. 3o3 elr/ toouvtu /Qi']fiura dvaXcoxcog , dXX' uvto tovto ye xuq-
ncoouno, to dvuXcoxivui vneQ cpiXov. ov /Qr) Se dniaretv xotg
Xeyoftivotg, xoftnov evexu y.ui uv /J/fiuxoq Siuxivov nenXuaSut
oiofiivovg. nQog yuQ «3 ftr) ev/eQetg rjftug nQog nXuoftura
xui tpevS/] eivui , e'£eoTi y.ui uvrotg dveQevvcooiv i'£evQtoxeivi5i
cog uXrjir/]. iyco fiev ovv rr)v eiQ/\v/]V noXXco fieXrico xui Xv-
otTeXeoTeQuv exuriQOtg oioftevog r)fitv , uvrog re donut,oftut
y.ui vfttv e/eodut- ruvrtjg nuQuivco. Sio ovSe nQog v/nug unu-
yoQevco ro vvv e/ov , uXX' cog tu/lotu noog rbv niftipuvra
D inuveXQovreg , 2ioftuvov ftev dnuyyeiXare fir/Senore Xtjipeo&ufiQ.
noooSoxuv •
ei d' ixeivco Stu tuvtu nQog rt fiug Soxet noXe-
fi/]xeu eivui, iv eixooiv /]fieQuig, uTg Svv/joeo&e inuveXdetv
tov noXefiov unuyyiXXeiv. iv roouvruig yuQ xai rbv sJftovQ
TtQeoflevTrjv ivrav&ot nuQuaxevdoco St-UTQifteiv , lv ei 6 noXe-
omnes eo nervos intendit, ut agros nostros popularet. De cuius

irruptione ego audiens, cum ego illum inter amicissimos meos nu-
merarcrn , misi qui hortarentur uti coeptis desistcns revcrteretur
,
utpote non in alios , quam in me iturum. Is simulac legatura au-

divit, e medio itinere retro rediit. Nunc ad me misit rogavitque,
ne exercitum a se frustra collectum csse siuam; sed si quod nobis
liellum sit, eo contra liostcm utamur: ut ct milites spoliis ditcutur
et ipse tantos sumptus siue ullo fructu ne effuderit, sed liunc sal-
1em conscquatur, quod pro amico eos posuerit. Ac nolim vos di-
ctis uicis iidem detrahere et ;ventosae cuiusdam ostcnlationis causa
haec conGcta arbitrari. Nam praeterquam quod ad figmenta et meu-
dacia non propeuderaus vos item si indagaveritis, vcra cssc com-
,
perictis. Quocirca pacem utiisque uostrum louge mcliorem utilio-

remque statuens, et ipsc eam ainplector et vos ad eaudcm capes-
semlam atlhortor. Itaque propter vos in praesens non mihi concidit
aninius. Sed agite ad regeni vestrum quamcitissime potcs! ?everai,
,
ut Sitinauuin sc recepfurum ne speret, rcnuuliate. Si idcirco nos,

bcllo lace»*cndo8 putabit, ut dicbus viginti quibus redirc poteritis, ,
belluiu nobis iudicat: tauidiu cuiui ct leg-atuin Aiuurii Uic haercrc

IIISTOIUARUM III. 7. $7
ftog xr]v ivddSs u(pt%tv int-K.C.
dnayyiXXotxo , yQafiftuatv ixsivto i34i
TQtxpfo. quov oiso&ut avxbv vfiug y.ui nQodvfib-

ndvrtog Ss
tsqov u(pixio&ui yQr), rj nQOxsgov ix xrjg OTQUxsiug uvuotqs-
ipstv nsi&oixsvov Totg Xoyotg Tolg iftolg.
, av <T dftsXrjOuvxsg
5xr]v nQO&so/uiuv vnsQptjxs , iftoi fisv uaopuXsg ovxixt tjov/u-
^siv , dXX' uvTog ts oixo&sv sE,uQTvoofiat r« n.Qog tov 7ioA£-P-3~4
fxov y.ui ti]v n.SQOiy.i)v ovftfiuyiuv ovoav nuQsaxsvaofiivrjv
iv&ubs u'S,(o •
y.ui xov Xotnov ovb' uv avToi i&iXrjTS , xutu-
TiSsodui quSiov saxut tov noXsfiov ifioi , ov fiovov dtu Ttt
louvaXoo&ivTa yQrjfiaTa ngbg tov noXifiov Tr)v nuQuoxsvr)v

u xofiiC,soSui ix Ttjg vfuriaug uvuyxutov , uXX' bxt xai xovg
xutu ovftftayiuv ifeovTug fiuQpuQOvq ov* xsvutg ysQoiv , aXX'
dxpsXrftivxug ix T/jg noXsfiiug , ngbq Tr)v oixsiuv bsl inuva-
OTQiiistv. btu tuvtu vftuq ts onovbrj /qtjouo&ui ngoq xr)v
iShbomoQiuv dvayxulov , xui tov vfiixsQOV fiuoiXiu nv&oitsvov
tu nuo' r)u(ov, d ovvoiostv otsxat avx(jj, Tr)v Tuyioxrjv unay-
yiXXsiv." b fiev ovv toiuvxu sinsv '
01 bh 'AXsûvoqov nQS-R
ofisvTui (hansQ ixXu&Ofievot tov nQOxsQOv (pvarjftuxoq xui xrjq
ftsyuXoQQi]fioovvrjq Trjq ngbq Tuq brjfirjyOQiaq fiSTuftuXovTsq ,
"xosyivovTO txixut , nXsico avxotq nuQaoys&rjvui nQO&sofiiav.

uvxoi ftsv yu.Q sopuouv nuouv intbsf£so&ui onovSr)v ngbq Trt v
obotnOQiuv uv 6' 6 puoiXsvq uvxtov iv ioyuxtutq btdyrj xrjq
aQ/rjq, ovx iûQy.sasiv Tuq r)fisQuq, ivbssaxsQug ovaug, ij ngoa-
jjxsi dvvod-rjvui Tr)v bbov. xai insi iboxsi r) d'£i(ooig avxcov
3, XQV om - ?•
faciam,quo bcllo demmtiato per litteras ei huc veniendi copiara,
concedam et omnino facilius atque cupidius huc venturum, quam

;
antea auctorilati meae obsecuiidaus, cxpcditione interrupta rediit, ,
cxistimaudum Siu quadam neglectione diem praefixam trans-

cst.
grediemini, non mihi amplius tutum erit requiescere
; verum et
ipse per me bellum apparabo , et Persicas copias iam paratas huc
accersam ncc de cetero, etiam vobis cupieutibus, ego facile bellum
:
omittere potero, nou solum propter impeusam in eo instruendo

factam quam e vestris vectigalibus reiicere nccesse erit sed quod
, ,
eliam socios barbaros non vacuis mauibus sed ex hostili solo ,
auctos lucris domum remeare, oportebit. Igitur et vos iter prope-

rare et regem vcsLrum, rcspousione nostra percepta , quae in rem
suam fore duxerit celerrime nuutianda curare opus est. Hactenus
,
jlle. Oratores Alexaudri velut obliti priorum spirituum et gran-

diioqucutiac, reducto calculo, dicm sibi laxiorcm definiri rogitarunt.
Ac se quidem summa festinatione iler facturos praedicabant. Sed
si re\ iu ultimo reguo degerefc spatium piaestitutuin essc brevius,
,
tfuam ut viae couficiuadae auiiiceret. Probata petitioue, dies tri-

58 CANTACUZENI
A.C. 1 341 Stxutu eivai , tqiuxovtu nuQSi/ovro uvroig qftsoai , iv alg
eSei snuvuorQiipuvrug rj rr)v ovouv stQrjvrjV inifiefiuiovv y.ai
CTug onovSug , tj noXeftov xuruyysXXsiv. 01 ftsv otiv ÂXs^dv-

Sqov nQiafistg rotuvrug unoy.oiastg nuQu rov ftsyuXov Se-
%dftsvoi Sofieariy.ov
, nQog ti)v oixsiuv inuvrjxov. fiuoiXig Si$
y.ui rj nuau, i9uvftu%6v re rijg avviascog uvrov
ovyy.XrjTOg
xui /uQtrag ySsouv noXXug , ori ovg uvroi coqqcoSovv iv rrj

nQoreQuia y.ui nQog ovg ovSs unoXoyiug evnOQOW evnQoaconov
clXX'unooin nuvro&sv avvei/ovro , rovrovg ovrco xuriorrjoev
avrog nsotSsstg , coots dusXrjoarrag rcov aXXcov Sslo&ul neQiio
r/jg noo&softiug , cog nSQi rivog uvuyxuiov. uXXu ruvru filv
eig rooovrov.
D Tj .
'0 fteyug Sh Softiartxog rotg ftsv arQartcoratg xaru
V. 3o4 noXetg ixiXeve Stu yQUftftdrcov nuQuoy.ivdZ,cod-at, cog , rjv Sitj,
noXefiijocov rotg Mvooig. oqcov Se ov rov xaruXoyov fiovoviS

tov otqutlcotixov noXXovg , uXXu Y.ai rcov uXXcov ovx dXiyovg
nQOcpdasi rov ftrj rdg nuQu fiuoiXicog sxdorco rsruyftivug /OQijyiug
dy.SQUtovg elvui , nuvrdnuatv dfteXovvrug nQog rdg orQursiug
P. 3j5xui rrjg «| uvrcov cocpsXsiug unoorsQOvvrug ro xoivbv , ioxi-
nrero, o&ev uv ixeivovg re rrjg nLSôvorjg unOQtug unuXXdûiô
ro iXXetnov sxdorco nQog rrjv ix fiuotXeco; nQOVotuv uvunXrj-
Qcoaug , xui uvrog uvrotg nQog Siov /Qr)outro sxuorco , ndv-
rug nQog rb xotvfj XvatreXovv unoSeiâg ovvstocpsQOvrdg ti,
ovrco Se neî rovrcov uvraj cpQOvrtQovri nQog euvrov , ILa-
10. fielijOccvias P. 16. noXXoi et dXiyoi P. lo.neviag^xodnoQ. M.
ginta concessi, quibus reversi, aut pacem antea compositam et

foedus conuimareut, aut arma denuntiarent. Istiusmodi responsum
a magno domestico ferentes in Moesiam redierunt. , Imperatrix
totumque concilium et prudentiam eius admirati sunt, et gratias
multas habuerunt , quod quos heri metiiebaut quibusque quid ho-
neste responderent non videbaiit, cum qtio se verterent nescirent,
,
eos ille tam formidolosos redegisset , ut neglectis aliis, diem am-

pliandum, velut rem necessariam, oiarent. Sed de his dictum est satis.
8. At magnus domesticus, missis oppidatim epistolis, veteranos
ad bellum cum Moesis gerendum, ubi necesse fuerit paratos esse ,
iussit. Sed cum animadverteret , non solurn ex albo militari multos,

verum etiam de aliis coinplures , obtentu quod decretum quisque
ab imperatoie stipendium non integre perciperet, ad expeditiones
parum promptos et rem publicam privari, quas illi praestabant
tommoditatibus quo pacto et paupertatis cos onere levaret, sup-
:
pleto quod cuique ad praescriptum imperatoris deerat , et ipse sin-

guloruin opera opportune usus efliceret, ut omnes ad communem
fructum aliquid conferrent, sccum considerabat. Interea Patriciota,
HISTORIARUM III. 8- ^9
TQixttorrjg nQOoeXScov , noXvv Srj rtvu yoovov nSQi dnoyQa- A.C. i34«
cpdg r^yoXij/isvog y.ai nuoav ev rotg rotovrotg ioyrjy.cog noX-
Xijv, dxrjxoivai ecpuoxev uvrov ndvrag (tovXeofrui nQog rug
oroureiug uTTQocpuoioTOvg naQaoxevdêiv rcxtg ix rcov Srj/io-B
5oicov dnoriruy/ievutg uvrotg nooooSotg rd i/.Xeinovru dvanXrj-
qcov rj y.ui nQOortSeig. rd Se rotuvra ovre fiiXriov , cooneQ
uv eiSsirj xai avrog , ovrs /trjv /tsr i/tnsiQi'ag nXsiovog ersQCrj
Tivi rcov ndvrcov rj uvrco vnrjQsrrj&sirj. bn Se /tr) nQOO-

xXrfte ig , u).X' uvrog nQoreQog nQOoeX&cov , iyyeiQio&rjvai-
xorrjv unoyoutprjv d^toirj , ov Sixutov vnonrevetv. ov yuQ ini-

Sv/tict xeQdovg /tuXXov, 7} rov (SovXeoSat avrco nQog ru xotvjj
ovvuiosoSut, XvotrsXovvru, toiuvtu nQoeXeoSui , /.tuXtora not-
c
ov/tevto neoi nXttorov , rrjv Pcouut'cov rjye/ioviuv /.teiZco xui
neQicfuveoTeQUV unoSetxvvvut. rovrov Se dnoSei^tv ov Xo-
i5yoig, dXX' eoyotg netQuoeoSut nuQeystv ivuoyrj. ersoi yuQC
tjSrj xui noorsQOv tioiv oix oXiyotg rjoyoXr /tsvto neQi tu toi- t
uvtu, XQrj/iuTU rjSooixevut oix oXiyu e^syivsro , xuirot netQco-

/tsrco /tdXtoru, /litj fiiuito, /trfi ix nuvzog TQOnov xeQSutvetv, et-
vut. u Sr) votsqov ovx eiu rjQe/teiv , uXXd noXXovg ixivec

2,oXoyto/iovg ev rf t
yjvyrj , /ir) xarOQVTretv , uXX' eig evnottug
dvaXioxetv rtvcov uvSoconcov , cbg t
Stu rovrov Svvu/tivco rrjv
ix rrjg utxuQTiug dnOTQijeoSat xrjXtSu. vvv /tev ovv iSoxet-
(fQOVTioTrjoiov ix tovtcov uvSqcov oixoSo/ietv tco &eto xa§dnu'%
i4- tovtcovM.. i6.T«om.P. i$. (iuciwgP. ixros pro ix P. et M.
qui diu publicis professionum tabulis conficiendis vacaverat, mul-

tamque in eo muuere experientiam consecutus erat, accedcns, se
audisse narrat, illum velle omnes expeditioni citra excusationem
accingi, et pensiones illis de publico constitutas supplere, vel
augere etiam, Tale vero negotium ncc melius (quod sciret etiam
ipsej nec cxpericutius a quoquam praeter se administrari posse.
lam qnod non advocatus, sed sponte sua vcniret, descriptionemque
sibi mandari cuperct , nihil iustae suspicionis babere. Haud cuim
cupiditate questus raagis quam quod ipsum maximopere optantcm
,
Romauoruin principatum aniplificare et illustrare, in eo boni commu-

nis ergo adiuvare coustituisset, hanc potissimum mentem susccpisse
seque id non verbis, sed factis evidenter demoustrare conaturum.
JVam antca pluribus annis in hoc munere versantem
1 magnam pe- ,
cuniae vim, tametsi non vi ne quo iure, qua iniuria compendia ,
sua quaerere niteretur, confecisse quam otiosam in posterum iacere ,
non sivissc sed frequenter in pectore volvisse quomodo non hu-

; ,
mi defossam ad beneficenuam libcralitatcmquc conferret et ita ,
peccatorum suorum maculas deterere posset. Aliquaudo igitur aedi-

iicare monasterium virorura qui plaue se Dco dedicassent et per
,
,
liberalitatem in illos collatara sibi divinum numen placarc , per

Go CANTACUZENI
A.C i34 uvut£&£ix6tcov suvTOvg, xai Std rfjg sig ixeivovg svnoitag
iXeovv to Setov euvTO) , StuXXuxTutg i/.eivoig t« toiuvtu /xu~
DXiotu xuTunQUTT£o9ut /Qoofxivu) ovoi dvvarotg' vvvl ds eig
nivrjTag dyvQTug dvaXovv. tog Ttov 7iqot6qcov rj i/.eivtov ftr)
sig diov xotg /Qr)fxaoi Svvrjoofxivcov /Qr)ouo9-ut , rj ereQcovS

uQnuyr\ y.ul udtxta /Qrjoofxivcov y.ul dtuqj&eQOvvTcov, tog ds
oov ftovov y.uTuoTuvTog ini rotg nQuy/iuot xui rtjv otuvotuv
y.uTetdov , tog vnsQ ulcpeXetug rtov xotvtov ov /Qr)ttaTU /xovov ,
dXXd xai yjv/r)v uvTr)v, ei otov rs, nQoteo&ut dtavojj , xai tov
TQonov nQoetScog tog uyu9og, syvtov Setv ooi xu /q/J/iutu ixet-io
va iy/etQiL,etv, tog ov xuXtog fxovov, dXXd xai evXoytog xui dxQt-
V.3o5j^«S vnsQ tcov xotvfj 'Pooftuioig ov/upeQOVTCov dvuXto&rjOOfxi-
vtov , sneidr) xui ix xovrtov ovveXiyrjouv uvitov, u d'r)
ndiTU rjxto iy/etQiL^tov, itp' o,ti uv fj

oot /Qrjoo/iiivw fiovXrjotg.
P,Z j6s%£OTiv
i
ovv nuvTt x(0 dnodei£tv Xu/tfiuvetv ivuQyrj , tog ovi5
/Qrjfxunooftevog ix xijg unoyQUiprjg , rjxto deoftevog xaruoTrjvat
nQog avTr\v yuQ s/ovtu, d xsxrrj/tut , fxrjdsv neQutriQto
{sS,rjv
noXvnQuyftovetv dXXu oot tpuveto9ut /Qrjotfxog int9vfttov

,)
xui noXXd ovvuQuoSut Svvd/ievog nQog to xr)v uq/uiuv ev-

c
outfxoviuv Totg Pto/uuiotg dvuo(o%etv , noXXrjv tovtov 'ivexuio
xui ovve/rj notovfisvo) tt)v (pQOVxiSu" 6 Ss uoftsvog dnoSe'E,u-
ftevog rouj Xoyovg , neQi ftsv toov /Qrj/xuTtov, scpaoxs, /uqiv
Buvtm noXXrjv eiSivut, ov tw vnsQ xcov xotvjj ovftqpsQOvrcov
5. Svyaptiyoiy P. n.xai alterum om. P. et M. i5. Tj) M. , tjj^P.
reconciliatores nimirum, qui id praestare imprimis queunt aliquan- :
do in mcnclicos circumforaneos cousumere cogitasse. Sed cum repu-

tarit , aut illos , aut lios commode pecunia non usuros , aut alios
per rapinam et scelus nsuros eamque disperdituros et illum solum
, ,
rerum pracsidcm eiusque sensum perspexerit, quomodo ob com-

,
lnunem utilitatem non pecuniam modo, verum et ipsam animam,

si facultas sit, pro nihilo habere mcditetur, et morum eius houe-
statem iam novcrit, statuisse ipsi offerendam pecuniam illam non ,
honeste solum, sed et cum ratione et diligentia ad publicam Ro-

manorum utilitatem insumendam, quando et ab ipsis collecta sit.
Hanc igitur omnem illi venisse tradere , ubicumquc voluerit utcn-
dam. Itaque patere omnibus, non ideo se adesse ut sc huic mu- ,
ncri quaestus faciendi causa praefici roget, cum parta retincntli

ac de cetero in otio vivendi libertas fucrit sed quia ipsi ad vcte- :
rcm Romanis recuperandam tam intcnsa et assidua cura

felicitatem
incumbenti utilis et ad iuvandum idoneus vidcri cnpiat. Hac ora-
tione dclectatus magnus domcsticus de pecunia sc illi gratiam lia- ,
bere ait non tantum quod cam ad communera usuin contulerit:

;
him\ quod ctiam sibi eius dispcnsandac rationein crcdidcrit quaw ,

IIISTORIARUM III. 8. 6l
(tovov nc.Qsoyr)o&ai , dXXu xai tw avrcov nsniOTtvxivai Tr)v A.C. 1341
dioixrjotv avifo do&ciog nsnsto(tivo) xal 6ixuicog dvuXcoostv.

to (tsv yuo tivu tcov xoivcov intttiXstuv iyxeyetoio(tivov (ir)
Tt]V ovoiuv notelv fisXTiw , dXX' ooa notv uutsoO-ui , TOoama

5syovTa unuXXdrTSo&ut xai yqi]ttuTcov cog ininuv dcpfrrjvut xqsit-
tco, ov yuXsnov /xovov, uXXu xui uovvutov oyedov. to S' eyovTa
T]6r} xui /u?]6sv vnonTSvovTU dsivov nsoi uvicov, snstra 'sxovtu
povXrjd-fjvat dnod-so&at xai, d ovviXs't,e xaxcog, yqt]Ouo&ui tig
6sov , ov tcov noXXcov , dXXd tcov fiovXo/tivcov ooot^to&ut xui ne-

lonetO(tivcov dxQiftcog, cog ndvTcov nuQsôvotv sv&vvug tcov fisfitto-
(tivcov (teru rr)v iv&iv6e dnuXXuyr]v. (UXtiov (tsv yuQ ,

(tr) u/uuq-
rdvetv Tr)v doyr)v, (tr]6e xrjXlot noXXutg xuTUfUUtvetv Tr)v vjvyrjv C
uv 6'uqu tovto ov(.tfiuivrj, 6evTiQug uvu(taQTrjoiag-UQyr), to (tr)
(tovov nenuvo&ai tcov xuxcav dXXu xui dirioQOnov ini6eixvv- ,
iô&atTcov dyadcov Tr)v iQyuoiuv. 6tu TUVTa 6r) xai inuivco oe

Trjg (teTu{SoXrjg xai tov (tr) TQonov stsqov , uXX' vneQ tcov xotvr)
ov(t(fSQ0VTCOv tu yQij/uuru fiovXrj&rjvui intdovvut. ort 6s (trj
noooxXrjfreig , dXXu nQOTeqog nQOoeX&oov avTog to inavtooZv

TOtg OTQUTtcoTatg Tug ix tcov 6r](tooicov rjrrjoug tov fiiov ucpoo-
iO(idg, tooovtov dniyco xuTuyivoooxeiv , ooots xai nQOTSoov av-
%6v oixo&ev coQ(ir](iivov , 6tu Tr)v neqi tuvtu i(tnetQi'uv ooi
Tt]V vnr]QSoiuv iyyeiQi%etv , vvv (tuXXov avinstoug (UXrtov
oisod-Ut Xui 6tXULOT£QOV TU TOIUVTU 6lOlXr]0£lV. OV yUQ 0(lOl'-V
14. te navo&at, P. *
recte fidcliterqne collocare vclit. Nam quempiam, cui commimitim

rcrum mandata est procuratio, non indc augere facultatcs suas , sccl
qnae antc magistratum acquisivit, in his emori et a pecunia invi-
ctum prorsus apparere, non difiiciie solum, sed nunquam contingerc.
Possidere autem iam ac ob id nihil formidare mali , dcinde aequo
anitno velle crogare et male collectis bene uti, hoc non multorum,
scd salvari volcntium esse certoque credentium, se post fincm
huius huis omnium in vita gestorum rationcm reddituros. Prae-
stat quidem non pcccare prorsus neque maculis multis focdare ,
animam si tamcn id evcnerit

: non iterum peccandi principium
,
erit non modo a dclictis abstinere, sed et admissa sequentibus

,
recte factis compensare. Idcirco te ob istam mutationcm, quod non

alitcr quara ad communcm fructum pecuniam tuam donandam ccu-
sucris laudo.
, Quod vero non vocatus, sed ultro ad me adicns vi-
tae subsidia a militibus dc publieo pcndi solita exaequare pctivisti,
tantum abcst, ut damncm, ut cum prius ipse meopte impulsu tibi
proptcr cxperieiitiam hoc ministerii committcre voluerim nunc ,
ainplius credam, tc id melius ac iustius obiturum. Non euim

aeque et qui prumissis largus est , et qui nihil promittit, promissa
62 CANTACUZENI
A. C. i34ia>£ 6, T£ noXXu inuyyetXuftevog xui 6 ftrjShv , ne qi tcov enqy-
yeXftivtov rr)v iv.nX>JQcooiv anovSuaovai. xr)v fthv ovv vnrj-
Qeoiuv tcov toiovtcov iniTQinto. ah dh v.ui uvtov oleofrut
nQoatjV.ov , ftr) fttxQU tivu v.ui evv.uTUcpQOvr/TU fUTtivut ,
ftrjS'
oiu ftr/Te Sioiv.ovf.ievu xuXcog, noXXrjv cocpiXnuv nuQiyetv tc~>5
xotvco , fir/T' intarjg (tXunxetv , uv Qu&vficog v.ui nuvovQycog

nQuzTcovTui. bneQ yuQ ioTi TOtg noXtTiv.oTg nQuyftuotv 6
XQirr)g , tovto Tolg Srjftooiotg Svvuit' uv 6 eS^tacoTrjg. ixeTvog
re yuQ evvoftiuv Tutg noXeai nuQuoxevuêt , Stxuicog StutTcov
v.ui TOtg viftotg neid-eo&ut xuTUVuyv.u^cov, v.ui ovTcg, uv i&i- io
Xr/ t« Stv.utu notelv xui t« XvoneXovVTU tco xotvco , tcov fthv
P. 3;7 ucfutQrjaeTUi, uv nXiov v.UQncovTUt tov Stxuiov , rotg Sh eXuT-
xov eypvai nQOoêig, nQO&vftovg nQog Tug OTQUTeiug nuQU-
axevuoet nuvTug v.ui cpvXuTTOVTug rr)v Tu'S,tv v.ui net&oftivovg
uqiotu TOig OTQUTrjyoTg. cog ovv /neyuXu nentOTevftivog xuiiS
tcx (xiytoxu ovfifiuXXouevu nQog Tr)v Stoixrjatv tcov bXcov , ov-
Tft> XQr) xui neneTo&ut v.ui nQoor)xovauv onovS/)v v.ui nQo-
Svftiuv entSeixvvad-ut ini ToTg ertyotg.'" toiuvtu fthv StrjX&e
HnQog uvTOVf unoXoyiuv notovfievog icp' oig r]'S,iov. eneuu tcov
yQrjfiuTCOv invvfruveTO tov UQt&fiov bnooog eirj. tov Sh uno-io
XQtvuftivov f
yQvaiov fthv eivui ftvntuSug Sixu , entnXu re
xui axevrj t ix yQvoov nenotr/ftivu xui uoyvQOv ,
yQvaicov Te-
TQaxtOfivQitov u§tu , xui tuvtu cpuftivov nuvxu to vvv eyov
V. Zo&etoificog iniSovvui eyetv , rcov oixeTcov fiexuxuXeouftevog tivu,
implere enituntur. Hanc igitur provinciam tibi iniungo. Te quo-

que par est existimare, non parva quaedam et despicabilia abs te
tractari et quae nec, si probe curentur, communi admodum profi-
ciant: nec nou perinde noceant, si segniter ac nequiter liant. Quod
namque in re politica iudex, hoc in publicis stipendiis praestare
possit exaequator. Etenim et ille ex aequitate arbitriis faciendis
et ad legum obedientiam cogendo, bonum civitatis statum conciliat,
et hic, si iustus esse communique commodare velit , alios spoliabit,
si ultra iustum fructus percipiant, aliis niinus habentibus plus ad-
det, omnesque ad militandum promptos et ordinum observantes et
ducibus obsequentissimos reddct. Quia igitur magnarum et ad gu-
bernationem summae rei publicac utilissimarum rerum tibi credita
cura est, te id sentire et in opere conveniens studium alacritatem-
que adhibere oportet. Atque haec quidem ad eius petitionem dis-
seruit ac respondit: post quantum esset pecuniae quaesivit. Eo
, ,
respondente, aureorum centum millia, supellectilem vero et vasa

ex auro argentoquc quadraginta millibus acstimata, quae omnia in
praesens donare paratus sit , quodam famulorum accito, abi igitur,
inquit, et huic da isthaec. Qui cum sine mora abirct, iussa con-
„ovxovv" l'(p7] „Tavra tovto) naoudoq uneXScov." cog dh ftrj-A.C. i34 *
Ssv fttXXrjoug inOQsiero ru nQOorerayfiiva sxnXtjQcoocov
noiv oixuSs iX&eZv 6 fiiyug Softiortxog ixiXevev dvaoToi-

qeiv. xui rijg ftlv noodvfiiug evexa inrjvei , tu yo/jfia-
5ra Ss ixiXevev avrbv (fvXurreiv , cog vvv fiev avrcov ov
Seofiivo). iav Ss rcov iSioiv dvuXco&ivrcov, xui tovtcov Se-
rftrj, t6t' rt Srj Xaftfiuvetv , cog uvrio xui ravra SiutpiQOvru,
xui uvuXioxetv , bnoi uv Soxtj tm xotvto dvaXcodivra ftd-
Xiotu XvotteXijoetv. 6 S' clnqyooevs fiev rcov yQt]fturcov C
-1
torijV opvXuxijV, ov xud r^Sov/jv eivui, opuoxcov, uvro) nuQu-
xuriyetv ett* hftcog dvuyxuicog nQOOTurrofievog ineidero.
fittd tovto Ss 6 ftiyug SofiioTixog rcov rs ovyxXtjrtxcov xa&'
sva xui tcov uXXcog evyeveia StuqpeQOvrcov , enetra xai otqu-
Ttcorag fteruxaXovfievog , rrjg re nuou fiaotXicog dnOTeTuyfii-
\5vr)g exuoro) nQOvoiug invv&uvero rbv uQtdftbv xai ei rooov-
TOV xix.TrjTUl VVV ij TOV TSTUyflivOV tjTTOV. tcov Ss dnox.Qi-
vuftivcov Ixuorov, bncog eiye rd avrov , rolg ftlv dnsorSQtj-
ftivoig tcov Seovicov tov FLurQixicoTtjv ixiXsvev dvunXtjQOvv
xai nQOoirc nQOort&ivut , ooov uvrw xuXcog syetv iSbxet ,
nouvaXbycog exuoro) rr)v svsQysoiuv nooortdeig ' rotg Ss dvsv- D

Seetg rug ix fiuotXicog eyovot nQOobSovg xui avroZg ixiXevev
dfioicog nQog olg syovoi xai sriQug noooTtdivut. xui iv e$ij-
xoitu TjuiQutg ftuXtoru yeyevrjttivov rov dvaSaOfiov , roZg ts

eXurrov eyovot nQOoeriSero ro iXXelnov ftsru nQOO&rjxr/g , xui
i^TOig Xetnofiivotg fitjSsvbg rj nQOo&jjxq nQoaeyivero. xai nuv-
16. unoxQivofitvtov P.
fecturus , priusquam domum attingerct, magnus domesticus eum

revocat, ct dc lubcntia collaudatum , pecuuias servare iubet, quod
iis modo non egeat. Ubi suis consumptis , et his indiguerit , tum
ipsas quoque nt sibi necessarias acceplurum , ibique eas positurum ,
ubi earum erogatio rei publicae plurimum profutura videbitur. Hic
ille primum tergiversari et dictitare, parum sibi iucundam csse pc-
cuniae custodiam. Verumtamen imperata facere necesse babuit.
Secundum haec magnus domesticus, primoribus singulis et alioqui
nobilitate praestantibus et praeterea militibus accersitis , quantum
cuique Iraperator decrevisset, percunctabatur et tantumne modo
an minus possidcrent. Quibus sigillatinTquod res erat responden-
tibus , Patriciotae mandavit, ut qui fraudati esseut , eorum damna
resarciret et insuper quantum decere iudicaret, spectata cuiusque
:
dignitate et meritis, adiiceret. Qui ab Imperatore sufficientia habe-

rent stipcndia, illis similiter alia addi iussit. Sic diebus sexaginta
maxime divisione facta, cum minus habentibus , quod deerat, acce-
deret cum auctario, et reliquis nihil desiderantibus tamcn addere-
64 CANTACUZENI
A.C. i34irf$ e%aQXOvaug rug nQoaodovg r)yrjou/ievot ,
yuQixag xe to/io-
Xoyovv xcjj /teydXcp So/iearixco noXXug , *«/ nQofrv/iot r]aav

c
rolg onovdrjnore yrjg rcov Pco/iuitov noXe/iioig (idyeo&ai. xui
bnXu sneoxevut,ov Siuo/ujyovreg , xai mnovg nQoaenoQiiôvro
kul nXeiovg xai fieXriovg rcov nQorsQcov xai oXcog sdoxovvS
xui dyavaxrelv , oxi /ir) xdytov nQog u/tvvav eS,dyovxat xtov
noXe/iicov.
P.378 $\ 'Enei Se xuvxa uvxro St(pxrjro xaXcog , ovvefiovXeve
Bxjj fiuotXiSt , xov vlov (iaaiXea xov ^lcodvvrjv yQieiv xs /livqco
xco uyup xai arscpet xr)v xecpuXrjv xuxuxoo/ietv. xui snetas ys\o
SoSûg flovXeveo&ut xaXcag. xtov Se xad? ai/ia nQoarjxovxtov
ftuoifat xivtov /.tr) Sixatov elvut nuQutvovvrcov , xov naxQog
oXtycp nQoxeQov rexeXevxrjxoxog fiaotXecog rov vlov navrjyvQt- ,
iêiv ,
(xovxo Se uvxolg 6 nuQuxot/xco/tevog 'Anoxuvxog vnext-
&et fayeiv , tog ex xcov vaxeoov yeyove xurucpavsg , xr)v ys-\5
yevrj/tsvrjv Gxuotv /ceXercov xui /ir) (lovXo/ievog (luatXiSu rrjg
eig avrijv xai xov vlov evvoiag eveyvQU nioxu xexxrjo&ui-
naQu /teyuXov So/xeorixov ,) eig xr)v vareQaiav ro eQyov dve-
(idXXexo fj (iuotXig, xr)v /is/i^tv xivcov uirtto/.tevrj , ort Sr) nv-
C&o/usvot xarrjyoQoVsv , cog ov xeyQrj/isvtov rcp nQuy/iuri xuruô
xaiQOV , dXX' iv olg eSet xonxeo&ut xai &Qrjvetv , navrjyvQt-
t,6vxcov avxcov xai xr)v (taaiXixcoxdrrjV reXovvxtov eoQxr)v.
S' dvorjxutvetv ecpuoxe nuvxdnaat xovg eiQrjxoxug xai /trjSe
1. iânôvaac P- 3. ttuy ora. M. 10. ual alterum om. P.

i4- \4nQxav%og P. ubique.
tur, universi contcnti stipendiis, magnura domcsticum gratiarum

actione prosequebantur: et ubicumque terrarnm adversus Komano-
rum hostes acl dccertandum se paratos ostendebant , arma extergcn-
tes et equos consuctis plures ac meliores comparantes dolentcsque,
quod non citius ad hostium iniurias defendcndas cduccrentur.
9. His tam praeclare gestis imperatrici suadere institit, uti
,
Ioannem filium imperatorem oleo sancto ungendum et corona exor-

nandum curarct. Placuit consilium sed e consanguincis nonnullis :
dissenticntibii3 , qui dicerent , haud aequum esse , patre imperatore

paulo ante mortuo , filium agitare pancgyrin (id quod illis Apocau-
chus, sacri cubiculi pracfectus, suggesserat, concitatam deinde sedi-
tionem iam tum meditans, ut postea claruit, et nolcns impcratriccm
benevolentiae in ipsam et filium fidele pignus habere a magno do-
mestico,) Augusta rem in diem postcrum distulit , quorumdam re-
prchcnsionem causata: qui videlicet crimini darcnt negotium a ,
tempore alicnum suscipere et festum ducere panegyricum dicmque

peragere regalissimum , quando adhuc piangere lamentariquc opor-
teret. Quos ita loquentes , prorsus dclirare affirmabat magnus do-<
rovro swoetv, cog noXXotg rcov âotXecov reXfVTcoatv r) dvutf- AC. 1 3-4*
Qrt otg iyt'vero roov natScov , ovSevog avrotg rr)v uxuiqiuv ftefi-Y. 307
qjoftivov, dXXu nuvrcov, cooneQ Sixutov rjv, Xoytôfiivcov , ftu-
Xtara nooaqxeiv iv rotg roiovroig xutQotg , ov TQvqjijg svexa
5xui rjSovijg, dXXu rov fojSeftiav nQotpuatv ordoecog xui ra-
Qa/ijg iyyevio&ut rotg noXXotg , ndvrcov rjSrj neneioftevcov
dxQificog , cog vno fiaaiXia reXovoi xui Sixug Scooovot rijgD
nuQuvotug, uv intyeiQcoot araotdCeiv. nuQTjvet re uvrij
rovg ftev ixetrcov Xbyovg yutQetv iav avxovg Ss ycoQetv inl
,
ioro sQyov, cog ufiu XvatreXeg xui Stxutov ov. rj Ss fir) noXv-
nQuyfxovecv iSeiio , uXXuvvv ftev iav Stu rug SoS,ug roov noX-
Xcov , oXtytp Ss voreQov noietv , rjvixu uv igrj xui rug X01S0-
Qiag Stutpevyeiv. 6 ftiyug Ss Softiaxixog nQog ftsv rrjg (juoi-
XiSog rr)v svaruaiv ovSsv uvxetaev • rjy&ero Ss , ort ovx uv-
i5r(o tu (ieXrtoo , uXX' ereQOtg uXvoaeXij fiovXevofiivotg nei&otro.
ixetvo ftev ovroyg ixooXv&rj. ftixQtjj Ss votsqov rjyyiXXero , oog
ûQydvrjg ylvSiug oarQunrjg xui liaîjg nQog Oquxtjv ne-
c
Quiovo&ai nuQuoxevdôvrat , vuvai Xijiaoftevot Fcoftui'ovg.
6 fteyug Ss Softiorixog ovx dXX' uvrtxu rot/jQeig ,?, 379
rjfteXst ,
zoboag iûQxeoetv toero , nQog noXeftov rotg fiuQftaQOig ixeXeve

nXrjoovv. rr)v Se Sundvrjv rcov TQtrjQecov , rr)v ftsv ix rcov Srj-
fiootcov rotg rufttutg ixiXeve nuQeyetv , rrjv S' ex roov iStoov
naQeiyexo avrog. inei Ss inenXrjocovro , ratg fxsv iniorrjae
21. ttjs Sk dantiyqs M.

mesticus ct ncc cogitare , multis imperatorum morientibns
saltem
successorcs statim promulgatos esse filios , nemine hoc ut intcmpe-
stivum vituperautc quin omnibus , prout aequum erat , tali tem-
:
pori id couvenientissimum iudicantibus , non luxus et voluptatis

gratia , sed ne qua vulgo seditionis ac tnmultus daretur occasio :
cunctis iam prorsus sentientibus , se impcratori subicctos et amen-
tiam luituros si seditiones agitarint monebatque imperatricem ut
, : ,
valere iussis eorum sermonibus, ad opus tam utile quam aequum

procederet. Impcratrix orare , poncrct nimiam solicitudinem et
nunc quidem multorum opinioni ne repugnaret: paulo post, cum
licebit obtrcctationes impcritorum elFugere facturam quod suaderet. ,
Illc renuenti coutradiccndum non putavit: quamvis dolcret , uon

sibi, qui potiora sed aliis , qui parum 1'rugifera consulerent, morem
,
geri. Ita res quievit. Brcvi nuntius apportatur, Sarcbancm, Lydiae

satrapam , in Tbraciam Romanos depopulatum transmis-
et Gyaxcn
suros. Quem
nuntiura magnus domosticus minime ncgligencliiui
ratus ,statiin triicmes, quot ad barbaris occurrendum fore saiis
autumabat , remigibus et. militibus adornari sumptumquc in clas-
scm partim a quaestoribus cx acrario suppeditari pracc(|iit, partiiu
de suo ipse contulit. Trircmibus. instiuctis, Apocaucliuin duccm
Cantacuzeiius 11. 5
66 CANTACUZENI
A.C. ijîGTQaTr^/ov tov naQaxoific6ft£vov Anoxavxov , xai oaa stist
ivT£iXdfi£vog v.ai tov Xomov y.elevoag uvtco [xeXeiv tov dno-

nXovv , avTog 'OQydvrj, tcu Ttjg xaTu Bidvviav ecoug oaTQunrj ,
SienQeofieveTO neoi eiQr)vrjg.\ovSs yuQ iSoxeiTSetv avTCjj noog

eoneoav fiiXXovri OTqaTeveiv , noXefiov îiva 'Pcofiuioig oniocoS
v.aTaXinelv. inei Ss v.ai r) nqog ixetvov eiQrjvrj TiXog tlyev ,
avTog fihv nqog Trjv s%oSov naoeov.evdt,iTO. rjSrj yuQ xui rj
B otqutlu v.utu JiSvfiOTeiyov xui Tr)v ASqlccvov noXiv , amov

v.eXevovTog , ovveXiyovTO. iv rj Ss efieXXev fjfiiQa BvXâvTiov
ityivui , t6v nuTQiuQyrjv fiovog fiovov nuQuXaficov v.ui nQogio
tov iv fiuaiXeioig tov /livqoBXvtov JrjfirjTQiov tov f.iuQTVQog
yevo/ievog vuov, „T0vg fisv ifiov t£ fi£Ta'S,v xui fiuoiXidog" ecprj
„yeyevrjiiivovg Xoyovg ovx uyvoetg. ov yuQ fiovov nuQtjg Totg

uuq' ducfOTiQtov Xeyofiivoig , dXXd xai tcov nQOTeQOv iSia
f)fitov exdoTco eiQrjfiivcov avTog r)o&a firjvvTrjg. ovSsv Ss na-iS
QuXoyov 7) d-avfxaoTOV , si tot£ fisv necji ifiov toluvtu inrêv
Trj fiuoiXiSi Xiyeiv , iacog oiofiivrj fieydXu tlvu xuTunQu£eo&ut>

C Sfis , vvvi Ss ini tcov SQycov, fir) xaT iXniSag avTrj tcov nQa-
yfiuTcov ixftuLVovTCQV , fieTUfiiXud Tig eior)Xd-£ tcov yeyevrjfii-
rcov. ei fxev ovv, on£Q scprjv, nQog tl tcov ytvofiivcov drjScogio
SiuTe&etau , tu SeSoyfiivu firjxiTi OTiQyeiv i&iXei , SiuQQr)Srjv

Xiyeiv u£ico xui fir) ovyxuXvnTeiv vn aiSovg. iyco yuQ coaneQ
xui nQOTeQov eTOifiOTUTa iyco naQULTeTo&ui Tr)v uQyrjv. ei
S' ixeivrj Sid TiXovg syvcoxe OTiQy£iv tu iiprjcpiofiiva xaiTOvg
2. rotf dndnlov M. mg.

praeposuit;cui cum mandata necessaria dedisset, et oram solven-
dam discessumque commisisset ad Orchanem orientalis Bitbyniae , ,
satrapam legatos de pace misit; non cnim, in occidentem ducturus,

,
bellum aliquod Romanis a tergo reliquendum iudicabat. Pace cum

illo iirmata, et Didymotichi atque Adrianopoli domestici evocatu
congregato exercitu, itineri se accinxit. Quo autem die exiturus
erat, patriarcham solum solus conveniens, et ad templum Demetrii
martyris myroblytae, id est oleum stillantis t cognominati adduccns,
Quae inter me et imperatricem dicta sunt, inquit, non te latent:
ncc enim tantum interfuisti sed et quae prins uterque nostrum
,
separatim dixit, tu eorum internuntius fuisti. Nihil porro inopina-

tum aut admirabile, si tum quidem imperatrici talia de me loqui
occurrebant, quae forsitan eximia quaedam me perpetraturum ar-
bitraretur: nunc autem in ipso opere, rebus secus quam sperabat
evenientibus, poenitudo quaedam facti eam subiit Si igitur in pri-
stiuo iudicio acquiescere amplius non vult, aperte id mihi indicari
nec pudore quodam celari cupio. Ego cnim , quomodo antea , ab-
dicare me administratione imperii paratissimus sum. Quod si ipsa
bnxovg, ovg ofccbfioxs, TrjgsTv, ovFuviog ufiskrjaco tov fir) nuvTuAX- i34'
c
tcoutthv , bou uv uvtjj ts xui nuiai xui xoivfj kvaiTskfj Pco-
fiutotg.'" tov nuTQiuo/ov Ss ngog Tr)v uxuigiuv tcov koycov
fisfixpufisvov xui flr) tOluvtu ngoorjxsiv uvtov firjTS Siuvo-
5uad~ui qjuusvov, urjTS ksysiv ' fiaoiklSu yug firjSsv nsgi uvtov
koyi^so&uL toiovtov , cxkku ftuoilsu olso&ul iv L,cbaiv sivut-D
c
xui Tr)v Pcoftui'cov rjysftovtuv cbonsg vn
ixstvov StotxsTo&ui, y. 3oS
tcov ocov ftstivrjfisvrjv koycov , cov Sts^sig ngbg uvt/jv , rjvixu
snoisTo&s Tug ovftfiuoSLg" „ovxovv" ftsyug SoftsoTtxog sffrj
i o„nsgi fisv sxsivrjg ovtco SsT nsnsTo&ui, cbonsQ uvTog Stiayvgi-

%rj. nsgi Ss oov ti noT£ s%soti voiuXftv ; ug' ififisvsTg TuTg
bftokoytutg , ftukkov ds totg OQXoig , ovg inoirjoco ngbg ifti ;"
6 5' uvtixu nuktv uvuoTug ,

„svkoyrjTOg" tincv „0 &sbg xul
nuTrJQ tov xvqiov rjftcbv 'Irjoov Xgtotov , oti xui ngoTsgov
*$xui vvv oiansQ sinov ififisvco xui ovSsvbg dfiskijaco tcov ocov
Slxulcov ukk' uvd-sÔfiUL nuvTi o&svsl, ov fiovov cbg svsgyi-^.ô
rrjv dfistftofisvog sgyotg uyudotg , ukku xui cbg viov xrjSofisvog
nvsvfiuTixov." ini TOvTOig Ss uvtm nokkug 6 fxsyug SofisoTi-
xog yuoLTug bftokoyrjoug xui avvTU%ufisvog , xuTuktncbv tov

lonuTQiuQyrjv , rjxsv cbg {JuotkiSa. rj S' sv&vg cbg siSs ,
yugirug
sffuoxsv bfiokoysTv uvtm nokkug, otl u ngoTsgov inrjyyekksTO
koyoig , vvv unoSstxvvoiv ini tcov sgycov clkrjSij ,
firjTS ocoftu-
rog cpsidofisvog , ukk' vnsg tcov xoivfj ovfiffsgovrcov vvxtcoq
iiscjuc atl extxemum , quod decrevit, complecti et quod inravit, ser-

vare constituit, ego quoque in omnibus, quae ipsi liberisque eius
et Romanorum communi conducaut, efficiendis, nullum diligentissimi
honiinis officium praetcrmittam. Patriarcba eum de importuno ser-
lnone castigare dicercque, non decere ista vel cogitare vel proloqui.
Jmperatrici enim de bcllo nibil huiuscemodi in mentem venire: scd
imporatorem putare adhuc vivere et quasi ab illo Pômanum prin-
cipatum gubernari, memorem verborum quae in pactis faciendis ex ,
ipso domestico audierit. Tum domesticus, De illa quidem sic cre-

dcndum , ut affirmas de te autem quid sentieudnm? Ecquid pactis
:
stas imo vero iuramcntis , quibus te mihi obstrinxisti? Hic patri-

:
arcba iterum exsurgens ait, Bcnedictus Dcus et Pater Domini no-

,
stri Iesu Christi quod et prius servavi, quae dixi , et nunc scrva-
,
bo , nihilque negligam, quod tibi iure dcbeatur: sed omnibus ner-

vis tuendum te suscipiam , nou solum ut bene merito respondcam,
vcrum ut de filio quoque spirituali solicitus. Cui post actas gra-
tias valcdicens magnus domesticus ab eo ad imperatricem digre-
,
ditur. Quem illa simul nt conspexit, grates se illi niagnas agorc

affirmavit, quod verbis promissa , nunc rebaa confirmaret, ncque
corpori parccus cum noctu diuque pro re publica laboraret neque
, :
68 CANTACUEENI
A.C. 1
(rjv yuQ Sr)
34i novcov xui (ied~' rj(t£Quv, (irjre /Qtjfidtcov' (i£yag
So(t£oTixog noog rcov TQiijaecov ttjv Sunuvrjv /Qrj-
ov (xovov
(taru dvuXcoxcog noXXd £x tcov idtcov , uXXu xui £v noXXoig
~&eT£QOtg, u avvotoeiv e'(teXXe nuoi y.oivfj, a>i7.0Tt'(tcog uyuv v.ui
SaxjJiXcog xuravuXtoxcov (terd tijv fiuotX£cog TeXevTijv) nuor]veiS
%e ,
(ir) ovtco noielv , cog ovx £ûqx£oovtu nQog rovg novovg
entnoXv , uXX' iuvTOv Te nQovotuv nouiuftui y.ai /qij(iutcov
tpetdeo&ut, /Qco(tevov Totg dtj uoot'oig.
t
6 $' erpuoxe (tuXXov rjSe-
a&ai novcov avrog vntQ tcov xoivfj Xvaire Xovvtcov rj ereQOL ,
nQog dv£oeig TexQ(tu(i£voi xui rjSovdg. to, t« /qij(iutu xaTava-io

Xioxeiv ov L.rj(ttuv , dXXd nuvrcov xeQocov ijyeioduL /aQi£oTe-
c
qov , u/Qtg dv , xui tov &eov gvvuiqo(i£vov , Trjv Pco(tut'cov
rjye(tovi'uv £ni (t£ya lSol uiqo(i£vijv xui naVTcov xqutovouv
CnoXe(it'cov. £Xnt%etv Se (utu (iixqov ei (trj tl xcoXvua ovu- ,
(tuirj , TOouvTa'Pco(tat'oig cotpeXrjoeiv , oouxui uvtijv oqcoouv, i5

&eu) /uQtTug ovveQyw zcov xuXcov. ov juixqu
dfioXoyeiv T(p
yuQ Tiva StavoeiaduL nuQuaxevuoeiv tov /et(icovog, cbg u(iu
c
rjQi noXXovg tcov nQoreQov xutu Pco(tui'cov &quovvo(i£vcov
vnotpoQOvg xui SovXetuv b(ioXoyovvTug (SuotXei 'Pco(tut'cov uno-
8ei%cov. xui toluvtu ereQu noXXu nQoaenemcov , ooa Te uv-10
Tog Sievoeho nQUTTetv xai ûolXiSu ]]Sei uxovovouv nQog
TjSovrjv , xui TeXevTuiov avvTu't,d(ievog , eirjeL Bvt,avTtov u(ta
GTQUTiif xui rcov evnuiQtScov noXXoig , xijv (iijt£qu xutuXmcov
pecuniis, (non enim in trircrocs dumtaxat grandcm summam de suo

impendcrat , sed in alia praetcrea multa , cx quibus communis ca-
peretur utilitas pcrstudiosc liberaliterque post mortcm impcratoris
,
impendebat) hortabaturque , ut dc conlentionc laborandi remittcret,

quo ferre laborem diutius posset sibimct curac esset, a pecuniis
,
suis abstineret , publicis uteretur. Ad ea ille hunc in modum so- ;
lidius se gaudere gaudium pro communibus cmolumentis dcsudan-

tem , quam alios otio voluptatique deditos. Quod vero de sua pe-
cunia in sumptum conferret, id non detrimentum , sed omniura
quaestuum ccnsere iucundissimum doncc Dco bcne fortunante, Ro- :
manorum principatum magnopere exaltatum et omnibus hostibus

suis superiorem cerneret. Sperare autem , nisi quid impedimcnti
intcrvencrit brevi adeo Bomanis profuturum
, ut et ipsa impcratrix ,
id intuens, Deo bonorum auctori gratias actura sit. Non cnim par-
vi momcnti quaedam pcr hieincm moliri cfficere utpote multos :
ante refractarios et audaces eo adacturum, ut se Roinano imperatori

tributarios ct subiectos confiteantur Plura in hanc scntcntiam nar-
rabat, et quae ipse versabat animo, et imperatrici auditu periu-
cunda fore non ignorabat. Qua tandcm salutata , Byzantio cum ex-
HISTORlARUM 111. 10. 69
exsi, tog nuouftv&iuv ov fttxQuv iooftivrjv âotXiSt tiqoq Tug k.G. 134 i
ovfiqjOQug.
i. Ensi ds yivotTO nQog <Ji8vftOTSi'y<p , nQOvQyov fttVD
snotetTO naVTog, Tovg xutu Tttg Trjg Q)Qc'r/.rjg noXetg xutoixovv-
5r«£ avyxXtjTtxovg xui Tr)v otquticxv unQOcpuoioTOvg nottivP. 38
nsoi Tug OTQursiag , chansQ dr) xui Bvûvriovg * xui inoirjaev
oXiycov eiaco ytUQtov. snstra nv&6fievog , tog Ttov JMvotov
fiuoiXevg AXs%uvdQog otqutiuv sycov , eoTQUTOniSsvaev sv\. 3op,
^TiXfirtp Mvootg vnrjxoto noXst sv fts&OQtoig T?jg uvtov ts

l
\oxui Piouuitov rjyeftoviug fpxiofisvtj , syrto detv nQeopeiuv
nsfineiv nQog uvtov. xui nifixf/ag , sv *Ad'QiuvovnoXsi ts sdrj-
Xov d'tuTQt'ileiv xui ftufreiv s&sXsiv , ei noXfftog uvTto fiuX-
Xov aioeTSog , rj eiQrjvrj. Tr)v ydo nQO&softiuv , rjv TOtg sxeivov
nniofieoi naQSOyeTO avTog sv BvKuvriro yevoftivotg , neî
\5t$oSov rt Srj eivut. AXsâvdQog ds oqiov ov xuTSnTrjyoTug, toonSQB
tpSTO, Ptoftuiovg , uXX' SToiftovg ovTug uftvrsafrui tov? uiqov-
ftevovg uStxtlv , xui ftrjTS Tulg Siu itov nQsoftttov unetXulgy
ftrjT* nQog tov noXeftov nuQuoxevfj dvvuftevog nei-
uvtov tt)
dsiv, r« x«r« yvtoftrjv uvtco noieiv, nQog noXtftov ytoQtlv

lodXvotTsXsg oioftevog uvtco , sytoQSi nQog ovft(juostg. -xui tcov
nQorsQtov uvdig onovJtov xui oqxiov uvarsco&ivTtov , *AXsS,av-

OQog ftev sig Tqivojjov t« oixsia fiuaiXsta snuveKsvyvvs • So-
fxsorixog dh 6 ftiyug sig XsQQOvrjaov ftSTtt rijg oTQUTtug syto-
Qtt , nenvaftsvog otqutiuv ILsQotov ns^rjv ftsXXovoav sig Xsq-
7. nft&duevos P. i5- %&i om. M. 16. 'Pcoitaiots P. 34.

nolXrjV pro ne^v M.
ercitu ct nobilium magno numero exivit: rciicta ibidem matre, quae
calamitatera eius non mcdiocribus solaliis lcnirct.
lo. Didyraoticbi cum esset, maxiraum operae pretium duxit
urbium Tbraciarura scuatores et quod crat ibi raiiitum citra cxcu-
sationem, uti et Byzantios, expeditioni adscriberc idrjuc intra pau- :
cos dies cfTcctui datum cst. Dcindc resciscens Moesorum regem ,
Alcxandrum apud Stilbnum oppidum Moesis subiectum iu conGuibus

castra babere, per legatos ei significat, se Adrianopoli subsistere
velleque discere, bcllone an pace dclectaretur magis dicm enim, :
quam Dyzantii eius legalis praefixissct, propc exitum esse. Alexan-

der videns, Romanos non esse consternatos, ut augurabatur, sed
paratos ad ulciscendum volentes inferre iniuriam: ct neque per
lcgatos miuis , neque apparatu suo militari cos potuisse comraoveri,
ut libidini suac satisfacercnt ad dimioationcm venire band utile
,
sibi ratus, ad couventa desceudit rursuinque priori foedere saucito,

:
ipse Trinobum iu sedem suam , maguus domesticus Cbersonesum

abiit, quod frequentcs Persarum copias, Giaxe duce, Pergamo adve-
70 CANTACUZENI
A.C. 1 34 1 Qovrjoov ififJdXXeiv ix TleQydfxov uiptyfxivrjv , rjg Tiuf-rjg
c
ouTQunrjg rjV. uftu c\s tw Pcoftui'ovg eig XeQQOvrjoov ucptxi-
oDul , xui r) gtqutlu JleoGcav nuQrjv. y.ui yevoftivrjg fidyr/g,
c
ovde nQog oXiyov loyvauv 01 THqoul Pcofxui'oig uvtlgtItjvul ,
CuXX' rjTTrjdivTeg xutu xQuTog , 01 fiev eneoov xutu Tr)v [xdyr/v,S
01 §' edXcoouv • oool 6e rjSvvrjdrjouv diucpvyeLv , e/Li(3uvTeg Tuig

vuvoiv , uninXeov en oixov. ov noXXuVg de voTeQOv rjfiiQUiq
ix rrjq uvitjg ycoQug xui $svt£qu gtqutlu eneQuiovTO , cog
Tt)vuqqtIquv rjTTUV uvufxuyeoo/xevOL. ov/xfiuXovTeg de xui

c
Tomoig 01 Pco/uuVoi, ivixrjodv T£ xui unixTetvuv Toa)c; nXeiovg. 10
inei de Ttut,r)g dig inXrjyrj icpe^rjg xui noXXijv xui uyu&ijv
c
uncoXeos gtqutiuv , unoyvovg tq Pcoftut'otg noXe/xeVv , iycoQet
nQog ovfifidoeig. xui iTiSeTO nQog uvtov fxeyug do/uioTtxog
Ponovdug £LQr vixdg. t
inei de uneTQiipuTO Tr)v ix tcov TleQocov
uv&tg eig JtSvftOTetyov inuveX&cov ,i5
nQOodoxcofievrjv ftXdflrjv
,
nuoeoxevdêTO nQog Tr)v eig Trjv eaneQuv ixoTQUTetuv xui

ti)v otqutluv unoxu&tOTrj , rj efieXXe GwixpeofruL uvtw. tov-
tcov 6h nQUTTOiiivcov vn' uvtov , 6 nuQuxotftcofievog *Anb~
xuvxog vecoTeQcov nQuyfiuTcav nuvTi inid-vficov xui TQOnco
neiocofievog fxeTuyetv Iuvtov tcov nQuyftuTCOV Tr)v UQ/rjv ,2Q
eig
ioxixpuTO, inei tov xutu TIsqocov uvTOg xeyetQOTOvrjTO otoXov
OTQuvrjyog xui dvvdfiecog evnoQet vuvTixrjg , ftuoiXiu tov viov
"lcouvvrjv eig fituv tcov TQirjQecov ivSiftevog, uyvoovotjg fiuoiXi-
t)og Tijg firjTQOg , eig tov neî Bvûvtiov nQOTeQOV uvtcT) nvQ-
5. zcxid xtjv M. , nccQci %rJvV. 10. 0* add. M. 14. TQlrjjaro P.

ai. OtoXov add. M. 23. iQitjQiov P.
nicntes, eo irrupturas audivisset. Simul autero ac Romani , etiarn

Persae illic afluerunt, qui collato pcde adversum Romanos uc pauluin
quidein valucrunt: sed vi ac virtute victi, pars in pugna cecidcrunt,
pars capti sunt. Quibus fuga contigit, conscensis navibus, iu Asiam
renavigaruut. Paucis diebus intcrmissis , alia manus priorem vindi-
catura indidem traiecit. Qui similiter devicti, plurimos amiserunt;
Giaxes bis contineuter caesus , multisque ac strcnuis suorum deside-
ratis, desperatione debilitatus , pacem concupivit, quam cum eo
pepigit magnus domesticus. Depulsa calamitate a Persis imminente,
Didymoticbum regressus , ad occideutalem sese expeditiouem com-
parabat, exercitumque delectibus uovis supplebat. Interea Apo-
caucbus novarum rerum cupidus mauibusque ac pedibus euitcns,
,
ut ad se rem publicam transferret, iam classis contra Persas praefe-

ctus et faeultatem navalis exercitus adeptus loannem adolesccntem ,
iinperatorcm in unam trircmium matre inscieute, impositum , iu,
arcem propter Byzantium ante a se aedificatam altitudiuc et cras-

, ,
situdiae murorum munitissimam , Epibatae nominaiam iucludcre ,

HISTORIARUM III. 10. 7 1
yov vr/.oSoftrjfiivov o/vqcotutov ovra vxpst ts xai xaQTSQOTrjTiA.C. »34»

tsl/cov 'EniftaTug nQOauyoQevofisvov uyuystv • ixet Se fiSTU
tcov avyysvcov xui tcov oixsLOTUTcov fluoikiu cpQOVQcov , onov-
Sug nQog fiuoiliou , coots uvtov fisv y.ui avyyevstg
Ti'9-ead-uc
l
5xui Tovq ukkovg Tovg ovvovxug Ti[iug Tug naou Pco[tatoig P.38a
nQCQTug xuQnovo&ui xui /coqcov eivuv xui noXecov xvQiovg ,
onoicov uv Soêiev uvTotg , xui [irjSev illsinsLv eig svTV/lug
7.6yov • (iuoileu Sh oi>S' ovTcog unoXvsiv tov cpQOVQiov , u)X
toansQ oiirjQOV xuts/ovtu [iiu tcov dvyuTSQcov
,
ini yu[iM
io7tqoouq[l6£siv. 6 ftsv toluvtu ts Sievoetxo xui toQitrjTO
ovv
rjSrj nQUTTeiv. tcov ovveiSoicov Si Tivog fiaoiXidi unuyyei-
7.uVT0g , inei (iuoiXsu ts ijSrj nSQUOTUTO tpQOVQu xui uvxoq
iyvco tpcoQu9siq, m/sto tpvycov eig ÊntftuTug, tov ix tcov ^qut-
TOfiivcov , tooneQ rt v eixoq , xivSvvov SiuSiSQuaxcov. neQi tcov
iStolovtcov Sr) d fiiyuq SofiioTixoq /xu&tov , xuitol nQog Trjv
ixoTQUTeiuv nuQuoxevuC,6fievoq , bficog tov TuQ/uvettoTrjv Mu-»
vovrjX, tov xui KovQTixrjv nQoauyoQevofievov, [Utu oTQuxitoTtov
dkiycov nifixjjug, ixikevsv EmfiuTuq s\to9sv tpQOvQetv ioTQU-
ToneSevftivov , u/Qiq uv ucpixrjTUL avTog. nifixpuq Ss xui nQoq
•XoAnoxuvxov , invv&uvezo ei uhrj&ij tgc d-QvlXovfievu sXrj nsî V.3io
uvtov. 5 Ss stpuaxs [thv ovxocpuvzeto&aL • Seiauq Sh ,
ftrj
(p&uor\ Siucp&UQeiq vno Siufiolrjg nîv SiSQSvvtofisvu cpuvrjvut,
xd/.rjd-ij, xrjv otoTrjQiav ix Ttov ivovTtov suvtm noQfCstv, xara-
i3. tpoQct&elg P.
meditabatur, ibique inter cognatos ac familiarissimos eo custodito,

cum imperatrice foedus ferire , ea conditioue , ut ipse cognatique
ac familiares sui praecipuis apud Romanos houoribus iusignireiitur
provinciarumque et urbium, quantum ipsi vellent, dorainatum obti-
nerent et ad felicitatcm nihil recjuirerent. lraperatorem autem ne
sic quidem custodia liberare, sed loco obsidis tenere et unam tilia-
rum connubio ei copulare. Atque is quidera haec mentc pertracta-
bat et iam ad rem parabat aggredi cum a quodara e cousciis im- ,
peratrici indicio facto et imperatore iam custodia circumsepto, Apo-

cauchus se deprehensum intelligens Epibatas impendens sibi e , ,
malitia sua discrimeu ut verisimile est declinans aufugit. Quibus

, ,
rebus ad magnum domesticum perlatis etsi ad expeditionem in- ,
structus erat -. nihilo rainus

, Manuelem Tarchaniotam
qui et Cur-
tizes appellabatur cum aiiquot manipulis ad Epibatas, tcntoriis
,
cxcitatis , quoad ipse veniret custodiendas misit. Ad Apocauchum,
quoque sciscitatum misit, num vera essent quae de illo rumor ,
spargcret. Qui se sycophantiis oppuguari asseverare. Et cum time-

ret, ne prius ob calumnias vita multaretur quara veritas indagata ,
patcsceret , a rc praesenti salutem petere dccrevisse ac sc in ca,-

72 CANTACUZENI
A.C. i34i xXeiaavra Iv rw q>govgt'(p. ovveftovXevi re nagdSetyfia rcov
CunQoadoxrjTcav rcov nguyftdxoov fteruôXcov Xuftfiuvetv e"£ uv-
rov. xal ngbregov re ydg avrw rd toiuvtu vnorifreo&ut,
£(puaxev , ei xai ftr) enet&e , ovfifiovXevcov rd XvotreXr) , xui

vvv ovdtv r)xxov ovufiovXevetv, e'§ uvrcov rcov nguyftdrcov eycov5
rr]g corpeXeiug rrjv unbSet'S,tv rcov Xeyoftevcov , xui roov vn
avru) reXovvxcov (pgovgtcov ev , (noXXu de etvui ,) ro fiuXtora
intrrjSeicog eyov ngbg re yrjg xai &aXdaarjg ev(pv'i'uv exXe'£,d-
ftevov, xuxuoxevulg yetgonotr]rotg oyvgcbxarov notetv , et W
ri ovftftuirj rcov ungooboxr)rcov , dvaycbgrjotv eyrj xui rcov dei-io
vcov dnocpvyrjv. edetrb re , ei xai ftr) ngbregov , uXXd vvv nei-
deo&ui avT([>, evvoixcog diuxetftevtp ngbg avxbv , xui ftr) urt-
fiuL,eiv rr)v (iovXrjv. xai ydg xai avrw vvvi , xairoi xai
Dxpevdcov ovxcov rcov eigrjftevcov xax' avxov , ftrjoeftiuv exeguv
eivui ocoxrjgiag ngwpaoiv, rj rov nvgyov , eig ov xurkpvye rdvi$
xivdvvov diudidgdoxcov. ei de xui uXrjdrj ovvefiutve tu eigrj-
fteva eivut, rj ngbg rb rbXfirjfta dv avvrjguro r) eggvouxo

tov &avdxov (pcogu&ivru. Ânbxuvxog ftev ovv xotavxa avv-
epovXe ve •
dofteortxog $b b fteyag nuXiv neftxpag ngbg av-
rbv, negi ftev roov Xeyoftivoov, erprj , xux' uvrov ftdXtora /?ov'-20
Xeo&ai xai uvxbv ftrj ehut dXrjd-ij , oooneg dijra xai avxbg
o'iiayvgi%eruL. ovrco ydg uvrbg re evvovg eorui unobedet-
yftevog (iuoiXel, xui ol ovxo(pdvxut uvxo rovd-' , bneg eioiv
eêXrjXeyftsvoi. ei (F uga xai avrbg eXntat xevulg unurrj&eig,
stello illo incluslsse. Praeterea monuit , ut e suo casu saluti suae

prospiceret et improvisae rerum commutatiouis exemplum a se
sumeret. Nam et prius se idem utiliter eum monuisse ct horta-
tum esse quamquam nullo elfectti , et nunc nihilo minus suaderc,
,
cum ex rc ipsa suasionis suae utilitatem probarc queat, subiccto-

rum ipsi castellorum (multa cnim habere) ad tcrrac marisque com-
moditatcs praccipuo situ unum deligeret et illud operibus quam
lirmissimum redderct ut si quid improvisum emergeret , secessus
:
malorumque efTugium suppeditaret. Rogabat autcm , ut si non an-

tehac, saltem nunc benevolentis animi consilium amplecteretur.
Etenim et sibi in praesens tamctsi falsis crimiuibus appetito nul-
, ,
lam aliam salutis tuendae occasionem relinqui, praeter arcem, in

quam sc periculi vitandi recepisset: quae si vcra esse contingeret
de se iactata , vel audaciam suam adiuvaret vel dcprehensum et
convictum a morte liberaret. Apocauchi quidcm cousilium hoc fuit.
Ad qucra magnus domesticus itcrato mittens, adversus illum vulgata
sc quoque falsa reperiri (qucmadniodum vidclicet ipse qnoquc affir-
maret) imprimis cupere testatus est sic namque ipsum impera- :
^pri a,micum ct bcncvolum, at sycophantas hoc ipsum, quod sunt,

oneg Sr) noXXoTg ov/t[ie(irjXe, tov SiovTog eêTgunrj , xui /ttjTeX.C. 1841
Svvutu, ft'qt* uvx(o ngoatjxovTU dtevotjO-tj , ov y\gr) dtu tuvtuP. 383

tov ngbg (iuatXeu nbXettov uigeTo&ui , Teiyeai ifuggovvTU , e'$
oov eoTUt nXeov oipeXog ovdev. uXX' eni TOlg ngoTegoig tuv-
5ko /le/tvjd/tevov , oog xuxoog (if(iovXev/ts)>(o , ev ToTg e<pe'§ijg
(ieXTtoo nugeyeiv suvtov xui Tr)v ngoorjxovauv (pvXuTTeiv tu-

%tv xui ovyyvoo/trjg ini ToTg r)uugTrjuevoig deTo&ui TvyeTv.
(ieXTiov tiev yug uuugTuvetv ei d' ugu ov/.i-
Tr)v dgyrjv /tr)
(iutrj , devTegov uyu&bv euvTOV Ttvu enuvog&ovv unooTuiTU

lOTtov xuxoov. enei ds boov ovnoo nugeoTUi xui uvTOg , bv ei-
cod-ev uvTog iuTgbv suvtov xuXeTv , eyoov noXXu (pug/iuxu
ToTg exuoTOv xut uXXrjXu vootj/tiuotv , ei ye (iovXotTO uvrbg
gudiu toov TguvituTCOv rj luoig exetvto eoTUt. rt v yug drj oB
nuguxot/ioo/ievog ngbg ToTg uXXotg , oig tov /teyuv do/.ieoTixov
i5ngoorjyogeve , y.ui iuTgbv eifriot-teiog suvtov y.uXeTv , oiu dr)
ex noXXoov toov negtoybvToov noXXuxig uvtov xtvdvvoov e'S,ug-
nuauvTU xui Te&egunevxoTU novrjgoog sayrjy.oTU. Trjg ye /tr)v
evexu fiovXrjg jjg uvtw ovveftovXeve negi xov

, tpgovgtov tv
euvTio xuTuaxevuout , lv' elrj xuxucpvyr) ngbg Tug toov ngu-
loy/iuTtov /teTufioXug ,
ydgiTug /isv sXeyev eidsvui rijg negic
sxeTvov ngutrv/.tt'ug xui onovdijg- uvtw ds /tr) Tr)v sx toov
toiovtoov uotpdXetuv eivuv negianovduoTOV. uXX' rjdloog uv
eyetv , Tr)v f//,teguv exet'vrjv /.teTu toov ev uiSov ngooo/ttXeTv ,
10. fioiay P. 18. ccdiou P. ai. aiiicijy P.
ostcnsum ac probatum iri. Sin ct ipsc spc vana clelusus, quod multis
evcnit, ab oflicio detortus ct quae ncquc possct efficcre, ncque se
deccret machinatus sit
, non idcirco bellum contra imperatorem
,
capessendnm , fiducia murorum in quibus nrilla insit utilitas: sed ,
priora, ut nialc consulla dctestando, in postcrum se mclius gererc

,
et loco se diguo conlcntum csse admissorumquc vcniam pctere dc-

bcrc. Mclius quidem esse omuino non peccare si tamcn peccave- :
ris qnasi secuudam post naufragium videri tabulam, semct nihil

,
tale amplius perpetrando corrigcrc. Et quia mox afruturus sit, qucm

illc suum vocare mcdicum consucvcrit multa habens medicamenta, ,
uniuscuiusque morbis cougrucntia siquidcm velit facilc eius vul- , ,
nera sauaturum. Solcbat nimirum Apocauchus intcr ea , quibus

magnus domesticus honorabat, nomina, et medicum suum appcllare :
utpote cuius opera multis saepenumero implicitus pcriculis ct mi-

seris aHectus modis ereptus atque curatus fuisset.
, Quod autem
adtinerct ad cousilium parandi locum aliqucm munitum quo rcbus ,
couvcrsis |)crfugcret se eius propenso studio gratias habcre; non

,
tamen securitatem cx rebus huiusmodi vchemeuter expetcrc sed :
libeuter illo dic cum iiifcris futurum quo post spem supernae dex- ,
74 CANTACUZENI
A.C. i34i£j> ^ ^fTct rr)v ix rijg uvoofrev iXniSa Sefyug Tr)g ex toov
opiXoov uocpuXeiug u/xeXr)oug v.ul xov tovtoov Tcxg xuydiag,
oooneQ uxQOnoXetg , oia Sr) aocpaXeoTuxrj cpQOvQu xaTeyeiv,
rjj (ptXiu , 'l-vXotg v.ui Xi&oig xui Xoyio/xotg vyteg ovdev e-
yovot niOTevoeie ti)v oooxrjQiav. nQooTrjv /lev yao evSut/xo-5
viuv xui uxQoog uyu&bv uv&Qoonotg to &e(7> nQOoo/xtXetv
xai Stu nuvTog uvt(o ovvelvui tt) nQog ixelvov Stu y.u&uqo-
\-3ii Trjxog uvuftuoet , umog eiSevui. SevTeQuv Sh /xex' ixeivrjv ,
xo (pikoig yQr)ad~ut uocpuXiot y,ui niOTOig , nQooxov /xhv Totg
oXiyoig xui ovvioet StucpeQOvot toov noXXoov , enenu Se /xex'io
ix.eivovg xai tj)v naQa xoov noXXoov evvoiav xaQnovo&ut, nuv-
D tcov exeivoig Stu yQrjOxoxrjTU TQOnoov nQOoeyovxoov. xui tovto
oieod-ai oi> nvQyoov /xovov unuvToov avaXooxoxeQOV , uXXa xui
yorj/iuxoov xu\ So^r/g xai Ti/trjg unaor/g xl/iiooxsqov xui fiu-
ciXeiug uvxrjg vtprjXoxeQOv eig evxvyiug Xoyov. b&ev ovdei5
nsioso&ai avxco toluvtu ov/xfiovXevovTi , uXX' -rjv e'S,UQyfjg
nQoeiXeio ,
/xeyQt xeXovg euvxaj uo(puXeiuv xrjQrjoetv , ooonsQ
Srjxu xui ov xr)v ix toov qjQOVQioov xui oyvQoo/iuToov." *Anb-
xuvxog /thv ovv 6 nuQuxot/ioo/ievog omoog ev "EnifiuTutg iy-
xexXeto/xevog iqpQOVQetxo. 20
P.384 iu. Tov /xeyuXov Sh So/ieoxixov ^JtSv/coxeiyo) ivSiuxQt-
ftovxog xui TteQi xrjv nuQuoxevr)v xrjg oxQuxiag rjoyoXrj/xevov ,
7/xov ix TleXonovvrjoov nQeofietg nQog uvxov , inioxonog xe

6 KoQoovrjg xui 2iSt]Qog Ntîovuv , ix toov fjye/iovoov toov
9. tw P. et M., to em. ED. P.
tcrae , securitate cx amicis ncglecta et contempto , quocl hornm

corda, vclut arces, pcr amicitiam, tutissimam utique custodiam, pos-
sideret lignis ct lapidibus
, et consiliis nihil sinccrum ac prohum
habeutibus , salutem suam credidisset. Non se ncscire, primam fe-
licitalcm et summum hominis bonum esse, cum Deo versari et ascensu
ad illum per puritatcm animi semper ei adhaerere. Secundam,
amicis uti certis ac fidelibus , principio quidem paucis et prudeutia
supra vulgus excellentibus. Deinde post illos ctiam multitudinis
frui bcnevolcntia , quae illis propter bonitatem morum dedita et
addicta sit et hoc putare non solum quibusvis propugnaculis in-
:
expuguabilius, sed et pecuniis et gloria et omni dccore prctiosiua,

imperioque ipso longe bcatius. Quocirca se eius monitis haud paii-
turum verum quam ab initio securitatem elcgcrit, cam usque ad
:
cxtremum retcnturum, ipse munitionibus et arcibus suis fidcrct.

Igitur Apocauchus sic in Epibatis conclusus custodiebatiu'.
11. Maguo domestico Didymotichi agcutc et apparatu bcllico
distcuto , lcgati cx Pcloponneso veniunt, episcopus Coroncs ct lo-
anncs Sidcrus missi a praesidibus,. urbium
, quac Latiuis pai,'cbaut. ,
noXetov , AuTtvoig r oav , dneoTuXftivoi. fj n$e-,\.C.
ut vnrjxooi t i34i
ofteiu be rjv vnb fluoiXiu yeviod-ut nuvTug eni tw tcov ftevB
noXemv , uq y.ure/ovoiv , uv&iq avTOvg fjyeftoveveiv, (poQOvg
be zovg bqfiooiovg nuvrug , ovg ngiyynu nuoe/ovoi , btbovut.
BjiuoiXet xui nuoav aXXrjv inibei'xvvo&uL xui &eounei'uv y.ui
bovXeiuv, xui oTQUT^yov ix (iuotXicog e/etv, vcp' w TeXioov-

otv exbvTeg nuvreg. fj ftev ovv tcov ix ILeXonovvrjoov Auti-
voiv nQeofietu toiuvtij rjv. yQUf.if.iUTa be xui nQog rov fiiyuv
dofiioTixov nenofiffuoiv , « ibrjXov TOidbe' cog nuvreg uvroi
io<xno ovv&qfiuTOg , stt neQtovTog (iuoiXicog, flovXevoutVTO uno-
OTUvreg nQiyyinog ixeivro nQOo/coQetv xui rjbrj iv int/eiQrjoei
qouv tov nQuxTew t« fiefiovXevftivu. inei de (iuotXiu rere-C
XevTrjxoTa nv&oivTO , unoyvovTug rrjv int/eiQrjoLV, uv&tg ijoe-
fielv. Huyuvov be NTentoroytu, ovvrftovg avrotg ig tu ftu-
i5Xlgtu xui qjiXov, oXiyu) nQoreQOv ix Bvûvtiov uif.iyfiivov ,
xui tcov nQuyfiurtov nuouv Trjv uQ/rjv xui Tr]v rjyefioviuv

vnb oh unuyyeikuvTog TeXetv, uvdtg ovveX&ovTug nctVTug fjfiug
t« beboyuivu nQOTeQOv imiprjcpiouofrui, ov ftbvov biu Trjv evyi-

veiuv T(av TQontov xui ro bvvuod~ui uvTotg, uv Ttveg enitootv, dfiv-
zovetv , uXX' OTt xui noXvv rjbrj /oovov , xuirot ftrjnoj ovvrv-
/bvTeg , evvoixtog ool btuxeifte&u xui (ptXitog. i'§ otov yiiQ
iv "Axuqvuviu (iuotXet ovoTQUTevofievog, Totg iv QtofioxuoTQU)
uuq' fjfitov xutu ovfifiu/iuv uoptyftivoig Ntxrj(pOQOv tov be-
onoxov nutbog nQog Xoyovg iXStbv avTog, cpiXovg uvri noXe- D
Summa legationis crat vclle oinncs impcratori subcsse , ea concli-
:
tionc, ut quibus praoesseut urbibus, eas postbac ctiam rctincrcut;

vecligalia autem publica , quae bactenus principi solvisseut , ca in
postetum impcralori pcndereut: omni praeterca genere observantiae
et subicctiouis cum colercut et ducem, cui omncs sponte obtem-
perarcnt , ab co accipcrent. Latinorum Pcloponnesiaca lcgatio talis
fuit. Quiu littcras quoque ad magnum doinesticum dcderuut, in qui-
bus crat scriptum, adbuc vivo imp. omncs ex composito a principe de-
fcctione facta, ad eum se adiungere voluisse et iam ad cogitata peruci-
enda aggressos. Sed ut eum deccssissecompereriut, re desperata, quie-
visae. Pagano autcm Pistogia ipsis amicissimo ac familiarissimo Byzau-
tio vcuieute, summamque imperii et principatum iu eius manu esse
reuuutiautc, rursum omues conveuisse et prius decreta confirmasse
non solum proptcr morum eius ingenuitatem et quod ipsis contra ho-
stcs ingrucntes opera ferre queat, sed quod item iampridem, quamquam
nonduin coram allocuti, propensa iu eum voluntate extiterint. Ex. quo
uamque in expeditione Acaruanica imp. collega , cum iis quos ipsi ,
ad Thoinocastrum Nicephoro despotae tilio ad subsidium misissent,

sermoncm miscuissct ex bostilmsque amicos fecisset, et illos dciu-
ceps pcrpetuam ci beuevolentium couscrvasse , et cetcris multa ex.i-
76 CANTACUZENI
A.C i34< tef-iioov snstoag ysveo&at , exstvoi xs usi oot rrjv svvotuv 6ta-
rrjQOvoi y.ai rjftug uvsnstouv, noXXu xai d-uviiuoiu tivu nsoi oov
dtsl-tdvTsg, xr\v iorjv xui bftoiuv svvoiuv xsxrijoO-ut nsQi os, vcp'
rjg.xui vvv nsnsiofxsd-u, ti)v nosoftsiuv Tuvirjv notrjouo&ut vvvi.

Tr)v ftsv ovv uîcootv tjftcov ol nuQuysvbfisvot unuyysXovot nos-5
cftsig. av de vovvotgfiuotXig ts xui uvibg entxpqcpiorjods, ovbsv
c
evt to xcoXvoov rjftug vnb Trjv Pcoftuicov fiuotXsiuv, cbonSQ snrjy-
"V.SizystXufisfru, TsXstv, fibvov si avxbg ucpi^rj nQog fjfiug, Tug ts nb-
Xsig nuQuXrjxpbftsvog xui tu svvuv&u nQuyftuvu , onrj uv oot

P. 385 doxij, uqiotu btotxrjocov." tu ftsv ovv yQUfiftUTU iSiu ts exu-\o
otco xui nuoiv bftov TOiuds rjv. a be$uftsvog b fisyug boftsoTi-
xog, ijofrrj xs vnsQcpvcog xui Totg ts nQsoftsot nQooscpeQixo cpi-
Xoxiftcog uyuv xui ftsyuXonQSncog. xui TOtg nsnofupbotv cofto-
Xbyst yttQixag noXXug xrjg sig avibv svvoiug xai tuXXu vs, oocov
sbsovTO , vnso/STo notrjostv xui ucpi^so&ut nQOg uvvovg itfiuiS
rjQt. vvv yuQ ovx stvut Qudtov xivstv xrjv otqo-viuv nQog ovvcog
vnsQOQiov OTQUTsiav, ov fiSTU noXv ystficovog SOOflSVOV (cpdi-
voncooov yuQ coqu tots tjv ,) nioxscog bs tcov stQrjfisvcov svsxa
xai BqovXuv tov '[uxcofiov naQsiysvo uvvotg , coovs ovvstvui
tov ystficovog, og tcov oixstovuvcov rjv uvvcji , ctfta fiev vrjv-io
BnQog avTOvg ev/nsvstuv sntdstxvvfisvog , ovt cog oixsicov rjbrj

nQOvootvo , ufiu d' si xt xui bvovovv ext VTtoXsXstnxo xcov
sv TlsXonovvrjoco, nQoauÔftsvog $i avxov , cooxs firjtisftiuv
stvat dvoysQStuv sxstos nuQuysvoftevco , dXX' vnuyuyrjxut ndv-
7. vqv M. , toiv P. 18. %6xt acld. M. post elQtjutywv.
miaquc dc eodem commemorantes , ad parem aeqiialcmque ei ani-

mum praestaudum auctorcs Ab
iisdcm uuuc quoquc se ad
fuisse.
hauc legationem instituendam permotos. Petitioncm autcm legatos
coram cxposituros. Quam si imperatrix ct ipsc suffragatioue sua
comprobaverint , nihil impcditurum, quiu promissis stautcs , sub
imperium Romanum succcdaut: tantum ad eos ipsc prolectus , civi-
tates accipiat ct rem publicam, prout illi commodissimum videbitur,
digerat atque constituat. Littcrac igitur separatim siugulorum atque
omuium simul hoo excmplo conscriptae erant quibus acceplis ma- :
j^nus domestjcus mirifice laetus, lcgatos exquisitc ac splcndide ha-

buit egitque , a quibus missi erant, siugulares gratias de benevo-
lentia: et quae pctebant, omnia se facturuni ac piimo vere ad eos
venturum spopondit: nunc enim hieme appetente , exercitum traus
fincs educi difliculter posse. Ccterum ad fidcm dictis adstruendam
Iacobum Brulam homincm cx intimis familiaribus suis dedit , qui
per hiemcu apud eos diversarctur simul hac rationc teslificans, quam
:
bene illis cuperet, cum iam non quasi externis, scd domesticis pro-
spiccret, simul ctiam, si quid apud eos alienationis rcstarct, ut
HISTORIARUM III. H. 77
rag ftaaiXst. ScoQOtg Se Tovg ts nQiofisig ufut xai rovg ns- A.C. i34«
nOfupoTag (ptXoTi'ftcog dfisixpufisvog , avvsûnioTStXsv uvTOtg
tifia %6v BqovXuv , inuyystXuftsvog intxatQvog xui uvTog utpt^s-
ad-at. iv BvtuvTttn Se nuQSOxsvuafiivcov tcov tqitJqscov , ug
5nQog Tt)v stpoSov tcov TIsqocov s(prt ftsv 6nhZso&ai , insi o
naQuxotftcousvog, og avrcov oTQurrjybg xs/stQOTOvrjro , Svovovi*
puothdt ysyovvog , sdQunsTSvosv iv 'EnifiuTuig , niftxpug 6 fti-
yug Softiortxog ivs/siQtos rqi ini tov otqutov ^svu/rjQsift ,C
og avTixu unonXsvaug , t/jv ts ILsqoixtjv StiXvoe otqutiuv
xoxaTunXrfeug rw tu/si Ttjg naQaoxsvrjg , xui noXXd rr]v 2uq-
/ttvrj xuxoooug /coouv xui noXioftuTOg svog tcov nuQU&uXao-
atcov xouTtjoag i'$ irpoSov xui i'$avSQanoStodfisvog xui tuXXu
oaa eSst %6v uyu9bv noirjoag OTQUTrjybv , inuvijXdsv sig tt)v
Kcovotuvtivov. ix Sh rrjg soniQug fterd xr]v fiuatXicog rs-
l5Xsvrr]v o,ts nQcoTOOTQUTcoo ~vvudrjvbg QsooaXovixrjg intTQOm
nsvcov xai 6 XoiXrjg KoovoruvrTvbg ts ILuXatoXbyog 6 tov
PaotXicog &sTog xai 6 tov ftsyuXov Soptsorixov uvsxf/tbg *'Ay-
ysXog 'icodvvrjg 6 ntyxiQVijg Tiu/unXuxcov ts o fiiyug nuntug
xui ogol tcov iv TiXst r)auv nbXscov sniTQOnsvovrsg, nQog uXXrj-
aoXovg intxrjQvxsvoufisvot xui ovfitpQOvrjouvTsg , ol nXstovg fisv D
xuTsXstnovro Stotxovvrsg Tug uo/dg • AyysXog
ntyxiQvrjg Se 6
xtti 6 ILuXutoXbyog KcovoTuvrTvog xai 2%ufinXuxcov nQog rbv fii-
yav SofiioTixov dnsoTiXXovro, tu xotvfi SrjXcooovreg nuot SsSo-
4. ix P. TQitjQiSy P. 8. IvsxttQiTo P. 9. Tt om. M.

12. dySQanodiadfityos P.
Loc sequestre conciliarentur quo eo delatus , nihil molcstiarum in-

:
vcniret, sed omnes consensu lmpcratori se subiungerent Posthaec

et lcgatos et legantes honorificis muneribus afficiens, Brulam una
dimitlit seque opportuno tempore aflfuturum promittit. Byzantii
comparatis triremibus, quas contra Persas armari dicebamus, post-
quam Apocauchtis earum ductor creatus , malevolcntiae in impera-
tricem reus Epibatas fugit, magnus domesticus ad Senacherimum
mittens , classis ei praefecturam tradidit. Qui quamprimum solvens,
Persas tanta instruclionis celeritate perculsos dissipavit, et Sarchanis
provincia foede devastata, oppiduin quoddam e maritimis primo im-
petu cepit et captivos inde abduxit: praestitisque omnibus , quae
cx boni ac strenui ducis officio erant, Constantinopolin rediit. Ex
occidente autem post imperatoris obitum protostrator Synadenus
Thessalonicae pracfectus , itcm Chreles Constantinus Paiaeologus,
,
imperatoris patruus, ct loannes Angelus pincerna, magni domestici

consobrinus , et Zamplaco magnus papias ct quotquot ex proceri-
bus urbium praefecturas obtiuebant, caduceatoribus inter se missis
conspirant: pluribusque a procuratione sc removentibus , Angclus
pincerna , Constantinus Palaeologus et Zamplaco ad magnum dome-
78 CANTACUZENl
A.C. i34* yfiiva. sn 6s i/6/nsvot, odov, xrjovxu nQOnifoljavrSQ, iS/jXow
yQUftfiuoL tw fieyuXu) dofieorty.0) ,
ftrjdsv neQi suvrov xtvstv
rcov xufreorcoTcov , fitjSs nQurreiv firjdsv ,
ftrjre rcov doxovvrcov
ftsXriovcov rj /slqovcov , av fir) nuocooL xui uvroi- nuvrcoQ ds
naQsaovrav baov ovdsnco* dixutov c?s eivut nsidsad-ut uvtoZq f5
ov fiovov iv roiQ nQcoroiQ rcov cpiXcov rsruyfisvoiQ, uXXu xui

P.386nuQ' stsqcov rjxovoLV dfioicov. nuQuyevofisvoiQ Ss, a dv naav
S6'E,sis xoLvfj XvaireXstv , ruvru nQurretv. inei ds ysvoivro
iyyvQ ^tdvfiorsi/ov , nuXiv stsqov nQonifixpuvrSQ , rijv re
acpi'S,iv iftrjvvov uvrcov xui nQoerQenovro i'S,tsvuL siQ vnuvrrj-ia
aiv avrcov. ruj ds iSoxovv dvorjra u'S,tovv. ov yu.Q uvrov
riva nQOarjxeiv tovq ivrvy/uvovruQ rifiav nQoaavayxdCeiv, aXX'
ixetvovQ otxodsv d'§t'ovQ xqivovtuq iniy.'rjrpi%eiv rrjv rtfirjv. i'S,s-
tuZ,ovtl $h nQOQ suvrov rbvXoyov, diu rr)v ooxovauv droniuv nu~

qigtuto voetv oneQ rjv, coq ov aopersQUQ svexu uvrcovrtfirjQ rjl-iovvi 5
roiuvru, dXX' l'vu vnuvrrjauvroQ, rcov inncov dnofidvreQ avroi
V. 3 3 rifirjv dnodcoai rr]v fieyiorrjv. 6 fisv ovv rotavra ivvorjouQ, sftsivsv
1
B olxoi. rotQ d' insi ovx i'§tyevsro rrjv inivotav eiQ sQyov dyuystv,
oXiyro votsqov xulqov inirrjQrjauvTeQ xai ovvtv/ovtsq icptnnu),
r
rcov inncov dnoftuvrsQ nQOasxvvovv. str' uvtuj oXxoi ovveX&ovreQio
ov xard ro nQorSQOV s&oq ovveLor]eaav scpinnOL rrjv uvXrjv, dXX'
sS,co xaraXinovTSQ , nuQS&eov ne£,rj. 6 d's r]yavuxrrjaev icp' sxurs-

qolq ov fterQicoQ. snstd-' savru) nsQtarrjadfievOQ , xar ijyoQSL rrjv
a. nctQct. foitasse. 5. tfixccioi P. i8- ayeiv P. i\. OvvsiO-
isactvP. et M.
sticum mittuntur, ut ei communiter decreta nuntient,
ct ex itinere
praeconcm cum pracmittunt cique significant, ne quicl de
litteris
ipsis constitutorum movcat, nec ipsis abscntibus quidquam, sive me-
lius sive dctcrius visum , occipiat: mox autem et omnino aflfutu-
ros. Aequum
porro esse, se audiri non solum ut ex amicis prae- :
cipuis , sed etiam sociorum missu vcnientes. Ubi afFuerint, tum

quae simul omnes senserint, ea aggrcdiatur. Didymotichum appro-
pinquantes , rursum alium praemittentes adventum suum indicant, ,
hortanturque , ut obviam ipsis prodeat. Visa stulta postulatio: non

enim fas esse , a quoquam se conipclli , ut adcuntes honoret: scd
iis spontc honorcm decernere, si honore dignos aestimaverit. Ex-
pendenti autcm secum verba , quoniam absurda appaicbant , incidit
id quod erat , non ipsorum honoris gratia istuc peti vcrum ut :
sibi occurrentem de equis dcsccndcntes summe venerarcntur. Hi<

secum cogitatis domi mansit. Illi cum exsequi meditata uon pos-
,
sent, paulo post captato temporc cquitanti occurrunt ac de suis

,
iumcntis dcfluentes, eum adorabundi salulant. Deiude domum co-

mitantes, non pristino more adequitanles scd foris equos relin- ,
qnentes ct iuxta pedibus ambulantes aulam simul ingressi sunt. ,
Hle utrumque permolestc tulit. Post in orbem se circunjsistcntcs

xatvoxoiuav xui fur) xoiavxa ovve 6ovXeve noietv,
t
dXXd xctg A.C i34i
nQOisQOtg e&eaiv i/.t/ievetv. ei de /tr) nei&otvxo ,

rjneiXrjoev
dneXdoetv noog OQyrjv. deijoav ds uv&tg Tnn«) enifirpai

ixeXevs xrjg nvXrjg uyetv e£(Q' eha nuQtcov xrjv uvXijv netjj
5ene{2aive nohg xf nvXr . bneg t t

ol xr)v xutvoxo/iiuv ibbvxegC
eiQyao/tivot xai xuiunxrjiuvxeg xr)v unetXrjv , ive/tevov xolg
nooxeooig, /trjdev xaivbv ,

/trjxe btuvoov/tevot, \xr]xe nodxxeiv
vno/xevovxeg, /j.rjx' ixetvot , /tffi exeQoi xneg.
l
ifi. Tno de xov avxbv /qovov xai o xcov TQtfiuXuv uq-
joxcov 2xicpuvog 6 KQuXrjg xdg nQog fiuotXeu Xvoug onovbdg , D

inei inv&exo dno&avbvxa , xrjv xe uXXrjv ndoav xaxebQutts
Muxeboviuv Xrji^btievog, xai OeaouXovixrjv nuQeX&cbv , d/Qt
ytooiov ijX&e xov nQoauyooevo/tivov zdov Kqjjxojv. eneixa
uveaxQecpev, ov noXXrjv Xeiuv inuyb/tevog diu xb, /trjvvdeiarjg
ijiijg icpbbov, nQoxeQov xalg nbXeat xai xotg cfQovQioig xu xs
ftooxrj/iuia xai xovg uv&Qconovg iyxaxaxXeto&ijvut. enei ds
rt yyeXXeio neQi xovxcov xio /teydXn) 6o/teoxix(o , ixxkrjoiav ovva—
&Qoioag , iftovXeveio /teiu xoov iv riXet xai xtov rjye/ibra>v
xrjg oxQUxtug , o , xi diot notetv nQog xr)v ecfoSov xcov Tqi-
•xofiuXoov. ol /Liev ovv o,xt exuoxog ibbxet XvatxeXetv iftovXevexo P- 387
nQog xu nuQovxa. xto /teydXto de bo/xeoxixto xb nQog Kqu-
Xrjv uvitxu&ioiuo&at xuyetag , Tv' rj neid~otev utQeto&ui xrjv
liQijvrjv rj &Quovvo/iev«) noXe/iotev , Soxovv xtZv dvayxuicov ,
i3. rtuv om. P.
<Ie facti novitate rcprehendit, monens, ne quicl simile posthac, secl

antiquam consuetudinem retinerent. Ni obedircnt, se illos cnm sto-
macho repulsurum. Cum in equum rursum ascenderc oportoret,
iussit cum extra portam educi , ac per aulam transiens ibiilcm ,
ascenclit. Id alii adspicientes, qui novitatem usurparant , et minis

perterriti morem pristinum retinuerunt et neque ipsi , neque alii
, ,
amplius quippiam novi vel cogitare vel facere sustinueruut.

12. Sub idem tempus etiam Triballorum princeps Stcplmnus
Crales, audito imperatorem obiisse foedus solvit ct cum reliquam ,
Macedoniam omnem populabundus incursavit, tum Thessalonicain

porro vaclcus, ad locuni qui Cretensium dicitur pervenit. Dcintle
, ,
cum praeda baud opima reversus est, propterea quod eius adventu
prius nuntiato, agrestcs se cum pecore urbibus castellisque incluse-
rant. Quibus ad se perlatis, magnus domesticus, concilio optima-
tum et ductim cxercitus convocato, quid contra Triballorum im-
pressionem inceptandum esset, quaesivit. Eorum unusquisque sen-
tentiam quam putavit ad tenipus commodam dixit. Scd cuin
, ,
magno domcstico ncccssarium videretur, cito Crali resistendum, ut

euin vcl pacem eogeret accipere, vel cum audacius refragante bello
deceruerct, multo tamcn magis neccssarium magisque utilc yiaum
8o CANTACUZENI
A.C. i34«i'r* noXXdo fiuXXov uvayxatcheQov y.ui XvoneXioTSQOv nQog
ttjv eig TleXonovvrjoov OTQUTtiuv uftu rt QL nuQeoxevaoftivovg
iSoxei bivul xai firj nQoteo&uL rov xulqov, nQuêcov nuQe-
/ofievov fteyuXcov ucpoQftug. „ei yu.Q, 9eov ovvutQOVfiivov, TOvg
ti)v TleXonovvtjOOV oixovvTug AuTiiovg" scpuoxe „yivoiTO nQOo-5
XufieZv , uvuyxrj xai TOvg rijv Âttlx^v xai Boicotiuv oixovv-
BTug KureXuvovg rj exovrug fjfuv fj fttuodiviug nQOo/coorjout.
c
toviov Ss yeyevrjuevov xui Trjg Pcoftuicov fjyeftoviug cooneQ
iv nuXuL /Qovoig ix TLeXonovvrjoov fti/QL Bvûvtiov
TOig
ovve/ovg yeyevrjfiivijg , sêon ovvoquv , cog ovSsv SQyov fjSrjxo
TQtfiukovg re xui Tovg uXXovg neQioixovg tcov fiunpuQcov rijg
vpQecog bixug unuiTelv , rjg s$v{3qi%ovoiv eig ft ftug tooovtov

fjSrj /qovov. cog ovv fieyuXcov ixet&ev iXniScov vnocputvoftircov,
ovtco nQOorjxei nQUTTetv thoTe ftfj rbv xuiqov fjftug Siucpv-
yetv. ov Sij svexa eig BvLûvtlov fjfiug inuveX&eZv fjyovftutx5
vvvi nQOorjxeiv. Svvuftecog yuQ fjftZv nQog rfjv TleXonovvrjoov
C /Qtict vavTixrjg , rjv SeZ tov /eificovog nunuoxevuodijvuL. av
ovv tovtcov ufieXfjouvTeg vvv , TQunco/isda nQog tijv eoniouv
voftiouvTeg cog\inuvij%Oftev ruxtZ xuTUGTijouVTeg ru/icog, Siog
(.tfj noXifioig ifinXuxivTeg xut tiolv eTiootg uvuyxuiotg xuiio
ftfj SvvijSivreg nuQUOxevdoao&uL , inuveX&ovTeg unoXiocojtsv
V.3i4^v nQu'S,tv. iuv Ss yevcoftedu iv BvtuvTUO vvv , nncoTU ftsv
vuvun/ovg xuTUOTrjoOfiev xui orQUTijybv , oig fteXfjoei rug rs
ratJ^ inioxevuêiv xai vavTug , ot inLfifjaovTUL , xai bnXhug
24« iâoytai P.
est, acl expeditionem in Peloponnesum principio vcris paratos esse

nec e manibiis dimittcndum tcmpus rcbus pracclare gcrcndis ido-
,
neum. Si enim Dco auxiliantc, iuquit, Pcloponnesum habitantcs

Latinos ad impcrium adiunxeriinus, etiam Catalani Atticam et ,
Boeotiam incolentes vclint uolint, sc nobis dcdcnt. Quo facto

,
Romanoque principatu velut olim a Peloponneso Byzantium conti-

nuato, intelligi potest, non fore operosum 'J riballis aliisque cir-
cumiaccntibus barbaris pro iniuriis tamdiu nobis cum tanta inso-
,
lentia illatis, prctium persolvere. Ad spes igitur amplissimas indc

sublucentcs accomodandum cst agcndi studium ne occasio elaba- ,
tur. Qua de causa Byzantium rcdenndum ccnsco ad Peloponnesum :
enim navali apparatu indigemus, et is per liicmcm providcndus

est. Quod si, his modo posthabitis, in occidentem converteimir
opinantes nos constituto illic rerum statu ccleriter rcversuros ti- ,
mendum, ne illic bello et aliis quibusdam ncccssitatibus impliciti

post reditum, cum nos instrucre ncquiverimus rci gcrendae faeul- ,
tatcm amittamus. Sin Byzantii nunc fucrimus primum quidem ,
nauarchos et duccm classis dcsignabimus quibus curae crit et na- ,

HISTORIARUM III. 12. 8l
varuXiyetv. snetta Ss xai nsQi yQrjfidrcov oxexpofie&a , v&ev&.C. i34
7.utifiuveiv avrvtg i'S,iorut nQvg rvv oroXov rrjv naQaoxevrjv.
noog Se rovrotg xai rovg rcov Srjfiooicov qjoQcov Stotxrjrug
dvuyxrj xaîorav, tvu firj, drdxrcog qeQOftivcov xui cog ervye, D
5Xv\urj rig yivrjrut neQt yQrjfiara rd xotvd , intSeScoxora ov
/LttxQcog ix nQOod/jxrjg fxhv vvSefttug rcov eid-ioftivcov qvQcov,
i'§ eriQcov Si nvcov rQvncov xui intvvicov. inetSdv Ss ruvra
rrjg nQVorjxvvorjg intfteXeiag rvyr\ xui qQOvriSog , nQeofietuv
Stavoovfiat niftnetv nQvg rvv aQyovra rcov TqiûXcov , dfta
lOfiev xuruoxeifJOftivovg rrjv ixeivov Svvufitv onvorj eirj , dfta
de j ei xai nQog StaXXuydg eroiftcog syet ,
ycoQrjoovrug nQog
StaXvoetg. ov yuQ rjyovfiai vvv fjtttv XvotreXetv , s$6v etQrj-
vrjv fteru rcov vfiVQVvvrcov sd-vcov dyetv , sxvvri rov noXefiov
atQeto&ut. avrvg Ss dXiyag Bvtuvrico ivStarQivjag
rjfiiQug ,
iSsneira ro ftto&vqVQtxvv rijg orQuriug xui rcov ix ycoQioov

rdg nQVooSovg iyovrcov rovg SvvarcoriQOvg nuQuXuficov , eogP. 388
xui rrjg soneQiov orQuriug ovveooftivrjg , nQog eoniQav rov
yetftcovog fiuStovftut , rotg uXXotg imrQsxpag olxot SturQtfietv
xui nuQUOxevdêo&ut nQvg rrjv orQureiuv, cog ufiu rJQt iovfti-
zovrjg. xui *AX(iuvvvg toi)? neî TLvyvvtuvrjv xui AtjSioSav ve~

ftvfiivvvg Irjiodfievvg xai Sixug rrjg dSixiag int&eig , (
tors
yuQ Srjnov xui avroi , cog xui neQtovrog fiaotXicog xui fterd
rrjv ixeivov reXevrrjv nvXXd rdg rrjg ÂxuQvaviag nvXetg xai
i. OvXXiyztv M. mg.
Ves reparare nautasque ac militcs colligcre , qiii cOnscendant.

Postea et dc pecunia videbimus , unde ea in classem suppeditet.
Adhaec vectigalium publicorum curatores necesse erit declarare ne, ;
si confuse ac fortuito capiantur grave damnum aerario iniungant:

,
quod quidem nulla consuctorum accessione tributorum , vorum aliis

modis et artibus vehementer crevit. Ubi haec, qua par est, seduli-
tate solicitudineque confecta fuerint, legatos ad Triballorum regu-
lum mittere in animo habeo qui simul eius vires et copias explo-
:
rent: simul, si a reconciliatione non abhorreat, pacem cum eo

componant. Kam nunc quidem rationes nostrae non ferunt , ut
arbitror , quando in pace cum finitimis gentibus vivere licct, ultro
bellum deposccre, Ubi aliquamdiu Byzantii fuero dcinde milites ,
mcrcenarios et qui ex possessiunculis uberiores capiunt reditus,

assumens , occidentali insuper exercitu accessuro hieme in occiden- ,
tein movebo alios domi manere sinam

: ut interim ad expeditionem,
,
cum ver aperietur , suscipiendam se comparcnt Kt Albanos circa

Pogouianam et Libisdam positos depraedatus et iniurias ab eis per-
secutus (nostis cnim utique vos ctiain quomodo" adhuc superstite,
impcratore et post eius obitum urbes Acainauiac complures et Ba-

Cantacuzenus 11. 6
82 CANTACUZENI
A.C. i34i BuXdyQact ixdxcoaav oorjfiiQui xuTttTQiyovreg xai Xr/i^6[x£voi,)
n£iQaoo[iai, u Svvai/xr/v , oXo/xat de, rr)v tcov Xqiotov ys-
v£&Xi(ov £Oqt/)v sv Bvt,avTi'(t) uyaysiv , ov /xovov did Tr)v otqu-
tiuv , Iva fxr) vnsQOQtog iv ysi[i(ovv diaTQtfiy, dXX' iva v.ai
puoiXicog rj viov OT£cprjcpoQi'u Teheo&tj. ovtco yuQ ididoxTo5
JSrj/xtv. u/xu d's rjQv uQyo/iivw tcov ts tqiijq£cov nQog tov nXovv
ovocov nuQ£ox£vuo/.iivcov xui Trjg OTQUTiug dndorjg, i'§ ijnsiQov
ts ii/xu xui &uXuoorjg nQOo(3aXov[xsv T7j HsXonovvijou). ov
yuQ /iiXQtt nQoad-rjxrj ysvrjautti "Pcojxttioig , dv vnuyaycofts&a
ix£i'vovg. 6 dov ds nuQSQyov xai Tovg Ttjg 'Icoviag di£Q£vvr/od/x£-io
voi va.VGTttd-f.iovg xai noTa/xovg, iv olg ol TLiQOtti Tug ocp£TiQug
ttvT(ov nQoaoQ[xi%ovot vavg , xai xuTU(pXs%uvTsg nvQi, (ovtco
yuQ 'AXrjaiQr/ t(o Kotvu£i'ov ouTQunr/ xui i/ioi ovvTifenui , ix
Ttjg ijnuQOv nuQufiorj&ovvTi u/xa OTQUTict n£tfj t£ xui Innixij,)
xu.i Tijg i'§ ixuvcov dnukXuyivTeg Xv/ajg xui cpQOVTidog, nQogiS
Ctov nQOxei/xevov ftadiov/xed-a uycovu , ndvTa tu olxoi xutu-

GTr\ouvT£g xuXcog." toiuvtu tov /x£yuXov (3ovX£vou/xivov do-
[x£OTi'xov , in£i xui Totg uXXoig ovv£S6x£i xui inr/vovv Tr)v
fiovXrjv , nQog /xsv tov tcov TqiûXcov UQyovTU nQiofisug

fiQOvvTO uvTixcc. 0$ Xtti nuQuy£v6[X£vov xui diaX£/&ivT£g n£Qiio
UQrjvrjg , snuadv t£ diuXvouod-ai xui s&svto anovddg xutu
Tug ovoug nQiv. 6 [xiyag dh dofiioTixog ud-Qoil^sodui xsXsv-
aug Trjv OTQUTidv , avTOg rjst sig Bv^dvrtov. insi ds iyivuo
iyyvg, ol Bv^ttvri(a nuQOVTsg tcov avyxXrjTixcov ug vndvTrjatv
6. TQiqQcoy P. ig. xwv om. P. a3. ?«* P. et M.
lagrita quotidianis incursionibus ac direptionibus afflixerint) cona-

bor, si possim, et potero, ut opinor, solenne Christi natalium By-
zantii agere non tantum excrcitus causa , ne extra fines hibernet,
:
sed etiam ut novi imperatoris , quemadmodum iuter nos convenit,

coronationem cclebrcmus. Ineunte autem vere, triremibus ad navi-
gationem paratis cxercituque toto praesentc, Peloponncsum terra
marique pariter aclorieinur qua insula subacta Romanos fines non
: ,
parum proferemus. Levi autcm brachio etiam Ioniae lustratis na-

valibus et fluminibus, ad quae Persae naves suas appellunt illisque ,
inflammatis (sic namque ego et Aliseres Cotiaei satrapa, qui ex

contincnte pedestri nos et equestri auxilio iuvabit, pacti sumus,)
et imminenti inde clade anxiaque cura liberati omnibus domi ,
recte ordinatis ad propositum certamen aggrediemur. Postquam

,
liuic consilio magni domcstici etiain ceteri applauserunt , legati ad

Triballorum principem mox delecti sunt. Qui profecti, pacem ei
persuaserunt et foedus pristinum revocarunt. Magnus autcm do-
mesticus congrcgato exercitu Byzantium petivit quem appropin- :
quantem , qui erant iliic proceres , obviam se ferentes et ab equis

i&Xd-ovreg , rjanctôvTO tcov Tnncov unojjuvTEg. o Sh ininXrjT-A.C. i34i
tev uvTOig cog ov nQoarjxovTu noiovoiv wftrw Eig tu ftuoi-
Xelu ild-tov , tjanuÊTO te fiuoiXiSu y.ui nuoEfivO-EtTO Xbyoig , D
ovx uXyovouv (tovov vno tcov ov(icpoQcov, uXXu xui to oco/hu
5voorjX£vo(iivr]V. xai Sirjyr]ou(i£vog, bau te nouÊiE noog Jl-
Sv(iOT£iyov iX&cbv , xai bou Totg ix Tl£Xonovvr]oov noiaÊaiv
inuyyEikuiTO , oiu te Sluvoouo nsoi te ixsivcov xui n£oi tcov
uXXcov nquTTEiv ,
(lEyuXu te iXniÊiv nuQr v£L xui uvtco dao-
t
qelv , cbg vnko cocpsXEiug uvTtjg te xui nuiScov xui tov xolvov
i oPco(iuicov
, ovte ac6(iuTog, , ovte yQrj(iuTcov cpEioofxivcp
aXXuY. 3i5
nuouv iniS£i'§0(iivcp xui onovSrjv xui nQO&v(iiuv. vvv (ihv
yuQ ov quSlov eivui , Xoyoig Tr]v te oTQUTidg iniSooiv xui
tcov nQOooScov tcov xoivcov anoSsixvvELV • EUQog Sh y£vo(iivov,
£i iv ^coolv sirj , ov Xbycov SsrjoEo&uL nQog Tr]v unoSEiîv ,
i5f| uvtcov tcov €Qycov cpuvEQug Trjg cocpEXsiug yLVO(iivrjg. InELTuP. 389
Xtti 7l£Qi COV 7]X£L XOLVCOOU(l£VOg , cog xui UVTfj OV(lCpiQOlTU
iSoxEL xui infrprjcpi^s rr]v §ovXr)v , sQyov eiysxo xai Slcoxel
nuvru, fi
êôvXevto.
Ly. 'OXiycp Sh voteqov i'£ ixsivrjg T?jg rj(iiQug iv fiaoiXEi'-
ioolq uvtov Trj fiuoiXiSi SiuXsyouivov n£Qi tcov xoivcov xui xoi-
vfj ftovX£vO(tivcov nEQi cbv dv SioL nQUTTEiv , &QOvg s^codsv^
tJxoveto xai fior) n£Qi tu (iaoiXeia ov(i(iiyr]g. SQOfxivrjg Sh
Trt g (iuoiXiSog nQog avTOv, tl' uv el'rj tuvtu , oacphg (ihv ovShv
EiSivui EcpaoxEV * oleo&at Sh , nQog Tr]v Sixrjv tlvcov dXXrjXoig
7. ttiv pro xal P, 23. aatpks M. , cpdaxeiv P.
dcsccndcntes consalutarunt quos illc ut incptos obiurgavit

: pro- ;
gressusque in palatium, Augustam, salute dicta , ex calamitate

aegram animi et acgrotam corpore consolatus , et expositis, quae
Didymotichi egisset quaequc Peloponnensiorum legatis promisisset ,
quaeque illis et aliis facere cogitaret , spes magnas ut conciperet
atque ut sibi fideret, quando pro cius et filiorum Romanorumque
omnium utilitate omni studio alacritateque pugnaturus , et ncque
pecuniis, neque sanguini suo parsurus sit, hortatus est. Nunc qui-
dem quantopere cum reditibus communibus auctus sit exercitus
non facile posse verbis demonstrari vere novo, si vivat, nullis :
verbis opus futurum , cum ipse operum fructus id demonstraverit.

Dcinde collatis cum ea ob quae vcnerat, ubi ct illa ut commoda
probavit et consilium eius approbavit, ad deliberata opere expli-
canda se dcdit.
i3. Paulo post diem illum dum in regia cum imperatrice de
,
re publica scrmocinatur et ambo de rebus agundis consultant, foris

tumultus ct commixtus clamor exauditur. Interrogante ea quid- ,
nam hoc esset , negavit se ccrtum scire: credere tamcn ob litem

84 CANTACUZENI
A. C. i34< dvTikeyovToav , %6v &6qv(3ov yiveofrui tovtovi. St'iff/vQi%ero
Se xui voreQOv, ovSev ukko oirjd-tjvut rr)v uQ/r]v ovSe yuQ

ovS' uvTog ti r^Sei rcov ytyvoftivcov. enetru cog fieiL,cov qv o
d-OQvôg y.ai nuQeretvero intnokv, vofxioug y.ui uvrog vecore-

qov rc dvuorug eEftei ftu&etv h&ikcov rcov ytvofiivcovS
elvuc ,
%r)v uhiuv. oqu Se rmv (iaotketcov rr)v uvkr)v nkrftovouv

uvSqcov , ot qouv ov toi/ otquticotixov xurukoyov fxovov ,
C ukku y.ui tcov in' evyeveict kuftnQWO/xivcov vicov , xui tov nu-
TQiuQ/rjV iv ftiootg uvrotg eorcoru x.ai koyoftu/ovvra nQog
avTOvg SturpeQOftivovg. uhiu Se rtjg SiucpOQug r)v , ori §r)\o
r/îovv fxet%ovog rifirjg rov /xiyuv Sof.tioTiy.ov Sixuiov rvy/u-
vevv eivcu xui fxr) Totg nokkoig 6/xoicog ne^jj rcov fiuotkeicov
lioievuc Tr)v avXr)v • og ov fxovov vvv rcov bkcov nQuyfiurcov
e/eirr)v ctQ/r)v, dkku y.ui, fiuoikicog neQt6vrog,nuQuSvvuoTev-
tov -r)v y.ui nokkdxtg vn ixeivov nQOoxexkrjfiivog nQog Tr)v /9a-i5
otXeiag y.owcoviuv. iv uhiuig re toV nuTQtuQ/r^v Sia, tuvtu

inotovvro, OTi Sr) nSQiOQCorj xai /xr) fiuoikiSi nuQutvoirj xu
nQOorjXOvru. ravra Sr) avroig ikiyero , ov nuoiv Sfxotug
e/ovoi Tug yvcoftug. dXX' ojg /xev evvota nQog ixetvov rjv ,
ionovSuQero re dkrj&cog ofxotcog xui iXiyero, ol S' i&eQunevovio

Btov xuiqov xui rr)v fxeyukov Sofieorixov Svvufuv rt ouv Ss
o? xui Svo/eQutvovreg nQog rovg koyovg xui rjdicog uv xcokv-
oovTeg, ei i'E,r)v, b/xcog vnb Siovg ovftcpcovetv iSoxovv totg nok-
Xotg , oiofievoi, ixeivov ovveiSorog xai dcpuvcog ru rotuvra
20. xal om. M.
aliquam iurgantcs sic eos yociferari quin aliud nihil prorsus »e ;
putasse postca aflirniavit neque enim vel ipse quid ageretur scie-
:
bat. Crescente et diutius durante strepitu , ratus et ipse quippiara

novi tentari , surgens exit , uti causam noscitet. Atrium palatii
plenum, non ex albo militari solum , sed etiam ex iuvenibus no-
bilitate illustribus , et Patriarcham stantem in medio verbisque cum
ipsis velitantem videt. Causa dissensionis erat, quod illi magnum
domesticum maiore dignantlum honore censebant et non ut uuum
ile inlinia plebe auiam palatii pedibus debere ingredi , qui iam non
solum praeesset summo imperio , sed defuncti quoque imperatoris
collega et crebro ad communionem imperii ab eodem invitatus
fuisset: atque idcirco patriarcham carpebant, qui conniveret, nec
imperatricem oflicii sui admoneret. Haec illi loquebantur: nec erat
una mens omnibus. Nam qui illum diligebant eique ex animo stu-
debant., quod sentiebant, id in ore habebant: alii metu illius
potentiae tempori inserviebant. Erant etiam , qui sermones hos
aegrius ferentes, libenter vetuissent, si potuissent: nihilo minus
quadam mali formidine pluribus adstipulari videbantur, cogitantcs,
cvoxsvdZovrog etQrjofrat. 6 nuTQiuQ/rjg Ss dvrixa&ioTaTO rcpoj A. C.i34«
TOvg Xoyovg xai , fir) SeTv, ekeyev, uvtovq ccTuxrcog &OQvfleTv,
dXXu nei&eo&ui Totg ûotXiSt. xai fteyuXco SofxeoTixco iyvco-

oftivotg. iv TOVTOtg Ss Ttjg eQtSog ixeivotg ovor g, t
inei ini-
SnavTO qpuvivrog , roTg ftev aXXotg cooneQ oQyiô/xevog ovSev
eioiy/.et • nuTQtuQ/ryv Ss iftiftcfSTO , oti uvoi]tcov dv&Qconcov
nQOoi/cov Xoyot;, eanpt» nQog avtoig Xoyo/xu/cov xai &6qv(3cv
xivcov. ovrefiovXevi t£ oXxoi dneX&eTv xui firjSev nQog ixei-P-Sgo
vovg SiucpiQeofrui vvv , cog ig Tryv voTeQuiav uiia uvtco neQi
iotcov eiorjjLiivcov noirjoo/xivco Xoyov. nQoineitni ts u/qi innov
SeQunevcov Stu Tt)v uqoq uvtov yeyevrjitivrjv ftiftxpiv, ovnco
nQOTSQOv tovto eiQyaoftivog , uXX' iv ToTg fiuotXeioig olxoiq
ovvTUTTO/tevog dvuoTQicpetv eico&cog. eig fiuotXiSa Ss av&tgV.3i6
o /tiyag SoftioTixog inuveXdcov , Tr)v ahiav tov &oqv{1ov Sirj-

i^yeTTO , bncog t£ uvTog Trjg uxuiqov qptXoreixiug fUftxpdfievog
nuTQLUQ/ryv , oti dvoryxcov dv&Qconcov nQOo/oirj Xoyotg s/ovoi
ftrySsv vyieg , nuQuivioeuv olxaSe dvu/coQeTv. St'io/vQi%eTO
t£ xui avTog iniftuQTVQOfxevog &eov, cog ovSsv tcov Xeyofti-
rcov ovveiSeir] , dXX' vno tlvcov unutSevTCOv vn' av&aSeiag B
zouvorjTCog xiV7]&et'rj. inuivovorjg Ss Trjg puotXiSog ini tco tov
3
doQvftov xuTUOTeTXai, „uXX' ixeivco ftev' b ftiyug SofiioTixog
ecfjj ,}
ovvefiovXevau ftrySsv nQoa&ivTi toTq eiQrjftivoig uneX&eTv ,
ovtco ovvtScov QaSitog StuXvoeiv Tr]v qpiXovetxiuv, fidXtOTU

neî ifiov yeyevrjfxivrjv. ooi Ss , fir) Trjv uv&dSetav UTifxoi-
a. xai fiqtfev ileyey nQog ailzovs M. lG.naTQidQxyP.
ipso conscio et clam talia moliente dici. Patriarcha eorum asser-

tioni adversari , et nihil turhandum , sed iis , quae impcratrici et
magno domestico placuissent, ohsequendum contendere. Cum in
lioc esset controversia eiusque couspectu omues conticuissent, aliis
quidem velut iratus nihil dixit: patriarcham autem incrcpuit, quod
hominibus insipientibus aures commodasset et verhorum cura ipsis
digladiatione turbas excitasset. Proinde litigare cessaret: domum se
capesseret: postridie secura de lite acturus : et ita usque ad equum
deduxit, hoc oflicio obiurgatum deliniens, quod ante non solebat,
8ed in penetralibus palatii valedicere ac revcrti consueverat. Ad
imperatricem autem rediens , tumultus causam narrat et quo pacto
patriarcham propter intempcstivam concertatiouem reprehendisset
quodque stultorum sermones ineptos attendissct et eum uti do- :
mum abiret, admonuisset. Asseverabat item ac Deum testem facie-

bat, se nulliiis horum esse conscium: sed ab imperitis quibusdam
superbe ac stolide ea moveri. Quem cum de turbis scdatis cora-
mendarct imperatrix, Sed illi quidem inquit magnus domesticus ,
8iiasi, nihil verhorum addcrct domumque disccdcret; iutclligens, sic

86 CANTACUZENI
A. C i3\i ())]tov naQutvto neQtibetv , uXXu Xoyotg xoXuout nQoaxaXeaa-
ftsvrjv rtjg yXcoaoijg r/jg uxoXuatug evsxa. nuQr]vsou <T ctv,
xui sntnXetov svbsiûod-ut TtjV 0Qyr)v ti)v noog avTOvg , el
ftr) Tct/scog sftsXXov ev&evbe dnsXsvosoOut , Tovg nXsiovg av~

tcov nuQuXapcvv. Stb /istu to xuduxpuod-at aQxovvTcog , na-5
Cquo/ov avyyvcofirjv , ctiTicofisvrj Tijg odoinoQiag Tr)v dvdyxrjv."
(b nsto&etoa xai rj [iuotXig , TOvg uvbQug ts nQOosxuXstro xui
covsibiL,sv avTOig tt)v dnutbsvoiav , oti (iuoiXstov evre&QUft-
ftsvot vofiotg y.ai ovvovreg ex natbog, ovbsv ufisivov tcov
dfiuotlsvTcov Stctxstods fiuQfiuQcov, nuv TO nQoatOTUftsvov vfttvio

UTuxTcog froQvftovvreg. axonehe yuQ , eig baov avoiag rjXuoa-
ts vvvi. nQcoTOv ftsv yuQ ev fiaotXstotg apaveQcog dvTetneTS
fiaatXsvai • Ssvtsqov b', otv nuTQtuQ/rj btijveySrjTe , xotvw
tiuvtcov ovTt nuTQi nvevftuTixto xui ftaXiOTa noXXrjg aibovg
u'£icp xui rtftrjg, noXXo) nXsov rj ol ouQxixcog ysysvvrjxoTeg. tqi-iS
tov 6' , OTt- xui vnsQ fisyuXov boftsoTixov brj&sv inoirjouo&e
Tovg Xoyovg , Toye sig vftug rjxov dnobstxvvvTsg Stu tovtiqv
DTtjg nuQ* vftcov uvtov bsoftsvov sntxovQtug eig to Tvyetv ,
et Ttvog Ssolto tiuq' rjftcov. tovto b' OTt tcov utoticotutcov ,
ovy STSQOtg , uXX' vfitv avTOtg /QrjouoSs StuiTrjTutg. ov yuQio

vvv ftdvov , ots eig uvtov nsQtrjxst tcov oXcov ij cpQOVTig, aXXci
xui fiuoiXstog t^covTog, vfttov unuvxcov ovrog nQotoTUTO , iv
5. nctQdo%Qv P. 12. iv om. P. i5. yeyeyr^xdreg P.
me litem mea potissimum

cansa exortam facile dirempturnm. Te
autcm monco ut superbiam istam inultam ne relinquas , verum
,
accersitos propter linguae protervitatem obiurgites. Mouerem etiam,

ut te admodum iilis iratam ostenderes , nisi brevi hinc pluiibus
corum ascitis discessurus essem. ldcirco ubi quantum satis est eos
castigaveris, causata profectionis meae neccssitatem , venia ilios im-
pcrtito. Augusta monenti obsecuta viros illos accersit; iuscitiam ,
exprobrat quod inter Icges regias educati et in iis a teneris ver-

,
sati nihilo tamen barbaris rege carentibus praestarent et quidquid

,
sibi obstitisset , statim turbas ac tumultum cierent. Perpcndite

enim, inquit, quo nunc amentiae prodieritis. Primum enim in.
ipso palatio imperatoribus aperte repugnastis. Deinde cum patri-
archa communi omnium patre spirituali et omni reverentia dignis-
simo , niagis quam qui per corporum coniunctionem nos generarunt,
altercati estis. Postremo etiam pro magno domestico videlicet verba
fecistis; quod ad vos attinet, docentes eum vestra indigerc ope ,
si qua illi re a nobis opus sit. Hoc autem absurdissimum essc

jion aliis , sed vobis ipsis iudicibus utamini licet. Non enim modo
duintaxat, quando ad eum summa rcrum procuratio devoluta cst:
scd et vivo imperatore vobis onmibus hic praeerat, in quibus im-
pcratorem rcquircbatis vestrum contra illi nemo.
: Quare cum e
olg sSeto&s fiuoiXicog' uvtov Ss v/tcov ovSsig. coore xui ixA..C. i34i
TtOV 7TQ0TSQCOV Xtti TCOV VVV OVVlSstv VflUg ^/.°^j V ? ^? OVX
uv Siotro r/jg nuQ' vftdov imxovQiag, ov yuQ ioTiv, ovx
sotiv ovSsv , fiovXoftivw r/ tisqI suvtov r/ tisqi STiQcov, ftr/
5xui nQUTTSiv Svvutov. si ds tovO-' ovicog sysi xai ovSsig P.3gi

dvrsQsZ, ovS' vftug iyQrjv dvQvfistv xai tuquttsoSui sixfj.
xui Stu tovto ovx svsQysoiag , dXXu Sixr/g u'E,ioi nuQ uvtm*
xuyco Ss vftug Tug nQOor/xovoug rrjg uv&uSsiug dnfirr/ou av
svd-vvug , si ftr) uvTog nuQrpr/ouTO Ser/Seig vnsQ vfttov, uXXtog
io<T oti xui nQog Tr/v ixoTQUTsiuv nuQsoxsvuo&s , nQog r/v
yuiQOiTug (iuSiQsiv , ovx dvttoiiivovg , oloftut nQoar/xsiv. ofi
Sr) evsxu rr)v fisv tcov r)fiuQTr/fiivtov nuQiyOftui ovyyvcoftrjV ,
tov Xotnov Ss evruxTOvg sivui nuQuyyiXXco xui tcov fteiLovtov

fir/Ssv nsoisoyu^so&ut , dXXd nuQuytOQstv ixsivoig , oig t»
i5toiuvtu xuXtog ts sS,soTt'Stotxstv xui , iuv ti ocpuXXtovrui, ina-
voQ&ovofrui." toouvtu ftsv r) ftuoiXig nQog ixsivovg StstXiyfrr/,
tou d-QQvfiov svsxu xu&unTOfiivr/. ixetvoi Ss Trjg r^ftSQOT^TOgB

xui Ttjg ovyyvtoftrjg yuouug bftoXoyi/ouvTsg xui Ttov uXXcov
ftuXXov 6 fiiyug SoftioTtxog , ol fdv uXXot dveytoQOvv' 6 /ui-
ioyug Sh uvd-ig SoftioTtxog xuTuXsicpfrsig, kfiovXsvovro u/ia §u-
otXiSt ne-Qi tov dvuyxutov r/v.
tS" . Adyov Ss xui nsQi Anoxuvxov tov nuQUXotfitoftivov Y.Sij
iuneoovTOg xui oxsnTOftivtov xu&oti Sioi yQr/ouoirui uvrto , c
ftr/Se/iiuv uXXr/v, sqiuaxsv r) (luoiXig, tcov TSToXfir/fxivtov nuo'
4- neQi allcrum om. P.
praetcritis , tuni e praesentibus disccrc vos oportcbat, illum vestro

patrocinio uon egere. Non enim cst , uon est , inquam , quod ille,
si velit, non vel sibi vel aliis curaverit. Quod cum ita sit , et
fateantur omucs , nec vos temerc tuniultuari turbarique convcniebat,
atque ideo non gratiam , sed pocnam ille vobis dcbet ct ego con- :
digno superbiam vcstram multarem supplicio nisi ille id a vobis ,
deprecatus csset , quod ad cxpcditioncm praeparamini quo gau- :
dcutes, non mocstos , ire dccet, ut opinor, Quamobrcm dclicti

gratiam facio et de cetero ut quiescatis, impero ac rcbus raaioribus
ue vos curiose immisceatis setl illis cas rclinquatis , quibus casdcm
:
bcnc administiarc, ct si quid crraverint, emcudare licet. Impera-

trix de tumultu sic eos acccpit ipsi de benignitate dataquc venia
:
gralias agentes (et prae aliis magntts domcsticus) ccteri quidem re-
ccsscruut domcsticus reslans, cum impcratricc de bis^ quae opus
:
eraiit^ de integro dcliberavit.

14. Cum autcm mentio de Apocaucbo sacri cubiculi pracfecto
ficret quaesisseutque, quomodo eurn puniieut, uuliam se aliam
aiebat impcratrix , nefarii crimiuis pocuain poscere , practer eam
88 CANTACUZENI
A. C. i^îixsivov Sixrjv unuvrsTv , ij r]v uvTog %Ttfir)auTO avtw , coots
oixot xuSrja&at, ftr) i'E,tbvTU ,
fitjTS tcov xotvcov rt StotxovvTU,
6 <T scpuaxs xui uvTognoinovaav tjysTodut t<3
Tr)v Sixqv
ToXurjfiuTt. ftr) xutu yvcbfirjv sivut nQog
ftivTOt ys uvtco
vnsQOQtov untbvTt otqutsiuv Ttjv ngbg rr/v honipuv tcov$ ,
Ssoftivcov StOQ&coascog bniaco ti xuTuktnstv, ov Sr) svsxu noog

ts rovg nsqtotxovg JliQOug d~io&ut anovoug xui nQog *Aki-
'ûvSqov tov Mvacov fiuotXiu, tvu ftr) dnbvTog tuquttoito
umr) vnb nolificov o/Xovfiivrj. xui Stu tovto xui nuQUxot-
D /ucbftsvov r)ysTod~ut nQoarjxstv u8,ttbauvTug ovyyvcbftrjg , nultviQ
/Qrjo&ut, onrj uv Soxjj ovficpiQStv. ov/ suvttj r) S' uvivsvsv ,
xui Tixvotg ftbvov , uXXu xui uvtm Svovovv ix noXXcov uno-

Sstxvvou •
Ss i'£ cov in uvTrjg dXiyco nQOTSQOv uv-
ficxktoTa
&uScog ixslvog xui TQa/Jcog nQoarjvi/d^rj nQog uvtov. sl Sr)
ufiqjOTSQOig ixstvog intfiovXsvcov aucpioTUTU ^Xiy/d~rj , z»'ti5
/Qr) SuQQrjouvTU , av&Qconov nuvovQyiug xui intftovXrjg fis-
otov unoSrjftovvTU uvtov dnioco scpuoxs xmuXtnsTv ;" u'£tov
P 3p/» Ss xui icov nQog tov fiiyuv SoftioTtxov 'Anoxuvxco stQrjfxivcov

ini Tt)g @uot\iSog fivrjftovsvoat xai sti nuXutOTiQcov xu-
xovQyrjftuTcov , otg i/Qr)auTO xutu ftsyuXov SofisoTtxov , fis-^Q
yuXu svrjQysTrjxoTog , %v ix tcov SirjyrjfxctTcov xuTuSrjXog yi-
vrjTUt rjftTv fj ts tovtov nQog Tug svsQysoiug cptXoTtfiiu xui
tTOtftOTrjg nQog to nuQi/stv TOtg
uvtov uftuQTUVOvov sig
ovyyvcofzrjv , xui r) nuQuxoificofiivov nQog tu xaXu u/uqiotiu
5. xrjy ante fcfnagay om. P. 10. dl-iuoayTa B.
qua se ipsum multasset, ut domi sedens nunquam exiret nec pu-. , ,
blicum 111 u(i s ullum attingeret.

11 Domesticus quoque hanc poenam
eius facinori parem aflirmare. Ceterum non placcre sibi, cura
exercitum occidentalom extra fines eduxcrit aliquid corrigcndmn ,
post se relinqui cuius causa cum Persis vicinis et cum Alexandro

;
Mocsorum rege foedus ferierit, ne, se abscnte, ipsa bellis quatiatur.

Existimare igitur se , Apocauchum ab ipsis venia donatum , rursus,
ubi conducere videbitur, adhibendum. Imperatrix recusare: nec in
se et liberos tantummodo , sed in ipsum quoque eum malevolum
multis rationibus demonstrare ex his praecipuc, quibus paulo
:
ante coram ipsa arroganter et aspere in eum invaserat. Quia erga

utrisque insidiari manifestissime convictus sit , qua re confisus ho-
minem callidissimum et insidiosissimum ipse peregre abicns retro
reliuqueret ? Nou erit autem alienum etiam eorum meminisse, quae
imperatrice praesente Apocauchus in magnum domesticum iactarit;
et praeterea antiquiorum maleficiorum quibus eum remunerarit , ,
a quo tantis erat beneficiis obligatus : ut ex hac narratioue patcat,

tuin illius ardens bene merendi studium et ad yeniam in se dclin.
» HISTORIARUM III. 14. &9
xai tcov TQonav r) axutOTijg. ovTog yctQ Sr) o naQaxoificbfte-A.C. i34i
vog ix Bt&vviag ooQfirjftevog xai uorjfiog ix quvXcov qvg

t« ngtoTa vneyQUftfiuTevoe noXXoiguSv t« Srjftooia /qtj-
ftev
/iiaTa eionQUTTOvroov oXiyov evexu $Uo$»v 9 snenu tm tov

BfiuotXsoog iftto&oqoQrjoe &ei'ip 'Aouvrj 7^7 ÂvSqovixm. eh'B
ixeivov unooTug , nQOoeycoQtjos GTQUTrjyw tw twv eoneQtcov
&efxuT<ov SofieoTixuj, Toiig Srjfiooiovg uXug tots iqoQSvovTt.
evqvr)g Se quveig xui nQO&vfiog nQog Tr)v vnrjQeoiuv ,
yQtj-
fxuTa intoTev&rj nuQ' ixeivov , tv iX&obv nQog ftuotXea ,

(*Av-
lodQOVtxog Se 6 nQOJTOg r]v ,) neiorj GTQUTijyM xui eig Tovmov
€Tog Ti]V StuSeotv iyyeiQtZetv tcov uXcbv. 6 Se tu ftev yQtj-
fiaTU cog iSta (iuotXeZ nuQeayrjxcbg , inuyyetXufievog Se xui
StnXuaioo twv vno oTQUTrjyov nuQeyoftevcov rw fiuotXtxM uv-
Tog eiaqiQetv TUftteic) , nei&et ftuotXea ixeivov nQoeXio&ui
i5xui tcov uXcbv nuQsyetv tt)v aQyrjv. xui ovtoj TOtg iSiotg yQrj- G
fiuai Tr)g aQyrjg ixeivov ixpuXcbv , rjSrj XufinQog tjv xui %a
uqoZtu qeQcov TeXcovcbv. eiT inetSr) noXXu rw SrjuooiM yQrj-
ftuTU oqeiXojv , nQOoSoxtfiog rjv SeoftcoTrjQtov oixeiv xui aeo-V. 3i8
qQOviteadui ftr) nQog dnooTaoiuv eiSs
toiuvtu xuxovQyeZv,
mpuotXecog. ov yuQ rjv nu&sZv StaqvyeZv,
eTsocog to xuxcbg
ovvtScbv Se ix tcov nQuyfiuTcov, cog fluoiXeZ rw viw AvSqo-
vixM nQog tov nunnov uvuyxuicog eoTUt StuqoQu , ^vQytuvvrj
iSerj&rj, tojv intTtjSeiOTUTCOv arv avno , tw vi(p fiuatXeZnQOO-
22. ^vQyidyij P.
quentibus tribucndara promptus aniraus : tum huius erga bene me-

ritum ingrata voluntas et agrestis immanisque natura. Hic e Bithyv
nia oriundus, homo obscurus, ex contemptis parentibus natus , pri-
mum quidem multis vectigalium coactoribns mercedula scriptum
fecit. Postea Andronico Asani , qui fuit magni amitae imperatoris
filius , etiam mercede servivif a quo recedens , occidcntalium the-
:
matum, sive agminum militarium pcr occidentem distributorum

domestico , qui tum crat salinarum praefectus, se addixit. Is dex-
terum et ad ministerium impigrum ceruens , pecunias ei credidit,
ut ad imperatorem , puta Andronicum seniorem , accedons , ei per-
suaderet, duci etiara in annum sequentcm salis negotiationem per-
miltcret. At ille pecunjis tamquam suis imperatori traditis, polli-
citusque, se duplo amplius quam dux in fiscuin eius illaturum, ad
se potius eligendum salariumque creandum inducit. Sic cum ducem
pecunia sua hoc magistratu eiecisset, iam illustris erat et inter pu-
blicanos priinas ferebat. Deinde cum muitis nominibus publice
grandera pecuniara debcret, exspectareturque, ut in carcerem dare-
tur ct ad saiiitatem rcductus , huiusmodi nequitias dediscerct, ab
impcratore defectionem moliri coepit: non enim alioqui suppliciura
d«vitare potuissct. Ciun autem videret eum esse statura rerum, ut
9° CANTACUZENI
4
A.C. \Z!\\uyaysTv. 6 Se (xai yuQ ijSrj 6 xcov fiaoiXicov ngdg uXXrjXovg

iy.LveTxo noXefiog ,) iSeTxo xov fieydXov Sofieoxixov , xui xov
Anoxuvxov nQoaXufifidveiv , ov fiovov evcpvcog nooc, xcov Srj-
D flOoicOV XTJV eion.QU^LV ioyrjxbxu cpeQoov , uXXct xui yQrjflUXCOV

evnoQOvvxu , olg yQrjoiftog nQog xov nbXsftov ocp&rjosxut eev-5
roTg' cov xui xuxu tug UQydg xtjg loxOQiag fidXioxa inefivrj-
o&ijfiev ovvxoftcog. 6 Se fiuoiXeT xco veco SC ixeivov nQOooL-
y.eicodstg, inei 6 xcov fiuoiXicov nbXefiog uveQQrjyvvxo , rov
fxev nQeofivxeQOv fluoiXicog sv&iig unioxrj nQog rbv veov , ov
fiuXXov Sl' evvoiav , rj xov vcpOQcbfisvov xivSvvov Siuxu 6cpsL-i&
Xofieva yQrjfxuxu unoSiSQuoxcov. xufiiag Se tcoj' ûolXlxcov
P. 393 unsSeixvvxo yQrjfidxcov nuQU xov fieyuXov Sofieoxixov. inei
Sh r) vixrj nQog xbv veov unelSe fiaoiXia xai vn uvxco nuou
c
rj xcov Pcofiut'cov rjyefioviu rjv , ndXiv vn ixeivov^ oyeSbv ovy
hxovxog (luoLXscog, ovSs nQOorjxsiv uvxco xrt v vnrjosoiuv xql-iS
vovrog, sig rb (xsouL,slv xolg nQuyfiaoL xuxsoxrj. nXrjv ov
nuvxdnaOLV inexQunrj xrjv Slolxijolv xcov xoivcov , uXX' boa
rcov uvuyxuLOxsQcov rjv nQog rbv fiiyav SoftioxLXOv uvd-
ycov , uvxbg xcov xuneivoxiQcov siysxo , e§ cov ovSsfiia xotg
xoLvotg nQOoeSoxuxo fiXdfirj, ev rj xuxcog Sicoy.rjfxevoLg. oficogio
Se vnb noXXcov idsQunsvsxo. fiexu'£v Ss xui noXXdxig ûol-
XeT nQOoxexQOvxcbg Siu xrjv cpiXrjv nuvovQyiuv xai fiiXXcov Sl-
TiSbvuL Sixug, vnb xov fieyuXov Sofieoxixov rrjv ûoiXicog 6q-
19 dvctyctywv M. mg. no.di(py.ti(i£viov fortasse.
Arulronicus iunior necessario cum avo deheret contendere, Syrgian-

nem, cuius erat studiosissimus , rogavit ; ut se illi commendaret. Is
bello iam inter imperatores pullulante, magnum domesticum orare,
uti et Apocauchum asciscerct, non solura ad exactionem publica-
rum pcnsionum naturali quadam dextcritate praeditum, vcrumetiam
pecuniosum , iit hello commodaturus videretur quas res initio :
quoque huius historiae hreviler attigimus. Hic itaque, maguo dome-

stico parario , iunioris imperatoris familiaritatem consecutus, post-
quam hclli maturitas erupit, a seniore statim ad cius partes tian-
siit: non tam quod ei bene vcllet, quaiu quotl oh aes alienum im-
anineus periculum fugeret. Et a domestico quaestor imperatoris
cieatus , atque ubi victoria ad illuin respexit, rursus ab eodem do-
Iiifstico, propemodum invito imperatore , neque id muneris in eum
quadrare iudicante, rerum administratoi; iustitutus est. Verumta-
mcu non omniiuodis commissa ei res puhlica, scd ita, ut magis ne-
ccssaria seu praecipua ad magunm domcsticum rcferret , ipse leviora
t r.iusigeret e quibus
: seu bene seu mtale transaclis
, communitas ,
nnllum sentiret uocumentuin. IN jhilo nianus a multis observabatur.

Kt cum interim saepe etiam proptcr usitatam et amicam sibi nequi-.
tiam impcratorem olieudisset ac pocnis jubiicicudus essct, per ma-
HISTORIARUM III. iH. 9l
yrjv eQQvo&rj nuQuirovftivov. eig rotuvrrjv Se nSQKpuveiav A. Ci34i
sg dcpuveiug noXlijg iXd-cov , iaxixpuro , d Svvuiro rov eveQ-

yirrjv ufieiipuo&ut rolg ivuvricoruTOtg. cog yuo {luoiXevg o
viog "AvSQOvixog rrt v vooov ivoorjaev ixeivrjv Tr)v oqjodQuv
5xai reXevrijg eyivero iyyvg, fiuotXiSt ftev rf yufterfj y.ure- t
Xifinuve Tr)v uQyrjv , ovnco ftev nutSog firjTQi yeyevrjftivrj
coStvovarj 84' T(o fteyuXo) Se SofteorixM Tt)v Stoixrjotv rcov
xotvcov xui to nuvrug uvrcjj vneixetv xui ftr Sevu dvrtXiyetv t
nQog ftrjSiv. 6 S' cooneQ edvg ini reXevrcoot rotg (iuotXev-

ioat rotg vnoXetnOfiivotg Tr)v evvoiuv xai rr)v niaTiv ftefiuiuvC
nuQa tcov vnrj/.ocov §ovX6ftevog notetv , OQy.ovg ix&eig , ndv-
Tug §i* uvrcov ixiXeve Tr)v ntOTiv iftneSovv. ol oQxot Se Avvrj
re rf fiuotXiSt 'Pcoftaiovg SteXdfi[3uvov rr)v nianv dxQutcpvij
(pvXuêtv xui nutSi (iuotXicog rco yewrjooftivo) i£ avrijg, xui

i5ko fieyuho Softeorixo) rrjv evnei&etuv. Bivrjg Sh fiuotXiSog
rrjg (iaotXicog firjTQog iftiftvrjvro ovS' brtovv ovrco xui (iuot-
let xexQi/.OTi Setv , ftrj Svvuo&at Svo xui ruvrug yvvatxag
fiiuv Siot/.etv uQyrjv. rore ftev ovv exeivrj re rjveyxe fiuQecog
xui otg noog ixeivrjv evvotu rtg xuineQ ovS' ixeivrjv u&e- ijv ,
zoounevrov xuruXtnovrog rov fteyuXov Softearixov. cog yuQ xui

avrog ro nQuyfict vnevoet &6qv($ov Svvuuevov rjj (iuotXiSt D
ifinoietv , FXu(iuv tov ftiyav Stoixrjrijv niftipug xuru ruyog
nQog uvrijv , d\uu Se xui otuvqov ix rcov noXvitfirjrcov Xi&cov
d^tontoriag evexu rcov Xoycov , rrjv ftev vooov iSrjXov fiuoi-
gnnm domcsticum, iratum scilicet exorantem, evasit. Iam vero e

tautis teiiebris intantam claritatem deductus, quomodo benemerenti
suo quam maxime contraria repondcret, secum consideravit. Nam
ciim AmUonicus iunior morbo illo diflicillimo conflictatus mortique
proxinms, uxori ad filium pariendum iam vicinae imperium magno ,
autcm domestico vicariam gubernationem rcliquisset cui citra ter- ,
givcrsatiouem omnes parerent, ille quod consuetudo tcnet, impe- ,
ratoribus de vita exeuutibus succcssoribus benevolentiam ac fidem

,
subiectorum stabilirc volens, iuramcntum, quo omncs fidcm suam

ratam iaccrcut in bacc vcrba couceptum proposuit.
, Romanos An-
nae imperatrici et filio impcratori ex ea nascituro sinceram et iute-
giam fidera ct magno domcstico obedientiam praestituros. Xena
impcratoris matcr praetcribatur omnino, quod ita filius constituisset:
non cuim posse duos idque fomiuas unum imperium rcgcre. Hoc
, ,
iiia eiusque fautores gravitcr tiileruut, tametsi magutis domesticus

eam ofliciose coleret. Siqtiidcm hinc cam perturbatum iri suspica-
tus, Glaba maguo diocceta cuni cruce ex prcciosissimis lapillis con-
fecta ,
quo verbis cssct fidcs, ad eam ccleritcr niisso de lethali ,
morbo impcratoris certiorem iecit Deum rogans ne eos lali iin- , ,

92 CANTACUZENI
A. C.i 34« Xetog tog eirj yuXenr) • eSetrb re deov /xr) nequSeVv urfrovg
toiovtov (iuoiXetog unooreQrj&ivrug. uqu ti av/iûirj
el 6'
Y.Siqtcov nQOoSoxto/iivtov , ovrto tov nuvra Stxuitog xui ov/tcpe-

Qovrtog ruXuvrevovrog oixovo/xovvrog ,
/.trjdev uvrr)v vnonrevetv
ur]Seg ix rtov nQuytiurtov rijg LterufioXrjg , tog ovSev rjrrov^
evvoixtog uvrov Siaxet/tivov nQog uvrr)v , ?j el y.ui uvrbg ye-
yivvrjro i'% avrijg. ovrto Se exeivrjg nQog OQyijv xey.ivrj/tivrjg , 01
nuXui re vnb cpfrbvov nQog rr)v evxXetuv Saxvo/tevoi rov /xs-
yuXov So/xeortxov xui rbre /.tuXXov nQog rb nu&og eûcp&ev-
T££ , oucptog iSbvreg xvqiov yeyevrj/tivov rtov nouy/iurtov 10
P. 3^4 ev oig uXXoi re noXXoi xui nuQuxot/xto/ievog *Anbxuvxog
e'8,r]TUOLievog tjv , ^VQyiuvvrj nQog rr)v nQu'S,tv rjyov/tivov rr]v •
(juotXiSog 0Qyt}v vo/xiauvreg uv uvrotg ru /tiyiara ov/tfiuXi-

c&ui ngbg rb rov /neyuXov So/ieorixov neQtyevio&ut xui xa-
ruXvaui rr)v uQ/r)v , noXXoi nQt\g (tuoiXiSu u<pty/iivoi , ineiiS
Qtttov tjv 6 fiuoiXevg xui unrjXXuxro rrjg vboov , uyuvuxretv
vneQ avrrjg nQOaenoiovvro xui noXXrjv uyvto/.ioavvt]v rov /xe-
yttXov So/xearixov xureyivtooxov , brc §uaiXetog reXivrtovrog,
br ttvrbv , ei /tirQiu Stevoetro , rutg (iuoiXioiv u/tcporiQuig
eSei rr)v UQ/r)v ovvStuotoêtv xui /xuXiaru iy.etvrj, otl u/x-ô
qjoreQtofrev £x re naiSbg xui rov ovvoixov âaiXitog -r) 'Pto-
B Liaitov nQoarjxe fiuoiXeia , bS' oXtyov xal rov Sixuiov xui
rov nQOarjXOvrog cpQOvrioug , nuauv rr)v uo/r)v neQii]yuyev eig
euvrbv, tooneQ rv nuQuniruoLiu rr)g xuxovQyiug Avvuv rr)v
6. diaxttoo/iivov P. yeyivtjxo P. 8. roti M. , xrjv P. 10.

yeyeyqufrwy P, l^.iov acld. M.
peratore orbari sineret. Sin quid eornra , quae mctuerentur, eve-

niret, qui omnia iuste utiliterque seu per libram
sic njotlerante ,
dispensat , nihil ipsa tristiua ex rerum mutatione timeret; quando-

quidem nou minus eam quam parcntem suam amaret. Cum illa iu
iram se eiTunderet, quibus pridcm ex splendore magni domestici
dolebant oculi, (qui complures erant, et in his certissimus Apo-
cauchus et antesignanus atque incentor sceleris Syrgiannes,) tunc
maiore accensi invidia, quod perspicue vitlerent rerum esse dorai-
num ,imperatricis Xenae iracundiam ad Qppriinendum magnum do-
mesticum et eius vicariatum evertendum, pluriino sibi adiumenta
futuram confidentes cum iam imp. morbo solutus convalesceret
,
fjrequentes eam conveaiuut cius vicem se dojere simulant, ma-

,
gnum domesticum pro iniquissimo accusant, quod imperatore animam

agente quando ipsum ambahus imperatricibus, si quid modestum
,
ct humanum cogitaret, imperium servare oportebat et illi potius , ,
cui utrimque ct ex filio et cx marito deberctur, ille parum pensi

habcus, quid aequjtas qtilitasquc flagitarent, impcrium uuiversyw
fiuoiXiSa nQOodeig TOtg oQxotq , rj t| dXXoSunrjg 3Xt'y(p tt(jo'-A.C. i34i
l
tsqov dqptyftivrj y.ui oXiyovg s/ovou Pcoftuicov rovg vnsQ av-
Ttjg fiovXrjoouivovg StuxtvSvvevetv , Qudtcog s/tsXXsv uvTtp na-
Qu/coQtjoetv T/jg uQ/rjg. ovvefiovXevov ts, ftr) toiuvtu yivo-
5/j.evu neQtoouv , uXXu GnovSfi noXXfj xui nQod~vf.uu Trjv ixetvov
xaraXvetv Svvufitv , StSuaxovouv §uotXiu tov viov , cbg eni-
(lovXcog y.ui xuxovQycog Stuvorjd-eirj neî xrjg aQ/rjg ixeivov
TeXevTcovTog , xui vvv ovSsv rjxxov nuvxug netaeie 'Pcoftuiovg
avxtp nQoas/etVy cog ovftfiuiveiv , ftuotXsc ftsv nQOorjyOQtav G
lOfiovrjv sivai nQuy/tuxcov SQtjftov , SQyto Ss ixstvov (laoiXtveiv.
a uvtov axonetv nQoarjxei ftrj eig uvrjxeoTU ixfijj, d/./.a ttjv
OQfirjv nQoavuoTskXstv xa&utQOvvra xbv oyxov tov noXvv
xui evxuTUtpQOvrjTOv notovvxu. rj ftlv ovv fiuotXig olxod-iv
T£ vn OQyrjg nQog to dfivvuaSui xbv ftiyuv , si Svvutxo , So-

\5ftsoTixov coQftrjftivrj xui vn sxsivcov intnXiov iâqp&stoa , cog
ei/e Tu/ovg , nQog (tuotXiu ysvofiivrj tov viov , xuTrjyoQSi

%ov fieyuXov Softeoxixov , cog fiuotXstcovxog, xai ovveftovXevs
qjvXuxxeoSui tov uvSqu , cbg Trjv svvotav vnoxQivoftevov ,
dyvcoftovrjaovxa Ss, tjv XufirjTUi xuiqov. (JuoiXsvg Ss nQoq

•zofisv (luotXiSu Trjv ftrjTiQU noXvv vnsQ fieyuXov Softeoxtxov
inotrjauTO tov Xbyov , ovxoqpuvTug xui xpevSofiivovg dnoqpuivcov
TOvg t« toiuvtu xuTrjyOQrjxoTug. coaneQ Ss xui SQyotg id-iXcovD
xuTuSrjXov notetv, otl nXuofiUTU rjyolxo xd toiuvtu, ftuXXov
ad se attraxisset. Annam Angustam pro velamento suae fraudis

iurisiurandi formulac inseruisse ,
quae ex tellure peregriua paulo
ante advenerit et paucos habeat Romanos, qui se pcriculis eius
causa obiectare volent , ac proiude facile illi impcrio cessura sit.
Suadcnt itaque ne conniveat, sed manibus ac pedibus eius poten-
tiam labefactare conetur: docendo imperatorem filium, quas insi-
dias, quae scelera adversus impcrium ipso mortuo apud animum
fabricetur , et quomodo nihilo minus etiam nunc Bomanos omnes
ad sibi obtcmpcrandum iliexcrit, ut ita imperatori nomen nudum
et vacuum mancat, ipse opcrc et facto impcret. Quare cavere illum,
imperatorem inquam, oportere, ne haec iu mala immedicabilia desi-
nant, et spiritus istos antc comprimere tantumque faslum edo-
mare ac despicabilcm reddere. Ergo ira fervens imperatrix et cum
per se ad ulciscendum magnum domesticum , si posset , incitata,
tum ab illis amplius inflammata, quam priinum potuit, filio impe-
ratore convento maguum domesticum, ut aemulum regni accusat
,
et ab homine, qui amicitiam mentiatur occasionemque nactus ne-

fanda perpctraturus sit, cavcndum monet. Imperator multis verbis
cum apud matrem tuctur, calumniatores et mendaces pronuntiat,
qui huius criminis reum faciant, factisque ipsis quodammodo probare
volens, sc ista pro fabulis ducere, maiore quam antchac bcnevolentia
94 CANTACUZENI
A. C. i34u; tiqotsqov svfisvrjg xai nXstova naQsycov rr/V QOnrt v y.ai
dv.QtftioTSQOv nQooiycov scoquto tw ftsydXcp tiofisorixfp , o v.ai
fiuXXov ûotXiSa Trjv firjTSQCA nuQSoxsvuQsv dvtuo&ut, rovg

/usv ovv ovv.ocpuvTug ovTcog dnsov.svuoTO 6 fiaotXiiig, ixsirco
<T utiuvtu, nsQi cbv rj ftaotXig ijv.st, i'E,stncbv , av&ig fiuotXt-5

xrjv io&ijTa, si firj tov aXXov , rrjg yovv tcov 7*oXXmv do^rjg
svsxa, ovvs[3ovXsvsv uvaXafistv , tv iv.sivovg ts unodsf&rj vno-
P- 395 msvovrag dXrjxrTj v.ui uvtov noXXcov nQuyftuTcov unuXXd'£,rj.
ixstvog ds ftaotXtt ftsv noXXdg Ttjg sig uvtov svusvsiug yd-
Qnug cb/uoXcyst v.ul Ttjg xuXoxuya&iug ' to <T sig fiuoiXicoguy
oyrjfta fiSTUftsifisiv ov ftuXXov sTiQcov uhtcbv, rj tcov ovxocpuv-
r
tcov svsxa ovx ifrsXrjastv, iv' uvtco tovtco Trjg y.uv.ovQyt'ug Xufc-
(3uvrj dixug nuQ' uvtcov , SQyoig uvTOig ovvvcpdvTug dnocpui-

vcov. avTog ds vai nQiv fiaotXfda rjv.stv , nsQi cbv u(pt"§STUt,
swuovsv sidivuc. v.ai yuQ rcov tu dnoQQtjTa ovvsidoTcov avTfliS
V. 320 rtvsg nQOTSQOi iX&ovTsg ttjv ts acpifyv avTtjg nsQi cbv yivoiTO
vvvi , svSrjXov inotovv tm ftsydXco SofisoTivM) v.ui Tovg avvs-
GV.svuy.OTug rrjv intflovXrjv. ovvsfiovXsvov ts nQog fiuotXia

B ovyy.QOvstv ixsivrjv xov 'vtbv cp&douvru rrjv scpodov xui Xo-
yotg nsnXuoftivotg xrjv fiaatXicog ixTUQUTTStv vjvyrjv , tv' ixstvrj^Q
urjSsv dvvstv r) tcov fisftovXsvftivcov SvvaTtj. 6 cT dnsnift-
iJjuto nQog OQyrjv, cog ovSsv uftstvov noXsfticov nQog wvtov

dtaxstfiivovg , xui zavza cpiXcov nsQtxstfiivovg nQOoconstov.
2. toQrao P. 21. povXevfifrwv P.
magnum domesticum complecti, propensius ei favere et familiarius ad-

hibere visus est quae res matri moerorem cumulavit. Sycophantas
:
itaque ad hunc modum removit Imperator domesticoque ouinibus,

super quibus mater ad se venerat iudicatis purpuram saltcm pro- ,
pter vulgi opiniouem suadebat assumere, ne veram esse suspicionem

ostenderet ipsuinque multis molestiis levaret. Domo.sticus tam
amicae et candidae erga se voluntati gratiis actis, habitum suum
cum imperatorio propter obtrectatorum voculas praesertim commu-
tare non vult: re ipsa, esse calumniatores, palam ostendens et poe-
nas de eorum improbitate sumens. Se quoque priusquam veniret ,
imperatrix, quam ob causam ventura esset, coguovisse. Quidam

enim eidcm a sccretis, magnurn domesticum dc aditu oius et de causa
deque inventoribus et architectis huius doli praemonueraut consi- :
liumque dederant, ut accessu praeoccupato , illam cum imperatore

committeret, fictisque sermonibus eum exterrcret quo illa uihil ,
eorum, quae statuerat, perficere posset Verum hoscc consiliarios

iratus dimisit, ut qui sub amicorum persona hostilem tegercnt ani-
mum; non enim talia se decere, sed prorsus contraria , ut si quod
esset imperatori cum matre dissidium, ad reconciiiaudam gratiam
ov yuQ avrro nQOo/yxetv rd toiuvtu dXXu rovvavtiov nuv ,k.C. ,
iZ\v
ei rtg noog fityteQu (iaoiXst ovvefiuive diayoQu , ndvTa noi-

etv xui nQuyfiuTeveo&aL , e§ wv uv diaXXaTTeiv t]V. tovto
yuQ yvcooiofta qpiXiag dXrftovg, u de ixetvoi ovfifiovXevovoiv,
5ey&QOTaTOv xai Tovg TQonovg dteqpfruQfievov xai tov fit]dev6g

d'S,iov. uvTog de ov Tt)v (SuoiXetog &eQunev(ov dvvaftiv, to> C
qpiXovvra vnoxQiveo&ut , dXX' ix nQt6rt]g /jXtxiug u/ql vvv
&eo~> de fruQQetv, t6g xui ftiyQL nuvrog , aXrjdrfi xai fisfiuiog
eivui qp/Xog (iaoiXsl nQOt]Qt]ftevog. f] ftev ovv xutu tov fts-
toydXov dofxeoTixov ivedou tovtov tov TQonov dteXv&q.

ie. 01 ovveoxevuxoTeg Se OQtovrig t]St] ixeivto ftev ovdev D
dsivov ix Ttjg intftovX/jg yeyevtjftivov , uvtojv de Ttjv ftoy&i]-
qiuv iyvtaofiivtyv , xui deiuuvTeg , fttj tl diu tuvtu neiooivruL
deivov , 01 re uXXol TQonoig dtj tiolv ereQOLg ineiQtovTO tov
i5 fieyuv dofteoTtxov xuruXXaTTeLv eavTotg , xultov nQog ufivvuv
ioQfU]fievov ovSufuog' xui nuQaxoifuoftevog xtyv Te nîv
•uoo'S,iuv ivvotov xui Tt\v vvv eig rjv iXrjXuxeL evSo'S,iuv Sl ixei-
vov , xui d>g uvTog ovSev evyvtoftov, ovS' inieixeg Stevotj&t]
dXX' r]dt] xuSuQujg tcov SvofteveoTUTtov iS.eXtjXeyxTUL tov xai

noSeioug, nQOTeQuv Tvyt]V vn ixeivov toQytOftevov p, 3g6
firj eig rtjv
xuTUOTfj , ioxeyjuTO , fit) fieoiTuig xq/jouo&ul nQog ixetvov

xui StuXXuxTutg tog oXiya tj ovSev Svvt]OOftivoig uXX' uvTog
, ,
Sl' euvrov nuQuneto&UL , uvtiqqouov Trjg navovQytag iniSet-

'ûfievog Ti)v fieTufioX/]V. xui yodfiftuoL tdg nQog ixetvov £§-
a. noisiv M. , noveiv P. 12. deivov om. M.
faceret raolireturque omnia; quod sit veri amoris inclicium. Quocl

autem illi suaderent, liominis esse inimicissimi moribusque pcrcli-
tissimi et nullius frugis. Se non potentiam imperatoris revereutem
araicum (ingere sed a prima aetate usque in hanc diem veruin
:
constantemque amicum esse dcliberasse divinoque beneficio semper

fore. Insidiae igitur contra domesticum sic profligatae sunt.
i5. Repertores doli , viilcntes nihil ei artibus suis evenisse
mali suamque improbitatem patefactam, et formidantes , ne quid
praeterea dirius paterentur, cum alii modis aliis apud magnum
domcsticum se in gratiam restituere laborabant (quamquara de ta-
lione et vindicta ne tantillum solicitum) tum pracfectus sacri cubi-
culi et pristinam vilitatem et praesentem claritatem suam , ad quam
per illum esset evectus , secum reputans, et se nihil aequum ac
probum in eum cogitasse , sed iam malevoleutissimum deprehensura
tiinensque, ne ab eo infenso ad priorem conditionem redigeretur,
uou uti iutcrpretibus aut reconciliatoribus , qui parum aut nihil
cifccturi essent, sed per se ipsum veniam impetrarc constituit, ex.
improbo se iam bonae frugi factum dcmonstrando vidclicet. Itaque
96 CANTACUZENI
A.C. i34» otQ/jjgev&vg £v£Qyeaiag rov fuydXov Soft£orixov , el.ru xai
xa rore ix&eftevog ovveaxevuoftevu xar' avxov xui xurt]yoQog ,
ytvoftevog eavrov xai rdg iaydrug bftoloycov ocpeiketv Sixug ,

enetra iSetro xvyetv ovyyvcofttjg , ei ftr) viQOxeoov , ulXu vvv
yovv inuyyeXXoftevog u^tog qpuveto&ui xijg eveQyeoiag , xui5
rov ndvxa /qovov SturrjQrjoetv euvrdv ovx evyvtoptovu fibvov
xui rcov eveQyeotcov rcov eig ixetvov fteftvrjfievov , uXku xui
B ndorj nQO&vfita xui anovSfj rd nQoaxexuyfiiva notovvxu vn'
ixeivov , xui outprj xui xu9uouv intSetxvvftevov rrjv evnei-
Setuv iv nuot. nioxetg Se nuQeiyexo ini xolg Xeyofievoig u-io
ocpaXetg, ovy ereQOvg fiovov cpQtxcoSetg OQxovg xui uxovaui
qjo^£QOvg y
dXXd xui uvro ro vvv vneQ rijg xotvrjg rcov dv-
&Qc6ncov acortjQiug t£QOVQyovft£VOv dytcorarov rov ocoxijQog
'Itjaov ocofia xai xd vneQ rjptcov nd&rj rov unu&ovg xui

\.32ixtjv XQtrjfteQOV rucptjv xui rrjv ex vexQcov uvuoruatv , u txerwevto
aiSea&ivra, cog vneQ xcov eig avrov noXXd i'£,vfiQtxorcov uv&qco-
Cncov xm ocoxtJQi etQyuafieva , ovyyvcofirjv xai avrov ixeivcp
nuQuoyeo&ui- xai firj rijg uyvcofioavvtjg Sixag dnatretv. enetra
xuiqov cpvXdâg, iv tv rrjg fivarixijg UQOVQyiag reXovftivrjg
iv rov fifydkov Sofieorixov rfj oixia xai avrog nuQrjv , ftuXt-ô
ora xard rt]v rov &eiov xai ^coonotov rov ocoriJQog Xoyov
rov acofturog nQoiXevaiv iyyvg yevbfievaq, nuQtiyero ro fit,-
fiXiov , eincov xai Std yXcoxrtjg , cog xcov iyyeyQUft/nivcov fiuQ-
rvQag nuQiyotro avro re ro tpQtxrcog leQOVQyovptevov aioptu
2. tdie M. , vvv P. 17. elQyaOfiivwv P.
litteris ab initio statim eius in se officia , suas vicissim in eum ma-

chinas recenset , et semet accusans ultimisque diguum suppliciis
non inncians, ut ignoscatur , orat: promittens vel nunc curaturum
sese , ne hoc beneficio veniae indignus fuisse videatur: et in per-
petuum non modo virum bonum acceptorumque beneficiorum me-
morcm futurum , sed etiam eius auctoritati studiosissiine obsecutu-
rum et indubitatam integramque in omnibus obcdientiam prae-
stiturum. Ad corroboranda autem, quae dicebat, non alia modo
terribilia et auditu tremenda iuramenta afFerebat , sed ipsum quo-
que, quod hodie pro communi hominum salute sacrifieatur, sanelis-
simum Servatoris lesu corpus, et quae pro nobis passus est is, in
quem non cadit perpessio , et triduanam sepulturam et in vitam
reditum quae ut a Salvatore pro hominibus in eum contnmelio-
,
sissimis facta et tolerata revereretur , sibique condonato sceleris sui

supplicio veniam impertiret, supplicabat. Deinde hora captata,
qua mysticum sacrificium in aedibus magni domestici perageretur
venit ipse quoque et in ipso potissimum articuro, cum divini ac
vivifici et salutiferi verbi corpus adest, accedens , libetlum porrigit
addens lingua, sc ibidem scriptorum testes appellarc ipsum, quod
IIISTORIAUUM III. 15. 97
tov Xoiorov xtti TOvg Tf utfavcog nQorjyovftivovg xui naQ£-A-C. i34»
nofievovg dyyeXovg xui Tovg uioSrjTcog xui tfuveQcog rjfttv
nQog Ttjv oiaxoviuv uvroig ovvutQOuivovg ieQsug tovtovoi.

tov fteyuXov ds doueoTixov t« yQuufiuTU eyovTog iv tulv
5yeootv xul Trjv Ttjg ieQOVQytug neotftivovTog TeXevTrjv , tvu
dvuyvco , ndXtv 6 naoaxotucouevog yevouevog iyyvg , ideuo toD
vvv eyov dvuyvcovut , tvu ur, ix tcov oqxcov ftovov , uXXu xul
un uvtov tov yQOvov tfofieQcoTeQu xui moTOieou tu yeyouft-
ftevu r. t
inei ds nei&6fievog dviyvco , to't£ fiev i(f&ey'$UTO
loovdev , voTeQOv Ss fteTU Ttjv TeXeTrjv ftovov tov nuQuxoiuco-
/uvov nuQuXuficbv , „tijv ftsv eûQy/jg" erfrj „xuxonQuyi'uv , rj
nQOonuLuitov eig tovto Tvyrjg xui neQttpuveiug rjyxTrjg vnefioi),

nuvTeg /tev ovvetdoiev uv i/toi ^PcoftuTot' ov d' uv eirjg nuv-
tcov ftuXXov uîoyoicog niozeveo&uL TuXrft/j xui Si/.utu neî
iSoeuvTOv ov/ifiuQTVQcov i/ioi. tiov fiev ovv vnrjoyftivcov nuQup.Sgj
T£ tcov uXXcov uqxovouv eyco t/jv uncSeiîv xui ftuXtoTU oov.
tbv Se Stevoovftrjv neî oov ftetL,6vcov xui &uvftuotcoTeQcov
dyu&cov uvTog Te ovvotSu iftuvTto xui co t« Ttjg tpvyrjg
axciGTOv xtvrjftuTU xui Stuvo/jftuTu cpuveQu , #£0£. uvTog Ss

o.Ofiijd-'
1
vneQ tbv noXXuxtg vn iftov ninov&ug xuXcog ftrjSevog

ftvrjo&eig , ftrjd
:
cbg toguvtu eve QyeT/j&eig ovSs unuS, ninov-
,
frug xuxcog , uXXu Six/jv oeioug Ttvog uStuXviog r) tcov eveQ-

yeTijfiuTtov dxoXov&iu fieyQt vvv nuQ ifiov SteTrjo/j&rj , iTE-
iS. Ttjs om. P.
cum tremore sacrificaretur corpns Christi , et qui inaspectabiles

praecederent sequerenturque angelos , et qui a nobis videntur in
ministerio eos adiuvautes sacerdotes istos. Magno vcro domestico
libellum in mauibus tenente sacrorumque finem exspcctaute, ut
legeret , rogabat: quo nimirum non ex iuramcntis tantum, verum
etiain ex ipsa condilionc temporis venerabiliora et crcdibiliora fie-
rent, quae sciipta iuerant. Yictus precibus legit ac tunc quiclcm
tacuit. Post sacriticium solum deduccns, Quam dura et aspera sors
tua a principio fucrit, inquit, cum qua colluctans, meis auspiciis
et opera iu tam cxcclsum fortuuae gradum consceudihti j nemo est
Iiomanoruin , qui uon iuxta mecum noverit, et tu utpote verum ac
iustum milii ferens lcstimonium , teslis esse potes orunium fide di-
gnissimus. Qua;; igitur in tc ultro contuli, ea ct ab aliis et abs te
luaxime conlirmata sunt qtiibus vero tc afficcre cogitabam bonis
:
maioribus ct tnsigBtoiibua , eorum et 1pse milii sum testis ct ctti

auimi uuiiiscuius<|ue motiones alque sensa mauifest* suut, Dens.
Tti tamen tam multis obslticlus, nec uuius es recordatus et tot :
bcnefactis a me cumulatus, nec scmel offensus, cum ego vclut cate-

uatn quandam merita merilis buc usque sernper addiderim, tu aliis
Cantacuzenus II. n
98 CANTACUZENI
A.C. 1 34 QOtg vnb (iaaxaviag /xrjSev uSixovvti noXe/tovatv i/toi uqoo-
vei/tug Iuvtov , Toye eig v/tug rjxov tu eoyaxa Stifcods
"Bxaxd. ti ovv ngog tuvtu xd/ts xai StavoeiaSai xai noteiv
ivQ/ijv, rt netQuodui fiXunTetv, uv uqu tc Svvco/tut xai uvTog;
ei S '
ini tuvtu iTQuno/trjv , ti Xoinov rjv , rj as xijv nQOieQUV^
d~Qtpeiv evSatuoviav , uti/iov i'£,airpvrjg v.ui unOQOv neQiovTU
ix /teydXu Svvu/iivov ; tovto /tev ovv i/toi xe tcov ndvv qu-
Sicov rjv xai umog dv Stxdoutg oeuvTM cog toiovtcov r o&a t
xai nleiovtvv uS,iog xijg nuvovQyiug unoXuveiv. iyco S' i/tav-
rw nuQu &eov Trjg ovyyvco/trjg Seo/tivo) ovvetScog, ovtsIo

nokXijg
TOOUVTU , 0VT6 TTjXlXUVTU XU&' fj/liQUV U/lUQTUVOVTl
aQld/Ki)
to /tiyedog , dXXu noXXoi SetvoTeQa xai nXeico , uXXcog ts
C xai TOtg i)Qxoig Totg ootg ntOTevoug , ovyyvco/trjv nuQiyouui
xui duvrjoTtuv rijg intfiovXijg. ooi Ss /teXrjoei xotg vot£qov
dyu&olg t« n.QOT£QOv eiQyuo/tivu dnaXeupetv" tots /tev ovvi^
6 naouxot/ito/tevog avd-tg Xoyoig t£ nXei'001 xui OQXOtg t«
yeyQU/t/tiva intfiefiuiwoug , Trjg nuQU /teyuXov So/i£oti'xov
nciXtv aniXuvs QOnijg xui noXXovg nuQ£vSoxi/t£t xui tcov
XQOiro Ss votsqov , coon£Q Sr) xui nooT£QOV
yivei n6QiS6'S,iov.
tov xutu I1.£qocov otoXov vno fiuotXitog «n20
tOTOQrjTUt rj/itv ,
n£Qtoviog dnoSuy&ivTog oTQUTrjyov , noXXu tov /teyuXov neQi
tovtov Soueoiixov SerjdivTOg fiuatXicog , coot£ Tr]v OTQUTijyiuv
xavxrjv iyyeiQtaai ,
/irj nQOoiyxovaav ixeivto xrjv n£Qi %d toi~
4. i/i&s P. 6. neoudvTa P. i5. npcxsQcc P. ovv om. P.
prac invidcntia me immerentem oppugnantibus socium te adiungere

voluisti ,
qui quantum in vobis fuit mala cxtrema designastis.
,
Quid ergo ad hacc et cogitare et facere mc vicissim par fuit? Non

conari possem, contra tibi nocere ? Huc si me dedissem, quid
, si
sequcbatur, nisi ut tu perditam lugeres felicitatem tuam iufamis ,
repente et ex opulento inops ? Istuc mihi perfacile erat et tc ipso- ,
met iudice haec ct plura pracmia pro vafritie tua meruisti. At

ego cum mihimct conscius sim quam multa a Deo venia opus ha- ,
beam cum quotidie et numero plura et gravitatc maiora peccem

,
,
et insuper sacramento tuo crcdens , tibi ignoscam insidiarumque

tuarum obliviscar. Tu enitere, ut posterioribus rccte factis priora
malefacta oblitteres. Tum igitur cubiculi praefectus dcnuo pluribus
verbis et iuramentis quae scripserat, conGrmatis in magni dome-
, ,
stici gratiam se restituit et multos genere illustres celebritate nomi-

nis anteivit. Tempore procedentej ut supra memoravimus cum ,
eum imperator adhuc supcrans , classis contra Persas ductorem le-

gisset, idque magni domcstici magnis precibus dedisset , quod alio-
qui huic muneri minime idoneum sentiret, curandae rci publicae
praepositi erant Spanopulus a memoria et Ioanncs Melitenensis
avTtt oioftsvov StuTQiftr)v, nnog ftsv Tr)v vnrjQtotav rov fts-h. C. 1 34
outsiv Totg Srjftootoig 6 ini tcov dvafivr)oscov —nuvonovXogV.ia
xai 6 MsXiTrjvtcorrjg Icodvvrjg -rjoav TSTuyftivoi ,
/QrjftuTCOV D
Se ruftiui tcov xotvcov o,ts Henuycoftivog recooytog y.ai Nt-
SxoXaog 6 MsXtT^vicoTrjg. insi Sh nSQt ts tu fiaotXixu yQUft-
/LtaTa xai neQi tu /orjftuTU, coonSQ eqprjusv, intfiovXcog Stuvo-
Tj&sirj , fiaotXsvg fthv fttarjoug tjjv novrjQtuv , fttxQu Ttjg OTQa-
xrjytug dnoXavoavTU naoiXvosv ev&ecog Trjg aQ/ijg , xai Strj-
yayev ini xuiqov ftrjShv iyxs/stQiofiivog xcov xotvcov. insi

loSh iTsXsvTJjosv 6 fiuaiXsvg , noXXa tov ftsyuXov Ssrj&sig So-
ftsoTty.ov , y.utTOt xai otxodsv coQfujftivov notstv uvtov sv ,
trjv fthv tov ftsouLStv vnrjQSoiuv ivs/stQiad-rj , Tr)v Sh tcov

fiuOlXlXCOV /QJJflUTCOV (fvXuXrjV OVXSTl, XUlTOt ys SftsXXe fllXQOV
vgtsqov xui tuvtjjv, cog 6 ftsyug voisqov SoftioTtxog Stsfiefiut-
iSovto. 6 Sh tjjv ftsv tcov uq/cov iScov evd-ecog xai ftSTU qu- P. 398
GTCovrjg uvtco nQOoysvoftivrjv clftu rto ahrjoai, rrjv STSQav Sh
ovxiTt j ov tcov nuQSo/rjfiivcov evexa infst ftuXXov /uQiTag
oftoXoystv , 7] uftvvsG&ut , cbv dSixcog costo dnooTSQsto&ai.
roftiaug Sh xui fiaotXiSu fthv iniTSTQucpivui tw fieyuXu) Softs-
iooti/ji) dficpoTiQug ixsivw iy/stQt%siv Tug UQ/dg tov Sh /u- ,
QtLOftevov Totg Tr)v 'stsquv s/ovotv dnooTSostv ixstvov , syvco

Setv nQOoy.QOvsiv qjuvsQcog xai nuQov- §uatXiSt nQoaeXdcov ,
xog ixeivov xui StuXsyoftivov „iyco voftiZco ,*' sinsv „ov ftovov
,
trjv iftoi nuQSo/rjftivrjV vvv uq/jjv , dXXa xai ndoag , boag
iûo/ovot, 'Pcofiutot, , ov naQu ftsydXov SofteoTixov , nuQa oov B
qnacstorcs Gcorgius Pcpagomenus ct Nicolaus Mclitcnensis. Vcrum

ubi et in litteris imperatoriis et in pecuniis, ut docuimus , fraiule
usus est, improbitatcm clctestatus imperator , honorem ei , quo pa-
rum diu gavisus erat, abrogavit vixitque acl tempus nulla functione
publica. Extincto imperatore , magnum domesticum, quamquam per
se cupientcm illi bcncfaccre precatus , oflicium administratoris
, at ,
non fisci praefecturam, obtinuit: tametsi , ut magnus cloincsticus

aiebat , paulo post ct hanc obtinnissct. At illc cum ccrneret e
praefccturis hanc statim ac facile, simul ut petisset, contigisse, al-
teram non aniplins cum propter acccpta gratias agere dcbuisset,
:
ipsi ob ca qnibtis se iniuste privatum chicebat, ultioncm parabat.

,
ISatus vcro impcratriccm mag*no domestico utriusque praefcctnrae

in ipsum confcrcndac potestatem dedisse eumque quo altcrnra ha- ,
bcntibus gratificarctur illam sibi cietrahere, in eius odium oiTensio-

,
nenique apcrtc incurrcre statuit: et ad inij)cratricem ingrcdicus co ,
praesente et cum iila collocpicutc, Opinor, inquit non soluin nunc ,
inihi commissam pracfccturam , sed omnes, cpias Romani habeut,

100 CANTACUZENI
A.C. 134 1 Ss %0Qt]ysio&ui nuau Sio xai oloftai nQOayxsiv aoi xdg xijg
svsQysaiag yuotxug eiSsvut. ei Si) xuvxu ovxcog , coaneQ oio-
fiat , saxtv uXrftr) , uv&' oxov , naod oov nQoaxexayftsvov utt-
yoxiQug sysiv xdg uoyug cov xui neoiovxog r Qyov fiuoiXicog,
, t
xi)v exsQuv nuQsoyexo aviog , xijg fitug dnoaxeQrjoug, Ssoftuis

oov xui xijV txeQUV avxto nQooxdât, unoSovvui, ftuXXov Ss,
xai uviov nuQOVxog, nuQu oov iyyetQio&rjvui , l'vu aoi y.ui
ftuXXov nQoarjXOvoag xug svyuQioxiug xrjg svsQyeoiug dnoSco."
6 fieyug ftsv ovv Sofisoxtxog icpOiyûxo ovSiv. -r) ftuatXig S'
uvxov noXXqv xaxayvovou xr)v dyuQtoxiuv, „ndvv &uv ftd^siv' 10
Ceinev „ineQyexui ftot , xijv uixiuv y i'§ r g eig xovxovg nQOrjy&rjg t
xovg X6yovg t ov ovvoQcoorj. ei ftsv yuQ oioftevog ,fir) xr)v oftoiuv

Svvafuv xov fteyuv Softiaxixov , qvneQ xui nQOxeQOv , xexxij-
o&ui , tj ifti xi SiucpsQsaOui nQog uvxov , Setv syvcog uvOuScog
avxco nQOacpiQSoOut- xui O-Quascog , ioOl nuvv xov n.oooif/.ov-iS
xog uftuQxtov. si 6' ovSsv dnoê^XrjXoxu xui xrjg Svvuftecog xui
xijg evvoiug xrjg eig ifts eiStog , snetxu eig xovxo nQoyyOrjg dro-
niug , ovx uavveaiug, dXXu nuQunXrjîug tpuirjv uv sycoys xovg
Xoyovg xovxovoi. iyco Si ae nsQtovxog ftsv rjdetv fiuotXitog
xqv xe xov fteouQstv iyxsyeiQtofiivov xui xov (iuotXixov xu-2,0
Dfiteiov xr)v UQyrjV nXr)v xui xoxe , einot, xtg uv , ovy sxoixag
puoiXicog, uXXd Std xo (jOvXeodui xovxov nuQuycoooiwxog.

Sto xui noXXd noXXdxig covsiSit,exo nuQ* ixeivov , xuxd oov
pracfecturas non a magno domestico, secl abs te commilti ac dari

,
omnibus. Quare ctiam dccere arbitror, tibi tle beneficio gratias

agcre. Quod si ita est, ut mihi videtur quitl ita cuin abs te , ,
iussum sit anibas obtinere nje pracfcctnras , quas vivo impeiatore

obtinuerim unam hic mihi dedit, alteram eripuit? Quarc te oro
,
ut alteram quoque rcdtli iubeas: vel potius ipso praesente tu in me

coiiferas , ut tibi potius, quas debeo gratias agam. Silcbat ad haec
,
magnus domesticus; imperatrix autem Apocauchuin vehenientcr in-

gratum iudicans Magna me capit admiratio
, inquit, non intelli- ,
gcntem undenam ad huiusmodi voces impcllare. Si enim magnum

,
domesticum non eadem , .qua prius, potestatc valere et me ab ipso

discrcpare existimans arroganter et confidenter in eum irrucndum
,
decrevisti , scito te tota via aberrasse. Sin neque de potentia, ne-

que dc benevolentia illius erga me quidquam imminutum scicns,
uihilo minus huc insolentiae processisti, non ego iam hunc sermo-
nem tuum impudentiae , sed amentiac adscripserim, Non me fal-
lebat, superstite imperatore, administratoris raunus simulque fisci
pracfecturam tibi comraissam ; verumtamen etiam tum diccre liccbat,
non imperatorem voluisse , sed volente hoc pcrmisisse , quod ei po-
stea niultniu ac saepe iu te stomachaus cxprobrabat, quasi rem
HISTORIARUM III. 16. IOI
extptoofie^rov nqog doyijv , tog ov XvatTsXovvra nQUTttov ae k.C. \Z\i
fuijhtov fj nooarjxev u^ttov. insi dh vuvuQyog utQt&tig av-

9tg i'£tfi).rj&rjg rrjg do/ijg , ovts (iuatXitog ttovTog , ovts fttra
Trjv ixtivov TtXsvrrjv vn iuov nobg doyrjv tivu nQOijy&rjg.
5vvv <T ovTog oixofrsv nQOTSoov dourifrsig , rjv erprjg , ivtytiotosv
duyrjv , ensid-' vartoov dnuyytiXug , enetos xdfth oiioyttv ru
hprjrptouivu. dto HQOarjxs Trjg svsoysoiug ytioiTug bftoXoystv
y.ui ftrj &Quaicog unuvfrudi%sa9at." ovtio fiev ovv r) puoiXig
nobg tov nuQuy.otfttbfisvov irp&iy!~UTO.
c
10 tg . O ftiyug d's Softiarixog tijv uyvcoftoovvrjv v.ui uvTog P. 399
ovx evtyy.tov, ,}
edtt ftsv" tins „tov tooovtov xqovov dtddoxuXdv V. JaJ
aoi Ttiov vnrjoyftivtov uyu&tov ysviodai nuQ' iftov. insi <P
exovri xaxbg i&iXtov stvui, diov noXXug yuQnug bftoXoysiv, avB
d'e tuvuvtiu nQOttXov Xiystv, rjdrj aov xdyto rr)v uQyrjv, rt v nu-
ibQtaybfirjv . urpuiQto , xai dnbrrjg rjftioug Tavrrjg ftrjdsvog aoi
ftsXeTto tcov xoivtZv." ftsv ovv rotuvTU sinsv. ylndxavxog
d'e rrjg fiuoiXidog envvSuvsTO , el xui uvtjj toiuvtu avvoov.oirj.
rrjg ds t« eiQTjftsva OTtQysiv einovorjg , ftiyug douioTixog

uvt/tg nuauv unuyoosvaag uQyrjv i/.tivto , uvioTrj xai dtotxrj-
loattog ersQtov eiysro noayftuTtov. 0001 ds nuQrjoav iv fiuoi-
Xtiotg , xrjv nuouxoifitoftivov yvovTtg nQog rbv ftiyuv dofti-
otixov dvTtXoyiuv , xui tog vn ixtivov nobg OQyrjv nuorjg u-q-
yrjg dnsXa&eirj , noXXijv fiev ixsivov xai dyvtofxoavvrjv xaic
i3. Ov o*e M. , ovO~k P. 30. Iriotov 0111. M

cgisset inutilem, cum te maioribus, quam pro humeris tuis, di-
goum ceusuisset. Postquam autem elassi es praefectus et ea digni-
tatc rursum exutus , nec vivo , nec mortuo impcratorc, a me ad
ullum magistratum provectus es. Nunc hic suopte nutu , quam di-
ccbas, praefecturam tibi mandavit. Deinde cum id mihi renunti-
asset, ut ratum habcrem, quod egerat, adduxit. Decebat igitur
gratum essc adversus bene mcritum nec cum tanta confidcntia tam ,
arrogautcr se gerere. Ilaec Augusta ad praefectum cubiculi.

16. Magntts domesticus uec ipse tam improbum hominem dta*
tius sustinens vocem in haec ve ba solvit
, Oportebat qtiidem
longiuquitatem temporis quo beneficiis meis usus es , magistram
,
tibi gratitudinis fieri. Sed quia spoute ac libens malus es, et cum
gratias ingentes agere oporteret , tu convicia dicere maluisti , iam
ego hoc ipso, quo ornaveram, honore mulcto et ab hoc die
te
nullius tibi publicac rei cura esto. Sic domesticus. Apocauchu»
imperatricem percunctari num his assentiatur; qua respondente,
,
eiiam , assentior: magnus domesticus, omni rursum ei magistratu

intcrdicto,siirrexit et rcm publicam perrcxit gerere. Tum quotquot
in palatio vcrsabantur, coguita Apocauchi in magnum domesticum
102 CANTACUZENI
A.C. 134 1 naQuvoiuv xuTiyvtoouv. i^tovTt de Ttov fluoiXeicov, xuhoi
nooreQOV eicofroTeg eneodut noXXoi xui SeQanevetv Stu ttjv
uq/Jjv, TOTe nQoaeX&etv ovdeig IxoXfirôev, uXX' evog iî)ei Ttov

oixeTcav uvtw nuQenoftivov , ~2.nuk0Y.0T0v nQOouyoQtvoftivov.
jdnoxuv/.og fiev ovv ix toiovtcov uhtcov tw fieyuXco d'ofieoTt-5
y.(o cpuveQcog nQoaxexQOvxcog xuinQog OQyijv uneXu&eig , ini
noXXutg rjftiQutg otxot xu&i]oto , ehe uXrftcog vn u&vftiug,
she vnoxQivufievog vooetv. eh' uv&tg noXXotg tcov fieyuXov do-
fieoTtxov cpiXcov Ixixrjg yeyovcog xui ftuXtOTU nuTQtuoyrj, enetoe
81,' avTtov utpuvut ti]v 0Qyi)v , noXXu xui St euvxov inuyyetXu-io
ftevog xui oQXotg ftiyuXotg neioug, cog ovxirt TOtg Sftoiotg ini-
yetQ))oei. xui fxex ov noXv xui tccv xutu HeQocov nuoaoxevu-
D Ôftivcov TQtrjoicov nuoioye ti)v uq//)v. cov oXiyro voreQOv txftvrj-
fiov)]oug, ^lcouvvrj rw viro, cooneQ etp/jftevj inepovXevoe (SuotXet.
tov fj fiuotXig uvefiiftvrjoxe tov ftiyav Softioxtxov xoTe, tog iv noX- 15
Xotg u/uqiotov tov nuQuxotficofiivov nQog wvtov uvurpuvivxog'
St u ovSs nuQi/etv ineifreTO ovyyvcoftrjv , tlXX' iuv iv Entfiu-
rutg iyxexXetoftivov, cog ovS' uv&tg ^Qtftr oovTu, uv i'£fj neQtti-
t
vut, uXXu Ttotv intyeiQ>)aovTU xutvoxiQOtg. 6 Se noXXotg vneQ

ixeivov /Qrjottftevog nQog [iuotXiSu Xoyotg, enetoe TeXevxuTov, Tr)viQ
ftev ovyyvcoftrjV nuQuoyetv, ftrjSuficog Se iuv iv Bvûvriro Siutqi-
P. 4oo fietv, uXX' i'Êni fluTcov iX&ovTU xai nQOoxvvr)auvTU uvxrjv, enena
l3. TQtqQtoV P.
impudcntia , et quomodo ab illo succensente omni magistratu ex -

clusus esset, pro improbo ac deliro habebant. Cumque antehac
palatio exeuntcui freqnentcr comitari ct propter inagistrutum ob-
servare solercnt, tunc egrcdientem nemo dcducerc ac proscqui ausus
est , scd uno dumtaxat famulo, Spalocota nominc prosequentc ,
exivit. Ergo Apocauchus cum his de causis magnum domesticum

palam oilendisset et ad iram compulissct , multis diebus domi sedc-
bat ct sive ex moerore ac desperatione vcrc , sive ex siinulalione
falso , male habebat. Postmodnm rursum compluiilnis magni do-
mestici amicis supplex factus et in primis patriarchae,per eos ilhim
placavit, promissisque ingentibus ac sacramentis , dc cetcro niliil
simile attentatiirum fidem fecit. Non diu post etiam quae contra
,
Persas parabatur, classi ducem eum constituit. Sed horum brcvi

oblitus , Ioanni adolesceuti imperatori, ut diximus, insidias tetendit.
Quorum ipsa Augusta tunc lnagnum doinesticura admonuil; ut nempe
Apocauchus ingratus in illum toties apparuerit, ob quae ueque ve-
niam dandam sed iu Epibatis inclusuin rclinqucndum non enim
, :
quieturum, sed si conia fucrit, novi aliquid denuo moliturum. At

enim ille longa oratione eam permovit, ut ei culpam condonaret,
nullo tamen modo sineret Byzantii vivcre sed Epibatis egiessum
,
et ipsam adoratione veneratum, postridie eodcm rcverti iuberet.

HISTORIARUM III. 16. lo3
eig rr)v voreQuiav Inuvyxetv nobg uvvbv. inei Se iWdoxroA.C. i34i

toiuvtu, y.ai dftvrjOTtug tiov y.uxiov iyivovro oqxoi nQog ixet-
vov i(h'u nuou tb fiuotXiSog y.ui fteyuXov 8of.uaTiy.ov y.ui na~

TQiuoyov. Tovg fiev Otoxug ts y.ui zle'S,tbg xui TQnog "AfmuQ
SnuQU T£ fiuotXiSog y.ai nuTQtuQyov ijxov uyovreg iv Entfiu-
rutg, Tovg fteydXov Softeorixov de ZfrjfaJTQtog 6 Kuouv^q^-
vbg. ovg 6 nuouxoifttofievog iStov , Ttov t£ Xbytov, ovg inotr]-
oavro, dxovoag, nQVg i/.etrov etpuoxev , ovfr' OQxotg , ovtbV. 3a4
Xbyotg neioeo&ai tiolv , dXX' avitjj fteXrjoetv, ontog uv uqiotu
lodiud-rjTUi t« xut' uvibv. ol ftev ovv ovrtog inuvrjxov anQU-E
xtoi. 6 fieyug Se SofteoTtxog, inei vnb xtov nQuyftuitov rjnei-
yeTO Bvûviiov i'S,eX&uv , ibv nuTQtuoyrjv uv&tg fibvov naQU-

lafitbv , toov tb nooieQtov av&tg dveftifivrjoxe Xbytov xui itotr
ooxtov tiov yeyevrjftevtov nQog uvibv. iSeiib ie toiovtov tpa-

lSv/jrut xai ini xtov eoytov, tooneQ Xbyotg inrjyyeiXuro nQofrv-
fttog , xui ftr) neQtiSeiv avibv vnb ovxotfuvitov StufiXrj&evTa,
nuTQtuQyov Se uv&tg xui Xbyotg xui inayyeXiutg
xoig bftotoig
yorjouitevov xui &UQQetv einbvTog , tog ovSev rjnov rj ei na- ,
qTjv avrbg, Ttov vneQ aviov Stxaitov dv9e'S,Oftevov , dXXrjXovg

lOnQOouyOQevouvxeg , dieXv&rjoav. b fteyag Se Sofieoitxog xat,
nuot TOtg uXXotg , ftuXtoia Se rotg n^bg nuiQtuQyrjv bXiyto
nQOieQOv vneQ tov eqptnnov uvxbv eig t« (SaoiXetu eiotevai G
Steveyjretoi, noXXu neî eviu'S,iug xui rijg eig (luotXiSa evn&i-
q. ntioaodal P. ia. xal aute av&ig add. P.
Ut hacc sententia stetit, seorsum quisque impcratrix, magnus do-

,
mesticus et patriarcha amnestiam illi iuravcrunt et nomine quidem :
iinperatricis ac patriarchae Phocas , Dexius , Ampar , magni autem

domestici, Demctrius Casandrinus, Epibatas vcnernnt , nt eum ad-
ducerent. Quibus visis et eorum verbis audit.is Apocauchus ncque ,
iuramentis , neque ullis verbis fidem se adiuncturHin , scd ut res

suae quam optime se habeant, sibi curac futurum alfirmavit. Ita
illi frustra revcrterunt. Magnus autcm domesticus, quoniam Byzantio.
exire necessitas urgebat patriarcham rursus solum aggrediens , pri-
,
orumque sermonum et iurisiurandi commonefaciens, orabat, ut qua-

lem verbis prompte promisisset , talem se reipsa praestaret et ne
sycophantarum caluumiis obiici ipsum pateretur. Cum patriarcha
iterum iisdcm vcrbis et promissis uteretur , iuberetquc sibi fidere:
se enim aeque ac si ipse praesens ageret, causam cius absentis
acturum defensurumque dicto vale digressi suut
, Postea magnus
domeslicus et apud alios omues ct apud eos praecipue , qui antea
cuin patriarcha altercati crant , utrum equo insideus domesticus pa-
latiuin iutroiret, multa de ordine et tranquillitate deque obedientia
erga imperatricein scrvanda locutus et postremo comminatus, haud
io4 CANTACUZENI
A.C. i3^\9siag SiaXs/dsig *«i tsXsvtuiov dnstXr]oag, cog ovx uTiftcoQrj-
rov dcprjosi, st Ttg ini/stQoirj vscoTiQOtg, i'S,rjX$s BvUuvtiov ,
6y6'6rj cpSivovTog ênTSft^Qiov. tiqiv de Bvûvt/ov i^sX&stv

ysvoftsvog iv {jaoiXsioig uv&tg , cog ovvTuS,6ftsvog ttj fiuotXidi,
Ttjv &vyaTsau xsXsvovorjg fiuotXst tm vico 'Lcodvvr\ tov ftiyuvS
Sof.isoTiy.ov y.aTSyyvav , dvsfiuXXsTO sig ttjv inuvodov ixstvog

%r)v ix Ttjg lonsQug , to doxstv ftsv , cog tcov nouyftuTCOv insi-
yovTcov xui ovx icovTcov usqi toiuvtu diuTQiJJsiv, tt\ 6 dXrr
D dsia , tcov naQu tcov cpiXcov ftsfivrjfiivog 7.vycov , oi ftrjdhv
vnso 'tavTOv ftrjT dyu&cov , fitjTS cpuvXcov uquttsiv to doxstvio
nQiv av avTotg ovyyivrjTut ftovov niftxpuvTSg ixcolvov. olg
cpvXaTTCOv Ttjv tptXiuv itai ftrjdhv uqiv intxprjcpiouodat TOvg
cpiXovg uquttsiv @sfiov\svfiivog , uvs 3uXXsT0
t
Ttjg frvyuTQog
nsoi tcov ydficov tots Tctg ovuûostg. odov 6s nuoSQyov iv
'EntfiuTUtg ysvofiivco y.ui rj nuQUXOiftcoftivov nQog fiaothfiuiH
dtuXvotg inQUTTSTO uvtco. insi yuQ tov cpQOVQtov iysiSTO
iyyvg , 6 nuQuxotftcoftsvog i'§sX&cov, tjonuLSTO ts avTOv y.ui
7tSQi tcov Sqxcov dnsXoystTO Ttjg dnooTQOcprjg, cog ov dtu xa-

xiav uvtco nQu/deirj , uXX' lv' SQyoig avTOtg ysvono xuTucpa-
vsg , cog ov diono oqxcov uuq' wvtov , dXXu Xoyoig uvtovio
P-4 ' vjtXotg fiuXXov QaoQoirj, rj stsqcov iyyQucpotg OQxotg. Jto xai
vvv idcov, riQO&vftOTUTU iyxs/stotxivut SUVTOV , Ovd~' OQXCOV,
ovts Ttvbg stsqov detjSeig. sv/uQiOTtjoug ds 6 ftiyug dofti-

OTixog snt TOVTOtg uvtco xui txuvcog nQoaofttXtjOug, avrov
i4- iov ydfiov M. 17. atitbs P.
impune laturum 6i quis res novas , autleret , Byzantio ante diem

quarlum Kalcnclas Octobres cliscessit. Secl antequain itineri se cla-
ret ,
palatium ad imperatrici valeiliccndum pctivit , qnae cum cuin
exhortaretur, ut filiani suam Ioanni aclolescenti iropcratori despon-
deret ille in rcditum sponsalia distulit:
, specic quideiu ut bello ,
magnoperc compcllente , re autem vera , amicornni memor, cpii

misso certo homine , ne quid scu bonum, scu non bonum viderctur,
ipsis absentibus faceret , interdixerant. Cuslodito ii;itur iure ami-
citiae , nihil ipsis invitis agcre fixum habens conventa et stipnla- ,
tiones super filiae counubio differebat. In transitu autcm Fpibatis

inter ipsum Apocauchum et Augustam rem omnem composuit. Nam
cum prope castellum esset, Apocauchus saliitatum foras exiit et dc
iuramentis reicctis se purgavit. JNon icl vitio suo factnm, sed ut
re tleclararet, sc eius iuramentum nou requirerc, cuitis nudis verbis
plus quam relicpiorum scriptis iuraincntis tribueret idcirco ct minc, ;
eo viso, sese illi, nec iuramentuni ncc aliud ab illo dcsidcrantem, ,
tradcrc promptissiine. Ob hacc gvatiis actis et diulius cum ipso

collocutus , eum clomi , ut postridie ad se veuturum , rcliquit ; ipse
IIISTORIARUM III. 16. io5
otxoi xnxeXiitnuvev, cog ig xr)v voxeouiuv rf£ovrct noog A.C. i34»

filv
avxdv. ixeTvog de eig Zr/XvpQTuv r/X&ev. ig xr)v voxsquiuv
de inei Y.ui o nuQUXOtficoftevog rt xe, ne/txpug noog Bv&vxiov,

cog xi) fiuoiXidt nQOoxvvr)ouviu uvdtg inuvr)/.etv nQog uvtov ,
5uvTog eig JtdvuoTeiyov iXScdv, nodg xr)v eig Tr)v eoneQUV
nuQeoY.evut,eTO oTQUTetuv. 6 nuQuxotficouevog de yevd/ievog
iv Bvlavxito , nocoru jliev nQOoexvret- (juotXTdu y.ui ovyyvco-
fxrjg r)'îovTO, stp' oXg iddxet

nQOoxexQOvxevui. enetru t^ fieyu-B
Xov doiieoTiY.ov nQooeld-cov firjxQi , iv Bvûvxto) xdxe nuQa-
lo/iiv&iag evexa xrjg (iuoiXTdog ovorj , nQcoxu ftev noXXug cofio-

Xoyei yuoixag xio iieydXro do/teoxTxo) , ov /tidvcov xcov eveQye-
oicov , cov eûQ/ijg uyot xdxe nuoioyexo nQog uvxov, dXXu

xai ueyuXoxpvytug y.ui oviinuSeiag , r\v ovy unu'% , uXXa
xrjg
xui noXXuxtg xui xu xeXevxuTa vvv «| uvoTug nQOoxexQovxo-

iSxog ivdetûtxo nQog uvxdv. enenu inrjyyeXXeTO , cog ovdev
eoTUi xd neToov r) fiiuoditevov uyuQtOTOV xui xuxdv ocp&rjvai
neQi ixeTvov , uXX' ovtco nenetxivui euvxdv , cog ovx avxdv V. 3a5
fidvov , clXXu xui yivog oXov evvovv ixeTvo) xui nioxdv eivai C
dtu nuvxcov xui xr)v SovXeiav uxQiSij xrjorjoov oia Sr) deonoxrj,
lonToxeco; d'e xui xcov Xeyo/iivcov evexa vvvi ixoiiiog eivai boxovg
nuQuoyio&at, xovg /tuXtoxa doxovvxug fiefiaiOTUTOvg xui cpQi-
xcodetg eivui. r) d'' ecpaoxev uvtw „xo /.tev xag eveoyeoiug xa-
xuXiyeiv, u'i nuQu /teyuXov d'of.ieoxt'xov i%uQyr)g ayoi vvv ye-
yivr/vxai ooi, nQOo&tjoco d' bxt xui xug i$ uyuQtoxov yvcdfir/g
ii. rco add. M. la. vvv pro rore P. 19. rqqtjOeiy M. mg.
22. ict pro tci P.
vcro Selybriara venit Postridie postquam ct praefectus cubiculi

eodcra venit, raisso illo Byzautium , ut impcratrice adorata , Epi-
batas rediret , ipse Didymotichum profectus , ad expeditionem in
occidentem se instruebat. Apocauchus iam Byzantii imperatricem
veneratus , veniam peccatis suis flagitat. Deinde matrem magni
domcstici, quae tunc cousolaudae impcratricis Byzantii manebat,
couvcniens , primum quidem eius filio magnas agebat gratias, non
modo de beucuciis ab initio usque ad illum dicm ab eo pcrceptis,
verumctiam de tolerantia et commiseratione , quam saepius et ad
extremum tam stolide se oifendenti ostendisset; addebatque nun-
quam omnino se ingratum atque improbum erga illum repertum iri,
sed ita induxisse animum , ut non ipse tautum verum tota poste- ,
ritas sua eum benevolentia et fide prosequatur in omnibus et tam-

quam domino perfecte obediat. Id 11 1 credatur ad iusiurandum ,
firmissimum rcligiosissimuraque paratum esse. Respondit illa, Me-

raorare offlcia , quae a primis huc usque inagnus domesticus apud
te posuit: addam et illud, quoties immemor beneflciorum , male
I o6 CANTACUZENI
A.C. i34 1 nuQu oov yeyevrj/tivag nQog iv.etvov a/xotfiug , xai rr)v kxeivov
netji zo ovyyvco/tr/v rotg eig avrbv d/taordvovoi nuoeyeiv qpi~
Xort/ttav } ovx dvuyxutov vvv , oov tiqotsqov /xuQTVQOvvrog.
Dgqv.cov de ov XQeiu vvv , uXX' eoycov /liuXXov rovg OQy.ovg fie-
(jutovvrcov. ov yuQ rotg Xoyotg rj niortg, rotg e\)yotg de5
/tuXXov inuv.oXov&et. dto xui oe nQOot]/.ov eQyoig intdei-
xvvodui Tt)v evvotuv rr)v nQog iv.etvov , y.ui /tr) Xbyotg int-
dety.vv/xevov , zotg eQyotg voreQetv." 6 d's ov Xbyotg /nbvov ,
uXXu y.ai eQyotg inuyyetXu/ievvg rr)v nQog i/.etvov evvotuv
not/joeiv nuot cpuveQuv, iv.etdev iS,eXd-cbv r)/.ev cbg nurQtdoyrjV. 10
P. 402 it,- TlQOouyOQevoag Te uvrbv y.ui neQt tivcov IreQcov
noodiuXeySeiq , enetru }}
rr)v /tev eig i/te rov /teyuXov do/ieort-
Bxov" ecpuo/.ev })
ev/tevetuv xui uvrbg av eibeiqg, dvcofrev Totg
nouy/taoi nttQr>/.oXov&rj/.c6g. oXr/(o de nQoreQOv i'% drlovXiag
uvrco nQOo/.ey.QOv/.cog, oXiyov idirjou dtucpfruQfjvut /tr) ov\5 , ei
derjd~eig}
ov /tbvov enetoug ucpetvui uXXu /101 rrjv
v.ui OQyr)v,
nQOCfaotv evd'o'$iug Tr)v tov xutu JleQOcov orbXov nuouoyetv
doyr)v. b&ev ov gcootqu /tbvov , dXXu y.ui rrt g rt/trjg noXXug
ocpeiXetv rug evyuQtoriug etvui bixutog b/toXoyco xui ndofj
onovdjj y.ui nQo9v/u'u ru ooi XvotreXovvru v.u.i fiovXeveo&utio
y.ui nouTretv, cog tcov avrcov y.ui rr)v pXufirjv v.ui rr)v coqie-
Xetuv oftoiuv i/xoi re y.ui ooi oiobvrcov. ei roivvv ix noXXcbv
8. rcov l'pytoy P.
illi gratiara retuleris, et illius in se deliquentibus ignoscendi stu-

diuin: haec, inquara, memorare , cum ea tu antea testeris , nihil
attinet; iuramenta autem nunc quidem nulla poslulantur, scd facta,
quibus iuramentis fides coucilietur, quae non verba , sed opera po-
tius sequitur. Quare et te, quam illi cupias , rebus demonstrare
consentaueum est ; non autem cum id verbo docueris , re defici.
Tum ille , non vcrbis dumtaxat, sed opcre quoque suam in eum
beuevolentiam palam omnibus facturum pollicitus, inde abscedens
ad patriarcham venit.
17. Eo salutato , alia quaedam praefatus , Magni quidem do-
mestici benevolum in me animum, iuquit, tu quoque haud ignoras,
omnia a principio animadversionc sic assccutus , ut nihil te fugiat.
Pronuper autem cum per dementiam illum offendissem parum ab- ,
fui ab exitio , nisi tu orando non solum ad iram depoucndam , sed

etiam ad pracfecturam classis contra Persas, materiam gloriae mihi ,
committendam inflexisses; unde nou modo ut conservatus conscrva-

tori suo pracmium , sed ct pro honore isto gratiarum actiones iure
me deberc, omnique industria et alacritate quae tua intersiut, ,
cogitare et agere oportere conuteor. Quaudo quidem eadem roihi,

quae detrimentosa et utilia sunt. Quamobrem cum ego prae
tibi et
lnultis araorem caritatemque sinccram ac minime fucatam tibi de-
CTOt Trjv evvotav y.ui rrjv cptXtuv adoXov y.ui vafraQuv ocpetXco, A.C. i34i
ovve dt/.utov o>ri d'/]V y ovt' uXXojg iftoi XvotxeXeg, detvoxuxu ne-Q.
nvouiro) neoi oov avyy.Qvnxetv , cboneQ uv Ttg uXXog , (p fiiX-
Ttov rj /etQOV oXiyu rj ovdhv fteXrjoet dtu/.eToSui oe." eqo-

Bftirov de tov nuTQiuQ/ov , b,Tt uv nvSouo neoi uvtov , tov
ftiyav erpuo/.e dof.ieoxty.ov ov/. u/.rj/.oirat , dXXd oucpioxuxa
eiderut , bxt (iovXotxo ov/. eig ftu/.Quv ae y.axuyaycov xov
&q6vov , ILuXuftuv eyy.u&iOQvetv , cptXov orxu xcov yvrjotcov
y.uiftuhoxa neQtonovduoxov avxcjj. uvfrtg de xov nuTQtuQ-*

10/ov inureooftivov , b&ev av o/oirj Tr)v tov nQuyftuTog , cbaneQ
io/vatZeiut , y.axdXr\\\Jtv d/Qifiij, xug uev uixiug b&ev i'£e-
yevexo ftufreiv , idetxo ftr) noXvnoayftovetv. ov yaQ dnOQQrj-Y)
tcov dvruofrut v.uxuxoXftuv. 'iv de tovto aucpeoxuxu nenet-
cfrut , cog ei ftr) ndrv xr)v ipv%r)v rjXyet , tcov y.ax ixetvov
i5fteXeTcoftevcov u/.Qifiij Tr)v yvcootv io/rj/.cog, ovv av dnrt yyeXXev
iXdcov. ext d'e xov nuTQtuo/ov untoxovrxog y.ai xr)v a&QOuvV- 326
tov fteydXov doueoxt/.ov ftexa t3oXijv ftr) nuoude/oftivov , oq-
y.otg i/.etvog dtefiefiatovxo ,
ft/jdev eivut rpevdeg tcov eiQrjuivcov f
uXXu nurxa uXrftij. nuof^ret xe ftij ftiXXetr , dXXd xd/tOTa

lofiovXeveo&ut , i'S, cbv xov y.irdvrov iiioxat dtarpvyetv. ovde yuQ
i/.etrog , cbg y.ui ov (iiXxtov dv eidei/jg, ev/.oXog ftexufiuXXe-
adut nQog xd (iefiovXevftivu." ini xovTOtg Se o nuTQtaQ/rjg

acpodQa doQvprjfreig xui ftdXioxu vnb tcov bovcov nenetofie-V.ôZ
vog , cbg ovdev uv eirj nXdoftu tcov eiQrjfiiycov , iSeho (iov-
beam, nec iustum, nec alioqui commoclum mihi duxi , quae de te

tristissima autlivi occulta habere perincle ut alius quispiam , qui
, :
melius an pcius tecum ageretur, parum aut nihil laborarct. Inter-

rogante patriarcha , quid esset: ex maguo domestico quidem nihil
se audivisse ait, certissimo tamen scire , illum velle brevi dciecto
patriarcha, Palamam amicum suum germanissimum atque optatissi-
mum in eius throno collocare. Rursum sciscitante patriarcha, unde-
nam rem tam cxacte , ut affirmabat , didicisset , rogabat , ne id cu-
riosius exquireret : non euim tam audacem csse, ut arcana et ta-
cencla vulgarct: unum indubitato crcderet nisi, cxploiate comper- ,
tis quae contra illum coqucrentur, singularem animi dolorem sen-

,
tiret nou ei talcm nuntium fuisse allaturum.

, Adhuc incredulo
patriarcha, magnumque domesticum tantum mutatum ab illo in au-
res haud admittente Apocauchus iuratus instare , nihil se falsum
,
omnia vera proloqui. Quocirca non cunctandum, sed primo quoque

tempore pcriculi declinandi capiendum consilium. Nam is homo,
quod tu melius noveris inquit, quae semcl statuit, non facile re- ,
tractat. Turbatus maiorem in modmn ista narratione patriarcha,

et abessc fictiouem iuramento maxime persuasus, quid tautis malis
,
108 CANTACUZENI
A. C. i^^tXsvaao&ai o«, o,tl Sioi nQUTistv nobg tooovtov io/tbv xu-
xcov. o nuQay.ot/icousvog & tn /xuXXov xbv naTQtuQyr/v sioco
Sly.tvcov dystv fiovXrjdsig „y.ui tcov nQOiiocov f-tsv" scfuoy.ev
„ev£Qyeoicov noXXdg ts ydotiag ocpetkeiv o/toXoyco y.ui Si-

xatog elvui ov /tovov , u /iol Soy.co ($sXtioj y.ui XvonsXr) /?ot>-5
XsvsofraL nood-vficog , uXXu xui yQrj/tUTU xui oixixug xui
avyyivsiuv xui Tr)v ipvyr)v uvirjv , si oibv ts einslv , nQO-
teo&uL sioi/tcog vnsQ aov. cog uv Ss /tr) Soxco , tcov xivSvvcov
JSs£,co xudsoTcbg uvibg , ah nuQUtvetv nokvv tov xivdwov syovoi
nQuy/taoiv intysiQSLv , y.ui ovyysvsiug xui tcov cptXidzcov i/toi to
notr outt
fiovXo/tuL xoivcovbv , tcov d^vyaiiQcov /liav tm gm
vlcjj xuTsyyvr)oag , tv' siSsirjg uy.Qiftcog , cog ov tcov unXcog
(piXitog nQog os Stuxsi/iivtov stvat l3ovXo/tut , uXXu tcov ooi
ts xuXcog nQUTTOVTi ir)g evsir\Qiug xotvcovovvicov xai dnoX-
Xv/tivo) ovvdiucp&UQrjOOuivcov b/toicog." cog Ss xui tuvtu doui-i5
to) Tcjj nuTQiUQyri stQrj/tivu r/v , xai /xuXXov insi&STO anov-
Su^stv tov nuQuxoi/tco/isvov vnsQ uvtov. oXiyu nsot tov xrj-
Sovg StaXsy&svisg , (ov yuQ r)v tl to Stucpcoviuv nuQuaxsvu-

aov, ndvTU sToi/xcog Ânoxuvxov inuyyeXXo/iivov,) av/.t$daeig
c
ts xri/ievOL nsQi tov yd/tov xui xutu to Pco/aucov sirog 0Y20
CiyxoXnicov i/insScboavieg rr)v nQu^tv , tov nuQuxoi/tco/tivov
Ss xui OQxovg nQoad-ivxog cpQtxcoSstg ini tovtm , iiQunovio
nQog to fiovlsveo&UL. ovvsfiovXsvi xs 6 nuQuxoi/ico/tsiwg /tr)
4- dtxaioyP. u\.unoXlo/itv(>) P. ct M.
obrulus inciperet, orabat uti consuleret. Praefectus cubiculi patri-

archam magis in nassam stuclens inducere, Multum me tibi pro an-
tegrcssis bcneficiis obstrictum fateor , inquit, et aequum esse, me
libi non solum, quae meliora et magis salutaria iudicem , cupide
suadere , sed et pecuniam et famwlos et cognatos et ipsam, si res
postulet, animam tua causa libeuter contcmnere. At enim ne vide-
ar ipse periculo procul , ad res admodum periculosas cobortari , et
cognationis et mihi carissimorum te participem ac sociuin faccre
volo, una filiarum mearum tuo desponsa filio ut prorsus iuteliigas, ,
nolle me de eorum censeri numero qui te quoquo modo diligunt;

,
scd de iis, qui tua felicitate exultautcs tecum quoque peFirc non ,
dubitent. Haec ubi patriarcha libens audivit, et Apocauchura sui

esse studiosura constantius credidit, pauca dc affinitate collocuti
(nihil quippe erat, quod dissensiouem dare posset, omnia Apocau-
cho prompte pollicente.,) paciscentes nuptias et more Romano pro-
nubis monilibus de collo gestandis acta confirmantes Apocaucho ,
insuper caput suum horrendis cxccralionibus devovenlc, ui sinceius

sit, consultare ordiuntur. Consulcbat autem Apocauchus, non
propriis viribus et palam bellum cum eo gerendum: nou solum
IIISTORIAJUJM III. 17. 1G 9
i34»
ix xrjg oixsiag dvvuftscog oQfttofiirovg *(*k **» fiiyuv tfout-A.C.
ortxov noXsfiov uquo&ul nQOtfavtoq. fir) yu.Q oxt ys sig «V
Tt7ia>lo)v (j.oiQnv ovx iiuoxiostv fiovovg nQog uvxov , uXX
ovd' si noXXovg sxsQOvg nQoosTUtQiauifisd-u TOLOvTOvg. r) yuQ
ov/ yiuv ys ftbvov tpuvsQu
$£V 'Pcofxutoig ia/vg ixstvov , uXXti
xai rotg nooQto xuTfoxioftivoiq §uQ$uQOig ovx uyvostiai. no-

Xvv yuQ ijdrj /qovov nuvzcov o dvvuTWTuroq iori toov nun'
tjLitv xui navrsg uvTto nQOai/ovotv uxotfioog, ot itev nao' av- D
tov noXXtov TV/dvTsg svsoysotcov xui sn nXsito nQoadoxtov-

lo Tsq, ot ii xuismrj/oisg rrjv ixsivov dvvufttv. ol u ovx oi-
oiiut nQog ixstvov ix tov nnocfuvovg uvrixu&ioiuatraL Xvoi-
tsXslv tjulv. nQog yuQ Tto urjdsv uvvoui tfwij&jvcu itov (is-
flovXsvuivcov xui nQOOunoXovuev suvrovg. uXXd itva xai
,
rjuug dvvuLtiv diov ixnOQtZstv suvrotg uvtiqqouov nQog rr)v

*$ixsivov. uvirj ds ov/ STiotoSiv no&sv uv i'§svQsdsirj , si /xr)
TQonto dr) tivl fiuotXidu ixnoXsfiooautftsv ixsivto. tovtov Sh
ysysvrt uivov , Quditog uvTtxuiuGirjobusd-u, noXXtov rt utv ovvai-
Qouivoov , coq vnsn rov vsov (iuatXitoq noXsttovot. tovio <T ontog
uv ovoxsvuo&sirj , uuXiotu fisv xui rt or) ovvsotg iruvftaoia
zoovou i$svQr)osi • bs xui uvroq. ur) &uvudor q
ovuftovXsvoto l
/orjoous&u xut -»°*

tts , si nQog ig/vqov i/&obv uvtixu&iotuusvol' '
xpsvdsL. xto ytiQ inL/eLoovvTL toV noXiuiov xu&utostv , ov

tovto /nr) oxonstv , si xpsvSst /qiJoulto tj dXrftsia , uXXu
nQog sv dnofiXinsiv fxbvov , ro tov noXsfxovvrog ysviofrut
4. 7iQoaeTaiQt6aivTO M. i5. no&sv om. M.

cnim ipsos , sed si talcs quoquc multi accesscrint, impari conditione
futuros. Nam eius inter Romanos vircs nou motlo nobis exploratae
sunt, inquit, sed etiaru a remotissimis barbaris non ignprantnr.
Perdiu iam nobis potentia antecellit omnibus omnesque eius aucto-
ritati sedulo obsequuntur , alii, quod crebro eius beneficia seuse-
runt et plura cxspectant, alii , quod eius opes mctuuut. Quare
aperto Marte illi pugnare , haud conducturiim opinor. Praeterquam
cnim quod ad uiliilum cadent nostra consilia, etiam nos ipsos per-
ditum ibimus. Sed potentiam aliquam illius potentiae rcsponden-
tcm comparemus necesse est quam non aliuude inveniemus, quam
:
si artificio quodam imperatricem ad arma contra ipsum expedientla

incitaverimus. Quo pacto multis nobis ut prr. novo impcratore
,
pugnantibus, opem laturis , facile illi resistemus. Ad boc autem

callide moliendum , etsi imprimis valebit egregia prudentia tua
nihilo minus iudicii mei quid sit, exponam. Ne tamcn mirere
si contra hostem potentem mendacio utemur. Nam qui hostem
tuum evertere instituit , eura haud in raagno discrimine ponere
oportet , a mendacio an a veritate auxilium petat, sed reliquis
1 CANTACUZENI
A.C. l34l XQSITTCO' Ttt J' uXXu 71UVTU yuiQSLV ifj.V. TOiyUQOVV xai ov
ifj BuglXiSl nQOosX&cbv ,
(cxîb/Qecog «T eor\ nQog nei&cb ex ts
TTJg 71Q0T8QUQ , Tfi ivsSsiS,CO 71Q0Q UVTr)v, SVVOl'ug Y.UL OTtOvdtjg
Y. 3zj {istu Ti]V BuatXicog TsXevTrjv , xui tov vvv vtiIq uvT/jg So/.stv
onovdd^stv ,) ixsivov xaTqyoQrjoov , cbg ovy vnomsvofiivov ,5

dXX' rjSrj qjuvsQcog tt)v BaoiXsiav iSiav noiovfiivov xai boov
B ovSinco fxeXXovTog uvtijv xui zixva unoxTSivsiv. uv S' dnb-
Ssiîv tcov Xsyoftivcov unuiTj] , ftr) toluvtu nsloov noXvnQa-
yfiovstv. yaQ tsXsvt^guouv nQiv slg tovq eXiy/ovg
ojSugslv
tjxslv , si ftr\ ixsivov SiaoTaoa , huvTr)v SiaocbôL y.ui tu t£-io
xvu. ix tovtcov Se ixsivrjv , coonSQ oiofiui, vnb diovg xutu-

nXuystouv , t6v nQog ixetvov fjfitv noXsfcov iniTQSxpsiv. tov-
tov Se xuTOQScoSivTog , ovSev uXXo XsinSTai, rj ixstvov ftev
dnoXioSuL y.uy.bv y.uxcog , oh Sh nQog rw tov inrjOTrjfiivov xiv-
Svvov Siucpvyetv , xai tu 'Pcoftaicov nQayftaTU Stotxetv , nuv-iS
tcov fidXioTa dîcoTUTOV ovTa. Stb oov Sioftut nsio&rjvaL
GVftfiovXsvovTL ifioi xui fir) nQog tt)v nQa'S,iv uvuSvso&ul,
Qudiav ovoav , cbg iycb ov/iBovXsvco , y.UTUGxevaoS-tjvat. ei
<T dnoxvrjoetg n.Qog tov y.LvSwov , iycb fthv SvayeQeg ovSev
CiQco* oh Sh Tug ixSe'S,oftivug Tv/ug ijSrj OTO/dteo&aL nQOorj-io
xov." TOVTOig fiev ovv Ttlv nuTQiuQ/i]V eneioev uvtco ts nQOO-
i/stv xai noXsftov nQog tov ftiyav SoftioTtxov xivstv. eneiS~'
exaoTOv tcov aXXcov , Sb'S,r] SiucpeQOVTcov -rj yiveL tcov noXXcbv,
i. Gv om. M. 2.T5 om. P. 10. t« atld. M. 1 1. xaxanXayelaa M.
omnibus dimissis ad unura hoc respiccre, ut vincat. Proinde eam

,
fac convenias illum ut non iam per cuniculos, sed propalam im-
:
perium vindicantem et non niulto post ipsam eiusque liberos iugu-r

laturum accuses. Fidcm dictis tuis pariet et antea navata ipsi be-
nevolentia ac studium post impcratovis excessum ct quod in praesens
ci diligentcr opcrain dare videbcris. Si probationcm excgerit, ea
curiositatc ut supcrsedeat, monc ab illo sc disiungat; vilam suam ;
liberorumque servet alioqui morituram citius , quam probationcs

;
cxpcdiantur. His de causis timore perculsam, belli administratio-

nem nobis permissuram existimo. Hoc felici successu peracto,
nihil restabit nisi ut malus maie percat, et tu impendenti cre-
,
ptus periculo, rein Romanam mcritissimo prae omnibus pro impcrio

regas. Quapropter tc oro, mihi obtemperes, neu rem, via, quam
ego monstravi elFcctu non diflicilem , detrectes.
, Quod si pigrita-
ris in discrimine tuo, ego quidem gravius nihil dicam te autem ,
quales fortunae excepturae sint, coniectura providerc par est. His

ille patriarcham ad sibi assentiendum bellumque adversus Dutgnum
domesticum incipiendum impulit. Deinde alios singulatiin ojiiuione
aut genere praestantes circumiens , ct mendacia calumniasquc con-
HISTORIARUM III. 17. HI
neQiitov ifirjyavuro nsidsiv, \p£vSrj ovvsiQtov xui avxorfuvTi'- A.C. 1 34
aq. xui nQtoru ftev nQog tov 'Aauvrjv 'AvSqovlxov iX&tov
og rjv fisyuXto Sofisorixto xrjSsorr^g, i'§ ibv fiuXioru nsiosiv
o)£ro , ineyeiQei. ovrog yuQ Sr) 'Aauvrjg nQog toj' yuuôov
SoXiyto nQoiSQOV iX&cov , iSsiro fir) nsQLOQuv uvrov , ufiicoTOV
oio/uevov xov fiiov Siu t6 rovg nuiSug 'Icouvvrjv Y.ui MuvovijX,
in stsolv 'i'% rjSrj vno (3uoiXico; iv SsofitoTrjoifi) sioyofiivovg , D
Sslvotutu nua/£LV y.ul ovShv ufidvco rcov iv uSov Siuyovrcov.
uXX' umovTU nQog rr)v taniQuv , in£i Siu Bi ougt
dvuy/.rj
loSuivai , ev&a y.ur£Y.X£iovro , tov S£OficoTrjQi'ov eiayuyuv v.ul
noog Tr)v gtqutuuv yorjo&uL uyovxu fi£d~' eavrov , ovSsvog ,
tov uysi , nQog fiuyug y.ui OTQaT£i'ag ovrag urtfiOTiQOvg XQrj-
o&at. fiiyug Ss Sofj.ioTiY.og , ovx uqsoy.£lv , sffuoxsv , 'avrtjf
xuvrrjv Tr)v fiovXrjv. ov yuQ rtov Tvydvxcov sivut rovg vlovg,
lOOvS' SKl jLLLY.QOLg TLGl Y.UTUY.QldivTag , tOOT , £L dff£&£l£V nuQ'
uvtov , firjS^fxiuv TUQuyJjg nQOtfuoiv nuoiyuv (juotXiSi. uXX'
sSsl nQOr£QOV i/.sivrt v naoaaxsvuouvrug ovyyvcbfirjv ixsivotg
naoaoyiofraL , ovrcog i'ûysiv rov SsofitorrjQiov. vvv S' £lP.l\o5
tovto nQu%Ofi£v uvtoi, firj nQOrsQOv iy.£i'vrjg inLTQsnovorjg,
lOsixog uvrrjv ts XoyiouodctL xai rovg avxocfuvrug nQorfuo£cog
ov r/jg rvyovarjg £vnOQrjaui , cog rjSrj nuauv uvrijg nuQ£iX6-
f.i£&u SluûXXelv rr)v uQyijv y.ui y.ux' iôvoiuv xui r« ftsyt-
otu StoLxovfi£v , firfie Xoyov yovv avrrjv rivog uîovvreg. u
sucns in camdem mcntem illicere contendebat.

, Ac primum qui-
dem Andronicum Asancm magui domestici socerum argumcntis, ,
quibus eum potissimum cxpugnaturum confidebat, aggreditur. Hic

namquc Asanes ad gencrum paulo ante venerat et ut sui miscrcrc-
tur, obsecraverat , vitam minimc vitalcm vivcntis ob loanncm
et Manuelem filios , annum iam sextum ab imperatorc, tctcrrimo
obscurissimoque carcere, non secus atque apud inleros , delentos.
Et cura in occidcntem proficiscerctur , quoniam Beras nccessario
transiturus esset, ubi in custodia habebantur liberatos secum in ,
militiam perduccret corumque opera uteretur, qui de agmine ipsius,

quod ad manum conscrendam laborcmquc militarcm attinet, ue-
miui conccdercnt. Magnus domesticus sibi non probari hoc consi-
lium respondit non enim esse terrac fiiios, nec levium quornmdam
:
criminum condemnatos ut si ab ipso dimittantur, non aliqnid

,
turbarum imperatrix expertura sit. Oportuissc prins ca placata ve-

niam ipsis dari, et sic demum e carcere educi. Nunc si hoc nos
citra cius mandatura faciamus, inquit, probabile est et illam ita ,
ratiocinaturam et sycophantas, idoncam occasionem nactos calu- ,
mniam contexturos quasi iam omne impcrium ei ademerimus, dom

,
niaxima per licentiam decernimus et nec vcrbo uno ipsam dignamur.

1 1 CANTACUZENI
A.C. \1(\\ Srj ovx ifioi nQtorov , ovr ixeivotg otoftat XvoireXetv. uXXu
Siov TtQog rotg ereotv , oig etQyovrut , y.ai oXiyov rtvd /qovov
StaxaQreQrjOut , xuineQ uvttofiivovg, o\/Qtg uv &eov StSovrog
inuvrjE,to rrjg orQureiug. rore Se rijg fiuotXiSog Setj&eig uvrdg
vtisq ixeivcov y.ui , ei Siot, xui iyyvug nuQuo/tov , rov reS
B SeafitorrjQiov nuQaoy.evu.oto i'£eX&etv xui nQog rrjv uq/ui'uv
evSatfioviav netQuoofiui inuvuyetv. vvvi Se rrjg orQurtug rjSrj
nuQeay.evuofiivrjg ovorjg nQog rrjv l%oSov , ov o/oXr) neî roi-

uvru /qovov Seoftevu nQog rrjv xuruay.evrjv. dXX'
SiurQifieiv ,
inetyovxtov rtov nQuyfiurtov

, vvv ftev xurd nuQoSov toonSQio ,
xui nQoreQOV noXXdxtg , nQog uvrovg naQuyevofievog , ov nu-

QUfiv&tjaofiui ftovov Stu rijv intSrt fduv xui nQOvoiug d'S,tt6oto
xrjg Ssovorjg, dXXd xui /QrjoiorsQtov iftnXrjoto rtov iXniStov ,
rijv iXev&eQiav rtov Seofttov inuyyetXuftevog fiefiuitog. o y.ui
V. 328roV ft£ru'£v /qovov uvrotg uvexroreQOV , rj nQoreQOv rj ueQugi5

t
Cnoiijoei Stdorrjftu fttug." 6 fiev ovv rjydnu re ratg inayye-

Xiutg xai /uQtrug rt Set noXXug vnhQ avrtov.
trj . HuQuxotfttofievog Se uiod-oftevog , otog rjv ixetvog rti
xotavxa sQSvvav , xui nQOoeX&tov Âodvrj, nQtoxu ftev SovXetav
uQ/aiav toftoXoyet , xai ftrjSh xrjv xv/rjv , iv f}
xad-iorrjy.eio
vvvi , xrjg nîv evreXeiag intXeXijad-ut netaat Stefiefiutovxo,

D dXX' ovxtog oieofrut avrov oja Sij sva xtov ixeivov oixertov ,
xui xrjv nQOorjxovoav evvotuv dyudto Seonoxrj naQu SovXto
23. ttovXcov P.
Quod nec mihi , ncc illis profuturum cxistimo. Ad auno3 igitur

quibus in carcere sunt, adhuc brevc tempus , quamquam dolentcs,
perdurent, donec divino muncre ab expeditionc rediero. Tnm ipse
imperatricem eorum nomine precatus etiam, si opus crit concepto , ,
vadimonio , de custodia exire faciam , et in veterem cos dignitatem

fortunamque conabor asserere. Nunc qnoniam ad itcr paratns cst
exercitus , his iinmorandi non est otium quae ut fiant, tcmpore :
indigent. Scd qnia negotium urget, nunc in transitu ut alias sac- ,
pe , ipsos adibo , nec praesentia solum mea consolabor et nccessilati

rerum consulam , verum ctiam laeta spc implebo, vinculorum solu-
tioncm affirmate promittens. Qnod quidcm illis hoc intervalhim
tolerabilius , quani prius vel unius diei spatium reddet. His pro-
missis contentus , Asanes gratias ingentes cgit.
18. Cubiculi praefectus cum haec iutellexisset (erat enim in
his indagandis impiger) cum Asane congreditur. Primnm quidem
se olim eius fuisse servum confitetur nec fortunam pracscnlcra. :
abicctionis suae prioris memoriam sibi abstulisse asseverat, sed se-

met numerare in famulis eius, quaeque par cst bono domino a
servo parata esse studia, eadcm se illi, si res cxegerit,, praestitu-
HISTORIARUM III. 18. I 1 3
lkoi(tov etvai , xutgov xaXovvTog , nugaayio&at. xai aviov A.C. Z\\ 1
xui ndvra nguTretv vneg avxov re xai rcov nutScov , ei Sioi
xai Tutg ioyuTutg Tvyutg nsgtntnTSiv. o xui vvvi nugsaxev-

axivui (tdXtOTa rjxetv nag' avrov , cl(ia /xev a XvaneXetv
SavTW Te xui naioi vo(it%ei nagutveoovTU , uuu 8' , ei tl Si-
ono ngog to egyov xui avrov , otl ngo&v(iOTara avvuycovc-
situi xai ygrjttuoi xai oixeTuig xui nuaiv olg eyet , ixStSd-
'§ovtu. yug uvtov nutScov vnd (iaatXiojg uStxo) yvc6(irj
tcov
xui cp&ovega noXvv rt Srj ygovov iv cpgovgu xuTeyo(tivcov , p. 406
londvv (tev xai aviov vnegaXyetv uvtcov ov (iovov uStxa xai
§tatu nuoyovTcov , dXXd xai Std Trjv dgyutuv ewotuv , rjv
ixeivotg ocpeiXetv xai ooi iw nurgi'• (trjSev Se fiorftetv eyovTU,

GTegyeiv Trjv dvdyxrjv. vvvi Se ogcov tov intTtjSeioTurov rjxov-
t« xutgov rrjg ixetvcav ix tcov Seo(tcov iXevOsgiug, (trj ngo-
i5teo&ui rjxstv nagatvioovru. xatTot ye dxrjxoivuL , ecpuoxs ,
ix 2rjXvfigiug rjxcov noXXd (tsydXov 8o(isgtixov tov xrr

, cog
Ssotov Ssq&sig vneg ixetvcov , ovSev nXiov Tjdvvffdrjs , dXXd
xevutg iXntoi (tSTScogiaug xui cpsvuxiaug , dntcov roysTO , cog
dnoXvocov rijg etgxzijg, rjv inuvr/^rj Ttjg eanigug. tovto t)t b
20ft oe XiXtjfrev cog unuTtj , ndvv (tdXtOTu d~uv(iuL,eiv eyoi.
ovTe yug , fiaotXicog t,coVTOg , rovg yvvutxdg dSsXrpovg dnuX-
Xuttsiv rcov xuxcov dSvvaTcog eiyev , etye Sixatu xui uvtco
ngoorjxovTu f,getio nguTreiv , ovx iXdooco Svvd(tevog rj ooa
14. Seofiulv pro xaxwv M. mg.
rum facturumque pro ipso et filiis eius omnia: quamvis sc idcirco

ad cxtremam miscriam devolvendum sciat. Qua ruaxinie de causa et
nunc ad eum vcnisse simul ut quae ipsi liberisque eius conducere
:
putct, aclinoncat, simul ut, si quid opera sua ad opus iudigeat,

promptissime et pecuniis et fktmilis et quibus polerit rcbus, ei se
afruturum doceat. Nam quod iilii eius pcr iniustitiam et invidiam
impcratoris tot iam annis carcere clausi teneantur iucrcdibiliter se ,
cruciari , non modo quia inique et dire aillicteiitur sed et propier ,
veterem , qiiam ipsis eorumque pareuti amorem debeat. Cum autem

opem ferre nullam queat, necessitatem boni consulere. Ceterum
quia nunc ad cos e vinculis cximendos tempus adsit opportunissi-
mum , se hortatum accessisse , ne id de manibus rlabi siuat. Tam-
ctsi e Selybria rediens , inquit, audivi te magni domcstici generum
multis ctiam precibus non flexisse. Qui ubi te inani spe lactavit
ac delusit, abiit: quasi cum cx occidcnte revenerit, eos qimissuras.
Hanc vero si non animadvertis esse fallaciam, satis mirari non pos-
sum. Ncque enim, imperatore adhuc spirante uxoris suae fratres ,
absolvcrc vinculis non poterat, si modo iustitiae ac prrsonae stiac

rationem duccrc voluisset, cum potcstate impcratoria pollcrct: hodie
Cantacuzenus II; 8
1 14 CANTACUZENI
A.C. li/^t âoiXsvg. vvvi xe , cooneQ ovS' avxog dyvoetg, ov xoiavxa
/xovov, dXXd y.ai /.iei%to noXXio xuxunQuxxsoSui Svvuix uv
dvvnsiiSvvov e/cov aQ/r)v xai xcov nQuy/xdxcov avxoxod-
xr)v
xo)Q tov. dXXu xai xoxe nsi&oi-xog avxov fiaoiXia , xaxsi-

,
/ovxo Seo/tcoxui, dvdoiag fiaoxaivovxog xui xijg ovvi-5

xrjg xe
•
ostog xui /xr) nuQevSoxi/xtjêirj nuQ' ixeivcov , SeSoiXoxog
xai vvv ovSev rjxxov Siavsvorjxat nuQ^ bXov xbv (ttov xaxi-
C /siv ev Seofxotg. tovto Se ov oxo/ato/ievog sinov , uXX' uxqi-
ficog siScog. olo$u yitQ , cog noXXijg sv/xsvsiag unoXuvcov nuQ'

avxov xai xcov unOQQi)xcov xoivcovcov uvxco , cov Sid xt)v sigjo
v/xdg evvoiuv xaxans<pQovrjxa vvvi , ndvxa dxQifiwg ovvoiSa

avxol, o&ev ovS' dnioxstv ifioi /Qscov , dXXu povXsvsofrui xr)v
xa/ioxrjv, ecog ioxi xaiQog ov /tovov xovg natSag dnaXXdx-
,
c
V.329r«v xcov xaxcov , dXXd xai osuvxto xr)v Pco/iaicov UQ/rjv, ooi
fxdXioxa nQOorjxovoav xcov ndvxcov , neQinoietv» xovxo <T£r£-i5

qov XQonov dSvvaxov yevioSai , ei /ir) nQoxsQog ixstvog ix-
(tXrjfrsirj xcov nQuy/xdxtov xfjg UQ/rjg. ixstvo Se ndXiv ezsQcog
Dovx iy/coQst, si /xr) uvxog ixnoXs/xcbasig ixsivco fiuotXiSu
cog uond^siv xr)v (tuoiXsiuv Siuvoov/xivov xuxsincov xui uvzrjv

xai natSag Siucf&siQSiv. dS,icoxaxog <T uv sirjg niozsvsofruizo
nao' uvzjj , ov /xovov xu fisfiovXsv/tivu xw ya/x^Qco oacpcog

cog
eiScog, dXX' cog xai cpvoecog uvxijg vneQ xijg eig ixeivrjv ev-
19. PkGiUJcc P.
vero (id quocl nec te latet) non talia solum secl multo quoque ,
maiora potest, quando gesti imperii rationein non reposcitur et

habet, quae vult statucncli auctoritatem pleuam atque liberam.
Quin ille tum quoque imperatorem impulit, ut in vincula trade-
rentur, cuin corum virtuti prudenliaeque invideret ac, nc claritatc
nominis ab his superaretur , metueret. Nunc nihilo minus quoad
vixerint , in custodia eos relinquere cecrevit. Haec non ex conie-
ctura , scd ex certa scientia a mc dicuntur. Nosti namque , quo
loco apud illum fuerim quomodo item arcana sua mihi credere
;
solitus sit; quem honorem iam vestri studio contempsi. Omnium

eius sccretorum in primis conscius sum. Quare non mihi dene-
ganda fides , sed mox, dum tempus sinit , conferenda consilia , non
tantum, quomodo filii acrumna leventur, sed etiam , quomodo im-
perium tibi prae omnibus maxime aptum et conveniens acquiras.
Quod aliter fieri neuticjuam potest , quam si ipse prius impcrio dc-
turbetur. Atque hoc rursum non erit nisi tu Augustam hostili ,
illius odio imbuasaccusando, inquam

: quasi qui imperium ra- ,
pere ipsamque cum liberis trucidare machinetur. Tribuetur autcm

tibi fides raaxima tum quia socer generi cogitata et sensus probe
,
scias, tum quia naturam ipsam prae studio in illam et filiuin impe-
ratorem parvi pendcre visus cris. Tametsi dixerit aliquia^ ruinam
voiag xai xbv nutSa fluot/Ju Soxcov xuruqjgovetv. xuiroi y«A.C. i34»
qpuir/ rtg av , ovSh rr)v ixeivov xurdXvotv xai qpfrogdv uSo-
Xbv ooi xai xufrugdv rr)v r/Sovr)v nugiyetv , oiu Sr) rr)g &v-
yurgbg ixeivto avvarvyovorjg. rovro S' oor/v eyet rr]v dtucpo-

5guv , eêart nugdkkrjXu di/tevov rd ngdy/tura axonetv. oi?P-4°7
ydg b/totov , rovg /thv rcov nuiScov cooneg xurogtogvy&ai
Ccovrug , rovg Sh nag' d'S,iav ngdrxetv xuxcog xui ivSecog xui
dvelevfrigcog tf v
t
, xui yevog vn ixeivov nuv coaneg SovXov
ayeo&ui xui cfigeodut , xai avrbv ovShv d/teivco nuayew
\ovno rfjg ngog ndvrag ov/tnu&eiug , xai /.aug urvyrjodoqg
Svyurgbg nuvr ixelvu XeXvoSut rd Svoyegr) xui ah Svva-
o&ut ov yivog /tbvov xui oixeiovg , uXXd xai rovg uXXovg
qpiXovg Xu/tngovg notetv xai negtSb'S,ovg , ndarjg i'% ixeivov
c
/terevrjvey/tivijg rijg Pco/tuicov ugyijg eig oi. rig ydg , ixeivov
i5neobvrog r) xui rijg ugyrjg ixfiefiXrj/tivov , oov /tuXXov Stxutb-
regog , ovx dvSgta /tbvov xui no-
ini ro3v nguy/tdxcov eivut
,
dXXu xai Xu/mgbrrjrc yivovg xui ovvioei xa/B

Xi/tcov ijLtnetgin ,
rotg ukkoig unaoiv ovx oXtyro rtvi rro tteoro navrug rco/tut-
ovg nugtbvrog. iyco Sh ngbg unavra ngod-v/tcog ovvaycovt-
zoov/tut , ru'S,tv iniycov vnr/girov xui nobg nuv rb xeXevb/tevov
erot/tbruru eycov vnuxovetv. ov Sr) ngbg rotovrov iayvgo- ,
rurov dvruycovtorrjv unoSvb/tevov , negi vjevSovg xui uXr/d-ei-*

ag dxgtjSoXoyeiv ygecbv, uXXu ngbg iv /ibvov, rr)v ixeivov xu-
4. tqv add. M. S.ri&k/xevov P.
eius atque pcrniciem haud puram et liquidam tibi voluptatem prae-

bituram , filia tua calamitatis eius socia. Atqui permnltum dilfere
haec duo , ex comparatione perspicere licet. Non enira siraile est,
filioruni tuorum alios quasi vivos sepultos esse , alios indigne misc-
ros esse vitamque illiberalem et inopem vivere , item genus ab illo
totum velut servura pio libuline versari tractarique, ac te ob com-
iniserationem erga omnes nibiio illis melius habcre et una filia :
infortunata, carere malis istis omuibus teque non geuus tantum

et propinquos, sed alios praeterea amicos, toto Romanorura imperio
inde ad te translato , illustrare et inclitos reddere posse. Quis
enira illo aut in praelio oppetente aut imperio deiecto , iustius te
illud capessat? qui nou fortitudine dumtaxat et artibus bellicis ,
sed et spleudore familiae et iugeuio et aliis ornamentis Romanos
omncs longe multumque antecellis. Ego vero ad orania socium me
libens merito olfero et instar ministri iussis tuis ubique summa vo-
luntate obediam. Ac sane cum ad talem pugnam fortissimumquc cer-
tatorem accedas , mendaciuin vcritateraque in his accuratius dis-
cutere et exarainare , nibil necesse rst; sed neglectis ceteris , hoc
unum studere, ut ille imperium araittat si modo quippiam pru- :
I 6 CANTACUZENI
A.C 1 34« tuXvgiv, 7iQ0ot}MV u($oquv tuXXu $s firjdsy TJysTa&ui, si ftsX-
?>stg rv ztjg aijg avvsasoog y.ui OTQUTrjytag u%t6yQScov notsTv.
OQooftsv ds xui toov aTQUTijycov TOvg ftdXtOTu ovvsrcoTUTOvg

C ovx asi Trj nuQQrjoiu yQcoftivovg xai xutu OTOftu ToTg noXs-
(.uoig vnuvToovrug, dXX' sotlv ov y.ai dnuTaig yQcoftsvovg xa/5
doXoig y.ui ftrj/uvuTg tioi, xai ftdXtoTu ,
yvtxct dsrj qpofisQoTg
Tiot- xtti dvvuTCOTUTOig avfinXsxsa&ut no?.Sfti'oig. xui ovdsig

uvtcov XttxiC,sv Tr)v dnuTrjv, dXXd xui d-avftdQofisv unuv-
xsg , oitt d/j nXstco Trjg avviascog rj Tr^g Qcofirjg dvvufisvijg
XttTOQ&OVV. J o
V. 33o l ^ '• ToittVTU xoii nQog sxsTvov sincov xai nstaug , oq-
D xoig ts uocpttXiodfisvog , cog vvv re nQO&vftbtuTa ovvuytovi-
sTxtti xui , xuTuaTUVTog nQog Tr)v uQyr)v , iv vntjQSTOv ts?J-
asi ftoiQu, ftovov fiovXsvso&ut xuTultncov , oncog uv to onov-
duôftsvov y.aTOQ&co&stt] , ini TOvg uds?uf>oig iycoQStKcoroTuv-iS
tTvov ts xa,i 'louuxtov xov ftsyav bovxa. xai nQcoxa ftsv
ioxtsiqs Ttjg nuQ d'§t'uv xaxonQuytug xui io)xst ovva?>ysTv.
snstTa xai covsiSt^s t^v i&sXodovXsiav , xai to nQog Tr)v
i?.sv&SQt'uv Qu&vftcog fitovv xui dvstfisvcog , xai firjbs vvv

P.408 yovv 1 ots xaXcog notcov naQsoysTO 6 yQovog TTjg fttydXovzo
SoftsoTixov yQOvtov SovXsiag dnuXXuyrjvat , nQOorjy.ov svysvsoi
xui iXsv&sQOtg uvSquol btavoovftivovg ti, xuhot paotXsoog
fdv ^covTog , GTSQystv i'% avdyxr\g -r)v , noXXr)v ixstvov xr)v qo-
i. ftO.lois P. 18. l&eXotiovXiay P.
dcntia tua et quae in te est scientia imperatoria dignum praestare

velis. Videmus autem duces prudentissimos non semper libere lo-
qui et lingua hostjbus occurrere sed aliquando ctiam ad frauclem
;
et dolum et quasdam machinas confugere praecrpue quando cum :
hoste formidabili ac potentissimo res futura est. Nec illis quis-

quain eas fraudes vitio dat, verum admiramur omnes , quasi in
calliditate quam in robore ac viribus maius momentum sit.
19. Ita locutus iuramentoque addito, se et nunc adiutorem
fore paratissimum, et ubi ipse imperium adeptus fuerit, in Ioco mi-
nistri operas ei daturum persuasit: solumque deliberare sinens
,
quomodo, quod studebatur, prospere succederet , ad fratres eius

Constantinum et Isaacium magnum ducem abiit. Ac piimum qui-
dem indignam eorum fort.unam miseratus, mutuum doloris sensum
prae se ferebat. Dcinde voluntariam eis servitutem exprobrabat
quod tam ignaviter ac vemisse Iibertatem quaererent, et neque nunc
saltem quando adesset fortiter faciendi opportunitas, aliquid pro
,
nobilitate et ingenuitate sua , ad diuturnum magni domcstici iuguin

excutiendum animis agitarent. Quamquam enim superstile impe-
ratore necessitati repugnari non potuerit, propterea quod in cum
HISTORIARUM 111. 19. I I
7
nrjv ccvTtp /aottofiivov xai ovSuftiag iXuxTto 7} exsVvog Svvu-kC. 1341
o&ut nuQUOxsvuôvrog. vvvi Sh xi rb xtoXvov , îjXov vntQ
(JuotXitog rov nuiSog vnoxQt&ivTug , ovftfiovXsvsiv ftuotXiSt ,
nQog yivovg ts ovTug xai nQOorjxovTug Stu T/jv evyivetav ni-
tyGTSvsodai, xuTuXvetv exeVvov xui Ttjg UQ/ijg dno/siQOTOvstv ,
tog uQnu^stv Stuvoovftevov Tr)v fiaotXeiuv xui uvTr)v xui qjiX-
c
tutu dnoxTtvvvvai xui Ptoftuitov tvquwsVv. ov yctQ Srjnov B
ys u nQOrstvsTUi vftVv toonSQ SiXeuQ vn ixsivov , uQ/ai nb-
Xetov Ttvtov xui Srjftooitov Stotxrjoeig, Iv ixsVvog to [xeVL,ov
los/fl, toonSQ SeonOTrjg intTuiTtov xui nuvTtov xutuSvvuotsvcov
xui fisCQovtov xui iXuTTOvtov , xovd* v/xVv uqxsosi nQog xb
dnooTSQsVo&ui Ttjg iXsvfrsQiug. ovSe yuQ ovS' vftug tovto
xaTaSrjXov XiXrj9ev bv , tog , ixsivov neoovTog ?j ixfiefiXrjfiivov
rtjg uQ/ijg, vfiVv i'§ioTutu atQsVo&e dSstog, rj
nQUTTStv
c
i$nQtoTOvg ysysvrjftivovg rj fiSTu TOvg nQtoTOvg ev&ig Ptoftui-
tov. ov /Qr) Se nQog Tr)v ini/eiQr]Oiv dvuSveo&ut XoyiÔfti-
vovg , tog xpevSij xui ovxotpuvTiug iQtVze. ei ftev yuQ ovSev
ovSinto fti/Qt vvv xpevSog etQrjTO vftVv , i]v uv ti tovto nQogC
tov Xoyov. ei Se noXXuxtg rjftVv iinuoiv dfioitog xai tov tv-
0.0/ovTog xi^Sovg evexa rj ovSevog xui intOQxeVv xai xpsvSeo&ai
ovviftrj , xi SeV tu noXXuxig TSToXftrjftiva oqqcoSsiv vvvi , ov
c
fttxQu Ttvu, dXXu Tr)v Ptoftuitov ftiXXovTug uq/Jjv xsqSuivsiv ;
ei S' dntoTsVv iftoi xexQixuTe xu fisXjito ovftfiovXevovri , dXXct
II. qfllV P.
ille totus propendens et potestatem cum eodem communicaverat

nuuc tamen nihil obstare, quin cognatioue iuucti et propter generis
amplitudinem fide digni , zclum pro ("ilio imperatoris simuleut et
imperatricem eo pcrtrahaut, uti abrogato imperio domesticum ever-
tat; quippe qui ipsam et dulcissimos eius liberos occidcre tyranni—
demque arripere meditetur.An non enira quarumdam urbium prae-
fecturae et publicorum muuerum fuuctiones, quae tamquam esca
vobis ab illo obiiciuntur, ut ipse maiorem partem habeat ct veluti
herus iubeat atque in omnes, minores maior'sque, dominetur, ad
amissionem vestrae libertatis sufEcient? Pate*. en m , nec vos nesci-
tis , illo vel interfecto vel imperio depulso , nullo mctu et impune
integrum vobis futurum agere pro arbilratu , cum vel primi vel a
primis Roraanorum proximi statim evaseritis. Cogitare autem, vos
inendacia et caiumnias ad imperatorem allaturos , et ita a facinore
audendo resilire, non oportet. Etenim si usque hodie uulium di-
xissetis meudacium , esset hoc aliquid. Sin autera nobis omnibus
aeque et frequenter vel lucelli causa vel gratuito et peierare et
mentiri contigit, qnae est ista religio, quod tam saepe ausus sis
ab eo uuuc refugcre, praesertim cum non exiguum quiddam , sed
Il8 CANTACUZENI
A. G. i34irw ye uSeXcpco neffico&ui nQoorjxet , nQeofivTiQta xe rrjv rfki-
xtuv ovn xui ftuXXov vftcov eiSoTi fieTufioXutg ts xui y.aivo-
•tofiiag nQuyftuTcov /Qrjod-ui nQOorjxovTcog. oloftui Ss xuxeivw
HneQtanovSuoTOv rr)v fieydXov SofteoTtxov xaTuXvotv elvui
, ov
(fSQOVTi xov oyxov xai to ndvTag iv dvSQunoScovS
Ttjg UQ/Jjg
uyeo&ui xai cpeQeod-ui vnixetvov fiotQct. iyc6 ftsv ovv d ovftcpi-

qslv vofuZco , ovftfteftovXevxu vfitv. uvToi S' efri neî evSoîug
vftcov avTcov xai (iiov neQtcpuvetug xexQtxuTe int/eiQelv, ftrj
V.33i nQoteod-at. dvuyxutov tov xuiqov , l'va ftij, nuQeX&ovTog , ov-
Ssv cocpeXcofted-u ix Ttjg fteTUfteXeiug. ixetvov yuQ unovTog ,10
quotu nuv xuTOo&codei/j • uv d" ix Ttjg OTQUTetug inuviXd-rj ,
ovSs yQvQeiv nuoutvco ToXftcJ.v , ij ovSev eoTai ro xcoXvoov ,
i6 ftijS' onrj y/jg StdyeTS uyvoeto&ut» iyco Ss ov Xoyotg unXcog

t
dXXct xui OQXotg nuQeÔftui ntoTetg io/VQug tov nQog ts Tovg

aycovag nQod-vfunuTOv nuQuo/io§ai suvtov', xui /Qtjftaot x«/'i5
P- 4°9 bnXotg xai oixiTatg ovvutQOfievov , xui fiSTU ttjv xutuXvoiv
ixeivov ndvTU notijoetv tu nQooTeTayfiiva vcp' vficov, xai
nuQU nuvTa tov fitov iv vnrjxoov fioiQa TeXioe i ,
ftrj Ssv ftrjSi-
nOTS nQog vftug uyvcoftovrjouq" TOtuvTa eincov xui nQooiTi
ye OQxotg docpaXtoduevog tu etQrjftiva , inei xuxetvovg et/tô
nenetofiivovg nQog ro nQUTTetv tu fiefiovXevftivu , nQog Tu-
fiaXdv 'Icodvvrjv to> ftiyav SoovyyaQtov iX&cov , og rjv ix Ttjg
nQog KQuXrjv nQeofieiug uqtl rjxcov , vno tov fteydXov Sofie-
6. avucptQOVTa M. 18. xeUaeiy , fiydi Si noxe P.
Romanum imperium lucro vobis apponendum sit ? Qtiod sl mea tam

utiliter monentis nihil apud vos valet oratio, at fratri vestro et
seniori et melius scienti, quem ex rerum mutationibus novitatibns-
que fructum capere possit creditotej quem ego ipsum roagni do-
,
mestici exauctorationem valde opinor expetere, non ferentem impe-

rantis fastum , per quem omnes ut mancipia ab eo aguntur ferun-
turque. Ego igitur, quae in rem vestram indicarem, vobis exposui;
vos si quid pro gloria nominis vestri et claritudine vitae tentandtim
censuistis nolite obiatum tempus negligere
, quo praeterlapso in- , ,
cassum poenitebit. Illo enim absente, expeditissime omnia proce-

dent feliciter: qui si ab expeditione redierit, roe auctore ne mutire
quidem audebitis aut nihil prohibebit, quo minus ignoretis, ubi
:
terrarum agatis. Nec ego verbis nudis sed et sacramento dicto ,
fidem firmam dabo me in hoc certamine impigerrimum futurum

,
pecuniam, arma, servos suppeditantem et, eo exauctorato , in

omni vita vobis subiectum, imperata vestra facturum, nec quidquam
in vos illaudabile designaturum. His dictis et iureiurando stabilitis,
quoniam ct ipsos ad obtemperandum paratos videbat, ad Ioannem
Gabalam magnum drungarium qui in lcgatione ad Cralem a ma-
,
gno domestico raissus revertcrat, accedit: numquid de se audierit.

HISTORIARUM III. 19- fI 9
OJtxov fjQrjfihoq , ti z» nv&ono ?jqc6tu ntQi euvxov. tov JfiA.C. i34i

unoxQivuftivov ,
firjSiv* „t*XX' iyco oot" ttntv „rjxco uyytXoq
r.uxcov. o yuQ fteyuq dof.uojiy.oq jrjv nQOteQuv tvfiiveiuv jr)v
nQuq ob fiejuûXcov , noXXrjq uvuninXrjorut ntXQtuq. xui dij-B

5Xoq iortv ovx uveôftevoq, el ftrj dixuq Xrjxperai nuQu oov
rrjq nQodooiuq jrt q eiq uvtov. uvjoq yuQ uvtov axrjxoivai
XoidoQiuq oov xujuyiovxog noXXuq , ojXvuqov xui XuXov uno-
xuXovvjoq xui xfjevdoftevov cog tu noXXa xui cp&OQeu xui nQO-
dujrjv jcov xoivcov. fjQrjftivog yuQ vn ixeivov nQoq rov uq-
io/ovxu tcov TQiftuXcov nQeofle vxrjg , nuQanQeoSevoetug dcooo-

Soxrjoug xui xd 'Pcoftauov xuxunQO$ovg, xu ixetvcov nQu%eiag
1
xui vQxovg ixeivotg nuQuoyoirt g, cog fiivcov nuQ rjftlv , nQO-

§*>'og exetvotg etrjg, nuvji o&ivet xu rjftcov tinoQQrjxa uvxotg
c
xuTunQoStSovg. cV u ovSe Pcoftui'oig oXcog uviyexut xuxuXiyeiv c
i5oe, uXXu xijg fteQidog rjyetrui TqiûXcov." xurunXuyeig de
ini TOvTOtg o rufiaXug, &eov je iftuQTVQero , cog ovdev avv-
tiboirj tcov Xeyoftivcov euvTio, xui ovdh niorevetv bXtog etyev,
ti o fiiyug Sofiiortxog ovrcog uneQtoxinrcog ovxoopuvjtutg

xtvcov ntOTtvoug xui diufioXutg , eQijftrjv uvtov xuTuyvoirj xui
•xoOQytXotTO uxutQcog. ovSe yuQ o nuQeXrjXvScoq rjSrj /Qovog
c
noXvg, XU& ov xu Pcoftui'cov Stotxet, xoiuvTrjv uvtov xujtj-
yoQet (fuvXojrjra xai tvxoXiuv jQontov. nuQuxotftcofttvog Se
rotg eico&ootv OQXOtg rj jutg intOQxiutq ftuXXov i/QrJTO xui
xarintidev uvtov , coq ovSev elrj jcov Xtyoftivcov nXdofia
10- rwy add. M. 18. tl add. M.
percunctatur. Illo negante, At ego , inquit, infelix nuntius tibi

adveuio niagnus enim doraesticus antiquam iu te bencvolenliam
;
cum amaritudine, qua plenus est, commutavit ; et certum est, non

temperaturum quin te ut proditorem suum multct. Ego enim bis
,
auribus accepi, cum te couviciis aifatim proscinderet, nugatorem,

loquacem plurimum meutieutem, constupratorcm virginum et
, ut
rci publicae proditorem vocaret. Nam cum a se ad principem Tri-
Lallorum lcgatus esses missus , legalione perperam functum inuneri-
Lusque corruptum iurasse, corum domi procuratorem fore, quantum
posses , et arcana uostra illis proditurum. Quocirca prorsus non
Komanum te , sed Triballum numerat. Hoc sermone Gabalas ob-
stupefactus deum testari , nihil tale conscire sibi et neutiquam
,
credere, magnum domesticum adeo inconsulto quorumdam obtre-

ctationibus atque calumuiis fidcm commodare, ut iramodice iratus
ipsum absentein coudemnaret. Cum enim longo iam spatio publi-
cum negotium gcrat, nunquam se buiusmodi vitiorum levitatumque
uotatum esse. Hic Apocauchus ad consueta iurameuta, vel periuria
potius, je conyerterc et homini persuadere , nihil eoriua fingi, k
120 CANTACUZENI
A. C. iS^dXXu ndvTU dXrjdr). nuQeyvftvov ts xutu /uixqov , cbg avotr/fia
ojx dyevveg ini xutuXvosi ijSrj ovoTutrj tt\ ixstvov, ojg Ssov
V euviov nQOovetftavTu to fiigog xai uvtov ovyxuTufiuXXetv , ei
ti /ueXot Tfjg oixeiug GcoTrjQtug xai uvtco. xui fir) ovyxuXv-

•tpuftsvog eyvco Sstv ixsivco ifinuQsysiv iftnmXuvui tov &vfi6v.5
nioTecog Se tcov Xeyoftevcov evexa uocpuXeoTeQug xui tov oa-
weoTUTU siSevui , cog vneo uvtov /uuXigtu GnovSuQoi y.ui xrj-
dono uvtov , y.ui t/)v d-vyuTSQu xaTr/yyva ,

(r)v yuQ nQOTeQOv
Tt)v yufieTt)v unofiuXcbv ,) xui OQxovg nuoetyev eni tovtco iyxoX-
mov xi Te tcov ieQcov uocpaXetag evexa. inei Se xdxstvov rjvio
nQOGStXrjcpcog , Xovftvco nQOOStai rco ftsyuXcp OTQUTOnsSuQyrj
uXXcog ts ovti tcov ixstvcp cptXcov y.ui nQOorjxovTi xutu yevog
Stu ttjv yvvutxu. Trjg yuQ ovvacpdeiorjg ixtivco nQcoTcog hh-
Xs vTrjxvtag , rj zliovnuTOv SvyuTrjQ rjv , evog tcov tco xXtjqco Ttjg
tov &eov 2ocpt'ug xuTStXeyftevcov , dvexptu ovvcoxrjoe ti\ Xov-i5

P. 4"° ftvov, rjSrj Xu/unQog cov xui ftr) unu^tovftevog nQog tcov evyeve-
V.HiGTeQcov. Stu tuvtu ovv ixetvco tcov intTrjSeicov cov , avef.it/ivri-
axe ts nQoaeX&cbv tvov nQbg fteyav SofteoTtxov eiQrjftevcov , orf

nsQi TSltyurjX tov WLvocov fiuotXecog ifiovXevovTO vlov, ei Seoi
ixSiSovut ]AXe'£uvSQCp unutTOvvTi , to iuv unoy.uXvcpd^rj tco i-io
oyuTCo , GtyctTco 6 nQtoTog. cbv , ecpuoxe , tov fisyuv SofteoTtxov
dei ftsfivrjfievov xui cooneQ fieXog neotcpeQOVTU iv rrj if/vyij
16. ovx dnaîoilfieyos M. mg.
vera esse omnia , et subindicare , non ignobilem coetum ad eum

imperio movcndum iam conspirasse: cui se quoque deberet adiun-
gere ac pro virili parte adiuvare,
sua etiam salus illi cordi si modo
sit. Denjque nihil reticcndum putavit, ira egregie in- quo illum
flammaret. Ad finnandam autem fidem ostendendurncpae, quantopere
eius causa laborarct et quantum satageret , etiam filiam suam ci vi-
duo despondet quoque securiorem reddat , iurat insuper et bulla
:
sacra donat. Hoc etiam ad numerum aggregato , ad Chumnum ma-

gnum Stratopedarcham vadit , qui alioqui amicus et propter uxo-
rem affinitate cum eo devinctus erat. Etenim prima coniuge , Di-
sypati ministri S. Sophiae demortua, clarus iam et uobiliorum
filia,
affinitate non indignus habitus
Apocauchus eius consobrinam du- ,
xerat: hoc vinculo neccssitudinis ei iungebatur. Revocabat autem

illi in mcntem quae dixisset, Chumnus inquam contra magnum
,
,
domesticum, cum de filio Michaelis Moesorum regis quaereretur,

Alexandro petenti dandus essct, nec ne; ncmpe , si revelatum fue-
rit postrcmo , primus taceat. Quorum verborum aicbat seinper mc-
morem magnum domesticum et tamquam tacitum sub pectore vul-
nus circumferentem captare tempus, quo contumcliam pro dignitate
,
penset, cum scilicet ab occidcnte rcdicrit: sic enim ex ore eius ac-
ccpissc, Sibi res illius esse carissimas , nec de minimi?, s.cd de
xuiqov tr{ xetv , iv o) tovtov dfivvetTUL dîcog xtjg vfiQScog tjjsA.C. i34i
eig uvibv. tovtov Ss ovSsvu uXkov eivui , rj Ttt v ix Tfjg e-
onsQug inuvoSov uvtov. ovtco yctQ ixeivov (puoxovrog uxrj-B

y.oivui. ifis Ss negi nksioxov noLOvfisvov tu ou ,
(ovSs yuo
5nsoi iku/JoTCov 6 xivSvvog unuy- , dkku neoi ypv/ijg ,) tjxslv
yikkovTu ts oou inv&6firjv , xui , ei ftovksL , ocoTtjQiug bSbv
,
vcprjyrjoofisvov." 6 Ss nQog t« siQtjfiiva ov /usTQicog &oqv-

firftsig, &uvfiu£siv , scpuoxsv , ei 6 fiiyug SofiioTixog ov-
Tcog i%ui(pvrfi Tfjg ovvr 9ovg xukoxuyu&iug fiSTu 3ukcbv
t t
, uv-
ioti (.UTQiov xai nQOOtjVOvg unuouiTrrrog ovTtog ocp&sirj nQog
OQytjv xai rotg nQOoxexoovxboL nixQog xai nQ(ig Tug uvtl-
Sooeig STOifxog. ovSs yuQ uqotov /Qovog toiovtov uvtco
to rj&og ovfifiaQTVQSt. nokkcov yuQ uvtco nQOoxsxQOvxb-
tcov xui fisyctka , ovSsva nconOTS icpuvrj uvtlSqcov xuxcog •
C
\5nQog if.cs Ss fiSTQicog fisv Siu tov kbyov tstuquxto ixstvov,
okiycn Ss votsqov ovTcog uyrjxs Trjv OQyrjv , cog ftrjSs eiQrj-
G&ui Tt Soxetv. *Anoxuvxog Ss „ei fisv vnonTSvcov" scprj
„xovg koyovg Tovg ifiovg , cog neiQcofiivov , xai to nQOoxQOv-

eiv av&ig ixtivco SsSocxcog , toluvtu dnsxQivco, ukkog uv eirj
ivkbyog. si 8* cog dkrjdtcog oibfisvog ovTCog s/eiv, io&i uyvocov

to nuv. ov yuQ ijfieQOg, cbonsQ scprjg, xui nQOorjvrjg xai neQi
/urjSiva sxstvog xuxbg ocpdsig • dkk' ix nokkov tov /qovov Sv-
vufiLV fisyukrjv nsoLfisftkrjfiivov nuvxeg i&SQunsvov , xui ovSeig
U/QL VVY , 0V/ OTL UVTSinstv , dlV OvS' UVTlSkilpUL nconoTSH
w.xug om. P. 18. vnexQivio P. 22. rou om. M.
yita ipsa Quare quae cognoverit, se nuntiare et

fore periculum.
si vcJit , monstraturum. Chumnus hac oratione maiorem
iter salutis
in modum conturbatus , mirari se dixit, si magnus domesticus ita
improviso integritate morum immutata , pro moderato et miti adeo
implacabili ira pcrcitus et iis, qui apud se offcndissent , tam acer-
bus atque ad paria remittenda tam promptus appareret: non fuisse
antchac tale ipsius ingenium. Quamvis enim multi et graviter eum
laesissent , constare tanien in nullum unquam vindicasse. ,
In se
vero propter verbura illud non tantopere exasperatum fuisse, et
paulo post sic iram omnem deposuisse , ut nihil audisse videretur.
Tuin Apocauchus, Si quidem verba mea, inquit, quasi tentantis, su-
specta habes et metuens ne illum denuo offendas, sic respondisti,
,
alia ratio est sin , quod existimes, rem ita se habere, scias velim
:
tc falli summopere. Non enim mitis ille ac placidus , ut dicebas,

niolrstusque nemini scd quia iam pridem praepotentem omnes co-
:
luut ac suspiciunt, hucusquc ncrao , uon clicam, verbo resistere , sed

ne vultum quidcm cius libcrc intucri ausiis est ipsc vicissim prae ,
132 CANTACUZENI
A.C. iiî iToXurjosv ofrev xdxstvog nuat nQoasqjiQsro fteTQttog vnenrrj-
/bat xui SsSovXcottivoig uxQtficog. oov Ss vvvi nQtorov toX-
ftrjouvrog dvrstnetv dvurpuvSbv , ovxirt avyxaXvnrstv rrjv xa-
y.iav olog ts eyivero , dXX' unb oov xuxstvog uQ%srat nQtorov
TOvg eig uvrbv ufiuQruvovTug xoXu^stv, uvrixa ts coftvvs t«5
(pQty.coSioTUTU , cog navra eirj, oau (p&iy'8,aiT0 , dXrjd-Jj xui
cog , ei fir) rrjv ru/iorrjv evi ys rw TQOnw nsiQtoro Stuototstv
euvrbv , ovSsv ifinoScbv , ftr) xui uvrbv xai nuauv rr)v oixiuv
unoXio&at. o <)'
, wonsQ rjv sixbg , nsQi tcov eo/artov rov
(pbflov io/rjy.tog , iSstro ol TQonov vnod-iofrat , St ov tu nooa- ° l
P. 4" Soxtousvu Sstvu Svvrjosrut Siucpvystv. 6 S' eqjuoxsv , ov /u~

Xsnbv fiev stvai xui rtvrbv ix tcov nuQOvrcov rb Siov avvt-
Setv , ov tcov noXXtov v.ai dvorjrtov ovtu , dXXu rtav iunsiQta
nQuy uuTcov xui ovviost rotg nQcorotg uftiXXcofisvov 'Ptouuicov.

t
nuQutviostv Ss xui avrbv , d oterut XvoireXrjoeiv 7 ftuXXov^

S' , tov /tOQig otOTvj-Qiug uSvvurov rv/etv. oieo9ai Ss ftrjShv
erenov uvrto XvoiTtXrjosiv xai rotg uXXotg , rj nbXsftov uqu-
ftivrp nuvri o&ivst nstQua&ut xuraXvstv rr)v
nQog sxstvov ,
ixeivov Svvufttv. tovto S' earut quSlov , uv fiuotXiSt nQoa-

eXdtbv xai rr)v sig ixsivrjv tvvotuv xui ftuotXiu rov vtov vno-io
B xQtdsig , dvansiorjg exstvov noXifttov voftiaut xui intfiovXev-
ovru avrr) nQog rr)v uq/Jjv , tpuoxcov n£Qi ixeivov uxQtficog
nenetodut rd rotavra xui rr)v uStxiav ftr) ivsyxstv , dXXtk
7. ttff P. 8. tqv add. M.
tiraore submittentes sesc et servitutem perfectam servientes, omnes

humaniter habuit. Cum autem
tu nunc primum publicc ci repu-
guare non timueris , non amplius vitium suum occultare qtiivit
scd abs te sibi obnoxio8 punicndi initium faciet statimque tre- :
mcndo sacramcnto dictis fidem adstruxit. Ac nisi quam citissime

3iioquo modo saluti suae provisura cat, cum tota domo sine ulla
ubitatione periturum. Ergo Chumnus hinc non immerito extrcma
metuens, doccri se obsecrabat, quo pacto impcndens s>bi tantum
maluin effugerct. Tum Apocauchus ipsum quoque e re praesenti ,
quid opus sit , non diffictiller posse cognoscere quippe qui vulgo ;
maior, nec stultus sit, sed ctun primis Romanorum experientia pru-
dentiaque ccrtet. Nihilo minus admoniturum quae in rcm fore ,
arbitretur; imo vero, sine quibus salus despcranda sit. Putare au~
tem , non aliud ipsi ceteriscrîe profuturum quam si arreptis armis ,
ad domestici opes dcbilitandas frangendasque totis viribus ir,cum-

bant. Hoc in proclivi essc si imperatrice adita et benevolentia , ,
erga ipsam filiumque imperatorem simulata, cam permovcat, ut

eum pro hoste et insidiai;ore ducat , addatquc se haec pro certo
audivisse et csse scelus uon ferendum, seque mallc cum filiis suis
HISTORIARUM III. 19. ia3
fiuXXov uiq£Tcot£qov r)yr)ouo&a» , adTOv xui natSag vneQ av-\. C. i34i
rcov, £i 6ioi , noXfftovvTug ix£iifp dno^vr)ox£LV , rj avTOvg

dSixcog rrjv UQyrjv difuiQOVftivovg r) y.ai dno&vrjoxovT ag nt-
QiiSetv. oig ixeivrjv , cboneQ er/.bg, neio&etouv vnb 6iovg oa-
Sotu ts ixeivov diuoTr)oeod-uL y.ui tov noX^fiov rjfttv tov nQog V. 333
iy.etvov intTQeipeiv. tovtov 6e y£y£vrjftivov , ovdsv £Otul ro
y.oiXvov, ov tcov nQOodoxcoftivcov d£ivcov dnrjXXuy&ui fiovov ,
uXXu y.ai Tvyrjg uyu&rjg drpOQfirjv rbv nQog ixetvov noAeiiov
noLrjouod-ai. otl 6s ovx uXrjd-rj tu siorjftivu , ov yor) oxonetv,
xoneoi iy.£i'vov. ov yuo n£oi uXrj&fiug xui yj£v6ovg rjfttv jtoo-
xetTUL vvv uycbv , clXX' £U£ îjv evxXecbg , xud-rjorjxoTug ixeivovQ
Tr)v ocfQvv , £lt£ dnod-vrjoxetv bftoiojg Totg ini 6eivotg tlolv
euXcoxooiv , iuv ixetvog stl tcov nQuyftuTcov uQyr\. 610 ndorj
XQr/OTiov ftrjyuvfj xui nuvrl noXiftov eiSei nQooey.Tiov ftuXXoVj
iSrj neoi toiovtcov fitxooXoyrjriov , u ftrjoeftiuv (jXufirjv eyei,
,,
av co6's rj STiocog £ycooL. rovToig ftsv ovv £n£ifr£ xdxitvov»
xui niQug rfirj £iy£v fj inifiovi.r). i66xei 6s 6eti> xui tcov oi-
xeiOTUTCov fiuoLXi'6~L Tivug nQOtyeTutoiouo&uL , ixetvo ivvocoVy
tog Tovg fisv uXXovg locog uv vnonT£vosi£V r) (iuoiXig, rj cpbftfp
o.orj cfidovo) toluvtu ioy.uLcoQijxivuL, tcov oix£iOTUTCov 6's ftrj6sv
Y.UTuyvoirj uv toiovtov. xui tw Zuftniug vicp , rj ix 2u(3cotugT)

ûotXiSi £l'n£TO , noXXrjg xui nuQu fiuotXicog stl "C^coVTOg dno-
Xuvovtl T/jg £vft£V£iag tu ts uXXu xui Slu tijv iv TUig fiu-
91. T010VT0S P.
pro ipsis pugnando oppetere , quam perpeti, ut per nefas imperio

aut etiam vita spolientur. Quibus ratiouibus crcdibile fieri, ipsam
tremefactam ac persuasam, nullo negotio ab illo discessuram, bel-
lumquc contra eumdem ipsis mandaturam. Quo obtento , non tan-
tum ingrueutibus malis liberatos verum etiam felicitati quasi ,
portam patefactam fore. Quod autem baec de illo vcra non sint,
curandum non esse; non cnira nunc de veritate falsitateque certa-
mcu proponi, sed utrum, illius supercilio depresso, cum gloria super-
sint; an, si imperium tenere perseveret , sirailiter neforiornm cri-
minum conGctis, capite plectautur. Idcirco tentanda omuia et orane
genus pugnae experiundum potius cjuam de talibas an.xie dispu- ,
tandum , quae sive hoc sive alio modo se habeant, nih.il obsunt.
Sic illum quoque illexit, quo voluit. Hucusque insidiae. \ isum in-
super etiam de familiarissimis imperatricis quosdam ad hoc sodali-
tium asciscere, cum cogitarct alios forsitan eidem suspectos futuros,
,
quasi qui vel metu , vel invidentia quadam perversa et \mproba

molircntur, cum de intimis domesticis suis tale quiddam sentire
non possit. Proinde filium Zampcae , quac illam e Sabaudia secuta
fueiat, Artotum nomiue (quem et imperator cum aliis de causis,
124 CANTACUZENI
AC. iZ^yutg evxpvyiuv , xui pteru Tr)v ixeivov TeXevTr)v fiuotXiSi anov-
SaLoftiviov ixeiiov re y.ui Ttjg ftrjTQog , Âqtcotco nQoauyoQev-
Oft.iioj ' tovt(o Sr) ivTvycov , el' ti neoi tavrov eiSeirj , invv-
d-avexo. tog Se ixetvog ecpaaxe ftrjSiv '
„dXX' iyco" elnev „uv-
Totg coaiv dxrjxou tov fteydXov SofteoTtxov noXXd aov xui Trjg5
firjTodg xuTwpeoofiivov xui noXXrjv evrjd-etuv xuTuytvcooxovrog

l
Pcoftui'tov , otl Siov nqdg tcov xotvcov Tr)v intftiXetuv Totg
OftotpvXotg yQtjo&at, xui dvSodoi xai yvvutî noXXotg t« xai
V.l\iidyu§oZg ovotv , ol S' ovx otS' b,Tt nu&ovreg , 'Aqtcotw yQcov-
tui xui fcrjTQi , dvfrQconotg dXXocpvXotg xai ovSev uftetvov Siu-io
y.tucivotg tcov noXXtov , fiaotXiSa &eQanevovTeg. &XX' tcog ftev
sti neQtfjv o fiuotXevg, ovSev dvrtXiyetv rjv , ndv to neQtoTU-
fttvov xut i'S,ovoi'uv nQUTTOVTt. vvvi Se eig ifie tcov nQuy/nd-
tcov T/jg uQ/rjg neQtrjxovorjg , vno toiovtcov ,
ov neQtoxjjofiut
c
tooneQ xrjcprjvcov , tu Po}ftuicov xaTUVuXiaxOftevu xotvu , &XV\5
ivd~ifievog TQtrjQet fteru Tr)v indvoSov, nQog Tr)v oixeiuv dno-
nifixpco. nQog TOtg uXXotg Se xui SetXtuv aov xuTtjyoQet xui
uvuvSqiuv iv Tutg fidyutg. iyco Se nQog Tr)v toouvttjv uSt-
xiuv dy$ea$eig, ptetXj/vtov Te u%tov 1} cbv nuQu "Pcoftuiotg
rvyydveiv eiScog , xui t/)v d~vyureQu nQod-vftcog ooi nQog yd-10
Bftov ixStSovut eyto xui ndvTU nQUTTetv vneQ oov ov Stu Tr)v
nQOiiQUV tptXiuv ptovov, uXXu xui rov xrjSovg evexu. xui
evtititog OQxovg re Totg Xeyoftivotg TtQooeTi&ti xai iyxoXntov
21. inh P.
tum de fortitudine bellica vehementer vivus dilexerat et post , eius

mortem ipsum matremque imperatrix in pretio habebat) hunc in-
ijtiam , coaveniens , ecquid de se audisset, exquirebat. Ilio negante,
subiecit, Ego vero pracsens audivi , cum magnus domesticus contra
te matremquc tuam debaccharetur multis Romanosque magnae fa-
tuitatis argueret , qui cum ad publicam procurationem uli civibus
oporteret, essentque in promptu boni viri , bonae feminae magno.
numero, illi nescio quorsum acti , vel potius imperatrici adulantes,
Artotum et eius matrem, homines exteros ac plebeios, adhiberent.
Imperatori viventi , inquit, ac pro potestate quidquid incideret mo-
deranti, contra dicere fas non erat; nunc , quando summa imperii
ad me devenit, non patiar a talibus, tamquam a fucis , communia
Komanorum bona absumi; sed post reditum meum triremi imposi-
tos, unde advenerunt, eo remittam. Praeter cetera quoque timidi-
tatem tuam et in praelio ignaviam reprehendit. At ego tanta ini-
quitate offeusus, teque maioribus , quam a Romanis habes, dignum
sciens, etiam filiam meam tibi in matrimonium dabo , ncc propter
pristinam dumtaxat amicitiam sed propter affinitatis quoque con-
,
iunrtioneni tva causa faciam otnuia. lllico iuramentum et buUam

HISTORIARUM III. 20. ,2 ^
nuQttytv tig docpuXq xcov Xeyoftivcov niortv. cbg Ss ovvdi- A.C 34 1
ftevov xov Auxtvov tl/e , mgjfieft, t% Mxqi xu tl&fftiv*

dnuyydXuvxu, nei&etv avxr)v , nuorj /Qr\ouo$ui xu.i entvoia
xai onovSjj, cooxe ixnoXeftcooai paoiXiSa xtp fteyufop Softeoxi-
Sxtp,xai xaXXa nQOoexi&et, u xotg ukXotg etorjTO uvxcp. tu Se
toiuvtu eig xeraQxrjv rjfiiQttv , i'§ rjg rjxev eig BvKuvxtov , uy-
xui inei xud-' evu xovg etQijfiivovg ei/e
tm ovveoxevuêxo.
nenetoftivovg, uvfrtg ovvtoxa xovg bftoiuv neQi rov noXiftovG
yvcoftrjv e/ovxag exuoxcp dnayyiXXcov. nuQijvei ts xotvij pov-
loXevouftivovg , o&ev ctv Soxoirj fiiXxtov xbv noXefiov xtvetv.
x\ Kui inei nQog naxQtuQ/rjv rjxov , iSoxet Setv ,

ftrjto
d&QOOvg dnayyiXXttv paotXiSt u ioxixpuvxo, uXXd xux oXtyovg V. 334

TtQOotovTug , ivu ftrjS-' vnorpiav naoi/otiv tivu , dXXa xai
ftuXXov xuxunXrjxxottv , ovvt/cog te ntoi xcov uvtcov Stuleyo-
i5fttvoi, xoti ftuXXov neidotev , dXrj&ij voftt%eiv rd vnb noX/.cov
toouvrcog eiQrj/uiva. iSiSoxxo Srj 'Aouvrjv nQcoxov xbv ftiyuv
Sovxu xtti KtovoTttvrtvov tov dSeXrpov nooouyttv Trjv netouv
fiuotXiSt. noooeXd-ovxeg xotyuQOvv xai noXXd neoi xijg eig
avxrjv evvoiug xai fiaotXia nQoStaXe/Sivxeg xbv vtbv , eneira
* eqjaoav , xbv ftiyav Sof.tioTty.ov eiSivat rr)v §aotXeiav lavxip^- ^

ntomotovftevov xai ooov ovSinco xrjv inivotav eig eQyov uyetv
fiefiovXrjfiivov. oneQ uvxotg xe uyav e'So'£e xcov Seivoxurcov
xai Setv ftr) ovyxuXvnxtiv, dXXd SrjXrjv xr)v intfiovXrjv notetv,
adiicit, quo certior dictis fidcs esset. Ut hominera Latinum ad

suam factiQnem 'adiunxit, eum hortatur, eadem
matri referens ,
illam commoveat, ut tota mente omnique ope enitatur quo impe- ,
ratricem magni domestici odio inflammaret. Alia item apud alios

dicta annectit. Atque haec quatriduo , postquam Byzantium venit
per dolum et fraudera struxit. Cumque siugulos , quos nominavinius,
iam irretitos teneret , de integro eos concitabat, dum , qui sub-
scripsissent , circumiens singulis enarraret; monebatque, uti commu-
niter deliberarent, unde commodius bellum ordirentur.
20. Ut ad patriarcham venerunt, placuit , non orancs simul
clandestinis agitata consiliis exponere, sed paucos per successio-
uem ad eam adire, ut neque suspicionem aliquam darent , sed
magis eam terrerent, dum crebro de iisdem dissererent , et ad cre-
dendum tamquam veris impellerent, quia a multis eadem narraren-
tur. Convenit autem , ut Isaacius magnus dux et Constantinus eius
frater Asanes primi animum Augustae periclitarentur. Qui ingressi
et pluribus de sua in ipsam filiumque impcratorem voluntate prae-
fati , se nosse dicebant, magnum domesticum sibi imperiuin asse-
rere et brevi cogitata perfecturum. Quod cum indignissimum sta-
tuant, iudicasse minime tegenda3 , sed in apertum proferendas iu-
sidias , ut re perspecta , et de se ipsa ct dc liberis quod opus crit,
1 26 CANTACUZENI
A. C i$\uv ru diovra nsnt ts suvT/jg (iovXsvarjtai xai rs-
aio$Vfisyr/,
xvoov. ov ydo neoi fitxocov rtvcov etvui tov xtvdvvov uvTotg,
dXX' etTS £fiv xuXcog , rfjg sx nuTQtoov xXrjQov nQOorjxovarjg
s/Ofihovg §uatXstug , rj dnod-vrjoxstv uxXecog , snifiovlsvd-svTug
vn sxstvov , dvvufttv TOoavTrjv ix tov tcov nQuyftdroov uo/etv^
xsxrijftsvov. fSuatXig ds imonrsvovaa onsQ rjv , ov ftovov ovx
intjvsas rd siQrjftivu , aXV dtd ruvra. sroxst y.ui d/Softsvrj
BnuQijvsi re uvrotg dns/sabKat rcov ovxocpuvrtcov , cog ovdsvog,
oct' uv Tig stnot , dtdoTuaiv uvrfj bvvuftsvov nQog t6v ftsyuv
doftsartxov Sfinotijout, oacpoog nenstoftsvrj rdXrjSrj y.ai nQoa-io

rjxovru nsQi avrov. snsi ds unQuxTOi sxetvot snuvrjxov
^yloTcoTog nQoasnsftnsTO ufiu rjj fujTQt. rd tou bs xdxstvot
unayysiXavrsg, dnsniftcp&rjoav nQog OQytjv , ovbs bXovg uxov-
oat rrjg fiaoiXibog rovg Xoyovg dvao/oftsvrjg. sig rr)v vars-
Qutav Ss o Xovftvog dftu vlst ts xui xijbeorfj WIuvovr)Xi$
Kuvruxovt,rjvcp rco OTQurrjyonovXcp xui TuftuXug dfioicog fiuot-
Xibt nQOosX&ovTsg , cog dr) ti vsootsqov nsnvoftsvot , dnrjyysX-
Xov ftsrd anovbrjg , avvsfiovXsvov ts fir) Qa&vfistv, dXXd btu-
CVIOtuo&ul nQog uftvvuv , cog xui uvtcov v.ui /Qrjftuat xui
bnXotg ovvsqjaxpoftsvoov rov noXsftov. ov yuQ cpsQStv rf\ eigô
fiuotXsu svvoia xui niorst ovvrsd-Qutifisvovg rr)v vnsQpoXrjv
oquv roov ToXftcofisioov , dXX' sTOiftoTSQOv s/stv xai rdg xpv-
/dg nQotsoSut uvrdg , r) toiuvtu ytvofisvu nsQttdstv. fiuot-
Xig be xui uvrotg ofioXoyrjauaa rijg nQO&vfitug /uqiv xui nt-
decernat. Non enim res parvas in discrimen vocari sed id agi , ;
utrum cum dignitate vivant reteuto itnperio, quod iure paterno

,
illorum sit, an cum dedecore intereaut, eius insidiis, qui summa

rerum administranda tantam sibi potentiam compararit. Imperatrix
suspicionc veritatem ipsam attingeus non modo querimoniam non ,
probavit :sed eam praeterea visa est molcste ferre eosque admo-
nuit , ut his criminationibus supersederent qnidquid enim de :
magno domestico dicatur ipsam ab eo clistrahi ac dissidere non

,
posse ,
quae vera et consentanea, non commentitia de illo plane
credat. Postquam hi frustrati recesserunt, Artotus cum matrc mit-
titur: qui cadem narrantes antequam absolverent, cum bile et
,
stomacho reiecti suut. Postridie Chumnus cum filio et gcnero Ma-

uule Cantacuzeno duce et Gabala accedit, quasi qui rccentius quip-
piam rescierint. Explicate memorant , non desidcndum, sed ad vim
propulsaudam exsurgcndum , se pecunia et armis bcllum foturos.
Nam cum benevolentiam fidemque imperatori inde a pueritia nava-
verint , tam incrcdibilem audaciam ferre nequire: mallequc ctiara
animas suas proiicerc, quam hacc viclere et perpeti. lmpcratrix
cum gratias de tam propensa voluntate cgisset dixissetque sibi quo- ,
HISTORIARUM III. 20- 127
neto&ai xai avxr) aacpcog einovoa, oog et t» Oto/ufiuirj xotov- A.C. 34 , 1
xov, noo&vucog navxi xm noXeur\oovatv vneQ avxrjg t enetxa

naQrjvet xoov xuxa ueydXov do/neoxixov loytov unoayiadui ,
cog ovdhv ovxcov i] nXdo(xu xui avxocpuvxtuv ,

(eidivut yuQ
5uxQipa>g xr)v ixeivov nQog uvxrjv evvoiuv xui fiuotXiu xov
vlbv,) (tr) xui uexd xr)vindvodov xd nuQ' vfxcov uvxov xuxrj-
yoorjuiva exua&tbv , dtxuitog uy&otxo vuTv xoiuvxu eiorjxoot."
(iuoiXig ovv ovxco nQog (trjdev xcov viQrjuiicov xcov i'~uo-D
(tev
yrjg iîoxrj XoytO(ioov , uXXd nldouuxu rjyetxo ndvxu vnb xr)g\. 335
loexdoxov diuvoiug dvanenXuo(tivu. cog tfe xai ovxoi nQOg
xovg uXXovg ovveX&ovxeg , bau r) (iuatXig unrjyyeXXov dnoxQi-
&eirj , Siog eoye ndvxug ovx oXiyov xai iv ioydxotg toovxo

-rjdrj neQteyeo&ut xaxolg , ei (tr) xt fiovXevoutvxo uvvat(tc6xe-
qov xcov eiQtjuevcov. nuQuxoi/xo6(tevog uv-

ovvefiovXevi xe
\5xolg (trjxext (tiXXeiv. xd
yuQ neî (xeydXov Soueaxixov
(tev
eiQrj(tivu otconfj xuXvnxeo&utov Svvuxbv, noXXcov xcibv ovv-

ttSoxcov dvxcov. xuxuSrjXcov Se ixeivto yevofiivoov , ovvoquv
e$eoxtv exdoxo) xov xtvSvvov xr)v vneofioXr]v. Stb ovSe tz«- p. i^
Qflvet uXXd xcov uX-

Qa&v(ie£v v.noyvbvxug nQog xr)v nQu^t.v ,
7.0X00V unooyo/tivovg ndvxoov , evbg xovxov yiveoO ui uovov , oneog

neQtyivotvxo xov noXeutcoxdxov , rj xd ye oevxeou, (tr) xd
dvrjxeoxu nuQ' ixeivov ndiroiev uvxot, iSbxet Sr) xui nuxot-
UQyrjv xui xbv ^jLadvrjv ÂvSqovixov , ovxu xojj (teydXov So-
(uoxixov nev&eQOv , cboneQ uyxvQuv xwu xu&etv&i Uquv, xui
6. x(cxt]yoQOV(xeya M.
quc minimc tlubium vkleri , eos , si quid talc accideret , cum quo-
vis alacriter pro se dimicaturos, hortabatur tamen , ut tte magno
domcstico ista loqui omitterent, quippe mera iigmeuta et ca.Uimnias,
(cius enim crga se et imperatorem filium prompta ac parata studia
sibi exploratissima esse,) ue, si redicns sc ab illis horum crit.oinum
accusatum intclligat, id ipsis meiito irascatur. Sic imperatiicem
nihil dictorum a praeiutlicata opinione, omnia pro fabulis e cuius-
quc ingenio profectis ducentem, depulit. Cum et hi ad alios re-
grcssi , responsum retulissent , non levis timor incessit omnes, ex-
tremo iam periculo se circumventos existimantes , nisi quid dictis
efficacius invenirent; quos Apocauchus moneie, ne cunctarentur
nam de magno domestico prolata , tam multis consciis., siicutio tegi
non posse; quae si rescierit, licere cuivis intclligere periculi sccu-
turi magnitudinem. Idcirco hortabatur , ne desperatione victi , actio-
nc desisterent, sed aliis omnibus posthabitis, hoc unum peiscquc-
rentur, ut de acerbissimo hoste triumpharent aut saltem nc atrocis-
simc ab eo multarcntur. Proinde ad patriarcham et Andronicum
Asaneni , magni domestici socerum , velut ad sacram auchoram con-
1 28 CA3NTACUZENI
A.C. i34i<^' uvtcov Tr)g fiuotktSog rovg lioytoftovg n£tQao&ut xutuost-

stv i tcov ukkcov nuvTtov uîokoyonsQcov ovtcov nQog to nst-
fco&ut uviotg , axs Sr) nuTQtuQyov ftsv nQog tTj Soxovorj
nQog sxstvrjv £vvoia , xai IsQcoovvrj xr\ fuytOTrj Tttifirjfiivov
B xui fir) dv not£ iptvoaod-ui vnonxzvSsvTog * tov stsqov Ss5
ftr) tooovtov ctv ug dnovoiug fiuQud-QOv ikrjkuxsvut So£uvto§ ,
sl ftr) toiuvtu tco yaft^QCO ovvfSst ukrjd-cog , cbo^ iy.ovxl tj)v
d~vyuTQog uiquo&ul xuxonQuyiuv , xuTu\jj£vSoft£vov toouvtk.

inu Ss iiprjcptouvTO xotvf, ysvofisvcov iv (iuotksioig rcov UQrj-
ftivcov , 6 nuTQtctQ/rjg koyov rjnTUO nQCOTog nQog ti)v §uot-io
kiSu ,
„Tr)v fthv n£Qi ifis tov fuydkov dofi£OTtxov" cpdaxcov
iy
sv ftsvsiav £v&vg i'E,UQyijg , xui cog ix cpuvkrjg
xui onovSr)v
rvyrjg xai nokkrjg ucpavuag ug tovto Sl ixuvov Soi-rjg xai
kuftnQOTrjTog nQOrjyfiut, St u nokkug uvtco yuQiTag ocpukuv
COfiokoyco btxatog sivut, nuvT£g ftsv uv uSu£V 'Pcoftuiot , ftd-iS
ktoTu Ss ov. uyQt ftsv ovv uvtov sojqcov dQ&otg xui Stxaiotg
yQcofUvov koytofioig xai Tr)v £vvotav xai Tr)v ntoTtv uSokov
vfitv TrjQOvvTu xai xu&uquv TOtg fiuotk£vot Suv iv6fiiL,ov
,
xui umog cog yvrjottoTUTCO cpikcov uvtco nQOosyuv , xui ovdev

tjTTOV rj cptkoxsxvog nuTr)o , u kvotTskrjouv rjkniQov uvtcoio
nQOg svSoîaVy nQUTTUV fiQOvftrjv. in£i Ss akkcov t£ nokkcov
teyovTtov inv&6firjv xui uvTog nuQ' iftuvTOv ovvtjxu, cog uSt-
ig. cpilov P. «JrgJ add. M-
fngienclum iudicarunt: quorum quia potior csset ad persuadendum

auctoritas , per ipsos imperatrici terrorem ac metum incuterent.
Nam patriarcha practerquam quod illi bene cupere videbatur
summo praeerat sacerdotio, quem illa nunquam mcntiturum suspr-
caretur; alter, nisi genero huius molitionis esset conscius in tan- ,
tum arnentiae vecordiaeque barathrum , ut tam multa mentiendo

sponte ac volens filiam calamitosam redderet, praecipitaturus non
putabatur. Hoc fixo cum essent in palatio omnes , quos recensui-
,
mus, patriarcha primus talibus tlictis Augustam compellavit. Magui

domestici erga me voluntatem ac studitim a principio et quomodo
per illum ex abiecta conditione multaque obscuritate ad istam am-
plitudinem claritatemque pervenerim (ob quod singulares ine illi
gratias merito debere haud inficior) Romanorum nullus est, qui (
scire non possit, et tu nosti potissimum. Quamdiu igitur illum

recta incedere via et amicum iustitiae sinceraque et pura erga vos
imperatores benevolentia ac fide animadverti , me vicissim illi
ut amico germanissimo addictum esse oportere sentiebam nec mi- :
nus quam liberorum suorum amans pater, quae ad eius gloriam

factura confidebam ea facere instituebam. At ubi mullis comme-
,
morantibus audivi et per me cognovi illum vim et nefas meditari,
et iam ad scelus perpetrandum esse iucitatum , (male videlicet re-

IllSTOIUARUM III. 20. 129
xa xai (iiuia y.ai Stuvoetzat xainQuzzetv rjdtj coQurjTUt, tov noX-\. C. i3{i
Xu necptXtjxOTog fiuotXicog xai ini ftiyu do$tjg nQoayuyovTO;

ddixcog dftetôfievog Tovg nutSag ov ftovov zijg uQ/ijg , dXXu
xai Tfjg ^coijg avTtjg dnooTeotov , tijv ts yvcofttjv ifideXv'£,afitjv D
§tbg coftOTUTijv xui dyvcoftoovvtjg ovdefttuv iXXeinovoav vneQ-
(joXijv , xui avzov ov tcov tpiXcov cooneQ nQOTeQOv , dXXu tcov
noXefitcoTUTCov eyvcov detv yyetofrut. voptiXcov de fttj xui oh
rct toiuvtu dyvoetv tcov nuvv xuiqicov eivut , rjxco unuyyeX-
Xcov , tv ix tcov uuqovtcov oxexpaftivtj ov ftovov avTtjv xai
lonatdag diuocootjg , aXXd xai rijv uXXrjv dnaouv ovyxivSvveii-
ovoav uq/ijv." 1) ftaotXig de cooneQ ixnenXijypiivtj , Xoyovg,
etpaoxsv , dxovetv , otovg ovd' uvtov tov xuxiug itpevQertjv
uv nOT£ dvvrjoeo&at corjfrrj neî fteyuXov dofteozixov neioetv
int/eiQtjoetv
, cog xuxog ixelvog neî avTtjv xui nutoiv int-P-î^
i5ftovkevcov fiuotkicog xui Trjg &uvftuoTtjg ixetvrjg tptXiug toiuv-

Tug /uotTug dnodtSovg. tov nuTQtuQ/ov Se xai uvtov to,
loa (puoxovTog iv uQ/fj nenov&ivut nQOg t« neQi ixeirov

etQrjfiiva xai TOtg Xiyovotv dntoTetv , ov dig xai zeTQuxtgzo-
oovtcov , dXXu xui noXXanXuotovcov , ij ooot nQOoeXtjXvOaotv
2,oavTJ} , tcov eiQtjxoTcov ovtcov. enen' intOTtjouvTa tov vovv^.ZZG
xui TOtg nQUTTOftevoig dxQtficog nQOoeo/tjxoTu , tijv diaoTQO-
tprjv Trjg yvcofirjg xuTUftu&etv. xui nei&eo&at dS,iovvTog xui
uvTtjv xai ftij neQi nQuyptuTog ovtco tov xivdvvov d'S,vv eyov-
1. xal ante dictvotiTiu om. M. 4- T ^f om - P-
munerantem filios imperatoris, a quo tantopere dilcctus et ad tam

inclitum fastigium evectus est dum eos non modo impcrio sed : ,
vita etiam privare molitur,) crudclissimuni eius et supra quam cre-

dibile est pervcrsum consilium execratus non amicorum
,
ut prius, , ,
sed hostium infestissimorum numero duccndiim cxistimavi. Ratus

porro, nec te nescire, quam hacc exitiosa sint, tibi nuntius adsum,
ut pro tempore ciicumspicias quemadmodum et te et gnatos tuos
,
et totum imperium in idem discrimcn conieclum scrves. Tum im-

peratrix attonitac similis talia se de magno domestico audiie dixir,
,
qualia nunquam cogitasset de eo sibi pcrsuadere conaturnm vel

ipsum scelcrum omuium satorem et architcctum diabolum: quod ,
nimirum sibi infestus et insidiator liberorum imperatoris pro no-

Excipiente patriarclia
bili illa amicitia tales rcferret gratias. eun- ,
dem fuisse sensum suum ab eo audiret , et

initio , cum haec de
narrantibus credere nequivisse, qui non ter qualer, sed multis parti-
bus plurcs fuissent, quam nunc ad eam convenisscnt post ubi ;
,
aniinum applicuerit et ad acta diliêntcr attenderit, pravitatem

mentis cius didicissc , quam ut ct ipsa credat aequum videri. "Nc ,
in periculosissimo negotio moras ncctat scd iam dc sua filionanque ,
Cantacuzenus II. q
l3o CANTACUZENI
A. C. i34it°? StafiiXXeiv , aM' ^(fy 7r£(u ocoTrjQtag avrijg t£ xui tiov
rixvcov oxinTeo&ai, rj fiuotXig tcov nohg dXXrj-

dvefiCfivrjoxev
Xovg ovnco y&eg xai nQcorjv in' avrov yeyevrjfiivcov oqxcov ,

iv olg uXXa re etQrjTO tco fteydXco SofieoTCxo) eqpaoxev , ooa ,
avvtofiev avToi , mt/ nQO tcov uXXcov unuvicov , tva , ai> t*5
xuTrjyoQrjdfj naqd rivog ,
û?) iQrjftrjv ovTcog ixeCvov xaTuxprj-
q)iZ,eofrai rjfiug , uXX' ini bixrjv xuXiouvTug xai Tonov dno-
"koyiag nuQaoyofiivovg , dv fiev uStxcov uXCaxrjTut xui inioq-
xcov , Sixag xdg ioydrag dnutxetv* uv de ftrjdsv nQOofj Totg
etQrjfisvotg dXrjd-sg, tcov iyxXrjfiaTcov fiev ixetvov dnoXveo&ut ,\o
Cxovg ovxoqpdvTag Se wvto rovd ', oneQ -
eioiv , dnoSeCxvva&ut,
avxocfdvxag. vvvi Ss noXXcov ovtcov tcov uniOTiag y.ai iniOQ-
xiug StcoxbvTcov, ovSeva oquv , bg uvTtxuTUOTrjvat nQog uvtov
ini x/jg Sixrjg xoXfirjaet, coot il-sXiyystv uSixovvtu. ov fir)v
dXX' ovSe vvv tivu StuQQrjSrjv ixeivov xuTrjyoQetv , otl uqut-iS

tcov xaxcog con.Tut xai nQoSoirjg neî ifte , coot' ix tcov Xeyo-
fxivcov xai uvTrjv eyeiv ovvoquv , ei ovxorpuvriu xu eiorjusva

rj dXrj&eiug eyerui rtvog. dXX' ovTcog cooneQ ix avv&rjfiuTog
ndvTeg uvtov xuTuxjJijrpCQovTat xr]v fiuoiXsiag uQnayrjv, firjSsv
nXiov nQOOTid-evTeg. ov drj SCxatov , out' uXXcog evnQensg ifioi, 20
Totg naQu tcov noXXcov neto&etoav Xoyoig , ovSsv fisfiutov nQog

dn6SsiS,tv syovat rijg uXrj&siug , noXsptov nQog ixstvov iftrpv-
j> Xiov xivetv. ov yuQ xcov noXXcov elg , ioot' uvtov quotu ne-
i3. oof^v add. M. y
salute laboret. Redibat autem in memoriam imperatrix , quomodo

recentissime ipso patriarcha praesente, iurassent mutuum, quando
,
et alia dixerit magnus domesticus, quae ipsi secum recordentur , et

hoc inprimis , ut si quid accusaretur, ne abseutem imlicta causa
damnarcnt , sed in iudicium vocato , locum dcfensionis darent , et
siquidem iniustus ac periurus comperiretur , extremo eum supplicio
addicerent ; sin abesset ab accusatione veritas , criminibus absolve-
rent et sycophantas hoc ipsum , quod sunt , ostenderent. Nunc cum
illum perfidiae ac periurii multi insimulent , neminem se videre,
qui ei in iudicio se opponere et pro scelerato arguere audeat; sed
nec qui manife.ste eum accuset , quasi qui malignum se et prodito-
rem eius demonstrarit: ut ex auditis hanc delationem puras putas
esse calumnias potius , quam aliquid veritatis habere, perspicere
queat, et velut ex composito ab omnibus, uullo arguniento ut im-
perii invasorem reum peragi. Non itaque iustum esse , nec suam
decere personam, multorum sermonibus, nihil ad probationem veri-
tatis solidum continentibus , credulam , bellum civile adversus eum
inceptare. Non esse unum de plebe infima, ut opera levissima sub-
igatur. Sed quae nunc dicta sint, eorum nihil ei indicandum;
HISTORIARUM III. 21. l3l
Qiyevio&ai. uXXu vvv fxev tiov eigr/uivtov frrjXov ngog uvtov&^C- «34«
/xr/frev noietv , aXXd oxexpnfiivovg noXXu y.ui fiuodrto zo ngu-
yfxu frovrug dxgifiet , etog uv ixetvog dnfj ngog ttjV loniguv ,
/xeTU Tr)v endvofrov ev&vg xuXetv ini Tr)v frixr/v, y.ui xuigov
§nagaoyofiivovg ngog dnoXoyiuv, r/ xuTuxpr/cpiLeod-ai , uv cpui-
vr/Tui iniogxtov , rj tcov iyxXrûuTcov dnoXveiv , uv ftrt frev tcov
vnonzevoftivcov eigyaoftivog r). xoluvtu ftev r) fiaoiXig frixuid
re Oftov y.ui ovftcpigovTU oio/xivr/ , dnexgivaTO.
xa .
°0 nuTgidg/rjg fre iXiyyovg nvdo/tevog y.ui frixr/v ,V. 4«6
ionoXXr/v t£ euvTM xai -Totg aXXoig ovveifrtog ovxocpuvTiuv , xul
tov xivfrvvov ovvogtoVj ooog av\otg /uezd jr/g ovxocpdvTUig
ngoor/xovorjg uioyvvr/g negiioTUi, rjytovia Te ov /ueTgitog xaiB
tu) nXeioTM /uigei r/v vno friovg unOTe&vr/xtog. stl fre ov
nuvTunuot ngog zo xaxovgyetv dneigr/xtog , tooneg Tr)v dno-
i5voiuv fiuoiXifrog oixTiQo/xevog, „iv olg" ecpaoxe „ngdyfiaoi xui
o d-eog avto&ev ovvecpdnTeTui , evfrgofxu ndvTa xui Xetu xui
xazog&ovfxeva unovr/ri' tbv fr' uvTog extov /ied-ieTUi ngog to
friucp&ugrjvuL, TOvvaVTiov unuv , frvoxoXiug yi/iovTa xui xa-
gayr/g. iyto fre xaizoc xivfrvvoig Totg ioydzoig friu zr)v eig
zov/iug evvoiuv ifiuvTOv negifiuXcov , ov togovtov iv freivco Tr)v
xuxonguyiuv xi&efxui- Trjv i/tuvTOv, uygi xa&aLgioetog tcov

d~gorcov xai freofxcoTrjgiov ioo/xivr/v , ooto Tr)v vfteTiguv , ovxV- 337
dcpuigeoiv fiovov /tiXXovoiv vcpioTuo&ui zrjg 'Ptofiaitov r)ye/io- C
viug , dXXu xai uvTrJg t,toijg dxXetog u/xu xui nagavo/utog dno-
verum bene perpentlenJuni accurateque examinandum negotium,

dum in occitlente abest et post retlituin citra cunctationem iutlicio
,
arcessentlum ; ac tempore atl respontlentlum concesso , vel tlaranan-

dum , si periurii comperiatur, vel scelere omni solvendum , si nihil,
quorum suspectus erat, tlesignarit. Haec imperatrix. aequa simui et
comnotla reputans respondit. ,
21. At enim patriarcha probationes et iutlicium autliens con- ,
scientia suae aliorumque sycophantiae et quidem multae excitus

ad haec cernens quantum ipsis praeter detlecus sycophantis debi-
,
tum periculi crearetur angebatur animi vehementer et timoris ma-

,
gnitudiue parum differebat a mortuis. Nondum tamen omnino ad

male faciendum fessus velut imperatricis caecitatem miserans
,
Quibus in rebus inquit, etiam de caelo Deus adiuvat, omnia ve-

,
lut ad cursum plana et expedita sunt ac nullo labore feliciter ge-

runtur contra
: quos idem sponte ad perniciem deserit, iis e di-
,
verso difiicultatis et turbarum plena sunt omnia. Atqui ego quam-

quam me studio vestri summis periculis iuvoiveriin , nou tanti
aestimo calamitatcra meam , usque ad sedis amissionem et carcerem
processuram, quam vestram, quibus noa solum Roraanus principa-
l32 CANTACUZENI
A.C. i3t\ioreQetod-ai. &uv(tut,eiv Si fioi xui aov naQiorarui noKXu,
ei vvv f dnbvrog ixeivov Bvtuvriov xai Xiav bvrog eveniyeiQr)-
tov dia rb (trjdev eidivui rcov nQUTTOfxivcov , ovrto nicpoixug
rov nQog ixetvov noXe/Liov • (teru Se yqovov tooovtov , iv o)

tcov re eiQrjuivcov ftijShv ixeivco iîoruv dyvoetv, ovx oXtycovS
ivruv&ot diurQiftovrcov rcov r)Sicog dy vneQ ixeivov xui rug
ipvyug nQorjoo/.tivtov xui nuQuaxevuauo&ui nQog exuaru ,
tog
dv aQiaru uvrco Soxfj , Qaditog rjXnioug neQiyevrjoeo&ui. ov

DyuQ tog uvrr) re oiei xuxetvog opevuxi%toV r)(iug uneoefxvvvero,
ovrco nQog Bvtdvuov inuvfeev, rovg cpikovg xurulmcbv xuiia
ti)v nolkrjv di-juneiuv rr)v neî uvrbv , loare ae eyeiv o,ri
povXet, yQrjauo&uv uvrco. ulk' eidtbg, cog vnonreverui, ov
tcov evyeveariQcov (tbvov neioei noXkovg vnoayioeai xui Sto-
Qeutg (.teyuktov dyudcov , dhlu xui orQuriuv unaouv uvrco
nQooiyetv nuQaoxevdaet yQr)(tuoi diucp&eiQug. eycov Se ue-i5
yulrjv dvvuftiv neQi uvrbv , ov (ibvov ft uug rovg r)Qrjuivovg
ixeivco noXeftetv rr)g eig v/Ltug evvoiug evexu Siucp&eQet Quditog,
dllu xui ooi xui rixvoig, (irjSevbg rov fiorjfrovvrog ovrog ,
ov uvro) tqojiov XvoireXr)oei.v yQrjoerui oir)oeruv , nuaw ixei-

voig rotg o£(tvoloyr)f.iuoi xui rutg unuruig xui rutg eiQtovei-io
P-4'7«t? yuiQetv eincbv (luxqu. u ovx oid* ontog ov ovvOQug uv-
rr) ovde acorrjoiuv euvrfj re xai rexvoig ix rtov ivovrtov ex~
,
noQi%eiv fiovlei , dkXu Sixag oveiQOnoXetg xui ovxocpuvriag
5. dUyov P.
tns, sed ipsa quoqne vita ignominiose ac nefarie eripietnr. Te au-

tcin admiror niagnopere , si nunc, dum abcst Byzantio ct domari
uullo labore potest (siquidem quae in eum cuduntur ignorat) adeo
ab armis in illum rcfugis; post tantum vero spatium, in quo quae
nunc dicta sunt, eorum nihil nescire poterit , cum non pauci in
hac urbe degant, qui cum voluptate eius causa sangninem profun-
dent et accingi parati sint , quibus ille potissimum eos accingi vo-
luerit, non diflicile tc superiorem fore confidis. Non etenim, ut et
tu putas et ille nos ludificans iactabat, sic Byzantium redibit, amicis
relictis et quibus colitur obsequiis illis tam multis , ut eum pro
arbitrio tractare possis. Sed cum se suspicione laborare sciat, non
modo de nobilioribus complures donis et promissis maguificis , ve-
rumetiam totum exercitum largitione corruptum, |ad partes suas
tuendas alliciet , et potentia ingenti praeditus, non solum nos, qui
cum eo , studio erga vos adducti, bello contendcre dicemur, nullo
negotio concidet ; sed de te quoque et filiis, nemine contra opem
ferente, omnibus illis gloriose dictis et fallaciis ct simulationibus
valedicens, pro commoditate sua statuct ; qnae nescio quomodo non
vides, nec tibi libcrisque salutem ex data opportunitate couciliare
vis, sed iudicia et calumnias et probationes somuias, nec te citius
I
HISTORIARUM 111.21. I 33
xui iXiy/ovg, ovS' uvto tovto (iovXo/ierr/ iwoeTv, oti tpSu-k.Q. i34
aaig uv Siatf&aQeTau noiv sig tuvtu rj/.eiv. iyco /xev ovv,
u xui tiqotsqov scpd-qv sincov , ov Ttjg {luoiXstog /uovov ev/ue-
veiug /te/xvr/uivog , vtp' ov noXXcov unrjXuvou y.ui /xeyuXcov
SeveQyeTrj/tuTcov , dXXu xui uXXcog &' oti xui vo/xtov
Ttjg oijg ,
avrcov xui Sixaicov nQofisfiXr/usvog nuotv dvuyxr/v s/tov Tolg

,
oncoaovv uSixov/xsvoig ovvui'qso9ul xu Svvutu , i/.sivov ts

dneo/o/itr/v Ttjg tpiXiug , uSi/.u xui nuodvo/nu SiuvorftivTog
xuitoi noXXug dcpoQ/xag Tr/g eig i/.eTvov evvoiug iayrjxcog, xui
ioaci tu XvaneXovvTu ov/uiSeôvXevxu, xvfiov, o tpuai, Qixpug , B
xui avv v/uTv sXo/.isvog rj Cfjv vixcovtcov, r/ dno&vtjo/.eiv , uv
TtjgivuvTtug neiQuo&ui av/uâivrj Tv/rjg. &siotsqu Ss tivi
xui TOvbe nuoovTog tv/tj , og ixeivov t£ ovx uv noTe eXono
xuTuipevdeod-UL ovvoixovvrog SvyuTQi , xui aoi fiovXevouiTO
i5tu SeovTU ov /xbvov Sid tcov nQuy/iuTcov Ttjv i/uneiQiuv xui
rr( v avveaiv, rjv 6 noXvg uvtco Ttjg rjXixiag /Qovog ioTi avv-
eiXoytog, dXXu xui Ttjv eig (iuaiXiu xui TOvg nutbug TOvg
ixeivov evvoiuv xui niaTiv aSoXov xai xu&uquv, iil-iov nvv-C
&uvea$ui xui nei&eo&ui uuquivovvti , ovSsv uSixov , ovS'
aoiniacpuXsg {JovXrjoo/uivtp ovfxpovXsvsiv." Idouvrjg <T tooneQ
oi iv Totg yv/xvixotg uytoaiv icpeSQevovreg , ioots Tolg vixcoaiv
uvToi ov/xnXixsa&ui, noog TOvg Xoyovg nuQSoxevuo/xsvog tov,
„Tr( v /xsv i/xrjv" stprj „nQog tov /usyuv So/luotixov yvrfiiOTrpu
xui nuTQixr)v OTOQyrjv, rjv e/to nQog ixeTvov, Tjj tpiXTUTrj avv-
occisum iri perspicis, quam ad eas veniatur. Quare, id quod etiam

autea di.\i, meae cum in imperatorem , cuius multa eaque praeclara
constant iu me officia, tum in te benevolentiae memor (adde quod
et legum ac iustitiae patronus , quomodocuraque iuiuriam passis
quantum in me est, opitulari necesse habeo) et ab illius amicitia ,
iuiqua legibusque adversantia parturieniis , tametsi multis eum no-
minibus complecti deberem, me seiunxi tibique utile consilium dedi
et ut dicunt, aleam ieci , vobiscum praeoptans aut vivere , si vice-
ritis, aut interire, si iu contrarium fortuna ceciderit. Porro et
hunc divina quadam sorte praesentem (qui nunquam in eum , ut-
pote generum, mentiri velit , tibique non tantum propter rerum
usum atque prudentiam , quam ei aetas longinqua peperit; sed
propter eam nihilo minus , qua in imperatorem fuit et in liberos
adhuc est germana sinceraque caritate et fide , recte consulet,)
percontere licet eique obtempcres; nihil enim iniquum periculosum-
ve suasurus est. Asanes autem perinde , ut qni in gymnicis ludis
subsidunt , quo cum victoribus ipsi quoque congrediantur , ad di-
cendum meditatus, Meam quidem, inquit patriam et germanam ,
caritatem erga maguum domesticum , carissimae filiae maritum

i34 CANTACUZENI
A.C. 1 34 1 oixovvtu dvyuTQt, ovSeig dyvoeZ Srjnov. b&ev ovd' i'1-uQveZ'
o9at Ttt ni/ot cpuveQu nQoaijxov rjyrjftut eitoi. evSijXov ovv,

oog, ixeivov xuTOOQ&ooxoTog, u StuvoeZrut, fiuotXevg ftev ixeZvog
eoTUi y.ui fiaatXiSi rij kftfj SvyuTQi ovvotxoov , iyoo Sh nuTijo
Y.WSpaoriJoov xai xijv uQ/ijv ovftfteQiZ,6ftevog uvTotg y.ui ini fte 5

yu /jxoov y.ui So£rjg y.ui nXomov y.ui neQtcpuveiug. dXXu %u
Auuttqu tuvtu xut aefivu , uneQ tT£QCp nuvrt %oo rjQxeouv uv
eig evSo'S,iuv , iftoi toov nuQOvroov unoSeovTu cpuiveTui noXXcjj.
DtJj yuQ eig puotXeag evvoiu xui nioTei y.u&uQu ix nQWTijg

rjXtxiug ovvToucpeig, fiuXXov uv fiovXoifirjv ixeivotg avvoovio.
y.uy.onQuyetVy ij ToZg inifiovXevovoi nQOo&iftevog , %oov nQooToov
Ttftaov xui SoiQeoov nuQ' ixeivotg unoXuvetv. neQt fthv ovv

rov fieyuXov Sofiea%ixov oou t£ nuTQiuQ/jj xui ToZg ifioZg
dSeXcpoZg xai roZg uXXoig eiQrjTui , nuvru ovvotSu oog aXij&ij,
xui jifgi ovSevbg exeivoov ah nQoaijxov dficpiftuXXetv, uXX* ifioif^
TieideoSui nuv%a uxQtfioog into%uftevcp. ei Si oot ruvta nQog
P. ^8dn6Sei§iv toov eiqijfievoov dodevij SoxeZ , uXX' ixeZvo 0$ nei-
{re%oo nuvToog %6 firj fie%Qtu %tva neQi oov xui toov nuiSoov
xbv uv&Qoonov StuvoeZo&ut. aov yuQ nQiv ivS-evSe uneX&eZv
rijv d~vyuTSQU tw acp vlcp xui ftuotXeZ nQog ydfiov xotvooviav20
ovvunTeiv xuTuvuyxuôvarjg , ovx rj&eXrt oev ixeZvog , dXX' eig
eoneQug inuvoSov uvefiuXXeTO %ijv nQu'S,tv. rjo/v-
%r)v ix Tijg
%e%o yuq fieTu joauvTug dnoSet"S,etg rijg eig ixeZvov evfteveiug
5. CVftfltTQl£dfiSVOS P.
nemo Unde quae omnibus nota sunt, ncgare me

utique ignorat.
uon Mauifcstum est itaque, si quocl cupit, bene processerit,
decet. ,
illum imperatorem gnatam meam imperatriccm

,
me imperatorum ,
patiem iiuperii consortem et illustri gloria, maguis opibus ac spien-

dore futurum. Atqui cgo claritates istas et augustos honoies qui ,
cuivis alteri ad celebritatem sufficerent, hoc rerum statu nequa-

quam convenire arbitror. Nam cum a prima aetate fide non fucata
imperatoribus studuerim, malim illis adhaerendo in miserias ct
aerumnas incidere quam cum insidiatoribus faciendo ampfissimos
,
honores et dona adipisci. De magno itaque domestico quae et pa-

triarcha ct fratres mei et alii locuti sunt, onmia certa esse scio ;
et te nihil vocare iu dubiura sed mihi , ut qui singula penitus

,
noverim fidem adiungere par est. Quod si haec ad demonstran-

,
-
dam vcritatem ipfirma videntur: at illud tibi omnino. persuadeat,

homiuem super te filiisque tuis aliquid monstri alere. Elcniin cum
tu sub- discessum de filia ipsius, filio tuo imperatori despondenda
eum urgeres, notuit remque in reditum suum ab occidente reiecit,
Erubcscebat enim post tot argumeuta tuae in se tam eJfusae volun-
tatis hostis apparcre iuicnsissimus, et cui paulo autc guatam ad
HISTORIARUM III. 22. l35
nuQu oov noXsfttcoTUTog dcp&ijvut, xai ov noo fitxoov rfj &V-A-. C. i34i
yuTQi nQog ydftov ovvtjnTS xotvcoviuv , ov ftbvov ûotXsiug

dXXu xai ^cotjg dnoorSQcov. ov yuQ Sr) ixstvo qpaiq Tig uv
vovv sycov, cog nsQtcpuvioTSQOV rj &avftuoitoTSQOV ixsivov vvft-
Bcpiov dyuysG&ai nOTS cpijd-ij Tfi d-vyuTQt. oSev ovSs os Tijg
ccoTtjQiug yQr) xuTUftsXstv, dXXu ndvru nQUTrstv ovv onovSrj

o&sv av yivoiTO intfiovXsvovrog ixsivov nsQtysvio&ut. iyco
Ss xui ooot rtov intcpavsoTSQcov vvv intSrjftovot JBvûvtico ,
ov xQijfiuTu ftovov xui ocoftuTU xui oixsTug, uXXd xui rpvyug

louvTug, ei Ssot, vnsQ ra£v aoi xui rixvoig avftqjSQOVTtov nQOtj-
oofts&u nQofrvftcog.
xfi'. *Eni TOt/TOig toonsQ vno Xvnr/g r) (laoiXig xaTttfiu- C
nTtofrstau rr)v \pvyr)v , xui ftr)9' cog dntoTStv TOtg vno noXXcov
xui ovTcetg u£ioyQScov nQog nioTtv stQrjfuvoig syovau , ftr]d*
iScoots ntOTSvstv ftrjSsftiuv iXXsinovot xuxtug vnSQpoXr)v , iq>'
ixavov noXXu rcov dqjd-uXfttov xuTuyuyovou Suxqvu, snsi&'

toansQ ix Ttjg a&vftiag dvsvsyxovau, ,}
srt ftsv" sq>rj „tcov nQO-
tsqcov syoftut Xoytofitav , xui ov Svvuftat nuQuSe§uo&at cog
dXtJ&rj XUTU flSydXov SoftSOTlXOV SlQtJfliva. flUQTVQOftUlD

Ttt
v.oyuQ tov nuvru ytvcooxovTU xui nQiv yeveo&ut &sov, cog ovSs-
nOTS wrjd-rjv dfieXiaTSQOv ixstvov Siuxsioeo&ut nsQt ifts r) ,
neî ftrjriQU Ttjv iSiuv rj yvrjotcoTUTijv dSsXqirjv , xui tcov /Sa-

ctXicog nuiScov ovy rjTTOv nQOVOtjoeo&ut , r) pJaotXsvg uvTog,
i4- ttîo'xQStj P. et M. , ct£i6-/nsav V. 17. v*n' pro ix t!js

M, n>g.
eommunionem eum imperio et vita exuere. Illud

thori innxisset
,
namque nullus profecto dixerit qui sapil, filiam clariori insigniorive

copulandam existimasse. Quamobrem non tibi salus tua lloccipendenda
est, sed enitendum sedulo, ne te eius insidiae pessumdcnt. Ego
ct quotquot ex nobilioribus nunc Byzantii adsunt, praeter sumptus
etiam oppositus laterum nostrorum et servos nostros vitamque et
sanguinem nostrum, si opus erit, tuae ac liberorum tuorum tuen-
dae dignitati cupide pollicemur.
22. Ob haec imperalrix doloris veluti quibusdam dcmersa flu-
ctibu» , cum non vidcret quomodo pro falso repudiaret, quod a
,
tam multis testibus iisquc locupletibus assevcraretMr, neque quo-

mode crederet supra modum improbis mortalibus diu plorans lar- ,
gifer, ubi se cx moerore collogit , Adhuc ait in pristina opinione , ,
iudicioque persisto nec possum pro veris amplecti, quae adversus

,
magnum domesticum dicta sunt. Testor enira omnia , etiam ante-

quam fiant, coguoscentem Deum putavisse me ab ipso non seeus,
, ,
quam matrem aut sororem germanissimam semper dilectum et eura-

tum iri , et orpbauis imperatoris acq"ue ut ipsum parentero, si su-
1 36 CANTACUZENI
A. C i34 1£t nSQtrjv, ov fiovov xrjv avxov xai (3aoiXi(og noog dXXrjXovq
/uxqov xui dntoxoviievrjv (ftXiuv ivvoovau, uXXu xui xr)v rjfts-

V. 339 xsQav nQoq uvtov. ensi <T uvxoq ovx uXXofriv nofrsv , ij
dsov nuQuyojQOvvxoq eni x(o 'Pw/tuiovq vnd noXittoov ifxyw-
P. 4'9/UW Siucp&siQEO&ut, nQog xotuvxrjv droniuv i'£tjyjrrj Xoytofxoov^
xui ovxooq uSr/.u y.ui fiiutu Stsvorjd-rj, exsivM [xsv &eoq, 6 nuv-
r« uvco&sv icpoooov , xijq intfiovXijq Stxuaut xui xoov nQUxxo-
fiivtov u§iuq nuQuoyotxo xuq dvxtSoostq. iyoo d' vfxtv i/tuv-
xijv xai xixvu intXQinco fxsxu &sbv, iv vn' ixsivtp /xuqxvqi
nuvxu xai Stuvorjods xui nQuxxrjxs vneQ rjfxcov, ooq xdv loovio
TQonov , ov uvToi nQog ifxe xui rixvu , Stuxsiaofxivtp nQoq
v/tuq." ovv nsQiSu/.Qvq xotavxu sinsv , dyvoijou-
ixsivrj /xev
ou , oT xuxcov vno ovxoajuvxiag xuxijviy&rj xui SiufioXijg. 01

<)' vcp' rjSovijg ovSe xuxeystv euvxovg intnXiov Svvrj&ivxeg, rj
^ruyovg siyov, uvuaxuvxsg xui xovg uXXoig, ot xcov ciTiOQQijxoov^J

ixotvcovovv , nuvxu dnayysiXuvxsg, eyvcoouv Sstv firjxixt dia-
/tiXXstv , dXX' 6fxoas nQog xov noXs/iov ycoQStv , fvu fxrj ti
ovfxfiuv xu (xsXsxoo/xsvu xcoXvorj. uvxixu Se xrjv fxsv (irjxiQu
xov (xsyuXov d~of.tEOTiy.ov xui AvSqovixov xov vtov xui xrjv
yvvutxu Mux&uiov xov nQoixov xoov vtoov, iv Bvt,uvxi(p ov-'io

oav xui uvxijv, ojqovquv nsQtOTrjouvTsg, hpvXuxxov oixot Siu-
xQifiovxug. Anoxuvxov Se to^ nuQuxot/xooiievov uQyoVTU Bv-

t,uvTi'ov dnoSsi\-avxsg , ixiXsvov xov noXs/xov xtvelv, b&ev av
23. ixelsvsy P.
peresset ,
prospecturum ; dum non solum , qui ipsi cum eodem
imperatore fuit amor mutuus isque ob excellentiam vix credibilis,
sed nostrum quoque in ipsum amorem reputarem. Quia vero
non nisi Deo permittente , ut Romani videlicet beliis iutestiuis
inler se mactent , tam nefandas cogitationes suscepit , et tam
scelerata et tyrannica sibi proposuit; iilum caeleste numen omnia
e subiimi intuens , ut insidiatorem iudicet et pro talibus au-
sis dignam mercedem retribuat. Ego me ipsam iiberosque meos
secundum Deum vobis commendo ; quo teste omnia pro nobis et
cogitate et facite qui quo paclo vos me et filios meos habueritis,
,
eodem pacto vos tractaverit. Haec illa uberrimo cum iletu elocuta
est , iguorans misera., quo malorum a sycop"hantis et calumniatori-
bus istis redigerstur; qui prae voluptate diutius non se tenentes,
sed ut primum licuit exsurgentes ad populares conspirationis om-
,
nia perfcrunt. JNon procrastinandum , scd bellum a proximo com-

parandum decernunt ne quid intervcniens cogitata dissipet. Mox
:
magni domestici malrem cum Autlronico nepote et uxorem Matlhaei

nepotis senioris , quae et ipsa tum crat Byzantii, circumiecta domui
custodia, iuclusas dctiucnt; Apocauchum urbi prachciunt , bcllum,
uude consulliusputet, auspicari iubent; quod ctiam ante diem viu.
uvifp Soxoirj fteXriov. xai rjgyeTO 6 noXe/wg ugyo/ievov 'O-A.C. 34* 1
xicofigiov. 'Anbxavxog Se Tovg iv Xoyw uuXiotu ndvrag eii-C
Scbg ovx uv uvuoyouivovg vn ixeivov ayeoSui, eyvco Sitv

tov drjuov iged-i%eiv ngbg t6v noXeitov, ov ubvov uXoycog ngu;
Snuv otlovv gpegouevov xigdovg evexu bXiyov, uXXu xai gaSi-
tog vnoxeiobuevov Totg ngooTuy/iaoiv ixeivov. xai ngcoxu /tev
unogovg xtvug xai XdXovg negiiorrjoev euvTw, eToi/xcog eyov-
xug vnb neviag xai tcov SeivoxuTtov xuxuxoX/tuv. eneixu Sv
ixeivcov xbv Srj/tov ovvxugd'S,ug xui nXij&og inuyuybuevog no-
\oXv, ngbg xrjv oixiuv ugptxxo Tr]v fieydXov Soueoxixov xai
Siugndt,eiv ixiXeve xu bvxu xai Tr]v oixiuv xaxuoxgegpeiv. o*
Se tcov ovveoxevao/tivcov ovveiSbxeg /urjSev xai Tr)v /teydXov

So/teoxixov Svva/itv xaxenxrjyoTeg eTL, (liygL /tev uvXrjg ngo-
ijX&ov , ennd* eoTrjouv, unogovuevoi ngbg o,tl TgdncovTUi.D
x^xrjg ueydXov doueoTixov Se /trjTgbg uvcoSev ix tcov oixrjuaTcov
Tr)v ugpiS,iv uvtcov nvv&uvo/uivrjg o, ti eXrj, ocogpgbvcog ixetvoi
y.ai ovveTcog , uyvoetv /tev igp' o, tl , egpuouv, xXrj&etev • vvvi

Se yvbvxeg, uvuycogetv , ur) xoLovxoig imyeigetv xoX/icovxeg.
ol /tev ovv, xrjg /teydXov SoueoTixov /irjTgbg ydgtxag uvxotg
zoouoXoyovorjg xrjg eig avTrjv uiSovg , ixet&ev uveycogovv xai
SteXvovro xut oixovg. nuTgidgyrjg Se xai fj ovvco/iooiu,
inei jur) xutu vovv uvTotg fj tov Srj/tov xivrjotg ixeXevxa ,
ngbg xovg iniTrjSeicog eyovTag irgdnovro tw /teydXto Soue-
i. tiydor} M. mg. pro do%ou£vov.
Idus Octobres coeptum est. Verum cum Apocauchus maxirae cives

primarios oranes cluctum suum recusaturos sciret, vulgus ad arma
concitandum censuit: quod
et temere parvi compendii gratia quo-
vis rapiatur , etiam iussis eius se subderet. Ac primum
et facile
quidem quosdam egentes et liugua niraium proraptos pro stipatori-
bus sjbi delegit, paratos ad consolaudam mendicitatem suam nihil
non audere , quantumvis scelestum ac nefarium. Deinde per eos
piebe conterrita, cura magna multitudine ad aedes magni domestici
progreditur , mandans, uti eas diripiaut ac disturbent. Qui sutela-
rum et machinatiouura inter conspiratos nescii et etiamnum dome-
stici potentiam formidantes , atrio tenus processerunt Tum con-
stiterunt , haerentes, quo se verterent. Matre magni domestici de
caeuaculo sciscitanle, quid adveutus eorum sibi vellet: illi modeste
ac prudenter, se uescisse , quam ad rem vocati essent; nunc co-
gnovisse et recedere , quod tale facinus eorum audacia reformidet.
Qua gratias ob sui reverentiara agente, douiura quisquc suam abs-
cesserunt. Patriarcha et couiurati, quia plebeculae raotus alitcr.
exierat , quain volcbant ad raagni doraestici studiosos ac uecessa-
,
fios se couvcrlerunt: et quosdam codem dic comprehensos , in cu-

l38 CAJNTACUZENJ "^ '•
A.C. rtôrr/.cp , y.ui rtvug XQarijaavreg uvd-rjfteQOv , ivi&eaav ojqovqos

P.foo xai du'iQ7iat,Qv rug ovoiug. el d's Xotnoi aqug uvrovg bocov-
reg iv yQ(p xtvdvvov xu&eorcorug rjorj xul Seiouvreg ftr) xul
,
uvroi xuruay ed-evreg fivQtotg nQoanuXuiacoat xuxoeg (xotvr)

,
yuQ ev&vg navcoXedQta rcov fteydXov dofteorixov qiXcov xure-S

rr)v rov ILoQqvQoysvvrjrov nQOauyoQSvoftivrjv nv-
tprjqtad-rj,)
XiSu diarefiovreg , (rjauv ds dvo xui reaouQuxovru rbv uQtd--

fioVj) 'AnsXftsvs nQog rr)v nQu'S,tv rjyovftivov , og tcov oixeio-
rdrcov rcp fteydXcp dofisorixcp rt v, e'S,co rstycov iyevovro Bvtuv-
riov. inei 8e rcov nQoaSoxcoftivcov unrjXXdrrovTO Setvcav- ,10
ibbxst Setv nQeofietav noteto&ut nQag rr)v fiuotXtdu, rovxo
ftsv vnsQ rtov xu-
TeroXftrjftevcov nuQutrovfievoi, cog ov dtd
B xiuv , dXXu dtiauvreg rbv xivSvvov roXftrjoutsv , tovto Ss xui
\.3ôSebftevot avrijg, cog, ei nuQuoyono avyyvcbftrjv, inuvrjôvreg
nQog rug oixtug. iSeSisouv yuQ, ftr) , xuirot nQog dvdyxrjviS
eig rotavia av veXu&ivrsg , xui nuQu ftsyuXcp Sofiearixco rcov
reroXfirtiusvcov evexa cog vscoTSQt%ovrsg sv&vvoivto. inei Ss
xotuvru eSo^s , rbv K.uvruxovt,rjvbv unoXs'E,dftsvot NixrjqoQOV,
og st,dSsXqog rw ftsydXcp Softsorixcp rjv, xui TufiuXuv , ovnco
fiiy.Qi tots rw ftsydXcp Softsorixcp noXifttov avaSsSetyftivovzo
quveQcog, uXX' srt TOte ixsivov qiXotg avve'£sTuXsa&ut Soxovv-
%u , niftnovai nQog fiuotXiSu. inei Ss uqixovro , TufjuXug
Cfthv, oia Sij ru unoQQrjru ixeivotg ovvstScog, rcov rs SiuSquv-
rcov untariuv xurrjyoQSt nQoquvcog xui xurd ftsydXoy Softs-
axixov Ta tau rotg aXXotg Xsycov, iSbxst u'^t6yQecog eig m'axtv25>
stodiam inimiscrunt, eorum facultatibus in- praedam concessis. Ce-

teri periculo iam proximos cernentes timentesque , ne et ipsi
se
comprehensi , sexcentis malis exercerentur (statim enim consensu
amicos magni tlomestici extremo exitio damnaverant) per portulam,
quae Porphyrogeniti appellatur, viam seeantes, (erant autem duo et
quadraginta, Apelmene duce, magni domestki familiarissimo,) By-
zantio excesserunt. Securi iam malorum legationem ad impera- ,
tricem destinandam censent partim audaciae culpam d^precaturi,

>
quod solo timore periculi, non malo animo id fecissent; partim ve-
niam ipsam rogaturi , qua domum redire liceret. Erant enim in
metu, ne, quamvis istuc necessitate coacti fuissent, a magno do-
mcstico nihilo minus pro rerum novarum cupidis reprehenderentur.
Hoc statuto Nicephorum Cantacuzenum , magni domestici patrue-
,
lem et Gabalam , qui nondum usque ad illam horam apertum se

,
eius inimicum declaraverat, sed adhuc amicus apparebat, ad impe-

ratricem mittunt. Ibi Gabalas, ut unus de coniuratis omnium gna-
rns , et fugitivorum infidelitatem aperte accusare et contra magnum
domesticum eadem , quae ceteri , effundere. Imperatrici fidem me-
HISTORIARUM III. 23. l $9
A.C.i34i
(JaoiXiSt. xui naTQtdoyr] xai Totg uXXotg cpaveQcog ovvtstu-
yfisvog, to ys sig wvtov rjxov ovSsv ^fteXet
tcov xutu fteya-
Xov Softeouxov nQUTTOftsvcov. o&ev xui Tt)g sig flaoiXiSa sv-

to nQCOTOoepuoTOv a&mfia eiXtjcpsi /Qovco Ss
voiag ufrXov , ,
Svotsqov xui to fteydXov XoyoShov. NtxtjcpoQog Ss 6 Kav-

Tay.ovZrjvog iv SeoftcoTt]Qi'(o xuTu/XeieTUt.
y.y. 01 cpvydSeg (isvroi ys ixetvoi , inei tcov nQeofiecov D

tov fiiv env&ovTO eiQyftivov, TufiuXuv Ss Totg fieydXco Softe-
oti/.m noXeuovoi ovvTSTuyftsvov cpuveQcog, unoyvovreg Tt)v ind-
xovodov, eig JtSvfiOTeiyov naQU tov ftsyuv Sousotixov dcptxvovv-
tui y.ui tu yeyevrjfxeva ndvTu unuyysXXovoi xai tov noXeftovP. 421
tov xextvt]ftsvov nQog uvtov. 6 Ss niOTSveiv ovx TjfiovXeTO
Stu tcov unuyysXXoftivcov tt)v uTOniav. dXX' costo avTOvg ti

(iuotXiSt nQOOxsy.QOvxoTag SluSquvui, Ssiouvrug xov xtvSv-
i5vov, xui ovvrjOQOvvTug savTotg, toluvtu (iuoiXiSog xuTaxpev-
Seod-uc. ftt]Ss yuQ uv noTe ixeivtjv iv tooovtm xqovm toluv-
Tt]v vnooTtjvut Tt)v fteTUf3oXt)v. ofrev xai Stevoeho, TOvg sv
cpvydSug uvfrtg eig Bvûvtlov xui u/.ovTug sxnsitnsiv , sX tv

puotXidi nQOoxey.QOvxuoi , Sixug vcpiôvTug u%iug. uvTog Ss
zonoog ttjv eig tt)v sonsQuv sxoTQaTsiuv rjSt] nuQeoxevuofiivog
10 v, efieXXev EQyov r/St] eyeofrut. cog Ss fieTu fiiuv xui Ssv-
tsquv rjftsQav noXXoi ix Bv'S,uvtiov ucpiyfiivoL tu loa xaiB
avToi unr)yyeXXov Totg cpvydotv, iSoxei Setv neQtfieivuvTa fii-
xqov, nQeopetuv nQog puoiXiSa nSQi tcov nQUTTOfisvtov nifi-
rcri videbatur ; et omnino patriarchac aliisque palam se aggregans,

nihil eorum quae contra magnum domesticum agitarentur, pro sua
,
parte negligebat. Ex quo huius sui erga imperatricem studii prae-

iiiiuin Protosebasti, postea magni logothetae dignitatem accepit. Ni-
cepborus autem Cantacuzenus carcere multatus cst.
23. Fugitivi autem, ut alterum legatorum custodiae mandatum,
Gabalam vero inter domestici hostes nomen suum palam profiteri
audiverunt, reditione desperata, Didymotichum ad eundem dome-
sticum proficiscuntur, acta omnia et bellum in eum susccptum expo-
nuut. Qui tam nova et inexspcctata nolens credere putabat eos, ,
oirensa in quopiam Augusta, periculum fugisse et haec de compa-

cto contra cam confinxisse: nec enim tali tempore sic mutari potu-
isse. Quare eos Byzantiura, quamquam invitos, cogitabat remittere,
ut si quid in imperatiicem peccavissent, id debilis poenis expiarent.
Ipse vero ad expeditionem occidentalem iam instructus, ita volebat
! rem aggredi. Sed ubi post unum alterumve diem multi Byzantio
superveuientes, eadem cum fugitivis retulerunt , paululum subsi-
stcndum legationemque ad imperatricemmittendam iudicavit. Itaque
pracfcctuin Gaurae monastcrio , virum virtuti deditum et politicis
i4o CANTACUZENI
C. i^^msiv. xai rov Tt)g Tuvqu, fiovtjg fjyovfisvov dnoXs'S,ufitvog ,
uv6qu uosTtjg dvTinoiovfisvov xui noXnLxoTg nQayfittOiv 6/lll-
Xslv MyovTu iniTtjdsicog , y.ui 2yovQonovXov ix tcov oIxstcov

uvtov, gvvstov ts ufia xui Svvufisvov UTiTuiGTvog tu uuq'
£Xutsq(OV unuyyiXXsiv c$LunQSofisv6fisva , nQog âoiXidu sig$
BvXûvtiov ixnifinsi. xui nQCOTtt fisv OQxoig inioTOVTO, tog
ovosv uvTtu tcov xaTrjyoQtjfiivcov avvsidsif] , snsiTtt idciTO
fir) tcov ohyw nQOTSQOv ini tov nttTQidoyov nQog dXXrjXovg
V. Z!\i civToTg ysysvtjfiivcov oqxcov ixXu&iG&ai , fu]Sh iQr)fit]v uvtov
C xuTuiprjcpiGaod-ai , TOlg GvxocfdvTUig nsid-ofiivrjv fiovoig, uXX' t(*
ini Sixtjv xuXsTv xa,i tcov iyxXtjfiuTcov sXsyyov noisTo&ai. av-
TOV yaQ SLVttL nUQSGXSVUGflSVOV T(~) XttTtyyOQOVVTl nUVTV av-
TLXud^LGTttod-ttL UQOg SlXt]V, zoig Sh ixnsficpdsToi nQio^sov
nQO&sofiiuv yfiSQoov nuQsiysTO , boryv wsto uqxsgslv fiuoiXiSL,
(ogts nsQi tgov nttQOvroov Gxsxfjttfxivrjv dxQificog dnoXoyiuvi^
unoSovvuL , iv si fisv Ofiov tu XvaiTsXr) xui Sixuiu nQUTTSLV
^Qtjfiiv?] , Slxuot^qlov xa&iZoi xui Tt)v dnoSsiîv tcov Xsyofii-
Vtov dnuLToit] , OTiQyrj t« ixpnytpLGfiiva xui uvTog, onoTu noz'
uv rj, noXvnQuyfcovcov firjShv, iva xai r) nQOoSoxtOftivr] tov avy-
ysvixov noXifiov cpXo'% dnof.iuQuv&ij. uv d' uyvtofiovoit] xai-<*
D firj fiovXoiTO tu. Sixuiu nOLSiv , uXX' rj fitjSuficog Tr)v i'§STUGiv
UviyOLTO 7] TOV XttlQOV VnSQTl&Sflivr], SlttXQOVOLTO avTOvg fis-
T(t nQO&sofiiav , tov &sov Tt)g dSixiug xai av~
Tt)v SLQr]fiivr]V
tov liuqtvqu nQOGTt]odfisvog} a dv avup t€ xui ToTg ovvovoiv
19. IV tj nQQOcfoxco/j.ivtj P.
negotiis obeundis idoneum , delegit eumque cum ministro eiua

Sguropulo hoininc non stulto et qui legationem dextre ac diserte
,
posset exponere et referre , ad imperatricem Byzantium legat. Ac

primum quidem iureiurando affirmat, se nullius , quorum accusa-
retur, sibi esse conscium. Deinde orat, ne obliviscatur, quac nuper
praesente patriarcha vicissim iurasset, neve se inauditum , sycophan-
tarum tantummodo vocibus permota, reuin pronuutiet, sed in iudi-
cium vocet , ubi crimina sibi imposita demoustrentur se enim pa- ;
ratum, cuivis accusatori apud legitimos iudices respondere. Lega-

tis certum dierum numerum praefixit, quot imperatrici sufiicereut,
ut, re praesenti diligenter considerata ac perpensa, responsum da-
ret: ut , si commode ac iuste secum agere volens, iudicium consti-
tueret et delationum probationes exigeret , sententiam iudicum qua-
leincumque absque omni curiositate boni consuleret et civilis belli,
quod exspectabatur , incendkun ne erumperet. Sin se improbuni
duceret et quod iustitia postularct , facere nollet et aut nullam in-
quisitionem pateretur aut tempus ducens , ultra dcfinitum eos mo-
,
raictur, Dco iniiiriaruio, teste appellato, quac i,u rem suani. suoruin,-
HISTOUIARUM III. 23. l4*
otoiTO XvoLTsXrjosiv nouTTSiv. 7iQiv Ss (xrjSsv xweTv rcov xa-A.C. i34»

&sotc6tcov , xuv uuvt' uvco xui xutco yivdfieva OQCorj. ol fisv
OVV 7lQ€G(i£ig OVTCO nQOOTSTUyflSVOL TIQUTTUV , S^SOUV JlSv-

(xotsi/ov. inei Ss eig 2rjXv@Qiuv tjxov, ol ix rrjg nuQuxoi-
5/xcoftivov oixiug ivrvyovTsg xui 1'nnovg SiuQnuouvreg xui Trjv
uXXtjv dnooxevrjv , uvTOvg eiyov iv cpQOVQu. dyyeX&evTcov Ss
xotg iv ^JiSvfiOTsiycp rcov neQi rovg nQeopeig TeToXfirjfievcov ,
oi ftsv uXXol nuvTeg iSvoysQuivov ov fieTQicog xui ovS' uvs-P. \%i
xtov t)yovvTO t ovtco nuQU cpuvXcov ini firjSsfiiu nQOcpuoet nQO-
ionrjXuxi%eo&uL uv&Qconcov. 6 (isyug Ss So(isoTixog naQtjvei (tr)
(xiXQOxpvyetv. uvTog ovx in uyu&co rd

oieofruL /xsv yctQ xui
xoluvtu TeXevTrjoeiv, aXXd (isyuXcov soso&ul nQuyftuTCOv vno-
&soeig. Setv Ss Oftcog rotg nuQct ocpiaiv avTotg ififisvsiv
ixprjcpiofiivoig xai fir/Ssv vecoTeoiêiv nQiv rr]v nQofreofiiuv

iSrjxeiv. ov yuQ dya&bv rotg nuQU ocpioL xsxQifisvoig ivuvTia
nQUTTeLv. dv Si tl naQu Soûv xui Totg ^fieTSQOig nQeofieot
avfiê^rjxe , d-uvfiuoTOv ovSsv. rcjj yuQ nuvra toX(icovtl nct-
Quxoifxcofisvci) xui oixsTULg ovSs tu toluvtu slvul uveniyei-

qijtu nQOorjxev. ov Sr) Sixuiov , ra rotg uXXoig dvoijTcog xul
zo&Qaoscog roXfirj&svTu, rfj fiuoiXiSi , nQog rjv rjftetg rr)v nQe-B
ofieluv nenoujfiefru , Xoyi%eod-uL* ciXXcog ts ei fisv ixeivrj rd
Ssovru noiovou, GVficpeQOVTcog fiovXevoeTui nSQi Ttov bXcov xui
tov nQooSoxcofxsvov noXefxov SiuXvoet , tog fttjSsv ovtu tu ys-
ysvrjfxsva nSQiiServ nQoaijxov. uv <T, o (xr) ysvono, nQog ftsi-
que fore arbitrarctur, ea transigeret ; prius quae constituta sint,

etiamsi omnia sursum ac deorsum miscerentur, non moturum. Cuiw
his mandatis legati Didymoticho egredientes, ubi Selybriae propin-
quarunt, a domesticis Apocauchi , in quos inciderant, equis sarci-
nisque spoliati et in custodiam contrusi sunt. Didymotichum tara
ncfario facinore nuntiato, ceteri quidem omnes non parum indignari,
et minime ferendum ducere, a vilissimis hominibus tam foede sine
ulla causa multari. At magnus domesticus eos admoncre , ne id
imbecillius ferrent; se quoque existimare , non bene illis id even-
turum et maguarum rerum esse quaedam fundamenta ac prooemia.
Perstandum tamen in his, quae ipsi decrevissent, et doncc dies prae-
finita illuxisset, nihil novandum. Non enim cxpedire, contra suam
ipsius sententiam venire. Quod si quid praeter opinioncm etiam
nostris legatis accidit, nihil mirum. Kam praefecto cubiculi et ser-
vis eius audentibus omnia, qui tandem conveniebat, non etiam hoc
auderc? Proinde quae alii stulte et confidenter admiscrunt, ea im-
pcratrici , ad qunm legatos misimus adscribere iniustum est. Ad
,
haec, si ipsa pro munere stio surninae rci publicae consuluerit et

beilum immincus discusscrit , tum quac iacta sunt , pro nullius
1^1 CANTACUZENI
A.C. i34 1 tova rr)v uroniuv s£a/&oooi, toV rjSrj nsQi roov /xeyioroov rj-
/itv, ov neoi roiovroov , nQoxsiosrui oxonstv ooor i'§ u/i(po-

riQoov Sst roov ysysvrj/iivoov xaraopQovstv xai /ir) oog nsQi ti-
voov dvuyxaioov doQvfisto&ui." ixstvog /lisv Sr) roiuvru sinoov,
xurinuvos rr)v ruQa/r)v, ndvroov svû/xivoov sig uyu&ov, wo-5
CnSQ siQtjy.sv avrbg, dnofiuivsiv ru uuqovtu, xai /ir) ooonsQ
ix roov nQUTTO/iiivoov uvayxdôviai oio/d^so&ai uvioi. ovtoo
/xsv ovv ixstvoi xutsotHXovto rov &OQvfistod'ai. fiuoihig S'
insi /au&ol ru nsî rovg nQioftsig siQyuo/iivu , nQog OQyrjv
rs inoistro xui ixilsvsv dnoSovrag r« SirjQnuo/iivu uysiv 10
nQOg uvrrjv. insi Sh rj/frrjouv , nuiQiuQ/ov rs xui roov Xoi-
txoov ovyxlrjr r/.oov nuQOvroov , ini rijg fiaoiXiSog rovg Xoyovg
rrjg nQsafisiag inoiovvro xai ovSslg in ovSsvi roov dîov/ii-
voov inrjys /li/irpiv , dXX' iSoxovv nuoi Sixuiu nQsafisvsiv.
iSiovrOTS xui fiuoiXiSog xui nuTQiaQ/ov ol nQSofisvrui, /xr) /iiX-i5
Xsiv nSQi nQuy/idroov uvuyxuioov , dXXu ra/stav rr)v Sioo&oo-
ow noistodui. i] Ss rjv yQa/i/iuoi rov /xiyuv So/iiaTixov sig
jySixuorrjQiov xaXstv. in/ioovro rs Suvarov savrotg, si /iij nu-
Y,^^QioTai u/jlu rro ru yQU/x/iuru Xafistv. ol /isv ovv uXXoi nuv-
rsg tjov/ittv rt yov. 'yLnbxavxog Ss Ssioug, /xr) rj fiaoiXig nQogio
rr)v d§ioootv oog Sr/.aiav dniSovoa , im\prj(piorjrav rr)v di-
xrjv , xtti nQ()g rw /irjSsv aviog rjvvxivui rdov ioxuiooQrj/iivoov
xai avrijg aonrjQiag unoorsQrfifi , syvoo Sstv iiajxoirjii. /Qrj-
21. Sixaia P. et M. , dixaiav V.
momenti clccebit.
factis Sin, quod absit
habere in maioribus im- ,
probi tum non de parvis sed de maximis consultabimus.

fuerint, ,
Quapropter tum hanc, tum illam ob causam , quae facta sunt, con-
temnenda ncc tamquam de singularibus molestiam capientlam aio.
,
Haec ubi dixit, tumultum sedavit, omnibus optantibus ut quem- ,
admodum dixerat, rcs bene verteret: non, ut ex anteactis conie-

ctare ipsi cogebantur. Tumultuantcs ita compescuit. Imperatrix, ut
primum legatos esse violatos didicit, graviter tulit iussitque rapto-
res spolia reddere et ad se deportare. Tum patriarcha reliquisque
optimatibus et Augusta coram praesentibus, legati suo munere per—
functi sunt, cunctis quae petebantur, ut aequa approbantibus. Ro-
,
gabant autem illam et patriarcham legati ne in rebus tam magni ,
momenti tempus eximerent sed celeriter emendalionem atlhibcrent.

,
Si litteris magnum domesticum ad tribunal citarent, nisi simulatque

eas acccpisset, advolaret , se, quin capite punirentur, non recusa-
turos aiebant. Hic omnes conticucrunt. Apocauchus tamen solici-
tus ne imperatrix petitionem ut aequam respiciens , iuclicium de-
,
cerneret, et cum hoc, quod consiliorum suorum pravitate nihil

promovisset, ipse etiam vita multaretur, temeritate et impudentia.
IIISTORIARUM III. 23. '43
guo&ui entxuiQov , cog St ixsivr/g Svvrjao/tsvog dvuTQSxpui xui A. C-i34»
ovyysui xovg nsQi siQrjvr/g Xoyovg. xai dvuoxug sv&vg xov
gwsSqiov xui xfj ystQi xuTuosioug atconr]v, tiqiv ri nQOStnsiv rj
rijv aixiuv, i'§ r/g sig xoiuvxu coqu^to, nooo&stvut noXXug xuxu P. 4 2 ^ ,
5/tsyuXov So/isotixov vftQStg Sts^st, noXs/aov xotvov xui untoxov

fiuatXsvotv, sntoQxov xs xui ysvdo/tsvov cog xu noXXu xuXcov, xul
tsXsvtulov sig uioyQug xui dvtXsv&SQOvg xuTsXrt ysv iniTt/tiug»
iycov Se nsQi uitov noXXovg 6/ioicog ts v^QWTug xui nQog nuv
dvatSeiag ycoQstv exoi/xcog naQSOxsvaa/tsvovg, ixiXsvsv SQSoys-
loXftv zovg nQSopstg. xui xov ptovuyov /tev unxoptsvot &Quoicog „o
xov KuvxaxovCtjVOv nuxQtuQyrjg" insfiocov „ovxooi," yQtoxe-
/muixxrjv xui vnoxQtxr]v xuixotuvxu uttu SetvoxeQU nooouyooev-
ovTsg. SyovQonovXov ts 6/iot'cog noXXu nsotv^QiouvTsg xui XotSo-
Qrjou/ievot, etxa dftcpoTSQOvg, eig rjv i'S> evti> ovxo oixiuv, irpQOv-
x5qovv dnQotxovg. (iuoiXig Se , etxe xui avxr) noog xu nenoa-B
y/tiva /ir/Sev uyavuxxovaa , sIts rjSr/ xui dvuoxiXXetv xug tcov
gtugiuQovtcov OQ/iug ov Svvuuivr/ , rjveyxe oiyfi. ol Se tcov
nQuy/taTcov uoyovrsg xfj ptsyuXov So/isotixov /irjTQi xutu Trpv
oixiuv Stuyovorj u/ta xco iyyovco IdvSoovixrp nXsiovu ts rpQOV-
20 pai> irpioTOW xui dorpuXiozsQOV iTr/oow. insi Se 6 noXe/uog

iv BvtuVTirp rt Srj Xu/tnQcZg dvrjrp&rj, iSoxet Sstv xui tuq uX-
Xug noXstg xui ptsi%ovg xui iXuooovg nQoasTUtQi%so&at nei-
n. xQiotsni/ixTtjv M. mg. ai. Xce/inoQs P.
quibus cle pace sermones confundere atque evertere posset, oppor-

tune usurum se existimavit. Et illico in consessu surgens manu-
que silenlium indicens priusquam praefaretur aut causam adduce-
,
ret, ob quam buc ferretur muita adversus magnum domesticum

,
maledicta cougerebat, commuuem hostem imperatoribus infidum, ,
periurum, mendaciloquum nominans tandemque in foeda et illibe-

ralia convicia desinens. Et quia comites habebat, sibi maledicen-
tia similes et ad omnem inverecundiam proicctos imperavit illis in ,
legatos torquere scommata. Ac monachum quidem impudenter la-

cerantes, acclamabant hic est Cantacuzeni patriarcha, illusor Chri-
:
sti et hypocrita , et aliis demum contumeliosioribus vocabulis eum

proscindebaut. Sguropulum quoque variis probris perquam iniuriose
lacerabant. Deinde ambos in aedibus ubi diversabantur, ita cu- ,
stodierunt, ut egredi nusquam possent At imperatrix , au quia

horum illi etiam nihil dolebat, an quia seditiosorum impctns iam
reprimere et coercere non poterat silenlio ista ferebat. Archontes
,
seu primores illi in quorum manibus iam erat res publica ma-
, ,
trem magui domestici cum nepote Andronico domi inclusam, aucta

custodia, tutius servabant, Ubi belli flamma Byzantii iam emicuit,
alias quoque urbes., maiores minoresque ad eius societatem dedita ,
opera traducere oportere iudicatum est. Ergo ad omnes imperatoriae

i44 CANTACUZENl
A.C. 1 34 > Quo&at. yQuqjetai Srj nnog ndoag yodftjuata fJaotXtxd , xe-
C Xevovta tbv ftiyav SofiioTtxov noXifitov rjyetoSui, xai firjSe-
fxiuv Si/eo&uL iniSrjfiovvTu , dXXd nuvri a&iveL noXeftetv xai
dtacp&eioeiv. (og Ss xai tuvtu rjyyiXXeTO tm fieyuXco Softe-
atixco xui Tiva tcav yQafiftdtcov ixOfiiC,eto eig dnoSetS,tv ivao-5
yrj tcov Xeyoftivcov, idoovpetTO fisv oqjodgtog rjSrj xai ixvftui-
veto trjv vjvyrjv xui avtbg xai ol avvovteg. ovSev ftivtot
xai avtoi vecoTeQit,etv IneyeiQOvv , trjv nood-eoiiiuv neotfxivov-
teg, uTOnov rjyovfievot nod ixeivrjg ti toXftav. inei Se rjxov-

arjg ol ts noiofietg nuQrjouv ovSuftov xui ovTe yodfifiuotv ,\o
ovte firjv Xoyotg rjSvvrftrjouv S/jXa &iodut td yeyevrjftivu vnb
tov qpQOvoetoiraL docpuXcog , oool tcov avyxXrjtLxcov nuQtjoav
iv ^JtSvftbteiyco xai rjyefioveg tijg otQuttug cifta nQog tbv fii-
Dyuv So/uiotixov iX&ovteg, ftrjxixL fiiXXetv ovveftovXevov, wg

ndorjg nQOcpdoecog rjSrj neQtrjQrjfiivrjg, dXXd oxe xpafiivovg i'§e v- 1
aioxetv , bdev uv eirj xui uvioVg nOQtQeofraL trjv acotrjQiav.
tco S' iSbxovv ftev td XvotteXovvtu ovftftovXevetv. ovSs yuQ,

(JuoiXiSog xui tcov neQi uvtrjv, u XvotreXeVv uvTOtg iv6fttt,ov,
nQuitovttov , uvtovg UQyovg nQoarjxeiv coeto xad-tjo&uL. eiL
ys ftrjv otoftevog eoeo&ui ttvu ftetuôXrjv xui xutuXvoiv tovq.o

noXiftov , nuQexdXeL tovg avvovtag firj fHXQOxjJvyeVv, firjS*
,
dqpoQfiug nuQiyeiv tco noXifico.

P. 424 *<f« 'OXiyatg Ss vateQov rjfiiQutg rjxe nQog uvtbv i/.
V.ZfiBvûvriov ix tcov trjg fiuotXiSbg oixstcov T^vQaxr/g (ovo-
5. yqafifidtoiv M. t nQayfidtcuv P.
transmittuntur epistolae , quibus praecipilur, magnuni domesticumt

hostis loco liabeant ad se venientem nulla excipiat nervis omni-
: :
bus ei resistant cumque disperdant Hacc ut illi nuntiata snnt et

ad luculentam confirmationem aliquod huiusmodi cpistolac apportatae,
cum suis nimiopere conturbatus, curarum aestu fluctuavit ; nihil
tamen novi tentarunt , diem oratoribus reversuris praefinitam prae-
stolantes, indecorum rati , prius quidquam inceptare. Ea ubi affuit,
nec lcgati usquam comparerent et neque littefis, neque internuntiis',
quae acta essent , signifkare possent, propterea quod caute custo-
diebantur: quotquot optimates Didyrnotichi versabantur et dnces
item exercitus simul ad magnum domesticum adeuntes, auctores
erant, ne procrastinaret omni iam praetextu sublato, et de ipsorum
,
etiam salute incolumitateque cogitaret. Placuit consilium. Cuin

enim imperatrix cum factione sua utilitates suas curaret , haud ille
sibi sedendum arbitrabatur. JSihilo minus aliquam adhuc conversio -
nem bcllique sperans suos ne animis concidercnt

dissolutionem ,
neve bellum irritarent, hortabatur.

24. Paucis post diebus ex aulicis impcratricis Cyriacus Byzaa-
HISTORIARUM III. 24. l4$
fiaa/uivog, yQUfcftaTu qjiQCOv, u sxiXevsy avxbv unoaybfctvov A.C. i34i
tcov nQuyftdzcov oixot StuzQtfisiv y.ai firjSe rrjg JcSvfcoTStyov
nvXrjg iîivui, uyQcg uv uvrrj xprjqiorjTut tisqc uvzov, o,zt «Vb
Soxrj. rr)v uiziuv Ss tcov siQrjftsvcov ovx iv rw nuobvTt Srj-
SXrjv eXsys notrjoso&ut , uXX' votsqov bXiyto uvtco zs xui nu~

oiv av ysvso&ut quvsQuv. uqcv Ss t« yQUfiftuTU tuvtc yQu-
qjrjvat szsqu iyQuqovzo, rov nuQuxocficoftsvov vnayoQSvovTog,
nty.Qcag fcsoTu xui vpQStog xui stQcavscug , « excoXvosv rj (iu-
atXig nsfiq&rjvut, ftbXtg nstouoa rovg ayovrag. insi Se uvs-
loytvcooxSTO in ixy.Xr oc'ug , ol fcsv uXXot ndvTsg rr]v tcov ys~
t
yQUftfcsvcov UTOncuv ixnsnXrjyftsvot , unTSod-at ijSrj nuQrjvovv

tov noXiftov xui fir) Stsqd-OQOotv uv&Qconoig tov xuiqov nQO-
tso&ut , XU& ov i'S,sozut StuocoCstv euvzovg. 6 fiiyug Se So- C
fdozcxog ogcov rjSrj t« ngdyfcuzu sig uxfirjv rjxovzu xtvSvvov
i5xui firjxsri StufcsXXsiv xui uvzbg oibfcsvog, izQunszo rjSrj ngbg
to [3ovXsvso&ut y.afr' o,ti ygroTsov uv strj TOtg nguyfcuot
xui uvTOvg. y.ui nQtorog uvTog sig Tr)v fiovXrjv xutuotuvzcov,
sXs$s TOtciSs* „avSQsg ovoTQUTtcoTUt , t« ftsv nuQOvza nQU-
yftuzu sig boov SvoxoXiug xai Tuouyjjg vvv t£ rjxovot xui
20STt fcuXXov fciXXovotv intStSbvut , oftotcog sgSGTt nuot OToyd-
tsG&ut rjfitv. iycb S' si ftsv rj vvv i'i uXXoSanrjg iXdcov rj
>
ScuTQcficov nuQ vfttv, tcov noXXcbv ovSsv uftstvov Stuxsiftsvog
rjyvoovfirjv, slysv uv xtva Xbyov locog, bnotog xbv TQonov xui
i3. atJzovsN.
tio venit cum litteris, quibus imperabatur , ut se abdicaret ac domi

suac privatus viveret, neve extra portam Didymotichi pedem efferret,
quoad ipsa de eo pro arbitrio statuisset. Gausam mandati sui nolle
in praesens patefacere: paulo post ipsi et omnibus manifestam fore.
Antequam autem hae litterae conscriberentur, aliae, Apocaucho di-
ctante, exaratae fuerant, felle contumeliarum et irrisionum plenae:
quas mitti imperahix vetuit, vix eius auctoritate quiescentibus, a
quibus ad mittendum impellebatur. Iilis in conventu apud Didy-
motichum recitatis, ceteri quidem omnes scriptorum absurditate
attoniti, bcllum capessendum ncc perditis hominibus suae salutis
opportunitatem esse condonandam dictitare. At magnus domesticus
iam se inter sacrum saxumque stare videns et nec ipse ultra pro-
latandum censens , ad consilium refert, quid tali praesertim tem-
pore faciendum sit , exquirit ac princeps ipse consilii, hunc in mo-
dura disserit. Quae nunc sit rcrum diflicultas perturbatioque , viri
commilitoncs et quanto afflictior status hic futurus sit omnibus ,
vobis sine discrimine exputare licitum est. Ego vero si aut modo
ex peregrina regione adventarem, aut apud vos degcns , velut uuus
de mcdia plebe ignorarer, esset fortasse, cur mores ingeniumquc
,
Cantacuzenus II. 10
i46 CANTACUZENI
A.C i34 to rjfrog, icp v/tcov Ststysvut. insi S' ix nQcoxqg rt \txiag ayQi
Dvvv ov nao' v/xtv inoXtrsvofirjV ftovov, dkXu y.ai rr)v ^Pcoftui-
(ov do/Jjv Sicoxovv fteru (iuotXiu, i'£ orovnSQ ixstvog xutsot/j
noog uvtvjv , vcp i]g iftov nuotv rt fisXxiovog rj ystQOVog nst-
Qao&at nuQsysoSut tfvuyxuXôfirjv , ovy rt xxov uv ftot ovvsi-S
Ssiijxs xai uvroi rov TQonov , q uvrdgîftuvrco. b&sv ovSs
_tou nQorsQov fiiov nXsiovu noir)oo(tui rov Xoyov^ OQd-cog xai
Stxaicog nsnoltrsvfisvov, nuQ' vfitv iftuvrov dnoSstxvvg , nuv-
ru oucpcog rct q/usTSQu siSooiv. ecog (tev ovv nsQir)v o fiu-
otlevg , ixetvog rs iftoi noXXr)v iv rotg nQuyfiuot nuQsiysroio

P. 4a5r^ QOnr)v xai nuvxa ovy rjxxov rt suvxco xui xu (tsyioxu
insxQsns Sioixetv. iyco xs n)v ioi\v svvpiuv nuQeiy6(irjv xui
onovSijv, oact nQOorjxe rov tptXovftevov noietvt ovSsv iXkeincov*
inei S\ ovxco SoS,av xco xu xfjSs nuvzu Stoixovvxt, i'§ uv&qco-
ncov iyivsxo ixstvog , iyco (iev ovSsv stsqov iXoytt,6(i^v nQOO-i5
r)xetv ifiuvupi rj rrt g eig ixetvov svvoiug Setyftu oucpiorurov
rr)v sig xovg nutSug nQOvoiuv xai fiaoiMSa rr)v ixsivov ya-
ftsrr)v i'£sveyxetv. xai SisxsXsou ys ftsxu rr)v ixsivov rsXev-
rr)v u/qi vvv ovSev rcov Seovrcov naQaXsincov, uXXu xui oco-
V. i/\/\fiurog xui yQrjfiuTcov urpsidcov xui nuvru nQurrcov xui ftrjyu-?.o
Hvcouevog ini w!> ovvStuoc6t,etv ixsivoig rr)v uQyr)v. ov fir)v
ovS' uyQt vvv fiev OQ&cog xai Stxuicog inoXtrsvoftriv, voxsqov
meum vobis cxplicarem. Sed quoniam a primordio aetatis usque

ad boc tempus non solum apud vos vestris legibus institutisque vixi,
sed Romanorum quoque imperium secundum imperatorem rexi, ex.
quo id illc accepit (iu quo coactus sum
, me aut benigniorem aut ,
severiorcm experiuudum praebere omnibus) non minus vos qualis

sim quam cgomet ipse
, co*nitum perspectumque babctis. Quare
,
nec de antcacta vita mea plura dicam ut doccam uimirum me , ,
honeste ac iuste inter vos vixisse quantlo quidem nostra omuia

,
perspicue nostis. Quamdiu igitur superfuit imperator, multo me rcs

imperii gubcrnantem amore prosecutus est nec magis sibi quam ,
,
mibi omnia, quamvis summi momenti regenda permisit. Cui ego ,
in amore ac studio respondebam, nec a mc oflicium ullum dcsi-

derari patiebar, quod qui diligitur, se diligcnti praestare debet
Postquara autcm ille nutu ac voluntate nniversa moderantis Dei
inter bomines esse desiit, id solum negotii credcbam mihi datum,
ut evidentissiraum raci erga ipsum araoris argumentum, solicitudinem
atque curam iu liberos et coniugem eius ederem. Et quidem ab
eius obitu usque huc nihil praetermisi , sed nec corpori meo pecu-
niisve peperci nihilque non feci ct tentavi ut illis imperium con« ,
servarem. Neque vcro cum hactenus pro eo ac debui fidelitcr

iusteque praefucrim, demum magnitudine potestatis inflatus, mihi
Romanum iraperium asserturus et personam istam in imperatoriam
HISTORIARTJM ITI. 24. l47
dh vno rcov nQuy/iuTcov opvoqdsig, s/uXXoy rr]v 'Pco/iaicov uq-.\. C. 1341
yr)v ijituvTrp nsQtnotetv , eig fiuoiXicog cyrj/ia to naQov /ieia-
fiaXcov. nsQi /ihv ydo rov nuosXrjXvd-OTOg avrd ru nQuy/iu-
xu ov/i/iuQTVQr]oeiev av i/ioi, ini dh rcov ioo/isvcov ov dsov
5/iovov rcov (SefiovXev/iivcov ovviotoqu nuQiyo/xai , uXXu xui
i'£ uvrcov tcov nuQeXfrovTCOv rcov /teXXovTcov sS,sotlv unodeiîv
noisto&uL ivaQyij. ei yuQ tolovtcov, olcov qjaoiv ol ovxorpdv-
xai ine&vuovv
, ri ixcoXvev, fjvixa , fiuoiXicog reXevxcovrog,
,
rovg ixeivov nutSug eycov, inoiov/irjv rd fluoiXeiu vno qjQOv-

ioqu y.ui /utu TQirtjv rjuiQuv y.ai {luaiXidog uopiy/iivrjg , ndvraC
yQrj/iaTa r)aav in i/wi, cood-' o,tl yorjod-ui rfiavXo/irjV, iy.ei-
vovg /ihv dnoy.Tivvvvai , uvtov dh rrjv ftuoiXeiuv uvsv novcov

syeiv xui idocoTcov, ovdevbg stl Xsino/iivov rov roX/ir]oovrog
dv&ioTuo&ut iuoi; iycb 6h ov /lovov roiovrov ovdhv corp&rjv
iSdiuvorftsig, aXXd xui sig ivurrjv fj/iiQuv sx rrjg fiaoiXicog rs-
Xsvrrjg iv dacpaXsiu nuor\ xaTUOTr]oag , rr]v rs qpQOVQUv unr -
t
yayov ixet&sv xui avrog oixoi xuraoidg , rcov nQay/iuTcov,

cbonSQ xui nQOTSQOV, siyo/irjV, ovdhv xulvoto/kov , ovdh nQog
ro XvonsXovv i/ioi rd nnuy/iura oixovo/icov , s$ cbv av rig
iO(0*r]d-ri dtxuicog, sig i/iuvTOv /tsruysiv nsiQUotrui rrjv uoyr]v,
iniTQonoig ts yuQ syorjad/irjv rcov inaoyicov xai rcov noXscov, D
oT xui nQOTSQOv ft ouv puoiXicog rsXsvrcovrog, xui rr)v otqu-
tiuv, ovy uncog svvorjoovoiv i/ioi, uXX* oncog /idXiora rw xoi-
mutaturus cram. Namque de practerito, res ipsae hoc testabuntur:

super futuris , non solum Dcum cogitationum mearum testem do ,
sed etiam ex. ipsis praeteritis ea liquido probari posse dico. Si
euim ista , ut sycophantae praedicant , concupiscebam, quid prohi-
bebat , quando imperatore moriente, illius filios habens , palatium
,
custodibus muniebam, et post diem tertiura, imperatrice accedente,

omnia erant in nianu raea, ut iis ad arbitratum uterer quin illos ,
e medio tollerem mihique imperium citra sudorem ac laborem re-

tiuerem nullo iam relicto
, qui se mihi auderet opponere ? Atqui
,
me non tantum nihil huiuscemodi machinari apparuit, sed cum in

nonum diem a morte imperatoris omnia in tutissimo constituissem,
custodiam deinde removi et domi meae , sicut antea rem curaie ,
publicam perrexi nihil novi incipiens , neque ad meum commodum

,
eius gubernationem dirigens nnde conari me imperium occupare

:
quispiara iure putavisset. Qui vivo imperatore erant, eos provin-

ciarum urbiumque praefectos reliqui: et ut exercitus non mihi bene
vcllet , scd communi plurimum prodesset , omuimodis elaboravi.
Quin eliam dum foedera cum barbaris finitimis inivi , uemo est,
qui me privatum aliquod compcnclium communibus emolumentis
anteposuisse ostenderit. Sed cum illis quidem pacem rei publicae
i48 CANTACUZENI
A. C. \Z\\v(T) yQtjoifioi eoovxat, nuvxa snQuyftuxevofttjv. ov fttjv dXXu
xui xotg nsQtoixotg xcov ûqûqcov onovSug xt&eftsvoq , ov K
£a#' ooxig dv i'S,sXsy'S,stsv , cog tiqo rov xotvfj XvotreXovvrog
xcov iSia rt etXoutjv iftoi SturpeQOVTCov. uXXu rotg ftsv ionev-
Softijv XvoiTsXovvTCog tw xotvto, rotg Se nuQSoxsv uô fttjv noXs-5
ftstv vnsQ uvtcov ,
ftriSevu xiiSvvov ix xcov oixsicov vtpoQco-
ftsvog. i'S, tbv dndvrcov uv Tig ftuXtoxu avviSot, cog dSoXcog
xui xa&aQcog vneQ tcov (luotXscog inoXnevofttjv nuiScov iyco.
P. 4a6« yuQ ola StufiuXXovoiv ol xuTijyoQOvvTeg Stevoovfttjv , ei fiij
ti uXXo, rov yovv StsoxsSuoftsvov xuru nuouv rtjv 'Pcoftuitov 10
aQyJjv nXovTOv avvdystv eSet } ovSe QuSicog uQt&fttjTov, cooneQ

1'ots ovtu y.ui uvToi, y.ui ftdXiora yQtjoiftcoruTOv iooftevov elg
xov noXsftov iftoi. vvvi Se s'S,saxiv oquv ov fiooxrjfiuxcov fto-
vov nXtj&og xui xuQncov , unSQ uv Ttg Yocoq oIijouito Svoxo-
Xiav tivu nuQsyeiv y.ui vnoxpiav u&Q0tll,6fisvUj uXXu y.ui yov-i5

aov noXvv xui uQyvQOV SieoY.sdaofJ.evov nuvTuyov. xuuoi
16 Q-uvftuoTOTeQOv nuQtjXdov , cog Stj rt d-avftuoTOV Xsycov.
ov ftovov yuQ xov SisoxsSuoftevov ov ovvtjyov nXovTOv, uXXu
xui tov ovtu xov ftev iSunuvcov dcpetScog iv xatg yQStuig
Bxutq xotvutg , xov <T ixcov sivui xuxsXiftnuvov uvxoq iv Bv-ô
L,uvtim eycov iv ysQoiv. dXiyutq yovv rjftsQutq nQOTSQOv ev
fiuotXetotg yQsiuq yevoftevtjq , ix xijq oixiuq xijq iftijq axevtj
aQyvQu vneQ Stuxootu rjveySrj ovx dXiyov d'S,td Tirog* u fts-
xu xrjv yQstuv tcov ini xtjv cpvXuxtjv ixsivcov xexuyftevcov uno-
salutarem confeci , pro filiis aulem imperatoris de suorum fidc sc-

curis ut pugnaretur operam dedi. Ex quibus universe hac luce
,
clarius est, mc nullo dolo et sinccriter eorum loco clavuin tenuisse.

Si enim ea versabain animo quae caluinniatores isti obiiciunt, ut
,
nihil aliud , certe toto Romano imperio sparsas easquc, ut ipsi

quoque scitis , immeusas opes atque copias mihique ad bellum op-
portunissimas colligere oportebat. Nunc videre est, praeter peco-
rum greges et frugum ubertatem , quibus cougregandis fortasse exi-
stimaret quispiam suspicionem vitari aegre posse , magnam meam
auri argentique vim ubique. Quamquam dum quiddam admirabile
dico , quod admirabilius est, praeterii. Non enim tantummodo
sparsam pecuniam meam non contraxi, sed et praeseutem ac suppe-
ditantem partim in usus communes liberaliter insumpsi , partim
quam in manibus habebam , Byzantii libens reliqui. Paucis igitur
ante profectionem mcam diebus cum indigentia in palatio extitisset,
e domo mea vasa argentea admodum preciosa supra ducenta prae-
bita sunt. Quorum custodes cum rogarent me, ut post usum ea
reciperem supervacaneum duxi aflirmavique , nihil interfuturum
,
utrum in aerario imperatoris , an in acdibus meis scrvarcntur. Prae-

t«rea cum insulas ct urbes, maicres minorcsque , obtinerem multas,
IIISTOIUARUM III. 24. 1^9
"kuftfiuvtiv deoftivcov, ovx dvayxatov fjyrjoufirjv, ovSbv StoioetvA. C. i34»
cpdfievog iv Totg (juoiXr/.otg zrjoeiofrab TUftteioig , rj ev otxoig

rolg iftotg. ezi ye ftrjv ovds vrjocov noXXcov xai noXecov , xai
ksiZovcov xui sXuttovcov , iyoftivcov vn' ifiov , cov rag filv
5sx tcov oixeicov Sunuvcov or/.odtjfirjou avTOg, rug <T ix (iuoi-
Xicog soyov Scoqeuv, ovSefiiuv ovre cpqovqu xuxioyov , ovts
rivog rfeicoou nqovoiug , coots docpaXcog xuziyetv. ovSs tiC
tcov ooa XvoireXijoetv sfieXXe nqog rrjv Stuvoiuv ifioi, ovrf y. 3^5
eiqyuoftivog, ovxe fteXXrjoug vn' ovSevog e^sXeyy9sirjv uv.
\oov yuq Srjnov ye xui tovto xurrjyoqrjoovoiv, cog unquyftoovvrj
xai noXificov unetqin eig ovSev nqoijyftut tcov Ssovtcov. iyco
Sb ovx s$ cov uvTog enqayftaTSvofirjv ftovov , uXXd xai nuqu
nuvrcov 'Pcoftaicov , ov tcov vvv iftoi ovvovrcov vficov ftbvov ,
dlXu xui tcov iv BvKavTico xai rcov uXXo&i nov yijg Sturqi-
i5ftovuov, dn6SeiS,tv rrjg dXrjfreiug ivuqyij netquoofiui noietod-ut.
noXXcov yuq ovtcov , xui ftetKovcov xui sXuttovcov , nuvv ts
cptXicog iftoi Stuxetfiivcov oftoicog nuvzcov , xui rcov /iisv s'8,
aiftuTog nqoorjxovrcov , tcov Ss cptXiag deoftotg aXvTOtg ovvijft-H
fiivcov ix noXXcov ircov iftoi xui noXXrjv naqeoyrjuivcov

lonetuuv iv noXXotg rijg eig ifts OTOqyffi , ovSeig oi;t£ tcov
nuoovrcov vftcov , ovt' et rig aXXofri nov StuTqifioi , Sv-
vutr' uv iftoi tcov xuTrjyoqrj/nevcov cog ti ovvotSev iXiyyuv.
xaixot ys nug zig uv cpuirj xui dXiyu fteTuoycov cposvcov , cog
ovx uv Svvuiftrjv xotovxoig ftovog intysiqetv. dXXu xui orqu-
17. dftoiws TtdvTtov add. M.
quarum alias meis sumptibus aedificavi, alias dono ab imperatore

accepi, nulli carum praesidium imposui , nec quo tutius cas possi-
derem ulla cura dignatus sum. Nec me quisquain coarguerit , aut
,
fecisse, aut facturum fuisse quippiam , quod inilii utile cum animo
meo constituisscra. Ncc in hoc , creclo , accusabuut, quod otio ac
desidiae dcditus et bellandi inscitia uiillum operae pretium fecerim.
Ego vero non ex laboribus dumtaxat meis, scd omnium Romauorum
testimonio, non solum vestro , qui nunc mecum militatis , sed et
qui Byzantii et alibi tcrrarum vivunt , veritatem evidenter enitar
demoustrarc. Cum namque multi, summi atque inGini , et omnes
aeque mei cupidi sint aliique sanguiue coniuncti , alii amicitiae
vinculis insolubilibus mccum copulati, quique multis iam aunis et
compluribus in rcbus amoris erga me praecipui documenta dederent,
nullus neque vestrum , qui adcstis , neque alibi degentium , docere
possit, se ullum de me crimen uosse, quorum accusor. Et tamen
unusquisque non plane stolidus confitebitur, me solum talia moliri
non potuisse sed ct copiis et amicis longe fidissimis et apparatu
,
plurimo indiguissc ex quo si uon vulgo , at mei amicissimis licc-

:
1 5o CANTACUZENI
A.C. tiî riag iSsrjosv uv, nQog Tt)v int/siQt]otv ovvatQOftivrjg, xui cpt-
7.cov tcov yvrjOtcoTUTCOV ftuXiOTU xai noXXtjg nuQaoxsvrjg, sS, r)g
ovx ivtjv, ei fit) TOvg noXXovg, uXXu Tovg ys innrjSstOTUTOvg,

V.fojfir) Tr)v Stuvotuv xuTUGTO/utso&ut tcov ytyvofisvcov. ei Si Tig
Tfc toiovtov i'£,sXsy /etv syst , naoiTco y.ui Ssiy.vvtco. uXV ovx.5
uv e/joi, iyco yao dvdoiag fisv Y.ui ovvioscog Y.ui ifinstQiag

rrjg nQog TOvg noXifiovg noXXotg uv nctQaycoQrjoatfu Y.ai tcov
nuXut xui tcov vvv, TQOncov Se ev&VTtjTog xui ulrjfreiug
ovSevt' olg /liuXiotu vvvi &aQQr)oag naQQrjotutofiat toiuv-

ta. ei Sr) ex Te cov inQayftaTSvoftrjv avTog, ex t£ tcov tovio
unavTU /qovov ovvovtcov vftcov ifioi, fiijO' vnonTev&sig, ftrjTe
siQyaofiivog cpai'vofiai cov Y.ttTtjyoQtjfiut firjSsv , ovx av Ttg uv

iftoi Stxuicog ineveyxoi fiiftrptv , cog ov nQOorjxovTcog nQog t«
nQUTTOfievu eS,ayoftevit) nQog oQyijv. sSet yuQ fiuotXtdu, tov
BT£ TQOnov iftoi tov i'ûQ/tjg cog ov dtecpOaQfievog ovvetSvfuriS
xui Ttjv iuov xai fiuotXecog dnuQUftiXXov ixeivrjv xui davfiu-
oicoTwcrjv cptXiav xui Tt)v fieTU Tr)v exetvov TeXevT/)v vnsQ tcov
ixsivov naiScov xui uvxrjg noXXijv onovSrjv xai nQO&vftiuv ,
ftij GVXOcpuvTutg dvd^Qconotg y.ai Stscp&OQOOt nsi&so&at , uXX'

ifioi nQOos/stv OQ&cog xui Stxaicog vnsQ avTtjg noXtTSvofisvoj.io
insi Ss fidoxavog Ttg Saiftcov tcov i'S,rjTuoftsvcov ini cpdoQu
t« ftsv dXrjOij xui Sixattt nsQi ifiov nsnsiofrat ovx dcprjxsv ,
i/dQov Ss ttvri cpiXov xai noXifttov dvTi ovf(fiu/ov xui Svo-
5. naQStrco V. ir. firjts iJnonxsv&sis P. i5. Ovvoiu*viay P.
rct colligere, quicl sibi vellcnt ,

quae fierent. Si quis tale aliquicl
probare potest , acceclat licet et probet. At non poterit. Equiclcm
qua forlitudine , qua prudentia uscjue militari , et superiorum et
nostri saeculi multis conccsserim: probatis autem moribus ac vcri-
tatis studio ncmini ; cjuibus potissimum nunc confisus, Jiacc lihcre
sum prolocutus. Si igitur neque ex bis, quae ipse cfiicere con-
tendf , neque ex vobis , qui mecum scmpcr fuistis , vel suspectus
vel reus eorum videor , quorum in me adornata est accusatio , nc-
mo me iure reprehendet, quasi iniuria super his rcbus succen-
seam. Decebat enim Augustam testcm ab initio integritalis mcae
,
et eius, quae mihi cum imperatore intercessit, inimitabilis et ad-

mirationc dignissimae amicitiae ac post obitum illius pro filiis ipsa-
que curarum mearum ct impigrac solicitudinis, non credere syco-
phantis perversisque hominibus; scd a mc legitime recteque pro
ipsa imperium rcgcntc rationcs suas suspcnsas habere.
, At post-
quam daemon quisjiiam invidus et in jiernicie invchcnda cxcrcitatus,
vcra ct iusta de mc credere non sivit imsgisque inimicum pro amico,
hostem pro socio et malcvoliyn pro fidelissimo cxistiraare pcrsuasit,
HISTORIARUM III. 24. l5l
vovv aiTt niOTOTUTOv ninetxev rt yeto&ut, iyco fjtsv ovSsv tftuv- A.C. i34i
iiji netfroftevog nQog tu nuQOvru nQUTTetv syvcov Sstv , vfitvC
Ss yjjtofievog avftftovXotg t nQoq o,ti uv snixprj(pi%rjadt VfuZg
iftuvTOv nuoiÔftai nttd-ofttvov noo&vfttog ,
ftuXXov S' avToq
5nQ(OTog u iw nuoovrt ovfKptQOvru sqco. fttXrjatt Ss
fioi Soxco iv
vfuv rj snixprjrpt%to&ui tu tiQrjftsva uv Soxfj XvotTtXtiv , rj yvco-

ftrjv sxuotov tiouyttv , rj tu Te nuQOVTU xui tu noooSoxcofttva
fteiZco Xvott SvoytQrj , r)ftug te xui ovftnuouv r)ytftoviuv Stuoco-

c
ôvoa Pcoftuicov. voftt%co Ss ftrt Ssv eivut ftuXXov XvoiTtXtOTtQOv
loy.ui ocoTrjQtov TOtg nuoiv, r) ifiuvTOv sxovri nuouytvofttvov syyst-
QtL,eiv ftuotXiSt, coots xut' iôvaiuv systv uvTrjv, o,ti ftovXotTOD
ifjrj<pt%so&ut nsQt iftov. xuv fisv tu Sixutu notetv nQorjorjfisvrj^
StxaoTr)otov xa&i%oi xai xatoov naosyotTO unoXoyiug, dtto &uq- V. 346

Qttv T(~) nooOTUTrj ts uXrj&tiug 0VTt xui TOtuvTrj yutQOiTi nooorj-
1 5yoQt'a , xptvSrj xui ovxocpuvTiug quotu u-
nuvru coonsQ sioi
nsXsy^tiv. ysvouo , nuouv uncooufitvov uQyrjv
tovto Ss si
xui ovxocpuvriug xui cp&ovov nuouv nQorpuotv ntQteXovTu

oixot StuTQifietv, tcov xotvcov nQOGunTOftsvov ftrjSsvvg, ftrjd' ei
nuvTtg uvd-Qconot fitu^so&ui rj nei&etv sntytiQOttv. ei S' uqu

lOftrjTS tov Stxuiov, ftrjTS tov nQOOrjxoiTog ftrjSsvu notovftsvrjP. 428
Xoyov, uXXu xuTux.Qug uXovou TUtg ovxocpuvTiutg, SQrjftrjv xui
tu SetvoTUTU xuTUXprjrpiiôiTO , nuvTU cpeQetv iXuQcog , utQeico-
tsqu rjyovftsvov noXX(g t(~ ftsTQ(o xui xXotu xui SeoficotrjQtov
1. nenottj/.ev P.
ego cjuidem in hac causa nihil agere, sed vestrac mc sententiae

permiltere et quod iudicaveritis , iu eo alacriter vobis obscqui in
aniinum induxi. Imo vero ego primus , quae in pratseutia mihi
videntur expedire edisseram. Vestrum erit, aut suffragari dictis
,
meis, si ea probaveritis , aut. unumqucmque sententiam proferrc

huiusmodi , quae et praescntem miseriam tollat et futuram multo
maiorem impediat et cum vos , tum Romanum impcrium uuiversum
conservet. Arbitror autem, omuibus nobis nihil vel utilius fore
vel salutarius, quam si ad imperatricem ultro profectus, ei me sub-
iiciam, ut pro potestate et iudicio suo de me statuat. Et si qui-
dem , ut patrona iustitiae iudicium constituere tempusquc defen-
,
sioni praescribere voluerit, Deo, veritatis praeside talique appella-

tioue gaudente , fretus , omnia, ut revera sunt, falsitatis et syco-
pliautiae , quod erit facillimum , convincam et ita totius imperii ;
tempcralione abiens et sycophautiae atque invidiae occasione omni

sublata privatus vivam , publici muneris nihil geram nec si quan-
,
;
tum est mortalium eo me aut verbis inducere aut vi impellere

,
connitatur. Sin neque iustitiae, nequc honestatis uilam rationem

duceus obtrectatorum sermunculis penitus capta ct occupata , in-
,
auditum me damnandum (quod est iniquissimum) decrcverit, nt

l5a CANTACUZENI
A.C. 1 34 1 xai Sr]/isvoiv rcov ovtcov xai el t» tovtcov drjSioTSQOv, tj 7i()6-
cpaoiv noli/iov e/tcpvliov nuQuoyio&ui. rig yuQ tcov nuvrcov,

won£Q eyco, t« ex tovtov tov noXi/tov otSe oucpioTUTa xuxu j
cav ovy oti vXrtog xuruoTrjVttt,

1
ovS vqp iriQtov nQUT- dW J
/tdXlov av ello/irjv uia&uveo&ut iv ^tootv tov ,

ro(.iivcov rotg5 -rj
qSov ovvtov, nQog t« nQUTTO/teva dvaio&rjTSiv. a /tev ovv

iv
c
e/totys ndot Pco/iuiotg e'So'$s xotvfj Xvotrsls iv , toiuvtu ioriv.
v/dv Ss eX ti tovtcov XvoitsHotsqov sêvQedrjvut Svvutov ,
woneQ eqprjv, ipiuvrov nei&o/tevov naQe%o/xai. fielriov yuQ ,
B av uqu xai ri ocpulco/xat , roig nkeioot nei&6/ievov tovto nu-\o
oyetv , rj Tfj ocperiQa &aQQrjoavra avviost, t« /isyuXot xu-
TOQ&OVV.
c
Q xs. O ptiyctg /ihv ovv So/tiortxog roiuvra etnsv. oaoi
Sb nuQijauv tcov ovyxliyttxtov xai rrjg orQunug ol /iuXiotu
nQoiyovrsg , coonSQ /uu xui yXtOTTtj yQto/isvoi xui yvto/tr],\5
„xui nQOTSQOv /Liev" scpaaav „e§ otov tu xaiva tuvtu stoX-

piijfrr] xui ovyysvtxog noXs/iog eays rr)v UQyr)v , ovx iSia
piovov sxaOTOg srp eavrov , dXXd xai xoivfj ndvreg noXXu
noXXuxtg nsî tcov uvtcov ifiovXsvouusd-a , cog neQi nQuy/iu-
Tcov dvayxuicov xui oysSov nsQi xpvyrjg avrrjg hxaorog noX-10
Xrjv notov/tsvot cpQOvrida. o&sv ovSe vvvi Seijaet z« Siovra
sS,sqsvvuv , vno Ttjg noXXijg nsî uvtu StuTQtftrjg s^svQrjxivat
HnuXat oioitivovg. ovy rjxtOTa Ss xui vcp'tov atJrog nQog ijpiug
ao. «ifnjff add. M.
feram omnia hilaiiter , Iongequc malim vincula et carc«rem et bo-

norum proscriptionem et si quid Jiis etiara arcerbius est, pcrpcti
quam civile beilum serere. Quis enim omnium certius me novit
mala certissima, quae cx lioc bello profluxura sint? quorum, tan-
tum abest ut auctor esse velim ut non magis cupiam ea ab alio
, , ,
inducta vivus cognoscere , quam apud inferos eorum quae hic ,
agantur sensum nullum baberc.

, Quae in comraunc Romanis bono
fore iudicavi, haec sunt. Si quid his utilius excogitare potucritis,
ego , ut dixi , vobis obsecundabo. Praestat enim , etiamsi quid
olTendam fortassc , hoc mihi pluribus obtemperanti accidere, quam
dum mca ipsius sententia nitor , magna quaedam feliciter gerere.
a5 Hunc in modum magnus domesticus disseruit, Quotquot
autem aderant optimatcs et principes exercitus, velut ab una raentc
et lingua , Et prius quidem, dicebant , cx quo ipsa novitas per
audaciam coepit bellumque civilc extitit, non solum qnilibet sepa-
ratim , sed et communitcr omnes multum ac saepe cadem in deli-
berationem adduximus: proinde ut de rebus necessariis ac tantum
non dc anima unusquisque pcr sc anxic soliciti. Quare nec iam
quid opus sit, scrutari oportcbit, curo propter aedulam et crebram
Sie^JjXtreg vvv , r«,Tf Siovra xai nuoiv oftotcog ygrjatfia ioo-/LC. i34i
ftevu v.ai avvtivui nugeoxevuxug xui TOig uXXoig ovftftovXev-
eiv. xai yug tu ix tov noXifiov xuxu tov efxtpvXtov , « n&-
cpgixivui xui uvTog cog Ssivotutu eigr)xetg , xui avToi necpgi-
Sxuftev oftoicog xai ndofj ygrjOTiov eivui oiofied-a xui anovSfj
xai ngodvftiu , cooTe f.tr) Tolg TOiovTOtg xuxoig negineoecv. xui
oftoitog tov re rov nole/tov tovtov tov oeivoTUTOv uvdnTOVTa

7jyovfie&u noXifttov xotvov xai nuaiv intfiovXevovru , xai tov
Svvdfievov xuTulvetv , ei fie&irjoiv excov , ngoSoTqv tcov xot-P-4 a 9
lovcov xui fiuoxuvov xui cp&ovegov xai ttj xotvfj ocoTrjgiu tcov
ngayfiuTtov Xvftuivo/uevov, oxexjjcofted-u ei TUVTa V. 347

TOtyugovv,
nguTTOviog , uneg elgrjxug, xuTuXveTui 6 noXe/tog xui (ir)
(tuXXov ix tovtcov XrjrpeTut ugyr)v. ei yug avTog, coaneg
ioyvgt%7j , ngog Tijv dixrjv uneX&cov, tj tcov ovxocpavTcov ne-
i5otyev6ftevog unoayri tcov nguyftuTtov , xryv noXXr]v uyvtofioov-
vrjv xui Tf)v negi tu xaXd dyugianuv pSeXv'§d(tevog , r) xa-

ruxgt&eig igrjuijv , tcov uvrjxioTcov ndd-jjg tl , ag' eig tooov-
tov oiet, nugavotag r uug Jt
rjxetv r) ovtco Tunetvu xui uveXev-
&egu cpgovrjoetv xui Trjg evxXeiag uvuS,ta tov ngoTigov fiiov,
o.ocoaT iv uvSganoScov fioiga SovXeveiv Ânoxuvxw , nuv to
ngoaTUTTOfievov notovvTug uvfjgtxmto (trjSev ufieivov Stuxei-B
ftivto tcov noXXcov ; &uttov (tevTuv rjficov exaoTog oir)oeTui
ngoar)xeiv "Qocpov /xuXXov vnoSvvai xui ovvetvut TOig iv aSov,
a. OvyeTyai P.
huius rei cogitationcm pridem nos veritatem invenisse arbitremur.

Oratio vero tua , quae et necessaria et omnibus aeque utilia futura
sint, cum intelligcre, tum aliis suadere dedit. Etcnim civilis belli
detrimenta, quae ct te borrere ut gravissima dixisti, nos similiter
perhorrescimus et toto pectore atque omni provisione laborandum
censemus , ne in illa incurramus , quique hoc bcllum dirissimum
suscitavit, communem hostem et insidiatorcm quique illud distur- :
bare potest si id negligat, rci publicae proditorem, malignum,

,
invidum communisque salutis pestem ducimus. Igitur utrum te

haec faciente quae prae te tulisti, bellum tollatur, an potius inde
,
incipiatur, consideremus. Si namque (ut affirmas) iudicibus te si-

stcns , refutatis sycophantis, magistratum dcpones , tantam ini-
quitatem et adversus merita tua ingratum animum detestatus aut :
iudicta causa condemnatus atrocius plectere , ecquid eo dementiae

,
nos venturos aut ita humiliter et illiberaliter contraque gloriam ex

anteacta vita collectam de nobismet sensuros putas , ut pro mauci-
piis Apocaucho homini ignobili prorsus ac plebeio ad nutum servia-
mus ? Citius quisque nostrum inferorum caliginosa loca subeunda
et curn mortuis habitaudum statuerit. Scd alii quidein mox pro
i54 CANTACUZENI
A.C 1 34 "
V toiavra avuoyjod-ai. uXX' 01 fdv uvtixu, oorj Svvafiig na-
QSirj
, 7io7.ef.iyGOf.isv dvucpuvSbv , wv uQyoftev noXswv xai gtqu-
riag sxuoTog ISta noiovftsv&g •

ol Sh cpsQovTsg tuvxovg uftu
uoXsglv , ol pthv AXs'E,uvSqco tco Mvgwv ftuoiXst, uXXol Ss
^Tsqjdvfo syyeiQioofisv tw Svvuotsvovtl Tql{3uXwv ,
(jsXtioiS
jjyovfievoi fiuQfiuQOig SvvuoTutg Ss oftwg,
dvd-Qwnoig ptuXXov ,
y&sg
1
r) Totg xui nQwiyv xuzucpQovovftsvoig vcp r)ftwv SovXev-

siv wGTe ovfifirjosTUL sx tovtwv ov noXsftog ftovov nQog
CuXX/fKovg r fiwv t
, nuvTwv dyovTwv xui cpsQOVTWv tu uXX/)Xwv
xui tcov s'S,wfrsv noXefiiwv ovShv T]Ttov , si fir) xui ftuXXov ,10
c
t« Pcofcui'wv nQuyftuTU Stutp&eiQOVTWv , boto xai tu dXXr)Xwv
dxQifisoTeQOv ioftev uvToi , uXXd xui ovpinuorjg rrjg *Pwftuiwv
xuruXvoig. rjyefiovLug, ov noXewv piovov noXXciov xai otQUTiug,
dXXu xai nQOooSwv pisydXwv dnOTSTfirjftsvwv, sS, wv tu no-
Xsftiwv pthv uv'E,stv , xultoi xui nQOtSQOV dvriQQOna rotg qfts-iS
c
rsQOig ovtu , t« Pwftuiwv Sh sXuaoovo&at nsQitOTai , Ssog
Sh , fir) xui nuvTunuoL SLUcp&UQrj xui rj 'Pwftuiwv nSQtfiuyrj-
rog xai StufiorjTog (jaoiXsta IVLvootg rj uXXoig Sr) tiol yeiQOOL
fiuQpuQoig SovXevosL, rcoV svSov pihv otuoluôvtwv xai Siu-
cpdeiQOVTwv dXXtjXovg , cog svov , tcZv sE^wfrev Sh sntxstfisvwVio
HnoXsfttwv xui Tio xutQfo ovftptdyco u yQwptsvwv Svvutwtutu).
ndvTU Sr) svvoovvTsg xui t« nQOoSoxwptsva OQQwSovvtsg Set-
vd , xuivbv ftsv ovShv sQOvftsv ovSh ovptfiovXsvooftev • u Sh ,
19. tiovXetiri M.
eopia praescnte aperto Marte rebellabimus , unusquisque suam cui ,
praeest urbcm suo praesidio defensando,

, alii nos Alexandro Moe-
sorum regi , alii Stephano Triballorum principi dcdemus, consultius
rati, barbaris magis (regnantibus tamen) quam heri et nudiuster-
tius in contemptu nostro versantibus servirc. Ergo hinc non solum
bellum mutuum conflabitur, omuibus inter sc populantibus et in-
star hostium cxterorum, si non etiam amplius (quaudo sciJicet mu-
tua nobis exploratiora sunt) Romanas provincias devastantibus sed :
totius quoque Romani impcrii subversio consequctur, non modo

multis urbibus, sed exercitu etiam et amplissimis vectigalibus amis-
sis. Ex quibus hostium potentia, quamquam et prius vestrae non
impar , augescet; Romanorum coutra minuctur timeudumque ne ,
invidiosus ac declamatus ille Romanorum principatus omnino pereat,

Moesisque aut dcterioribus barbaris serviat; dum indigenae intcsti-
nis discordiis ac deditionibus sese perdunt quantum possunt, et ,
hostes auxilio temporis utentes quo nulliim est validius , foris in-
,
cumbunt. Omnia igitur circumspicientes imminentestpie clades re-

formidantes nihil novi dicemus aut consulemus: verum quae ipse
,
imperator in rem communem fore opinabatur et superstes adhuc,

xai ttvTog mzo ftuatXfvg xotvjj XvovreXetv , xai neQtcov z£ A.C. i34i
rjvdy/.ute notetv xai dnoSvrjoxcov ovvefiovXevi %e a/xa xui
inioxrjnre TeXevTuiug ivroXdg. tovto di ioTt ,
fiuatXixrjv io&ij-
tu oe irdvrut y.ut tcov nQuy/tuTcov difrdnTeodut XQUTUtoieQOvt

'
5cog liovov tovtov Tag nQOodoxoftivug otov t£ ioo/itivov y.aTa-

nuvetv avftqjOQug. ov ftovov yuQ rjftetg , boot nuQeoftev vvvi,
dXXd xui u Ttg uXXodi nov tcov n£Qtdo$cov y.ui ftsydXu dv-
rufitrcov dtuTQi'flsi 7 ov Liorov ovx ini Tolg ytvottivotg dyavu-
y.Tt]0£t, dXXd y.ui ioQrrjg rjftiQuv ixuvrjv , iv f\
Tug if.ttpvXi-p.fio
loovg xuTuXveod-ut iîovut OTuoug , vofttu. xui ndvT£g dva-
xrjQvS,ofi£v fiuotXiu nQod-vfiOTUTu , ov vvvi ftovov , dXXd xui
tov nQOTOv ndvra /qovov uyeo&ut eid-tOftivot nuQu oov xui
Ttfitjv xai evvotuv , borjv fiuotXet nQoaijxev , rj brt iyyvTUTto ,
nuQ£/6ft£voi. avToi t£ ot tov noXeftov xextvrjy.OTeg , ix tov

i^rofttZstv quotu n£Qiy£vr)o£odui , uv noXifttov fiuotXet neQtuy-
yeiXcootv, OQcorT£g rjdrj tu nQuyfiUTU urTeoTQUftftira , xai ftr)
xutu vovv ycoQi-jOUVTU , noXXu vijg dfiovXiug uvTOtg xuTUfteft-

yjjdfuvot ,
ycooijoovot nQog rr)v eiQrjvrjv dvuyxaicog , ei' ye xui
oXiyu Tijg ocoTtjQiag ftiXet xui ftij nuvrdnaotv ini
tcov oXcov
zoXvfirj xui tpdoQu oqjcov T£ uvtcov xai tcov nouyftuTcov nuvTU
noietv xai nQuyftuTeveofrut iyvcoxuotv. ei Toivvv ex t£ -rjftcovB
Tcovaot ovvovtcov xui avTcov tcov noXtfticov ovdhv £T£QOvY. 3fi
uvu(paiv£Tat acoTijotov TOtg nuot, ftiXttov, rjftlv n£t&6ft£vov ,
7. ftlyu P. 8. odx acld. M. i3. 807? M. i5. nsatys-

riottai M. mg.
ut .facercs , instabat ct moriens simul Jiortabatur ct in extremis

maudalis dabat, id est, ut ornatum imperatorium in te capias ct
ad rerum modcramina impcnsius incumbas : in quo solo malorum
sita cst dcpulsio. Quippe uon modo , qni coram adsumus , sed et
alibi degcntes viri illustres ac potentes usque adeo hoc facto non
indignabuntur , ut etiam diem illum, quo civiles discordias sanare
licebit, festum numeratmi sint: omnesque cupidissimc te imperato-
rem salutabimus, cuius imperio non hodie, sed antehac semper regi
consuevimus ct honorcm benevolentiamque , quantam imperatori
,
dcbemus , aut ei proximam, tibi tribuemus ipsique belli auctores, :
cum se liullo negolio superiores fore confiderent, si te imperatrici

hostem factum rumorem circumquaque spargercnt , ubi res retro
conversas ct adversus animi scnteutiam evenisse viderint, levitatem
ipsi suam accusantes velint nolint ad pacem inclinabunt , si com-
,
munis salutis vel tantilla cura tangantur , nec ad suum ipsorum

aliorumque omnium exitium facere ac moliri omnia decreverunt.
Quare cum et cx nostra , qui te scquimur ct cx hostium parte ,
aliud rei publiccie salutare nihil appareat , aequius cst nostro con- ,
i56 CANTACUZENI
A. G. i34«« r.oivfi SoxeV XvaireXovvru , ooaneo rrjv UQyrjv inrjyyeiloo
nQuxxetv , tj xotg ocpexsQotg XoytafioTg , |§ cbv ooipeXstu fthv
ovSeftiu , «T£ rno rwv avxocpurTOov Stecp&uQfiivov ,
£<#•' ^71'
ooyrjg dnQuyfioovvrj ovtfjv nQoeXofievov , to^ nouyfiuat nu-

Qearui' xovvuvxiov S' unav , aruaig xui ruQuyui xai yQrjfiu-5
toov UQnayui xai cpovot /.ivQiot y.ui dvSQanoStoftoi xui dvu-
axuaetg noXecov xui xo xuxcov eayurov xui cpofieQooruxov xotg
C ye vovv eyovotv , rj vno ftuQfiuQOig SovXeiu rjv entyetorjaov- ,
aiv avroi , rco nQog dXXrjXovg rjftcov noXefico yQojfitvot avv-

eQyw, xuruSovXovv. d fiev ovv rjfdv atpiat xs uvroVg xaiio
xotg uXXotg unuatv eSd^s XvotxsXeVv onoxeQu , etQrjxat. ooi S'
eêorut IXoftevco xug nQOoSoxcofievug nuvetv avficpOQug,

, rj
rj xb ovvoloov iSict ftrjyuvooftevov , firjSefiiuv neî xcov aXXcov
xtdea&ai tpQOvxiSa , eiye xovxo avvoVaov e'£soxt cpdvat xo

c
xoaovxcov uixtcoxuxov xaxcov Std xrjv rtvoov dyvcofioovvrjv Pco-iS
fiaioig dcp&ijvut exovri." xotuvra fiev xui oi xijg avyxXrjxov
nQoeyovieg xui xrjg oxQartug rjyeftoveg nQog rov fteyuv dne-
xQtvavxo Sofieortxov. 6 J& xr)v ftev ul-icootv avxcov oqcov St-
xuiuv , ovvetSoog xe uvxoig oog uXrj&ij xui vovv eyovxa oroyu-
Xôvruty xui Stu xovxo ftrjSsv dvxtXeyetv eyoov nQog ovrcogio
DunoSei^tv rrjg dXrj&eiag evaQyij, hficog Sh nQog xrjv ftexufio-
'krjv Cxvcov nuvv xui dvuSvofievog , otu Srj xug xotuvxug fis-
xuftoXug xaxcov aixiug eiSoog eog eninav ytvoftevag , entnoXv
6- Oidoeis ndXecoy M. mg. 1 4- xo om. P.
silio, quemadmodum initio promisisti, quam tuae ratiocinationi

parere : unde nihil commodi in publicum reduudet, sive te syco-
phantae perdiderint , sive irae indulgcns , in otio vivere elegeris.
Commodum autem ? imo seditio , tumultus, fortunarum direptiones,
mille caedes, amissio libcrtatis, cversiones urbium et quod apud
prudcntes est calamitatum caput horrorisque plenissimum , sub bar-
baris scrvitus quam ipsi , civili hoc bcllo nostro adiuti, nobis im-
,
poneie conabuntur. Quae igitur nobis et cetcris uuiversis visa sunt

conducere, haec fuerunt. Tibi utrumvis licebit, aut impendeutcs
casus avertere aut privata scctantem commoda, aliorum cmam in
postremis ponerc , si commoda vocari queunt quorumdam improbi- ,
tate offensum, tantorum iucommodorum solam et praecipuam cau-

sam Romanis extitisse. Hacc oplimates et e.vcrcitus priucipes magno
domestico respouderunt qui petitionem aequam : et cos vera et ,
cum ratione congruentia coniectare cernens, idcoque tam clarae

veritati nihil habens , quod obiiceret , et tamen mutatiouem admo-
dum rcfugiens ac detrectaus , quod plerumque ex huiusmodi miita-
tionibus mala nasci solere haud nesciret , diu cunctatus et quid
potiasimum dicerct incertus animi, altoque silcntio convcntum de-
HISTORIARUM III. 25. 1^7
ftev htiaye- nQog o,ri TQunoftevog dnoy.Qivetxut aroya^6ftevog,AC i3\i
xai attonr) fia&eta xo d-iaxQOv xuxetys , ndvxcov nQog xr)v

dxQoaotv xcov Xeyd-rjooftivcov ftexecoQcov vnuQyovxcov. ftoXtg
Sh cbaneQ xrjv ix xcov dficptfioXcov ovyyvatv Xoytoftcov dno-

SxQOvadftevog, „rcov fthv nQOxiQcov" ecprj „Xoytaficov neQi xov
Setv ftrjSiv xtov ovxcov ftexaxtvetv ,
ftrjSs vecoxe niCetv , ext eyo-
ftai xui ftuXXov avxog aioovftat ov xcov vnaQyovxcov ftovov

dnooxeQijd-rjvut , dXX' ei' xi Siot xui xtov dvrjxiaxcov vnoorijvutV.fi i
iv xro ocoftaxi , rj noXiftov nQOtpuatv iftyvXiov nuQuayioSut.

ioxr)v yuQ ix nQcorrjg TjXtxiug uvroi ftoi ovvtoxe dniy&etav ,
rjv eoyov neQt to xct uXXotqiu Stuondêiv rj tpovotg yutQetv

v.ui XerjXuoiutg xai tp&OQuig dv&Qtontov. ext Se ovSe (luQfid-
Qovg xui "EXXrjvag ftovov , oaot xr)v nQog dXXrjXovg iftov xs
xai fiuotXicog inv&ovxo cptXiuv , dXXd xui rjXtov uv xui el' xv
i5rwv dxf/vycov sxeQOV , atoyvvoiftrjv , ei xotg ixeivov nutoi no-
7Jtuog fterd xr)v ixeivov xeXevxrjv tputvoiftrjv vvv. ov yuQ
ftovov vneQ xov L.ft v ixetvov xo dno&avetv avxog, eiye i'$ijv,
tog rjStara av eiXoftrjv , dXXd xai ftexd xrjv ixeivov xeXevxrjv,

xov ndvxa itpOQcovxu ftuQxvQOftut otp&uXftov , cog xd îXrioxuB
loxai XvotxeXiaxuxu neQt' xe yuftexrjg xui xexvtov Stevoovftrjv xai
ndvxa nQuxxetv xul vtpiaxuo&ut ndvxu xivSvvov , lv' ixeiicov
c
xs nuv uneirj SvayeQeg xui xd Pcoftaicov ini fiiya xai ev-
xXeiag uiqoixo xai xvyrjg, ftevtov ini rov nuQovrog oyrjfturog.
vvvi ts ovy tjttov fterd xov xrjQvy&ivxa naa'' ixeivtov noXs-
23. xai om. P.
tinens omnibus ad audiendum aures arrigentibus , tandem vix

,
veluti fluctuantium cogitationum confusione pulsa , Prioris placiti

mei inquit, nihil de statu praesenti immutandura neque novandum
,
quidquam, nondum me pocuitet: maloque non facultatibus modo

spoliari, sed si necesse erit^ etiam cruciamenta in corpore meo per-
ferre , quam bellum civile introduccrc. Mecum enim iuxta nostis,
quara ab adolescentulis oderira aliena rapcre et lactari depraedan-
dis perdendis occidendisque hominibus. Praeterea non apud bar-
,
baros et Graecos solum , quorum per aures necessitudinis meae cum

imperatore fama pervasit: sed et coram sole hoc et si quid aliud
inanimura nominandura est, erubescerem si nunc post eius obitum ,
hostis viderer illius filiis. Non tantum enim pro eius vita meain
amittere, si licuisset , mirabiliter voluissera sed et post eius mor- :
tem (oculum omnia intuentem testor) uxori et liberis quam optime

cupivi , omnia facere ac subire omne pericuhim paratus, et ut ab
illis abesset omnis molestia et ut res Romana ad gloriam et felici-
tatem, me hunc cultum retinente, eximie proficeret. Nunc vero non
minus post bellum ab ipsis nulla de causa et iniustissime , ut ego
i58 CANTACUZENI
A.C.iSî ftov i'£ ovSefiiug ahiaq xai naQu ndv9-' , coq av eyco cpairjv y
xov Stxaiov kbyov , xai xu SsivoTUTa atQOvftai vnoftsvsiv vnsQ

xov ftij nbksftov xtvsiv nQoq (taotkiSa vnsQ xijq aQyijq vnb-
krjxptv nuQsystv xoiq nokkoiq. snsi Ss cbonsQ avxbq xs ovv-
CotSa xai vfttv fiovksvoftivotq nei&sodui nQOorjxsi, ftei%co xuiS
Ssivotsqu nQOodoxaTUi xu Seivd sx xov xcov nQuy/nuTCOv av-
xbv vnoycoQstv , axcov fisv xai coonSQ sig xivSvvovq nQOcpavcog
amoftokcov , ovxs yuQ intd-vftia Sb^rjg , ( xrjq yaQ dxQOTUTrjq
xuv xco naQOVTL oyrjftuxi dnokuvco vvv ,) ovts yQtjudxcov 'ivs-
V.349*a, (t« yaQ naQovxu xui uQt&fiov oysSbv ovxa xQsixxco xotgio
Siuondêtv nQOsiftui fiovkoftivotq ,) oftcoq vftcov xs ehexa xui
c
xrjq xotvfjq xcov Pcoftaicov ocoxrjoiaq xovq nQOoSoxco/tivovq fie-
ydkovq xui nokkovq xtvSvvovq xijq iv xw naQOVTi docpukeiug
dv&uiQOVftui. xui u iftoi kvotxekioxaxa eSbxei , ovx uuqu- .
yfiovcog , ovd' uvorjxcog , dkku firjSefiiuv nQOcpuotv naoiyeivx^

xm nokifKp (Hovkoftivo) , naosig sxcbv , ini xd vfitv SsSoyfiiva
Dxijg vftcov cocpsksiug svsxa , coonSQ scprjv , XQixpco iftuvTOV. ov
ftrjv dkk' instSrjnsQ ovx iSiag nksovs'S,iug , dkV vficov xe svsxa
xai xov xoivfi kvotxskovvTog xoiuvtu nQOStkbftrjv , ov Sijnov
Sixuiov, ovSe akkcog svosfisg, vvv ftsv dfioicog ini xuvxuio
ndvxag vftdg nuQaxakstv xai ftrjSsftiav ukkrjv rj xavxrjv bSbv
vcprjysioSai ocoxrjQiug, bkiyco Se votsqov , ei fir) xuxu yvcoftrjv
vftiv xu nQayfiaxa ixfiuivoi , ukkov akkoxs dcpioxafiivovg
6. Seiv6xaia P.
diccre ausim , promulgatum , tlirissima sustinere pracopto , nc vul-

gua nos imperatrici ad imperium eripiendum arma inferrc suspice-
tur. Quoniam vero scio, si me a gubernaculis subduxero maiora ,
et saeviora mala impendere , nec auctoritatem vestram asperuari

queo , invitus et velut iu manifestum discrimen me proiiciens, nullo
desiderio gloriae , qua summa etiam in hoc habitu fruor , neque
pecuniarum gratia (quas eniin habui pacne innumerabiles diripere ,
volentibus reliqui ,) sed vestri et communis Romanorum salutis

gratia, quae me manent multa et grandia pericula praesenti secu-
ritati antefero quaeque mihimet videbantur utilissima , non quasi
:
a negotiis abhorrenti aut imprudenti , scd nullam bello ansam dare

cupienti, ea lubeus dimittam: et quia sic vultis et vestrae ut dixi, ,
utilitatis gratia , alius fiam. Verum enimvero quia non, ut opibtis

abundem , sed vobis et communi sludens , hunc statum asstimo
non utique iustum neque pium esset , nunc vos omnes acqualiter
ad hoc me cobortari et doccrc, nullam aliam practer hanc salutis
viam esse: paulo atttem post, re secus quam vellctis proccdente,
alium ali« defugere ac sibi quidein pro occasione et iudicio salutem
quaerere j me autem solura in iis periculis dcserere , quae ego , ut
HISTORIARUM III. 25. ! $9
eavTOig ftev ix Ttov ivovTCov ixno QtXeiv rr)v 6oxovoav ocovrj- A.C. »34i
Qtav , ifis dh iv ToXg XLvSvvotg xuTuXeineiv ftovov , og v7ieg
dnuvTcov vftcov uvTOvg uveSe'S,ufirjv , ivov dxivdvvcog ocoêo&uL.
tovto yd,Q ovx iftoi itovov , dXXd xui vftXv dXvoiTeXioTUTOv
5«V eiTJ. OVT£ yUQ XV^£QVr Tf] SlttOCOUeiV TtJV VttVV
t
i'S,£OTUl , uv P. 43a
7lQ0g qpt\0V£lXt'uV Ol VttVTUL TOV OVf.l7lQUTT£tV UCflOTCQVTUl ,
Totg T£ vavTUig ovSefiia ocoTrjoiug vnoXeineruL iXnig , Trjg
rrjbg dnoXXvftirrjg. uXXu SeX nuvTug tijv bftoiuv yvcoftrjv eyov-

Tug xai xr)v xuqt£qiuv lorjv inidetxvvfiivovg iv toX; deivoXg,
ioovtco ru fteyuXu xutoq&ovv. ovSs yuQ ovds tcov nuXutcov

ovSeig UQycov xcti Qad-vfiwv xui ufifiXvvoftevog TQonuiov ari-
OTrjoev unb tcov noXefiicov , uXXu nuvTU novov vnoftivcov xui
dxuTunhjXTOg qpatrofierog iv ToXg SetroXg. ei di tw t« nQuxTo-
ft£vu ovx uq£otu, ovSs diuxivd'vv£v£iv (}ovX£tul Trjg £ig ifli £V-
iSvoiag sv£xu ir&dds Siuxuot£qcov , dXX' outul deXv fiuXXov tu
oixol Siaoca^£iv, rj x£vaXg iXntotv uicooeXo&ui, t« iv yeQoi xutu-B
Xtncov , iXev&iû yXcoTTfj Siov yQrjouftivovg xai trjv yvcoftrjv ix-
xuXvxpuvTug, ovTcog oixuSe dvuycoQeXv , ftrfilv vnonT£vovTug dtu
tuvtu Svoyeosg, uXXct xui Ttjg lorjg evfieveiug unoXuvovrugnuQ
loiftoi, uv uXXooi nrj Slutql^coolv. ei yuQ fteru t/jv toouvtijv ev-
yvcofioovvrjv xai tijv udetuv xuxovQycov rcg qjaivoiTO xui nQog
Xvfirjv xui qj&OQuv unodidQuoxcov rcov noXXcov , Iotco fir) uv
Trjg nQOorjxovorjg ctvev TtficoQiug dnuXXutjcov, uXX' avTog SiSut,cov
Tovg aXXovg ocoqjQoreXv xui (ir) toluvtu navovQyeveo&ui. iyco
vobis omnibus liceret secure vivere, adierim, cuin periculo omnino

carere ac salvus esse potuerim. Hoc enim non tantum mihi se<l ,
et vobis maiorem in modum incommodarct. Haud enim guberuator

navim servabit, si nautae ob discordiam eum adiuvare desieriut
quibus ipsis , pereunte navi , spes salutis nulla restat Oportct
enim nos omnes consentientcs et tolerantiam in adversis parem ad-
hibcntes , sic demum ardua feliciter gerere. Nam et veterum nul-
lus cessando, desidendo, tardando , sed quemvis laborem durando
menteque imperterrita adversa sufrerendo de hostibus trophaeum
erexit. Iam si cui ista non placent , nec studio mei hic perseve-
raudo discrimini se exponere vult, sed magis penates suos sibi ser-
vandos, quam relictis , quae sunt in manibus, vana spe pendeudum
existimat et libere patefacto animo suo domum redeundum , nihil
ob id mali metuat; aeque enim alibi vivens mihi carus erit. Quod
si post tantam aequitatem datam a me libertatem maleficus cxtite-
rit quispiam et ad cladem pestemque tenuiorum se converterit, sciat
se meritum supplicium non evasurum; sed cxemplo suo docturum
alios sapere et talibus nequitiis abstinere. Ego itaque vestrae alio-
rumquc salutis cupidus , consilio vcstio sum obsecutus. Vos autem
l6o CANTACUZENI
A.C. i3î/iev ovv rrjg v/icov re xai rcov uXXcov «corrjQiug evexa , unSQ
C uvroi ifiovXsvoao&s siXo/trjV. v/idg Se nuQuxuXco , xai v/tcov
avrcov xai rcov nQoyovcov svSo't,tug evsxa rrjv nQOorjxovauv
avOQiav intSeixvvadui xai xaQreQcog uuvveoSui rovg noXe/xi-
ovg , uSixcog imbvrag xai nQcorovg noXi/tov UQyo/tivovg'$™
eneiav Si /.toi fruQQetv ini xov ndvxa Stxuicog xaXavxevovxa
&eov , cog ovx eig /.tuxQav rj re xcov uSixcog /ioyd~rjQia noXe-
/irjodvrcov xai fj v/icov evyvco/toovvrj xui fj rov Sixutov uIlqs-
aig eorai xaraqjavrjg. ert Si /toi Soxco nQog rfj nQOreQu nQS-
ofleia, xuiroiye uSixcog ovrco xui naQaXbycog v^Qto/tivrj , xai io
devreQav nQog rovg noXs/tetv fjQrj/iivovg rj/ttv notrjouo&ui
vvvi , lv' coonsQ iv rolg uXXoig unuoi , xai rfj /tsyuXoipvyia
Dro nXiov eyco/tev uvrcov , cog /irj /ibvov ov xuruQyovrsg avroi
noXi/tov , uXX' rjSrj xui cpavsQcog vn ixeivcov el-acpd-ivrog , uv~
roi noXXu nSQi siQrjvr/g Ssrftivrsg. lacog Se si xui nQOTSQOV [5
QaStcog rj/tcov nSQiysvioSui oirj&ivrsg , rijv nQSofisiuv ovx
iSiûvro , vvv OQcovreg ov xuru yvcb/trjv uvxotg xd nQuy/iaru
ixfidvra, fieXriov ri ftovXevouivro xai ococpQOViareQOv xai
rj/xug re noXXcov nQuyudrcov unuXXd't,atev xai rovg uXXovg
tcov nQOoSoxco/xivcov Ssivcov ex rov noXi/iov. ô
P.433 xg. Toiavra rov /xsydXov Soueorr/.ov eiQrjxvrog, oi ulv
\.35onaQOvreg ndvxeg inr\vovv re rovg Xbyovg xcti &ew yuQtrug co/10-
Xoyovv, ori neneiouivov eiyov ixetvov fiaoiXiu sivat. toovxo yuQ

avtotg ndvra Xvostv xd SvoysQrj ysysvrj/iivov. ifyovxsg xs ixst-
2. iSuus M., iiutZy P.
quaeso , ut vestrae maiorumque gloriae memores , quam par est for-

titudiuem praestetis et in hostes , bello nos ultro et inique laces-
sentes , acriter dimicetis. Me autem animus admonet conGdere,
Dco omnia iuste dispensante , intra breve tempus et illorum qui ,
per nefas ad arma prosiluerunt, improbitatem et vestram contra

probitatem atque iustitiam notam fore. Praeterea tametsi prior
jegatio adeo nefarie praeterque rationem iniuriis affecta sit, nihilo
minus alteram ad belli auctores mittendam arbitror: ut quemadmo-
dum ceteris omnibus sic animi altitudine nos superemus , dum non
,
solum ipsi bellum non ordimur, sed iam publice ab illis inchoatum
avcrsamur pacemque vehementer expetimus. Forsitan, etsi antca,
cum facile se nos domituros sperarent, legationem repudiarunt
nunc cernentes contra exspectatum sibi evenisse, meliora saniora-
que consilia capessent nosque multis laboribus ac dcfatigationibus
:
et alios malis omnibus bello importandis absolvent.

26. Haec ubi concione disscruit magnus domesticus, praescnles
omnes eius oralionem commendarunt, Deo giatias agcntcs, quod ci
imperatorem esse persuadere potuissent , per quem se omuibus dif-
HISTORIARIIM III. 26. l6l
irsv , xai rotg uXXotg clnr)yysXXov t« ixprjtptattiva xai xotvrjv A C. i34i
rjyov soqt/)v xai ovvtjoovTO dXXrjXoig. 6 fiiyag bs boftioTixogB
ixiXsvs oxsvr)v nuouoxsvuCso&UL pluoiXixrjv TOig ini tuvtu
TSTuyftivoig. xai ig Tr)v votsquiuv oqxcov noOTsfrivTcov, nuv-
^Tsg coftvvov fisyuXto boftsortxcp svvol sivui fiovco xui t/)v ni-
otiv uboXov uvtco xai xufruouv Trjorjosiv. noiv bh t<)v no-
Xsftov xtvrj9/ji'UL TOvrovi , insi nuosoxsvuusTO cog sig rr)v soni-
quv ixoTQUTSvocor, to fttoOocpnntxo v rijg oTQUTtug nooinsunsv
uvtov, xui nQoqXdsv u/oi JMuxsboviug. ov ftr)v uXXu xui
c
loooot JMoqquv xuTOixovv xui rijg PoS6nrjg ooui noXstg rjouv
c
vnrjy.ooi Pcoftut'oig, otquticotul noXXoi xui uyu&oi, vno otou-
rrjycp JMuTduiro tco KuvTuxovLrjvcp TSTuytiivot, tco tov ftsyu-C
Xov \dofisoTi'xov nQSofivTiocp vtco , xutu rrjv XuXxibixrjv Trjg
OQuxrjg ioTQUTOnsdsvfiivoi uftu tco OTQUTrjyco }
ovtco tov nu-
lOTQog xsXsvouvTog, nsQiifisvov t/jv urpi^tv ixsivov. ovg sv&vg
sxuXsl diu yQupifLUTcov sig zIidvftOTSi/ov , cog sig Tr)v uvuq-
Qtjoiv uvtov nuosoofiivovg - xui nuQrjouv ftsXXr)ourrsg ovbiv.
stl bs xui tcov rrjg yvvur/.og ubsXrpcov Icouvvov xui IMuvovrjX
twv Vlrboovixov tov Âouvrj nuibcov vno x.Xoiolg, cbonSQ srprj-
xoftsv , xutu Tr)v Brjouv, cpQOVQtov tl Ttjg &Quxrjg, sioycftivcov

niftipug rr)v ubsXrpijv uftu otqutiu } ii^yi ts tov bcoucoTrjotov
xui uystv ixiXsvsv sig Atbvfichsi/ov nQog uvtov, cpQOvQu tov D
nvQyov xutuo/ovouv xui uq/ovtu tcov svvcov avroig intorr)-
io. Mqqccv P. et M. 17. pisXâavTSc P.
ficultatibus exemptum iri confidebant. Deinde e concione digressi

aliis quoque quid convenisset narrabant communemque dicm festum
collaetantes peragebant. Magnus autem domesticus ornatus impera-
torii conficiendi negotium iis dedit quorum erat ista provincia et
, ,
postridie iuramento delato omnes ei bcnevolentiam germanamque et

intaminatam fidem iuraverunt. Ceterum antequam boc bellum ori-
retur, cum expeditionem occidentalem adornaret , mercenarium mi-
litem praemittens usque ad Macedoniam processit. Quotquot prae-
terea Morrham babitabant et qui erant iu urbibus Rhodopes, Ro-
,
manis paientibus milites multi ac strenui, sub Matthaeo Cantacu-

,
zeuo, magni domestici seniore filio Chalcidicen Thraciae patris ,
iussu cum duce profecti eius adventum ibi praestolabantur

, quos :
statim per litteras Didymotichum renuutiationi seu creationi suae

interfuturos cvocavit qui citra procrastinatiouem afTuerunt. Insuper
:
fratres uxoris Ioannem et Mauuelem , Andronici Asanis lilios, apud

,
Beram, castelluin I 'hraciae, in vinculis, ut diximus, dctentos, missa

sorore cum cohortibus educi ct ad se Didymotichum pcrduci ca-
,
stcllumque praesidio comnmnire et praefectuin ex amicis dare iussil.

Cum autem proptcr ornamenta imperatoria comparanda mora fierel ,
Cantacuzenus II. 1
162 CANTACUZENI
A.C 1 34 1 oaouv Tivu. Tgtpoftivov Se tov ygovov ngog Ttjv tcov §aot-
kty.cov nagaorîcov nagaoy.evijv, inei iSoxet ftr) fiiXXetv , fujSs
ngoteo&ui rov y.utgov , tcov xutu to BvKuvtiov ovvTOvcog no-
XeftovvTcov y.ai fujSefttug dneyofiivcov neigug, sygucpe v.al av-
to\ Tutg xutu TtjV Ogqxrjv y.ui TSluy.eSovtuv unuautg noXeoiv5
c
avTM ngooiyetv , cbg ijSrj Pcoftaicov fiuotXei yeyevrjftivo) y.ui
ovvufuvco vnety.ovot Te ev noutv xat tovvuvtiov, av uVTUtgco-

oiv onXa , (JKunTeiv. iSiq Te Tovg SvvuTOvg tcqv noXecov y.ai
P.434 T0 ^S 7ltt Q ey.doTOtg OTgurtcoTug yguftftuotv vnenoieuo, tcov ts

ngoregov dvafttftvrjoy.cov evegyeotcov yeyevrjftivcov eig avTOvg ,10
y.ai cbg, rjv evvot CfuivcovTUi vvvi xai t« avTOv ngotjgrjftivot
nganetv , fteiôvcov dnoXavoovTat y.ai &avftaoicoTigcov dya-
&cov. vneorjftutveTO ts t« yguftftuTU sgvdgutg, cboneg sdog
ftuotXevoi, yguftftuoi. ngooeTt&et Te TOtg yguftftuat y.ui cf.gov-
gug i% unXtTcov xai to'S,qtcov xptXcbv ngdg ug fSei tcov noXecoviS

gqSiug hoofiivag xaTiyeo&ai cpgovgotg. tuvtu 8r) t« ygufi-
ftUTa xofitQofievu nug' sxuoTOtg , ol ftsv iSiyovTO ngo&vficog
y.ai nuv to ngooTUTTOftevov snrjyyiXXovTO notelv , 01 8' iSva-
yigutvov ftsv , oibfievot dnooTUOtuv ftuoikicog eivui t« nguT-
TOfteva, £Ti Ss bficog Tr)v tov ftiXXovxog fiuotXicog Svvufuvô
BvnsnTrjyoTSg, uXXcog ts y.ui vno tccv nug amotg fieydXa 8v-
y.ZbiVUftivcov ivuyoftevoi, t« sxeivov nguTTetv fgrjftivcov, t« ygdft-
ftUTU iSiyovTO. SijXot Ss ijoav evdvg dnu yguftfiijg cbg veco-
zegioovTeg , rjv XuficovTUi xuiqov. booi 8' rjoav ngoregov r«
1t\. kcifiOVtCtL P.
et minime cunctandum occasioque neutiquam amittenda videretur,

cum qni craut Byzantii continenter bellarent nihilquc non tentarent,
etiara ipsc ad omnes Macedoniae et Thraciae urbes littcras dedit,
quibus mandavit, ut sibi iam Romanorum imperatori declarato ob-
temperarcut qui subiectis parcere et benefacere, superbos debellare
,
posset; seiunctim autem civcs potentiores et quot erant in imaqua-

que militum, ad suam auctoritatem ac fidem per epistolas allicicbat,
pristinorum bcncficiorum illos admonens, maioraque et insigniora
promittens si nunc ilii favere et partes eius sequi ac tutari vellent.
,
Subscribebatur porro nomcn eius pro more imperatorum cinnabari

et adiungebantur litteris ex gravi armatura et sagittariis manipuli
ad urbcs, quas illa custodia facile retentum iri sciebat. Has igitur
litteras ad singuios allatas, alii libenter accipiebant, mandata se
facturos recipientes alii rem indignabantur, opinantes , nihil hoc
:
aliud , quam a legitimo imperatore defectionem esse. Verumtamen

potentia futuri imperatoris territi, cum, qui apud eos opibus mul-
tum valebant ct ab ilio stabant, etiam eodem incitarent, littcras
quidem suscipiebant; sed tamen mox velut a sacra liuea talum uio-
(JttOtXscog tov HuXntoXoyov drj&sv aiQeio&ai nenetoftsvoi , ol A.C.iZî
fxsv xai rovg xoftt%ovTag ovXXa/u^dvovTsg cifta xoig yQUftuuoiv

eneftnov eig BvL,uvtiov deoftcoTag, nQOTeoov yvfxvcoouvTeg tcov
ovtcov. boot Ss ftSTQicoTSQu sdoxtfiut.ov notslv, tu fxhv yQUfi-
Sfxuxa dnecod-ovvTO, avToi Ss nQog tov noXeftov nuQeoxevuQov-
to, cog, rjv snirh dftvvovfxsvoi. snsi Se rcov yQUftfidrtov noX-C
Xu ixstvcov Bvûvtiov unsxoftio&rj , ol fthv n£Qi nuxQidQ-
eig
yrjv hooi nQVTSQOv nQog fiuotXiSa tov fteydXov SoftsoTtxov

cog fiaotXstcovTOg xaTrjyoQOvv , syutQOv ts xui nuvTOtot, rjottv
iOvq>' rjSovrjg. tu ts yQUftiiUTU iniSstxvvvTSg, „ovx uqu" scpu-
oa.v „r)ftelg tcov fieXXovrcov xaxoi y.QiTcti, uXX' uvtoi ts sv-
oroycog xursoToyttodfxsd-u rrjg yvcoftrjg, xuxsVvog xuXcog notcov
ini tcov SQyoov sv&vg uneSsi§sv siQrjxoTug uXrjdr)." noXXd xs
eig ixelvov ftXdoqprjfta unsoxoonrov uvuiSrjv, xui ovSh rcov ui-
i5oyiorcov unsyofisvoi nQog v[5qiv. xui r) fiaotXig Sh rjSrj ns-
nstofiivrj noXifttov ysysvrjo&ui tov ftiyuv Sofciorixov cpuiSQcog,
ix tcov yQuuftUTCov i/.sivcov oXtyu utto, snsftns Tr ftijxoi xurd (
xrjv oixiuv cpQOVQOVfiivrj , oiu Squosis xuTrjyoQOvo<i 6 vtog.

sxeivrj Sh ftrjShv scpuoxs nQog avrrjv rovg Xoyovg stvat. nQO- D
20TSQOV yuQ s/Qtjv, rjvixa tov vlov xuTrjyoQOvv, nQog avrrjv
tu syxXrjftuTa SijXovv. rj yctQ uv tcov ytvouivcov vvv ovShv
ovvifirj, uXX' vnsQ avTrjg ts xai rcov naiScov, stl Sh xai tov
'Pcoftaixov nuvibg, ndvTU uv xarenQuâzo vd §sXtiotu nQog
S. xaxa ante tov add. M- mg.
ventes, nova molituri videbantur, si tempus nacti essent. Qui

vero prius ad Palaeologum sequendum pellecti erant , eorum alii
tabellarios comprehensos et spoliatos cum litteris Byzantium vinctos
mittebant. Alii, quibus moderatiora placebant, litteras contemne-
bant ,seseque ad resistendum, si invaderentur , comparabant. Plu-
ribus huiuscemodi epistolis Byzantium allatis patriarcha et eius ,
socii ,
qui nuper magnum domesticum apud imperatriccm tyrannidis
affectatae accusarant omnigena voluptate bacchabantur
, litterasque :
invicem ostentantes, Non igitur, inquiebant, male augurabamur;

dextre mentem eius coniectavimus ipseque nos vera locutos opere
,
statira pulchre demonstravit. Multaque in illum probra etiam tur- ,
pissima , ad maiorem contumeliam inverecunde intorquebant. Au-

gusta iam credens, magnum domesticum apertum esse hostem , dc
litteris illis paucas quasdam ad ipsius matrem , quae domi custodie-
l)atur, misit, ut (ilium eius certissimis videlicet testibus convincerct.
Illa respondit, hos sermones nihil contra se valere. Prius enim,
cum hlius apud eam reus ageretur, crimina demonstrari debuisse
ita profecto nihil horum evenisset, ipsamque pro se et filiis , insu~
per pro toto Romano imperio salutaria quaeque ab eo obtenturam
i64 CANTACUZENI
A.C. liîTov viov. siSivui yaQ uvtijv oucpeoTUTU Tr)v ixeivov yvtoftrjv,
cog nooq to ev noievv fiuXXov, rj to xuxovQyetv iniQQenrjg.
vvvi ds fiSTci tijv uxQtfiij cpQOVQCtv, rjv uvxr) cpoovQetTUL vn
uvtlqv in ovdsvi syxXijftuTL, xui nQog TOvg ixsivov nQS-
tijv
ofteig vfiQiv vnSQ Ti)g HQijvtjg ucptyfievovg xui deojuevovg xu-S

Xetv ixetvov ini dixrjv, cog, rjv uXioxrjxuL inioQxcov, t« soyu-
P-435t« netoofxevov , Ttva uv unoXoyiuv unoSoirj neî tcov ixeivco
TiQUTTOfxsvcov, cog vfietg cpuTe ,
fiaotXtxcog, eiye xui sxeivov t«
yQUf.if.iuTU sirj , sits firj. nsQi ftev ovv tcov yQafifiuTcov scprj
fxijSsv unoxQivsto&uc' uuqulvsgslv Ss tu (HXtiotu , cog uvio

avTfj Soxoirj , siys nei&otvTO. tuvtu Ss ioTi •
fir) tov viov
nSQiOQuv , firjS' cog fieyuXa xuTucpQOvetv fxr) Swafxsvov. ov
c
yaQ Pcofiutoi ttjv ixeivov fxovov Svvufxtv xai ovvsoiv xui ift-
c
neiQiuv , uXXu xui fiuQfitiQcov oi Pcofiuicov xuTcoxtofxsvoi nOQ-
qco ovx uyvoovoiv. uXX' cog tu/ioxu nQeofisig nifxnsiv nQogiS
ixetvov, 01 neQi eiQrjvrjg SLuXs'S,ovTat. ixetiog Ss ovx unoQrj-
B osi , rj yQr) tu nsnQuyfievu xui Xoyoig xui nQu^soiv inuvoQ-
dovo&ai, , ei tl ovfifisfirjxs xai tcov Soxovvtcov uvtuxcov. si
<J' uQa uXXcog iyvcoxuxs uvToi , vfitv fteXrjoei xui t« iSia ev

Ti&eod-ai xai zd xoivd." rj fiev ovv fxeydXov SofieoTixov firj-io
t>jq toluvtu unexQivuTO nQog Tug xuTijyoQtag. oi nsftcp&svTsg
Ss ovxco naQa, fiuotXiSog nQOOTSTuyfisvoL , Tijg oixiug ixstvrjv

sxftuXovTeg ,
fiaaiXeicov rjyayov ivrbg xai eiQâv tjj uuqu Av-
17. tQyots M. mg. 18. xai add. M.
fuisse cuius scnsus omncs perspexerit atque ad bene, quam ad

;
male facicndum proniorcjn cognoverit. At nunc post diligcntcm cu-

stodiam, qua nulla sua culpa ab ipsis sepiatur, et post iniuriam
eius lcgatis de pace venicntibus et ut in iudiciura vocarctur, ac si
esset periurii couvictus , acerbissime puniretur, poscentibus, irroga-
tam , quamnani ab eo regie, ut ipsi dicunt, factorum rationem red-
dat, sive illius bae littcrae sint, sive non sint. De litteris igitur
nihil se rcsponsuram suasuram vero ipsis , quae optima putet, si
:
modo parere velint , ncmpe baec. Ne Glium despiciant, ncvc eum

quasi nihil maguum possit , contemnant, cuius potentiam , pruden-
tiam et usum rerura non Romani dumtaxat, sed et barbari longe
semoti baud ignorent et quam primura legatos ad illum de pace
:
mittant , rationem ei , qua acta et verbo et re emendet, etiam si

quid inemeudabile contigisse videatur, non defuturam. Si alitcr
sentiant, ipsi videriut, quomodo ct sibi et rei publicae recte cousu-
lant. Hactenus ad accusationcm mater magni domestici. At vero
qui missi ab imperatrice venerant, ut in mandatis habebant , aedi-
bus eductam , intra palatium custodiae tradunt: ea erat ab Andro-
nico primo impcratori aedificata domus; hac pro carcere utuutur
IIISTORIARUM III. 27. l65
figovixov rov ngcovov (iaotXitog oixiu y.uvaoxevaoOeiotj ygco- A.C. i34i
ftevoi uvvi fieoutovrjniov. vr)v ovoiuv fih ifiijftooitoouv nXei-
ovrjv ovouv , nXrjv einov xt ngoregov dgyvgov xui ygvoov
y.ui Xiitcov noXvreXcov y.ui ftugyugcov Xu&gu erp&uoev i'£uya-C
Syovou. nvggcov t)t y.ui xgtScov xui xugncov vcov imXoincov
ovx iv 7] fitivgtfiev oixict ftovov iyyvg rtov puoiXeiiov xoftififj
ri fivougid-ftrjrov uXXu y.ui Togyenrjxoov rr)g fto-
/gfjftu rjv ,
vrjg iyyvg 'ivegat nvguuifieg r,ouv noXXunXuaiovg iy.eivtov trvv-V. 35a
iyovoui xugnovg. u nuvvu iêcpogovv drpetficog , ngog ovfilv

loygrjatfiov vto xotvco, dXXu orptbi ve avroig xui votg uXXoig ya-
gtôttevoi ol vov noXeuov dvrjgtjftivoi xai vd nguyuttvu int~
vevguft/nivoi fitoixeiv. ftevu fih vovvo xuivovg tpilovg y.ui ovv-
rj&eig fitegevvcofievoi vovg fteyuXnv fiofteovixov , noXv vi nXij-
O-og evgtoxov ygrjftuvcov , vu fthv avveov rcov iyowtov ngofii-
\5fiowcov iXnifii vov xai avvovg rtvtov ygrjfturcov nuguxegfiui-
vetv , uve ngog ovfiev sifiovug nugeyoftevu oau rjoav rrjv ug- D
yr]v vu fi' aixiutg xai ovge^Xtooeoi xui navvoiotg âouvi-
ovrjnitov tlfieoi xuravayxuôftivtov cpuvegovv. noXXoi fih y.ui
ftrjdhv vcov ixtivov dyovveg, vu dvrjxeova vnijuevov ix rrjg ngog

loivtiiov fiovov ovvrj&tiag vnonrevofievot. iv Bvtuvrit,) ftev
ovv votavva iveXetvo xai xaxcov iXtug negteiovrjy.ei vovg fteyu-
Xov fiofteovixov cpiXovg.
x£. 'Ev zitfivftoveiyto fib inei vu fiuoiXtxu ivfivftuvu P. 436
nugeoxevuoftivu rjv , r, re ngo&eofiia rrjg rov viov fiuoiXitog
iSrjxei uvuggrjoeco;, nuvreg fthv nag/joav ixeivov rf oixia t , ooot.
facultatos, qnae plurimac crant, proscribunt practcr argcntum , au-

rum ,
gcmmas et margaritas; ea euim clam prius extulerat. Tritici
autein, hortlei frugumque et friictuitm reliquorum infhiita copia
non ea tantum , in qua tlegebat, tlonius prope palatium rtfertissima
erat, sctl ct iuxta Gorgepecum monasterium aliae pyramitlac maîs
atlhtic variis exstructae frngihus visebnntur. Omnia haec non in
commmicm iisuin sctl siiuin ipsorum et belli instigatorum, quibus
,
iam crant commissa gubernacula aJfatim exportabant. Post etiam ,
amicos et familiares raagni dotncstici scrutantes grandcra pecuniain ,
invenernnt pirtim quitlem nonutillis protlentibus

: spe simul intle ,
lucrautli aliquitl , ut qui planc nescierint, quauta ah initio tleposita

fuissct: partim ceteiis por fla ;ra qnaestiones et varia cruciamento- ,
rum gencra indicare coactis. Multi itcm nihil illius tlepositi hahen-
tes , propter solam cum eo famitiaritatem suspecti , tlire affli-
ctabantur. Ac Byzantii quiiioin hacc actitabantur malorumque Ilias
magni tlomcstici amicos obruerat.
i-. Didymotichi paiatis intlumeutis impeiatoriis et tlie novi
imperatoris creandi pracsentCj omnes qui tunj iu urbe erant, non
166 CANTACUZENl
A. C. iM&tfoirfip** sv JiSv/iotsi/co tots , ov toov sv ysyovorcov /ibvov xai

XU& ut/ia nQOorjxbvTCOv fiuoiXei, dXXd xui tcov uXXcov ovyxXrjTt-
xcov xui Ttjg OTQUTiug. 6 viog Ss (JuotXsvg uqotsqov io&rJTU fiuot-

Xtxriv ivSvg, snsixa vri oxpsot TulgundvTcov rutg sQvd-Qutg xorj-
B ntat Tovg noSug xutsxoo/isi, tov stsqov /isv vno tcov uy/ioTUj
xad'' uJ/ia nQOorjxovTcov vnoSvo/isvog, tov Ss Xotnbv vno tcov
xa nQcoTU (psQO/tivcov iri svysvsia xai Xa/.inQOTrjtt /.uoSocpo-

qcov AaTivcov. xbv Ss fiaaiktxbv ritXov uqo Ttjg u/quvtov
y.ui d^so/iuJTOQog xr/g sixovog xsi/xsvov iri iSucpovg, uvto/siqkx
XaScbv avTog ini&qxs ttJ xscpuXjj. uvtixu Ss ol tu toiuvtuio
aSsiv eiSto/xivot Ttjg tcov (iuoiXicov rjQ/ov svcprj/uug. xui
v
nQooTa (.isv r) fiaotXig Avva svcptj/istto xai just' ixsivrjv o vibg
*loouvvrjg 6 fiuoiXsvg, TQiTog Ss o KavTUxov^rjvbg "Icodvvrjg o

[JuoiXevg a/tta EiQrjvrj xij fiaoiXiSi. tov uvtov Ss TQonov xut
CnQog \cug IsQorsXsoTiug ttjv tcov ftuoiXicov /tvrj/irjv inotovvTO ,i5
o/toicog xai nuTQtuQ/ov *Icouvvov. /istu Ss tt)v svcprj/uav scptn-
nog ysvo/isvog 6 ftuotXsvg, xai tcov uXXcov nuvTCOv sno/iivcov

£(p' tnnotg ooot r)ouv , nQog tov vaov xs tov /isyuXo/iuQTVQog
iyivsTO rscoQyiov tov ILaXaioxuoTQiTOv nQoouyoQSvo/tivov

xui xrjv nQOOXvvrjotv dnsSiSov xui Ttot TOtg sx xrjg Autivi-io
xrjg oTQUTtug tt)v xaftuXuotoov nuQSt/s Ti/trjv , ndvTa iri uv-

TOtg tu si&to/isvu nQUTTcov. ixstfrsv Ss sig tu ftuoiXstu inav-
sX&(bv , d/ia (iuoiXiSi if/ ya/iSTtj Xu/tnQ(og siotiuto, ndvTcov
nuQtOTa/iivcov xaru tu vsvo/uo/iiva ftuotXsvotv. vnrjQSTOvvro
modo nobiles et consanguinei , scd et proceres et railites acl eius

aedes confluxere. Tum novus impeiafor piimiun vestein imperato-
riam induit; deinde in conspectu omnium pedes crepidis purpureis
exornat: quarura dexteram ei sanguine proximi, sinistram ex con-
ductkiis Latinis nobilitatc et splendore generis primi inducunt.
Iraperialem autem tiaram , ante immaculatae virginis Dei matris
imagincra humi positam, manu sua tollcus, ipse capiti suo imponit.
Mox praecones acclamationem imperatoriam praeeunt. Et primum
quidem Annae Augnstae acclamatum , tum Ioanni filio imperatori,
tertio loco Ioanni Cantacuzeno imperatori cum Irene coniugc im-
peratrice. Eodem ordinc in sacris imperatorum et similiter Ioannis
patriarchae fiebat mentio. Post applausum equo insidens imperator,
aliis omnibus , quotquot crant, in equis prosequentibus, templum
magni raartyris Georgii Palaeocastritae petivit , eumque precibus ve-
neratus , gralias egit ct quibusdam de Latinis auxiliis cum solenni
ceiimonia equcstrcm dignitatem contulit. Hinc in palatium rever-
sus, cum uxorc magnificcntissimo accubuit epulo, frcquenti corona,
ut imperatoribus solet, circuinstantc. E{)ulantibus Ioaunes et Ma-
auel ,iratrcs Irenae imperatricis , ct Ioanues Augelus , impcratoris
IHSTOIUARUM 111.27- 167
dt uviolg nQug Trjv sotiuoiv 01 ts Ttjg fiuoilidog ddsXqoi 7cu- A.C. 1 341
uvvtjg xui IMuvovijX xui 6 tov fiuotXicog uvsxjjtog o*AyysXog
^Lcouvvrjg. Trjv ftsv ovv rjftSQuv ixstvrjv 01 ts vioi (3uot).£igT>
XuftnQcog inuvrjyvQtôv /QvoocpooovvTeg, xui 01 ovvovTeg uv-
5rofg xui Ttt g ovyxXrjTOV xui Trjg OTQUTiug ovdsv ivsXtnov, i'%
iov ivfjv (puid\tvv£iv Tr]v rjftiouv Trjg sOQTrjg. sig zrjv vots-
quiuv Ss r« yovobnuoTu dnoSvouftsvot, Xsvxug nsQttfiuXXovro V.353
ia&rjTug, ontQ ioTi Tr/urjQiov n£v&ovvToov ftuotXioov. iSrjXov
Sh xui Tr]v uhiuv Trjg fi£Tufto).rjg 6 ftuoiXfvg nQog TOvg na-
looovrug, oog t{} ftsv nQOTSQUiu Trjg sOQTrjg htxu r« Xufinou
ixstvu nsQifiuXXoiTO, vvvi Ss ixstvrjg nuQsX9ovorjg, dvuyxatov P. 437
nuXtv tijv uSsXqjov xui ûaiXioog TsXsvTrjv nsvdttv. ut,iov
Ss xut tivoov iniftvqod-fjvui, oov nQog Tug tcov (Suot).icov uvuq-
Qrjastg sicofruotv 01 noXXoi intorjfiuirso&ut , uxptvSij tivu oio-
i^fttvot T£xiirjQia vrjg siasnstTu tcov uvuyoQSvo/nsvoov jiuaiXioov
r\ £VTv/t'ug rj xuxonQuyiug, stys yorj xotuvxu ix xrjg uvco&sv
nQOvoiag f
ouod~ai oixovo/xsto&ut, uXXu fir) uvTOftuza ovftfiui-
vsiv cog uv Tvyrj, Trjg nsoi t« uv^QContvu nQuyftuTU tov i)sov
nQOvotug iv unoQQrjTM xsiftivrjg xui ftovotg ovarjg tpuvsQug
zoTotg Trjv Stuvotuv xsxa&aQusvotg xui tcov tolovtoov Scoqscov
uîotg xsxQiftsvotg nuoa tov 9tov. iv yuo Ttj Ttjg uvoiQQrj-
oscog rjfttQH, rjvixa e6st fiuotXiu tvv viov Ttjv fiuotXtxrjv i-B
odrjTu fUTUftntoyio&ai , ovvifiutve Tr)v fisv ivSoiiouv ftuXXov
sivut tov dioiTog OTSvrjv , cog ftrjSs xo ocofia , xuuot noXXu
i3. dnoiavtjo&ijvcu M. ing. 2i.rou om. P.
consobriuus , ministrabant. Itaque diem illum novi impcratores in

auro conspicui paiiegyrica cclcbritate insigncm percgeruut, quique
aderant et de proccribus et de excrcitu , nibil, quocl ad dici festi
bilaritatcm faccret , omittebaut. Postridic vestcs auri subteminc
picturatas deponentes , caudidas indueruut, lugcntium imperatorura
argiimcutum. Mutationis causam imperator pracsentibus aperuit.
Pridie propter fcstum dicm illas alias induisse uunc illo praeterito :
lursum fratris et imperatoris mortem sibi lugeudam. Sed operae

prctium fuerit, nonnulla meinorarc, quae in creatione imperatoruru
multi notare consucverunt, eorum in posterum fortuuae in utram-
que partem certissima signa existimantes si modo talia a suprcma
:
providcntia manare diviua scilicet et occulta quadam vi ac puris

,
tantum mentibus cognita (quas Deus huiuscemodi douis dignari vo-

luit) res bumanas dirigente et non per se ac fortuito accidere ar-
,
bitiamur. Hora enim iuauguraiiouis qua novum imperatorem cul-,
tum sumcre impcratorium oportebat, inteiiorcm vestein plus aequo

strictam cssc coiiligit, ut, quamris uuiltuin disteuta , opeiire corpus
non posset extcrioieui plaue coutia plus iiiito laiam : tametsi aui-
;
1 68 CANTACUZENl
A.G. iJ4« xuTUTSLVOfievrjv, dvvuo&cu nsQixuXvnTStv, Tr)v s^cotsquv de xov-
vavTiov unuv , noXXco tov deovTog svQVTeQUV, y.uitol ys dftcpo-
TSQug rov noXXag xai nQOTSQOv noXXuxtg ovftftsTQOvg sqqu-
opoTog dsd7jf.1tovQy11y.OTOg. eS, cov tcov ûolXsl ovvrj&soTUTCov
Ttg naQcov, t« fiev nQcoTU fiaotXscog dnscp&sy'S,uTO easo&uL y.o-5
ftidfj otsvu y.ui noXXijv unOQiav fiuotksi nuQeyovTu, coansQ

r) eofrrjg to ocofta ms%stv vvv t« d' votsqov ex dtuftsTQOv
'
C svqvtsqu tov dsovTog y.ul noXXijv nuQsybftsvu Tr)v uvsotv.

Ttjg avxTjg de rjftsQug y.ui Trjg &siug rsXovfisvrjg isQOTsXsoTiug,
ovtco ovf.tfiuv , t) tov svayysXiov nsQty.onr) sxsivrj dveytvio-io
cy.sto , ev oig rifieTSQog ocoTrjQ y.ui tcov aicovcov fiuotXsvg
d XQtOTog ^lrjaovg TOtg idtotg fiu&rjTutg nsQi tcov sig ctvTOvg

ovfifirjooftevcov diuXsyofisvog ,
„si efte" sXsysv „sdico'S,uv, y.ai
vf.tug dtc6't,ovoLv si tov Xoyov /uov STijQrjouv, y.ui t6v vftsTS-

qov TrjQrjaovatv." d 01 nuQOVTeg entorjfiuivofisvoi, Tovg fiev i5
cpuvXovg ecprjaav dv&Qcanovg y.ai dtscpdoQOTug y.ai avxocpdvTag

y.ui olg ovdsv tcov ocotijqi'cov ftsXst tov Xqlotov evToXcov, tov
fluotXsu dtc6'£sLV y.ui noXXijv evdst^so&UL ti)v ptuvtuv y.ut' av-
tov , ola dr) y.ui IovduloL Xqiotov tov svsQysTrjv nuorj dtco-
D'§uvTsg onovdfj, y.ui iayvostv y.ut uvtov ini y.uiqov , coonsQio
dr) y.dxeLVOL edo'S,uv , dnsy.TOvoTsg tov Xvtqcottjv. votsqov ds
01 xuXoi xui dya&oi y.ai uS,lol tcov evToXcov tov Xqiotov xai
TOvg Xoyovg uvtov TtjQOvvzsg , xai tov (iaoiXscog Xvyov TrjQrj-
aovoi xai ndvTU notrjaovoL t« nQOOTUTTOftsva vn uvtov.
)4 ^fl^TSQOy P.
bas idcm fecisset artifex, qui antea multas saepe et habiles atque
aptas confecerat. Tum assistens quidam familiarissimus praedixit
principia iili aclmodum arcta et clifiicultatis plena fore quemadmo- ,
dum nunc interius indumcntum corpus nimium adstringerct subsc- ;
quentia ex diametro opposita , niminm lata , remissionis ct quietis

abundantia. Eadem luce , dum missae sacrificium confit, evcuit, ut
in evangclio illa sententia recitaretur, qua Salvator noster et rex
saeculorum lesus Christus ad discipulos de futuris eorum casibus
,
disserens , ait: Si me pcrsecuti sunt, et vos persequcntur si ser- ;
monem meum servaverunt, et vestrum servabunt. Quae verba arri-

pientes qui stabant , improbos ac perclilos homines et calumniato-
res, qiiibus salutaria Christi mandata minime cordi sint, imperato-
rem prodige exprompta in ipsum insania sua pcrsccuturos aiebant:
quomodo nimirum Iudaei quoque Christum bene de ipsis mcritum
omnibus nervis persecuti sunt ; et quidem ad tempus praevalituros
quemadmodum et illi praevaluisse visi sunt, cum liberatorem occi-
derunt. Dcinde vero honestos ac probos et mandatis Christi dignos
seimonemque eius servantes etiam imperatori3 sermonem servaturos
HISTORIARCJM III. 27. 169
toiuvtu ftsv sns&siuouv iv Toig Xoyioig 01 noXXoi , u yui eigh.. C. i34i
votegov tieftrj xutu tt\v e^tjyfjoiv uvtcov oyeSuv. uvToq Ss

6 fiaoiXevq nsgi t6v AtSvftOTsiyov dgytegiu noXXijV xr\v ni-
oTtv eycov xai xcov xgetTTOVcov cog tivi ngooiycov, ola Srj iv
SnoXXoig unoSeSeiy/iivfO ngoTegov &eiug ydgtxog ovx d/iOLgSLV,
xijg uvvijg rj/iigug fterd ti)v didggrioiv niftxpag ngog ixelvov,
r« yeyert]uivu ts iS/jXov , cog xotvfj yvco/itj XvaiTeXeiv Jj//^-P. 438
tptoftiva TsXsodsiq , y.ui vneg uvtov
ngoodystv svydg deco
iSeiTO, cogts ysviadui uviw xo tov frsov &iXr>ftu to dyu-
in
io&6v y.ui svdgsoTov. xovxov ydg eicodsL xov xgonov xcov xu
toiuvtu Sslg&ul rfetco/tircov , evydq vnsg uvtov ngoauysiv
&ew. 6 S' srpuaxsv, coq ov xuXov fisru xijv ngutyv dnayyiX-
"ketv. ngchegov ydg iygijV, r]vixu xui uvtco xl tcov Seovxcov ,
&sov SiSovToq, nagaivelv *%ijv* vvvi Ss ovSsv q xov &sov
\5deiod-ut. Xoinov vnsg tcov xotvfj xui uvxov-
?.voltsXovvxcov
c
xo ftuotlsvsiv Ss Pco/iat'cov , xui avxbv ftsv siSivui, cog int-
tptjjiadsit] nagd êro. nXijV s$olS/]OOvol xd ysiXr/ f.ir)nco ns- B
nctvdsv xo avxov y.aTacpayovTog' uiviTTOftsvoq ix tov naga-\. 354
Seiy/iUTOq , cog noXXoiq ngOTegov negineoeiTUL xtvSvvotq xui
ioneigao/.LOtg. &iXcov S' cooneg xai Tovg xtvSvvovq o&ev xux
Tt'vog saovTUi SrjXovv, ogdoecog xivog uve/ii/tvrjoxev uvtov, r]q ,
stl nsgLovxog *AvSgovixov xov fiuoiXicog , ?}'£icoTO nsgi xcov i-

oofiivcov. scpuoxs Ss fiuaiksvg o vioq ovxooi , cog, sxl negtov-
eiusque iussa omnia complexuros. Huiusmodi ex his multi vatici-

nabantur, quae postea eventus ferme comprobavit. Celcrura ipsc
imperator cum Didymotichi episcopo muituin tribueret eique ut
,
diviuo hotnini auscultaret, (quippe qui alias multis in rebus non se

divinac gratiae expertein dcmonstraverat,) eodem die post creationem
ad illum misit: quae facta essent, communi scutcutia ut e re pu- ,
blica decreta fuissc significans et rogans , Deum prccibus sibi con-

ciliaret, ut in se voluutas eius boua et bene placens ficrct; sic
enim in tali gradu locatos rogare in more habebat, ut scilicet pre-
ces Dco pro se adhiberent. Respondit antistes , non esse pulchrum,
haec sibi post factura nuutiari prius nuntiata oportuisse, quando
;
et ipse, quod ia rera esset , Dei concessu admonere potuisset. Nunc

aliud nihil superesse quam ipsum et commune bonum Dco suppli-
,
citercommendare. Et nosse se quidcm imperium Romanum illi a ,
Deo decretum csse veruuitamen labra eius extumescent

: inquit, ,
qui uvam acerbam comederit. Qua parabola innuit, illurn multis

ante periculis ct tentationibus circumvcutum iri. Cum vellct autem
vclut sub oculos subiicere, uudc et a quo pericula illa immincrent,
visi cuiusdam sui memorem fecit, quo vivcnte adhuc Andronico
iunioie super futuro rcrum statu diguatus fucrat; quod hunc in
17° CANTACUZENI
A. C. i34irog (iaoiXicog , avrov S' Irt rrjv iStcorov ariQyovrog rvyrjv,
bfttXiav rtvct xov uQytSQscog tovtov notovftivov noog uvrov
rov ^jtnoxuvxov cpdvat , ovrco r/jg d%iug ycoQig nQOouyoQSvouv-
ru, firj ndvv notsto&ut negt nXeiorov, dXXu cpvXdrTSo&at rov
ardoa, cog ftsydXrjg inrjQsiug uirtov iooftevov. rov d' iv ev-5
CroaneXiag elSst , xai noiav Xi&co inijQstuv nQo'E,svrjostsv av
coov , sinbvxog , cog fiiya, cpdvat tov aQytSQsa, rrjv vnSQrjcpu-
viuv etvui xaxov , ftdXtora rcov re rsXsicov rrjv uQsrrjv xai
rcov eig to uxqotutov rrjg xoofitxrjg iXrjXuxorcov evrjfieQtag i-
(panroftivrjv. rov Sa , ftr) eig rotavra nQOuyeo&ut i'§ vnSQrj-io
cpaviug, eiQtjxorog , dXX' ix tov fidXtoru ovvsiSivat eavrto ftsv
Svvuftiv noXXrjv, ixsivco Sb dSvvafiiuv • nXrjv si ftrj xui Xv-
xov 9-QuovTrjTog aixuoto Ttg nQoftdrov ioyvQoreQOv voftiQso&ui
ut,iovvru xai rov Xiovru iXdcpov rrjv ocoftrjv nXetorov oiofts-
vov StacpiQetv. srt <T d^tovvrog, rr)v OQuotv SrjXrjv uvrco not-i5
D elv , cog Srj net&Oftivov olg eiQrjxet , inetSr) ru fthv cpvotxu
ufteru^XrjTa SsSrjfttovQyrjrat naQct &eov , ru uv^Qcontva Ss
nQuyftura uXXo re uXXcog cpiQerat xai noXXrjv vnoftivst rrjv
fterafioX/jv , xai noXXd Ssrjd-ivrog coore nstoat Sir yrjauo&ut
t
ru oqu&svtu ' „svybfisvog nors" stns „xui iftuvico fibvco xaiio

&scjj nQOoaSoXsoycov, iSoxovv as oquv sotcotu nQO iftov. at-
q>vrjg Ss *Anoxavxov ovrco QuySutcog insX&etv xui cod-toftco
rooovrco yQrjoao&at xai §ia , coore fitxQOv ftev Seijout dva-
modum novus impcrator narrabat. Vivo adhuc imperatore Andro-

nico , cum ipse privati sortem locumque teneret et in eo plane ac-
quiesceret, secum hunc episcopum aliquando congrcssum, monuisse,
ne Apocauchum (quem citra honoris adiunctum sic nude appellasset)
admodum magni facerct: sed ab homiue , ut ingcns aliquaudo da-
mnum invecturo , caveret. Cum ipse iocabundus subiecisset, quale
tandem damnum lapidi ovum importare possit: iiium respondisse,
superbiam ingens esse malum quod praecipue omni virtute pcrfe-
,
ctos et ad summum fclicitatis culmen evectos comitctur. Tum se

ita occurrisse , non ex superbia haec a se , sed ex certa tum sua-
rum virium, tum Apocauchi irnbecHlitatis conscicntia dicta esse
nisi quis lupum et leonem audaciae accuset , quia ille ove, hic
cervo multo se robustiorem iudicet. Praeterca orasse , ut visum
sibi detegeret crediturumque promisisse; quoniam naturalia a Deo
immutabilia fabricata sint, humana autem aliter alias fcrri variequo
mutari. Et cum enixe orando eum vicisset, ita exorsum. Cum sa-
crae precationi mc dedissem quodam tcmpore mecumque so!o et ,
cum Dco colloqucrer, te videre coram me stantcm videbar , statim-

que Apocauchinn cum impelu supervcnire ct te tanta violcutia im-
pellcre , ut propemodum humi aiiligcrct ccrte in altcrum genu tc :
HISTORlARUM III. 27. ' 7 l
TQixfjcu , Sftcog vno Qv/irjg xuTavuyxuaut ini yovv T£ xXi&rr A.C, i34»
vai ût^qov tcov noScov Xatuv /etQa nQOoSQeioavTa

y.ai Tr)v
Trj yr), uvrs/stv nQog toi)? coO-ioftovg. ixstvov Se, xatTOt noX-
Xu fioyr)aaVTa, ftrjSsv nXsov Svvrjd-rjvut. os Se tov nTcofiaTog P. 439

5i'iuruaTuvTu, /Qrjouo&ut QonuXco xui noXXuxtg uvtov Ttjg xe-
cpaXrjg xuTSvsy/.stv , ftr) uvtio/ovtu Se nQog Tug nXrjyug sig
Tr)v yrjv xuruQQvrjvut •

oe Ss uvfrtg '^vQ(jj Tr)v xs(puXr)v xov
ocouuTog unOTsrislv. r) ftsv ovv OQUotg ,

scprj , TOtavTrj rjv.
iyco S' s£sTu^cov sn ifiuvTOV nQog o,Tt xd toiuvtu cpsQSi ,

lOnoXffiov Ttva ixetvov oXo/xut ivoTrjoeofrut nQog oe xai xtvSv-
vovg /tsyuXovg xui noXXovg uv insvsyxslv xr)v Se vtxrjv fte-
xd TOvg xtvSvvovg ooi nuQs'S,sod-at xov Ssov. Sio /Qr) /tr)
Qa&vftstv, dXXu cpvXuTTsad-at tov uvSqu." toiuvtu ftev nsQi

tov uQ/teQecog Ste^X&ev 6 puotXevg. ol naQOVTsg Se xai tov b
c
i5nsoi tov ovxov nuouSsiy/tUTog dxovouvTsg /tuXXov inSQQ co-
o&rjouv nqog u snsorjurjvuvTO ix tcov Xoyicov xui Trjg tcov iv~
Svuutcov uovu/iSTQiug. coonsQ yuQ Ttot /QrjOfiotg TOtg ixst-
vov nQOoet/ov Xoyotg, rjvixa nsQi tcov ftsXXovTcov Sts^st xi ,
ov fiovov Std to noXXd noXXuxtg tcov iooftsvcov umutOTCog

lonQOstnstv, uXX' OTt xui tsquotio, xtvu etQyuofievog rjv, « &ecj}
fiovo) Svvuxct xui xotg ixsivco Sid x^v xu&uqgiv xui noXtTStug
vxpog ar/.eicoftevoig. iv otg ti cpiQeTut xui toiovtov , o quotco-
vrjg yuQtv Strjyrjooftut. tcov naQu /ItSvftOTStyu) noXiTevo/ui-
vcov Ttg ov tcZv uorjftcov vnconxsve nuQci tov tov yufiov Ste- C
procidcre alteroque pede et sinistra manu terra contra impulsum

nili, ipsumque ,
quantumcumque conaretur, plus non posse. Te a
casu exsnrgcntem, crebrius illi in caput fustcm impingcre et plagis
non rcsistentem hunii cadcre te iacenti novacula cervices re-
:
pente praecidere. Spccicm igitur visam istiusmodi fuisse. Tum se

apud aninium suum inquisisse , quorsum haec spcctarcnt; et putare,
illum tibi bellum facturum graviaque et multa pcricula crcaturum
,
Deum autem tibi victoriam tandcm concessurum. Idco non pi-

grandum scd cavendum ab hoc viro. Talia de cpiscopo impcrator
,
commcmorabat quibus qui intcrcrant , audita ctiam de ficn para-

:
bola, magis ad ea , quae tum ex cvangelii verbo, tum ex vestium

proportionc malc rcspondentc portendebantur , credenda , confirmati
8unt. Eteniin si quando de futuris narrarct ille cpiscopns, eius ser-
moncm non sccus quam oracula attendebant: non solum quod sacpc
vcntura certo piaenuntiassct, sed quod ctiam mira quacdam et quae
solus Dcus potcst, quique puritate animorum et sublimi vitae in-
stituto familiarcm cius amicitiam adepti sunt effecissct. In iis ct ,
hoc ferlur, quod animi gratia exponam. Didymotichi civis haud

ignobilis uxorqm adultcrio pollutam suspicabatur nec , faUcbatur.
17^ CANTACUZENI
A.C. i34 1 rp&do&at xai 0v/ rj/xuQrave tcov Xoyio/.ttov Sii<pd-aQzo yuQ.
V.ttjrijv vnoipiav Ss /.ir) yiQcov vno CijXorvniug oriyetv oiyij , 714-
oreig -rjret tijv yvvuty.a , at Svvrjoovrui neiireiv , cog /ir) ettj
uneo vnevoet dXrj9-/j , r) tu Setvdruru tjneiXet Siad-ijoeiv, ov-

rcog e£,v§Qiy.vtuv eig rovg yd/tovg. al ntoTStg Ss rt ouv, oiSrj-5
qov uvrijv ini tco /siqs Si£,ao3ut ixcpXoy&d-ivru. uXXtog yuQ
neideo&ut /xr) Svvuodut. i) yvvt) Sh to,t£ rd eioyuo/tivu
i'£,uyyiXXetv ovvoqcoou cog deivov, (&dvarog yuQ rjv 1) Krj/iiu
Tt)g eig tov uvSqu dSixiag ,) to,ts tov otSrjoov unreoSat

sXey/ov rtjg droniug oio/iivrj cpavsQOv xai d/irporsQco&ev eigio
jy-dnooiav io/arrjv oweXavvo/iivrj j ini tov /xiyav ixelvov uq-
/i£Qea y.urucpevyeiv eyvcoxs nQOoeXSovou Sh xai ndvra
Setv.
dnayyeiXaou iSeiro nQOorrjvut 01 y.ui /it) neonSetv, vno xa-

,
xo[iovXiug io/droig y.uy.olg neQtneoovoav dXXd tov uvSqu ,
neideiv rr)g neiQag dnoo/iofrui , SiSugxovtu vnsQ uvrrjg, cogi^

ovShv sirj tcov v nonrsvo/xivojv eiQyuo/tivrj. tov Sh , ei /.tsrd-
void rtg avTtjv eioiot nQog Tt)v dxoXaoiuv xai ei ococpQOverv
tov iniXotnov (iiov inuyyiXXotro, nvv&avo/xivov, cog eiSe noX-

Xdg SaxQvtov xuru/iovouv nrjydg y.at (.tijSijiors toiuvtu toX-
/irjostv uv&ig io/VQiô/xivr^v , aXXd y.ai rcov rjuuQTtjfiivcovio
SiSovut Sixug d£,tovoav, noXXd neQi ocorpQOOvvrjg nQoreQOv
P.ôStuXe/Osig xai rov /tij Setv eig rov uvSqu nuQuvo/ietv, enet-
t« ixiXevev unreo&ut tov oiSijqov , coonsQ 6 dvijQ ij'£,iov xui
tov nvQog xututoX/iuv. rj Sh inuveX&ovou nQog tov uvSqu,
Eam suspicionem prae zelotypia cclare non sustinens, probationes

eam poscebat, quibus refutatus suspicari desinerct: alioqui exemplo
pessimo miseram cruciaturum minabatur, quac tam petulautcr ma-
trimonii sacra contaminasset. Probatio haec erat , ut ferrum can-
dens iu manus sumeret; aliter cretlcre se non posse. Mulier intelli-
gens, quam periculosnm esset, facinus admissum confiteri, quaudo
huic in maritum iniuriae mors esset proposita et ferri igniti con- :
trectationem intolerabilem manifestum fore indicium turpitutliriis;

atque atl summam
ita utrimqtie consilii inopiam redacta ad ma- ,
gnum illum episcopum sibi coufugiendum statuit , quem rc tota ,
exposita, oravit, uti se tucudam suscipcret ncvc malo consiiio in

extremum prolapsam infortunium dcspiccret; sctl virum ab liuius
experimenti cupidiue auctoritate sua averteret docerctque, tle quo
is suspicionem haberet, id illam nou fecisse. Percunctatus episco-
pus, num libidinis poeniteret et dc cetero pudicitiam proinitteret,
tibi effusissime lacrimantem adspexit et affirmantem atuliit, nunquam
similia perpetraturam, quin etiam delicti poenas libenter subitufam:
cum prius de coniugali castitate et de fidc legitima viio scrvanda
disputassct, deinde iussit ferrum iguitum, id quod maritus voluerat,
ideiro rrjv fidaavov nQoadyetr. ixetvog ds, (xui yuQ ovx r)-A. C. i34»
veiyeTO ftr) sx Ttvog uvu(icfi(j6Xov Trjv neî Tr)v yvvutxa vno-

vjtav dnQTQtfisa&ui,) ftovrjv ivdov ieoov rivog naouXuficov xal
01'drjoov, cog ftdXtoTu ivijv, dnr vd~Quxcoa&ui nvoi nuouaxevd-
t
5ouc, £7ietTU Xufioftevog dtd nvQuyQug, ini&r xe TuVg yeoai t

rfjg
yvvutxog. xai t6v ieoov ixiXeve axtftnobu neoaivui TOtg.
inei ds neQtrj).&ev unufrcog x.UTsyovou , cog ftrjbs rr)v uoyr)v
nQ0O0fttXr)auvTU nvQi , Tr]v dvvufitv Trjg d/.rftetag d~uvf.iu.aug
o dvi)o xui t/)v neoi Tt)v yvvatxu vnoxptuv dnoaxsvuadftevog

loixsXevs tov at'dr/Q0v ini tov axtfinobog Tt&ivut. inei ds ixei-B
to, vno uyuv nvQuxTcoaecog tov axtfinoSu $tuTQrt oag, xa-
Tr)g
Tineaev ini Tr)v yrjv. TOiuvTrt g rt v yuQiTog r]'S,tcofiivog 6 dvrjQ

xai noXXd &uvfiuai(OTeQa xuT£nQuS,uTO, cog votsqov inifivrjao-
fte&u XUTU XULQOV.
1 5 y-f]'. BaotXevg ds 6 KavTuxovtrjVog sig Tr)v votsqu/uv C
fterd Tr)v dvuQQr.otv ixxkrjoiuv avvud-QOtaug sx ts Tr)g OTQa-
c
Ttug xui tcov avyxXrt Ttxcov baot nuoijouv, fJ
av$Q€g" eine „ F<o-
ftutot, xutTOi xui nQOTeoov nolXuxtg Tr)v neoi fiuatXtba xai
fiuatXiu tov viov iftr)v evvotuv xui nQod-vftiav xui onovbrjv
lonobg vftdg dteêX&cov , ovbinco fti/Qt vvv hoyrixu xoqov tov
ftr) neoi tcov uvtcov dei Sie'S,tivui. Stb xai vvvi t6v t« ndv-
r« noiv yeviafrut oucfcog eiboTU tcov Xeyoftivcov fidoTVQa notov-
fiai, cog ovfis fiiyQt Stavotag ifiuvTW ti avvotba tcov J<v#a>*' V. 356
21. xd om. P.
fidenter contingere. Illa ad virum redit, explorationem adhiberi

petit. Maritus quia facere non poterat, quin aliqno minime clubio
argumcnlo suspicione se cxsolveret, solam in quoddam templum se-
ducit, ferrumque quantum posset ignescere curans et forcipe corri-
picns manibus coniugis imponit ac ter sacium suggestum circumire
,
iubet. Quod ut fecit tamque illaesa mausit cpiam si ignem nullum ,
tetigisset maritus veritatis vim admiratus, abiecta suspicione, fer-

,
rum super suggesto reponi mandat, quem , quia nimium caudebat,

ustulando penetravit ct in terram decidit. Tali gratia Deus virum
illum dignatus fuerat et longe mirabiliora edidit, ut infra oppor-
tune meniorabimus.
28. Imperator Cantacuzenus postridie creationis suae ad con-
cionem advocatis de primoribus et exercitu qui aderant sic locu- ,
tus est Quamquam et antea frequenter viri Romani , meam erga

: ,
Augustam eiusque fdium imperatorem benevolentiam , alacritatem

atque studium apud vos testatus sim, tamen usque boclie eadem
semper testiflcandi nondum me satietas cepit. Quare et in prae-
scntia eum, qui peruovit omnia priusquam Gant , testem invoco,
,
mihi, ut ulla in rc a cnrriculo rationis dcflecterem , ne in mentem

174 CANTACUZENI
A.C. i34» naQUTQanevTt )<xryio/id)V , dXXd nuauv nQOVOtav inotov /trjv xai
c
j)onov$r)v, ov /iovov rd Pto/tuitov uvijetv, dXXd xai fiuoiXiSt,
y.ai vuo Tr)v aQyrjv dtuototetv xai /trîva , to ye eig i/ts
fjxov , ddtxetv iav. a iyQrjv xuxeivrjv avvoQtoaav, TtlXrj&rj
y.ai oUaia Xoyiêo&at neQi i/tov y.ai /tr) ovTtog iQij/.trjv xutu-5
iprj(pt%eo&ut , uv&Qtonotg neto&etoav ovxorpdvvutg. snei <T
sxeivrj TuXrjd-sg nuQuSQU/covou nQOsiXeTO to yjevdog, xui /crj-
dev qdtxrjxoTU ,
/trjTS nQOtpuotv noXi/iov naQeoyrj/tivov ovds-
/liuv , noXi/ttov ixprjtpcauxo avTr) xai ndaacg noXeacv ixrjQv'S,s
P. t\c\i/cr) dXXd nuvî o&ivet noXe/tetv d v/ttv XvotTeXetvio

diyeo&ut ,
nQog r« nuQOVTU y.ui i/toi ovvido'S,ev , dvdyxrj ovveXuvvotis-

vot , inQu'S,a/isv. xrjg /tsv ovv nQO&v/u'ug evex.u xui Ttjg neQC
i/ts evvoiug yuQtTug v/itv noXXdg o/toXoyto. Sixutov ds rjyov-
ptut, Tr)v lorjv xui avTOv neQi v/tug intdeixvv/cevov xrjde/co-
viav , d ovvoioetv oto/iut v/ttv Ixuotm xui naoatvetv xuiiS
sntTQineiv. ov yuQ uv eirj tptXovvTog , ei tiov idia ti i/toi
dtatpeQOVTtov evexa Trjg Ttov uXXtov otOTrjoiug d/teXoirjv. oootg
TOtvvv v/ttov iv atg ovy vnoxetVTUt noXsotv r)/itv r) xto/cutg
oixiai T£ eiot xai rixva xai yvvutxeg xui r) uXXrj tov (jiov
HaopoQ/ir) , ov yQr) Trfi eig r)/tug evvoiug evey.u ivxuv&a xuQre-io
QOvvTag , r« oixeta dnoXvetv. uTOnov yuQ tt)v eig i/ts cpiliuv
/.tsydXtov ahiav v/ttv o(pd~r)vut ov/tcpOQCov, ov yuQ unooyrj-

Govrat ovdevbg dstvov }
ol ndvTa ovTOt ToX/irjTui xai niQu tov
quidem unquam venisse sed in id omnem curam diligentiamque

,
contulisse, non modo ut rein Romanam amplificarem verum etiam ,
ut imperium impcratrici eiusque filio sartum tectum conservarem

nec quantum in me esset
,
ulla eos affici iniuria sinerem. Quae
,
cum ct illam non fugerent vera et iusta de me sentire, nec adco ,
sycophantis crcdulam, indicta causa condcmnare me oportebat. Quia

vero postposita veritatc mendacium amplecti maluit meque culpa
, , ,
omni vacantem et nullam bello ansam praebentem hostem suum ,
declaravit et edictum per omnes urbes de me excludendo ct quam

acerrime oppugnando promulgavit, quae vobis et mihi in praesens
conducibilia apparuerunt, necessitate compulsi fecimus. Vcstrae igitur
erga me promptae ac studiosae voluntati iugentcs ago gratias et
aequum arbitror , me pari pro vobis cura sollicitum , quae cum
fructu vestro coniuncta puto ea cuique et suadere et committere. ,
Haud enim amici fungerer officio , si commoda mea privata aliorum

saluti anteponerem. Quotquot ergo in urbibus aut vicis nobis non
subiectis domicilium habetis et uxores cum liberis aliaquc vitae
subsidia, non necesse est hic apud me peidurare ac domestica di-
mittere. Iniquum enim et absurdum foret, amorem, quo me dili-
gitis , vobis magnam pararc miseriam : nam audaces isti et rcrura
IIISTORIARUM III. 28- 1^5
/LitTQiov vecorsQOnoioi. dXX' eig rug oixiug dnsX&bvreg , xr]v\. C i34 !
torjv svvotav diuoto^srs rjfitv xai, xuiqov xuXovvrog , intdsi-

S,uodt'\ instra xotg xcov yQr/fidxcov ixiXsvs xuftiaig, xotg
ftsv fito&oqpoQOtg , et xt xov fito&ov corpetlexo, unodtdbvai
5xai nQOoixt inebuxfjtXevexo' rotg 6' uXXotg , boot sx ycooicov
rug nQooodovg siyov , xui avrotg yQvoiov Siavsiftag i/.uvbv,
dninsftns nQog rdg oixiug, noXXdg xui fieydlag rrjg xrjbefioviag
svsxa rdg ydoirug bftoXoyovvrag xui cog , rjv Xdficovrai v.ai- C

qov , xrjg evsQyeaiug u^tot opaveto&at- inuyysXXofiivovg. oooig
3
\obs ftrj yvvutxsg ? oav xui rixva,
t
xuxstys nuQ uvxto , xui si'
rig irSQOg 'txcbv sivut vnsXsinsro, ftsru ds xovxo otqutiuv

unoXs^dfisvog ix xrjg nuQOvarjg sig xdyfiuia h/.xaidtxu , xai
OTQarrjyovg iniorrjoag xbv xs niyxiQvr/v 'Icodvvr^v xai rbv yv~
vuixbg udsXcpbv Aodvr/v rbv Mavovr]X , ixiXsvsv eig BvLuv-
i5nov i/tfiaXovrag xui nsî rbv JMiXava, noruftbv orQuronsSsv-
cu/uivovg siQystv xrjv ix BvL,uvriov oxQUXtav , oncog firj i'$i-
oisv ini rdg uvtm nQOoycoQrjodoag nbXsig. avrbg bs nuQS-

oxsvuLsro cog ufia rotg imXoinoig orQaricoraig Stu IlsiQiv&ov D
xut ^rjXvpQiugyuQ snuficpoTSQiLovoui xui ftr StriQco
(rjouv t
lofiuotXicov xu&uocog noooiyovout,) SisX&cbv xui vnonoir/odfts~

vog , ufiu niyxsQvji xai Aodvrj rotg orQarrjyotg txyQt Bvlâv-
riov rcov xstytov sX&rj dnonsiQuobfisvog , si nQOoycoooirj. iv
A$QiavovnbXsi Ss insi xov Kavraxov^rjvov fiaotXitog rjxei
6, ixayov add. M. 8. Idôvrai P.
novarum incredibiliter cupidi, nullo non maleflcio in vos grassaren-

tur. Sed domos repetentes, eundem adversus rae animum retinete
et quando re3 admonuerit
, facto ostendite. Dehinc quaestoribus
,
mandavit , nt si quid stipendiorum deberetur, mercenariis persolve-

rent cum auctario. Aliis quoque ex agris reditus capientibns auro ,
large distributo omnes pro cura sui multis verbis egregie gratias
,
agentes dataquc occasione beneficium dignis datum esse demon-

,
straturos polliccntes , domum dimisit. Qui uxoribus et liberis care-

rent et si quis alius sponte sua renianeret, apud se retinuit. Postea
ex praesentium delectu excrcitum cohortium sedecim comparavit,
quibus Ioannem Pincernam et Manuelem, uxoris fratrem, duces con-
stituit: iussitque in agrum Byzantinum irrumpere et castris ad Ni-
grum flumen positis, arccre quod erat Byzantii copiarum ne contra :
urbes , quae in eius fidem transierant egredi possent ipse vero se , ;
instruebat, ut cum reliqua manu per Perinthum et Selybriam,(erant

enim ancipites neutrique imperatoripenitus adhaerebant,) ubi trans-
isset illasque subiugasset , cum Pincerna et Manuele Asane ducibus
ad ipsa Byzantii moenia accederet , cxperturus , ccquid frcnum ac-
ciperet. Adrianopoliu allatis ab imperatore Cantacuzcno litleris, qui-
176 CANTACUZENI
A. C i34'/(>tt M wttTa
'<
/
> toonsQ y.uv Tutg uXXutg noXsoi y.sXsvovru uvtio
nQOoiyeiv iy$tj ftuotXet ysysv/jftivo) , 01 dvvuzoi ftev tcov noXi-
tcov idiûvTO nQodvftcog y.ui ixeXsvov tu yQui.if.iuTU uvuyivco-
oxso&ui in exxXrjotug. 6 dr)ftog de ovy fjdiaog eiye , xui d/jXoi
i]Ouv tog vstoTeQioovTsg' 01 di Tivsg uvtcov y.ui cpuvsQcog uv-S
P.442 tstnov. ovg un/]Xuvvov nQog 0Qyr)v 01 dvvuToi ov XoidoQiuig
ftovov, ciXXu y.ui ptuoTtyi yQi]ouftevoi. 01 de Tscog ftsv nQug
V.ZHjTtjv v^qiv Ttov Svvuicov disxuQTSQOvv , dediOTsg ts uvTOvg
ovx oXiyovg ovTug , y.ui 6/]ftuycoycov ovx ovtcov sti, nQog
01
OQyijV SiSQS&ioovoiv. insi de insyivsTO r) vv'§, BQuvog Tigio

Tovvofiu tov dtj/uov sig , oxunuvj] nQOoiycov y.ui y£Qoi y.ui
yXioyQcog ix tovtcov noQtÔftsvog tov fftbv , y.ui dvo nQOosTui-

Qiouftsvog Tivug STSQOvg , ot WIovydov(pr]g y.ui 0Quyy6novlog
\. 7iQOOt]yoQSvovTO , ^vxTog ts tcov d/]fiOT(ov Tug oixtug nsQttovTsg
y.ui nsiouvTsg ft/) Qudvfistv, clXX' inuviOTUo&ui Totg dvvutotg,i5
cog ovx unuXXuôftsvoi fiovov T/jg vfiQScog ixstvcov, clXXu y.ui
B Tug ovotug dtuQnaoovTSg, y.ui ystQu ovx oXtyrjv ovoT/]odfisvoi
drjfttod/], iniTt&svTUi TOtg dvvuTotg y.ui nuvTtov xqutovoi, nXt]V

oXtycov , ot Tr)v intftovXr)v uio&dfisvoi, tov xtvSvvov Stirpvyov,
y.UTuy.QvxpavTsg saviovg. y.uTuxXsiouvxsg de iv Totg nvQyotg Tr)gio
noXscog y.ui intOTr)ouvTsg cpQOVQug, insi y.ui rjftiQU /]d'/] r]v
navdrjftsi Tutg oixiutg tcov suXcoxotcov insX&ovTSg , Tug ts ov-

oiug dt/]Qnuôv , ensnu y.ui Tug oixiug xudt]QOvv, ov ftovov Tug
'^vXcoosig nsQtuiQOvvrsg, dXX' vnd ptuvlug y.ui Toiyovg uyQi
bus perinde ut aliis urbibus mandabatur , ut sibi de cetero iam ,
imperatori renuntiato, obtemperarcnt, potentiores cives libenter eas

acceperunt ct in concione recitari iusserunt. At populus graviter
tulit et seditionein emersuram apparebat; quidam etiam manifeste
repugnabant. Quos principes civitatis ira commoti comprehende-
bant eosque non verbis tantum verum etiam flagris castigabant. ,
Alii interim propter istam potentum contumcliam se sustinebant, et

quod timerent ipsos, quippe non paucos, et quod tribuui, qui ple-
bera concitarent, nulli essent. Ut nox diem abstulit Branus qui- ,
dam vocabulo homo plebeius , ligone victum aegre tolerans , duos

,
sibi alios Mugduphem et Phrangopnlum , adsciscit. Hi noctu infi-

,
morum aedes obeuntes hortantesque , ne desidcrcnt, sed in poten-

tiores insurgcrcnt seseque et ab iniuria vinclicarent et facultates
eorum cum multitudinem non modicam conflassent, opti-
diriperent,
mates invadunt omnesque subiiciunt , extra paucos, qui insidias
odorati , sese occultando periculum eflugerant. Captis illis et pcr
turres urbis distribulis custodibusque appositis, die iam claro cer-
tatimdomos eorum concursant, fortunas diripiuut, aeilificia diruunt,
non tantum materiaturam et coutabulata dcstruentes, scd prac fu-
IIISTORIA.RUM III. 28. 177
&ftteXt'cov StaXvovTeg. xai ovSev rjv o, ti Seivov ftr) hoXfiuro\. C, i3't c
xutu tcov ra KuvTuxovQrjvov tov (SuoiXetog fjQrjfievtov, noXXoi Sh

xai idt'tov Stucpoocov naQanrjXuvouv Trjg tov Srjftov qpo-C
eve/.u
Qug~ uXXot Sh xui yQrjuuicov orpiotv ocpetXofievcov , vnb tcov
SXuôvicov fjTiud-tjOuv Kuvia/.ov^tjvtofiov, ovtco yuXenr) oidotg
$&*&&* rt&vS uvrjcp&rj. e'So'$e Sr) xui fiuXXov yaXentoTdna ix
xov nocoirj nao' uviotg yeveo&uL , inei voTeoov ye xui nuv
to 'Ptofiui/ov eig cofioieoa noXXrjj y.ui yuXencoieou iêTQunrj ,
tcov ftev e/.uoTuyov Srjficov ibv fiaotXiu IluXuioXoyov Setv

jooiofievtov euvTOig Seonoirjv imcprûilfiv , Ttov uqiotcov Sh
V X V txXrj&etu tco Kuvruy.ov^rjvco nQOoxeifievcov fiuotXet, rj tcov
unoQtov xui vetoTeQiZetv fiovXoftivcov Tr)v lorjv aiiiuv inuyoi-
Tcov ovx e'x Tivog iXiyyov. quotui 6h aviotg iyivovio ul ina-
ytoyai yQrjfiaiu Te eyovoiv , u eSei Tovg unoQovg StuQnuêiv , D
i5xai fir) fiovXofievotg rotg uXXoig oftoicog ovvuoyrjuovetv. xai
ol T£ Srjfiot xui nQoreQOv nQog iovg uoioTOvg ix xov nuQ' uv-
tcov uyeodui xui tpeQeo&ut iv rijg eiQrjvrjg xotg xuiootg noX-
Xr)v eyovreg uniy&etuv , uXXtog Te xui StuQnuletv Tug ovoiag
uvtcov iXnt'L,ovieg noXXdg ovoug , eTOiftot ijouv nQog rug otu-
looetg xui i'$ iXuyioTrjg nQorpuoecog xui tu Ssivotutu hoXutov.
ol re OTUotuorui tog entnoXv tcov unOQcoidicov xui XconoSvicov
xui TOiycoQvycov ovieg , uvioi Te vnb irjg neviag dvuy/.cZouaoi l\ _\\z
ovSev etuouv uioXftrjTov, xui rovg Sijfiovg ivrjyov n^bg ru iou,
2. rou om. P. io. atitols P.
rore ctiam muros usque ad fundamenta cvertentes ncc erat quid- ;
quam adeo horribile, quod illi contra Cantacuzeni parlimn studiosos

rcformidarent. Coniplures item propter privatas coutroversias hoc
furorc populari ad suam utilitatem abusi sunt. Alii praeterea cuia ,
ipsis pecunia debcretur, a debitoribus Cantacuzenismi accusabautur..

Ita seditio a principio statim perniciosa exstitit. Visa est autem eo
peruiciosior, qtiod apud cos primiun facta esset: nam postea nomcn
totum Romauum ad saevitiam multo iinmauiorem
conversuni est,
cum ubique populi omnes Palaeologum proiiinlgauduin
sibi dominum
cen.serent optimatibus vel sincere a Cantacuzeno stantibus , vel
,
egentibus et rerdna novarum studiosis idem criminis loco, sed nulla

probationc illis obicctantibus. Faciiliine porro invadcbantur qui ,
habebant pecunias , quas pauperiorcs diriperent, et nolcbant cum

aliis turpiter se gcrerc. Plebs quoque etiam ante oplimatibus iu-
fensa erat eo , quod tempore pacis pracdae ipsis ac populationi
esset. Et cum spes diripiendorum bonorum , nec exiguoi uin acce- ,
deret, a tomultu seditioncque haud abhorrebant: atque ex lcvissima

occasione audobant atrocissima. Scditionum auctores plexique crant
rêstate perditi , pcrfossores parietinu: et cum ipsi meudicitatc co-
«cti , nullum malum facinus detreciarcnt , vuJgus ad similia iudu-
Cantacuzenus II. 12
178 CANTACUZENI
A. G. iiîrr)v noog Baatksa rnv Tlakaiokoyov svvoiav vnOXQtvo/tsvot. dto
xai ntaTOTUTOvg tuvTOvg nQoar/yoQSvxaotv. votsqov os coonsQ
ti voorj/ta xuxor^sg xal Sstvov rf/v nuauv aQyfjV intvs/16/isvov
^Pco/iuicov, xai tcov nQOTSQOv Soxovvtcov /xstqicov xai iniSLxcov

nQog n)v 6/ioiav vBqlv i'!-sxuksouTO nokkovg. iv /ihv yu.Q si-5
Qrjvri xai noks/xcov unovaia ui ts nokstg xai 01 iSicorat u/tsi-
vovg syovot Tug yvco/iug xui nQog uiayQug xai cpavkag nQa-
'S,stg fjxiaru uv s§uyoivTO Siu to /if) ig dxovoiovg dvdyxag
B nSQtniKTtiv. Sh noks/tog rr)v xud-rj/tsQav dnOQiuv vcpatQOv-
/xsvog , Biatog StSuoxukog xui rcov nQOTSQOv Soxovvtcov UTok-10
(.dJtcov yivsTut. ioTaoiatov ovv al nokstg nuaat xotvfj nQog
Tovg aQiOTOvg , xai 01 voTSQiôvTsg nov nvorst rcov nQoys-
ysvrj/isvcov nokki)vinsSsixvvvro vnsQBokfjv xai /tsyQt cpovcov
V .358 sycoQiôav , xai tovtcov dnavdQconcov , xai fj , rs dkoytarog
OQLtr) dvciQia ivo/iiotrr/ xai f) dvukyrjaia nQog ro ovyysvsgi^
xui dov/inu^sia BsButa nQog rbv Baoiksa niortg' xai 6 /xhv
n.Qog Baaiksa rov Kuvruxovtflvov yaksnaivcov xai nQog v-
BQStg iS,uyo/isvog uioyQug xui yuksnag, ntarog iSoxst, 6 oco-
cpQOvcov Sh xai ykcooorjg xqutcov xui ro nQOoijxov rjdog Stu-
oco^cov vnonrog fjv sv&vg. 6/toicog Sh xui ro intBovksvoufzo
Cxai yjsvdr/ xai ovxocpuvriag nkuouo&ut Soxrjatv ovvsascog
nuQstys. xai fj nQoSoaia rcov oixsiotutcov coonSQ Tt rcov
dyu&cov inSTrjdsvsTO /xstu ovo/tuTog svnQsnovg. ovrco nuou
ccbant , interea se Palacologi imperatoris cupidos simulantes et se

eius fidissimos appcllantes. Taudem quasi morbus quidam gravis
ac pestifer totum Romauum depastus impcrium , multos etiam , qui
prius moderati et lenibus videbantur iugeniis , ad similem insolen-
tiam provocavit. Nam in pace, dum bellum abest, cum urbes, tum
privati probain mentem possident turpesque et vitiosas actiones ne-
quaquam susciperent: quia scilicet invitos ad id nulla necessitas ur-
get. At vero bellum quotidianam copiam subtrahens et imminuens,
violentus magister fit etiam eorum quae prius nefaria ducebantur.
,
Universae igitur urbes communiter contra optimates insurgebant et

si quae forte in eo tardiores fuissent, auditione alibi gestorum
postea modum omnem excedebant et usque ad caedes quoque, eas-
que truculentas procedebant impetusque rationis expers fortitudo,
,
,
indolentia erga amicos et a miseratione alienus animus , constans

erga imperatorem fides nominabatur: quique impcratorem Cautacu-
zenum eum foeda et acerba maledicta iactaret, fidelis
odisset et in
habebatur. Contra modestus et linguae contincns et decorum in
dictis factisque observans , statim suspectus fiebat, Eodem modo
insidias tendere mendaciaqne et calumnias comminisci, opinioncm
prudentiae conciliabat; familiarissimorumque proditioni, velut bono
alicui honorilici nominis consectando opera dabatur. Sic omne genus
iSia xaxoTQOniug Stu rug oTuoetg xutg noXeot tots ineSei- k.C. i5\i
y&tj y.ai ovSev i)V , b, tl /trt oi inieixioregoi vni/tevov. ol
/tev ydg uqiotoi avxixu Stetp9eigovTO , ij Tr)v ngoriguv ngbg

fiuoiXiu tov KavTUXovLtjvdv evvotuv intxuXov/tevot, rj to ur/
5iv T(o avTixa ixeivro noXe/tetv ol uioot. Se tcov noXixtov , r/
6'rt ov ovvrjycoviôvTO TOtg oTuoidtovoiv , rj rp-96vro tov neoi-

etvau xai r) dv9gtoneiu rpvotg eico9vtu xui nugd TOvg jo'-D
/tovg dStxetv dei , Toxe /tuXXov eSo'S,ev dxgarijg uev ovoa
ngbg ogyrjv , rjv /tij vnb tcov agyovTtov ocorpgovtZr Tui, xneio- t
ioocov Se tov Stxuiov, tcov negi tovtov voui/tcov uvrjgrj/iivcov ,
noXe/iiu Se tov xneiTrovog , uv negiyiveo9ut i'ifr
x9' . '0 /livTOi iv "ylSgtuvovnoXei Srj/tog inei TOvg Svva-P. 444

tovj uvtoov Seo/icorug eig Bv^dvrtov na Qine/tyjav, Seiouvxeg,
/tr) iyyvg fiaoiXevg StUTgificov 6 KuvTuxovtrjvbg u9qoov av-
\5xotg iniOTQarevot] xai ovy oioire duvveo9ui cooi Stu to
rovg OTQarevo/tivovg /axgov detv unuvTug TOvg /tev euXtoxi- B
vui , Toiig Se /trjSe tcov oixtcov ngoxvnreiv , iv aig xuTexgv-
nrovro , toXuuv , uXXcog Te /trjS' ix Bvtuvxiov (3orj9etdv rtvu
orpiot ngooSoxcovTeg rjS,eiv (jjSeoav ydg ixet Tr)v Kuvruxov-
xoC,rjvov tov (iaoiXicog orgaTiuv ioTgaroneSev/tivrjv •) ngog /?«-
otXia tcov Jllvocov niunovot ngeofieiuv , Seo/tevot- orpioi xutu
3
xdyog ftorftetv. AXi'E,uvSgog Se , cooneg tjv eixog , ov Std rrjv
otuoiv /tovov , dXXd xai ygrj/iuoi vo/iioag , ei Stu<p9eigeie
8. t3o&v M., Mei&v P.
improbitatis ct nequitiae propter scditiones tunc per civitates usur-

palnni cst ; nec erat quidquam incommodorum quod boni non ,
perpeterentur. Nam optimates mox e medio tollebantur, aut ob

pristinam erga imperatorem Cantacuzenum voluntatem aut quod ,
tum arma pro illo non capesserent. Mediiautem cives trucidabantur,

aut quia seditiosos non adiuvarent, aut invidia, quodsuperessent. Et
natura humana quae etium contra leges semper peccare consuevit,
,
tunc praecipue impotenter furere videtur, cum a magistratibus non

coercctur iureque ipso potentior, sublatis secundum id legitimis,
:
etiam Deo , si vincere liceat arma inferre non metuat. ,
29. Populus Adrianopolitanus, postquam primores civitatis vin-

ctos Byzantium misit, formidans, ne imperator Cantacuzcmis prope
absens , cum universo exercitu urbem adoriretur: nec posset se de-
fendcre quod milites omnes ferme partim capti essent, partim e
,
doiniciliii, ubi latebant , prospicere non auderent: ad haec nullurn

Hyzantio subsidium exspectans (sciebat enim in eius agris slativa :
habere Cantacuzenum ,) ad regem Moesorum legatos ccleres suppe-

tias oratnm mittit. Alexander autcm ut erat verisimilo i:on pr6- , ,
pter seditionem tantummodo sed etiam pecuuia (si magistratus ur-

,
180 CANTACUZENI
&C rtîrovg uoyovrag Tr/g noXstog, neioeiv uvtoj QaSitog TtQbaytoQr]-*
oetv , r/xev eig 'ASQiuvovnoXtv ovSev /.teXXr/oug. Ttov /lisv ovv
C jueXeTCo/.isviov rt vvaev ovSsv. ol yuQ t/jv nbXtv dyovTeg av/t-
/.tuyov ecpaoav , ov Seonbrr/v xexXrixivui. fiuotXiu Ss tov Kav-
Taxovt,r/vbv ov tu tv/ovtu efiXaipev r/ ixeivov atpi^tg , vo/lu-5
oOsiou naQU nuotv tog vneQ fiuotXiSog iyeybvet. r/Te yuQ
nobg tov MiXuvu noTU/ubv uneaTuX/iivr/ nuQ' ixeivov OTQa-
Tia y.ai oi OTQUTr/yoi , /ur) vo/xiouvTsg XvaiTeXelv ivTav&u St-
axtvSvvsvstv , tov fiaotXitog ocpiat noXiOQxov/iivov naQa Ttov
Mvatov , inavs^svyvvov. iv Ss tt/ uvuytoQr/ost tcov ts ovy-io
xXi/Ttxtov riveg xui ovx oXiyov gtqutuotui TOvg oTQUTr/yovg
xuTuXtnbvreg , Ste Si'Squoxov elg Bvûvtiov. tbv r)v xui 6 Ba-
TUT^r/g ^ltodvvr/g , tu'S,iv aytov tt)v 'AyvQUtTtov nQOouyOQevo-
Y,35q {.tivr/v. xui ul Tr/g &Qay.r/g xui MuxsSoviug nbXstg, oaui $a-
otXst T(jj KuvTaxov^r/vw vnr/xoot r/ouv , Tr]v iofioXr/v xtov Mv-i5
Datov nvdbtisvut tog xutu fiuotXitog yivono, nXr/v oXiytov Xiuv
noog puoiAiua ovvunsoTi/auv xui Tovg ts uQyovTug uvtojv
y.ui Ttov noXiTtov avXXu/xiSuvovreg TOvg SvvuTOvg, vnb Seo/uoig
l
tig Bvt,dvTtov dnexbiu£oj\ tu iou Ss xui ul xutu tt]v Po-
Sonr/v nbXetg eSQtov • xai xotvbg r/v 6 noXe/uog nQog Te Kav-20
Tuxovtr/vov tov fiuotXia xui TOvg nuQ* exuoTOtg SvvuTOvg.
oyeSbv yuQ toi eig Svo Sif^r/TO ra Ttov noXiTeitov , xai ol
/uev oXiyot xu KuvTuxov^r/vov tov (iuoiXitog sSqiov , 01 Sijitot,
Ss vnb t6jv otuoluotiov uyb/ievot xui Ttov unoQtov , tu fia-

oiXiSog fjQOvvro /.tuXXov. XQsiTTOvg Ss 01 noXXoi nuvTuyovi5
bis vidclicct corrupissct) deditionem civibus se persuasurum opina-

tus, citra prolationem Adrianopolin venit. Sed frustra fuit: urbis
enim rectores sociuin se , non dominum vocasse aiebant. At enim
Cantacuzeno eius adventus non vulgariter nocuit, omnibus eum
impcratricis causa advenisse existimantibus. Nam ct missiim ab illo
agmen ad flumen Nigium et duces, rati non expedire illic mauere
cum periculo , imperatore a Moesis obsesso , rccesserunt nonnulli- :
que primarii ac bona pars militum, relictis ducibus , Byzantium

aufugerunt, e quibus crat Ioannes Batatzes, Acliyraitarum aciei prae-
positus. Et Tbraciae Macedoniaeque oppida , quotquot in Cantacu-
zeni ditionem se tradideraut , paucis admodum exceptis , ut Mocsos
contra eum irruisse iutcllexerunt , simul ad Augustam defecerunt
locupletioresque cives , cum praefectis viuculis constrictos , Byzan-
tium deportarunt. Similia Bhodopes oppida designaruut; comniune-
que adversus Cautacuzentun et potentiores cuiusque oppidi cives bel-
lum gcrebatur fcrme enim in duas factioues discesserant paucis-
:
,
que a Cantacuzeno facientibus, plebs a scditiosis et egentibus sol-

licitata , imperatrici favebat potius j ubique autem popularis multi-
HISTORIAUUM III. 29. iSx
yivouevoi , Stirffretoov xovg Svvaxovg , xai ovyyvotg Setvrj-^-C 1
34
xui dxuîu xdg no/.etg xaieiysv. 'AXt'$uv$Qog Ss 6 Mvocov P. 445
fluotXevg inei xrjv Aoqiuvov xuxaoyetv ovx tjdvvrjd-rj , nQog
Jidvfioxeiyo) iorQuxoniSevoev iX&cov , ttrjnco diaftug xov "E-
5fioov. oxQuxtdv Ss dnoXe'E,u(terog ix x/jg idiug ovx oXtyrjv ,
TtQog xug xaxd Qqux/jv iûnioxstXs noXstg Xrjtoo/uivovg. ovxco
ds ov/.ifldv , rj ix BvL,uvxiov ftsxu AyyiXov xov ntyxiQv/j
dvuoTQirfOvoa oxquxiu ovx oXiyotg uvxcov nsQtxvyovoa xui
,
XQeiTTcov ysvojtivrj , dnixxetve xaxd xrjv (.tuyrjv. o/noicog Ss

loxui neî xu nuQuXtu x/jg OQaxrjg ycoQtu oxquxiu IleQoixr)
ini Xeiuv xui uvxr) neQuico&eiou , xotg vnoXoinotg xcov fllv-B
ocov xuxd xvy/jv ovvxvyovou, dnixxetvi xe xui etXs t,covxug
£§ uvxcov noXXovg. ol Ss Xotnoi nQog xo oxQuxonedov x6
oixeiov inuvrjXdov , ov ftovov eyovxeq (t/jdev, dXXd xui xcov
lSidttov noXXovg unofluXovxeg. 'AXi'§uvdQOg Ss xuixot nQoxeQOv
xuxucpQOvrjxiy.cog nQog Kuvxaxov^rjvov xov fJaoiXca diaxet/te-
vog, ota drj oiojievog (irjSs oXiya Svvuttsvov uvxtxuxxeo&at
c
nQog uvxov , nQog xro nXrjy/jvui u(t(poxiQcodsv vno xe Pco(tai-
cov xui ILeoocov , ext xui xbv flaotXiu nvd-6 uevog iv Atdvjto-
t
zoxeiyw oxQuxtug noXXijg xui dya&ijg evnoQsiv , sSstos xai nsQi

xcov vnoXoincov , (tr) ovx eig uyuSov avxco rj xoXfta unofijj ,
xui niftipug nQSofleiuv , SteXiyexo neî eiQ/jvrjg. xcov Ss flu-

GtXel ovvovxcov oi iv rjXtxtu xui d-QuovxsQOt xug 0Q(tdg ,
(xr) C
Siyeofrut nuQfjvovv xrjv stQ/jvrjv , uXX' i'§coQ (icov fluotXiu (iuX-
7. (lexd om. P. i3. xb antc oxqaxclneJov add. M.
tudo superior, ditiores interimebat, miseraque confusio ac pertur-

batio urbes occupabant. Alexander cuin Adrianopolim obtinere ne-
quivisset, prope Didymoticbum, Hebro nondum transito, castra
locavit delectamque de exercitu manum non modicam ad urbes
Tbraciac dcpopulandas misit. Tum qui ex agro Byzaniiuo cum An-
gelo pincerna revertebantur, plurimis eorum obvii, conflictu eos
occidunt. Similiter circa maritima Thraciae loca Persae, cum et
ipsi populatum transmisisseut, reliquis Mocsis casu occurrentcs, ali-
quot interfectis compiures capiunt: ceteri ad exercitum suum non
,
modo sine praeda scd et multis suorum amissis, se recipiunt. Ale-

,
xander quamquam prius Cantacuzenum contemneret , quod sibi ne

paulum quidem resistere posse opinaretur, cum, praeterquam quocl
utrinque et a Komanis ct a Persis fusus csset audisset insuper, ,
ipsum Didymotichi habere magnum numerum stienuorum militum,

rcliquiis suis timuit, ne forte secus eveiiirct audacia missisque ora- ;
toribus de pace egit Quac imperatori militabat iuvcntus, actatis

fcivorc animosior, paccm dissuaderc magisque ad proclium impcl-
182 CANTACUZENI
A, C. i34i/.oj> nqog rrjv fiayrjv. Se ovx ineiSiro , nqog ovSev oidfte-
vog rov noXeftov avrotg XvatreX/joetv. „ei ftev yuQ 7100? fto-
vovq," ecpaoxe ,,Mvoovg rjv dycov rjfttv , etyev uv riva rj
roXfta Xoyov vvvl Se ov ftaXXov rovrovg rjftug , rj oncog Bv-

Cuvriovg dftvvovfteSa yqr) axonetv. av re yaq vtxrjocoftevS
JYLvaovg, ovSev earut nXiov , rj bncog ivdivSe uneXuocoftev •
oneQ uvrotg dvuyxrj nQurretv , uv re ^rrrj&cooiv , uv xe firj.

iuv Se r)rro!>fiefra avroi , coaneQ xaff" rjftcov avrcov H-enirrj-
D Seg aTQUTrjy/jaofiev rotg noXeftiotg. coare ri uv el'rj ftuXXov
ixeivotg /jSiov xui XvatreXioreQOv , rj rjftug avrovg vn u{3ov-io
Xtug u ixeivoig evyrjg u'S,tu vOftiXerui , noielv ; aXXcog re ovSe
''jlXeûvdQOv nQoyuotv rjfttv Stxaiav nqbg rov noXeftov nuoe-
oyrjftivov, uStxoirjftev uv, ei fir) StaXveod-at ifriXotftev. ov yuQ
fjfttv ye ineoTQurevaev, uXX' i(f)' ereQuv nQO(puoiv iX&cov, axcov
efiXuxpev rjftug coore xui ix rov ftr) XvotreXetv rjfttv rov no-iS
Xeftov xui ix rov ftrj nQOtpuotv Stxuiav eiXrjrpivut rrjv eiQ/j-
vrjv ftaXXov atQereov." rotavru eincov , rovg nqiojSetg nqoa-

exuXetio xui iyQijftuTtXê neqi anovScov. xai inei xdxetvov
StuXvea&ut rjouv erotfiot, uvrotg ftev Scoqu nuQuoycov , dni-
7ttftnev eig to orQurdneSov. nQeafietuv Se niftxpag nqog IA-10
XiâvSQOv , xai uvrbg ifiefiutov rug onovSug. fiovXofievcov Se
rcov fiuotXecov xui dXX/jXotg ovveXdetv ini tptXtug ftuXXov @e-
f.t^&patcoaei, StexcoXvaev 6 yetftcov intyevofievog otfoSQog '
vcp'
6. dnelevoovrat M. mg.
lere. Ille rcpudiare consilium, ut parum utile. Si enim inquie- ,
bat, cum solis Moesis cerlamen nobis esset, non sine aliqua ratione
auderemus nunc non magis quomodo horum
: quam quomodo By- ,
zantiorum a uol)is vim prohibeamus, considerandum est. Sive enim

Moesos viccrimus nihil consequemur aliud, quam ut hinc abeant;
,
quod quidein necessario iam facere debent: sive vincamur ipsi,

velut de hostes contra nosmet, tamquam duces eorum,
industria
adducemus. Quid igitur illis iucundius atque frut tuosius, quam nos
ipsos stultitia quadam committere, quod ipsi ut diiiicile votis expe-
tendum censent? Ad haec cum Aiexauder iustam nobis pugnae
occasionem non obtulerit iniusti simus nisi paccm cum eo con-
, ,
iungamus non enira uos pctivit sed cum aiia de causa huc veuis-
5 ,
sct, nobis haud volens nocuit. Quare quia nec profutura est nobis
dimicatio nec idonca eius causa oilertur , pax amplectenda est.
,
His dictis lcgatos accersit ; de foedere rcspondet et ad id prom-

ptos donis honorat atque ad suos remittit; ipseque per suos ad
Alexandrum legatos foedus confirmat. Dum autem reges ad consta-
bilieudam nuiicitiam pararent convenire, hicinis intcrveuieutis aspe-
ritas rem distinuit prse qua cum Mocsi in tabcrnaculis perdurare
:
o»? fxr) Svvdfierov xb oxQUvevuu Mvocov StuxuQxeoetv iniA.. C. i3^(
oxrjvulg uvstevyvvov eig xr)v oixeiuv , oxquxicoxcov xs xui tn-\. $q

ntov uvxotg vnb xQvovg xtvcov unoXo/iivcov. fxexu xovxo Ss
{luotXevg 6 KuvTUX0vL,rjv6g nQog (iuotXiSu nQeapeiuv uvd~tg
SninOficpe neî eiQrjvrjg. ?j'$iov xe , firj Stu xr)v nQOxsQuv xu-
xofiovXiuv xotg tooig r) xui yeiQOOtv intyeiQelv , uXXu ovvt-
Sbvxug ix tcov nQuxxouevcov , cog ovx uv XvoiTeXrjoeiev 6 nb-
c
Xeftog uXXu xu Pcofiuicov u^Srjv Siucp&eQSt , utQetod~ut xrjv
,
eiorjvqv. xui yuQ xui uvxbv , xuixot Svvdftevov dftvvso&ui

lovotg tootg , xuxu&io&ut fidXtoxa xbv noXsfiov i&iXstv tov
xotvrj XvotxeXovvxog svexu. inQsofisvov Ss o,xs uqoxsqov rjxcovTi
eig nQeofteiuv zfrjfxijxQtog 6 ^yovQonovXog xui 6 Ilbd-og Yto-

dvvrjg , xotg 'Ayyihp to> ntyxiQvrj oixeiotg ovyxuTetXey/uivog,
nobg ftsv ovv Tr)v nQSofleiuv ol iv Bvûvtuo tu fiuatXiSog
ljStoixovvxsg unexoivuvxo ovSiv. xcov nQiofiecov Ss xbv sxeQOv
ftev oXiyu XoiSoo/jaavxeg , eiyov iv cpQOvoct.' 2yovQonovXov
Ss noXXug uixiod/xsvot nXrjyug xui tijv vn/jvrjv nsQixeioavxsg
xui xscpuXr)v , inbftnsvov ini Trjg Srj/uoaiug uyOQug. eid^ vnb
y.Xoiotg xuxetyov xuxuxXeiouvxeg Seo/tcoxrjQuo. xr)v StucpoQuv
2o<5£ Trjg Ti/xcooiug svsnoiet to tqv ftev ix xcov oixetcov fiuoiXi-
tog eivui , sig ovg sSst nuouv ivSeixvva&ut ntxQiuv xui (xrj- G
Srj/xiuv v^Qetog iXXeinetv vneQfioXrjv • uitu fxsv xuxetvov oY
avxcov rjyovfxivovg uxiftovv , afia S' iva xui nQog ufxvvuv Si-
SQe&iL,cooiv , uno&ifievov tovq neQi xrjg siQrjvrjg Xoytoftovg.
nequirent, militibus et cquis aliquot enectis frigorum magnitudine,

cloaium reverterunt, Post haec iraperator Cantacuzenus Augustam
de pace iterum appellat petitque , ne , qua prius temeritate , paria
aut dcteriora etiam in posterum aggrediatur. Quin potius cum ex.
anteactis iam cognoverit , bellum istuc Uomanura imperium fundi-
tus perditurum pacem admittat: se quoquc, licet par pari referre
,
possit communis boni causa ab armis libeutissinie discessurura.

,
Lcgatus erat, qni ct alias, Demetrius Sguropulus, ct una Ioannes

Pothus cx Angcli piucernae domesticis. Ad legationcm qui Byzantii
pro imperatrice traclabant imperium, uihil respondent, scd legatum
alterum multis adspersuin conviciis in custodiam compingunt; Sguro-
pulum vero verberibus iudignissimc coopertum pilisque barbae et
capitis uudatum , in foro ut iu pompa publicc spcctandum statuunt.
Deinde inicctis collo vinculis , iu carcerem truduut, Supplicii dif-
ferentiam faciebat quod bic ,
essct ex impejatoris familiaribus , in
quos oporterct onuicin acerbitatem ciTundcrc uiiUamquc , quantum-
vis alroocm iniuriam nou conferre: cuin boc modo se ipsum Can-
,
lacuzeuum iguomiuia iu illis multare arbilrarcutur , siuiul ut cum

ad ullioucm pacli cupiditatc abiccta
,
irrilaicut. Eraut siquidem ,
i84 CANTACUZENI
A. C i3î sSsSuouv yaQ , fir) y.ui i/jg (SaoiXiSog Tr)v siQrjvrjV sXofi^vrjg ,
unoXoovTai avToi , toov nuQOVToov xuxoov uitlootutoi oaj&svrsg.

TOV T16&0V Ss SOXSUTOVTO flSTU fUXQOV TOV SeOllVOTtJQlOV UTIO-
XvouvTsg , IltyxsQvr] nQOoniftvjut , 7zoAA.ce snuyysXXbfisvot xui
&uvfiuoTU , si ftuotXsoog uuooTug sXoito ftuXXov ovv uvTotg^
sxsivp noXsustv. Stb y.ui nQOorjvsOTSQOv ncog nQOorjVsyd^rjouv.
oXiyo) Ss votsqov xui SvQuXijV XQUTrjouvTsg nQog Xiov Siu-
D nsQuiovfisvov sni fiuotXsoog , oti y.ai uvrog toov oixsiOTUcoov
sxsivcp rjv, uyuyovTsg nQog Bvûvtiov yui TQi/ug xui yivstov
ntQisXovTsg, ov(p ts ent&svTsg TSTQUfiftsvov sni t6v nQooy.rb v,io
yjvdyxaL,ov Tr)v ovov xaTsystv ovquv icp' vfiQst nXsiovi. xui
TOVTOV ifrQlUflpSVOV TOV TQOUOV.
P. 447 ^ • 'Ensi Ss al nbXstg nuaui nXr]v TLuficpflAv xui Ko-
71QIV0V noXscOV XUTU TijV 0QUXrjV XUl CpQOVQlOV Tivog 'Efinv-*
-ftfriov nQOouyoQSVOfisvov , o?isq iyyvg JtSvftoTsiyov noXXotgi^
uqotsqov yQOvoig sS, uvtcov XQrjniSoov sSsiftaTO 6 fiuotXsvg ,
nQog fiuoiXiSa ovvunsGTrjouv , doonSQ ix ovvd-rjfiaTog tu ts

V. 36 fiuotXsoog StrjQnu^STO sv naaaig oysSbv StsanuQftsvu ,
1 («
xui ftuXXov snstos TOvg txuoTuyov sy.noXsfioofrrjvui nQog av-
tov , OQoovTug ovx oXiyov rb xsQ$og tov noXiftov ,) xui r«2o
roov sxsiv(t) nQOosyovTOOv rj dXrjfrcog , rj xai vnonTSvofisvoov
sx rivog uhiag. rbv ftsv ovv tcov yQijfiuToov uQt&fibv , boog
iv Bvt,avTUp xui rutg uXXuig nbXsatv vnb tcov t« fiuoiXiSog
8. Ix (ittGiMcos M. i3. Konqtvov M. quoquc, non , ut Intpr.

legit, IIqivou.
in timore , si imperatrix paccm non respueret , nc ipsi ut malorum

istorum capita et auclores pessum ireut. Pothum vcro , paulo post
e carcerc liberum, ad pincernam reuiittere decernebant cum poili-
citationibus inultis et eximiis , si se contra impcratorem veilct so-
cium adiungore. Quare et mitius aliquanto cum habuerunt. Non
diu post etiani Syralem, missu imperatoris in Chium navigantem, ut
eius familiarissimum intcrcepcrunt ac Byzantium pcrductum, mento
et capitc rasis , asino imposuerunt, sic , ut facie ad cluncs obver-
sus , maioris causa dedecoris caudam bestiae pro frcno tenere co-
geretur. Et ad hunc quidem modum isti triumpharuut.
3o. Postquam urbes omnes, praeter Pamphilum et Coprinum
in Thracia et castelium quoddam Einpythium nomine, quod prope
Didymotichum multo autea a fnndamentis Cantacuzeuus aedificarat,
ad imperatricem quasi per coniurationcm desciveruut, eius opes in
singulis propemodum collocatae diripiuntur, quae ctiam cuilibet
earum ad arma in eum capessenda incitamento erant belli lucrura ,
nou exiguum ccrnenti. Eorum ilein fortunac qui aut verc illi ,
favcbant aut ob aiiquam causam favoris et giatiae suspccti craut.

,
IIISTORIARUM III. 30. 1 85
iiquttoitcqv Sirjondyrj (iaoiXicog t£ xai Trjg firjTQog , oacpi-A. C. 1 34
orara einetv ovx eoTtv , ovSh tcov i/bvTcov uvtcov eiSfhcov C
vnb nXrjdovg uxQificog. (toGxrjfiuTcov dh fiocov fthv uyiXui noX-
Xui , ig nevTuxio/tXiug e/ovoai vof.iu.dug' t,evyrj Sh , of^ i/orj-
5ro 7ro6g r«g yf(uoy/«5, /iXtw tnnoi &rjXeiui vefxbftevut nev-
tuxogiui nobg Sto/tXiuig } xdftrjXot Stuxbotui , rjftiovoi rota-
xooiai, o*-ot Sh nevruxbotof ovficooiu rf eg nivTe (.ivotdSug
e/ovra ovcov , x«f nqofiuTCOv /uvQtdSeg enTU' xuoncov Sh uni-

otov xi /Qîiu xai SvouQid-firpov xoutSfj. cov undvTOiv iv
lO/ooro) dnooTtQrjS-eig fiQu/et, ovShv uyevvhg rj fxtXQOxpv/ov i-
cp&iy$UT0' ixetro Sh r^via fxbvov, otl eig ovShv /Qrjotfiov dvd-
Xcoto Tfo xotrto. avTOg yuQ io/VQitero ovtco StuvevorjofruL ,
c
cog nuvru uruXcoocov Trjg Pcofiuicov cocpeXetug evexa. iv JBv-D
Lûvtui) 6h tov GTQUTevftuTog 6 tov ftuotXicog xrjSeoTrjg 'Av-
i56'QOvtxog o Âodvrjg OTQUTrjybg unoSet/dêig xui tov nQog tov
yuft^Qov noXeftov uvuSe^dtterog , uqu g ixeidev , Tug xutu
GQuxrjv neQtf ett
noXetg, ndvTOOV nQod-vficog vnoSe/otiivtov
xui ovvuiQOftivcov nQog tov noXefiov t« Swutu. fiuotXevg
Sh o KuvTuxovLrjvog noXXrjg fihv xai uyu&rjg evnOQei otou-
lOTtug' OTQUTeveo&ui Sh dfirj/uvov r v Stu t
Trjv cbouv , xuTUcpv-
yrjv Trjg OTQUTtug nQog Tovg veTOvg xui ttjv /tbvu ovx i-
/ovorjg y ixnenoXeficoftivcov rjSrj nuvTCOV. o&ev , evSiug /xhvP. 448
6- yjVuag M. pro SiO%iXiaiq.
Quantura igitur pecuniac imperatori et matri eius Byzantii et in

aliis civitatibus ab imperatricis factione ablatura sit, non potest ad
nnguem dici cum nec ipsis, qui eam asservabant , propter grandi-
:
tatem numerus eius plane constiterit. Pecorura autera , boura qui-

dem pascualiura in multa arraenta dispertitorum fuerunt ad quina
millia , ruricolarum iuga mille: equae pascuales mille quingeutae,
cameli duccnti , muli trecentij asini quingcnti. Greges suilli ad
quinquagiuta millia porcorum continentes ovium septuaginta mil-;
lia ; frugum acervi incredibiles et omnino innumerabiles. Quibus

omnibus brevi tempore spoliatus, nibil imbolle aut pusillanimum
locutus est. Illud dunitaxat ei tristitiam movebat, quod tantae opes
ad nullum rei publicae commodura, (in cuius emolumentura ipse
omnia impendere se cogitasse aflirmabat,) converterentur. Byzantii
copiarum dux Andronicus Asanes, Cantacuzeni socer , declaratus,
bello contra generum recepto , inde profectus Thraciae urbcs obi- ,
bat, omnibus eum cupide excipientibus et quantum poteraut adiu-

vantibus. Cantacuzeuus cum numerosura haberet foitemque exerci-
tum educere illum propter anni tcmpestatcm nequibat: quod mili-
,
tibus adversus pluvias et nives nusquam pateret perfugiura , iam

omaibus ut hoatcra adversaatibus, Uade traaquillo coelo urbcs
186 CANTACUZENI
A.C. iî ovorjg , rug nuQaxst/uivug xuTSTQsyov noleig y.ui xuxcog inoi-
ovv , T/jg ix Bvûvuov oTQuxiug nQog Tug noXstg xutuSvo-
ftivrjg xui ovS' dvTifiXinstv ovorjg Svvazrjg. ijisi S' dvuyco-

Qotev vnb zov ystftcovog ixfitu^bftsvot ixetvot , uv&tg ol Bv-
tdvTtot uvu&UQOOvvTeg Tutg nbXeotv inixetVTO , u'C noXiftioiJ
iSbxovv. xai q ycoQa n doa coonSQ vnb noXsfiicov SrjOVfiivrj,
fiezaviozuTb ts eig Tug nbXetg xui ovSev rjv o, ti ovx enuoys
Setvbv , xui oxv&txr) iQijftia fj xuTUXQUzog oixovfiivrj Qoaxrj

c
dneSeixvvTO ovx iv fiuxQco , xui fj Pcofiuicov ioyvg vcp' euv-
BT/jg idanavuTO xui diecp&etQeTO. ov firjv ovSe ot fiuQftuQOtio
c
rjftiXow , dXX* eiSoTsg, cog fj Pcofiat'cov otqutiu StrjQrjTUt
xui OTUOtdêt nQog eavTrjv , ix T/jg Aoiug nsQutovfisvot.
xai tnnoig xai ns^fj , tu fiiytOTU ixdxovv , ovSsvbg dv&toTU-

juevov. xai tu nuQuXtu ndvru iv ^Quyet xevu dvd-Qcontov
dneSeixvvouv , nuVTug i'£uvSQuno$tC,bftevot , nXrjv ooot nbXetgiS
rj qjQOVQtu xutcoxovv. votsqov Ss ixsivcov uvuXcofrivTcov , xui
nQOg Tr]v fisobystav iycoQrjouv. ol fiivTOt 'Pcoftutot ovzco tov
ystficovog SiSTeXeouv uXXrjXotg dvTSns%tbvTsg xui §hunTOVTsg
bou Svvuzd. JtSvftOTSi'yco Ss fj ix Bvûvtwv gtqutiu
ovdinoTS iToXfir;oev intOTQUTevout , nuQOVTOg fiuotXicog. oiicy
T^SQVOfudvov cpQOVQtov Ttvbg ov noQQCO /ItSvfiOTsiyov

fiivrot ix
C xuTioxtofiivov , ov cpuvXd Ttvu XrjOTSvovTsg ixdxovv. oyeSbv
yuQ ov StiXtnov dsi vvxzbg tu TSiyrj nSQttovTsg xai Xtjozsvov-
aa. ipxiOfiivov P.
finitimas incursionibus laccssebant, cum interea Byzantinae co-

piae in se abderent, neque adspectum eorum ferrent:
civitates
quibus coeli iniuria cogente recedentibus , rursum Byzantii rcce-
ptis animis, urbes inimicae quae videbantur , premebant , tota-
,
que regio velut ab bostibus vastata et nihil cladis non susliuens, in

oppida commigrabat. Atque ita Thracius orbis parvo spatio vi ct
grassationibus ad Scythicam solitudinem redigebatur: Ronianorumque
vires semctipsas absumebant ac deperdebaut. Nec tamen barbari
opportunitatem negligebaut, sed cum Romanorum exercitum divi-
sum et discordiis intestinis laborantem comperissent, cum equitatu
et peditatu ex Asia traiicientes, immania detrimenta uullo obsi- ,
stente, dabant locaque omnia mari vicina brevi tempore homiuibus

vacuefaciebant: omnibus , nisi qui urbes aut castclla habitareut, iu
servitutem raptis. Tum deinde etiam in mediterranea pergebaut.
Romani vero tota hicme velitabantur et damna vicissim quautum
poterant creabaut. Ad Didymotichum , ubi erat imperator, Byzan-
tini nunquam se admoverc ausi sunt; quamquam ex proximo castcllo,
cui uomeu Zcruomiauum , direptionibus uon parum iufestabalur.
Fcrme enim in uoctes singulas mocnia obcuntes quae iuvenicbant, ,
aufcrcbaut, nep propter paucitatem modo , sed usum etiam fallc-

«?, olq uv svrvyoisv. sXdv&uvov Se ov oY oXiyoT/jTU fiovov,&. C. i3/ji
dXXu xui Sl s/nnsLQiuv. rjouv yuo nsni Xt-jOTSiuq xuXXiOTa

s$rjaxrjfi£voi. nQoXoyrjoavTsq Ss 01 iv JiSvfiOTSiyco otqutlcotul,
snsi xutu to sico&oq slg Xtjotsiuv av&iq rt xov nXsiovsq ovrsg
5tcov snisvai sicofroTCOV , ovx oXtyovq unsxTSivav uvtkov tovV. 36»
Xoyov uvaoTuvTsg. (iuoiXsvq
KavTaxovtflvog Sisvostco Ss
fisv coq ufia r Qi BvLâvTtto sniOTQUTSvocov xai nsiQuoofisvoq,
t
si Svvulto savTfo vnonoistv oficoq tov ystficovoq xotg sv *AL-

SQiuvovnoXsi uQyovoi nQOonsfincov XQvcpu xui SiuXsyoftsvoq,
losnsios xrjv noXtv syysiQitsiv. xui snsi ovvts&sito rjfisQu, xuP D
rjv sSsl insX&etv , Trjv ovouv otqutiuv nuQulufiiav xui nQOO-
noirjodfxsvoq scp' STSQug xrjg Ooaxrjg ftaSisto&aL noXsiq , coq
noXiOQxrjacov , iva fir) vno xov tcov t« ûoiXiSoq fjQrjfisvcov
nQog tijv *Aoqiuvov fj scpoSoq fitjvvd-jj , nuQu tov "E@qov
tSsoTQUTOnsSsvosv , coq nsQuicoaotxsvoq sig Trjv votsquluv. nsft-
vjuq Ss xui nQoq TltyxsQVtjv tov dvsyjiov , to JldficpiXov ufia
yi/.lOig CfQOVQOVVTU OTQUTLCOTUiq TtjV TS UXQOnO/.lV STSQOiq
SnXiTuiq xui xpLXotq ToS,OTUig sxutov , ixsXsvs Ttjv iv Ttj uxqo-
noXsL cpQOVQuv xaxaXinovTa xai Ttjq OTQUTiug rijq innixijq
zoTQiuxoatovq , coots cpQOvQstv xr)v xutco uoXlv, TOvg Xoinovq
dvuXufiovTU , rjxSLV nQoq uvtov iStjXov Ss xai tijv ahiav , P« 449
ijq svsxu xaXotTO. 6 <T f ytjodfisvoq ttjv sv t
Tjj uxQOnoXsL fio-
vtjv cpQOVQuv uqxsoslv nQoq xuTuaysoLv xrjq noXscoq , xovq
Innsug dnavrug nuQuXuficov , rt xsv cbg $uoiXiu. xijq uvTtjq Ss
aSvvxToq tov (ioQsa nvsvouvroq SQifivTSQOv , ci.fi fjfiSQu xqvotu-
21. t)X£L P.
bant : erant siquidera in praedando multo exercitatissimi. Ubi ad

praedandum more suo et quidem plures solito redierunt , milites
apud Didymotichum ex prorumpentes , bonam partem occi-
insidiis
deruut. Imperalor Cantacuzenus etsi principio veris Constantino- ,
polim cogilabat invadere tentareque, an eam posset subigerc nihilo ,
minus ipsa hieme ad magistratus Adrianopolim occulte mittit et ad

urbem tradendam eos allectat. Dies quo veniat praefinitur. Ille
assumpto cxercitu ad alias Thraciae urbcs iturum illasquc obsessu-
rum lingens ne, qui ab Augusta stabant, infestum eius accessum
,
Adrianopolim nuntiarcnt, supra Hebrum, ut postridie militem trans-

ducturus, castra facit. Mittit quoque ad pinceruam consobriuum,
qui cum millenario Pamphilum servabat et arcem cum aliis gravis
armaturae ac sagittariis centum mandat, ut relicta arcis custodia,
;
ct ex cquitatu trecentis, qui inferiorem urbem tucrcntur , cum ce-

tcro agmiiie ad sc veniat : causam insupcr addit, cur eum vocet.
Pinccrua opinatus solum arcis praesidium urbi servaudae sufficere,
cum toto equitatu adcst. Cum autem per noctcm illani Boicas spi-
1 88 CANTACUZENI
A.C. i34« Xovg&ui TjQytro o nOTU/uog xui oXiyco vgtsqov cxnag Siscpui-
vsxo y.QvoTuXco&sig. ovxs Se xooovtov siye GTSQQOxrjTog 6
ndyog , rboTS GTsyeiv TOvg inneug in'uvxov n.SQcuov/.isvovg i
ovts Totg ovvrj&eoLv dy.uxioig riQog tov tioqov SloSov nuQstysv.

~BuXXu tov /isv GTSQQOTSQOg icpaivsxo , tov OTsysiv ds T0t)g5
innovg ddQuvsoxsQog. Slo y.ai unOQiuv noXXijv nuQstys nQog
tov nooov. SvoxuiSsxu /tev ovv ioTQuxonsSsvsTO ixst 6 (iuoi-
Xsvg rj/xeQag, neQLpievcov si TQOnco Srj tlvl eyyevoiTO tov "E-
Pqov Sluîjvui. iv xuvxutg Se ix Bvt,uvxiov xfj ÂSqluvov

incyevofievoi GXQaxicoTui s'E,ux6olol Tr)v imyeiQrôiv dcpeiXovro. io
iv Jlu/icpiXcg Se inei o IlLyxsQvrjg ov nuQijv, eycov Trjv gtqu-
tluv, rjv iy.sZvoi iSsSoixsouv vscotsqtQslv, nQOTeQOv tcov cpQOv-
qcov xivug yQij/iuGL Scucpd-eiQavTeg xui nsiouvxsg tu uyysta
lud-QU ixxsvovv , iv olg vScoq uvTotg xui olvog xui si' tl exe-
qov vyQov nQog nooiv icpvXuxxSTO ,

(ov yuQ ix nr^yrjg uqvs-i5
CoiruL ivrjv ,) cog inv&ovxo -r]vvo/.tevrjv xrjv inifiovXrfV , noXe/xov
nQog TOvg iv uy.QonoXsi cpQOVQOvg xoivrj nuou r) noXig dvai-

qovvtul. xui iy.noXiOQxrjouvTsg ev xuvxuig xatg rj/ieQuig ,
nuQeoxrjaavxo /.luXloxu Siiprj nieo&evxug. Srjouvxsg Sh xovg

re tjyov/ievovg uvtcov, ol rjouv TQstg , xui ttjv cpoovQuv, ens/x-io
ipav sig @uolXlSu. ovg xui uTi/iuouvTsg ol iv BvQuvxicg xai
nuv eiSog inLSsLû/isvoc iQSoysXiug , siyov iv Sso/xcoxrjQicg.
o/xoicog Sh xui nQog (juolXsu tov Kuvxuxov^rjvdv noXXijv

ivsSsixvvvTO dyvco/ioavvrjv , ovSs/nug vpQSCog cpsiSo/xevoi. sig
rasset vehemcntius diluculo flumen conglaciare incipiens , intra

,
breve tempus totum frigore constilit. Neque taraen acleo firma ac

densa erat glacies, ut portare equitem posset , uec consuetis actua-
riolis transitum praebebat: sed ad istuc durior, ad equos vero sus-
tiuendos fragilior apparebat; quae res multam transeundi dubita-
tionem habebat. Per dies itaque duodenos impcrator ibi in sta-
tivis mansit, exspectans, si quo modo daretur Hebrum trausmittere.
Iu his Adrianopolim Byzantio supervenientes sexceuti milites rem
disturbarunt. At Pamphili, quoniam pincerna cum copiis non ade-
rat , prae quibus oppidani quippiam novi tentare metuebant, prius
quibusdam e praesidio pecuuia numerata coriuptis et eo perpulsis,
ut vasa clam eyacuarent, in quibus aquam et vinum et si quid aliud
potabile servabant, (non enim ex puteo haurire licebat,) postquam
sibi iusidias bene cecidisse audierunt , custodes arcis simul tota
urbs oppugnat expugnatosque ct intoleranda siti oppressos, ad de-
,
ditioucm adigit: ac tres eoruin duces vinctos , cura toto pracsidio

ad Augustam Byzantium mittit ; quos Byzantii conturaeliose tracta-
tos et omnibus dictcriis laceratos, in carccrem dedcrunt. In impe-
ratorcm quoquc Cantacuzeuum se improbe gesseruut , a nulla ver-
HISTORlARUiM III. 30. 189
tooovto* Ss nQOrjXdvv uroniag, coots ei nors xai fiaaiX£vgA..C.i2$i
J
6 viog Icouvvrjg nQotoc tcov fiuaiXeioov Qnoroovrjg eivexu, (ovD
yuQ Sr) avrro ti rcov xoivcov inQurrero Siu rb rrjg rjXixiug
nuvv ureXig' ivviu yuo rjv trrj yeyovcog reXevrcovTog tov nu-
5rQog,) vnb tcov tu nQuyftura e/bvrcov nQoneftnbfievoi rt-veg t
xbv Srj/iov Sirjoid-iZ.ov, xui uvSoug xui yvvulxug, coore Subvrog
noXXug Kavraxovtrjvov tov (luotXicog xara/ieiv XotSooiug xui
cog ftaXtoru doifivovg. xuirovro rjouv cog n Scoqov rcov rjSicov
nQOouyovreg rro viro {luaiXeT. oxonbg Se rjv uvroTg tcov vpQecov

loovSev ftev rjnov , coore xui rbv Srjfiov eig nXeiovu iftfluXXeiv
qiofiov, cog ei neQiyivoiro {JuotXevg ntxQcog dfivvov ftevog Siu
Tug vfJQSig' xui xurct oxonbv iîputvev uvroTg. nuvrsg yuQ
ol Sijuoi Soro ftuXXov e^sfiuivovro , tooovtov iSeSieouv. ix
tovtov Se uov/tfiuroi re r]ouv nQog ixetvov xui ftuXXov i£fi-V.363
i5 fiuivovro Siu rrjv ix rfjg uvriSboecog novrjQuv iXniSu. uXXcogP.fio
& oncog xai nuoiv vnbvoiav nuQi/coaiv , cog, ei fir) Sticf&UQTO
hxeTvog xui i%rjoS-ivrjxs nuvrunuotv , ovx uv ovrco xurscpQOvovv,
ovShv ovv rjrrov xai Stu t« toluvtu to v§qi^siv uvroTg ine-
TrjSevero' fiuXioru di %v ixsTvog nvv&uv6fisvog , dnuyoQSvrj
ioxrjv siQrjvrjv , vofiiCcov xuru yvcofirjv tu toiuvtu nQurreoSui
Trj pluotXiSi. ovSev yuo uvroTg ovrco Seivbv icpuivero rcov
nQog rbv noXefiov , Saov uyeiv xivSvvov r) eiQrjvrj IvoftiQero,
Sib xai nuvru inevbovv xui iftrj/uvcovro , cbare firj yevia&ui,
1. cos P. i3. idieoay P. 14. re add. M.
bornm petulantia temperante3, eoque stoliditatis progressi sunt, vtt,

si quaudo Ioannes imperator adolescens e palatio ad animi oblecta-
rnentum quopiam prodiret, (ob aetatem siquidem immaturam pu-
blicae rei uihil attingebat, quando patre moriente non plus novem
annos natus erat,) praemissi quidam ab iis, qui ad clavum sede-
bant, feminas iuxta ac viros incitabant, ut eo transeunte complura
longeque turpissima in Cantacuzenum maledicta evomerent. Et hoc
tamquam iuctindum munus imperatori pucro oiferebant. In hisce
porro contumeliis etiam hoc sibi volcbant, ut populo maiorem ti-
morem ingenerarent, Cantacuzenum si viuceret, atrociter iniurias
,
persccutuiiim , id quod iliis ex seutentia eveuit. Omuis namque

populus, quo maîs insanicbat, hoc amplius mctuebat, et cum sibi
condiguain moicedcm repensum iri formidaret audacius furcbat et ,
a reconciliatione magis abhorrcbat, nisi ille viribus omnino dcstitu-

tus ac perditus csset, non se ita eum contempturos. Et cum nihilo-
miuus his de causis studerent eum cumulare iniuriis, maxime tamen
id facicbant, ut liis intellectis , paccm dcsperaret ea imperatrice ,
conscia ct libente fieri opinatus. Etenim nihil ad bcllum rcquisi-

tum tam durum, quam pacem istam periculosam constituebant. Qua-
re al eam impcdicudam excogitabaut niachiuabai.turquc omuia. Ve-
19° CANTACUZENI
A. C. iSîsni Trt g paotXiSog ftivroi ovx uoiftvcog ovTcog sXoiSooovvto
yuQ nQog TOvg ovTcog dosXyuivovTug icpiQETO ,) dXX
(ogyfj
Htjqcovto fiovov t« Ssivotutu xui noXXrjv xaTSXprjcpiôvro oxutd-
rrjTa xui novrjQiav TQOncov , otl togovtcov nuQU fiuaiXicog uno-
XsXuvxcog xui ovxco cptXrjdsig, d/uQtoTOg ix StaftiTQOv xai5
xuxog nsQi TOilg ixsivov nalSag comat. sxsZvot ftsv ovv ovTcog
rjxoXdaTutvov nsQi tt)v yXcoTTUV xui 6 nuTQiuQyrjg oXtyu rj ov-
Ssv q.>Q0VTi%cov tcov ixxXrjotuoTixcov dsoficov, uvtov ts fiuotXia,
nQOcpuatv nQog tov noXsftov nuQsoyrjfiivov , uXXu xui
ftrjSsftiuv
noXXd noXXdxtg Ssrj&ivTu SiuXvaaoSat, dcpoQtofico vnifiuXsv ,10
cog xaxov dcp&ivTU nsQi fiuotXiSu , xai si Ttg avTco ovvsirj'
(SaotXsvg Se 6 KuvTUXOv^rjvog ov ftdvov uvTog TclvuvTtcoTUTa

CscpaivsTO notcov , uXXu xui Tovg ovvovTug dvansiScov. ov yotQ
ftdvov fiaotXiSu , sinOTS sSst /uvrjfiovsvsiv , Stu naarjg svcprjtti-
ug tjyev , uXXu xui TOvg aXXovg uno tcov a^tcoitUTCov /udXXoVjiS
tj tcov ovo/hutcov nQoarjyoQSvs, tcov s% AvSQOvixov ftivTOt, to£>
fiuatXicog sxuotco SsScoQrjfcivcov , insi tcov votsqov , cog naQu

Sixrjv ysysvrjftivcov , t« noXXu dnioTSQys. tcov owovtcov Ss in
avTOv Tivog tov nuQUXOtftcoftsvov xui stsqov twu tcZv iv Bv-
LâvTtco v$QiouvTog uiayjQcog , ixiXsvas TvnT)j&rjvut , yvvuiîia
cpdftsvog noQvsvoptivuig nQOor\xsiv xu xotavTa , uvSquoi Ss
xo fiuysofrat.
D Xu. JlQog fiivTOi tov snuQyov tcjv Movofidyov intTQO-
io. cricdJaEOO-cci P.
rumtamen coram impcratrice verecundius conviciabantur quod illa ,
sermonis proterviam fcrret aegerrime secl tantum severissime accu-

;
sabant singularisque illum stuporis et perversitatis condemnabant,

quod summis ab impcratore demortuo beneficiis ornatus ct tanto-
pere diJectus ex diametro ingratus et erga eius libcios malevolus
,
exstitisset. Atque illi quidem linguas ita liberas babebant ct pa- ;
triarcba, legum ecclesiasticarum securus ipsum Cantacuzcnum qui , ,
bellum minime excitarat, sed multum ac saepe pacem expetiverat,

anatbemati cum sequacibus subiecit, quasi in imperatricem se ne-
quam praestitisset cum tamen non ipse solum prorsus contrarium
;
faceret, sed et suos ad idem cohortaretur. Nec vero illam dum-

taxat, si quando eius erat habenda mentio perhonorifice verum , ,
alios non tam propriis eorum nominibus appellitabat, quam a digni-

tatibus, quas gerebant , modo ab Andronico imperatore ipsis tri-
butae cssent; nam quae postea facta erant, eorum maximam partem
non probabat. Et cum quidam de suis coram ipso Apocauchum, cu-
biculi sacri praefectum, et alium quendam Byzantium turpi convicio
incessisset , eum praecepit vapulare dixitque, mulieribus merefriei-
bus levilatem huiuscemodi convcnire viros puguam decerc. ,
3i. Cctcrum ad Thessaliae praetorem Monomachum et protc*-

HISTORIARUM III. 31. '9 1
nsvovra OsaaaXiug xui ^vvaSrjvbv rbv nncoTOOTQUTOoa Oso-A. C. i34i

ouXovtxrjg tots uQyovru y.ai 2vQyr)v NtsXsvovZiuv tov (taai-
Xicog *Av6~QOvixov dvs\f/tbv, rbv Kvngov Qrjbg vlbv , Qsqcov
xui uvtov uoyovTU,ov xai rr)v SvyuTsou, rov puoiXicog ^tV-P-4
51
SSoovtxov nSQiovTog ett ,

rco vicjj Muvov/)X 6 tots fdyug Softi-
otixo; xuTtjyyvr/os , nosa(istav nsnof.trf.sv 6 (iuoiXsvg , ahiug

suvtov ini rotg ysysvrjfiivotg dnoXvcov , cog ovx dno yvcoftrjg
ini-lovXov xai nOvrjQtig , ovS' int&vfiia Ttfirjg (luoiXixrjg tw

rotavTa vscorsQto&sir] , dXX' vnb tcov iv BvtuvTuo nbXsftov
\ouxrjQvxTOv i't,svsyx6vTCOV xut' uvtov , xui uxcov sig ravra e$s-
vrivsyftivogb&sv xui tcov nQuyfturcov inttybvTCov, xui nQiv
•
amoig xotvcbouo&at rr)v yvcbfirjv , u uvtm rs xai nuoi Tolg

ovvovai XvatrsXstv sbbxst, xaTuntnQuy&at. rf^tov rs ftr) Stu V. 364
t« toiuvtu SvaysQutvstv cbg nsQtocp&ivrag uXX' si rt xai B ,
i5to3j> ftr) Ssovtcov yivouo , dvdyxrj tcov nQuyfiurcov nQOaXoyi-
L,so&ui. inuQyog fisv ovv ovts rr)v uQSofistuv nQ0osSi%UT0 ,

otV sv&vg nQog nbXsftov ixtvrj&q , dXXu Tr)v xotvcoviuv ftbvov
dnrjyoosvsv. Ofiotcog Ss xui nQcoTOOTQurcoo noXXrjv tov (iu-
atXicog dftvrjuoavvrjv tcov tfiXcov xuTrjyoQSi , oti Sr) uvtov
a onoXXr)v rrjg sig ixstvov svvoiug ix noXXcbv ircbv dnbSstl-iv int-
SsStty/uivov , cog rtvu rcov noXXcbv oXiyov SturpiQOvru nsQtstSs,
xui tuvtu TOtovTOtg fiiXXcov iyystQstv. ovSsv fiivTOt, Sstvbv

stoyuoTO rbv nQsa{SsvTr)v , uXX' ixiXsvsv uvd~tg uvuOTQscpstv
nobg tov nif.t\}JuvTU. 2vQyr)g Si sirs xui ix nQOtpdoscbg %tvog
stratorcm Synadenum, Thessalonicae tum prarfectnm , et Syrgem

Wtelenuziam imperatoris Andronici consobrinum , Cypriorum regis
,
filiura, Phcrarnra et ipsum praefectum, cuius etiam filiam, superstite

adhuc imperatore, Manueii filio magnus tum domesticus desponde-
rat, legatos imperator misit culpam factorum a se removens , ista
,
scilicet non insidiose et maligna mente , nec cupiditate maiestatis

imperatoriae molitum sed propter Byzanlinos, bellum non ante
,
denuntiatum sibi inferentes.huc se conipulsum et rebus ita postu- ,
lantibus, antequam cum ipsis posset communicare cousilium , quae

visa essent sibi et sociis omnibus conducere, confecta esse; orabat-
qtie, ne idcirco quasi dcspecti indignarentur , sed si quid factum,
quod factum non oportuisset , rerum necessitati adscriberent. Prae-
tor igitur nec legationcm admisit nec ad bellum prorupit sed
, ;
communionem tantummodo recusavit. Perinde protostrator impera-

torem ut amicorum valde immemorem insimulabat, quod nimirum
se , qui tam nniltis annis tantam ei benevolentiam navasset , ut
quempiam pacnc. vulgarem ac plebcium contempsisset idque cura ,
rem tam arduam mcditaretur nihil taincn lcgato fecit mali

; nisi ,
quod inox ad domiuum suum reverti iussiL At Syiges sive ex an-

192 CANTACUZENI
h..C.iV\\uQXUtoxeQug f-irjvtoov, etxe xui rbre nQtoTOv ix xov nuQSco-
CQao&at vnoonrevxsvui n-Qog OQyrjv i'E,i'jysTO , rovg rs 7.byovg
xijg Tiosofisiug oog eyovrug ovdsv vytsg, dXX' undrrj ovvsoxsv-
ao/isvovg, dnsniunsro , cpdoxoov obg, si xul nuo' ixstvtp roov
urjSsvbg u£i'oov ivouio&rj , uXX' uvrbg uvTotg eQyotg notrjostvS
xurucpuvsg , obg rovg rs cpiXovg ojrpsXstv xul rovg noXsfuovg
BXdnTStv dvvutro ru usyiorw xui rovg nQsoBetg tig rb Ss-
ouoorrjQtov siorjysv. ot/drjptrjrQtbg rs rjoav b KaouvdQrjvbg xul
AdoxaQtg, og rjv fteyug yuQTOvXaQiog rr]v u\tav. bvrog 8s
iv OeQutg ov BooxrjuuTOOv ptbvov nXrjd-ovg KuvruxovLrjvu) rwio
BuotXet, u?>Xu xui nvQQobv xui xuQnoov toov uXXoov, Std rb
D ueyuXag uuXXov , r) xaru rdg uXXag
xai nXeiarug xrrjoetg
noXetg ndvru
ivrav&ot xexrrjo&ut , inotetro idtu ev&vg- dt
u xui uuXXov vnconTSv&r] rbv nQog ixstvov nbXsfiov fjQijo&ai,
ovvtdcbv, obg eotxsv , oog ix rrjg dtucpOQug rrjg nQog ixetvovi5
(xeiQoo dvvuiTO xuQnovo&ut , rj rrjg bftovoiag, etye xui rcbv
f
nQOOTOOV xui fxeyioroov unoXuvot nuQ avrcjj rtuoov. ov ubvov
yuQ ixetvoov rooovroov ovtoov xvQtog rjv evd-vg, aXXd xai rovg
ajiXovg dtrjQevvu , 01 rjouv iv QeQutg noXXot. xui ndvTcov rug
ovoiug ucputQovuevog , ixbXuêv dnuvd-Qobnoog. rjv yuQ drjio
nQog rovro nQOreQov re syoov ptuXtOTU intQQSnoog xui tots
fidXtora icptXovstxrjos urjbspttuv oofibrrjTog vnSQBoXrjv unoXt-
netv. noXXcjj yuQ xm ptirQw xovg iv Bvt,avxt'co nuQrjXaoev iv
9. AdoxaQ P.
tiquiore quadam causa succcnsens, sivc tum primurn, quod se con-

teinptum suspicarctur , excandesccns, et vcrba legatorum ut nihil
sinccrum conlinentia, sccl clolose conficta, reiccit, acldens , etsi a
Cantacuzeno intcr homincs trioboli cssct numeratiis tainen re ipsa ,
declaraturum se cum amicis prodesse,tum inimicis obesseposse quam-

,
plurimum et legatos in carcercm inclusit: Dcmctrium ncmpe Ca-

,
sandrcnum et Lascarim magnum chartularium. Cumque Cantacu-

,
zenus Phcris haberet non solum pecoris , sed et tritici aliarumquc

frugum ingentem numerum , propterea quod ampliores ac plures ci
hic, quam apud urbes alias possessiones erant ornnia stalim ad se ,
avertit: quo firmior suspicio fuit, armis imporatorem appetiturum;

quocl sciret (ut est credibile) maiores ex dissidio cum iilo, quam ex
concordia fructus sese pcrcepturum , quantumvis primis ab eo amplis-
simisque honoribus augeretur. Neccxhis solum tam opulentus subito
evadcbat secl insuper amicos cius qui permulti Pheras incolebant,
: ,
scrutabatur bouisque oinuibus nudatos immaniter puniebat. Et

cum antca ad hoc esset propensissimus tum praesertim nibil ad ,
crudclitatein rcliqui facere contendebat et Byzantinos longo intcr-

vallo supcrabat iu omnibus, si verborum contumelias excipias: in
IIISTORIARUM III. 32. Iq3
nuoi , nXr)v Tr)g v^Qscog' iv tovx(o yuQ ftovco ococpQOvovvrak. C. i3î
savTOv nuQioysxo. xrjv ts fivrjoTsiuv Trjg &vyuxQog , rjv nQ0-P.fr2
tsqov nQog tov fiuoiXicog vlov nsnoi/jxo , diiXvos. toxs ftsv
ow ystftcovog iûtoiov iniysvofiivov , r) ts ix Bvûvxiov y.ul
5^ ix Atdv/xoxsiyov oxquxiu r)ovyuL,ov , fir) Svvufisvoi uXXrj-

Xoig uvTSns'S,tivai dta t6v ysiftcova. iv tovto) ds y.ui 6 noco-
tootqutcoq ix OsoouXovixrjg , otl Ttjv fiuoiXicog unsinuTO nQS-
ofisiuv, fxSTUftsXrj&sig, tcov oixstoxuxcov nittxpug tivu , XQvrfu
SisXiysxo cog OsoaaXovixrjv nuQubcoocov, sivai yuQ uvtco Tovg
loovfinodxxovxug ixst noXXovg. ovvsfiovXsvi ts fir) fiiXXsiv , uXX'
lifia iJqi rjxsiv nQog uvtov , cog noXXijg uvt(o coqjsXsiug ioo-
fxivrjg i't, ixsivov. Sfioicog bs xui XîXrjg , og rjv nQOTSQOvB
nQog AvSqovixov tov ftaoiXiu rjvxofxoXrjxcog ix TqiûXcov ,
OTQUTicoxug xs sycov yiXiovg xui noXsig TQslg nuQubsbcoxcog
i5ug 'Pcoituicov ovoug vnrjxoovg xaxu tov nQog uXXrjXovg tcov
*AvoQOvixcov §uoiXicov noXsfiov xuxioyov ol TQiftuXoi , tcov
c
xuTsyovrcov Pcofiuicov nuQubovxcov ' ovxog brj ovv 6 XpiXrjg
yQrjfiuoi ts iQQCofiivog xui gxquxiuv sycov u»ioXoyov v(p' suv-
T(jj xui nQOTSQOv fiuoiXst T(o KuVTuy.ovllrjvw ig tu ftuXioxa
zoopt'Xog cov (<JV uvxov yuQ xui AvSqovixjo noooijXds tm ftuoi-
,
Xst,) nifttpug xui uvxog, oxi ts uIqolto ibrjXov tu ixsivov

xui naQr vsi {
xui uvTog nQog Tr)v soniQuv ftuXXov TQins-
odui, cog ov qpuvXrjg Tivog uvxo&sv ioofiivrjg coqpsXsiug. /?«-C
oiXsvg bs 6 KuvTuxovt,rjv6g, insi suQog coqu /jSrj rjv , ixxXrj-k.C. 1342
i5. «c — tintjxoQvs om. P.
hoc quippe uno modestius se gerebat. Connubium autem filine,

quod prius imperatoris promiserat, rescidit.
filio Tunc igitur ob
inclcmentiam hiemis , quae Byzantio exierant et quae Didymotichi
erant copiae concurrere nequiveruut.
, Interim protostrator facti
poenitcns quod legationem repulisset, per intimum quendam oc-
,
cuite urbem Thessalonicara imperatori se traditurum pollicetur: esse

enim illic qui ei faverent, quara plurimos: et monebat , ne cun-
,
ctaretur, sed veris initio accederet; multum se eius rationibus com-

modaturum. Similiter et Chrelcs , qui aliquando ex Tribailis ad
Andronicum transfugerat, sese cum mille militibus et tribus opptdia
dediderat quae Romanis subiecta, Andronicis inter se belligeranti-
,
bus, Tribaiii, incolis deditionem facientibus, occuparant. Hic itaque

Chreles a pecunia instructus ct cxercitum sub se non aspernandum
habens et antea imperatori Cantacuzeno amicissimus (per quera et
Andronici amicitiam adeptus fuerat), misit ipse quoque significatnm,
se eius partes scqui cura cohortatione, uti ad occidentem se con-
,
verteret utpote non minimos ibi utilitatis fructus inventurus. Can-

;
Cantacuzenus II. i3
ig4 CANTACUZENI
A.C. \V\iQiav avvayaycov ix toov avvovroov , noog o,ti XQr) TQenso&ui
V. 365 iaxinxovTO. oaoi /xev ovv ix BvL,avriov r/auv, rijv eig Bvâniov
/xuXXov avvsfiovXsvov aiQstadut eiofioXtjV, oog qv XQUTijoooaiv e-
xetvov, (eivat Se ovx dyevvsig iXniSug, noXXcov ixel r« ftuatXioog
r\Qf\[xivoov ,) [tsyuXoov dnaXXdt,6[isvot xai novoov xui xtvSvvoov.S
ol S' eansQtot Totg ixrijg eani-Qag nQoaeyetv tnovro [tuXXovnQuy-
jiiaot, Setv, oog ovx exnenoXsuoo[iivoig âatXsi, dXXu nQoayooQijaov-
at Siu Ttjv evvoiuv QuSicog. ru J' ev Bvuuvrito fxsyuXijg Ssio&at
Ttjg nuQuaxevijg, noXXoov ovxoov ixet tcov noXs[ttooTUTOov fiuai-
DXet xai rovg itXXovg evuyovroov nQog rov noXsfxov. oig Sstio
intOTQUTeveiv inavijxovTag ix rijg eaneQag xai [teyuXqv ixet-
&ev neQtfteSXtjfxivovg Svvu[tiv. ro [tevTOi [xiaSoq>OQixbv Tijg
arQaTtag xai ooot toov ftaotXicog rt aav oixercov , StscpsQOvro

nQog ovSev, dXX* eTOt/xoi rt oav nQog o,rt av fluaiXet Soxjj Xv-
onsXetv TQeyjofxevoi xui avxoi. fiuatXevg Se ovx etpuaxe Ssivi5
TOvg ix eaneQug xaXovvrag ovrug rrjXixoviovg nSQtoQuv.
rrjg
xai [.it] xuXovvroov yuQ , ei [xovov iXnig Ttg vnsquivsro /te-

fluia tov nQOoa§aod-ai uviovg ixet naQaysvofxevovg, r [tev av t
ovSefitug unt]XXuy[tevoi [teuxpeoog , ei TOiavxtyv Svvafxtv nQoei-

P. 453 [te&a txovreg' vvvi Se, xuXovvtoov ts uvtoov xui fisfiuiuiio
tcov ixst nQuy[iuroov nuQS/ovTOOv Tt)v nuQuXrjiptv, ovxe Xvat-
TsXeg , ovxe owtpQOv nuQtSsiv dXXu Siov xai Tt)v ixsivoov
7iQ0oXu[36vTug Svvufxiv, ovtoo ycoQeiv eni rovg aXXovg. Siog
18. nooadlsa&ai, P,
tacuzcnus cum iam vcrnum tempus adesset, coacto suorum concilio,

fjuo eundum essct , dcliberabat. Byzantini omnes expcditioucm
Byzantinam antecapiendam decerncbant : nam si ea urbe potirentur
(esse autcm potiundi praeclaram spcm, multis ibi imperatoris par-
tes amplectentibus,) magnis deinccps et laboribus et periculis fbre
liberos. Occidentales autem magis ad res occidentis incumbcndnm
eensebant, quippe baud efferatis illic in imperatorem mortalibus
ac proinde ob bcnevolentiam non difficile ad eius imperium acces-
suris. Adversus Byzantinos opus fore magno apparatu , quando illic
multi sint eius host.es acerbissimi , qui et alios ad arma exsusci-
tent in quos ab occidcnte auctos poteutia reversos , movere opor-
:
teret. Merceuarii et domestici imperatoris nullum discrimen facic-

bant, parati
ire cjuo ille consultum putaret
, cuius hacc fuit sen- :
tentia. Occidentales ultro vocantes et tam multi haud negligendi

sunt, qui si vel non vocarent, et solum aliquid exploratae spei
subostenderetur ad nos se adiungerent, si ibi essemus. Tanta igi-
,
tur accessione yirium sponte dimissa, quam vituperationem non me-

rercmur? INunc quoniam ipsi accersunt et certum est, nos rerura
iliic potituros , non habet quidquam nec utilitatis , nec prudeutiac,
IIISTORIARUM III. 32. I<)5
yuQ, fir) xai ravrrjg dufXrjoavzs g , ttvri ovftudyov xai (piXrjg A.C. 1 34»
noXsfiiav rioog Totg uXXoig eÔfisv." ovTcog einonog (laoiXicog,
xai ol uXXoi ensyjrjcpii,ovTO, ol fisv exovzeg, ol <T dvdyxrj.
Xft
'.
Jlobg fisv ovv diSvfiOTSiyup (iuaiXiSa Ttjv yvvatxa B
SxctTiXinsv 6 fiuoiXsvg dfia SvyaTodoi tqioi xai Sovxi Nixrj-
(poo(p T(p Ssanozov naiSi, (p Muoiuv ovvcpxrjos Trjv d-vyuTeou,
dSvvaTCog eypvTi otqutsvsoSui Slu Trjv rjXixiav, (sti yuQ nu-
Qrjfisifis Tr]v natSixrjv ,) otqutiuv ts Innixrjv , oorjv (osto uq-
xiosiv TtQog Tug ix tcov uXXcov noXscov xui BvLuvtiov irpo-
toSovg saofisvug. nQog yuQ Totg votsqov oXr/(o iniyevofiivoig
yiXioi rjouv. cov rjoyovMuvovrjX 6 TuQyuvsicoTrjg xai 6 Oa-C
XQaarjg Tscooyiog xai TQtTog 6 Ttjg avXrjg nQifuuxrjQiog J7«-
XuioXoyog 6 Tcodvvijg, xui 6 rXufiug Teconyiog ovv TOVTOtg. ini
Se Ttjg s£co zliSvfiOTSiyov ovvoixiug ovorjg noXXijg, sTsnovg ini-
i5orrjosv uoyovTug oxtco , cov rjQysv sxuoTog yiXicov to'S,otcov.
GTQUTrjybv Ss ini nuai t6v yvvuixog dSsXcpov Aouvrjv xuts-

Xins t6v noXscov Se tcov xutu tijv Qodxrjv dna-
Mavovr)X,
ocov ovSsftiu uvtw nQOoetyev, dXXu nuoui nQog ftuaiXiSu ovv-
anioTrjauv , nXrjv tov 'Efinv&iov qjQOvocov , 6 avup , nsQiov-
lOTOg sti fiuoiXscog, coxoSoftijTO uvTutg xorjntoiv. avTog Se Tovg
ts vlovg eycov MaT&atov xai MuvovrjX xui tov yvvuixog dSsX- D
q>bv Aodvrjv tov Tcodvvrjv , ixt ts "AyysXov TiiyxeQvrjv tov
dvevjtov , xai tcov svysvcov xui xad~' uiiiu nooarjxovccov ovx *.366
tantae opportunitati deesse: sed illorum quoque assumendae vires et

sic demum alii subiugandi sunt. Timendum quippe , si eos non
curaverimus, ne pro amicis et sociis hostes una cuin ceteris expe-
riamur. His et aliis pars volens pars invita calculum adiecerunt.
,
32. apud Didymoticbum coniugem cum tribus filiabus

Igitur
et Nicephorum ducem, despotae filium, (cui Mariam filiam dcspon-
derat quique per aetatem imbecillam ac puerilem tolcrare militiam
nondum potcrat,) ct turmas equestres quot nimirum contra aliarun
,
urbium et Byzantii impetum suffecturas credebat reliquit. Erant ,
autcm praeter eos, qui paulo post supervenerant cquites mille: ,
quorura duces Manuel Tarchaniota, Georgius Phracases Ioannes ,
Palaeologus, aulae primicerius, et Georgius Glabas. Suburbanis

valde amplis praefectos octo , quorum quisque mille sagittarios rc-
gebat , et primarium omuium dticem Manuelcm Asanem , uxoris
fratrem , constituit. In Thracia urbes universae simul, eo ncglccto,
ad Atigustam se aggregarunt; castellum Empythium, quod ipse ad-
huc vivo imperatore a fundamentis exaedificarat in fide manebat. ,
Ipse Matthaeum et Manuelem filios , et uxoris gcrmanum loannem

Asanem nec non Angelum Pincernam consobrinum, nobiliumque et
,
consanguineorum multos secum habcns, cum numeroso et forti ex-

196 CANTACUZENI
A.C. 1342 dliyovg, ttjv axQaxiav noXkrjv xui uyuSrjv ovaav naoaXafiiov,
i'£rjX&e JtSvftOTeiyov niftnTrj Muqtiov loTUftivov Ttjg Sexci-
Trjg nQOvnefini ts Iuvtov KcovOTUVTtvov tov

ivSixTtcovog.
JluXuioXdyov, tov SeonOTOV Mtyurjk roi; Sovxdg vlov, cog oV
uvtov tcov Soxovvtcov Xvoneletv tivu nQonuQuoxevuodfievog.5
6 S' nQoq 2vQyr)v dqjioTUTO iv (DsQatg , stts nSQi
uvtixu
Trjg oixtag oeioag , (QsQuioig yuQ ovvwxsi,) sits xui oicovi-
odftsvog ix Trjg tojv ndkscov dnooTuoiug , cog ov xutu qovv

fiaoikicog KuvTUXovt,rjvov tu nQuyuuTa ycoQrjasi. fiuotlsvg
Se, xunoi Ttov nQUTTOftivcov ov nuvv yQrjoTug ikniSug nu-10
QeydvTcov, Trjv otqutiuv eyoiv ioTQmoniSevaev iv B/jqu.
V.fi\d(p$oviuv Se ixet TOtg 1'nnoig tov Tonov naQeyovTOg TQOCpfjg
(ovnoo yctQ rjv dnoXuveiv dqjS-dvov navrayov Sia ttjv wquv,
uqtv uQyouivov euQog ,) nuQs/xeivev rjfiiQag ov noXXug. iv
TuvTuig Se tov cpQOVQtov uneneiQa, ei Svvuito xuTuayetv o-i5
ftokoyia. §iu yuQ nuQuoTrjouo&ui ovx rj&ele Stu to ftovu-
yovg to cpQOvQtov xuTOixetv , gvvoqcov cog, ei fiia, xQuxrjfreirj
ovShv eoTui lotnov rj uvuotutov yiveo&ui tijv fiovrjv noli-
,
/uov vdfuo noQ&ovftivrjv. ov Sr) evexu ovSe ovvTOVcog inoli-

OQxei, uXXu Sdxrjoiv nuQetye ftdvov , tog nQog Teiyofiuyiuvio
nuQuaxevuL,d(.tevog. f-tovuyoi Se 01 evSov ovTeg xui uXXog
BofitXog i'§ uyQozcov avveiksyftivoi , ehe Stu Tr]v dnooTuotav
SeSotxoTeg ,
(ttjv yuQ ftuotkioog nQOxeQov odqovquv xui tov
uQyovTU, ov ineoTrjoev uvxotg, dnuTrj xuxuoydvTsg Seoftooxug
16. nccQKGriJaeGxrttv P.
ercitu Diilymoticho egressus est tertio Nonas Maias , intlictione de-

cima praeiuisso Constantino Palaeologo , Michaclis ducis despotac
,
filio, cuius opcra , quae in rem essent, praepararet; qui mox Pheris
ad Syrgem defecit, sive quod domui suae timeret, (illic cnim ha-
Litabat,) sive quod ex urhiuni dcfectione Cantacuzcni fortunam
afflictum iri augurabatur. Imperator , tamctsi cx anteacto tempore
non bonae spcs alFulgerent , ad Beram constitit. Qui locus cum
equis laeturn pabulum afFatim suppeditaret, non enira id ubique
(ut vere atlliuc recenti) suppetebat , dies ibidem non multos con-
sumpsit, in quibus castellum tentavit , si per deditionem occupare
posset : vi enim subigere propter monachos incolas nolebat. Vide-
bat enim, si vi caperetur , lege militari monasterium quoque diru-
entlum. Quam ob causam nec assidue obsitlendo oppugnabat ; sed
opinionem tantum praebebat, quasi se ad muros adoriundos com-
pararet. Monachi vero , qui intus erant , et alia turba ex agresti-
bus collecta , an propter defectionem trepidi (prius namque impe- ,
ratoris pracsidium et praefectum ipsis datum fraude circumventos

HISTORIARUM III. 32. '97
eneftxjjuv elg fiaaiXiSu ,) eire xui TQonio Srj tivi eriQO), -rjftv-k. C »34*
VOVTO T£ XUQTeQtOTUTU Un6 TtoV TBl/COV O/VQIOTUTOJV OVTCOV
hx xuTuaxevrjg , xui ovS' uxootg
toai nQoaievTO Tovg n£Qi
ovfiiiuaetog tovtw Sh xui 6 BuTUTtrjg ^ltouvvrjg
Xoyovg. iv
$ix Bvûvriov vvxTog S(uXu&c6v, (ov yuQ uoopuXolg to qjQOv-
qiov inoXiOQxeiio Stu rrjv eiQrjftivrjv ahiuv ,) u\uu oXiyotg otqu-
TicoTuig eloeXfrcov, neQienoirjoi ts to cpQOvQiov ftuotXiSi xui (iu-
oiXei T(0 KuvTuxovtrjro) xr)v im/eiQrjo(v uviXntOTOv inoiei. «-
vuorrjaug Toivvv ixei&ev Trjv otqutiuv, eig Trjv sivuoTuoiov no-
toXtv, rj JleQt&ecoQiov vno (iuo(Xicog *AvSqovi'xov nQoarjyoQevTO,
iyivexo. xui n£Qtexu&rjTO noXiOQxcov iv TeoauQoi xui eixooiv
rjfiiQutg. rjv yuQ dr) xui nQog XoiXrjv xui nQcoxooTQUTOQu
t6v SvvuSrjvov iv QeoouXovixrj toi)$ ftrjvvoovrug Tr)v ixeivov
uopiîv nenoftqptog , xui neQtifteve ftu&eiv , ei t« iou tooneQ

i5xui nQoreQOV neQi uvtov SiavoovvTat. BaTUT^rjg Sh TOwg t£
OTQurtooTug, ovg ix Bvt,uvxiov rjxev e/tov inuyoftevog, xui ix
c
Ttov xutu rr)v &Quxrjv xai PoSonrjv noXetov ovx dXiyrjv otqu-
tiuv ovvetXo/tog, ovx u%tdfiu/ov Sh o/Lttog nQog xrjv jiuotXitog, D
(r]v yuQ Sr) ix fiuotXiSog xui Ttov uXXtov Ttov t« nQuyftuTu
lodyovTiov tov nQog ixeivov iniT£TQUftftivog noXeftov ,) iopeineTO
ovx iyyvSev, uXXu fttug rjfteQug bSov Sd/tov, Stu noXXrjg noi-
ovftevog onovSrjg xo ftr) Ttj (iuo(Xi(og otqut((7 neQUvyeiv
fjSet yuQ ov /coQtg trjfdug dnuXXu^tov. IleQitiecoQiov d' vno
{iuotXitog noXiOQxovftivov uxQtficog , nuoav fthv ixivei ftrjyuvrjv,
vinculisque implicitos ad imperatricem miserant, an ctiam alia qua-

clam cle causa , e muris structura validissimis animo.sissirae se de-
leudebant, nec de corapositione verbum audire sustinebant. Interea
loannes Batatzes Byzaiitio noctu clam , (propter causain euim iam
cxpressam castellum certo constanterque non oppugnabatur) cum
parva manu ingressus , id sub Augustae iinperium redegit et Canta-
cuzeno eius obtinendi spem abstulit. Moto igitur iude exercitu,
Anastasiopolim (Androuicus Peritbeorium appellavit) proccssit, cpiam
per dies quatuor et viginti circumsidens oppuguavit. Etiam ad Cbre-
lem et protostratorera Thessalonicaui de adveutu suo miserat ct
nosse avebat , nuin idem esset eorum erga se aniinus , qui hacte-
uus. Batatzes porro, cui ab imperatrice rerumquc rectoribus belli
contra Cautacuzeuum adininistratio commissa erat, cum militibus,
quos Byzantio adducebat, et ex Tbraciae ac Rodopes urbibus non
modica adinucta manu quia sc imperatori iinparem ccrnebat, non
,
prope, sed intervallo uuius dici iusequebatur, perquam sollicite ca-

vens , ne iu eius copias iucidcrct sciebat cniin, sine cladc se non
:
evasurum. Perithcorio autem ab imperatore arcte obscsso , omnem

rudeutem movebat, ut cum paucis quibusdara (quia cum pluribus
i
98 CANTACUZENI
A.C. i34a(og ufia Tioiv oXiyotg, ei Svvutxo, (nXeiooi yuQ ovx ivijv Sia-
Xu&etv ,) nuQsXevoofievog sig Tr)v noXtv xui rpvXul-(ov. rjvve
Sh ovShv ,
ûatXirog rijg noXtOQxius ovvrovcog iyoftivov xui
Stu nuarjg noiovftivov rpvXuxrjg. ftrjyuvr)fiuTU ts yuQ nuVTO-
P. 455J«7ia xui xXiuuxug noog Tr)v TUyoftuyiuv nuQeaxevuXê. Bu-5
TUT^rjS Sh ovSsvi TQ07iw Totg noXtOQxovfiivots ôrjdsiv Svvu-
/Lievog , noog (iuoiXiu niftxpug tr)v ts evvotuv wftoXoyei Tt)V
nQOveQUV , xai wg ovShv rjxxov rj nQOTeQOV , xui vvv evvovg

T£ ioTtv uviw xui tcov ftuXiOTU rptXovvTwv. uvuyxrj Sh tov
c
V. 367 noXsftov vneX&elv tov fir) nuQu
uQyovoi Pmftuiwv vno-10
TOtg
meveadui. ov dr) %vexu xui vvv tu Soxovvtu XvatTsXr)astv
avft[SovXeveiv. xr)Seo&ut yu.Q ov Pwftuiwv fiovov tu iayuTu
ix tov noXiftov netoofievtov uXXu xui oov otu Tr)v rptXiuv.,
tuvtu Si ioTf tov noXeftov xuTuSiftevov, onovdug notr)aa-

Bodut nQog fiuotXiSu neî Tfjg etQrjvrjg. xui siys xutu yrwftrjvi5
uvtw sir/, uvxov nQog (SuatXiSa r\ Tuytaxu Svvuito unsX&ov-
tu SiuXi'S,£o&ui nsQi siQijvrjg. oiso&ut Sh xui neioeiv quotu ,
Tr)v Svvufitv, rjv iyeig, rpuveQuv notr)oavTU. ixeivovg yuQ twv
Xiuv oioftivovg ug&svsotutqjv noo&vfuag wQftrjadut nQog tov
noXfftov. fihv ovv BuxuT^rjs toiuvtu inQSofisvSTO. /Saat-aa
Xsvs Sh uoftivtos t€ eSi'S,uTO tovs Xoyovs xui nQOs Tiva ixi-
Xeve touov owsX&eiv uvtw , iv w n£Qi tov fj
yQr) ysvia&ui
xr)v sigijvqv StuXi$ovTUt • firjSiv ts fisXXrjoug , zroog tov ovv-
TSêiftivov rjXSe Tonov tov BuTuxt,rjv neQtftivcov. S' eh'
non licebat) clandestine in urbem eius tutandae irrumperet. Sed

frustra. imperator assidua obsidione instabat et omncs aditus
Pvara
custodia sepiebat, machinasque omnigenas ct scalas ad moenia con-
scendenda comparabat. Batatzes cum obsessis nulia via posset suc-
cnrrere , ad imperatorem mittens et pristinam benevolentiam pro-
fitelur, et aeque ut prius studiosissimum illius fore promiltit: ad
vitandam vero suspicionem apud Romanorum arcbontas se lmic
beJlo submittere debuisse. Quamobrem et nunc, quae conductura
iudicet, suasurum. Nam , ut amicum, esse sollicitum quod bclluin ,
hoc non Romauos modo, sed ipsum quoque Cantacuzenum gravis-

siine afflicturum sit. Esse autem haec, quae suadeat. Ut positis
armis foedus pacis cum impcratrice feriat et, si placeat, ipse quam
primum ad eam proficiscatur de pace cum eadera acturus: quam
,
utique flcxurus sit si suam illi potentiam dcclararit; nam quod

,
infirmissimiun putarent ideo adversarios eius ad arma provolasse.

,
Talia Batatzes per internuntium cuius cousilium imperator libenter

:
audivit seque certo loco convenire iussit, ubi de pacis conditioni-

bus inter se colloquerentur et ipse sine mora ad pactum locum
;
venit, Batatzeu exspcctans , qui sive suopte uutu sive alterius ixn- ,
avxog vrp' luvtov , eid-' exegov ovfifiovXevovxog nt to&eig , sigA.C. i34a
rfjv voxsgutuv dveftdkXeTO , rrjg fiev eigrjvrjg vficov tcov puoi-C
Xicov /huXiotu flovXeofrui, eincov, uhicoTUTog yevio&uL , SsSot-
xivuL Ss, ftfj ovSefttuv ovrjotv Ixurigotg nuguo/oftsvog euvrro
Sxcov fisyioxcov ovftcpogcov uincoxuxog xuxuoxuirj. Sio ovSs
ngbg avxbv TSroXftrjxivui vvv iX&eiv. rovg ydg ev Bvûvtico
tcov ngayf.irx.xo3V ugyovxag , xuitoi ftrjSefituv vnoxpiug ngorpu-
otv nuguo/oftevro, uXXu xui tu exeivoig Soxovvtu ndor ngdr-t
tovtl onovSjj , xui uvtov drpeoTrjxoTL Std to fir) rfjv tcov ov-
ioxcov oxigrjotv xui rptXxdxcov xui yvvuixog rpigetv Svvuo&ul ,
bficog ovdev neneixevuL cog morro negi uvrovg ngooi/eiv, aX-
Xu ngorpuoiv tlvu L,rjTeTv , e% rjg Sturpd-egovotv. tav evexa D
ovS' vneg rrjg eigrjvrjg , cooneg einev , eig Bvtdvxiov Svva-
afruL iXSstv. fiuoLXevg Ss eigrjvrjg fiev srpuoxs xui (.idXioxa
ijeni&vfieiv ov/ euvxov fiuXXov , rj xcov uXXcov txapsXstu; svsxu,
sig ngovnxov Se xtvSvvov ift(3dX?.eiv euvxdv ovSivu avuyxd-
oetv , p\unTOVTu Sh ftrjSiva , to ys eig avrbv rjxov f &eij) rw
ndvxa irpogcovTL iniTgitpeLv rd xut uvtov.
Xy. Ov jots Se fiovov negi xr)v diulvoiv ev/e gfjg Kuv- P. 456
loruxov^rjvbg 6 ftuoiXevg coguro, dXXu xui /ItSvftOTei/ro ivStu-
xg/fitov stl ,
fiexu xb unu% xui Sig ngbg fiuouJSu ngeofiev-
ouo&ui negi eigrjvtjg, snsi ovSev snieixeg negi ro«)^ ngeofieig
rjyyiXXexo eigyuofievov , ngog tqv nuTgtdg/rjv xgvcpu ygdfi-B
fLuxa SiensfineTO negi eigrjvrjg, iv ojg ttav xe en uvtqv ye-
pulsu adventum suum in diem posterum distulit, affirmans , velle

,
se quidcm pacis intcr imperatores conciliaudac promum condum

csse; timere tamen , ne, cum neutri parti commodarit, sibimet ma-
ximarum calamitatum jnaxiuuis auctor fiat. Jdcirco ad ipsum in
pracsens vcritum accedere. Nam qui Byzantii summae rerum prac-
sideant quamvis nullam suspicionis occasiouem danti
,
immo vero. ,
quae ipsis placerent perstudiose praestanti et ab eo deficienti,

,
(quod fortunaruiu carissimoruinquc liberum et uxoris amissioncm

ieirc non possct,) tamen uondum fidem habcre scd ipsius interi- ,
mcndi praetextum quaererc. Quocirca nec pro sequestre pacis , ut

dixeiit Byzantium ire posse. Imperator pacis non tain suae, quam
,
alienae utilHatis gratia se cupidissimum esse respondit uihilo mi- ;
nus haud quemquam in discrimen praevisum adacturum seseque ,
nemiuem, quod ad ipsum attineat , laedentem, Deo omnia inspe-

ctanti fortuuas suas cominissurum.
33.JNeque vero tunc tantummodo Cantacuzenus imperator ad
pacificatiouem propeusus ac facilis cemebatur, sed etiam Didymo-
ticho ea per oratores ab imperatrice scmel iterumquc petita , post-
quam illis nihil pio aequo et bono factum audivit, ad patriarchaca
200 CANTACUZENI
A.C. rtfayevrjfisvcov oqxcov dv£fUfivrjox£ fierdS,v ftuoiXtdog xai uvrov.
ovg £cpaox£V dxQtfitog uvrbg rrjQcov, vnb ftuotXidog nuQuonov-
bovorjg noX£fteto&ut , ovxocpdvxaig dv&Qcbnoig xai die(p&0Q0oi
neneiofievrjg' ext, 6h xai xcov avxtp yeyevrjfievcov oqxcov nQog
uvxbv , cbg ov n£Qtb\\jexut vnb ovxocpuvxtov uvxbv d'iufiuXXb-5
fievov dXXu ndoav evdetêxut onovSrjv vneQ uvxov, rj xdXrj-
,
V. 3G8 &eoxeQOV einetv , vneQ avxov Stxaiov. u Sr) eig rovvuvrtov

n£Qiioxrj, xui b nbXefiog e'% exetvov eo/e rijv uQ/r)v, vcp' ov
C xcoXveo&ut StxutbreQog ftdXXov rjv. £$£trb x£ ftr) roiuvxu ytvbfi£-
vu negiOQuv , dXX' eXeov Xuftbvxu xcbv unoXXvfi£Vtov dv&Qt6ncov io
nuou ndvxa xov Sixuiov Xbyov, oxrjvut nQog xr)v ovftcpoQuv xui
xu noXXip d£tvbx£Qu eobftevu xcoXvout, xuxuXvoavxa xbv nbXefiov
xui StuXXuxxijv yeyevrjftevov fiuotXiSog xai uvxov, oneQ ftdXtoxa
uvxtp nQOoijxetv, naxî xotvcp xai StSaoxdXto Stxutoovvrjg vnb
xov &eov xe/eiQOxovrjft£Vfp. nuvxiog $e ovSev eQyov ioxui, ovdeiS
noXXcov Serjoexat Xbycov nQog uvxbv, dXX' uQxet fibvov bcp&tjvut,
xui nuou nQocpuotg noXeftov neQLutQed-rjoexui. ei $' uqu xov-
xcov ftrjSevbg fteXrjoet, ftrjSh xr)v nQOorjxovouv n£Qi xr)v uqijvijv
evSeiS,exut onovdrjv, uvxbv ftev bxvetv einetv, nuot Se elvut xui
D otyrjouvxog xuxucpuvtg, tog ix xcov uvxov /£iqcov ru £x/vd~rjob-i.o
fi£va rcov uv&Qcbncov uiftaxa &ebgb Stxutog ix^rjrrjo£t XQtxrjg.
rjE,tov xe, fir) Stu SetXtuv xu xotuvxu V0fit%etv SetoSuc rr)v
i3. yeyevtjfttvov P.
secreto litteras scripsit,eumque iuramenti inter se et imperatricem

coram concepti admonuit
"co quod ipse religiose servans , ab illa
,
foedifraga , sycophantis et pestilentibus quibusdam homiuibus fidem

habentc armis lacesseretur. Insuper iu memoriam redigcbat, quae
,
ipse patriarcha sibi cum sacramento promisisset, non passurum calu-

mniis opprimi sed pro ipso
, aut , ut verius dicam , pro iustitia
,
nullam contentionem defugiturum. Quae in contrarium conversa

sint cum bellum ab eo exordium ceperit, a quo id reprimi aequius
,
fuisset. Obsecrabat item, ne haec permitteret , sed misericordia

praeter ius fasque pereuntium captus, calamitati occurreret et, quae
multo adhuc atrociora impenderent , bello dissipando averteret :
quodque illi , ut communi parenti ac magistro iustitiae aDeo electo,

pulcherriinum esset, inter se et imperatricem concordiam iustaura-
ret. Omnino autem
nihil fore negotii , neque multa illi verba ad
eam facienda ; sed solo adspectu arma statim revocatum iri. Sin
horuin nihil ci curae fuerit , nec studio , quo dccet, pacem curave-
rit, ipsum quidem vereri dicere, quod tamen vel tacente se uotum
sit omnibus , eiFusum sanguinem de manu eius a iusto iudice Deo
requirendum. Rogabat etiam , ne timorc aliquo hacc peti existima-
ret, quando eorum copias ipse multis partibus superaret ; sed ideo,
yuo ixsivov otqutiuv noXXco tco ftirQco rijg ixsivcov vnSQiystv A.C. iZfo
dXX' oqcovtu tov noXsftov , cog ftsyuXcov SOTUl OVflCpOQCOV uX-
ztog 'Pcoftuioig, xui bsbotxoTu Trjv ixst&sv fisfittofiivtov fiuau-
vov uv&Qconotg fj.tjdsf.tiuv cog oiovts fiuXtOTU iv TOtg nQoado-
5xcouivotg xuxotg uhtuv nuoiyso&ut nsiQuad~ut. bv d£ x«r'
avTOv i'S,etne xui tcov ovvovtcov ctp.OQtOfiov, rjyeto&ut ftev 8st-
vov, ncog yctQ ov; ovbsv be sivui nQog uvtov. si yuQ ftaot-P. 457
Xicog^ toansQ uvtoi cpuatv , inefiovXevoe TOig nuioiv intOQxr]-
aug, siysv uv tivu nQog ixstvov Svvufttv t« siQrjuivu. si b'e
iotovtcov ftev ovbev ovts etQyuoTO , ovts ived^vftr^rj , iftftevov~

rog be uvtov TOtg i'B,uQyr)g xui TOvg OQXovg TrjQOvvTog (iepui-
cog, vnb cp&ovov xui ovxocpuvTtug uvToi xextvrjftivot, rr]v nu-
ouv 'Pcoftuicov rjysftoviuv vvv ts rjdrj vsftoftivrjv xui Sn ftuX-
Xov Sunuvrjoovouv rjystQuv cpXoya, Jjv firj dsog uvco&sv int-
i5 (iXixpug tXscov xuTuofiiorlf axonrjTiov, ei firj ftuXXov avTOtg, rj
ixstvco to clnb &eov ycoot^so&ut nooarjxsi , TOig ahtoig tcov

xaxcov yeyevrjfiivotg. ov '/uq ensadui to &stov Tutg nuQuXo- B
yotg tcov uoyisQicov OQftutg, /ltovvotog 6 ftiyug unscp&iy$aT0.
av&ig ts ibstTO , t«' ts ftiyQi vvv TSToXftrjftiva ovvtbovru cog
lobsivu , xui tu fiiXXovTU cog noXXco tco fiirQCO ystQco nQoabo-
xuTut, rjxstv nQog uvrrjv xui btuXvstv Tug ovftcpOQug 'Pcoftui-
oig, ftovov oiru Svvutov tu toiuvtu xuTunQUTTsaSut. si b'
ovv, uXX' uvtco fisv unuv siQyaoTat to biov nQog ts dsbv
quia cum bellum hoc Romanis clades ingentes invecturum prospi-

quam in futuro sacculo liomiuibus actionum suarum
ciat et mctuat,
rationem reddeudain sciat
. malorum ingi uentium ansam nullam,
,
quautum maxime fieri possit, porrigere conetur. Quod autem se

et suos auathemate inferis dcvoverit , sibi quidem horribile videri
et merito : verumtamen
uihil ad se pertinere. Si cnim impcratoris
defuucti iibcris, iurciurando violato, insidias molitus sit, ut ipsi di-
ctitant , accusationem aliquid valere potuisse. Si autem eiusmodi
nihil neque ieccrit, neque cogitarit , et ab initio constituta serva-
verit constantcrque ex iuramento se gesserit: cum ipsi invidia et
obtrcctatorum voculis commoti , universum Romanum imperium et
nunc depascentera flammam et (nisi Dcus de coelo propitius rcspi-
ciens eam restinxerit ) magis depasturam excitavcrint , videndum,
ecquid uon magis ipsos, utpote malorum causas et originem, quam
se a Deo secludi aequum sit. Nam divinum numen nou scqui cpi-
scoporum alicnas a recta ratioue alfectioncs praeclare dictum csse ,
a maguo Diouysio. Ad cxtremum petebat, ut, quandoquidem nosset,

et hucusquc perpetrata quam esseut gravia, et multis modis graviora
exspectari, Augustam adiret et aerumnis Romanorum finem impone-
ret; siquidem id efficere solus possct. Si detrcctct, saltcm se quid-
quid debuerit cum erga Deum tum erga eos , qui nuuc rem Ro-
,
202 CANTACUZENI
c
A.C. i34ao/,tou xai nQog Tovg xa Pcofiui'cov nQuyfiaTa ayovtag avTOvg
vvvi. avtoi ()' uv sibstsv, si yQrj noog t/jv elQijvrjv ftuXXov ,
rj tov noXsftov nQoOvftovg nuQiystv iavTOvg, ev tovto o~a<pi~

oxaTa nsnstoftivovg, cog tcov ts nQUTTOftivcov vn uvtcov sv~
C&vvug uvtoi Tiaovot nuQu &sw, xui et Tt nuQu to nQOorjxov,5
vn' uvtcov avvsXuvvbfisvog cig dvdyxrjv, b'Q(p/j xai uvibg. toi-
avia ftsv tu fiuotXscog yQUftfiuTu ibrjXov. iniftnsTO bs biu
ftovuyov Ttvog UQSTtjg dvTtnoiovftivov xai ^rjXtp T(p nQog tu
xuXu sxovTt tov xtvSvvov vnsX&ovTOg. nuTQtuoyrjg bs insi
tu ynufifiuTU uviyvco, ovbsv ftsv nQog tu ysyQUftftiva dnsxQi- 10
vuto, tov fiovaybv bs ixiXsvs 8softcorrjQi'(p xuTuxXsistv, coo-
tiso tivu tcov ini dstvoxuTOig suXcoxotcov , taonso soyotg Tr]v
dnoXoyiuv nsnotrjftivog , oti /udXXov tov nbXsftov uiqoito T/jg
fj ftuatXig bs ix tcov nQUTTOftivcov ovvoqcoou tov ts
eiQ/jvtjg.
DnoXsfiov , cog noXXcov soTUt xaxcov aiTtog 'Pcofiuiotg, tov t«i5

ftaotXia KavTUXov^tjvbv ovbsv nuou xov tov noXiftov yQO-
V.36gj>oj> siQyaofiivov , eg cov av Ttg oirjouno dXrjd-q tu siQtjftiva
etvut xaT' avTOv , snXijTTSio ts t/)v yJvyrjv Sstvcog xui fisTS-

lisXsv avTij r/jg nQog xbv nbXsftov oQft/jg, oOsv xai noTS ,
r/jg yvvaixcovtTtSog ovvovarjg ftov/jg, „boxst ftot," sqjuoxsv „u-io

tlut/jv fjnaT/jad-at ov (xstqiuv , r« ovx ovru nsto&stouv nsQt
Kuvtuxov^/jvov. i^stuôvauv yuQ , oou ixshog nuou ndvTU
etQyaoTO tov tov noXsftov yQOVov ,
ftrjosv svqioxsiv, (p nst-
odsitj, cog insôvXsvs natai TOtg uvxrjg ixstvog. uvt/jv dh
6. xai M. , xatd P.
mauam procurent praestitisse. Ipsos scituros

,
ad pacemne aa , ,
acl bellum propendere plus debeant, credentes certissimo et horum,

quac fiunt, et si quid etiam ipse , ab eis coactus contra oflicium ,
peccaverit , Deo poenas persoluturos. Haec erant, quae litteris im-

peratoris perscribebantur quas mouachus quidam virtutis cuitor,
;
amore honesti sponte discrimini se obiectans, pertulit. Patriarcha

epistola perlecta tacet: monachum , ut atrocissimi sceleris reum , ia
custodiam mittit, et ita facto quodammodo respondet, se bellum.
paci anteponere. Imperatrix e rebus praesentibus animadverteus,
quam Romanis bellum istuc perniciosum accideret, et Cantacuzenum
nihil adhuc designasse , unde quispiam oblatas ei criminationes ve-
ritati affines esse iudicare posset , perculsa mentem vehementer , se
tam praecipitem ad arma fnisse indoluit. Hinc aliquando solis femi-
nis praesentibus dixit , videri sibi in fraudem impidsam eamcjue non
mediocrem , cum de Cantacuzeno falsum crediderit. Indagantem
quippe se, quae toto belli tempore fecerit nihil invenire , ex quo ,
ipsum liberis suis insidias struiisse appareat. Et tamcu se proba-

HISTORIARUM III. 33. 2 °3
Tr)v ix tiov nQayfiuTtov unoSsiîv ivuQysaTUTrjv ovaav nuoi- A.C 1542
Sovaav, Xoyoig firjSsv eyovaiv vyisg nQoayslv, i| tov ovy lav-

c
zr)v fioiov, uXXu xui tu Ptoftuitov §Xuxpsis nQtxyftuTU ov jUS-P-458
TQtu tivu. iQOftivtov Ss tcov yvvuixtov, y.ui noiu uv Ttg ini-
SvorjSsirj dsounsiu Ttov xuxtov ,
fiaaiXitog ixsivov rt Srj ysyovo-
Tog' quSiu, stfuaxsv fj fiuotXig. Kuvruxovt,rjvbv yuQ, xui (iu-
oiXitog stl nsQiovTog, io&ijTu ftsv ov nSQifisfiXija&uL {JuoiXt-
xr]v, Svvuftiv Ss eystv fiuatXitog. tl ovv &uv{iuotov 1 si «
vnb Tr)v iSttoTixr)v iadijTU snQUTTS , tu Xoa vvv xai Tr]v fiu-
loatXixrjv eytov nQUTTOL ; svvoiag Ss evsxu Ttjg nQog ifte xui

fiuotXiu tov v\6v , xui fojnto tov noli/xov xsxivrt ftivov , t*jv
c
ftvyuriQU EXivrjv ûolXsl rw iftio vtto ovvsd-iftt&u nQog yu-
fiov uyuyslv. ov Sr) ysysvrjftivov vvv , o,ts noXsftog xutuXv-
&r}oSTUi Qaditog , xui Ta nQuyfiuTU vn' ixstvto , toonSQ xa/B
iSnQOTSQOv , Stoixrj&ijoSTat. si Se fir), ovSev sotul to xo>Xvaov
c
Tr)v Ptoftuitov r)ysftoviuv uvTrjv vtp' suvTtjg Statf&uQijvuL"
ul fisv ovv Ttov yvvatxtov insiprjcfiouvTO t« siorjftivu tog oq-
&tog xai XvatTsXcog fisfiovXsvftivu. Tulg Ss idoxsi fir) Xvgl-
tsXslv •
t/.ftu Ss TjftiQu sig Tr)v votsquiuv Ânoxuvxto iftrjvvSTO-
2oXf>7 nuQUxoiutoftivrp zd siQijfiivu. ixstvog Ss voftiaag , nSQt

Ttov iayuTtov avTolg tov xtvSvvov tu siQijfiiva uysiv, nQog
nuTQiuoyrjv xui Toiig Ttjg xutu ftuoiXitog ovftfiSTuayovTug
intôvXrjg sXd-tov, „unoXtoXafisv" sins ,,xai sig soyuTOV xlv-
i5. fitj om. P.
tionis,quae ex factis cvidentissima ducitur , negligentem , sermoni-

bus maledicis aures dedisse indeque non sibi dumtaxat , sed Ro- ,
manae quoque rei publicae raaiorem in modum nocuisse. Scisci-

tantibus feininis ecqua medicina malis, ipso iam pro imperatore
,
se gerente, excogitari queat, Facilis , inquit illa. Etcnim Cantacu-

zcuum etiam vivo imperatore vestem imperatoriam non induisse,
potestate tamen usum impcratoria. Nihil ergo novum , si quae in
privata veste gcsserit, eadem nunc in imperatoria gerat. Pro eius
porro in me (iliumque meuin imperatorem benevolentia, bello nec-
dum cxcitato , illiam ipsius Helenam eidem filio meo uxorem dan-
dam inter nos convenit. Quod ubi nunc re perfectum fuerit bel- ,
lum parvo negotio sopietur et res publica uti prius ab eodem ad-
ministrabitur. Alioqui nihil obstabit, quin Romanus principatus
sibimet exitio sit. Feminarum pars haec ut recte utiliterque cogi-
tata approbare pars alia omnia sentire.
: Postridie diluculo haec
Apocaucho, cubiculi sacri praefecto, nuntiantur, qui extremum inde
sibi sociisque periculum pertimescens patriarchac aliorumque con-
,
iuratorum aedes concursans , Actum est , inquit, nostraque illa

magaa felicitas ad ultimam miaeriam siiuul tota rccidit. Augusta
204 CANTACUZENI
A.C. i34» ovvov ix nokkijg evTV/iag zu nQuyftuTU r)ftiv uSqoov neQiioTrj.
C r)fiuotkig yctQ ovx oid' o&ev OQftrj&etou , dtukveo&ut nQog
KuvruxovX^rjvbv $ievor)&r] ini T(jj (iuoikia re uvtov oiiQyeiv
y.ai 'Ekivrjv Tr)v d~vyuTiQu ftuoikei nQog yuftov UQftbêiv tw
vUo. u et yivoiTO, ovdeitiu Ttg vnokikeinTut rjfiiv iknig tov5
ftr) i'§ dv&Qcbncov drpuvio&ivrug xuivw twi TQono) nuvotxeoiu
unokiofrut. ioTe yu,Q avToi , oou rjftiv xut' ixeivov xuTrjyb-
QrjVTai , u nctVTU /Qr) ivfrvftovftivovg , nuouv inideiûo&ut
onovd'r)v} oooTe fir) fibvov yiveo&ui onovSug iuv, ukku xui tov
nbke/nov , cog oibvTe , dvumetv. ov Sev ya.Q 1] tovto kvoiTeki-\o
GTeQov r)fiiv. ibbxet ftev ovv xuxeivotg SetvinuTu t« ftuoikiSi
D fieftovkevfiivu' oxemoftivotg Se, r\ /Qr) z-ov xivSvvov S'iu(pvyeZv,
iSbxet SeZv nQog fiuotkiSu dnek&bvTag xui rj unuTuig /Qrjouftivovg
rj (pofiyouvTug dnetkuZg, neid-etv avTr)v Si ooxcov iftneSovv, cog,

ei ftr) nQOTCQOv ovvenixjyrj<pi%otVTO xui uvToi , ftrjTe nouiTetv, i5
fitJTe fiovkeveo&ui tl neî T/jg nQ()g KavTUXovtrjvbv etQrjvrjg.
p -
4% kd'. Ovtco Se ovv&iftevoi nQog fiuoikiSu rjxov. nQOoa-
V. SyoyoQevouvTeg Ss, r)fietg" etnov ,nuvTeg, xui ftuktOTU naiQiuQ-
}} }
/rjg , ev TOig nQCOTOig 'rjftev tcov KuvTuxovtrjvov TeTuyfiivot

Btyikoov, xai nokkcov ixeivov xai fteyukcov dnrjkuvoufiev toovio
eveQyeotcov. fii/Qi ftev ovv xuxeZvog evvovg t£ vftZv Toig (Ju-
Otkevotv ?jv xui tu dixutu SievoetTO nQUTTetv , ovd' rjftwv ov-
Seig ov/ oti nokefieiv , dkk' ovS' uvTiojdiyyeo&at hbkfta.
8. imSeifra&cu P.
enim, ncscio undc excita , pacem cum Cantacuzcno facere in animo

habet, quia et ipsum imperatorem csse pati potest et quia Hele-
uam, eius filiam, imperatori filio nuptiis destinat coniungerc. Quae
si fiant, uihil spei supcrest, quin ex homiuibus extcrminati , in-
audito quodam modo cum tota stirpe intercamus. Recordamiui cnim
vobiscum, quam multorum crimiuum rcum peregerimus. Haec omnia
apud vos reputantes, intendere uervos oportet, ut non tautuir. foc-
dus impcdiamus , sed ut bello, quantum poterimus, faces subiicia-
nius: quo uihil nobis utilius. Iudicarunt igitur et ccteri, impera-
tricem moliri tristissima. Quaerentibus autem, qua ratione periculo
se exiinerent , placuit imperatricem adcundam , et aut technis aut
minarum terrore adhibito, eam perpellere, ut iurata promittat , de
pacc cum Cantacuzeno nec acturam quidquam, nec cogitaturam,
nisi eorum quoque auctoritas accesserit.
34- Re sic composita, ad imperatriccm gradiuntur, eaque con-
salutata,Nos inquiunt, omncs et potissimum patriarcha inter Can-
,
tacuzeui amicos primum locum tenebamus cui bcueflcia multa ct ,
exccllentia in acceptis fcrimus. Quamdiu igitur ct ipse vobis iiupe-

ratoribus studuit sensumque recte facieadi habuit, nemo noslrum
t$ orov ds ddtxa xai nagdvofta ditvoqd-q xai tov noXXu nt-KC i34a
(ftXrjxoroq ftuotXicog x.Tsivstv cogftrjTO rovg nutSug xai ri]V
'Pooftuioov ûotXsiuv havrro nsgmotstv , fitorjauvrsg Tr)v yvco-
ftrjv cog unuv&gconov xai novrjguv , nbXsfibv ts ngbg iy.etvov

5rjgdfte&a qjuvegoog vnsg vftcov xai t« ftiytOTU uvtov xui yi-
vog xai oixeiovg ixuxcooufttv. xai vvv tig tooovtov bftovoiug
/jxofttv , cog ov ygrjfiuTU ftbvov, uXXu xui vjvyug uvxug r)Si-C
wg ngorjobfttvot noXtftovvTtg uvt(o vnsg vftoov. OTt ovv rj-
ftttg roaavrrjv tvvotav xui ngo&vftiuv ngbg vfiug ivsdsi^dftsd-a

JOTOvg fiuatXiug, tcov uSixcotuvcov uv strj, xuTuXmovouv uv\rjv
rjftug xui nug' ovdhv Tr)v rjftsriguv Xoytaufiivrjv oooTrjgiuv,
anivdea&ui tw noXtfiiooruTO) Trjg idiug ooqtXtiug evexu , tiye
xui ooqjiXttd Tig siptTut ix r/jg eigrjvrjg , uXXu fir) fiXdfirj det-
voriga ix toov tov noXifiov yevrjooftivoov unuocbv. u ydg uv-
i5r?) negi Trjg ngbg ixelvov eigrjvrjg Trjg nugeXfrovorjg dtetXiyd-^g
vvxrog, ovb' rjuug dtiXufrev ini noXXoov eigrjuiva uxoatg.
ixetvov ftsv ovv rjftetg, dog xutu oov xui toov nuibcov i« det-
votutu xui dtuvoovfisvov xui rjSrj nguTTOVTU, cboneg unb fttug
yvcbftrjg noXifttbv ts rjyqodfu&u xai ovdsvbg, rbye eig rjftug D
iQrjxov , rt ftsXrjouftsv tcov fiXdnreiv dvvuftivcov. si d' ex rtvcov
uhtoov rj eigrjvrj ftuXXov ovftqjigovau vOfiittTUt vvvi , ovd'

fjftetg ivuvTicoabfte&u ngbg t« qutvbftsvu XvovxeXstv ,
ftbvov
3. vouioayres M. pro [iiGqaavTSSt
non dicam ferrum in illum corripere sed ncc verbo ei repugnare ,
sustiuuit. Ex quo autem meutem iuiustam et iegibus adversantcnx

induit, et cui carissimus fuit, eius liberos trucidare Romanumquc
imperium sibi asserere decrevit, nos bauc eius voluntatcm inhuma-
nam sceleratamque censenles , et bellum ci vestra causa intulimus
et cum ipsum , tum genus eius ac familiares summis iucommodis
afFecimus. Et nunc tanta est animorum nostrorum conspiratio, nt
non pecunias modo sed vitam quoque ipsam pro vobis in illum
,
bellaudo cupiamus prodigere. Itaque cum usque adeo promptos

propensosque in vestra causa nos exhibeamus, iniquissimum fuerit,
si tu, nobis descrtis et salute nostra despecta, privatum sectere com-
pcudium et cum hoste capitali foedus percutias si tamen compen- :
dium, et non omnibus, quae e bello exsistent gravius dispendium ,
pacem istara comitabitur. Quae enim de pace cum ipso ineunda

multis audientibus disseruisti, nec uos latent. Quare nos eum ut
in te ac filios tuos teterrima parturientem et iam desiguantem , un-
aniuii consensu et hostem decernimus: et quantum in nobis est, ni-
hil quod laedere possit , ab eo abstinebimus. Quodsi quibusdam
,
argumentis pax in praesens videtur conducere magis nec nos ad- ,
versabimur, si tantum communi omuium nostrum iudicio et senteu-

2o6 CANTACUZENI
A.C i342 f* yvwpTl y-Oiyy uuvtcov r)/xcov r) siQrjvrj inixjjr^cpio&siT}. t«

yuQ vno noXXcov Soxi/iuô/isvu r/xiOTU uv u/iuQTrjd^sir]. si
/xsv ovv toonSQ iyvcoxu/isv , uvTr) ts nsffirj xui Tr)v u'E,icooiv
jj/icov cog Sixuiuv nuQuSiyr] , nuvr' uv syoi uqlotu. sl S'
uqu STSQcog syvcoxag avTr) , dXX' r)/dv ys tpQuoov tpuvSQtog ,5

tv' sxuoTog, tog uv /xuXiotu oioots r\ , Tr)v gcottjqiuv ixno-
P. ty&oQfCrj savTCo. nuvTsg Se olu uutqI nvsv/iuTixco tw nuTQiuQ-

yjj rjv sysi yvco/ir/v sxuOTOg nsQi t« nuQovra dvs&i/xed-a , i'§
ov Svvr)oj] /iu&eiv oucpioTSQOv tu xud-' r)/iug," ovTcog sinovrug,

ixiXsvsv sv&vg 6 nuTQiuQyr/g vnoycoostv /xovog Ss nQog /16-10
vt]V Tr)v fiuoiXiSu vnoXsicfdsig, „Tig" ecpuoxe „[3uoxuvog Sui-
/xcov toiuvtu ninsixs XoyiQsod-ui , ovx dXvoiTeXr) dXXu
/xovov,
y.ai uSvvutu oysSov; tiol Se yQco/isvrj Xoyio/toig, Kuvtuxov-

Z,r]v6v coiforjg cpiXu ooi ts xui nuioi SvvuoSui noTS cpQOvrjosiv;
og yuQ /ir)^ vno fiuoiXscog oov uqotsqov /irjSev uSi-i5
,
/ir)TS
V- 371 xrj&sig, dXXu noXXcov ini nXstoTOV yQovov unoXuvoug uyu&cov,

"BndvTcov sniXsXrjO/ievog iv $QuysT, ov nsQi Tr)g UQyfjg /tovov
txXXu y.ai nSQi ocoTrjQiug insfiovXsvos , ncog uv sir/ Sixaiog

niOTSvsod-ui nSQi tcov /isXXovtcov ; xui tuvtu ovx oXiycov na-
qu tov tov noXi/xov yQovov tcov Soxovvtcov icpvpQiorcav nQogio
aviov ysysvrj/iivcov. oio&a S', cog Totg sidia/xivoig uQysiv
xai Ti/iuo&ut nuQU nuvTcov toiuvtu /xuXiotu ovx uvsxtu.
ei S' uqu tov yQovov TQifio/xivov , rj nQog ixstvov cpuivoiTQ
tia confirmetur: a multis enim approbata minime decipiunt. Ergo

si quod nos sentimus, tu quoque scnseris petitionique nostrae ut ,
iustac , locum reliqueris florebunt omnia.,Sin forte aliud statuis,

nobis aperte indica ut quisque quam optime iicebit, saluti suae
,
,
prospectum Omnes autem sensus nostros de praesenti rerum

eat.
statu patriarchae, tamquam patri spirituali commisimus ex quo , ,
clarius, quid velimus, percipere poteris. Haec ubi dixerunt, pa-

triarcha protinus alios secedere iussit , solusque apud solam impera-
tricem remanens Qtiis tam invidus daemon, inquit, ad haec non
:
modo infructuosa, sed factu etiam propemodum impossibilia volvcn-

da te induxit? Quaenam rationes te movent ut Cantacuzenum tibi ,
ac liberis tuis unquam amicum esse posse existimes? Qui enim ne-
que ab imperatore, neque abs te prius ulla in re offensus , sed
diutissime multis bonis cumulatus , brevi omnium oblitus non im- ,
nerio solum sed saluti etiam vestrae insidiatus est

, quo pacto illi ,
fides in futurum iure habebitur? idque cum non pauci per tempus
belli in eum
contumeliosi fuisse videantur. Non te autem fugit,
quam qui aliis imperitare et publice coli ac honorari consue-
iis ,
verunt, huiusinodi iniuriac intolcrabiles sint. Si tempore procedcntc

pax cum illo necessaria iudicabitur , praestabit de onuiium nostrum
eiQr)vr/ dvuyxaiu ,
/SiXrtov rutg dnuvrtov yQto/tivrjv yvto/iaig A.C. 1342
nQuxretv, d xotvij SoxeZ XvotreXetv, 77 rtov uXXtov d/teXr/ouoav,
dneQtoxinrtog r« nuQiord/xevu noteZv. el /tsv ovv nQog Tr)v
uîtootv uvrtov intvevaetug y.ai uvrr) , xai nQog to /tiXXovC

5niortv vivd nuQuoyoto, tog ovSev ovSinore naod tu vneoyrj-
/tiva SQuoetg, xui uvroi 001 nQog ndvru xui yQr/ftuot xui
oto/tuot nQO&v/Lttog ovvuytovtovvrut, y.ai ovS' avrrjg , ei Siot ,
rrjg qpiXr/g qpeioovrat Z.corjg, toore nQOieo&ut vneQ rtov ooi Xvotre-
Xovvrtov. uv S' STeQtog ulo&tovTai (HovXevo/tivr/v, dxvto /tsv
\oeineZv , dnoxQvnretv Ss ov Sixatov , u>g /ttu nuot nuQiorrj
yvto/ur/ xui oQXOtg Tr]v o/xovotav f/oqpaXtouvro, os /tsv xui nuZ-
Sug dnoxreivetv, avrovg Ss Bvt,dvrtov xariyovrag, onXu Kuv-
raxovtr/vu) dvTuiQetv /liyQt nuvrog rot Svvutov. uv S' uSv-
ruTtog sycoot nQbg to d/uvveo&ut , /xuXXov utQOvvrat *AXeS,uv-
\5Sqcx) Tto Dlvocov fiuotXeZ SovXevetv Tr]v noXtv naQaSovrug , rjl>
roZg ix Beveriag rj Tevvovug Aarivotg r/ KuvruxovKrjVM Se-

onoTtj xQijo&at. 6'rs ovv r/ ts dtîaoig avxcov Stxuia , xai
ro nuQtSeu uvrr)v ov xtvSvvov ooi re /iovov xai natoiv, aX-
c
Xd xui nuoy rr/ Pto/iuitov r ye/iovia uvuoruotv xai oj&oquv
t
aorr)v eoyurr/v dnetXeZ , nov Stxutov r/ XvotreXeg nQOoSoxco/ti-

vtov yaQtv dyu&tov , elye xai eorut tbonSQ vnonrevo/tev , ix
rr/g eiQr/vr/g, xd nuQOvra xai qputvo/teva dv&atQeZo&ai Svoye-
Qrj ; dXX' ei xi ninot&ug i/toi ru ooi XvotreXovvra sâQyijg
rt fi Qt//iivqj xai vvv ovSsv r/rrov ov/iftovXsvovTi, roiroig net-
4- inivevoats M. 7. noo&v/iov P.
«enteutia faceve, quae bono sint omnibus, quam aliis non appella-
tis inconsulto quod in mentem venit exiequi. Quapropter si eorum
,
postulatis annuens, contra promissa nihil unquam te facturam ficlem

<ledcris , ipsi vicissim pro dignitate commodisque tuis et pecunias
et oppositus corporum suorum et si necesse erit , qua nil carius,
,
animam sanguinemque suum pollicentur. Si aliud te velle cognorint,

horreo diccre, quod tamen occultum haberi non debet mens omni- :
bus una est et sacramentem inter se dixerunt , ut te cum liberis

contrucidata, Byzantium occupent et Cantacuzeno , qua valuerint
virtute, resistant Si id minus poterunt, Alexandro, Moesorum regi,
urbe tradita, servire malunt , quam aut Venetos aut Genuenses
Latinos aut Cantacuzenum dominos perpeti. Quia igitur iustum pe-
tunt eorumque petitionem despicere non tibi solnm ac liberis tuis
periculosum est, sed et toti Romanorum imperio vastitatem ac per-
niciem extremam minitatur quinam itistum aut utile
, quaeso, ,
propter exspectata ex pace bona praesentia et in couspectu posita

mala (si erit, ut ominamur) nou reiiigere? Sed si quid mihi a prin-
208 CANTACUZENI
A.C. 1342 d-oftivrj, xtav rjSrj nSQisoTrjy.OTCOV dnuXXurrov SvaytQoJv." nQog
P.^GiTavra vnonTrjâau rj fiuotXig xui rijg unuTijg omnSQ ovx al-
G&Oftivrj , dXX' oirjdstou , si ^sXrioJv toij noXiftov r) siQrjvrj
qjatvoiTO , nstG&rjGsad-at y.ai umovg, SiysTUi tu siQtjfiivu.

uvTixa T€ ixiXsvov d/xvvstv , olg ovSsv ovSinOTS nuQa r«5
vnsayrjftiva nQu'8,at. fj S' dyvorjGuoa rr)v svsSquv , xai OQXovg
nQOGSTi&si Tolg siQrjftivotg }
xai nuTQiuQyrjg sv&iig urpo-
Qio/xdv insqpoovst, si naQufiaSsirj tu Of.KoixoGf.isva. sS, ixsivov
Sh ovSinoTS xuTskmov rrjv fiaoiXiSa ftovrjv , ojgts oyoXrjv
uyovGuv toov Ssovtojv ti fiov7vSvGaG§ai nQog suvTtjv dXX'\®
rjfisQug fisv uvToi gvv^guv ix SiaSoyijg uXXov aXXog StaSsyo-
Bfisvoi xai GVfifiSQiL,6fisvoi tov yQovov T/jg rjftiQag. vvxzdg
Sh toov T/jg (luoiXiSog oixsiiScov rjouv nQog tovto TSTuyfiivut,
at fUG&dv ov qpavXov Trjg nQoSooiug slyov yQvoiov nuQU toov
ovvojftorojv, ug sSst T7j (iuoiXiSt ovvovoug, uti qpSiyûtxo, firj-iS

vvstv nuTQiuQytj, ojgts St-' ixsivov y.ai Totg uXXotg nuvru Sij-
Xa yivso&at tu. siQrjfiiva. 6 nuTQiuQyrjg yaQ Ttjv otxot, nuv-
TunuGi StuTQifirjv xuTuXtnojv, ftaotXsiotg ivStrjTUTO , nQoqpuGtv
fisv , cos toov iniôvXoov xu&iôov Tug oQftdg, si rtg fiovXotTO
vstoTSQi%stv, ttj S' dXrjfrsia, puGtXiSog qpvXuE, vno Trjg ovvoofio- 10
oiug TSTuyftivog , tva ftr) Xa&ovou nQuS,rj toov ftrj xutu yvoj-
C (xjjv ovtoov ti avTOtg. tuvtu fthv ovv , KuvTuxovtrjvov rov
PuaiXicog AtSvfiOTsiyo) ivStuxQt'ôvTog, inQUTTSTO. vrp' ov Sh
cipio tuorum commodorum studioso , et nunc nihilo minus bene

consulenti crcdis , istis crede, et quibus circunulata es malis, te li-
bera. Tum Augusta metu anxia et fallaciam non advertens , sed
arbitrata , si pax bello melior esset, ipsos utique sibi eam suasuros
fuisse dictis suffragata est.
, IUico eam iurare hortantur, praeter
promissa nihil unquam facturam. Imposturae ignara iurat statimque
patiiarcha anathcma acclamat, si contra agat, quam iuraverit. Post id
nunquam solani rcliquerunt, ut per otium,quid expediret, secum disqui-
reret: sed diem totum inter se partiti, alius alium excipiendo, cum ea
vcrsabantur. Noctu autcm de famulabus eiusdem ad hoc ipsum crant se-
lectae, quibus non contemnendum proditionis prctium dabatur a coniu-
ratis, nummus aureus singulis videlicet. Eas cum imperatrice confabu-
lantes, si quid sccus loqueretnr, ad patriarcham nuntiare oportebat;
3ui rursus dicta omnia ad sodalitium referret. Et is patriarchio plane
eserto, in palatio habitabat, quasi audaciam cohibiturus , si quis insi-
diator novi aliquid moliretur; sed re ipsa imperatrici custos a coniu-
ratis impositus, ne quid, ipsis nescicntibus, faccret, quod eorum libi-
dini adversaretur. Et haec quidem Cantacuzeno Diclymotichi morante
agebantur. Sub tempus vero , quo Perithcorium obsidcbat, ad mo-
nachos in Atho monte, ceteris sanctimonia praestantes, scripsit, eos
HISTORIAIUJM III. 34. 209
/qovov JleQtd-etoQiov inoXiooxei }
nQog xovg §v\4&m tw oqci^- C. i34a
tiov uXXtov uQtxfi 7iQoe/ovrag youipug [xovul,6vtcoV) iSetxo xaiV. 3;a
uvtiov, fi>) neQioQav xo tiov /Qioxtovvfttov aiftu /eoftevov oorj-
fieQut, uXXu tijXov dXrj&etug vnoSvoufiivovg, nQog Bvûvxiov

Sutpixeo&ai y.ui fiuoiXiSu SiSu'S,ui Tr]v xtov nouxxoftevtov uxo-
l
niav , el ntog nei&Oftivrj yovv uvTOig, Tr)v ve/nouevrjv Tr)v Pto-
fiuitov rjyeftoviuv tpXoya y.UTUofiiot] , e'% ovSefttug nQOtpuoetog
dXrj&ovg, dXX' vno ovxotpuvTiug xui SiufioXijg xexivrjfiivrjv.
avxov yuo ini/eiQtjouvxa noXXdxig , rjvvxevai nXeov ovSsv ,
loxtov xrjv 'Ptouuitov r)yeuoviuv uqti SioixovvTtov nQog fiev Tr)v

nQeofieiav fitjSkp unoxoivoftivtov , TOvg nQeofieig Se fiovov to- D
ftoxuxa uixiôuertov xui nuouv naQOiviav ivSeixvvftivtov nQog
avxovg xui xeXevxaiov iv deofttoxrjQtoig xuxe/ovrtov vno xXoiolg.
d ol iv A&m uvuyvoneg xui nQOo/jxovouv uvxotg Trjv vneQ
i5xtov xoiovxtov onovSrjv xui nQO&vfiiav oirj&evxeg, oia Srj vneQ
T/jg xoivrjg tocpeXeiug ioofiivrjv , xui nuQa&rjS,avTeg dXXrjXovg,
ix ndvxtov o,xe nQtoTog ixXeyevreg "loaux , uvrjQ Tiftiog xai
doexrjg eig uxoov iX/jXuxt6g , xui o xrjg AuvQug rjyovftevog Mu-
xaQiog , xai ereQOi Ttov xaxu xo ooog tpQOVTioTrjQitov jjyovfte-
lovtov ovx oXiyof ovv TOVTOig Se xui 6 /q6vm voTeQOV Trjg
iv KtovoTuvxivovnoXei exxXrjoiug nuxQiuQ/rjg yeyovtog, eig tov

UQitov eti Toxe /oqov xeXtov KuXXioxog, xui Zufiug, og nQogP.^62
Ttj BaxoneSiov ftovfj xov doxrjTixbv r/vve Sq6/j.ov xui noXXoiig,
vneQ uQexrjg xai &uvfiaoiovg ineSeitâxo uytovag, eig Bv^tiv-
quoque rogans , ne Christianum sanguincm quotidie fundi sincrent,

sed veritatis zelum capessentes t Byzantium se conferrent et impera-
tricem quam indigna factilarentur , edocerent: si fortasse ab illis
saltem ad ilammam imperium Romanum devorantem restinguendam
adduceretur, quam non aliqua causa legitima sed merae sycophan- ,
tiae et obtrectationes suscitassent quod ipse frequenter irrito conatu

:
tentaverit, cum , qui nunc gubernacula teneant., legatis nihil re-

spondentes, crudelissime eos pulsarint et omni petulantia in illos
debacchati sint ac postremo vinculis et carceri tradiderint Haec
ubi monachi apud Atho legerunt, in talibus, ut pro coramuni salute,
nullam sibi molestiam recusandam censuerunt; et mutuo se exacu-
erunt electique ex omnibus, princeps Isaacius, vir venerabilis sum-
maque sanctitate praeditus , et Laurae praefectus , Macarius, et alii
deinceps monasteriorum ad montem illum praepositi non pauci ;
cum his etiam Callistus, qui postea Constantinopolitanae ecclesiae
patriarchatum gessit et tum adhuc in sacerdotibus numerabatur et ;
Sabas qui in Batopedio monasterio rcligiosae vitae stadium decur-

,
rebat, multaque et cgregia pro virtute certamina suscipiebat, hi ,

inquam , delecti Byzantium venerunt, cumque imperatrice et pa-
Cantacuzenus II. l4
1 1 CANTACUZENI
A.C. \1\itiov dcptxovTO. (luoiXiSt, Tt ovyyevoftevoi , xui naTQtuQyov
xui Ttov neî uvtov avvcofiOTcov nuQovrcov, „r)fteig" ecpuaav „ti)v
c
xuTaayovauv Ptofiuiovg oQcovTsg ovfttpOQuv , Setvu ftev cooiie-
&u tu nQUTTO/tevu xui usqu Setvtov. ovSev Sh nXeov noog
entxovQtuv xui dnOTQonr)v tcov Setvtov Svvuftevot ovftfiuXXe-5
o&ut, tcov uXXcov ufteXtjauvTeg , vnsQ tcov xotvfj ovficpsQOVTCOv
B eSeopisfru &sov , tov /tbvov oTr/aut Svvufisvov Tug nQoaSoxco-
c
ftsvug ovftcpoQug. vvvi Se to SteoTr/xbg tcov Pcoftuicov iSbv-
Tsg fteQog doptsvcog ytoQOvv nQog ti/v siQr/vr/v xai ftuXioTU o~
neQ Sbxr/atv nuQslye Tr)v ahiuv nuQuoyea&ut %r)g StutpoQug , 10
xai d-eto tm Ttjg etQr)vr/g yoQr/yto noXXug yuQnug bfioXoyijouvreg
xui yrjQug xui ocoftuTtxr)v uo&svetuv xui TOvg nQog Tr)v oSotnOQt-
av nbvovg nuQtdbvreg, r/xoftev Ser/abftevot xui vfttov, Seyeo&ut
c
Tr)v tiQr]vrjV xai ftr) Stu cptXovetxiuv Tr)v Pcoftuicov r)yeftoviuv
vvv ts Stuf&eiQOftsvrjV nsQtOQnv xui STt detvbreQU nQoaSoxco-i5
ftevrjv ndoyetv , uv ftr) Tuyscog 6 noXsftog xuTulv&rj. eXeov
ovv xui uvToi XufiovTeg tcov oor/fisQut yeoftsvcov aifiaTcov
xai tcov SeoficoTi]Qt'oig xuTsyoftsvtov xui tcov iXuvvofievtov xui
C uvr/xsoTU nuoybvTcov dvd~Qtontov , xvqcoouts Tr)v eiQr/vr/v xui
c
tcov noXXcbv xui yuXencov xtvSvvtov unuXXdûTe Ptoftuiovg,io
tog uv &ebg Te 6 Ttjg eiQr)vr/g yoQrjyog So'§ua&rj xai (luoiXig
ts xui nuTQtuQyr/g xui vftetg r/ ovyxXt/rog ov nuQu ndvrcov
c
ftovov Pco/tuicov , uXXu xui r)fitov tcov Tunetvcov u!-iug xofti-
tr/ade evyuQiOTiug Tr/g nQO&vftiug Ttjg neQi tu xaXu xui %r)g
triarcha , coniuratis item praesentibus congressi , ita locuti sunt.

Cum cerneremus calainitatem , quae Romanos opprcssit , etsi quod
agcbatiu infandum apparcbat, tamen quia ad tnntam vim mali de-
pcllendain nihil auxilii afferre poteramus , reliquis poslhabitis Deo, ,
qui solus iinpendentes aerumnas atquc miserias averruncare potest,

communem salutcin incolumitatemque supplices coramcndabamus.
Nunc quia coguovimus, segregatam Romanorum partem , quae opi-
nioncm praebebat maxime incepti huius dissidii pacis esse cupi- ,
dam , Deo pacis largitori immortales gratias egimiis, nullaque sene-

ctutis et imbecillilatis ac laborura itineris ratione ducta , et vos ro-
gaturi advenimus , ut pacem complectamini : ne ob discordias veslras
et nuuc laceretur Romanum iraperium et nisi primo quoque tempore
bellura inhibeatur, atrociora formidet. Quamobrem ct vos, qui in
dies funditur sanguinem et in carcerem compactos atque in exilium
proiectos et sacvissimc aillictatos miserati, pacem ratam rouficite
Romanosque raultis ac nefandis cladibus eximite, ut et Deus pacis
donator celebretur, et imperatrix ac patiiarclia et vos senatus , non
a Romanis moclo passim , sed eliam a nobis humilibus, propter fa-
cilitatcm in rcbus honestis et sollicitudinem hominum iusontium
xrjSeftoviag rmv «57« rov nokeftov dnuvra/ov diacp&etQO/uivtovA.. C. 1343
drfrotontov drutritor." naog ravra fiuolkig ftev ovdev enuo/e

detvov, dkku y.ai y.ard yvojftrjv oitro einrjo&ui avrrj rovg ko-
yovg. nokkrjv yuo nurQiuQ/ov xai rdiv ukktov nuvovnytuvD
5y.ai unurrjv xuTuyroiiou, eonevdev, ei dvvutro TQonto dr) ztvt
rov noke/xov xuTukvauou, onovbug nQog fiuatkiu rov Kuvtu-
xovtrjvov &iod~at neoi eiQrjvrjg. eiQyoftivrj dh vno rtov oqxojv ,
otg vnr)yuyov iûnurrjouvreg , wg , ei fxr) nuotv uloeiiu elrj tj
eiorjvrj, ftrjd' avrrjv intyjrjopiZeo&ut, rr)v ix rtjg fiovkrjg vjrj-
lOtpov dvuyy.uttag neQtifteve,

ki. ILuTQtuQ/rjg de xui rj ovvcofiooiu iv Setvto fiuktaru P. 463
irt'&evro ru eiQrjttiva xui rov eo/arov oiovro xtvSvvov uvrotgY.S^
inuyetv. nQOopuvoog ftev ovv nQog rr)v eiQrjrrjv dvrtkiyetv ov/
Iruixov fiovov , dkku xui q)tkofi6y&r QOv idoxet. iaxivjuvro dkfi t
i5« dvvutvTO rQOnto drj rtvi eriotp rav ftovu/tov rr)v oriovotuv
neiouG&ut dtukvetv. xui rore ftev inatviauvreg rr)v vntQ

rov xotvov onovdrjv , ixikevov dvunuvkrjg rtvog rvy/uvetv ,
rbv ix rrjg odotnooiug novov dnort&efiivovg. vareQOv de i-

nrjyyikkovro axexfjufiivovg neî tov rjxovat rr)v dnokoyiuv na-
zoQuoyetv. 't,eviQeod-ut de ovx eiuouv ini ruvrbv , dkk' ukkov
ukkooe dtioneiQuv , d>g uv rfj btuoruoet rwv atoftuTOJv xui
rutg yvtoftutg btuortootv, vnoo/iaeat xui koyotg ibiu exuorog
dturf&uQivreg. irQifiero ftev ovv 6 /Qovog xui ovdefttu rwv
eiQrjfiivaiv rjv qpQOvrig , ovbi rtg koyog iyivero rtov ftovu/tov.C
hoc bello ubique pereuntium dignis gratiarum actionibus collaudc-

,
mini. Haec oratio Augustae non molesta , sed grata potius ct ab

eius mente hand aliena accidit. Nam cum patriarcham ceterosquc
sciret esse vaferrimos ac fraudulentissimos studebat si quo modo , ,
posset , bello dissoluto, cum Cantacuzcno pacem et foedus consti-

tuere. Religione autem iuramenti impedita, qua per dolum ab illis
obligata fuerat, ut nempe nisi omnibus expetenda pax videretur
,
nec ipsa eam sanciret, concilii scntentiam necessario exspectabat.

35. At patriarcha et coniurati monachorum dictis, quibus sibi
exitium parari ducebant, gravissime offeusi pacem manifcste repu- ,
diare non audebant, ne non impudentes modo , sed etiam de indu-

stria improbi viderentur. Circumspiciebant autem si qua via eo- ,
rumdem coucordiam dirimere possent. Ac tunc quidem , laudato eo-

rum omcio pro re publica ut fessos de itinere , aliquantum requie-
,
scere iusserunt, promittentes, postea se visuros, quid eis responsi

darent. Divertere porro oiunes eodem non sinentes atium alibi ,
collocabant, ut quemadmodum corporibus sic animis quoque pro- ,
missis et blanditiis seorsum unusquisque corruptus , scpararcnttir.

Fluebat igitur tempus et dicta in ventos recesserant, neque mouachi
2 1 1 CANTACU2ENI
A.C. iZîxetvoL Se oQoovrsg , (6g (tdXXov uvrotg utQetiog ioriv o no-
Xs/uog , tj rj siQr)vrj ,
(tsru ro noXXu SsrjdrjvuL nsQc uv\ijg ,
insi nQog oxi)xpsig xui nQOcpuostg xui ovSev vyteg etoocov

xururpsvyovrug , rrjv inuvoSov ijtovvto. Tolg Se ovSe tovto
XvotreXetv iSoxei , oioTe dneX&ovTug toi)? (tovayovg avrotgS
(xev dvaTL&ivai t/]V ahiav tov noleitov , KavTuxovt,rjvto Sh
tm fiuotXst to /tuXXov uiQsto&UL Tr)v eiQtjvrjV xui Sixatu xui
ov(irpeQOVTU nuoiv uS,tovv ov(t(iuQTVQstv. ovSe yuQ (ti-
Totg
tqiu tivu nQOOTr)oeo&uL avrotg iv6(iiL,ov nQog t6 roiig St)(tovg
ixTUQUiTetv xai tov noXe/xov xtvetv. iênirrjSeg yuQ avToiio
TiXuXovg Tivug xaSieoav sig Tug noXeig xr^QVTTOvrug , wg Kav-
Tuxov^rjvog ovS' uxQOig taoi Tr)v eiQr)vrjV naQaSiyoiTO , aXXu
tu SetvoTUza Tovg fiaoiXetog nutSug Siu&r/oeiv unetXst, ei
nsQiyevono ev tm noXi(tu) , xai rovg uXXovg , boot Sixuta

notovvTsg ixeivo) nsnoXs(tr)xaoiv vneQ uvtoZv, nuQexuXovv i5
T£ TOvg S///uovg vneQ tcoV (JuotXeiog nuiSoov OQfpavoov ovrcov
nuTQog uyuvuxTetv xui d(ivveo&ai tov uSlxovvtu. ov Sr) evs-
xa ioxerpuvTO ovy/.QOvetv nQog euvTOvg TOvg /uovayovg. xai
Muxuqiov (iev tov AuvQug i)yov(tevov , OeooaXovixr/g (tr/rQO-
noXirrjV unoSeiûvTeg , enetouv ov nQog rovg aXXovg (tovovio
P. 464 Stsvsy&ijvui (xovuyovg xai KavraxovCrjvio(i6v uvtoov xuTr/yo-
Qstv, oti Sr) rov rpiXov OQwvrsg unoXsto&ui vno tov xotvov
noXi(tov xlvSvvsvovtu, iv %r)Xov (ioiqu xai rijg nQog tu fisX-'
3. sts add. M. ante oddky.
curac erant. Qui cernent.es , eos bello quara pace gaudere magis
cura toties super ea rogati , ad obtentus quosdara et causas cominen-
titias confugerent, revertendi potestatcm petiverunt. At istis ncc
hoc conducere visum est, ut digressi monaciii ipsos belli Cantacu- ,
zenum pacis auctorcm pracdicarent tcstiinoniumque ferrcnt illura ,
iustitiae consentanea et universitati fructuosa postulare. INon enim

quibusdam levibus ratiunculis usuros arbitrabantur, quibus populos
perturbarent atque ad arma incendereut, cum ipsi ex instituto bla-
terones quosdam subornatos per oppida dimisissent, qui proclamarent,
Cantacuzenum ab auditione pacis abhorrere et minari, se relata vi-
ctoria imperatoris liberos facturiim mortales miserrimos , ac perae-
que alios, quotquot amore iustitiae pro ipsis contra se pugnaverint.
Incitabant igitur populos, ut filiorum imperatoris iam orphanorum
vicem dolentcs, ab eorum capitibus hominis iniurias propulsarcut.
Ob hoc itaque commentabantur quomodo inter monachos litem et ,
disscnsionem sererent. Ac Macarium qiiidem , Laurae praefectum

metropolitam Thcssalonicensem designantcs, eo perduxerunt, ut non
tantum ab aliis nionachis dissideret cosque Cantacuzenisini argue- ,
ret, (quia nimirum amictim ob arraa communia periculo conflictan-

IIISTORIARUM III. 35. 2l3
xuo ovufiovXrjg tjxovotv ixsirio ftorftrjoorTsg •
dXXu xai /9«crt-A.C. i34a
Xicog TioAAte? xuTuyietv XoidoQtug y.ui ovdiv ixeivcov unoXei-

neofrut tt)v eig uvtov niy.Qiuv. ti&ev xai yevouevog ev Oeoou-
Xovixrj ovdevbg tcov ixetoe ToXftrjd-ivTcov ini coftOTrjTi xui no-
5vrjoia (ieSorjuivcov dneXeineTO. nQcoTOv de iv tjj ftovrj T7j V. 374
nQOoayooevofiivrj IJeTQa unobtTOv fiivetv xaTebixaouv , noo-
voiug Trjg eig to ocoua nooorjxovorjg oideuiug dnooTeQrjoavreg.B
~u{iuv de t)iu to uqsttj tcov uXXcov vneoiyetv xui yvcootficb-
tutov tcov fiuotXicog tptXcov eivui , inei fxr) ovfttpQovetv aihotg
loifiovleTO , iv £TeQa ftovrj ttj Xcboa nQOOuyoaevotiivq ftivetv
xai uvtov ixprjrpiouvTO dnoouov. (lovXofiivcov de xui nQO-

votug u'S,tovv noXXrjg , ov xuTsdi'ÛTO , ftr) dixutov eivut , tpu-
oxcov , ix tcov atftaot xai cpovotg yuioovrcov ti Xafteiv. tovto
dh ftovov eincbv , cbg tov vnb &eov tpQOVQOvftevov ovdsftia tivi
i5ftrjyavjj dvvuTOv vn ovSevbg dtucp&aQrjvat, rjovyiuv rjye. TOtg

6' uXXotg unuotv ov ftuXiOTa u^toXoyoig ovoi , ttjv eig Tcig
Idiug ftovug inirQenov indrobov. nsQi ftev ovv xr]v tcov fto-
vuycov nQeofietuv toiuvtu nuTQiuQyri xai Toig ov-ofuhatg irs-

XetTO. vneQ Trjg eiQrj-C
fiuotXevg de 6 KuvruxovL^rjvbg cog ttjv
lovrjg nosofisiuv 6 BuTUTtrjg bist tcovt« nQuyftuTU Sioixovvtcov
untjyoQSvsv sig to OTQuxbnsdov inuvrjxsv. evQe be ix Qeo-
,
auXovtxr g dcptyfiivovg , ovg avTog bXiyto nQoreQOv nQog nQco-

t
i5. t»ad ovJiyog P. ao. ctQxdvTav P. pro dioixovvTtov.
tem iutuentcs, et zclum meliusque consilium pracfercntes ei sic opi-

tulatum venirent,) vcrum etiam ut probris multis impcratorem Can-
tacuzcnum incesseret , ncc se ab ipsis conspiratis aiuarulentia in
illum vinci pateretur. Vnde et Thcssalonicae cum iam esset, niillum
erat ibi tara nobile crudelitate et nequitia sccltis ante pcr|)ctratum,
cui ipse uon par faceret. Isaacium vero, qui ordinem duccbat, ad
monasterium Petra dictum condemnant: ita, ut a nemiue convenire-
tur, nulla tamen re ad curandum corpus nccessaria egeret. Sabam,
quod virtute ceteris autcstaret essetque imperatoris amicitia notissi-
mus ab ipsis facere nollct, in alio monasterio , Cliora appellato,
et
mauore , ncc cum a quoquam adiri decreverunt. Quem cum sedulo
curare vellent, non tulit, dixitque, iniquum essc ab iis , qui in
caede et sanguine voluptatem habereut, quidquam accipcre. Hoc
autem solo dicto , quem Deus tueretur, nulla eum machina ab ullo
mortalium posse interimi, deinceps tacuit. Ceteris porro omnibus,
ut non tanti aestimandis ad monasteria sua reversioucm concesse-
,
runt Legationcm monachorum patriarcha et coniurati ad hunc mo-

dum exceperunt. Cantacuzenus, poslquam batalzes legatione de pace,
nietu eorum qui regnabant , fuugi perlimuit, ad exercitum rediit:
,
ubi reduces invenit, quos uuper ad protostratorem miserat, nunti-

2l4 CANTACUZENI
A. C.rtfotooTQUTOQa niftxf/ag rjv , rjxetv Ttjv TuyioTrjv unuyyeXXovrug ,
cog tcov ixetoe nuvTCOV vnb nQWTOOTQUTOQOg xuXcog Sttoxrjftivcov.
iSbxei fibv ovv y.ui (JuotXet, ftt) fteXXeiv Setv , uXXu nQogOeo-
auXovixrjv ineiyeo&ui ovouv uvuyxuiuv. tcov nQog Ttjv tsi/o-
fiuyiuv Sh nuvTcov rjSrj nuQeaxevuoftivcov , ixeXevev eig rr)v§
voTeQutuv uftu nQtot tcov Tetycov unoneiQuouftivovg , ei fir)
D Svvuivto nuQUGTrjoaoSui , Tfj fteT uvirjv T/jg eig OeoouXo-

vixrjv eyeaSut, rpeQOvarjg, ovtco fthv ovv .ibeboxTO. y.ui ufta
nQtot eg Tr)v voTeouiuv onXtauuevoi , nQOoifiuXov Tolg Teiyeot
nQOouyovTeg Tug urjyuvug. biu nuotjg Sh r)ueQug Ttjg Tetyo-io
/nuyiug xuQTSQcoTUTtjg yeyevrjftivrjg ,
(iixqov fihv iSirjoev uXco-
vui , tcov Te yXtf.tuy.cov nQoaeQetodeiotov TOig Teiyeoi y.ui ftrj-
yuvrjftUTog Ttvog ini TQOycov yeXcbvrjg nQOauyoQevoftevov. rj
vvS, Sh uvTt'y.a imyevoftevrj StexcoXvoe tijv iiXcoatv. ol noXi-

OQxovftevoi Sh SeiouvTeg , ftr) eig Tr)v voTeQuiuv avSig ftuyrjgiS
aXcooi yevoftivrjg, ifiovXevauvTO vvxtbg nioTetg XufibvTeg nuQU
(iuoiXicog , bftoXoyia Tt)v nbXiv nuQuSovvut. y.ui uftu nQtot
ix tcov xeiycov TOig eig ro oTQUToneSov ixiXevov firjvveiv fiu-
P.^65otXel, ei (jovXoito ini ovfifiuoei ttjv nbXtv nuQuXuftfiuvetv.

rjSicog Sh ûatXicog tov Xbyov Se%uftivov xui xeXevovrog rjxeivxo
nQog uvtov , cog nuvTU nQuSfiVTog amotg tu xutu yvcbftrjv ,
rjxov tov ts Srjftov xui tcov nuQi uvTotg Svvutcov oXiyoi xui
rcov Tfo xXrjQto Ttjg nuQ* umotg ixxXrjoiug y.uxeiXeyfiivcov. ai-
Ti'ug bh SoniQ unoXvovTeg euvTOvg ini tw bnXa y.ey.tvrjxevut
nQog avxbv , ro Siov eqpaoav nenotrjxivui. Sficofioxivui yuQ^S
antes , venlret quam maturrime, omnia a protostratore illic bene

administrari. Ne imperator quidem cunctanclum, sed Thessalonicam,
ut ad urbem maximi. momenti festinandum duxit et omuibus iam
, 5
ad moenia Peritheorii oppugnanda confectis, praecepit iis postridie ,
die illucescente tentatis , si conatus nou responderet, die tertio viam

versus Thessalonicam arriperet. Sic censuit. Die exorto , muros,
admotis etiam machinationibus , invadunt; quos cum toto die oppu-
gnassent acerrime parum abfuit, quin eos acta iam testudine et
,
conscenderent sed noctis interventus rem impedivit.

scalis applicitis ;
Obsessi metuentes , ne die sequenti pugna instaurata caperentur,

noctu decernunt, fide ab imperatore acccpta, urbem dedere. Mane
de moenibus clamorem in castra dantes imperatori renuntiari iu- ,
bent si velit, ex pacto convento civitatem accipiat. llle hoc nun-

,
tio gavisus eos evocat, facturum se, quac optent, oinnia. Veui-
,
unt de plebe et optimatibus pauci , de clero item nonnulli. Atque

ut se purgarcnt quoclammodo aliter se faccre nequiisse dixerunt
,
propterea quocl nupcrrime sacramcnto concepto spoponderiut, se im-

HISTORIARUM 111. 35. 2lb
oXiyro nooTtQOv dvTiOTrjOto&ai TOtg fiuotXidi noltfxovot ftiyQik. C-i5!\-
xui tov dvvuiov. TOvg t£ OQXOvg xotyuoovv TtTrjQTjxivui uacpu-

Xtog }
xui to vvv XvantXtVv cputvofttvov sx tcov nQuyfiuTtov
nouTTtiv /list' svyvcoftoavvrjg. o&ev u$toi ovyyvwfirjg vofitCsiv B
5tivut ttuq' uvtw. dtVo&ut ftiviot xui Ttjg 81' oqxcov uacpuXti-
ag, cog oildsv ndaoviui §£tvbv Ttov xutu to> noXfftov uvTolg
£iQyuofitV(ov £V£xu xui tcov vpQfcov , ui nuQU cpuvXcov xui
tov ftrj§tvbg uS,icov uv&Qconcov tiQrjviui nQog uvtov , tcov iv
Xoyca nuvTCOv ftuXtOTU uvtcoftivcov xui Tr)v uxoXuaiuv Ttjg
loyXcoTTrjg Tt&tfiivcov iv §ttv(p. ovdtfttug yuQ v$Qt(og icptidoiTO
ioicoTtg ini tcov Tttycov. b^tv xut noxt (iuotXitog iv onXotg
nuQibvrog xui tu Ttiyrj xuTaoxtnTOfiivov §tu ti\v ittyoftu-
yiuv , TQtVg Tivtg ioKOTtg ini tcov Tttytov ,
ftuXXov Ttov v-
fioicov TJcptidovv yvcoQifiov ytvoftivov. o §h iyyvg ytvofttvog^y-^^S
\5r]ocoTU, ti tidoTtg, ooitg ttrj, v^qiôvoiv ovicog ucpttdcog. tvbg -
§e unoxQivuftivov , cog ftuXtaiu tidtVtv , xui §tu tovio xui
vfiofQtiv noXXcov bvru u^tov Xoiooqkov, oti unooTUTtjg ytyo-
nutoi xai ovdtfttug unioytio
V(og TOtj [iuoiXitog intfiovXtvos
ntioug unoxitVvut TOvg ovdsv rj§txr]x6iug firjyuvtofitvog- „noit
20($t" ttQrjxtv 6 fiuotXtvg „ini dixrjv xutuoiuvtu , OTt ftr) tu
iyxXrjftuTu rjdvvr]&rjV unoXvaua&ut , xuT£Xf.'rj<pt'auo&£ udtxuv

avToi xui intOQxuv xui toiuvtu , oiu Xiyfif, xokfiavi" tcov de,
svayyog ix Bvtûvriov, tinovicov, tjxsiv , iv tj> ia xutu fiuai-
6. Snvbv om. P.
pcratricis hostibus quantnin valcrcnt rcstiluros. Qtiod iurassent,

piacstitisse hacteuus fideliter et qtiotl ntinc rcs ipsa utile futurum
:
tloceat, id aequo animo facturos. Putare igitur , se dignos esse

veuia. Cupcre tamen iureiurantlo sibi caveri, nil grave passuros
ob ea , quae durantibus armis commisissent: ob couvicia scilicet,
quae non sine summo dolore virorum gravium abiecti et nauci ho-
mines procaci liugua in eum contorserint. Nullis siquitlcm probris
slautes in muris parcebant ut etiam aliquando armato imperatore
:
accedente et moeuia propter oppugnationem contemplautc tres qui- ,
dam eo cognito eiTusius maletlicereut. Qui propius accedeus quae-

sivit, uum scientes qtiis esset , adeo liberaliter contumelias tlicercnt.
Eorum uno respondente, raaxime et idcirco probra funtlcre, qui-
,
bus ipsc raultis tlignus esset, quod fracta fide imperatoris libcris ,
insidiaretur omncsque vias indagaret, quo illos mcditatae ab se morti

offerret, a quibus nullam unqtiam sensisset iniuriam. Quando autcm,
exccpit Cant.aciizeuiis in iudicium me vocatum
, quia dissolvere cri- ,
miua non polui et iniuriae et periurii et huius sccleris, quod obii-

,
citis nie condemuastis ? Respondeutibus illis, paulo aute Uyzautio

,
venisse, a quo quae ipsc iu iinperatorcia adolcsceutcm perverse ma-

2l6 CANTACUZENI
A.C. i34'J Xicog vn' avrov ioxaicoQrjfiivu ixuad-etv $i' a xai rovg sxst
T« ftaoiXicog fjorjfiivovg avxbv iXuvveiv , nQog ovg fit) Svvu-
fievov av§ioxao§ui , iv&u$s r xeiv. „uXrj&cog eiQrjxagy' slnsv
t
D ftuoiXevg „co sxutQS , ix Bv t,uvxi'ov xu xoiuvxu SsSiSu/Sûf

dXX' sycoys avxov xovxov svsxu iv&uSe tjxco , ivu oe xijg yXcoo-5
auXyiug TificoQtjoufievog , Siu oov xuxeivovg SiSu'S,co fit) xoi-
avxa dxoXaoTuiveiv." 6 fisv ovv fiuoiXevg iv fiiQSt naiSiug

xoiuvxa nQog ixeivovg SiuXe/deig , nuQtjXfre. xrjg avxijg Ss
vvxxbg oxQuxicoxui, fiuoiXicog xeXevouvxog, iv xalg nvXaig nQO-
7.0/10 uvxeg , cooxs xcov svSov tlvu ^coyQtjouL tov tu nQurxo-10
fieva vn' ixeivov SiSu/frijvuL , ovxco ovfiftuv , avxbv sxetvov

xbv v(5qioxi)v ufia sco xcov nvXcov nQog xiva /Qsiav i'%sX&6vxa
sâQndoavxeg , nuQsoxrjouv fiuoiXel. S' uyvoetv vnoxQivu-
P. ^GGfiwog, ofrev xs etij xai ooxig, rJQcaxu. vofiioug Ss xui avxbg
dyvoqd-fjvai, ooa coexo nQog rr)v nuoovouv XvoLxeXetv dvuy-iS
xr\v dnexQivaxo. cog $' fiuoiXevg xijv vnbxQioiv unoSifis-
vog, avxbv ixetvov unsSeixvvs tov /S~sg slvut v^Qioxijv, xotg
fisv uXXoig unaoi SiuxQifii)v ov (xlxquv svsnotei rj roiuvxtj

cvvxv/iu xui cog ijSiaxu Siexi&svxo' xbv suXcoxbxa $s Siog
ov (iixqov eiofjSt neQi xpv/ijg dycovicovxa xai boov ovnco vo-io
ftiCovxa dnod-avetoSui. fiaoiXevg $' cooneQ sv xotg aXXoig
fiuXXov xdv rotg xoiovxoig nQOot)xeiv avxco vofiiQcov fieya-
Xoxpv/stv, scp' Ixuvbv nuQaxfjv/tjg svsxu xa, /&ig siQrjfiiva
B nQog tov eaXcoxoTa SiuXe/deig , sneiTa sxiXsvs oroXijv na-
chtnatus esset , didicissent: et idcirco, qui illic imperatorem tueren-

tur , ipsum expulisse; quibus cum resistere nequeat, huc venire,
Reete mi homo , occurrit Cantacuzenus , haec vos Byzantio didicisse
,
ais. Ego vero huc venio, ut cum te ob maledicam loquacitatem pu-

nivero , tuo exemplo ipsi protervire desinant. His per ludum dictis,
praeteriit. Eadem nocte milites iussu imperatoris iusidias ad por-
tas tendentes, ut oppidanum aliquem caperent, ex quo quid intus
gereretur , exprimerent , casu ipsissimum couviciatorem, multo mane
nescio cuius rei causa egredientem, rapiunt, imperatori sistunt. Qui
se eum haud nosse simulans, unde et qui sit percunctatur. llle
plane ignorari se opinatus , pro necessitate praesenti respondet Sed
ubi imperator, persona deposita, hesternum esse conviciatorem osten-
dit , ceteris quidem omnibus hoc eventum non modicae delectationi
et mirificae hilaritati fuit; captum vero pavor ingens subiit, de ani-
ma anxium et iamiam se inlerficiendum arbitrantem. At imperator
cum in aliis , tum praesertim in huiuscemodi rebus excelsum se et
invictum animum decere ratus, oblectamenti gratia captivo dicta
ipsius hestema plene iteravit. Deinde stola maioris pretii quam ,
pro eius conditioue, et auro iasuper doaai.um recederc atque ia fu-

HISTORIARUM III. 35. 3! 7
ai/siv no\vrs\earioav , 7) avrw nooarjxe. naoaa/ousvog tie A.C. i34*

xai /Qvaiov , ixiXevev olxade dva/cooeVv xui ro dno tov-
d'e firjdevog xuruipr^piLeadûi tzqiv eig dnokoyiuv xuruor/jvai ,
d).).u rr)v ereQav rcov uxocov xm xuxrt yoQovfiiv(p (pvXuxxeiv
5uxQuicpvrj. 6 6' uniara o/e§6v evxv/r)oug nQiv yevio&ui}
(iuoikicog inunixrjg r\v dvxi rov nQorenov vfiQiorov.
u\\u
ruvru fisv nooTeQOv. rore ds inei ol noiofieig dfivr/ari-
av rcov v$Qe<av frovvro xui idiovro @uoi\icog ev noieVv
7iQ0a/(OQ0vvrug exovri , nQoart rcog uvroVg diu).e/&eig xui \6-
loyotg neiaug, firjdsv vnonreveiv nuo' uvrov deivov , ixileve
xui yQUfifiaaL fiuoilixoVg , u uvroi fjxovvxo fiifiuiu noieVv. ,
rcov Se (SaoiXeV ovvovroiv rig dvovovg cov, cog eoixe , xai no-C
Xeficov dtpuvcog, x.Qvcpa nQOoe).&d>v Tof? nQiofieoi , ovvefiov-
7>evs ftr) rr)v n6).iv nuQudidovui. @uoi).evg yuQ eig rr)v vare-
iSquiuv , dv re nQoa/coQcoatv , uv re fir) , nQog Qeoau\ovixrjv
xaru nuouv dvdyxrpv eyvcoxe SeVv dno/cooeVv. 01 ds , inei
toiuvtu r xovauv , fir) u xoivfj nuai SoxeV axrjipu/ievoi eiSivai,
t
nQog rr)v no)uv une/coQOvv. inei Ss rjauv eioco nv).cov , av-

dig iyx/.etadfievot , nuoeoxev6%ovro nQog ftd/rjv. dvufidvreg
20r£ ini ro reV/og, /ir) nuaiv eleyov eivui ro vvv e/ov xurd
yrcofirjv fiuoO.eV rr)v no).iv nuQuSiSovai , d).V inei nQog &ea-
auXovixrjv eyvcoxe SeVv dno/coQeVv , eig rovniov avroi Staoxs-T)
xpdftevoi ei SoxeV XvatreXeVv , xoivfj ipr)(p(p nQoa/coorjaovaiv,
ovrco fisv ovv rLeQifrecoQiov rei/Ofiu/iu re d/.iyov iSirjoev
i5u\covut xai 6fio).oyia nQoa/coQ/jaai âaiXeV. fiaoiXevg Ss sneiy,Z^6
turum neminem inauditum damnare alteramque aurem reo integram

servare iussit. llle ferme supra fidem felix pro contumeliis impe- ,
ratorem laudibus extollere. Sed haec prius acta sunt. Tunc vero
cum iniuriarum oblivionem peterent, qui ex oppido in castra vene-
rant, orarentque, ut, quia sponte se dederent , bene illis faceret,
verbis blande compellatos, ne quid ab se infestura timerent, horta-
tus est ; et quae petebant, imperatorio diplomate conCrmari man-
davit. De exercitu autem imperatoris malignus quidam , ut apparet,
et hostis occultus , furtim ad legatos adicns, ab urbe tradenda eos
revocavit; imperatorem die postero , sive se dederent, sive non
Thessalouicam summa adactum constituisse discedere.
necessitate
Quibus auditis, communis sententiae iguorationem
cxctisantes, in
urbem regrediuntur. Intra portas inclusi , rursus defensionem pa-
rant; conscensisque moenibus vociferantur , in praesens non omnes
ad urbem imperatori tradendam consentire. Sed quia Thessaloni-
cam omnino proficisci decreverit , se postea consultaturos et, si uni-
versis approbantibus cxpedire videatur, in eius potestatem concessu-
ros. Sic itaque Feritheorium et vi propemodum captum ct dedi_
2l8 CANTACUZENI
k.C.ii^ftij nsQtfiivstv s£fjv nQog Trjv noXiOQXtav , dvuOTTjoug iqv
gtqutiuv , ijXuvvsv ini QeooaXovixrjv,
P. 4^7 Xg. *Ev Bvt,uvrt«) ds 6 ûotXsvg ^lcouvvrjg 6 tov Av-
B^qovixov ftuotXicog nalg ip)'j(p(0 fiuatXidog tb xui Trjg GvyxXrt -
TOV GT€(p£L T)JV XSCpuXrjV V710 ÎcOUVVOV TOV nUTQlUQ/OV XUTU-S
xoGftstTUi. iv Ttj eoQTrj ds xui tcov Ttjg ovyxXrjTOV nXijv okl-
ycov d^tcofiUTCOv nuvTSg stv/ov , cog uv sxuaTog nuQU fiunthi-
dog xui nuTQtuQ/ov xui Trjg fiovXrjg u'$tog sxQid~rj. xai Îouu-
xtog ftsv Aouvrjg nuvvnSQoifiuGTog dnsdst/d-rj, dov% d's ftiyug
6 Anbxuvxog , y.ul 6 Xov/tvog fiiyag OTQUTOnsddo/rjg, AvOqo-io
vtxbg ts TLuXutoXbyog , bg rjv yufi^Qog Anoxuvxco tm /teyuXto
dovxi , fxiyug xui uvTog GTQUTOneduQ/rjg , o,r£ I'uft uXug
x
nQ co-
TOGsfiuGTog , xui 01 uXXoi unuvTsg cog sxuaTog, nuTQiuQ/rjg
C cJs, insi Trjv d^tuv d[Xsi]isLV ovx ivijv, sig oefxvoTeQov ti ns-
QtioTrjGS to o/rjtxu xui sv ts TUtg vnoyQucputg ijSQuvio) /qco-\S
(.ittTt s/qIjto xai Trjv ini Trjg xscpuXrjg xuXvnTQUV , rjv Tovg
nuTQiuQ/ug sfrog cpiQStv , uv
tov TayftuTog cooi tcov fio-
fiij
vuôvtcov , ofrbvrj Xevxjj neQtetXtjfifxivrjv nQOTeQOv , avTog xa-
umfi tov ts ocoTijQog rjticov iyyQu-

TSxoG/trjGS /qvo(o, sixbvug
xpug Xqiotov Irjoov xai Ttjg Tsxovorjg avTov u/quvtov 9eo-io
toxov xai 'Icouvvov tov BunTtOTOv. Anbxuvxog ds 6 ftiyag
d'0V§ U/Ql ftSV SXSIVOV TOV /QOVOV fXSTQtCOTSQU TS (pQOVSlV
ibbxei xai Trjg ftovXrjg eivui vnsxQtvsTO slg t ?j fiuXXov xai
nQo avTOv Tovg uXXovg tjys , fxij Trjg xaxovQytag uiodbfxevoi
tione ferme acccptum fuisset. Itnperator , quoniam obsidionem con-

tinuare non licebat , motis castris , Tkcssalouicam irc maturavit.
36. Byzantii Ioanncs imperator , Andronici filius, Augusta et
consiliariis ita volentibus, a Ioanne patriarcha corona exornatur:
in qua festi diei celebritate omnes pene proceres , ut queinque
imperatrix, patriarcha et concilium esse dignum iudicaraut, di-
gnitates adepti sunt. Et Isaacius quidem Asanes panbypersebastus
dcclaratus est, Apocauchus magnus dux , Chumnus magnus strata-
pedarcha; Andronicus Palaeologus, Apocauchi gener, etiam ipse
magnus stratopedarcha designatur; Gabalas protosebastus , et ita
alij omnes, eorum suffragiis, de quibus supra diximus. Patriarcha,
quia gradum permutare non poterat , habitu se augustiorcm fecit
et in subscriptiouibus colore caeruleo est usus flammenmque seu
tegmen capitis , quod antea patriarchas , si de mouachis non
esseut, album ferre mos erat , ipse auro illustravit , Servatoris no-
stri et illibatae eius gcnitricis Deiparae ac Ioannis Baptistae depi-
ctis in eo icouibus. Apocauchus magnus dux, qui usque ad id tein-
poris modestiain prac se ferebat et unum se de concilio simulabat,
vel potius alios etiam sibi anteponebat, metueus, ne scclus eius
00 qcoScov, vno KuvTuxovLrjvov rov ftuaiXicog ifreXrjocoot fiuX- A..C. i34a
}y.ov uoyeo&ut rj ixeivov. inei Sh tiîcouuTog re ftet%ovog ine-D
Xujiero y.ui tov noXeuov eiSev uv^rj&ivTU ini fiiyu, to nooa-
conetov unod-iuevog, nuvTU r]v Y.ui nuvTcov rjQye y.ui
uvTog
Sfteiôvcov y.ui iXuTTOicov. yuo tcov yprjfiuTtov nnooodoi
ut ts
tcov xoivcov vn ixeivov Suoxovvto y.ui noXecov uoyui y.ui otqu-
Trjyiut, olg umog ixiXevev , iSiSovTO y.ui ev noietv xui tov-
vuvtiov xvoiog r)v xui nuvfr' 6/iioicog noog Kuvruxovt,rjv6v
tov fiuotXiu, sco; ett ftiyug r)v SoftioTtxog , rjfttXXuTO nuvra
\ovn ixeivov uyea&ut (iovXofievog. ovvtScov St, cbg inuy&rjg Totg
evyeveoTiooig r) ixeivov saeTUt uoyr) , xui Seioug, ftrt ti Stct
ruvTrjv vn ixeivcov inttiovXevd-rj , eyvco Setv nuvrug Siurp&ei-

Qetv, cog, ei Trjg tpuvXrjg Tvyrjg vnoXetcp&etev ftovot, QuSitog P. 468
uvrto nQog unuv elôvreg to nQOOTUTTOuevov ovx uvorpcog
i5oirj&eig. xui nQcoTOv fisv uno tcov y.ud* uifiu nQOorjxovrtov
xui fiuXtoTu yvrjoitov rjoyeio KuvruxovL^rjvio iw (iuotXet , vXrjg
te evnOQcov noog Tt\g StufioXug xui tcov uXXcov fiuXXov tog
SvvuTcoTioovg SeSoixcog. enenu Ss xui Tovg uXXovg itpe'£rjgV.3']'j
fteTtjXds, ftrjSevog tpetoufievog , t6 Soxetv ftev , oti ipijcprp Trjg
loovyxXrjTOv (iovXrjg y.ui (iaotXiSog xui ftuXtOTU nuTQtuQyov Tug

Tiftcooiug , otg uv ifreXrjoeiev , inuycov, t?j S' uXr 3eiu, xct
t
Soy.ovvtu euvTtp notcov. ttjv Ss ftuotXicog ftrjTiQU Kuvruxov-%

trjvov , xui nQOTeQOv iv SeoftcoTrt Qi'co xuTUxexXeiofiivrjv , ftuX-
Xov ixuxovv iêntTrjSeg xui ovSsv elSog Xvnrjg aniktnov ini-
olfacientes , Cantacuzeni ,
quam ipsius imperium mallent, ubi et
gradum excelleutiorem est cousecutus et bellum in maius auctum
vitlit, larva deposita , factus est omuia maiorumque iuxta ac mino-
rum rerum arbitrium ditionemque usurpavit. et communia Nam
vcctigalia ab eo procurabantur et praefecli ac duces urbium ex eius
voluntate creabantur; beneque et male facere in illius manu erat;
ac per omnia nitebatur similis esse Cantacuzeno adhuc raagno dome-
stico . nihil non a se regi atque admiuistrari desiderans. Sed cnim
perspiciens, imperia sua nobilioribus iniucunda et onerosa fore , ti-
mensque , ne quid idcirco insidiarum sibi pararetur, omnium per-
dundorum consilium cepit, ut humiles soli relicti , auctoritati suae
in omnibus propensius parerent. Nec erat stulta cogitatio. Ac ini-
tium quidem a Cantacuzeni consanguineis et amicis germanissimis
duxit cum et materia ad calumniandum abundaret et eos ut opu-
:
lentiores amplius metueret. Deinde alios ordine aggressus, nulli

pepercit: specie quidem quasi irnperatricis et optimatum eius prae-
,
sertimque patriarchae decreto , poenas , quibns illi vellent, inferret;

re autem ipsa libidini suae obsecutus. Cantacuzeni autcm matrem
iam ante iu carccrem couditaw de iudustria vexare iustabat, nec
220 CANTACUZENI
A« C. i34a<?£<fe ly/uhoi nQog ixstvrjv. (pvXar.ug ze yuQ iniarrjoav dvfrnto-
novg dvaidetg xai t6v tqotiov [iaQftu.QOvg, xai ndoav imbei-
xvvo&ul TiQOaeTUTTOv nixQtuv nQog av\rjv xai ndvia noietv
icp' v^qsl xui xaTarpQo%'ijaet. tu ts dvuyxuta nQog TQOcprjv ,
xuixoi xui nQOzeQOv ivdecog nuoiyoireg , ext fiuXXov yXioyQcag^
iyoQtjyovv. ei Si nore edei xui 'Qcofiov Tiva nuQsysiv , cpt-
Xav&Qconsvoafxivovg dij&sv , sidoTS.g, cog noXvTsXsiu ivTQacpsitj

xui TQVcpfj xai ovdevog dv utyaiTO fisftoXvoftivov , Tug yeiQug
CuvinTOvg xu&iivTsg , dttjQSvvcov dijOev tov Lcouov , ei fi.j tol
evdov XQvnTOiTO yQctf.ti.iuTa nuQu tov viov dnsoTuXfiiva xut'-io ,
rot ye avToi rcbv nQoaayofiivcov ovTsg fiuysiQOL. d oQtoaa ,

ftuXXov JiqsVto Xtftcjj (iiuicog dno9-vr)oxsLv , ij toiovtcov yeve-
o&ut. iv yetfitovi re ocpodQOTUTco xai XQVftoodeL ovdefiiav ,
ovt ix tcov ukXcov iniTrjSeicov , ovts ix nvQog nuQBtyovTO nu-

QUftvdiav , xuhoi fiuoiXidog firjSsfiidg xutu to acofia &squ- 5 i
nstug xsXsvovorjg dnooTSQstv. naQa nuadv re rjftiQuv ovx

iviXinov ol cpvXuxsg rov vibv doifwoag v^qi%slv in avrijg,
xai cog dyysXiag d/jdsv nenvofiivot , unrjyyeXXov , nOTS fdv ,
Dcbg ovXXrjcpdsirj 6 viog xui UTtficog uyoiTO nsQtxsifxsvog xXoid'
uXXots de , cog fiuytjg ysvofdvrjg , in uvTtjg dnoxTUvSsirj xuiio
ayoiTO rj xscpaXrj , rjv nuQu/xvSiug svsxa xui nQog avTtjv
ayetv vnioyvovvro , xui stsqu (btichsQu xai unuvdQ(onoTSQu
noXXw , e| (bv exetvrj xrjv xuqoiuv vneQîoaoa xai xututu-
lz.ytvso&aiP. 14. 1$ Inipiifidicay M. mg. pro Ix xcSv (illcay

iniiqdsCcov.
nlliim gcnus molestiae ei non adhibebak Nam et custodes illi de-

dit homines impudentes moribusque barbaros; quibus praecepit,
omnem in illam diritatem expromere et quara indignissirne con-
temptissimeque tractare. Hiuc quamvis antea quoquc victus ei ma-
ligne praebcretur, tamen hi tenuiorem adhuc suppcditabant. Quod
si quando, officio humanitatis videlicet, ius porrigendum csset, cuin
laute ac delicate educatam nihilque posse immundum ac sordidum
,
tangcre non nescirent, manus illotas immittcntes pervcstigabant

ecquid intus laterent a filio litterae tamctsi quod olFerebant , ipsi-
,
met coxerant. Quod cum illa videret, misera fame cmori, quam
spurcitiem huiuscemodi gustare maluit. Hieme autera acerrima ac
perfrigida nec ex veste stragula ad corpus coopericndum nec ex ,
acccnso foco ullum ei solatium impertiebant, quamvis Augusta man-

dasset, ut in ea curanda uihil praetermitteretur. Quin etiam toto die
custodes ipsa audiente , in filium maledicta sine ftoute iactare non
,
ccssabant et , tamquam si nuntios accepissent, illi narrabant , alias

quidem captutn esse et catenis iniectis focdc raptari
, alias, com- ;
misso proclio occisum iamquc caput afferri , quod consolationis causa

xt Taa , nvQttoTg iXrjcpd-rj ocpodQOTUioig. al ds ntQi amrjv A.C. i34a

yvvatxeg, noXXu tcov cojuotutcov ixetvcov uQyovrcov Serj&etoui,
coot £7iiTQ€ipat iatQOV nQog avTr)v eiouyuyetv xai nQOvoiug
d^tcoout fitxQug Tivog , ovx rjSvvijdrjaav nQog eXsov ixxaXi-
5ouo&ui tu onXuyyvu tcov dyvcoftovcov ixeivcov xai onXdyyva
io&ietv av&QConcov eid-ioftivcov oorjfxeQui. dXX' unetnov uvTtj
nuouv &eQuneiuv, coonsQ avToyeiQia xuTuacpuTTOVTeg. r) û-?.^6g
otXig de vno tov nv&ousvrj , otl voaoirj rj tov (iuoiXicog ftrj-
zrjo , xui cog ovx iniTQuneirj nuQu tcov uQyovrcov xui tov
ioJtduoxuXov Trjg oixovftivrjg xui /.iu&rjTOv tov nQaov xui cpi-
7iUV&Qc6nov iuTQog nQog uv\r)v eioeX&etP , coveidtoe usv uv-

TOig mxQcog Tr)v couOTrjTU xui Trjv dvaXyrjoiuv • tov 6s iuTQOv
ixiXevev , og uvttJ nQog Tug voaovg ovvrj&rjg rjv , nQog ixeivrjv
ts iX&etv xui nQOVoiug d'S,icoaui- Ttjg Seovorjg. nuTQtuQyrjg de

i5xai rj Xomr) tcov uyu&cov ixeivcov uvoqcov cpuTQiu tov iutqov
nuQuXufiovreg , OQxovg dnfjTOvv , cboTe iX&ovTu nQog ixeivrjv,
jurjdsv neoi Trjg vooov dtuTuûod-ui. tov de xui Trjv iniSrjuiuv
unuyoQsvovrog , si uiXXoi ur^dsv ix xrjg Tsyvrjg coipeXetv , rjvdy-
xuC,ov uvtoi r« xeXevo/xeva noielv , IV uvvolg t£ rj i'§UQyrjgji
locouOTrjg $iugco"C,oito xui urjdh ftuoiXidog xuTucpoovetv Soxotev ,
t« xsxeXevoftevu ur) notovvxeg. ei (T ioyvQoyvcofiovoirj xui

nQog cocpiXetdv xv Trjg voaovarjg Xiyoi , fir) /xi/icpea&ui av-
19. n om. P, aa. r« P.
ad eam quoque se allaturos pollicebantur aliaque demum crudelio- ;
ra et immaniora multo: uude supra modum cordc iuflammato et

contabefacta in rapidissimam febrim incidit.
, Feminae sociae ar-
cbontas saevissimos, uti mcdicum illam visitare paterentur , quam-
vis obtestantes, inflectere non poterant: usque adeo improborum
illorum et consuetorura quotidie buraana devorarc viscera ad mi-
serationem viscera obduruerant. Omnem ei curationem negarunt,
quasi manibus suis eam iugulantes, Impcratrix ubi per nescio qucm
illam aegrotare , nec ab arcbontibus et a magistro orbis atque di-
scipulo mitis illius ac benigni praeceptoris medicum ad eamdem
permissum ingredi rescivit, tantam fcritatem tamque alicnos ab
omni bumanitate animos verbis asperioribus ipsis exprobravit et
medicum suum misit, qui pro morbo ei medicinam faceret. At pa-
triarcba et reliquus ille bonorum virorum coetus sacramento homi-
nem adigcre, ingrcssum nibil ad depelleudam aegritudincm prae-
scripturum. Quem accessum recusantem , si iacenti ac laborauti ex
arte sua nibil profuturus esset, coegerunt imperatrici obedire , ut
et crudelitatem suam usque ab initio servarent et auctoritatem Au-
gustae contcmpsisse ne viderentur, si accessu illum ad aegrotam pro-
bibuissent. Si pertendcret et quippiam ad saiutem male babentis
111 CANTACUZENI
A.C. 1 SfoTotg, cog uvtov toov ioopiivoov xuxoov ahiov euvTto naQSoo-
/xivov SijXog yaq qStj stvut fiQrt [iivog tu KuvTuxovLrjvov. 6
Sh Seioug ti)v urtetXt)*', (ovdev yuQ ijv t6 ptiaov tov tb vno-
W.ijSnTev&tjvui y.ai tov nuayetv tu SetvoTUTu,) nQOTeQOv inuyyet-
Xd/xevog [tijShv toov ytvo/xivoov /trjvvoetv fiuotXiSt , enenu nqogS
pluoiXitog eiofet Tt)v jut^tsqu. [ttjSev Sh dvvu/tevog Stu to ix
toov uq/ovtoov Siog qjd-iyyeo&ut , TOvg eno/uivovg tpvXuxug oog
Civrjv StaXufriov, vev/uuTt iotj/uutve Tt)v iv uyxoovi tpXipla t«-

ptvetv, enenu iêt /nrjSbv to ovvoXov tp&£y't,d/uevog. ui yv-
vutxeg Sh uv&tg toov UQyovroov Setj&etout tov Ti[tvetv tpXiftagio
intoTu/uevov eiauyetv ov ovveycoQOvvro. o&ev vno tov nvqe-

tov xaTeQyuodetou xui [tiySt/uug oXoog nQOvoiug uîoodetou ,
heXevTrjoev ey.Trj /ur/vbg 'Iuvovuqiov Sey.uTrjg ovoqg ivSiXTico-

vog tov t
%oov eTOvg. TeXevioootjg Sh ijSr/ , t) tov fiuotXicog
*AvSqovixov uSeXtpr) , rt nQoieQOv [thv MtyurjX tw MvoooviS
ovvtoxr/oe plaot Xet, enetia, ixeivov TeXevrr)ouviog , 71065 tov
uSeXtpbv inuveX&ovou v.ui Tt)v iv pluotXeiotg SiuiQiftr)v xutu-
Xtnovaa, ptovuêtv etXeio xui QeoSoata ix QeoScoQug pts-
D Toovo[iuad'r] , nv&o/iivr/ neqi Ttjg pluoiXioog ptrjTQog , otl Te-
Xsvru , xui oooneQ u/uetôptivr/ toov nuq' ixeivrjg nQOTeQOvô
vnrjQyftivcov uyu&oov, (noXXt)v yuQ eig ixetvt/v ineSeixvv-
to tt)v evvotav ,) utpixsTO ts sig 16 SeoptcoitjQiov nqbg uv-
Tt)v xui nuQiftetvev uyQi leXeviijg. enetTU tov vexQOv i%u-
yuyovoa naQU Tt)v ptovijv , Ttjg nqog pir/TQog ixsivrjg ptd/t/xr/g
ao. rctxQ' add. M.
diceret, ne ipsos postea accusaret,cum semet in calamitatem prac-

cipitasset;Cantacuzenismi enim iam manifestum fore. Medicus
comminatione territus (nihil quippc inter suspectum esse et acer-
bissiina perpeti intererat) cum spopondisset, nihil horum imperatrici
indicaturum, ad Cantacuzeni matrem introivit. Cumque propter for-
midinem archontum loqui non auderet, sequentes custodes, ut li-
cebat, falleus e brachio mittcndum sanguincm gestu siguificabat.
,
Deinde mutus plane abibat. Mulieres iterum archontibus supplices,

phlebotomuin introducere non permittebantur. Sic omni prorsus
curatione negata et febri consumpta, octavo Idus Ianuarias, Iudictio-
ne decima, anno ab orbe condito sexies millesimo octingentcsimo
quinquagesimo hanc lucem deserit. Imperatoris Andronici soror,
quondam Michaeli, Moesorum regi, nupta, et marito mortuo ad fra-
trem reversa, vitaque aulica relicta et monasticam complexa ac
Theodosia ex Theodora dicta, ubi eam animam agere intellcxit, ve-
lut remunerans eius in se merita (sui enim cupidissimam senserat)
in carcerem venit, et usque ad ultimum spiritum ab ea non reces-
sit, quam elatam in mouastcrio aviae ipsius defunctae matronac,
uSeXcprjg to£ kqcotov tcov riaXatoXbycov ftaoiXicog MiyurjX A.C. i34^

rrjg MuQ&ag nQOaayoQSvofth'rjv , iv Tolg nuTQfboig xuTid-rjxs
xdcpoig. eneiTu ixei&ev nQog fluaiXiSu dvuoTQixpuau, unrjy-
yetXe Trjv co/toTrjTU xul Tr)v dnuvOoconiuv tcov doybvrcov , rjv
5neQi ixeivijv iveSeiûvzo uyQi TeXevTrjg, rj <T ooxoig Stefle-

fiuiovTO, /trjSev eiSivut tcov yeyevrjfiivcov, nXrjv oti eloyea&uiP.fco
nQOaeThuxTO nuo* uvzrjg , xaTeyivcooxi t£ xal uvtij noXXrjv
ixsivcov Trjv unrjvsiuv. ftSTU Se Trjv ixeivrjg reXevTtjv t« yorj-
fiaTa ixeivrjg ts xul iov vlov StrjQSvvuio xui noXXu ixeivcov
loiêvQtaxeTO ,
jliuXiotu S' oti xui nuTQiuQyrjg xutu tcov eybv-
tcov e%etnev dyoQioftbv , ov eiyev coaneQ xtvu SoovcpoQOVTutg
nuQuvo/ioig int&v/niuig nuoatg o^vtutu vnrjQeTOvvTU. bv ol
noXXoi tcov iybvTcov Seiouvreg, (piQOVTeg tu cpvXuTzb/tevu na-
Qeiyov ol Se xui cog nuQu Sixrjv yivo/tivov xuTucpQOvovvTeg,
iîcog ftev xaTStyov , yQovco Se votsqov vnb rcov owsiSotcov
fxrjvvb/ieva nuvra uvuXcb&rj. ovtco Se rjaav nXetoTa tu e§-B
evQioxo/ieva , cuWf, xaizoi noXXcov uvtu nQOreQOV ov/i/ieQiL,o-
fiivcov , xui t« ftev Idnoxuvxov tov fteydXov dovxbg naou-
xariyovTog , eze qu Se TuûXu tov nQcoToasfiuoTOv ,
(xdxstvog
2o;'«p ovvuoycov zro fteyuXco Sovxi t« xotvd Stcbxst xui fisod-
Lcov (luoiXiSt rjv ,) xui Kivvu/iov tov /ivgtixov tcov ftuotXt-
xcbv yQrj/iuTcov tots TUftiov ovTog , xai noXXcbv eriQcov evvov-
ycov , oi nuQeSvvdarevov , hficog ix tcov vnoXemoftivcov dvu-
XioxovTeg t tbv nQog fiuotXiu nbXsfiov ovvexQOTOvv ovTcog
sororis inquam Michaclis primi Palaeologi Marthac appellato, in ,
patemo monumcnto composuit. Deinde Angustam adiens crudcli- ,
talcm inhnmanam archontnin nuntiavit, qua in eam usque ad mor-

tem saeviissent. Illa Deum hominesque tcstari, nihil horum se scirc:
tantummoclo iussisse in carcerem dari, et eorum barbaram ferita-
tem ipsa quoque exsecrari. Secunclum obitum eius, filii pecunia in-
dagata et ingens inventa est. Quia enim patriarcha adversus cam
servantes anathematismum vibraverat, (quem vclut ministrum ac sa—
tellitcm c[iicmdam sceleratis cupiditatibus suis omnibus promptissime
inservientem habebat,) eum multi mctuentes, custoditam
a se pecu-
niam Alii hoc fulmen velut iniustum despicientes , in-
afferebant.
terim retinebant, donec a consciis prodita penitusque distracta et
distributa est. Tam autera innumerabilis fuit, ut, quaraquam raulti
eam inter se partirentur et pars Apocaucho, magno duci, obtingeret,
pars Gabalae protosebasto, (nam et is Apocaucho erat in re publica
regenda socius et imperatricis aulae praefectus sive curator,) pars
Ciunamo , comiti sacrarum largitionum , niultisque insuper eunnchis,
qui simul dominabantur , nihilominus ex reliquis impeiisam in beU
lum contra Cantacuzenum tolerarent Cetcrura iniperatrix multuin
22*4 CANTACUZENI
A.C. rtfa?jouv unstQa rco nXr)dst. rj fiuotXig Sh noXXd noXXdxig nSQi

siorjvrjgnoog nurQtuQ/rjv xui rovg ciXXovg rcov nQuyftdxcov
uQ/ovxug StuXey&etou , ovSev dvvoat rcov Seovrcov rjdvvrjdrj ,
Cixeivcov rjSrj xard XQurog nuouv ioyrjxoxcov rr)v UQyrjv xai
y
ovd uv.QOig cooi rrjv siQrjvrjv nuQuSsyOftivcov. xov So/.stv Se$
Sixutd re dftov y.ui (iuotXiSt Y.ui ocpiotv uvrotg ovftcpeQOvru
utQSto&at , Y.axuoY.6novg Sij&ev nQOniftnovxeg nQog Kavxa-
xov^rjvov xov (iuotXiu, enetxa vnoSeyoftevot inavtovxag , eio-
rjyov nQog (iuotXiSa , aXXa re noXXd ixeivov xuxuxpevSofie-
vovg xui cog dvacpuvSov nQog rovg ovvovrug fxeyuXrjyoQoirj ,10
cbg , ei neQtyivotro iv rco noXeucg ,

ftaotXiSa ftev xai (SuoiXea
V.Zngxov vtov unoxxevet itovov , dxiftdoug ftrjdev nuxQtdoyrj Se
xui xotg aXXotg , ot xov nuQOVia noXeftov rt yetQuv uvrcg , fis-
DT« noXXdg aixiag icpv($Qtoxov xui (liatoiaxov &dvaxov ind'§st.
ot xai rotg Xsyoftevotg ix ovv&r]fturog ev&vg nuQovxeg, fteyi-i5
oxrjv nQOCpuotv enotovvxo rov fxr) Svvuo&ut nQog xivSvvov
rooovrov ocpug uvxovg vndyetv exovxi xcg xut" ixeivcov ovxco
fxutvofxevco Std rrjg Soxovorjg siQrjvrjg iy/stQt%ovxsg , avxixa
rs ixprjcpiôvxo xo Selv ixeivcg nuorj onovSfj xui nQO&vfiia, no-
Xefietv , xai ei rig xt neî rijg nQog ixetvov eiQrjvrjg cpdey'£at-20
to , noXifxtov fjyeto&at xai uvxov. enei Ss (luotXevg re 6

Kavxaxov^rjvog igsoxQuxsvos nQog rr)v eoniûv xui *An6xav-
c
xog 6 (xeyug Sov'§ rr)v ndouv rjye Pcofxaicov rjysfxoviuv , ro
4. ndvxcov P.
ac saepe cum patriarcha reliquisque imperii gubernatoribus de pace

agens, ipsis iam rerum potientibus et a mentione pacis refugientibus,
nihil aequum impetrabat. Tamen ut a iustitia non recedere , et
imperatrici ac sibimet consultum velie existimarentur , exploratores
ad Cantacuzenum mittunt eosque reversos excipiunt , ad Augustam
introducunt, cum alia multa in eum mentientes , tum quod palam
inter suos ac magniGce iurasset, si vicisset, illam cum filio impera-
tore extra omne decus aliud occisurum tantummoclo patriarcham ;
cum consortibus , qui hoc bellum contra se conflassent , fustibus

prius ignominiose coopertos , contumeliosa et atrocissima morte in*
terempturum. Qui narrationi huic ex composito statim praesentes,
inde velamen maximum arripiebant cur non possent in tanto di-,
scrimine sponte in ipsos adeo insanienti se subdere et per pacem

tradere. Statim omni conatu ac lubentia illi armis occurrendum , et
si quis de pace verbum ederet, similiter in hostis loco habondum
cdixerunt. Sed Cantacuzeno cum exercitu in occidentem profecto ,
Apocauchus, magnus dux , totius imperii rector ex continenti se ,
posse resistere dcsperabat quod ut tali adversario se minimc pa-

:
HJSTORIAUUM Hf. 37. 22
fisv ix xrjg r)neiQOv xai avrog uvriGTQareveod-uL sxeiiro &ns-h. C. \$\i
yivcooxev , (fiSst yaQ Xoyov u%tov SiunQu'§6fisvog ovSsv, ovSh

itQog rotovrov dvTaycovtorrjv u^toyQScog iao/xsvog avrog ,) rr]
Sh ix Bvâvriov xai QQuxrjg otqutiu ovx oXiyrj ovorj IdvSQO-f. 47«

Svixov re TLaXatoXoyov rov yaftpQov xui Qcofiuv tov TlaXaio*
Xoyov iniorrjoag orQarrjyovg , ixiXsvev ixsivco snofiivovg $Xu-
nreiv , ei tl Svvaivro , cpvXarroftivovg ftuXXov , ftr) xaxcog
avToi nu&etv. avrog Sh tov fiij Soxetv UQyog xa&ijo&ai rcov
oXcov s%cov rrjv ttQyrjv , spSofirjxovru vscov oroXov i%rjQTvero,
locog sx &uXdoarjg noXsftrjocov. Sandvrj Ss rjv avrco nQog
rug TQirjQeig r« fiuaiXicog yQrjfiurtt , a ixQvnrsro iv BvLuv-
rico. xuirot ys uvrov nuvreg noXXrjv xureyivcoaxov d^sXrrjQiav,
sl nQog rjneiQcoTiv arQurtuv ix d-aXurrrjg avrog dvrirdrre- B
ad-ut nuQuoxevttôtro xai yQrjftara xoaavra ovx eig Siov «.
i SvaXiaxot. to S' unifiutvsv svuvricog, rj av rtg ix rcov nQa-
yftdrcov aroyutofievog corjdrj, nXelara yuQ sfiXaxps rd Kav-
raxov^rjvov rov (iaoiXicog nQuy'fiuru , eig QeaauXovixrjv ovx
ix nQOvoiag iSictg, dXXd xa.ru xvyrjv dcptyftivog. xavru fuv
ovv voreQOV eiQrjosrai.
20 X%. BaatXsvg Ss o Kavraxov^rjvog inei TLsqi&scoqlov C
sXstv ovx rjSvvrj&rj , dvuyxutov Srj rjystro nQog QeaaaXovixrjv
xrjv rayiorrjv ucptxiod-ut , Sstv syvco nQOTSQOv nQcoTOorQuroQL
firjvvstv xrjv intSrjfiiuv. siScog Ss , cog 2vQyijg orQuricoTug
niftxpug cpvXdrrst xdg bSovg xov firj Xa&ovra xtvd dyysXiag
rem , ita ntillum quoqtie operae pretium facturum sciret. Copiis

autem Byzantinis et Threiciis non mediocribus cum Andronicum
Palacologum generum et Thomam Palaeologum duces dedisset, man-
davit ut illum insequentes hostibus incommodarent, si quid pos-
, ,
sent caventes magis , ne quid ipsi detrimenti acciperent. Ipse vcro

,
ne sedere videretur summus rerum princeps, sexaginta navium clas-

sem velut e mari pugnaturus adornavit in quas de pecunia Canta- ;
cuzeni Byzantii occultata sumptum fecit: tametsi illum omnes, ut

valde vesanum, reprehenderent, qui terrestri exercitui navalem oppo-
ncre institueret tantamque pecuniam nulio frtictu insumeret. Alitcr
autem quam quis ducta ex rebus couicctura ptitavissct evenit; plu- ,
rimum enim rei Cantacuzenicae obfuit, Thcssalonicam non dedita

ab se opera, sed forte quadara delatus de quo postea disseretur. ,
37, Cantacuzenus imperator, ubi Peritheorium adduccre iu po-

teslatem nequivit, et Thessalonicam sibi uecessario festinandum
censuit, de adventu suo protostratorem prius moncndum duxit. Cum
autem comperisset, Syrgcn missis mililibus vias obsidere nc qui» ,
ad eum fallens nuntios perferret , contra nequitiam illius artiticium

huiuscemodi excogitavit. Duobus militibus imperavit, uni quidem,
Cantacuzenus 11. l5
226 CANTACUZENI
A. C. 1342« Ttvog avT(o xoftt%etv , toiovtov ti nQvg ttjv exsivov novrj-
giav dvTtTsyvuTat. tcov otquticotcov Svoi rbv ftsv ixiXevev
unoSvdîvTu xui nsQtuyxcoviouvTa euvtbv uyso&at d~e oftcoTrjv
,
tov stsqov Se ayetv. el Se 01 Tug bSovg TrjQOvvTsg nsQtTv-

D yotsv , toj> uyovTU (fdoxstv y (bg tov tnnov dnoXcoXsxcog tov5 ,
ftevovy evQOt f tov yuXtvhv Se naQa tuvSqi tovtcoi* dnatTOvv-

ra Se xai tov tnnov, fir) dnoStSovut , uXXu toV yuXtvbv fto-
vov svQrjxivat naQu Ttjv bSbv StioyvQtt.so&ut. ov Srj yuQtv
SijoavTu, uyetv nQog tov fiaotXicog Selov , bncog naQ' exeivov
fiuouvt^bftevog dnoSoitj xui tov tnnov. exiXeve Se xai tov 10
V. 38o SeoftcoTtjV tw uyovTt tu lou avvoftoXoyetv. tovtov Se tov
TQonov naQeX&ovTag Tovg cpvXdooovtug , enena exaoTOV 01
7iQOoeTiTaxto dnoycooelv. 01 ftev ovv enoiovv xutu t« xe-

xeXevoftiva xai SiuXu&ovtsq Tovg eni tt]v qjvXaxr)v TSTuyfti-
vovg tcov bScov , rjxov nQog nQCOTOOTQUTOQu iv QeooaXovixtj.iS
P. faifiaatXevg Sb, cog ftdXtOTU ivijv , to vvv ftev UoXvotvXov , ev
TOtg 'EXXtjvtxotg Se yQOVOtg ylfiSrjQuv tdvoftuafiivov, noXiyvtov
naQuXtov ov vn uvtov ts (oxoSofirj/uivov nQOTSQOv xui tots
,
Stu ttjv uQyuiuv svvotav ovx dnooTUV, noXXijg nQOvoiug d-

'j-tcooug , otxov ts uvxotg entyoQrjyrjaag xui otquticotuq nQoglo
entxovQiuv uvtoq ttjv uXXrjv eycov otqutiuv , to uuqu Ttjv
,
XQtGTOvnoXtv Teiytofiu SteX&cov , eoTQUTOniSevaev ev QtXin-

noig. enetTU cog ixet&ev avaoTug eiyeTO Ttjg bdov, avvTvy-
ydvet T(o ts vuq' uvtov nQog nQcotooTQUTOQU dmoTaXftivto
1. xofii^fi P. 3. nSQLnyywyiactvTCi P. et M. 17. AudijQtty

M. 23. tflff om. P.
11 1 vestibus exutus et roanibus post terga revinctis , duceretur alteri ;
vero , ut cluceret. Si qui vias insidebant, occurrerent, aflirmare du-

centem, se equo perdito illum quidem non invetiire, fraenum autem
apud hunc virum reperisse; qui equum sibi reposcenti non reddat
sed fraenum durataxat in via sibi repertum afllrmct. Quam ob cau-
sam se illum vinctum ad imperatoris aflinem ducere , ut ab ipso
quaestioni subiectus, etiam equum restituat quod et vinctum cura :
ductore aflirmare iubebat. Hoc autem modo praeteritis custodiis

utrumque, quo mandatum erat, abire. Illi mandatis morigeri , de-
ceptis itineris custodibus, ad prolostratorem Thessalonicam veniunt.
lmperator autem quam maxime poterat, hodie quidera Polyslylon,
teinporibus Graecorum Abderam nominatam, oppidulum inaritimum,
a se prius instauratum (cjuod tunc pro veteri in suum instauratorem
bcnevolentia in fide manserat) multa cura dignatus , eique annona
ad victum et militibus ad praesidium suppeditatis, ipse cum reliquo
exercitu niunitionem apiul Christopolim transiens, apud Pliilippos
castra posuit. Inde movens, in cos incidit, quos prius ad protostra-
nooTSQOV xai £t£q(o tcov sxs/vov oixe tcov , 0? yQuftfiaTa ix K.C. \%\i
nQCOTOOTQUTOQOg nUOft/OV, U Cf.lTjVV£ , fltj VVV TjXetV nuo' «V- •
xbv, cbg QeoouXovixrjv ov dvvdfievov nuQudtdovuc dXXu Xqs- B

Xrjv tiqotsqov xai xrt v ixsivov Svvufitv nQOO£TatQiC,£G&ai, sitet-
5ra tjxstv nQog avrov. fiaotXel 6~s evfrvg ftsv , cbg ov xurd
yvcofttjv tu nQuyftura arcrjvTa , deiva eiofjSt vtiotitsvsiv, bfttog
<Je dvayxaicog ttqooco /ooQStv sxqivs fiuXXov deiv. xai neni
xt)v ^Jqujliuv iXdcbv , iaTQttroniSevos nQog Tiva xobftrjv Kcodto-
vtavrjv nQOoayoQevoftivrjV. nQcorOGTQUTCOQ Ss xai uXXcog fthv
lonQog rovg iv QeooaXovixt] ZrjXoorug vnscpQtTTS xai fiaXaxcb-
xsoov -rjnTeTO rcov nouyfidrcov d/upifioXog tov xai ovx iroXftu
xa&aQtog nobg rovg dytovag unoSvfo&ut '
tots Ss fidXioruG
ix BvQuvriov nifinovoa i&OQvfiei r) yvvr), tpdoxovoa, cbg rotg
ivTav&a uq/ovoiv , ort KuvTUXOv^rjvw StuXiyono nsnvofts-
1 5votg , Sslvotutu uvrfj xe xai naioi xai oixeiotg dnetXrfteiq
si fir) nuvouo toluvtu xuxovQycov • d cpvXuTreodâL iSetro ,
firj xaxtov avrotg dvtjxioTcov aiTtog xaraorfj. tov svsxa xai

avrbg Tr)v dcpiîv dntjyoQive tm ftuoiXet, rrjv XqsXij nQOcpuoi-
t,6fievog srutQsiuv, tbg iv xm fteru^v /Qovcg xd ftdXtoxa Xvot-
zoreXovvru euvTtv oxexpcftevog. iv w Ss 6 (iuotXevg iorQurons-
6~evev iv KcoScoviuvr), nifixpug nQog XQsXrjv , ixiXevev tjxeiv
nQog uvtov xard rb ovv&rjfiu iX&ovru. 6 6' cbfioXoyei nQore-
qov T8 xai vvv ov% -rjxiora evvovg eivat nQog avrov SeSoi-
8. KtoSoviavqv M. hic et infra.
torem miserat, et alium quemdam eius famulum , litteras ab eodenl

afferentcs in quibus erat, ne nunc veniret, quod Thessalonicara
,
tradere non posset sed prius Chrelem cum eius copiis sibi ad-
:
iungeret atque ita demum adveniret. Imjierator quoniam res adver-

sus voluntatem ibat, statim graviter suspicatus, nihiio minus onmi-
no procedeudum iudicavit Cumque prope Dramam esset, apud vi-
cum Codonianam appellatum castra metatus est. Protostrator et
alioqui propter Zelotas, qui erant Thessalonicae, nonnihil horre-
bat , incertusque animi agebat languidius nec simpliciter ut gene- : ,
rosus athleta in theatro vestem ad luctamen exuere audebat; et

tunc acceptis ab uxore Byzantio litteris , turbabatur niaxime, in.
quibus erat scriptum , principes ibidem quod audisseut eum cum ,
Cantacuzeno agere, sibi, liberis ac domesticis immania denuntiasse

nisi ipse a malo faciuore temperarit. Quare orabat niulier, cave-
rct ne eius causa malis implicarentur gravissimis. Ideo sc quoque
,
ei obviam non venisse et Chrelis societatem praetcxuisse , ut inter-

ca loei, quod in rem suam potissimum sit, considerare possit. Dum
Codonianae moraretur imperator, Chrelem ad se, qui ex pacto iara
adesset, accersivit. Is et autc sc illi fuisse et modo csse amicissi-
228 CANTACUZENI
A.C. iâxeW Sh 'Poofiaiovg Tovg uvtm noXefiovvrag, fxr) SiaQndoooai

Dtu ovtu iv yooQtoig aTStyioTOtg StsoxsSaoftivu. Tug yuQ no-
Xstg, <ov tjQys uqotsqov vno Tto TqiûXwv uQyovTt tsXojv,
nuQuSsSooxivut fiuotXst , wg xui uvTog twv uXXoov fxuXXov
gvvoiSsv avTog Sh ttjv MsXsvixov nQOuoxenS

ovoiuv iv t(o
nuouv iystv. St a ov Svvuo&utnQog uvtov , si ftr)

rjxstv
MsXsvixov nQOTSQOV vnonotrjautTO. ovtoj yuQ xui uvtov, &uq-

orjoavTa, dog ovShv toov ovtoov dnoXst, ovvuxpsod-ut nQod-vficog.
puotXsZ ovv evSvg iSoxet nuvTa unOQU. to,ts yuQ uvu-
/xhv
OTQicpsiv MaxsSoviug ov nQog avTOv soso&ut ivofitQs ,10

ix
xui to nQoiivui nQog soniQUV, Tr)v XqHtj xai nQOJTOOTQUTO-
P.faiQog xuTaXinovTa ovftfiayiuv , ovx dya&ov. iSoxst Sh fxuXXov
MsXsvixov unonsiQuv , si Svvuito nQoadyso&at dfxoXoyia. o-
nXotg yaQ fitd^sa&at dSvvaTa rjv sx ts d-sosoog tov Tonov

xai xuxuaxsvrjg Tr)g noXsoog oyvQooTUTrjg ovorjg. xui niftxpugiS
StsXiysTO XQvqja TOlg ovotv ivTUv&u (piXotg nsQi nuQuSoosoog.
2vQyr)g fiivTOi ix (Dsqoov ufxa fxrjTQonoXtTrj Ttjg avTrjg noXsoog
Tt)v dniy&stuv nQog fiuoiXia intSstxvvftivu) xai Movo-

torjv
/xuyco t(o inuQyu), (rjxs yuQ ix QsTTuXiug xdxslvog nQog av-
V.38i t6v,) nifinovoiv sig to oTQUxonsSov xuTuoxonovg, ttjv ts (lu-io

oiXioog otqutiuv xuTuaxexpOfievot bnoarj eirj , xui o,ti SQ(orj
&iXovTsg fxu&slv. insi Sh edXoooav, tyjv ts otqutiuv sxsXsvs
"BnsQidyovTug xutu oyoXrjv nuQiystv xuTUOxinTSoSat, xuiyQUfi-
8. Ovytipto&cei P.
mum confitebatur ; timere autem ne Romani , quibuscum bellum

,
haberet, facultates suas in locis nullo prorsns munimine tutis cli-

spersas diripiant. Urbes enim , quibus adhuc principi Triballorum
parens imperasset, demortuo imperatoxi, quod optime nosset, tra-
diclisse et fortunas suas in suburbano Melenici habere. Quare, nisi
Melenicum ipse subegerit, accedere ad cum non posse ; sic enim et
se confisum de suis nihil amissurum, alacriter arma iuncturum. Im-
peratori illico visa omnia impeditissima. Nam et ex Macedonia re-
verti haud sibi decorum , et pergere porro in occitlentem, Chrelae
ac protostratoris societate destitutum , parum frugiferum sentiebat.
Libuit igitur expcriri, num Melenicum ad deditiouem voluntariam
posset adducere: quam armis tum ob loci situm tum ob munitio-
,
ncm validissimam cogere nequibat. Itaque clandestinis internuntiis

cum amicis, quos ibi habebat, de proditione agit. At Pheris Syr-
ges et metropolitanus urbis, qui aequali in imperatorem fcrvebat
odio, et Monomachus, Thcssaliae praetor, qui ad Syrgen venerat,
ad exercitum cxploratores mittunt , per quos et quantiis esset et
quid actitaret discerent.
, Quos ille captos circum excrcitum duci
et moras ad conteinplandum dari iussit: litteras iusuper tradidit,
HISTORIARUM III. 37- 2*9
fiaxa nQog rovg ni/ixpuvTug nuQiyiov , ixsXsvsv dvaoTQicpstvk. Q. i3£a
i v olg tisqi tcov iv BvâvTio) ysysvrj/iivoov cog dSi/.(o xai av-
xoqpavrtxrj yvoo/irj nQuy&sirj xut' uvtov Steîcov , unoXoyiuv
inoisuo xui nsQi suvtov , ov (iuoiXicog xotg nutoiv int-
cog
5,3ov).svcov, ovSs fiaotXsiag iQcov TOiovTOtg intysiQoirj , dXX' «-

vuyxrj ovvsXudsig iXniSt tov xutuXvsiv /iuXXov tov noXs/iov
xui t« XvoitsXovvtu ndot xotvfj notslv. nQoosTt&st ts xui
ooxovg TOtg Xsyo/iivotg, cog ovSev strj nQog dnuTijv siQrj/iivov.
ot tu yQu/t/tuTu uviyvoov, dvTiyQucpov xui uvToi, cbg

Ss, insi
ioovx uXXofriv no&sv /iuXXov, rj i'S, cov uvTog olsjut stvut SixutogC
ntoTSvso&ut, tcov oqxcov Srj&sv, uvTOvg xuTaoxoyu^sod-ui , cog
ovx dv strj tu stQrj/xiva dXrj&rj. si yuQ coonSQ xui nQotSQOv
rjvixu iStcoTixrjv iad-rjTU sycov , tu nQuy/iUTU^Pco/iuiotg Suoxst,
oqxcov ovx idsiro, iv otg ioyvQtC so§ui iyQrjv, uXX' ijqxsi
>
/j.6-
i5vov sinstv , xui nuorjg dnoSsit,soog ioyvQOiSQU tu stQrj/tivct
stvut, coonsQ ov /ibvov uvroi ovviouotv , dXXu xui ot noo^Qca
rrjg 'Pooiiuioov ytjg xaTCOxto/nivot • ovtco xui vvv , si u'E,ioni-
oti'uv uvt(o ovvrjSst , ovx uv OQxcov iSsrjd-rj nQog ro ntOTSv-

so&ut ovvutQO/iivcov. o^cv xui yQr) ovvoquv , e| olug d'o'£rjg
aosig oiav ix tov fiuoiXsvotv dyvco/icov (puivsofrut dSo'E,iuv xu-

Tijviyfrrj. xai TOtg uvrotg xuTaoxonotg nuQuoyp/isvot , uystv
uv&tg nQog uvtov ixsXsvov. nQog u, d-uv/tu^stv uvtcov , uv-
riyQuopsv 6 (iuotXsvg, si Siov nQOTSQOv tu stQrjitivu, si ovxV
uXrj&rj dnoSstxvvvui, snstTU xai nsî tcov oqxcov StuXiysadaf
io. leiai P.
quas iis redderent ,

quorum missu venerant. His litteris ,
quam By-
zantii impie et malevole secum esset actum, cuarrans sese tuebatur;
iiou imperatoris liberis insidiantcm , nec imperium concupisceulem
sed necessitate sic urgente, et spe potius helli componendi commu-
niaque commoda amplificandi ad haec a^gressum. Addebat etiam
iuramentum, nihil se decipiendi causa dixisse. Lecta epistola illi
rescribunt, non aliuude magis , quara unde is merito sibi credcn-
dum putet, ob iurameutum videlicet , se coniectare, falsa esse quae
dixerit. Quemadmodum enim antea , quando in veste privata Ro-
manam rem administrarit, iurameutis ad asseveraudum non indi-
guerit, sed tantum dicere suffecerit et eius dicta omni probatione
iirmiora fuerint, quod non modo ipsi , scd et qui longe extra urbem
Bomanam iucolunt, haud nesciant: ita uuuc, si se fide dignum cou-
sciret, non ad iuramcnta , quae verbis eius fidem addcreut, confu-
giturum fuissc. llinc quoque intclligi , ex quanta gloria in quau-
tam ignominiani ob suum scelus erga imperatorcs decidcrit. Hasce
iisdcm cxploratoribus ad cum portandas committunt. Ad cas
littcras
respondcus Cautacuzcnus, mirari sc dixit, cum docerc prius debue-
23o CANTACUZENI
A.C iZ^Jiol d' ix£t'vcov unoay<\u£vot xui uvT£in6vx£g nQog ftrjdsv , ini
rovg OQy.ovg xuTu<p£vyovotv , wotcsq Tt nQOVQyov vofttôvTsg
noutv. oti <T uvTotg ntQi roov uXXoov dtaXiy£o&ut xuTuXmov-
Gi y y.ui 7] neifreodut oog uXrjfriotv -r) oog ivavTtu syovotv iXiy-
y£tV , n£Ql TOOV OQXCOV fLOVOV £M£tV rt (HXtiov ivOfllG&f], U£Ql5
uvtoov unoxQtvuo&ut y.ui uvtov, tuXXu vn£Q$uvTU. iyco toi-
vvv, i'yQU(p£, voftCQoo Tovg OQxovg r) dtd to ftr) Tovg dftvvov-
rug uS,i6yQ£oog nQog nioTtv £ivut yi'v£od~ui, -r) dtu to TOvg ds-
V-^^youivovg r) (puvXovg TOvg TQOnovg uvut
y dtu [iiy£&og toov ,
inuyy^XXofiivoov udvvuToog sy£tv nu§£o&ut oqxoov yooQtg. orfio

toivvv iftoi TrjV u%iomoTiuv ov ptovov o nuosXdoov yoovog to-
oovTog oov, iv to r« 'Peofiuicov nQuyfiuxu Sior/.ovv ,
(ovds yuQ
ovbs $iu ruvTt]V oqxoov idsfoijv noTS ,) avfifiuQTVQst, uXXu
y.ui uvToi ol ftdXtoru nuQooftsvot diufidXXîv, ov dvvuo&£ ovy-
xQvnT£iv ovToog ovouv xaTutpuvr), ovdsv uXXo Xtinwut , r) dVt5

Vftug TOvg yuiQOVTug iv Tutg ovxo<puvTi'utg yiv£ofrut, xui dtd
tovio ptrt d' uvTotg ntOT£vuv Svvuptivovg , olg uvroi ovftftuQ-
TVQUT£ TO ftrj(5inOT£ i\p£Vod~Ul. OTt S' 6 n£Ql TOOV OQXOOV X6~
yog tovtov syu tov TQonov, ooonsQ UQrpiut , xui uvto&£v ftlv
B xuTuqjuvig • nuQuoofiut Ss y.ui ix nuQuSsiyfturog pidXiaru-io
dXf]d-(OTUT0V XUTU<fUvioT£QOV nOl£tv. U yUQ d~£Og TjflOOV
#£0£ ioTtv uXrj&tvog, xui uvTOuXr)&uu xui xuXuTUt xui iori,

xai Sixuiog ioTt ntOT£V£od~ut xui oqxoov yooQig* o Sh ov rw
4- tvavTloos M. ia. wv M. M ay P. i3. ifeq&q P.
rint, vera non esse quae

deinde de iuramentis dispul.arc_:
scripserit,
illi eoriun nihil coufutautesquasi praeciare operam posituri^ iura-
,
mentum carpserint, Quoniaru autem de aliis loqui iilaque seu

tamquam vera credere seu tamquam falsa refellere uoluerint si;d
, ,
de iuramentis dumtaxat alicjuid verborum facere melius existimarint,

se quoque ceteris praetermissis , de ipsis responsurum. Ego igitur,
inquit, iuramenta concipi arbitror aut quia qtii iurant, alioqui ,
fidem non merentur, aut quia quibus iuratur vel iniprobi suul,
vel propter magnitudinem promissorum, nisi iuramentum accesserit,
credere non possunt. Cum itaque me citra iusiuraudura fide dignum
esse non solum praeteritum tempus tam longum, quo rebus Homa-
,
nis praefui, testetur, sed etiam vos ipsi qui in primis calumniari ,
meconamini, celare id quia manifestissinium , non possitis relin-

,
:
quitur aliud nihil, quam me iurasse propter vos , qui sycophantiis

gaudetis ideoque nec iis fidem commodare potestis
, quos ipsiuiet ,
nunquam esse mentitos testificamini. Sic autein se habere, cjuae de

iuramentis diximus, cum et, hinc liqneat, nitar tamen exemplo ve-
rissirao reddere liquidius. Si eniui Deus noster est Dens veiax, et
ips* veritas vocalur ct cst, mereturque fidem cliaiu iuiiuaLus, ct
HISTORIARUM III. 37. ^3l
\Afigaafi juovov oo/ioos xufr' euvrov rj /ir)v n?.rjfrvvetv avzov zoA. C. 134-a
anig/tu, uXXu xui zro JuviS varegov, (oo/iooe yug, (prjat, xvgtog
Tft» zluviS dXrj&etav xai ov /tr) u&eTrjorj uvTrjv,) SijXov oog ovy
eavTOv, T/jg /uxgoipvytug Se toov uy.ovovtojv evexa Y.ai Ttjg negi
5r« inuyyeXXo/uevu d/i(pt$oXiug roiig ogy.ovg inoteiTO. y.ui TLav-
Xog Se vozegov 6 Trjg dXrj&eiug /xu&rjirjg xai xijgv'% negi obv eigY. 38a
Tghov ovgavov ugnuyeig eiSe, /neXXcov Strjyeto&ut, y.uitoi ye eav-C

toi noXXijv ovveiSoog dXtfoeiuv , fifioog rrjg wpeXeiug evexa tcov
uy.ovovtoov, evXoyrjTog, einev, 6 3~eog, OTt ov xpevSo/nut, eoguvvnd
louugrvgt d~e<» iayvgtL,6/tevog Xiyetv u iget, xui Stu tovto d$ioov
ntOTevea&ui. e&og yug dei zfj dntoTia /.teyuXu TOtg ngay/tuoi
Xvituiveofrut. eêoTiv ovv v/itv axonetv, oog o(pi'otv uvTOtg /tuX-
Xov , rj i uoi toov ogxoov evexu /ui/KpeoS-ut ngooijxev.
t
v/utg S'
cooneg iv TOtg uXXotg det(pvyin to Sixuiov xuTaSixdouireg
c
1 Sxui Tr)g Poo/tuioov dneXuoavTeg dgyrjg , tm <piX(o xpevSet y.i-
ygrjo&e dei xui Tutg avxo^puvTiutg , ovde tovto /xe/xvrjuevot,
yovv, ort toov Tfjde (3e(3too/iievoov unuvTeg v(pe£o/uev ev&vvug

fxeTu tijv iv&evSe dnaXXayrjv. iyoo S' oooneg y.ui ngoregov , D
ovtoo xui vvv vno /nugTvgt T(jj &eo> Xeyoo , oog ovSev eregov
2.oevd-vg i'£,ugyrjg /ieTu ti)v fiaatXeoog zeXevrijv , rj bou fiaotXt-
c
St xui nutoi ov/x<piget xai nuot xotvfj Poo/xuioig , Stevoov/trjv
re xui nguTTetv etyov Std onovSijg. ixeivoov Ss i'$ ovSe/xtug
uhiug dXrftovg, dXX' vno avxorpavriug ngog tov xax i/xov
7. /tiUov P. 11. /leydlpM. i3. d* om. P.
tamen non solum Abraharao per semet ipsura iuravit multiplicatu-

rum eius semen , secl Davicli quoque postea (iuravit enim inquit, , ,
doininus David veritatera, et non frustrabitur eum,) patet, non

propter se sed proptcr imbecillitatem audicntium eorumque nutan-
,
tcra circa promissa fidem iuravisse. Et Paulus postmodum Apostolus

ct prieco veritatis de iis , quae in tertium coelum raptus vldit,
,
nanaturus, tametsi veracissimum se esse nosset, nibilominus pro-

ptcr audientium utilitatem , Deus , inquit, qui est bcnedictus iu
saecula, scit, quia non mentior velut Deo teste confirmans se di-
:
cere quae dicebat, et ideo aequum censens

,
sibi crcdi. Semper ,
euim incredulitati magnae , res elevarc et extenuare mos rst. Ergo

magis vos ipsos, quam me propter iuramentum reprehendendos iuisse
perspiciatis licct. Vos vero
in aliis ,
quomodo
iustitia daranata et ,
ex imperio consueto et amico mendacio ac syeo-

Romano eiecta ,
pliantiis adhaeretis , nec hoc saltem recordamini quae in hac vita ,
gesscrimus, eorum nos omnium post finem huius lucis rationem red-
dituros. At cgo, ut antea, sic hodie Deum tcstatus aio me nihil , ,
aliud statim ab initio post obitum imperatoris quam quae impera- ,
trici ct libcris cius , counuuui ct Romanorum couduceicnt cogitasse ,

s32 CANTACUZENI
A.C. li^xsxnrjuivoov noXtfiov , dvayxaicog xai uvzog £'£ dv vofii%a> i-
flUVXCO Ti Y.ui TOig OVVOVGl TtJV OCOTrjQlUV £X710QI%£IV 71QUTT0J.
P, 47^ W* 'Exeivovg fiev ovv ovTCog dntSeixvvs firjSev vyieg
B uvtov xuzeyvcoxoTug. avTog Se , inei ol iv MeXevixto qjiXoi
ixuXovv, cog naQaXrjipdfievov Tr)v nbXiv, nifixpug otqutiuv x«-5

zioyev , entiTu xui tov yvvaixbg uSeXqjbv 'Icouvvrjv tov Aod-
vrjv uq/ovtu zrjg ndXecog xu&ioTrj' nQayfia SvoeXmorov nQiv
ytvio&ui ,
ytvdfitvov Se (Ificog ov fi£TQi'uv nuQioyeTO nuQU-
Tpvytjv. avzixa yuQ nQog XîXrjv nifixpug , ixiXevev rjxetv
nQog avzbv, oog tjSrj zov "Qrjzovfiivov ijvvofiivov. 6 S' iSdxtao
fiev tjSeo&ut, zov fiaoiXia MtXtvixov eyeiv , xui nuouv eXtye
nQoqjuoiv uvzio neQt,rjQtjofrui m ezi S' bfioag dvtûXXtzo , zb
Soxtlv fiev, cog zu ovtu Siu&tjobfitvog ,
fiiXXoov rjSrj umeo&ut
noXifiov xai oiQUTeiug , rfj S' dXrj&tia, ovx e9iXcov tlg TOvg
xivSvvovg ififtuXXeiv euvTOv , uXX' uvev ndvcov tijv fiuoiXicogiS
tvvoiuv xuQnovo&ai. {luoiXevg Se tog eiSe ycoQOvvTU nQog

C uvafioXug, T/jg Siuvoiug ix toov tiQrjfiivoov GTOyuoufievog, Me-
Xtvixov fisv uQyovra tov yvvuixdg xuTiXmtv dStXqbv Âouvrjv
zbv °Ioouvvrjv fitTu OTQUTiug, oorjg wtTO uQxiotiv eig ojqovquv
Ttj ndXtt ' «vtoj Se tijv aXXrjv ozquziuv iv tm OTQUTOniSono
xeXevoag fiiveiv, ufia TOlg viioi Muz&uicp xui MavovrjX tqiu-
xooiovg fidvov nuQuXapcbv , ovvzdvcog ze dSevoug, eig t/jv v-
oztQaiav, ev&a oXoiXrjg SiUTQifioov rjv, dqixtzo. ixeivov Sh
8. nccQfoxs P. i3. ev ante Sia&rjodfityos add, M.
facereque cpntendisse. Verum ubi ilii nulla causa Iegitima, sed

calumniis tantum eo impulsi sunt, ut me armis persequercntur
necessario et ipse ago , unde mihi et commilitonibus mcis salus
pariatuv.
38. Cum sic demonstrasset , illos parura probe de se iudicasse,
amicorura, qui Melenici eraut, accersitu manum misit urbemque oc-
cupavit , et Ioanncm Asaneni, uxoris fratrem, praefectum declaravit:
3uae res vix sperari poterat, antequam fieret; facta autem non me-
iocre dabat solatium : mox enim Chrelem, utpotc pcrfecto , quod
desiderabatur, advocat. Qui Melenicum ab impcratore obtineri lae-
tus videbatur sibique omnem excusationem amputatam affirmabat.
Verumtamen adhuc , quasi res suas, antcquam bello se crederet,
eompositurus , differebat sed revera laborem detrectans , millo cum
:
periculo suo imperatoris amicitia pcrfrui cupiebat. Is ut hominem

tempus ducere vidit , mcutem eius ex dictis auguratus, Mclenici
praefectum Ioannem Asauem cum parte copiarum, quanta urbs de-
fensanda indigeret, relinquit et altera parte in caslris manere iussa,
Matthaco et Manucle filiis trcccntisque tantummodo comitatus, ma-
jfiii» itincribus poslridje ad locum vcnit, ubi Chrclcs morabatur. A
uoftivojg vnoSsûftivov avvStrjfiSQSvoag uvtw y.ui ovvSiuvv-f^CiZî

xxsnsvaug, xf t
just' uvrrjv s/ojv xui uvxbv ftSTu rijg oTQUTtug,
av&tg sig to oTQUTOntdov inuvrjxs y.ui noXXrjg ivinXrjos Ttjv
otqutiuv rjSovrjg ftSTu XîXrj uqjtyfiivog. rjv ydo ov dvvuTog
Sfiovov xai dnXotg xai tnnotg xai /Qtjfiuotv , dXXd xui nsQi V.383
OTouTtjytug xdXXtoru i'S,rjaxrjfiivog xui olog rovg ts (piXovgT)
w<psXstv xai Tovg noXsftiovg fiXdnTStv ftdXtOTu slSivut. Si'
« xui nsQtfid/fjTog avTOtg iSoxst rj ixsivov avfiftu/iu. ev
QsoauXovixrj ds 6 nQCOTOOTQUTCoQ , cooneQ sqjrjfisv , uftqpifioXog
\o(av xui nSQi toov fiuotXioov OT(t) nQOoSrjTUt qjuvsQoog Stuoxs-
moftsvog ,
ftuXuxcoTSQOv ts tcov nQuyfiuTQiv rjnTSxo xui rovg
Xsyofiivovg ZrjXcoTug, ot vnsQ ftuotXioog xov TluXutoXoyov /?«-
otXst T(p KuvTuxovL,rjv(o f QOvvTO noXsftstv, uvûvoftivovg xa-
t
tu fttXQOv nSQtsajQUy tovto fisv, fir) (puvsQog yivotTO t« Kuv-

i§Tuxovtrjvov tov fiuoiXioog rjQrjftivog, SsSotxcog ,
(r) yuQ &vyd-
xrjQ uvtw xui rj yvvrj, ut rjouv iv Bvûvrioj, xui rj uXXrj ns-
Qtovotu ovx nQUTTStv a fiQSUOj ifi{jdXXovoui sig uyco-
stoov
viav, fir) St' uvtov noXXotg nQoaofitXrjooiot xuxolg,) tovto S' P. 476
OTt xui OsoouXovtxioov ov fiovov rj otqutiu , oi rjouv ovx 0-
2oXiyot , uXXu xui xcov noXtToZv 01 Svvutoi t« fiuotXicog tou
KuvTuxovL,rjvov fjQrjfiivot nQog dfiiXstuv ivrjyov, otg i&uQQSt,
ots (iovXoiTO , nsQtiosa&ui tcov ZrjXooTcov. insi Sh ixstvoi
Std xr]v fiiXXrjatv ixsivov rjouv ovx svxuTuopQovrjTOi xui tov
SrjflOV UVrjQ&tOUV XUTU TCOV SvVUTCOV , TOV nQCOTOOTQUTOQOg
i4- iix om. P. a4- dvtjQid-ijoay P.
quo humanitcr acccptus , diem et noctem cum eo transegit: postri-

diequc in castra secum perduxit eiusque conspectu exercitum mira-
biliter recreavit. Quippe non armis solum, equis et pecunia valebat,
scd erat praeterea artibus imperatoriis exercitatissimus noveratque ,
cum amicis commodare, tum inimicis iucommodare plurimuni. Quo-

circa etiam societas eius maximopere expetenda censebatur. Thessa-
lonicae autcm protostrator , ut docuimus, auimum huc illuc vcrsans,
et ab utro impcratorum palam staret deliberans, rcmissius ac socor-
dius agebat, Zelotasque, qui pro imperatore, Palaeologi filio, in Can-
tacuzenum se armabant, sensira augescere patiebatur: partitn mctueus,
ne eius studiosus publice haberetur, cum Glia et coniux Byzantii
habitantes et ampiae ibidem facultates id non permitterent, sollici-
tumque et anxium facerent, ne sua causa multis aerumnis obiice-
rcntur; partim fretus Thessaloniccnsi non parvo praesidio ac civi-
bus copiosioribus, quibus quando vellct Zelotas se oppressurum
confidcbat. At postquam illi ehis dilalione corroborati , plebem in
primores coucilarunt, protostratorc iain in Cautacuzenicis uuinerato,
234 CANTACUZENI
A. C. iZîrjSrj eyvcooftsvov ru Kuvruy.ov^rjvov rov (JuoiXecog Squv , ini-
&ifievoi ud~Q00v, iêXuvvovoi rijg nbXecog neoi /iXiovg ovrug,
GVfifioXijg bXiyrjg yevofiivrjg Sr uxQofioXioftcov , ev r\ xui rcbv
nQcoTOOTQuroQog oixercov iyivovro oXiyoi TQuvfiuriut' tuXco-
Bouv Se y.ui rcbv Svvutcov riveg, ot ovx -r]Svvr]d-rjauv rolg uXXotg5
rfj nQcorrj ovvexneaelv OQftfj. icp' euvroig Ss ol ZrjXcorui rrjv
nbXiv noirjodfievoi, irQunrjouv eig rug oiy./ug rcov cpvyuScov

xui uvrug re xud-fjoovv xui xug ovotug SirjQnuCôv , xui ruXXu
enQurrov , oou rjv eixbg uvTOvg uv&Qconovg vnb neviug ovve-
Xuvvofiivovg xui eig vftoiv i'§tvrjveyfiivovg Stu rr)v u&qouvio
evnoQiuv. eig rooomov Se unovoiug xui rbXurjg rjXd-ov, coors
xuaot ru Seivbruru roXftcbvreg , otuvqov ix rcov leocov udu-

rcov UQnuôvreg , i/Qcovro cbaneQ orjfiuiu xui vnb roirco iXe-
yov OTQurrjytto&ui , ol rcjj noXefttco fiuXXov rov oruvoov dyb-
Qftevot. xui e'i rtg nQog nvu ex rtvcov iSicov iyxXrjuurcov Ste-iS
tpeQero , rbv ovuvqov uQnu^cov, i/coQtt xuru rrjg oixiug , cog
Sij rov otuvqov xtXevovrog. xui r]v ev&vg uvuyxrj ex &efti-
Xtcov uveonuo&ut , OQfijj re dXoyiarco xui xigSovg entd-vftict
rov Srjfiov enoftevov. eni Svo fiev ovv xui rotoiv fjfieQuig
rj QeoouXovixrj cboneQ vnb noXefiicov iSr ovTO, xui ovSev t
?jv o,rt2o
firj reXovuevov coquto rcov ini uXcboei ytvofiivcov noXtcov. ot re
yuQ XQurrjouvreg vvxtcoq xui fitd~' rjfieQUV xutu ovoruoetg St-
tbvreg, (Soutg s/qcovto xui uXuXuyfiotg xui ru rcsv 'tuXcoxoTcov
18. dvaonao&ca P. 21, 6q(<to P.
agmine facto invadentes, civitate circiter millenos expellunt levique ,
sagittarum certainine congressi tle famulis protostraloris

, aliquot
convulnerant, priuiorum nonnullos capiunt, qui cum aiiis primo
hxipetu eiicere sese non potueraut. Zelotae, urbe sub se rcdacta ,
ad actles exulum couversi, eas tlirepta suppcllectili evertunt: alia
ilem cum iniuria et contumelia perpetrant, quae homines egestate
coactos et abuntlautia facultatum alienarum lrritatos perpetraturoa
esse, fuit verisimile. Eo autem aiulaciae amentiaeque protliertuit,
ut etiam in priinis nefanda committereut: crucem ex sacris atlylis
rapereut, eaque pro siguo militari uterentur, sub quo se militare
autumabaut, qui potius ab inimico crucis possessi agitabanlur. Quotl
si cui cum aliquo privata lis et controversia interccderet , rapta
cruce, velut ea iubente , populoque inconsiderato impetu et lu-
cri desiderio prosequeute, ad domum eius tendebat, quam repcnte
diiui a fundamentis oportebat. Ad biduum itaqne triduumve Thcs-
salonica nou secus quam ab hostibus vastabatur: nihilque quod
captis urbibus solct, nou etiam illic fieri cernebatur. INain victores
noctu et inlerdiu gregatiin obambulabant et clamoiibus sua gautlia -
tcstabantur: captoiumquu rcs agebaut fcrcbautquc ct vicli gcmcutc* :

r)yov re xui ecpeqov xui ol vevtxrjfiivoi orivovTeg iv uSvTOtg A.C. i34a

y.uxey.ovnTOVTO , dyunrjTOv rjyovptevot , oti ftrj uvtixu dnofrvrj-
axoiev. inei Se, cov eSei Siecpd-uqfiivcov, navoutTO r) Tuoayrj ,
ol ZrjXcoTui uvnxu ex neveoTUTcav xui aTificov nXovotoi xai

Sneqtcpuvelg yeyevrjftivoi , ndvra rjyov St suvtcov, xui Tovg fii- D
aovg /neTêauv tcov noXtTcov , rj avvuayrjfiovelv dvuyxuôvreg
aihoig , rj Tr)v ocorpqoovvrjv xai tijv inteixetuv cog Kuvtuxov-
trjvtofibv intxuXovvxeg. iv QeoauXovixrj ptsv ovv toiuvtu ere-
7>eiTO. nocoTOOTQUTCoQ bs enei pteTU Ttjg OTQUTiug y.ui tcov
louotoTcov eirjXuvveTOj eig Tvvuixoxuotqov dcpixbftevog, (xuTelys

yuQ uvto xai nqoTeqov cpoovqu, oia Srj vnb tco QeoouXovixrjg
uq/ovti eico&bg TeXeiv,) rjvXtZeTO ixel xui xuxcog inoiei Qeo-
auXovixrjv Xrji^bfterog y.ui nuorjg ixquTet Trjg e^co Tetycov yrjg.
dvTtxuTuarrjvui yuq nqbg Tovg e^co ovSuftrj oi evSov rjouv

i5Svvutoi\ eneftne Ss xui nqbg Kuvruxov^rjvbv tov fiuotXiu P. 477
neqi XuXxtSiy.rjv eri StuTqi 3ovru t
, uttu ftev ftrjvvcov , cog sx-Y. 384
fiXrjderrj QeoouXovixrjg , tov Srjftov xui tcov ZrjXcoTcov uvtco
e nt&e uei cov , uftu Ss xai iXniSug ov cpuvXug vnocpuivcov,
cog, nuquyivono Tuyecog, tcov t£ evSov ovxsti nuvrunuotv
ei
loexnenoXeftcoftevcov , (rjouv yuq e\i , o'i t« ûotXecog rôrjfxivoi

Siei ovveinovro TOig ZrjXcoTuTg,) xui tcov e%co ftiyu Svvuui-
vcov, qaSicog nuquoTrjouiTO Trjv nbXiv. fiuoiXet fisv ovv ibbxet
nuvrod-ev neqttoTaofrut Setvci , oftcog ini tov nuvTU ayovTa
&eby Tug iXniSug Trjg ocoTijqtug xui Trjg vixrt g dvuTt&eig, nqbg B
11. XluV P.
in abstrnsa Ioca sc abdebant, hoc uno contenti, quod non sine

niora essent iugulati. Iuterfectis etiam, quos visum est iuterfici
postquam tumultus conquievit , Zelotae ex mendicis et obscuris di-
vites atque illuslres repente facti , omnia per se curabant: et tenui-
ores cives sollicitantes aut secum inboneste vivere cogebant, aut
eorum moderationem aequitatemque pro Cantacuzenismo accusabant.
Atqne haec Tbessalonicae. Protostrator vero cum milile et optima-
tibis pulsus, Gynaecocastrum venit, (quod ipsum prius collocato ibi-
dem praesidio, ut Tbessalonicae praefecto subiectum tenehat,) ihique
manens, Thcssalonicam praedis agundis vexabat,et quantuin erat agri
eius extra muros , infestum hahebat: ad resistendum emm incolae
nequaquam pares erant. Cantacuzeno autem adhuc prope Chalcidiceu
bacienti significat, se, plebe et zelotis compellentibus, Thessalonica
eiectum esse ; simul etiara spem non rainimara suhostcmlit , si acce-
leraret, indigeuis necdum omuibus elferutis , (erant quippe, qui eius
partium studiosi , Zclotas aversabautur,) et poteutia eorum, qui (bris
essent, levi uegotio civitalera suhacturuni. Impeiator igitur iufor-
tuuiis obrutus vidcbatur. Verumlamen in omiiium moderatore Deo
236 CANTACUZENI
A. C. iZîXqiXrjV ooa eSst StuXsy&sig xui nQofrso/uiuv ovvHri/iisvog, xufr'
r)v edet t« oixot Stu&e/ievov u<ptxeo9ui noog uvxbv , enena
xui ix rrjg ixeivov OTQUTtug ovx oXiyr/v nuQuXufiiov uuu Totg
oixeiotg rjnsiysro nnog nocoTOOTQUTOou. iv t(o /.istu^v Sb
l
SisQyo/tivu) r) Pevriva, tpQOVQtov tl QeaouXovixrjg r)/xeQug o-5
Sdv Steyov, nQOoeycoQrjaev exovTt. xuTuXtntbv Sb uvTOtg uo-
yovTa xui dtuxootovg oTQUTtcoTug ojqovquv , avzog iX&cbv
ioTQUTOneSevoev iv AuyxuSa ov /xuxquv QeoouXovixrjg. r/
Sb ix Bvûvrtov otqutiu u/ta OTQUTrjyotg TOtg TLuXuioXoyotg

*AvSQOvixu) xui Qoo/tu ucpty/tivot eig WeQug, nuQuXufibvTsgio
C xai HvQyrjv uyovTU Tr]v ix BTaxsSoviug otqutiuv, xui snuQ-
yov rov Movo/uuyov ovoTQUTevb/tevov il/tu TOtg oixetotg, to
ixetvov nuou/xeixpuvTeg OTQUTdneSov , rt xov eig QeoouXovixr/v.
fiuatXevg Sb ixet zr)v vvxtu uvXtou/xevog , cog /ir) Soxoirj Siet
t(o ixeivcov unuvtoTuo&ut , eig Tr)v voTeQuiuv uQug , r/X&eviS
eig YuXtxbv, noxu/tbv tivu iyyvg QeoouXovixr/g, evd~u 6 nQto-
tootqutcoq xui ol ix QeoauXovixrjg qpvyuSeg neQi ytXiovg ov-
Tsg ovvsyivovTO, tcov tnncov unofiuvrsg, cog nQOo/yxst puoiXsvat
nQoatovTug nQuzTSiv. nQcozog ts 6 nQWTOOTQUTCOQ nQoasX&obv
net,ij, r)onuC,eTO tov fiuoiXitog ndSu, eh' i<pe'S,r g
t
xui ot Xotnofao
nQOOteaav b/xoitog. ftuotXevg ts xui uvxbg nQcoTOOTQUTOoa
V/xev unb tov tnnov xvxpug uvTr/onuXêTO •
Tovg S' uXXovg
nQoar/yOQeve nuQtcov , nuotv r/d-og yQr/OTOv i/x<paivcov xui $Xi-
ntov ev/xevig. rjvXiouvTO ts OTQUTOnsSsvou/xsvot ixst Tr)v
salulis et victoriae spe defixa, cum Chrele pro tempore collocutus

et cum
eo diem pactus , quo rebus domi dispositis atquc ordinatis
ad se venirct; deinde ex manipulis illius uon paucis assumplis, qui-
Lus suum exercitum augeret, ad protostratorem festiuavit. In trans-
itu oppidulum quoddam Rhentina, Thessalonica unius dici itinere
distaus, ultro iu eius ditionem venit ; ubi praefccto cum duccntis
militibus praesidii causa relictis, pergcns Langadae haud procul Thcs-
salouica letendit. Mauus autcm Byzantina , Andronico et Thoma
Palacologis ducibus , cum Pheras venisset , adiuncto Syrge qui Ma- ,
cedonas ducebat, et pracfecto Monomacho cum Thcssalis praetcritis ,
Cantacuzeui stativis , Thessalonicam inivit. Iraperator uocte ibi cx-

acta , ne illorum metu inde putaretur discedere , postridie movens
ad fluvium quemdam Thcssalonicae fiuitimum, nomine Galicum, per-
venit, ubi protostrator ct exules illi Thessalonicenses circiter millc
ab equis dcsccndentes (pro eo ac decct illos, qui ad imperatorem
accedunt) eum suut allocuti. Primus proloslrator adicns, impcratoris
pedcm osculatus est: idcm ceteri ordine pracstitcruut. Iinpcrator
ct ipsc prono capile protostratorcm ab equo rcsalutavit; alios autcm
dum piovehcretur, salutc impciliit , oiuuibus milc auimi sui iugcuium
vvx.Ta. (iaoiXevg Se nQcoTooTQUTOQu xai Tovg sv Xoyw /luXiotu A.C. 1342
tcov qpvydScov sycov tisqi savTOV, ^qcotcx o,tl Ssoi noistv • av-
rovg yuQ /idXiOTa sidsvcu r« svtuv&u nQuy/iUTU xui ayco-
ycov Tonov snsysiv nQog uvTOvg uqtl uqpiy/cevovg i'£ dXXoda-
5nrjg. nQtoTOOTQUTWQ Se xai 01 qpvyuSeg, r« /isv yeyevrj/ieva,
eqprjoav, evTuv&u ovS' uvTog ayvoelg' XeineTai Se avtov oxe-

xfsd/xevov, o,ti av Soxfj ov/iqpeQeiv nQUTTSiv.
Xdr . BaoiXevg Se eg Tr)v voTeQuiuv ixxXtjoiav ex 7r«V- p -47 8
tcov ovvad-Qoioug , yvco/xrjv nuoi nsî tcov nQuxTScav nQOVTi- V. 385
io#«, xa.i ixeXeve ro nuQiOTu/xevov exuoTOv /xr/Sev uvaSvo/isvovR
sinstv , cog ix noXXcov tcov Xeyo/ievcov QuSia rj tov ovvoioov-
Tog uLQSOig ysvono uvTOtg. ol S' dvsftuXXovTO nuvtsg iqpsgijg,
xui ovSeig to naoiOTu/isvov stoXclu Xeyscv qpuvsQcog. 01 ts

yuQ ix Bvûvriov qpvydSsg /lstu fiaoilscog dqpiy/csvoi ayav
i5>jyfrovro nQog rrjv dnOTvyiuv Trjg QsoouXovixrjg xai iv unoQro
siyovTO tov ti' yQr) eXeo&ai' xai r/ uXXrj otqutlu iv dd-v/iia
tjouv, ov xttTUqovv ycoQovvTa r« nQuy/xuTa OQcovTsg fiaoi-
Xet • xa,i 6 nQcoTOOTQUTCoQ u/iu QsoouXovixicov Totg qpvydoiv,
cog ecoQcov TOtg ix Bvûvtlov OTQUTrjyotg Trjv noXiv xccTeyo-
20/ievrjv xai unoQu rjSrj rjv nQOodyeo&ai ,
/xuXXov eya)Jnuivov, C
TOvg oixsiovg ivvoovvreg olu nsioovTai. xai nQog Tr]v lSuol-
Xecog yvco/irjv ndvTeg dqpscoQcov, oio/xsvoi Tiva ocpioi tcov ns-

QioyovTiov xctxcov Xvoiv i'£svQrjosiv. plaoiXsvg Sh cog siSs
ostcndcns ct cunctos amico vultu intuens. Ea nocte loco illo castra

habuerunt. Impcrator protostratorem et eiectitios, quorum insignc
nomen erat, circum se habens, quid faciendum esset, quaerebat: eos
namque rem Thessalonicensem pernovisse et ipsis ex alicna regione
venientibus pro ductoribus esse posse. Tum protostrator ct exules
respondcrunt, quae ibidcm contigisscnt, nec ipsum nescire supcr- :
esse autem, ut is, ubi secum dispexerit, quid expcdiat, id exsequatur.

39. Postera lucc imperator, omnibus ad concionem vocatis, di-
cendae sententiae polestatem facit, et unumquemque, quod animus sug-
gereret, sine tergiversatione in mcdium profcrre iubet, ut ex plnri-
um dictis, quid profuturum sit, facile appareat. Illi omncs dein-
ceps cunctari, et quod occurreret, non audere palam proloqui. By-
zanlio namque profugi, qui cum impcratore vencrant , frustrationem
Tbessalouicae fercbant molestissime, et quo se verterent, aestnabant:
reliquus aulem miles videns, cidem coepta secus procedere, despera-
tione frangebatur. Protostrator quoque et exules Thessalonicenses
nrbem a Byzantinis ducibus occupatam et ereptum illius aditum
ceruentes , dolebant acerbius, quam miscra esset futura propinquo-
rum suorum conditio , cogitantcs. Universi demum imperatoris sen-
tentiam cxspectabant , eumque quibus esseut cincti malorum reme-
238 CANTACUZENI
A.C. iV^firjStfitav yvcoftrjv ftrjSsva fiovXoftevov eiouystv, „tu ftev nau-
yftuTu" stnsv „cog ivuvTtcog i) (pofte&a dnrjvrrjxev rt fttv, nuv-
jtg OQtxxe SCjjiov. nQcoTOoTQUTCOQ ts yaQ xai GeaouXovtxicov
oi t« i)fibTSQu ^Qrjftivot, ovg eSet Tr)v ndXtv e/ovTug evQetv
v.ui T« fdyioTu cocpeXstod-ut vn' avTCov , SvoxoXco tv/tj /Qrj-Z
auftsvot, i'£sXr}XuvTUf o,ts Srjftog xui ol ivanoleiopdevTeg, ovg
iJXntlo/iev 1) netd-ot nQ0ou£so$at ij fttuoeodut Totg onXotg, Std
tb Tug uQnayug Tjfitv ixnsnoXsftcofiivot xui &UQQOvvTsg rij
D ix BvÛVTlOV GTQUTIU , OV nQOO/COQrjoOVOtV fjfUV. sl yuQ

ifteXXov , ovx av ini Tfjg nvXrjg uvtcov o/sSov ioTQUToneSsv-10
fiivov i)ov/uôv avToi , dXX' 1) nQsafistuv notovftsvot xotvfj
jj iSCct XQvopa Ttveg uvtcov StaXsydftsvot, nuQrjouv uv. to Ss
fttjSsva si-sX&etv TSxfttjQtov xov xe xovg noXXovg iyvcoxsvut
noXeftetv rjfttv, xui tov, et Ttveg xui eiev fjorjftivot tu rjftirsQa,
Siet xov fit) xuxcog nu&stv ovftcpiQeofrut zotg uXXotg. o&eviS
ovSe eXnCScov uvovtjtcov evexa ivTUv&a otoftat naQUftivetv
Sstv. ov ftt)v Stu to Ttjg noXstog dnOTSTv/rjxivui, xui nQog
P-4~9rd XstnovTU SCxutov rov noXiftov fiuXuxCtsadut. ovSs yuQ
ovSh nQog nuvTU evTV/rjoofiev deC. ococpQOVCov Si ioTtv dv-
&oc6ncov xai yevvutotg /Q(ofiivtov Xoytofiotg , firjxe iv Tutgio
evTv/tuig xov ftSTQtov (puivso&ut ixntnTOVTug , filjT' iv Tutg
SvonQuyiaig xaTuntnTStv, unuyoQsvovrug xo uvoq&ovg&ui uv-
6. ivttnoXtip&ivrss P«
tlium inventurum, spem concipiebant. Ergo cum sensum snum ape-»

rire nemo exorsus est: Contra quam sperabamus
vellet, sic ipse
uobis accidisse, omnes utique videtis. Nam et protostrator et qui
nobiscum faciunt Thessalonicenses, quos oportebat nos urbem tenen-
tes invenire eorumque opibus in primis adiuvari, infesta quadam
fortuna expulsi sunt: et populus atque intus relicti , quos aut ver-
bis itiflexos aut armis compulsos ad nos accessuros spes erat, cmn
propter direptiones nostra causa toleratas nobis inimicissimi sunt
lum praesidio Byzantino confisi, se nequaquam dedent. Quod si
facere vellent, me ante portas properaodum castrametante, ipsi non
quiescerent: sed aut missis legatis comrauniter , aut privatim occulte
quidam mecum praesentes agerent. Quia vero nullus egieditur,
indiciutn est, vulgus decertare nobiscum statuisse et si quidam :
etiam sint, quibus nostrae partes probentur,, eos metu subeundae

calamitatis uno veluti fluctu cum aliis abripiet involvi. Quare
ctim vana spe hic manendum non puto. Kec tamen quoniam uua
civitate frustramur, aequum cst ad bellum de cetero enervari atque
mollescere : nunquam cnim profecto per omnia Jelices ac fortu-
nati eriinus. Prudentium autem et animosoruin est, nec iu prosperis
niodestiam dcserere , nec in turbidis et advcrsis ita cadcre, ut s?
IIISTORIARUM 111. Z9. 1$$
&tg. uXXa Siov tu ivTav&a cog nQOoijxov Stotxrjoafiivovg,/^. C. 1342
ycoQeiv ini t« tcqogco , yQtjGTOTiQug fjfttv xai cog ftdXtOTa

docpuXetg vnoquivovra iXniSag. Siov ovv iyco vof.u%<o f T?j eig
ti)v 'PtVTuav xuTuXeXetftfiivrj tpQOVQti Svvufttv nQOod-ivTagy.$$Q
Bftetôva, co; xuTUTQiyeiv QeaauXovixrjg SvvutvTO,
(rj yuQ ix
BvLuvtiov gtqutlu ov noXXco vGTtQOv dnoycoQijoet ,) xui iv

rvrutxoxdoTQco Svrufttv dftoiuv xutuXmovTug T/jg uvTfjg ui-
y
Ttug evexu , Trj uXXrj otqutiu Stuftdvrug uvTOvg tov A'£t6v f Ti
sig Bsqqoiuv yevio&at xui ESsoouv t« fjfiiTeQu riQtjftivug
lonoXetg. ixeivcov Se xqut/jouoiv ot ts OeoouXoi nQOoycoQtjoov-
giv uvTtxa xai 'AxaQvariu xui to uXXo -rjneiQcoTtxov , nuXut
Ttjv iftijv urpi^tv nQoodeyofierov. TOiavTrjv Se nQooXufiovot
Svvufttv ovSeig dvdtOTuoSut, ert d^tcoaei , dXX' fj txovTeg Trt g
uoyijg ndvTeg nuouycoo rjoovotv ft fttv, rj Tolg bnXoig fituo&iv-
i5rf£." toiuvtu einovTog ftuoiXicog, nQcoTOOTQUTCOQ t£ ufxa Tolg
avvovot xui BvârTiov ftuXtOTU cpvydSeg iv Setvcjj TOvg
ol «710
Xoyovg inotovvTO xui cpofiov r oav fteoToi xai uycovtug , rov

t
nldrov cog uniouvTOV XoytC,6ftevot , ei dioc ÂxuQvaviav xai

"HneiQOv neouivai, TOtg ixT/jg OTQUTeiug xuxotg tuXumcoqovv-£
aoTug, tcov oixot fidXtoTU xuxcog Stuxetftivcov xai Tuyetug Ttjg
inixovQtug Seoftivcov. cpuveQcog ftsv ovv uvretnetv xui Tr)v
oixeictv, cog eyovot neoi t« eiQrt /uiva t yvcoftrjv ixxaXvxput iSeSi-
eouv , to,t« neî fiuotXiu Svovoetv xui to fjoaijad-ut xuTuxQug
iv TOtg Setvotg cog cpuvXov euvTOtg nQOOTQifietv ovx i&iXovTeg*
4. xaictXeleiyfifvri P. 8. Hletov V. hic et iufra.
resurrecturos desperent. Sed ubi de his constituerimus quod opii»

est, ulterius , ubi melior ac certissima spes affulget, procedamus
oportct. Quare augeudum Rheutinae praesidium opinor, qno agrum
Ihessalonicensem incursare queat, (miles enim Byzantinus non nmlto
post discedet,) et Gynaecocastri eadem de causa simili relieto numero,
cum reliquo agniinu Axio traiecto versus Berrhoeam et Edessam, nr-
bes amicas, progrediendtim quibus acceptis , actutum Thessali
:
Acarnanes et cctera continens, a qua pridem exspector, ad nos je

transferent. Tali potentia coufirmatis , nemo aniplius resistere po-
stulabit, sed vel sponte vel armis adacti, oranes imperio nobis ce-
dent. Haec obi imperator disseruit , protostrator cum suis praeci-
pueque Byzantio profngi in indiguationem verti , timoreque et an-
gore compkri, ob infiuilam erratiouem scilicet , si Acarnaniain et
continentem circumire et expeditionis tam longae miserias atque
aertimnas perpeti necesse haberent, domesticis rebus tantopere af-
flictii et celere auxilium flagitantiLms. Libere quidem contradicere et
nnimum siuim explicare verebantnr , nokntes sibi hanc macnlam
iuuere, quasi imperatori niale cupcrent, duraeque et adversae sorti
a4° CANTACUZENI
A.C. rtfonQoqjuastg Ss xtvag ovvstQovxsg ovx dvuyxaiag, StsxcoXvov xrjv
nQu£tv. cog Ss o fiuotXsvg insxstro, tuvtijv stvat ftovov cpd-
axvov cog iv rolg naQOvai XvoiTsXsoTUTrjv yvco/trjv „dXX' ei
fisv tovto ae XsXrj&sv" sinsv „to fiuoiXsv" 6 nQcoTOOTQUTcoo
„cog otqutiu Tqi(3uXcov noXvv rjSrj /qovov "ESeoaav nsQtxd-5
&rjTai noXtOQxovaa , fj
Sst ycoQrjouvTug Stu fidyrjg nuQSQys-
Do&ai sig ti]v noXtv , uXXog uv strj Xoyog. si S' ovx dyvostg
fidXtoru &avfid^stv eyco, ori Srj TOiovTOg cov xui noXXrjv nQog
OTQaTrjytuv usiquv ioyrjxcog, nQog tw naQovri vvvi noXsftm rw
sx tcov o/xocpvXcov, xai nQog TQtfiaXovg nuQuftuXXeo&ut rj/iug\o
xsXsvstg, ots si xai fiovot rjauv, xcov sQycoSsoTuxcov rjv dv-
TtTUTTsad-al tivu." 6 fiaotXsvg Sh ftdXtOTU ftsv ovSsv siSs-
vui nsQi xijg noXiOQxiug scpuaxs. tov yuQ rcov TQtflaXcov
Ssanorrjv nQsafisiuv notrjodfisvov nQog uvtov, stl ns.Qi Qqu-
xrjv dtuTQifiovTU , anovSug xui avftftayiav d-so&ut* St' u xuiity
olso&ut avTOv firjSsfitu 'Pcoftuicov noXsi noXsftstv. si S' ixst-
vog Xvaug xug anovSdg, noXs/xtog dvri av/t/tdyov ysyove xai
noXiv rj/iSTSQuv ns/txfjug noXtOQxst, xivi /tuXXov, rj tovtw nQoa-
P-48o systv /Qrj , coaxe xrjv noXtv dnuXXdxTStv tcov Sstvcov fiuXtoTa
Svvu/tsvovg , xai sxsivotg re xrjv gcoxijqiuv sxnoQt%stv xaho
acpiatv uvrotg rrjv ts s'§ ixsivcov xai tcZv uXXcov svvotuv; i-
yc6 S' si xui /trjSsv rj/itv expsodai xsQSog sfisXl^sv ix xov no-
l
Tii/iov , tovt' avrb ftovov , to Pcofiuitov noXtv xtvSvvsvovaav
iûtQsto&ui, xdov fieyioxcov ri&Sftai xsqScov. St' a ovSs nQog
pcnitus cetlercnt sed praetextus quosclam haud necessarios coacer-

:
vantes, negotium impediebant. Perstante autem in sententia impe-

ratore dicenteque, hoc solum esse in praesentia consilium utilissi-
mum Atqui, si te hoc latet , inquit protostrator, Triballos iam-
:
pridem ad Edessam setlere , pcr quos conserta manu in oppidum no-

bis penetrandum est, nihil tlico. Sin autem non latet, miror vehe-
menter, te talem virum et tantum usum ductantlis exercitibus ade-
ptum, hoc civili bello non esse contentum, sed velle nos etiam
Triballis obiectare , quibus vel solis laboriosissimum foret resistere.
Tum impcrator, de Edessena obsidione ne tenuissimam quitlem au-
ditionem accepisse: Triballorum enim despotam atl se acllnc in
Thracia legationem de foedere et societate misisse, Existimare igi-
tur se illum nullam Romanorum urbem oppugnare. Sin temerato
,
foedere in hostern mutatus sit urbemque Romanam obsideat eo ,
ante omnia inctimbendum ut hoc eain malo liberrnt, qui id ma-

,
xime possunt: et cum illi salutem , tum sibimet Edesscnorum alio-

rumque studia amoremque concilient. Ego vero, inquit, quamvis
nulltim nos lucrum hinc maneret hoc solum , urbcm Romanorum
,
periculo exemisse, Iucrum immensum ducerem. Quamobrcm non

HISTORIARUM III. 39- *h l
uXXo t* TQenso&ui ovxixi ovftfiovXsvto , dXX' rjSrj opavsotogk. C. i34a
iniiprj(j)i%oftat. si t>e ao/ t« xa< Tor- ovvovoi xo TQt(iaXotg
l
vnSQ Pcoftaitov noXtOQy.ov ftivtov ftu/so&ut dysvveg 6o/.et, dXX'
tifta Tolg oixo&ev enouevotg avxog en ixeivovg fiu6tovfiai
5vfteig <T iv Tvvuixo/.doxQto ftivovxeg , xr]v endvodov neQtui-
vexe fjuoiv." i/.iXevi xe avxixa xfj odXmyyt xrjv 66'oinOQi'avB
xfj GXQaxta o/juuivetv. nQCoxooxouxtoQ 6e xai oi ix Bvl,uv-

xtov ovvovxeg fiuatXet qjvyddeg xoxs dnoXsinsadut ivotttôv
aio/QOV xai aysvvhg, xai xo ovvineo&at vntonxevov cog ans-
lOQavxov x/jg nXdvrjg iooftevrjg. 616 avxoi xs cog ei/ov xrjv 00-
firjv inetQtovxo xtoXvetv fiaotXet xai xovg uXXovg xovtpa 6'ta-
Xsyouevot, nuQSxdXovv, evdstdv xe xtov dvayxattov vno iuXXov-

t
xsg xai /xd/ag xui noXiuovg xai tog ovdeuia xtov noXstov
siodiôixo jSaotXia exorxt' xai oou ivijv noog xo ftdXtoxaV. 387
i5avxovg firj ftuotXet nQodiftovg enso&ut xtoXvstv, sitov dvem-C
/eiorjxov ovdev. e'$ tov ov fti/.QUv xtva nxoiav eig xo oxQuxev-
fiti ivefiaXov xai nQog anooxaatav enet&ov ytooetv. Koreuvt-
TLrjg ydo xtg xtov QeoouXovt/.etov exioovg nsioug nsî exuxov
nQtoxog fiuotXicog unooxug, sig QsooaXovtxrjv dne/tooei. xuv-
20t« 6s enQuxxov , ov fiuotXet nQOrjorjftivot noXsftetv, dXXu xiov
xui xug ix BvL,uvxiov unstXug ov tfSQSiv
oixsitov xijv xdxtootv
ovxsg dvvuxoi. ydo sxstos uyovxsg xu nQayftaxa xui no-
01
XsftovvTsg {Jaortet nQog fisv ixetvov ovy oxi ys nQeofietuv
iam consulo , ne arma alio convertamus , setl plane dccerno. Si tibi

tuisque pro Romanis obsessis cum Triballis confligere haiul inge-
nuiim videtur: at ego cum bis , qui sponte me sequentur , in illos
irruam vos Gynaecocastri maneutes , reditum nostrum operimini.
,
Haec locutus, extemplo tuba siguum dari ad profectionem iussit.

Protostrator ct Byzantiui exules , imperatoris comites, et relinqui
turpe atque illiberale hulicabant, et sequi tameu propter quamdara
vagandi perpctuitatem, quam suspicione praecipiebant , non aude-
bant. Idcirco et ipsi hoc imptratoris dcsiderium impcclire niteban-
tur , et furtivis scrmouibus alios dehortabantur, inopiam rcrum
necessariarum , bella et pugnas crcbras causantes nullamque civita- ,
tem ultro iraperatorem intromissuram ; et quaecumque demum ad

alacritatem sequendi infriugcudam valebant, horum nihil iutentatura
sincbant ex quo terrorem nou levem exercitui iniccerunt et ail de-
:
fectionem cum pcllexerunt. Coteanitzes namque et alii centum ex

Thessalonicensiura agmiue quos ille corruperat
,
primi descivcrunt ,
ac Thcssalonicam redierunt uon quod imperatori se armis oppo-

:
nere constituissent sed quod cognatorum vexationera ct niinas e

,
Byzantio ferre nou possent. Nam peues quos illic summa iniperU
erat et adversus Cautacuzcuum bellabaut, non modo legationem uul-
Cantacuzenus II. 16
1^1 CANTACUZENI
A. C. x^^-itnoiTjoavTO tj StsiXiy&rjouv neql tovto naQunav, uXXu xai
uvtov xui dic, wonsn eopi^/tev, xai Tqic, nosofisiuv nsno/icpo-
D rog. ovts dnexQivavTO ovdev , dXXd y.ui TOvg nQiofietg noXXu
nSQivfiQiouvTeg, ixdxovv iv deo/tcoTrjototg bou Svvutu. nQOg
de Tovg ovvbvTug oorj/tiQui XQvcpu SteXiyovTO xui nXstoTU ts5
inijyyiXXovTO ev notljoeiv ixeivov unooTUVTug, xui tovvuvtiov,
ei /irj nei&otVTO, ov t« ovtu /ibvov dcpaiQrjoeodut xui XTrjoetg
STSQOig nuQuScboetv , dXXd xui Texvu xui yvvutxug eig netQUV
u'S,etv uXyetvcov noXXcov. d idbxet cpofisQu Totg svysvsoTSootg
/iuXiotu nQOobdcov /isydXtov dnooTSQOv/tivotg. cov xui rorsU?
/is/ivrj/iivot , xcoXvstv dtu ndvTcov ins/stQOvv fiuotXiu nQog
P. 481 vnSQOQiovg e'E,OQ/iuv OTQUTStug , oib/tevoi, uv xcoXvocoot, nQOg
stsqov Tt TQexpeo&ut XvotTsXeoTeQOv. fiuotXevg de Totg dn
UQ/ijg i/x/tivcov cog xczXcog (isfiot)Xsv/isvotg, uQug ix tov otqu-
Tonidov, tjxs nQog *j££,tbv cog dtufirjob/isvog, ovvstnovTO Sh xuiiS
01 uXXot 7
ol /thv exovTsg, 01 d' dvdyxt]. ov/tûv ds ovtco,
nsQi tu oqsivu o/tfiQcov Quyouicov xuTaQQuyivTCOv , unoQog
icpuivsTO 6 nOTU/tog vnb nXrj/t/ivQug. OTQUTOnsdsvod/tsvoi
ds ixst, nsQte/ievov cog XcotprjodvTcov neQatcoob/tevot tcov vdu-
tcov. tu ds ovdsv nuQst/ev ,20
fjTTOv inXrftvveTO xui vno\ptuv
cog ovx ev dXiyco d/odov nuQSôvTU. intXsXoinsi ts rjdrj xai
6 oiTog Ttjv otqutiuv. oqcov ds xui 6 fiuotXsvg, tog o,ts no-
22. xccl om. P.
lam miscrant , ncque snper lioc quidquam cum eo egerant; vcrum

etiam bis ter, ut meminimus, cius legatis nihil responderant, eosque
rariis iniuriis quam potuerant contumeliosissiine vexarant carcereque
multaverant. Srd Byzantios imperatoris commilitones quotidie occultis
internuntiis tentabant et si deficercnt, bcneficia nmlta promittebant:
contra nisi obsequercntur, non facultates dumtaxat ablaturos et pos-
sessiones aliis addicturos , sed et libcros eorum et uxores multis in-
commodis exagitaturos minabantur. Quae nobilioribus praesertim am-
plos census amittentibus borribilia videbantur: quorum et tunc me-
mores, omni ope imperatorcm cohibere tentabant, ne cxtra flnes cum
cxercitu prorumperet sperantcs si id obtinuisscnt , cum ad aliud
, ,
quiddam fructuosius conversum iri. Imperator consilii semel capti,

ut optimi, tenax motis castris ad Axium copias transducturus vc-
,
nit. Pars volens, pars invita sequebantur. Forte in montanis im-

bres abruptis nubibus ingeminaverant, et fluvius supcr ripas stagnis
cffusus, transmitti non poterat. Ibi igitur castris positis , dum aquae
subsiderent cxspectabant.
, Quibus nihilominus incrcsccntibus su- ,
spicio crat, longius extractuin iri transitum ct iam commeatus ex- :
crcitum defecerat. Quae duo cum cernerct imperator, quamquam

HISTORIARUM III. 40. 2-43
QOg ov QttSiog avTOig, xai tcov sntTrjSsicov Siono r) otqutiu, A.C i34_
axcov /tsv xui SvoysQuivcov ov /iSTQicog xui tt)v ysysvrjuivrjv B
71QOTSO0V STli TOV 'EpQOV XCoXv\uTJV OTQitpCOV STli VOVV , Xui Ss-
Soixcbg , /tr) xui uv&ig tu nuQOvru xu/.cov uitiu /tsyuXcov xa-
5tuottJ, sniXsyi ts suvTto, cbg iv oig fisv 6 &sog svSoy.st , xui
r) XTioig unuoa vnrjosTSt , oig Ss uvtituttstui, xui r) xTibig
SvoxoXov b/.toicog suvttjv nuQiysTut. uvioTQScps S' ovv oixcog
eig Tvvuixoxuotqov, yvco/trjv sycov , cog, tjj otqutlu oitov no-
Qio&ivTOg, uv&ig inaviX&oi. rjXnLL,s yuQ, uyQi tots xui tov
lOnOTUf-iov ivScoosiv nQog tov noQOv. nQcoTOOTQUTCOQ Ss xui
01 Xoinoi tjSovto nQog Tr)v unOTvyiuv xui yuiQOvrsg inuvr)souv. C
fi. Tijg uvT/jg Ss rj/tiQug xui Ânbxuvxog b /tiyag Sov'£y. j88

s$So/it)xovtu vuvoi nQog QsoouXovixrjv rjy.sv i'$ Evfioiug. nnbg
yuQ tov fiaoiXicog noXs/iov ovSsv oio/isvog XvoltsXtjoslv , ola
\5Sr) vuvTtxfjg ovorjg Trjg Svvu/tscog uvt(o, KuvTuxovtrjvov Ss
tov fluotXicog i'$ rjnsiQOv OTQUTSvo/xivov, Tug vr)oovg nsQitcbv
ensSsixvvTO tt)v Svvu/ilv xui nQoijX&sv uyQi Ttjg Evfioiug.r)
ixsi&sv Ss insi uvuoTQiqjsiv rjv xuiQog, iSoxst StTv xui nQog
GsoouXovixrjv iX&stv , intSsiô/tsvog xuxsV Tr)v Svva/av. iX-
o-Q&ovtl Ss sv&vg rj nsî tt)v fiuotXitog otqutiuv i/iijvisTO St-
yooTUoia. 6 S' uvuxa nQcoTOOTQUTOQi ts xui TOig uXXoig t/)v
utfi^LVuvtOv iSr)Xov xui inrjyyiXXsTO noXXu, si fiaoiXicog uno-
otuisv nQog uvtov , rj tu soyaia rjnsiXsL Siu&r)osiv TOvg oi-
nolens et magna cum molestia , recordatus quomodo alias Hebrum

quoque trausire fuisset prohibitus, et formidans ne hiuc , rursum
ingens malum oriretur, seque ipsum tacite adnionens , quibus Deus
bene velit , iis res creatas onines inservire ; quibus autem adverse-
turj huic similiter creaturam se praebcre dillicilem. Reversus est
tamen in Gynaecocastrum ea mente , ut conquisita exercitui auno-
na rediret alebatur enim spe , tlumcn interea undis imminutis mea-
:
bile futurum. Protostrator ceterique eo impedimcnto laeti , uimium

quantum libentcs redibant.
4o. Eodem die etiam Apocauchus, magnus dux, cum septuaginta
navibus ex Euboea Thcssalonicain delatus est. IVam cum ad bclluin
contra iinpeiatorem nihil se collaturum putaret, quod ipse navali
potentia valeret, Cautacuzeuus autem in terra habcrct cxercilum
insulas circumicns et vires suas ostentans Euboeam pervenit. Inde ,
quia abeuudi tempus erat, visum Thessalonicam quoque naviganiluin

ostentaudas. Eo ut vcnit, protinus disscusio
et ibi similiter vires
exercitus ei indicatur,ipscque coufestim protostralori et aliis ad-
ventum suum signilicat et promissis eos onerat, si ab imperatorc
ad se transeant: ni faxint, eoruin cognatos horrendis crucialibus
crudelissime perditumm. Protostrator, qui et alioqui militarc hnpe-
^44 CANTACUZENI
A. C. ti^xsiovg xui nuaav entSeiêo&ai coftoTrjTa. tiqiotootqutcoq Ss
y.ui nQOTSQOv t>)v furct (iaaiXicog oqqcoScov otqut€i'uv Sia
TOvg oixeiovg , cbaneQ ecprjfiev, xai to fir) (tovXeo&ut vnSQO-
P.482 Qiuig xui ndrotg Std Tr)v ixetvov yuQtv nQooofttXetv , uoftevog
re ev&vg iSiyeTO t6v Xdyov xai b\)Xovg rjret nuQU fieyuXov^
Sovxdg ini Totg eiQyuofievoig nQorsQov. 6 Se nuQstye totb
yaiQcov xui ndvTU inqyyiXXsTO nQodvftcog. tov nenQayfte-
vov Se ev&vg xui nQog TOvg ciXXovg StaSo&evTog , 0001 t«
uvtu riQOvvro nQcoTOoiQUTOQi, TUQuyog ts rjv ev&vg ov ftt^
xqoq xutu Tr)v otqutiuv xui avyyvotg Setvr) xai UTuS,iu , tcoVio
fihv r)Srj nQog dnooTuoiav ycoQetv (ieftovXevfievcov, tcov S' uX-
Xcov , cooneQ rjv eixog , Std tijv ixeivcov dnoycoQrjatv xXovov-
ptivcov xai novrjQug neQt tov fieXXovTOg Tug iXniSug Xufifia-
vovtcov. fiuoiXevg Se cog to oTQUTevfta ecdnu ovyyv&ev, TOig
fiuXioTa uhiovg Trjg dnooTaaiug neQtoTrjadfievog , „uvSQeg"\5
TSsine „cpi'Xot , ovSev ovtco nQOg uvuvSqiuv xui fUXQOxjjvyiuv
inaycoybv, cog to cpiXoxpvyetv xai nQog tjjv dnofioXrjv tcov ov-
tcov fiaXuxiCsodai. "Pcofiutot Sh oi nQO rjftcov ovy ovtco Sta-
xeifievoi , ti)v oixovfievrjv fiiXQOV Setv nuaav nuQeoTrjaavTO
dXXd nuvTu ndvov vnOftevovTeg vneQ cpiXoTifiiug xui tov fir)io
Soxetv rjooovg cpuiveoOut tcov noXsfiicov. h&ev ov ftdvov ix
tov aWTvydvTog dneSiSQaoxov Tovg ndvovg, dXXa xai Svo-
nQuyiaig yQcofievot fieyuXutg xui oTQUTrjyovg dnofidXXovTsg
xai OTQUToneSu oXdxXrjQU iv Totg noXs/uotg, ovSev vcpteoav
%r)g ToXftrjg , ovSe tov cpQovrjfxuTog, dXXu ndvra ptuXXov (oov-iS
ratori propinquorum causa refugcret, ut demonstravimus , et nollet

per loca longiuqua eius gratia laborem capesscrc conditionem sta- ,
tim amplcxus iuramenti cautioncm pro praeteritis petit quo Apo-

, :
cauclius gauclens se obstringit cupideque spondet omnia. Eo facto

per alios didito , quotquot idem protostratori seuticbant , eos per-
tnrbatio repentina., ncc mediocris , cepit, magnaque rerum et ordi-
num confusio exercitum pcrvasit, aliis descisccrc iam dclibcratum
habentibus, aliis, ut erat consequens , ob illorum secessionem tu-
multuantibus maleque in posterum omiuantibus. Imperator, ut exer-
citum confusum animadvertit auctoribus dcfcctiouis potissimum ad-
,
vocatis , Amici, inquit, nihil ita ut immodica vivendi cupido et in

,
amissione bonorum mollities trepidum angustumque reddit animum.

Ccrte maiores nostri Romani alitcr affecti orbem propemodum uni- ,
versum subegenint qui illecti dulcedine gloriae et nc hostibus

,
inferiores viderentur, qucmvis laborem perferebant. Nec solum for-

tuitos atqne iinpr«visos labores non detrectabaut , sed et iusignibus
circumventi calamitatihus et amissis in bello ducibus totisque ali-
quando oaesis exercitibus, uihil de fortitudinc ct cxcelsitate animi
ro detv itQOTSQOv vnoftevstv r) dovXovv ToTg noXefiimg euv-A. C. i34*
Tovg. vfteTg ds ovx oid' o,Tt nui}c')vreg , rj ti'oi yorjodfievotC
TuTg Tvyuig , cpofteQoi TOtg noXsftiotg vixeg xai Qufidog vn
exeivcov y.exXtjftevoi otdtjQu, detXoi xai uyevvsTg xui clrsXsv&s-
5qoi uvri tcov nQOTeocov cotpfrrjTe u&ooov , xui ToTg noXeftioig
exovreg ovreg eyysiQiZsTS ocpug uvxovg ,
ftrjSevu nvvov neQi
to yetocaouo&ut vftug eioevsyy.ovotv. ovts yuo ev ftuyrj
TjTTtjfiefru ovSeftiu uvtcov , ovt' eig tooovtov rjfiTv rjxe t«
nQuyftuTU ureXntoriug , cboTe unooeTv onr t
ocofrrjoofieiru , ei
loftr) ocpug uvTOvg eyyeiQioofiev ToTg noXifiiotg. eyco de ovTtog V. 38g
eûoyrjg xui vvv ovdlv l.nov nenety.u euuvTor , cog ovdenoTe
noorjoofterog vfiug, uXX' rj ovv vfiTv nuouoTôuuevog Tovg no-
Xefiiovg ovftfisoiouoO-ut xui Tt]v doûv xui Tt)v torpeXstuv Ttjv
£y. Ttjg vixrjg, r) ftuyoftevog neesTod-ut, uv rjTxtioOut oiiifiuivri, D

i SiXev&eQOtg xui yevvuiotg uvoQuot nQoar^xvvTcog. ei ftev ovv
ttjv nooT6Quv svxXetuv ev&vftrftivreg uvTtoTtjvut eoeXtjoexe
nQOg t« detvu , xui ftr) ev uvdounodcov ftoiQu xuxunXuyevTeg
ttjv vixtjv nuoeyetv uvutficoxi ToTg noXefitotg , uoiotu fiovXev-
aeo&s xui nQOorjxovra vuTv avToTg. ei d' uqu tooovtov rjT-
zoTrjo&s nQog tcov oixeicov Tr)v ovftnudetuv , caod-' vneQ exeircov

xui t« uioyQOTUTu xui uyevveoTUTU vtpioTua&ui, ov deov ov-
Tcog ufirptftoXovg tpeQSo&at xui detvu nuoyetv y.Xovovfievovg,
ttXXu ovvTuS,uftevovg tpuveQtiog, ecp' « nQoetlso&e ycoQetv.
0VT8 yuo uxovTag elXxvouftev fjfdv dovXevetv, ovts vvv xcq-P- 483
remiltebant, omuia prius, quam servitutem sibi patienda arbitrantes,

Vobis nescio, qiiid acciderit, aut quae fortuna tam sinistra vos adspe-
xerit, qui, cum antea hostibus terribiles fuissetis et virga ferrea ab
ipsis nominarcmini, nunc timidi , degeneres parumque liberales si-
mul omnes evasistis ct hostibus nullum ad vos devincendos cona-
,
tum adbibentibus ultro tradidistis. ISec enim couflictu ullo uos supe-
rarunt, uec eo dcsperationis res nostrae cecideruut , ut dubitemus,
quonam tandem modo salvi simus , nisi nos hosti perniiseiiuius. At-
qui ego sic ab initio usque nuuc me institui, ut uolim vos unquam
desercre sed vobiscum aut ex hoste devicto partam laudein utili-
,
tatemque dividere, aut, si viuci configerit quod ingeuuis et genero- ,
sis pulcrum est, in acie mortem occumbere. Si ergo veteris gloriae

memores malis non cedere , sed contra audentius ire, nec tamquam
mancipia perculsi incruentam hostibus victoriam dare volueritis ,
,
vestrae dignitali, ut aequum est, consuletis. Sin coguationis vestrae

miseratio tantopere animos occupavit, ut pro iis vel foedissima et
abicctissima pati cogitetis nihil attinet ita se dubios gerere affligi-
,
quc ac tumultuari; sed dicto vale aperte quo voluutas fert abire.
,
Nain tit repugnantes ad nobis servieadum. nou traximus: sic niodo,

246 CANTACUZENI
:'
A.C i34a Xvoo/tsv, si /tr) hxovTsg ovrsg uiQeto&e Trjv /ted rj/toov Sta-
TQifirjv , dXXu xai nQog unovTag Ttjv lotjv v.al 6/ioiuv v/tug
StUTrjQrjoo/tev (piXiav. oqco yuQ, oog ov Siu xuxtav, dXV vno
TtjQ toov oixeicov /taXuxtoS-evTeg /tvrj/trjg, xai d /tr) otso&s
?.voltsXslv , TiQUTTeiv uvuyxuX^so^s." toluvtu sinovTOg puoi-5
Xicog, xui uvtol noXXu luvTolg xuTa/te/irpu/ievoL cpuveQoog , cog
Stu tcov oixeicov t/jv av/ind&etuv SetXolg xui ayevvioL nuQ*

dS,iuv (puivo/xevoig, snenu xui oooTrjQiav insv'E,a/LSVOL xui Serj-
&svTeg /irjxeTL /teXXeiv , dXXu nQOvoiuv tlvu noteioduL suvtov,
honoL 6 &eog fjyovro , dve/coQOvv, nQOouyoQevovTeg xui uanu-io
^6/ievoL tov fiaaiXecog noSu. exetvog Si- /trjxeTL dva/iiyvvo&ai
ixeXsvs TOvg dntovTag Tolg vnoXeLno/ievoig , ivu /trj tuqu/jj
y.ui avy/vaig r\ , uyvoov/tivoov tcov /tevovTCOv • aXXu to vn'
uvtov Tuy/iu dxeQuiov Sia/xsivav , (ovSsig yuQ uvtoov iXsino-
unco&sv otuv nQog ixsivo TOvg /tsvovvTug /ooqslv. i5
TttXTr/osv,)
avTtxa ts 01 /xsv i/coQOvv nQog to Tuy/tu • ol Xomoi Ss na-

QLOVTSg sxaoTog xai nQoaayoQsvovTsg fiaotXsa, dnrjXXuTTOVTO.
6 S' cbonSQ ovSsvog Tivog yivo/xivov xulvov, lotuto dvraona-
t,6/ievog TOvg naQiovTag , ovSs Xyyog yovv tl Xvnrjg rj tuqu-
/Jjg (paivoov iv tw nQOooonto. unioTrjouv Se ov/ ol ix Qea-io
auXovixrjg /xovov xai Bvûvtlol xui uXXol oool noXecov eriQcov
rjouv noXiTai, oig nQOqjaotg svnQsnrjg ol oixeioi rjoav , dXXd
Cxai toov AlSv/lotsl/ov oixovvTcov ov otqutlcotul llovov, dXXu
a. dnidvtag fortasse. io. <$ add. M.
si sponte manere non vultis , non cogemns. Quin ctiam si discesse-

ritis, non minore vos benevolentia prosequemnr quandoquidem , ut :
video , non vitio aliquo transversim acti sed ueccssariorum memo-,
ria ianguefacti , etiam quae conduccre non censctis, facerc compcl-

limini. Haec ut ille dixit , ipsi quoque publicc graviter semet incu-
sarunt , qui prae miseratione proximorum timidos ac degcneres se ,
dignitatis suac obliti praestitissent. Deinde salutem apprecati oran-
,
tesque ne diiFerret diutius , sed sibi provideret, quocumque Deus

,
illum ducerct, valcdicentes et imperatoris pedcm osculantcs rccede-

bant; qui abeuntes cum remaneutibus misceri vetuit ne turba et ,
confusio exsisteret, dum qui manerent nesciretur sed ad cohortem ;
ipsius intcgram (nullus quippe ordinem reliquerat) ct procul stantem

mansuri concederent. Subito alii eo ire alii sigillatim praetereun-
;
tes et imperatorem salutantes discedere, qui quasi niliil factum esset

novi, consistcns praetergredicntes rcsalutabat, ncquc ullum tristitiac
aut turbati animi indicium vultu praeferebat. Defecerunt autem nou
Thessalonicenses solum et Byzantii aliaruuique civitatum civcs, quos
consanguincorum cura spcciosc cxcusabat; verumetiam Didymoticheu-
IIISTORIARUM III. 40. ^7
xai tcov evyevcov xui (tdXioTu evvrov Soxovvrcov fiuotXei noX-k. C. i34a
Xoi , olg xai ldneX(ievh ovve^rjxdêxo noXXu xrt g ftuotXiiog ev-
(teveiug unoXeXuvxcog xai ex (iixgov xai tov rv/ovTOg Xu(i-
ngog eg t« (idXioxu yeyevrj(iivog xui negirpuvrjg. ext yug (tet-
Sgdxiov exetvov ovra ogcov 6 fiuotXevg rpvoecog ngog t« xuXa
hntTrt deiov xeTV/rjxoxu xui 6vvd(Uvov , ei uoxrjotv ngooXdftoi,
ugioxov nuge/eiv ngog ru eniTr oevo(Uvu euvTOv, erptXoveixrjae
t
ngog nuouv ugiOTOv nutdeiuv unorpuivetv, xui ngog xe Xoyovg

xui ngbg Tug orgureiug (tdXtora i^rjoxrjoe. nuge/6(tevog $h
lov.ui Ttjv nug' avxov gonijv, ov nXovotov (tovov, uXXu xui tcov
uXXrov oixexrov vnegi/ovxu unirputvev. 6 6' iv Toig uXXotgD
/tihv unuotv ugtoxov nugei/ev euvxov xui rrjg puotXecog u^tov
qjtXoTtfiiug • xo/xnro 6h rpgovrj(tuTog ovdinoxe xrjg u'$iug dno-
Xuveiv roero, uXX' oocov uv tv/oi, tcov ngoorjxovTcov iv6(tt-
\5i,sv iXdooco' o&ev xai u/dgtoxog ideixvvxo ngbg tov 6eonb-
xrjv /ueydXrov u^tovvxu. inei 6h xui i'£ idicoTOv ngbg (iuotXiu
fieTufidXXoi , ndvru etvat nag' avxro ij'$iov , xai ug/eiv rrjg
oxguTiug xui nuotv intxuTTetv xui (teiQoot xui iXuTTOotv.
cov (trj Tvy/dvcov , iSvo/iguivev ovx uvex.Tcog. ftuotXevg yug
zoxoig (tdXtoxu ngoorjxovot xud* ui(tu xui tcov uXXcov TOtg ev- V. 3go
yeveoTegoig rug xotavxag u>exo ug/ug ngoorjxetv. rore 6h ii P. 484
Tvvutxoxuoxgro Trjg unooTuoiug tcov uXXrov ytvo(ievrjg , xui
uvxbg (thv ioxixpuxo ixeivotg eig Bv^dvxtov ovvuneX&eiv , cog
hxei&ev cov rjv u$tog rev'§6(ievog. uio/vvbfuvog 6h ini rooov^
siura complures; nec milites tautnm sed nobilcs quoque, qui impe-
,
ratoris studiosissimi videbantur, quibus et Apclmencs, ipsi egregic

carus et ab co ex bumili ac vulgari statu ad summam claritatcm
amplitucliuemque evectus, annumerabatur. Etcniiu adhuc adolcsceu-
tulum animadvertens uatura ad res praeclaras idoncum et qui exer-
citatioue adiuncta in iis posset excellere, quibus operam daret
eum in omni discipliua perfectum rcddere contcndit, et ad cloquen-
tiam artcmcjue militarem in primis excoluit: favore itcm ct gratia
sua non tautum divitem, sed inter ministros etiam praccipuum effe-
cit. Et is quidcm in aliis omnibus eximium plane studiocjue impe-
ratoris dignum se praestabat; prae fastu tamcn nunrjuam se pro di-
guitate tractari putabat, scd quac conscqucretur meritis suis infe- ,
riora duccbat Atque ita iu tam muniGcum ac libcralem dominum

ingratus apparuit. Qui ut ex privato iu familiam imperatoris adscitus
est omuia pencs se esse postulavit, et imperare exercitui ct domi-
,
nari maioribus iuxta ac minoribus. Quarum rcrum cum illi copia

non fieret, miraudum in inodum indignabatur. lmperator namque
in sanguine coniiiiictissinios et alios nobiliores buiuscemodi honores
quadrare existiuiabat. Tura vero aliis apud Gyuaecocastiura defi-
248 CANTACUZENI
A.C.i34aTOi? dyu&otg uyvc6(itov cputveo&ui , xXinreiv rr)v dnoaraaiav
ineyeiQet. eloeX&cov yuQ eig rwutxoxuoTQOV , rr)v ixei&ev
dvaytoQrjOiv ftuotXecog neQti(tevev , l'v' evnQOoconog etr/ nQbg
rovg xar r\yoQOvVTug vozeQOV dnoXoytu, tog yQeiug rtvbg evexu
•dnoXetcp&eig, dvdyxtj rotg uXXotg ovvuniX&ot , fiuatXitog dvu-5
ycoorjouvrog. ov rrjg Siavoiug aroyuou(tevog 6 fiuoiXevg, ovx
BdveycoQrjoev ixet&ev, dXXu (terexuXetro ni(tncov, uyQig ov cpu-
veQCog unetnuro.
(tu. *Enei de xai nQcoroorQurcoQ tjxe avvruS,b(ievog,
nQcora (tev covetbiê rrjg uvuvdQiug xui rrjg eiguvtov dyvco-io
C (.tOGvvrjg , oti nQcorog avrog nQog rr)v unooruatuv ycoQt\aug,
y.ai rovg uXXovg ineandauro ,
(tdXtora (5V avrbv doQvfirftiv-
rug xui acpug re av\ovg ovbhv u(tetvov dvdQunbdcov nuQido-
auv roig itoXeuiotg , xui uvriij , rbys eig avrovg ty/.ov, (teydXcov
atriot xuTsarrjauv Setvcov. enetra de nuQetyero avyyvc6(trjv ,i5
firi (ir) nQog Tr)v cpvatv uvriarijvui Svvrj&eirj. ov yuQ rcov
noXXcov xui eiy/.ururpQovijrcov etvuc ru rotuvru , uXXu rcov
oXtycov xai (teydXa 8vvu(tivcov , ot xui btu ruvra (tuXtara
&uv(tuôvruiy cog ov (tbvov nQog nQuy(tdrcov (lerufioXug xui
xatQOv SvoxoXiug dv&toru/uevoi yevvutcog , dXXu xui cpvoecogicy
avrijg tpaiveo&ai XQetrrovg u'S,tovvreg. nuQuarr au(tevog be
t
Dxai AvSqovixov 'Aodvrjv rbv yvvutxbg ub'eX(pt8ovvt ert nutbtov

ovru, ov eri rov nctTQog Âouvrj Mavovr)X iv BrjQu cpoovQOv-
cientlhus , ipse ettam quonjodo cum iisdem Byzantium profectus ,

,
illic pro dignitate habcretur, cireumspiciebat. Verumtamen adver-

sus tot benefieia ingrattis videri erubescens, defectionem suam oc-
cultare conabatur. Cura enim Gynaecocastrum venisset, usque dum
imperator reccderet, exspectabat ut honesta essct postea contra
,
accusatores defcnsio, quod negotii cuiusdam gratia relictus , impe-

ratore digresso , nedessario cum aliis abiisset. Cuius cogilata con-
iiciens imperator, inde non recessit , sed eum accersivit, donec
manifeste abnuit.
4i. 11 b autem et protostrator valedicturus venit, imbelliam
i
ei et perfidiam exprobravit,, quod priuceps deficiens, alios sccum tra-

xisset ,
qui propter ipsum maxime trepidantes, quasi mancipia sese
hostibus tra'Jidissent ac sibi, quod quidein ad ipsos attineret, in-
genti malo fuissent. Deinde veniam tribuebat quod naturae impe- ,
rare non potuisset. Talia qnippe facinora non multorum infimo-

rumque, sed paucorum et virtute robustorum esse. Qui iilciico
etiam summe suspiciuntur quoniam non solum in rerum commnta-
:
tionibus ac di/iicultatibus ipsi gencrosa mentc mancnt inimutabiles ,
sed et naturae ipsius victorcs ac domini videri acquum censent.

Adducto autem Audrouico Asaue, ex fratre uxoris genilo, ctiamnum
/tivov tinb xXototg , naQaXaftcov aviog eTQsrpi ts y.ai nut-k.C- i34a
dtiug nQoarjxovorjg rjitov TOtg nutoiv b/totcog, }}
tovtov" etpr}
nowTOOTQuTOQi „tov veuvtoxov nuQuXujjcov, irjg orjg ovtu nut-

8u d~vyuTo6g ,
(ov yuo uv Svvuito Stu ir]v rfuxtuv nQog no-
5vovg dvriyetv y.ui TuXaincooiav irjg ix rrjg OTQuisiug,) nuorjg
ditov xui natbeiug xui nQOVOtug irjg nQoarjxovorjg. y.uv /tev
avTog Tayicog inuveX&co nQog v/tug, (oiouui tie Tjj rs nuvuyvto

tov &sov /trjTQi nsnot&cog xai rw /trt bev i/iuvrco avvstbivui
tcov uToncov eioyuo/tevco , bi o btxuicog anoXoi/irjv uv , Tuyi-
iorTTtt ie inuvrjêtv y.ai bvvu/tiv /teyuXrjv neQt^t^Xrj/iivog,) nuXtv
dnoXrô/tui to /tetQuxiov. ei b' eieoov tl biboxiui &eu> nSQiP<fo5
rj/icov }
dnobog tco nuroi, insi /tr) fj/uv ye &ebg tu neoi av-
tov iyvcoo/tiva uystv iniiQSxpsv sig liXog." enetiu y.ui nQco-
tootqutoqu nQoauyooevoug, unene/ine /istu tcov ukhcov. uv-
i5tog be cooneQ ivbetxvv/tevog irjv /isyuXoipvyiuv xui ro /tr)
bti~v xuruninietv iv luig bvanQuyiutg, uqiotov TjQetro in av-

tov tou ibnov xai iovg uXXovg t« ioa ixiXevs notslv. /ts- V. 391
Ta be tovto rovg iv liXei xai Tr]v otqutiuv ntQioTrjou/te-

voj , nuQsxsXevsio rotubs. }}
uvbQsg ovotquticoiui , t« /tev
"XOnuoovTU nQuy/tuTa cog noXXrjg bvaxoXiug i/nninXrjoiui xaiB
Tuouy/jg , nuotv v/ttv xudioirjxe xuTucpavig. ut ts yctQ iX-
ntbsg , ug otxo&ev eyovisg xtxivij/ttSu, i'^SQQvrjxsouv xui icov
avoTQUTSvo/iivcov dnsfluXousv noXXovg, ov /idyr^ XQairjSivisg
a. nciQOqzovotis add. M.
puero, quem patre Manuele Asane apud Bcram adhuc in vinculis

detcnto, sibi sumptum educabat, et pro aetate litterulis imbucudum,
tamquam filium, curabat, Hunc
inquit, adolesccntulum, tuae filiae
,
gnatum accipiens ob annos immaturos ad opera sudoresquc mili-

,
tares nondum idoneum , tuae fidei commendo cui quam par est :
curam et institutionem omnem adhibcto. Quem ubi brcvi ad vos

redicro , (spcro autem castissima Dci matre confisus ct quod nihil
me ncfarium conscivisse scio ob quod merito perire debcam , ce-
,
lerrime magnis cum viribus rediturum ,) ad me recipiam. Siu aliud

Dcus de nobis statuerit . patri restitue siquidcm quae de illo fa- :
cere in anirao habebamus, ad fiuem perducere nequiverimus. Se-

cundiirn haec protostratorem salutatum cum aliis dimisit: ct ut ma-
gnanimitatem suam demonstraret doccretque iufestae fortunae non ,
esse succuinbendum, prandium iu ipso loco inivit, et ut idem ceteri

facerent, mandavit. Postea primoribus exercituquc circumstantibus ,
sic eos est cohortatus. Quam multis diilicultatibus atque turbis hic
rerum status abundet commilitones , nemo vcstrum est
, qui non ,
explorate noverit. Nam et spes quas domo portantes ad arma ag-

,
grediebamur , eillu\erunt et dc sociis complmcs amisimus , non qui-

25o CANTACUZENI
K.C.ii^.dXX' vn avrcov ixeivcov nQodo&svTeg, ovg r)XniXoftev u/Qinuv-
Tog r]ftiv ovvuycovieio&ai. iyco ds xai uqotbqov ftsv ovdsnOTS
dixutov eivat rjyrjodfirjv onXotg xai innotg xai nXrftet OTQa-
riag OuQQeiv , dXXu rrj ndiru ovve/ovotj tov &eov ufid/m
dstyu , 0) Qqdiov xui TOvg oXiya Svvaftsvovg tcov noXsfticovS
XQeiTTOvg unocpuivstv, xui rovg ftsya (pvocovTug xaTUOTsXXstv,
av tw nsQiovri rijg dvvdftscog i'8,dycovTut tov /hstqov • fidXi-
C otu dh vvvi, rjvixa ndorjg uXXrjg imvoiag neQiuiQedsiorjg, fio-
vt] xaraXsXsinrui r)ftiv r) neQi tov &sov iXnig. xuhot ys
(puir] Tig uv , cog ovds tcov ui&Qconivcov ovbevog ijfieXrjoafievio
avroi , dXXu nXrj&ei re rcov noXe/iicov vnsQs/ovcav oixo&ev
s/ovTeg xexivrj/isd-a otqutluv xui roig uXXotg unaot ^sXtIco ,
xul qpofisQoi rivsg a/Qt vvv xui u/xa/oi Toig noXsftiotg ibo-
xovftsv, xui ovbsv ovbsnco fis/Qt vvv i'§ dpovXiag rj unetQi'-
ag rj/tdoTrjTui rjftiv. ei b' r)ftcov t« bsovTa notovvrcov x«/i5
oodvig /Qcoftsvcov Xoytoftoig, ol ovoTQursvofievot Tfi neQi Tovg
oixeiovg ov/xnu&eia xaTafiuXaxioOsvTeg, uyevvcog xui dveXev-

D deQcog nQOoe/coQrjouv roig noXeftioig, ov /Qrj rr/v ixsivcov xa-
xiuv Tfj tjftcov evxpv/ia xai roXftrj xai xuqtsqiu neî t« Sei-
vd Xvftuiveodui. ixeivot ftsv yuQ nQbg otg vnooTrjoovrut xu-io
xoig nsotOQcofisvot xui nQonrfkuxiôftsvot xui ndvTa vnofti-
vovTsg , boa TOvg bnXu nuoubsbcoxoTug bixutov, sti xui rjfiiv
oXiyy votsqov ov cpuyXrjv bcooovot Tr]v bixryv , aio/vvofisvot
dem ccrtamine victi , sed ab illis ipsis proditi quos perpetuo niili- ,
tiam nobiscum toleraturos confidebamus. Atque ego saue cum et

antea nunquam essc iustum censuerim , equis et armis et copiis in-
gentibus sed omnia potius continente et inexpugnabili dextera Dei
,
fidcre , cui facile est ctiam parum potentes ct infirmos hostibus su-
pcriores pracstare sibique praefideutes reprimere, si opum exsupe-
rantia limitem transierint, nunc potissiinum ita censco quando in ,
extrema consilii inopia sola erga Deuin fiducia nobis rcstat. Etsi
ncc humanorum quidquam neglectum, sed domo nos cum maioribus
et pcr omnia instructioribus copiis, quam liostium sunt, profectos
formidabilcs illis et invietos adhuc apparuisse hactcnusque nihil ,
temeritate aut impcritia a nobis peccatum csse , ncgari non polcst.

Quod si nobis recte ratiocinanlibus et quod decebat facientibus
commilitones nostri misericordia erga propinquos emolliti, ut dcge-
neres et minime ingenui , cum hostibus se coniunxerunt, non debet
ipsorum timiditas et ignavia imperterritam animorum nostrorum ma-
gnitudinem et in asperis tolerantiam clepravare. Nain illi praeter
ea mala quae sustinebunt, cum despicicntur et contumeliose irri-
,
debuntur et omnia patieutur, quae non iniuria patiuntur, qui arma

tradidcrunt , insuper nobis paulo post non vulgare dabunt suppli-
HISTORIARUM III. 41. 25l
T7JQ nQoSooiag hv£xa xai T/jg cpuvloTrjTog tcov TQoncov. vu£Tgk.Q.\Z!\i

Ss vvv t£ dvSoiug xui v.uQT£Qt'ug SoS,uv ijviyxuofc xai nuQ^
avTOtg TOiq no\£ftioig, v.ui dliyo) vot£QOV ovx iyco fibvov dfui-
yl/OfiuL Tutg nQoorjxovouig £v£Qy£oiuig , dlXu y.ui nuoiv io£-
5o&£ n£Qt]Th£nTOL y.ui &uvfiuoToi , otl iv y.utQotg ftukioTa Sv-
vuftivotg $aouviL£iv yvcoftug uvSqcov, rr)v nQOory/.ovoav in£-P.t\86
deiiuodE y.ui /.uyaXoxpv/iuv xui dvSoiuv. ov St) Stu Tt)v iy.fi-
rcov ufiovliuv y.uTaninT£iv vftug Sixuiov, ovS' otl SvonQU-

yiuig y.£/Q>]Li£&a oxonstv , d/.V £l firjSsv uvToi Sl uTO/.fiiuv
lonoog to rjTTOvg q?aiv£o&ai ovv£iorjviyxufi£V tcov no~h£fticov.
£L 6' 6tl v.uvcog vvvi n£nQu/ufuv nQooioTUTUi vfitv, d)X i-

y.£tvo /Qr) ov.onuv, cog ovS' ol nuluL 'PcofiutoL, n£Qi tov fi£yu-
Xa ad'£Tui xui SuvfiuoTu , dtJTTfjTOL nuvTunuoL SiufUfi£vr)xa-
olv y dXV iv noXXotg noXXu/.ig orpuXivT£g xui oXov.XrjQu gtqu-
i ^TonfSu fUTt\ tcov OTQUTrjycov dno(3al6vT£g, uvSqi'u xai TXrjfio^
ovvr; Tjj n£Qi tu SQya av&tg uv£ftu/iouvro ti)v rt TTUV , ov

fidXXov xaTanT^'§avT£g , r) OQyfi t?j nQog TOvg noX£ftiovg chjdo-B
Sootsqov uxpufuvoL ft£TU tuvtu tojJ noXifiov. cbv anoyovot
v.ui r]fi£tg d$tovvT£g £ivui, fitficofu&u T<xg aQ£Tug xui vvv fisv
2or yo)ft£&a rv/aig uv&Qconivutg /Qrjoufifvoi SvonQuyuv
t ,
ftixQto
Ss votsqov nQog Tr)v nooTiouv avdtg urpiS,£o$uL £vSuifioviuv,
v.ui yuQ xui tcov nQO r)ftcov §uolXscov ovx oXiyoL, oi fisv (S«o-
fiuQOig no).£fiovvT£g ai/fidXcoTOL y£yovaoi vixrjd-ivT£ , ol Ss
cinm, de proditione et sinislris moribns erubescentes videlicet: cum

vos et nunc fortitudinis ac patientiac laudem vel ab ipsisinet hosti-
lnis tulcritis et non solum ego brevi debitis vos donis remuneratu-
rus sim , sed ipsi quoque omuium in vos ora cum admiratione con-
vcrsuri sitis, quia temporibus , quae viros cxplorare maxime solent,
invictam aniini firmitudinem , ut dignum fuit, demonstraveritis.
Proinde non proptcr illorum stultitiam vos aliquam desperatiouem
suscipere convenit; neque sortem duriorem quam expcrti sumus, ,
considerare debetis sed illud potius, nibil nos per ignaviam ad hoc
:
contulisse , nt hostibus cedere videremur. Sin nobis molestum est,

quod nunc iufortunati fuimus at cogitcmus licct, nec veteres Ro-
,
manos , quorum res gcstae eximiae et admirabilcs hominum fama

scriptisque celebrantur semper invictos mansisse, sed sacpe multis
,
locis offeudisse ac lotis exercitibus una cum ducibus adverso Marte

dcletis, instauratis deinde proeliis fortitudine et patientia bellica,
hostibus par rctulisse nec magis timore perculsos, quam iracundia

:
in hostes incitatos, ad bellum postea ardcntius incubuisse. Quo-

rum nos posteri csse cupicntes , eorum virtutem imitemur. Et nunc
quidem quia homincs sumus nos miseros esse , brevi autcm iterum
,
felices ac beatos forc arbitremur. Etcnim et maiores nostri impe-

1^1 CANTACUZENl
A. C. i34ax«/ vno noXiftcov iftcpvXicov §nifiovX6v9ivTeg , iêxQovod^rjoav
Cr^g uQy/jg. dXX' uv&ig txuxeQOt ti\v ocoTrjQiuv ovx dnoyvov*
V. 392 reg} irjg T6 UQyrjg iniivyov y.ai iovg noXefiiovg nXeico , ij av-
Toi nenovfruot, nQOoetQyuauvio xuxu. ei ds xai nQog &eto-
T6Qu tivu nuQudeiyfxuTu dvuyeo&ut der)oet , tov ^lcoarjcp iv-5
vorjacoftev xul Tr)v ntxQuv ixeivrjv SovXeiuv xai Tr)v /qoviov
xud-eiQtyv xui xov uXXov cpOQvrov tcov uXyetvtbv xui cog fteid
tuvtu nuviu dvii SovXov xui Seoftcoiov fiuotXevg uveSeixvvio
Aiyvmov. xai dufiiS xov paatXia fieiu ttjv nXuvrjv ti)v ftu-
xquv xui to fivQiu vno tov eveQyeirftiviog fluaiXitog vno-10
airjvut t« Setvu , vot6qov eig t/)v oixeiuv dvuoco&ivia xui
fteftuico; (iuatXevoavia xcov bftocpvXcov. d nuviu yor) iv&v-
D fiovfiivovg fir) ufrvfietv f
dXXu ftuXXov r« yQrjaioxeQU iXni%etv
fiovXeveo&ut Ss xai u /Qr) nQunovTug vvvi , ftr) tov nQoarj-
xovrog diufiuQTUveiv. oQuxe yuQ , cog neQt y/jv dnoXeXeififis&uxS
noXefiiuv, rj t6 } ts nQOoeSQevetv ovx uacpuXeg , noXffticov nuv-
Todev imxei fiivcov t xui rb eig irjv oixeiuv uvuaTQicpeiv xuc
iyxXeiaufiivovg noXioQxeio&ui, ovx dyevveg xui uitftov ftovov ,
dXXu xui xtvSvvov vnoxpiuv ov nuQi/eiut ftixQuv , ei Ser)aet
Tooovrovg ivSeia nieodiviag dvuS,ia xrjg nQOiiQug So'§rjg 20
dvuyxaod-ijoeo&ut notetv. MeXevixog yuQ ovy oit ye ^-
ftug , dXX' ovSs rovg oixovviug rgicpstv Svvuiut dvevSecog. ov
P. 487 Srj 'ivsxct aviog xs nQOicQOv iitavrbv ninetxa xui vfiiv
18. lyxXtjOafiivovs P.
ratores non pauci, alii barbaris bellum inferentes superati et capti,

alii civilibus armis imperio depulsi sunt sed rursum utrique salute
:
nequaquam in desperatis habita, et imperium recuperarunt et gra-

viores clades, quam acceperant, hostibus rependerunt. Quodsi di-
viniora quaedam exempla rcquirimus, Iosephum ct acerbam illam
servitutem diuturnumquc carcerem ct reliquam dolorum colluviem
et quomodo post haec omnia pro servo et vincto Aegypti princeps
declaratus sit , ante oculos proponamus. Et David regera postquara ,
diu fugiendo oberravit et sexcenta a Saule , cui benefecerat , mala

perpessus fuit, tandem in patriam tellurein salvum pervenisse stabi-
leque in sua gente regnum adeptum esse. Quae omnia perpenden-
tes, sperare meliora oportet, cogitandoque et agendo, quae nunc
opus est, a recto tramite non aberrare. Videtis enim , quemadmo-
dum in terra hostili relicti simus , in qua nec haerere tutum , ho-
stibus undique urgentibus, et doroum reverti ibique inclusos obsi-
deri , non modo timiditatis et infamiae plenum est , sed et peiiculi
suspicionem non parvam habet , ne tam multi fame subacti pristi- ,
nam gloriam suam foedare coinpellantur. Melenicus euim nedura

nos , sed ncc incolas suos commode potest alere. Quam ob causam
oviipovXevG) vvv , nqog xov TotfiuXcov uqyovxa iX9tTv , 7r«Aa/A.C.i342

X£ CflXicog SlUX£l'fl£VOV iftoi Y.Ul VVV o'fo'j'0) 7lQOl£pOV OnOvSuQ
xui 0vf.if.1a/Jav nfnoirjfiivov. ov yqrjouftfvoi xrj Svvuu£i 1
nqog t£ Jibvfioxw/ov inuvrfeofuv xuyicog xui nqog t« «/./.«
$TOV noXiflOV OV flSTqilt TIVU CO(f£X0VGUV £$0fltV Ttjv ixtlVOV

ovfifia/tav. ifioi fiev ovv xotuviu iSo'^£ XvotxfXtVv iv tw
nuqOVTl. £1 Si TIVU fifXxiCO yVCOftrjV £TiquV £/£l Tig uo£V£yxuv,
avTog t£ n£iod~/'jOOfiui fjSicog xui ToVg uXXoig ovfifiovXfvaco."
6 fi£V ovv ($uoiX£vg toiuvtu £in£V. rj OTquTiu Ss UflU TOtg
to rjy£fi6oi ntqi Sio%iXt'ovg ovr£g ,
„ovts nuquivio£cov" unov^
„yq£i'a nqog fjftug , co (iuoiXfv, ovx£ (3ovX£VfictTCOv ' uXX' a
\}£(p te xui aoi SoxtV nuvru nquiT£iv xui vcptOTUO&ui nuq£-
oxtvuofit&u. cog ow ovtco nuq£axtvuofiivoig , uvxbg cnoi
SoxtV (HXtiov ft yov." nqog ovv t/]v xoiavxrjv (tquyyXoyiuv
t $xui 6 fiuotXfvg fjofoig , ixih£vs xfj ouXniyyt xrt v dvaycoqrjoiv
orjfiuiv£tv xui ovvTu'S,ufi£voi i/coqovv. Ânoxuvxog Sh fiiyug
Sov'$ iv QtoouXovtxrj Tr]v ioouivrjv Tuquyfjv n£qi Trjv (iuoi-
Xicog OTquTiuv tiScog , (01 yuq StuXtyofttvoi xqvcju nqog to
StuXvto&ai iufjvvov,) coontq uvu&uqoijoug xui xi xuxu fiuoi-
2 Xicog Svvr/oto&ai iXnioug Stu rfjv nqoSooiuv tcov ovvovtcov ,
xovg onXtTug 0001 rjouv xui yjtXovg TOÔTug xcov xqtrjqicov C
£§uyuyc6v xui ix QtoouXov/xrjg ooovg fiuXioxa iv/jv Inniug
T£ xui onXiTug xui xpiXovg, xui Svqyfjv, og xui ftecu fitxqov
i3. napeoxtvttOfifrovs fortasse. 17. tacicfctjf^y P.
cum id ante mihi persuaserim nunc icl vobis suadeo ad Triballo-

, ,
rum principem ctiam olim mihi ainicum et nuper de integro foede-

ratum conccdamus cuius adaucti viribus Didymotichum mox red-
:
euntes , ad cetera belli non mediocrem ex eius societate fructura

capiemus. Hacc mihi conduccre in praesens visa sunt. Si quis me-
liora attulerit, et ipse libens obsequar et alios ad obsequendum iu-
ducam. Hactenus imperator. Exercitus autem circiter duum milli-
um et duces responderunt, non se vel admonitione vel consilio in-
digere; sed quae Deo ct Imperatori placeant , omnia facere ac sus-
tinere promptos esse et sic comparatos , ipse quo consultius pu-
:
taret, duceret. Hoc brcvi responso exhilaratus imperator , tubaruin

clangore abscetlendi signum dari iussit; iamquc cetcris valedixerant
et viam carpebant. Thessalonicae autem Apocauchus magnus dux
tumultum in exercitu imperatoris fore sciens (indicantibus id , qui ,
clam cum eo de pace agebant,) velut audacior factus et aliquid con-

tra eum se effecturum sperans , quotquot erant in triremibus arma-
turae gravis et sagittarii , et ex Thessalonica quotquot poterat equi-
tibus et utriusque armaturae peditibus eductis praeterea Syrge, qui :
noa diu post rex Armeniae reuuntiatus cst. et Monomacho praefccto,

2 54 CANTACUZENI
A.C. i34^ p>y£ dvsSeixvvTO AQfievtug, xui tov Movoftuyov enuQyov, eyov-
rug , ovg umoi ix (DeQcov rjxov ayovTeg , srt Se xui Tr)v ix
BvtavTiov y.ai Ogaxrjg otqutiuv uftu TOtg oTQUTrjyotg Qcofta
xui AvSqovixco ToTg TLaXutoXoyoig naQuXafitov , evd-v Tvvui-
xoxuotqov xutu fiaotXscog iycoQSt. ol Se inei rjouv iyyvgfi
7iq(otootqutoqi xui tjj ovvunooTuorj ftaoiXecog aXXr\ otqutiu
neQiTvyovTeg xui noXXunXuotoi yevvftevot. tcov ovvovtcov /?«-
atXel } rjXavvov in ixetvov. ov ftevTOi rjouv nuQSoxsvuofte-
Dvoi cog fiuyovftevot. rjSsauv yuQ ixsivovg roXftrj xui uvSqiu
xui Trj neî tu noXef.au ittneiQtu ftuXXov vnsQeyovTug uv-10
V. 3g3 Ttov, r) boov ixehcov amoi 7(0 nXrftsi • xai Stu tovto ovft-
nXixsoftui ftev ix nuQUTu'S,ecog ovx iSoxtftuC,ov. noQocodev
Se i&OQv(3ovv xui (ioutg iyQcovTO xui aXuXayftotg, oioftevoc
%r)v rd'§tv ovtco StaXvostv xai TQSipeo&ai nQog cpvyr)v , Te-
TUQayftivovg vnb SiyooTuotug. fiuotXevg Se 6 Kuvtuxov-i5
L^rjvog ovS' avTog ftev iosto Setv ovftnXexeodaL , ei ftr) nuQ'
ixetvcov nQog e&og Se rr)v nuouv otqutiuv
uvuyxuL,otTO.
avvTu'S,ug xui rjysftova tov nuvTog AyysXov t6v ntyxsQ-
vrjV intoTr)oug, uvTog Tr)v ovQuyiuv eycov fiSTu tcov uqiotcov ,
ixeXsve fiaSi%eiv reTuyfiivcog ,

ftrjTe doQvfiovvTug , ftrJTSio
P. fflftnQog rovg xuTontv intovrug intoTQSCpOftevovg , cog uvtov

dftvvovfiivov , uv riveg intcootv. 01 Se in' oXtyov dxoXov-
&rjoavTeg, inei scoqcov Ttruyftivcog dntovrug xai SrjXovg
3. zoic om. P. 18. rov <xq%c(iov TQonov add. M. mg. posk

owid'£ug. tov niyxtQvjv om. P.
cum iis, quos Pheris adduxerant et insuper missis Byzantio et e

,
Thracia collectis copiis cum Thoma et Andronico Palacologis cluci-

bus assumptis, recta Gynaecocastrum adversus imperatorem progre-
diebatur. Cum haud longe abcssent, in protostratorem cetcrosque
desertores incidunt, et ita imperatorem numero vinccntcs, in emn
vadunt. Non tamen ad pugnam expediti erant: norant siquiclem,
audacia , fortitudine et exercitatione militari magis se ab illis vinci,
quam ipsi illos numcro vinccrent ideoque instructa acie acl manus
:
venire consultum haud putabantj procul autcm fremebant clamorcs-

que altos iactabant , confidentes , hoc modo ordines disturbatum ct
ob id iam territos in fugam efFusum iri. Cantacuzenus ne ipse qui-
dem nisi cogeretur, confligendum statuebat. Pro consuetucliue au-
,
tem veteri more exercitu disposito , et Angclo pincerna duce prae-

fecto , ipse cum fortissimis extremum tencns aginen, sic instructos
iubebat incedere, sine strepitu nec ad insequentes convcrsos
,
se ,
quippe illos excepturum , si invaderent. Hostes lente insecuti , ut

composite abeuntes viderunt, ncc dubitare potuerunt, vim a se pro-
HISTOMARUM III. 42. 2 55
ovrag, oog dftvvovvwt , uv inirj Ttg uvTOtg, unoyvbvTSg Tr)v A.C. i34a
iXnidu tov nSQiysvrfisa&ut, uvioTQeq.ov eig QeaaaXovixrjv, yai-
qovTsq dftov xai naiavt%ovTeg, uqxovguv rjyovftevoi Ttjv vi-
xrjv , oti Ttjg 'Pooftuioov yijg fiuatXiu iêXuaut r]Svvrj&ijauv.

5enei Ss ol (SuatXicog unooTUVTsg cotp&rjouv Ânoxuvxut tm fts-
yuXco Sovxi , dXiyotg fisv noXXrjv insSsixvvTO opiXoqjQOovvrjv

xui iv TOig fiuXioTa tcov qtlcov rjye, toov Se iiXXcov TOvg
fthv uxQOig yeiXeat ftbvov nQoorjyoQeve, xotg uXXotg Ss nooo-
scpiQSTO eiooovtxoog • sort Ss oig xui oSvsidiLe tijv fiSTUj}
loKuvraxov^tjvov tov fiuotXioog dnooTuoiuv. SfjXog Ss rjvnuatv
ifinixouivbfievog xui xuxcog notijooov, uv XufJrjTai Tivog nQO-

(puoeoog svXbyov.
ft/. Ilv&ofisvog Ss xai neî 'ESeaotjvcov, OTt vnb Tatfiu-Q

Xdov noXtOQxovvTUt. /qovov r Srj avyyov, Toig inniug boot rt ouv
t
iSiifiu Totg oTQUTrjyotg TluXutoXbyoig Totg Svoiv ixiXsvs ovft-

nXixsofrut Totg TQtâXotg xai Ttjg noXtooxiug ÊSsoorjvovg i-
Xev&eQOvv. rj ftsv ovv otqutiu xutu to inuuyfia rjxov cog
fiuyovfisvot. TQtfiuXoi Se ftiyQt fiev uxQofioXtoficov iviftstvuv

Tfo OTQUTOnidcp , oiofxsvot 'Pooitutovg' ov Svvrjoeo&ut uvTOvq
lOTtjg noXtooxiug uvuortjostv. obg Ss sobooov nXsiovg ts oirug
xui nQod~i!ftovg ftuyeo&ut, Seiouvieg, fir) vnb qtXovetxiug und-
XoovTut nXeiootv bftov xui fteXTtoot ftuybfievot , QWTu'S,ufie-
vot uveyooQOvv , to OTQUToneSov xuTuXmbvrsg , dXtyovg otqu-
TtcoTug iv rotg dxQOôXiofiotg unofiuXdvreg. 'Pcofiatoi Se to d
a. neQiyevio&ai, M. mg.
pulsaturos, abiecta spe victoriae, Thessalonicam redierunt, gauden-

tcs et paeana canentes satisque magnam victoriam rati, quod Ro-
,
mano solo imperatorem expellere potuissent. Desertores imperatoris,

ubi in conspectum Apocauclii venerunt, paucos comiter admodum
accipit eosque in amicissimis habet ex aliis nonnullos summo ore ;
tenus salutat cum quibusdam siraulate agit aliquibus etiam cum

: :
Cantacuzeno defectionem exprobrat: in omnes tamen exasperatum

et vindicaturum, si occasionem idoneam nancisceretur, plauum erat.
4a. Cum autem intellexisset , Edessenos a Triballis diu iam
obsideri equites quotquot erant
, una cum binis ducibus Palaeolo- ,
gis, collato cum obsidentibus proelio, illos liberare iussit. Equitum

turmac pro mandato adveniunt Triballi usque dum iaculis pete-
:
rentur , castris se continent opinantes , non posse se a Romanis

,
urbe summoveri. Verum ut perspexerunt, plures esse et pugnandi

«upidos metu incesscnte , ne pluribus ac strenuioribus ptignantes
,
occumberent, castris relictis ac paucis suorum ictu sagittarum amis-

»is dicta salute reccdunt.
, Romani castra, equig non paucis et alia
praeda reperta , diripiunt. Liberatis ad hunc modum Edessenis ,
256 CANTACUZENI
h.C.iifo orQUTonedov inoQ&rjauv zw noXe/tioav , r.ai tnncav rt exQu-
xrjauv ovx oXiycov xai rrjg uXXrjg anoaxevrjg rrjg OTQurtug,
iXev&eQcoouvreg de y.ai rrjg noXtOQxiug rovg iv 'ESiao-rj , uv-
&tg uveyojQOvv eig QeoouXovi/.ijv. iv w de ru roiuvra ire-
Xetro , xui tcSv vo/iudojv Tqi(3uX6jv rig neî JJqoooixov oi-5
xaiv iv xoj/trj tov /lufiiS nooauyoQevo/tivr] , TCt/indvog ovo/ta,
T« neoi KuvTuxovtrt vov rov fiuotXiu iv TvvatxoxdoTQto gvjli-
fidvra nenva/tivog , inei nuQ uvtco ol nQiofietg i'§evt%ovTO ,
ovg nooreQOv ene/txjje nQog KquXtjv xeXevcov i/i/iivetv rutg
anovSutg ruXg nQog uvtov , ot KcovaruvTtvog Te rjouv 6 TLu-io
V. 3g4 XutoXoyog, rrjv uS.iuv nQCOTOoeftuorog , xui 'AQoiviog b TQu/t-
nXuxcov neî rovvovg Sr) 6 TL.i/.tnuvog {JuQpaQtxtog Stured~eig,
P.^8gxui tnncov rcov uyovrcov intd-v/ttjoug xui rijg uXXrjg unooxev-
rjg ovarjg ovx oXiyrjg , u/xu ixeivotg xui rexvu xui yvvutxu
xui ôaxij/tara, « r]v uvrio neQtovaiu , nuQuXuficov , rjvro/io-i5
Xrjae nQog /tiyuv Sovxu iv QeoouXovixrj xui rovg fiuotXicog
nQeofievrug ojoneQ n Sojqov nQOorjyuye Sea/icorug. 6 Se u-
yav vneQtjo&eig, rov /tev fiuQfiaQOv ij/xeifieTO cptXori/iojg , oi-
xiojv uvtixu xui xrrjoeojv /tsydXcov ui Ti,u/inXdxojvt rjouv iv,
QeaauXovixrj , xvQtbv unoSei%ag. eig rovg Seo/icorug Se nQO-io

reQOv uvrog St' euvrov noXXu ivvpQioug xui nuouv iniSet-
'^d/tevog ntxQtuv , nQOJTOoefiuGrbv /tev ixiXevev eig Sea/iojrrj-
B Qtov undyetv , Tû/nnXuxcovu Se rotg TQtrjQUQyuig nuQeSiSov,
tog u/tu rotg vuvrutg urdxTOjg ivvpQioovotv. ol Se ini /tiuv
rwv TQtrjQioJv avuyuyovreg , xui rov Srj/tov oyeSov rcov Qea-25
6. Tgtndvos P- hic et infra.
Thessalonicam rcditura est. Interea pecuarius quidarn Triballus,

iuxta Pros.icum in vico Davidis uuncupato habitans , Zimpanus no-
mine, auditis, quae Cantacuzeno apud Gynaecocastrum coutigissent,
postquain ad se legati , quos ille ad Cralem foederis scrvandi mise-
rat , diverterunt (erant autem Constantinus Palaeologus honorc pro- ,
tosebastus, et Arsenius Zamplaco,) barbarico in eos furorc coircptus,

et eorum equos reliquumque apparatum non modicum sibi coucu-
pisccns , cum illis , item cum filiis , tixore et iumentis , quae erant
eius divitiae, ad magnum ducem Thessalonicam transfugit, impera-
toris legatos vinculis constrictos in muneris loco offcrt. Ea re ve-
hementer exsultans Apocaucbus barbarum honorifice donat , statim-
que aedium et possessionum quas Thessalonicae Zamplaco amplas
,
habebat dominum constituit. Et cum in vinctos prius ipsemet multa

,
per summam contumeliam evomuisset, protoscbastum quidem in car-

cerem abduci praecepit, Zamplaconem trierarchis dcdidit ut ab iis ,
et remigibus insolenter vexaretlu•. Quem in unam trircmem abdu-

HISTORIARUM III. 43. l5*J
aaXovtxicov nuvxog nuoovrog , tu fiovuycov , coanso slcofrsv , A.C. i34?

ij/ncpieo/iivov , ini&t/xuv tf} xsrfaXjj ntXov rt , rotg noXXof;
xui $r uco$sai tcov Tlsoocov ini rf g xscfuX/jg cpoQstv eSog
t t ,
Xu/tnudug ts f u/tivag d/icfOTiouig xuriystv uvuyxutovrsg rut;

t
5ysQoiv, ontodsv /dv iXuxrtLOv inl tov nQcoxrov siru nu- '
QiovTsg, ectnQOodsv fônuôvx^, „ovrog" snificconsg ,,0 nuTQi-

UQyr/g KuvruxovLrjVOv'." /tsru ds ti)v noXXf/v ixsnrv i^s-
oysXfuv xui tov &Qi'u/i(fov top utiuov, sxiXsvs xui uvtov sigC
dso/iicoTqQtov unuystv. /tsru ds tovtotu iv QsoouXovixtj uqu-
loy/tura cog uv avrco idoxsi uqiotu, oixovottf oug xui nQog tov
t
noog fiuoiXiu noXs/tov nuvrug naou&/j$ug , uvrog /.isv sx

&uXuootjg , f/ tnnog ds ix rijg -fjnsioov sig BvLûvtlov uvi-
OTQSffs. puoiXsvg ds Kuvruxov^yjvog /istu to rft v sx Bv-
Luvrfov xui QsoouXovfxtjg otqutiuv uvtov uvaycoQ/joai nQog
t5xrjv /tuyrjv unsmovouv , to intlomov odsvoug rtjg fj/tiQag,
nuou tcov JIqoooixov otsvcov rijv siaôXrjv rjvXiouro rfjv
vvxtu. ds TlQOootxog ovrog cpQOVQiov sari xuqtsqcotutov
c
ini Xocpov idQVftsvov , nukui /tlv vno rrjv Pcoitufcov fjys-
/tovfuv disriXsi, xuru <Js rov [SuoiXicov 'AvSqovixcov nQog
iouXXr Xovg noXs/tov noog tov uoyovTU
t
tcov Tqi(3uXcov vnc) tcov D
xaTsyovTcov sxovtcov nQog t6v riov
nuQsdod-q /xiasi tco
fiuotXia. tots ds vno Mtyaf X rivog, tov TqiJjuXcov uq- t
yovrog nuouoovTog , ixouTstro. og dfj MiyurfX , tcqv fiu-

aiXicog oixsfcov, cog votsqov avxog scpuoxsv , cov , nQog
i3. ro om. P.
clum, toto fermc Thcssalonicensi populo spcctantc monastica ve- ,
stc 11 1
, consneverat, indutum pileum Pcrsicum vilcm ac plebeiurn
,
capiti eius imponentes , accensasque lampadas ambabus manibus

tcnere cogentes , retro calcibus eius sedem impetebant. Deinde
praetcrcuntes, a frontc salutabant, sic acclamantes cn patriarcha :
Cantacuzeni. Sic approbe irrisum et turpiter triumphatum simili- ,
tcr raptari in carccrem iussit. Posthaec rcbus Thessalonicensibus

pro arbitratu digestis omnibusque ad arma contra impcratorem in-
stigatis ipse mari, cquitatus terra Byzantium se rcecpit.
, Cantacu-
zcnus a Byzantino et Thessalonicensi subsidiis pugnam recusantibus ,
ac discedentibus, destitutus reliquo dici itcr agcns

, ad fauccs ,
angustiarum iuxta Prosiacum pernoctavit. Prosiacum autem sive

Prosacum castellum est munitissimum in colle situm , quod quon- ,
dam iu ditionc Bomanorum manebat, belloque Andronicorum odio

iunioris Andronici a praesidiariis Triballorum principi ultro tradi-
tum fuerat, et per id tempus a qoodam Michaele conccssu princi-
pis possidebatur. Qui cum ex domesticis imperatoris esset, ut ipse
postea narravit, ob nescio quara causam ad Cralem pcrfugerat. Tum
Cantacuzemis II. 17
2 58 CANTACUZENI
A. C. iH\iKquXijv avrOfioXrjoeuv ex rivog ahiag. rbre Sr) rr)v Gxqa-
l
nuv Idoov iorQuroneSevfisvrjv xai vofiioug ix Poofiuioov ov-
oav ini Xeiuv rjxew , neZ,ovg re xai Inneug boovg ftdXiora
qdvvaro d&Qoioug , rrjg vvxrog nQOxureXufte ra orevd xai a-
fiu TtQoo'1' naQeoxevdlêro nQog fiuyrjv , oog rrjv SioSov tf orQa-5 t
rid ovx inirQexf/oov. fiuoiXevg re bfioioog, inei ixeivovg eiSe

P.foontQi t« xuQreQoorara roii yooQiov iyxu&iSQVfievovg , rrjv
otqutiuv ixeXeviv bnXi%eo&ui oog fiiuoo/nevog' riQog ereQov n
yuQ rQeneo&ui fieXnov ovx ivrjv. JYLiyurjX Ss rrjv re orQariuv
i&sXoov b&ev elrj fiu&etv xui rbv uyovra orQarrjybv, nXrjoiov r«io
yevbfievog rov orQuroneSov xui nvug roov ovvrj&oov xui qpi-
Xoov noQQoo&ev iScbv , ixuXet re avrovg dvofiuari xai invv-
Q-dvero neî rov orQurrjyov. ixeivoov Ss unuyyeiXuvroov , oog
eirj fiuoiXevg 6 Kuvruxov^rjvbg , firjSev fieXXrjOug nQOofjei

re avrixa xui rjondtêro rbv noSa. xui eavrbv uvu-iS enevta
yvooQioug , ovvrjXyrjos nQog
SvonQuyiuv fiuoiXsl xui
re rrjv
neî ru uXXa nQod-vfiorurov euvrbv nuQeoyero , yuQiv rw

Sew noXXrjv bfioXoyoov , bri nQog rovro xuiqov ovvrvyov, iv
B ro rrjv evvoiuv i'E,eorut rrjv nQog exelvov opuveQuv noielv. rrjv
V. 3^5 re ovv SioSov ev&vg dnovrjri naQeiyero xui i'§eviêv ix roovzo
ivovroov rrjv otqutluv. rijv fisv ovv rjfisQuv ixeivrjv iv IIqo-
ooixfo SiereXeoev b fiuoiXevg %eviC,bfievog vnb MiyurjX , ufta
<T ivu xui rj otQurid nOQi%oiro rd inirrjSeiw rjouv yaQ nav-
xdnuoi roov uvuyxuicov ivSeelg. ig rrjv vareQuiav Ss ixQug
9. TQineo&at yaq P.
vero exercitum castrametantem intuitus , et Romanos esse ac dcpo-

pulationis ergo advenire ratus, pedestri et equestri quanta maxima
. potuit coacta manu , noctu angustias illas praeoccupavit et prima ,
luce ad eos transitu prohibendus accingebatur. Imperator, ubi ipsos

regionis tutissima insidere conspexit , ut impressionem factuius
militem capere arma iussit: nihil enim melius dabatur. Ceterum
Michael, et exercitum qui esset et ductorem nosse avens , propius
ad castra ferens aditum nounullosque ex familiaribus et amicis
procul conspiciens, nominatim eos appellat et de duce percunctatur.
Audit imperatorem Cantacuzenum esse: nec mora , illico accedit,
pcdem osculatus , se ipsuin indicat, et infortunio eius dolens atque
ad cetera promptissimus , Deo uberes agit gratias, cum hoc tempore
sibi occurrat , quo suum animum erga illum omnibus testatuni facere
queat. Transitum igitur sine dirficultate permittens, pro copia ex-
ercitum hospitio accipit: quo usus est eo die imperator etiam illa
de causa , ut nimirum de commeatu suis prospiccretur, quo omui-
modis egebant. Postridie discedens, Axio transmisso, iter Scopiam
et ipsam olim Romanis , nunc ab annig non paucis Triballorum di-
HISTORIARUM III. 42- 2%
ixftfrev xai Aîbv diafidg tbv noTu/tbv , Ttjg ini — xonidv A..C. ilfa
c
nbXiv , xui avrr)v nuXut /tev Pco/tuitov ovoav , STeat de noX-
Xotg ngoTegov vnb TgtSaXcov xuTeyouivrjv , eiyeTO (pegovarjg.
inei Se edei nagtevai BeXsoabv nbXtv , y.ui uvTr)v Tatg aX-
SXaig nuganXrjoicog vnb TgtfiuXcov xaTeyo/tivrjv , dd-gbov cbgu- Q
xo otqutiu Tr)v nigav tov noTa/tov yrjv btegyo/iivrj. vo/tt-
aag de 6 fiuaiXevg bneg rjv, tov ovvutcotutov eivai xcov Tgt-

ftuXcbv Aifiegov cbvo/iuo/tivov, (ixet yug invOeco ixetvov dtu-
TQifiei v ,) tcov ovvovTiov ixiXevi xiva biuvijS,u/tevov erpinnov j
lo( anogog ydg rjv 6 noTu/tbg ixet,) ngbg ixetvov drpixioOui •
ngoauyogevauvTa dh uvxbv ix (juot/.eto; , enenu xui yico-

ftrjv nug' uvtov ^rjrftv , fj
ygr) btuOioOat, tu y.ut uvcovg,
tovtov ovveoxevao/itiva xbv Tgbnov , ov iyiveTO. Atfiegog ba
insi nvOono TOvg nugd (iuoiXicog Xbyovg , rjdicog ts /idXiOTa
i5ide$UT0 xui tcbv oixeicov evu d/iu tco ix pooiXi(ti~ ijxovtc
ovvunoaTeCkug , uvTog ix tov o/ioiov
dvrrjondêTO ve xui
xui xbv nOTa/xbv ibetco /uxgbv dvcoOev nugibvTa , sv&u sv-0
yegrj /idXtOTa ngbg nbgov nugiysTui avibv avTtt) ovyye- ,
viofrai StafidvTa avsv nbvov • ensiTU xui dneg outui Xvat-

zoisXrjoetv ov/xfiovXevoetv. xai ngbregov /tev ydg tpOucog Sta-
xetaOui ngbg uvibv, i'£ otov (iaatXicog Avbgovixov toi Kgd-
Xrj avyyevo/tivov y.ai avTog cb/tiXrjxcbg avcro ov /tixgdv saye
qjtXiag u<pog/tr)v xr)v avvTvyiav. vvv b~e dr\ /tuXXov ov rpi/.og
sivui /ibvov , uXXd xui tcov dovXevbvicov dxgificog eivai (iov-

zSXeo&ui. 6 /tev ovv fiaoiXevg xutu tr)v nagaiveotv ixeivov
/Xixgbv avcoTigco ngoeXO-cbv , toV te nOTU/ibv Stifiutvev ev-
4. neottvai P.
tioni subiectam, interidit. Blessum progressuri (quam urbem Tri-

balli aeque utceteras occuparant) globum ingontcm trans flunicn
praetefire conspiciunt. Coniectans autem imperator rem ipsam ,esse
scilicet Liberum, Triballorum potentissimum, (illic euim eum versari
cognoverat,) de suis eqnitem tranare (vado enim transiri fluvins non
poterat) eique verbis suis salutem dicere et simul exquirere iubet,
quo pacto rebus suis ad hunc modum affectis succurrant. Liberus
salutationem et petitionem imperatoris gratissimam habuit deque ;
domesticis suis unum cum intemuntio remisit enm resalutans et ,
rogans, uti paulum ascendcret , ubi vadttm esset , quo facillime su-
perato se conveniat
, tum se utile consilium daturum. Nam cum
,
et antea bene illi voluisse a congressu videlicet Andrr-iici cum

,
Crale, (quo tempore et ipse multa cum Cantacuzeno collociitus, ami-

citiae fundamcnta ieccrit,) nttnc non tantum amicum, sed et mini-
ctrum sedulum esse velle. Imperator ut erat mcnitus /" paulo Mipra
fltimeu expedite transit et cum Libero colloquium serit, a quo tam-
260 CANTACUZENI
A.C. rtfoysQcog xat AifisQ(t) avvs/iiyvvTO. o Ss oid ts SsanOTtj nqoa-

sqpsQSTO tu) fiuoiXtt xui ndoav nuQsiysTO ti/iijv nQog rrjv
oixiuv ts uyuycov , iîviosv ini TQioiv rj/ciQaig u/iu nu-

P. 4g i oav T *jv OTQaTidv /tuXa (piXoTi/icog. sntiTa ovvsftovXsve
fiuoiXiu /isv iX&stv eig 2xonidv xaxsl ti)v ix KquXij dy-5
ysXiav nSQi/tivsiv ' avTOv Ss nQOTSQOV iX&ovTU nQog i-
xstvov ndor\ /QrjOao&ai onovSfj , cogts nstoat. Ttjv fiuoiXi-
cog u(pi%iv ynicog Sii-aofrai xai nQOOtjvcog. o Srt xai xutu

"Brrjv ixsivov nuQaiveaiv STsXsho , xui fiuoiXsvg /isv ucpixsTO
sig 2xonidv. l o
/iy . AifisQOg Ss ovvtovm yQrjod/isvog oSoinoQia oXiyM %qo-
vm nsQi tivu xonov JMoodâv iyycoQicog nQOoayoQsvo/tsiov
T(o KquXtj ovvTvyydvsi 'EXivqv nQoni/inovTt Ttjv yvvatxu
nQog tov fiuotXia JMvocov 'AXiûvSQOV , ovtu dSsXcpov , ucpt-
xvov/iivrjV. dnayysiXug Ss uvTotg tu nsî fiaouia tov Kuv-iS
Tuxovfyvov vno tcov 6/iocpvXcov siQyuo/tivu, xui cog nQoSoaia
c
tcov tno/tircov rijg Pco/iaicov yrt g dnsXu&sig , dcpixouo nao'
QUVTOvg, snst&s cptXocpQovcog Si'S,uo&ut xui /isyuXonosncog , cog
Ttjg tig ixetvov cpiXoTi/dug noXXrjg exeivotg ts xui nuiSi xui

ndatj Trj Tqi(3uXcov dQyfj tov eneuu ndvTU yQOvov svSo-20
%iag ioo/iivqg dg>OQ/iijg. 01 <T avnxa ts insid-ovTo xul
uvioTQScpov ix Ttjg oSotnoQiug , cog dcpiE,6/isvot nQog (3a-
oiXiu. ni/ixpuvTsg Ss nQO uvtcov MnoySuvov tov AtfitQOv
uSsXcpov , rôndlôvTO ts fiuotXiu xui iSrfXovv , cog oXiyo) v-
otsqov ucpi't,6/tsvot nQog sxstvov. S' insi nv&ono KodXqvzS
23.. noos tttixQv M, mg.
quara dominus colitur omnique honore aflicitur, et in toparchiara

pcrductus, cum toto exercitu magnifico apparatu pcr triduum ho-
spes retinetur. Deinde consulit, Scopiam pergat, ibi nunlium a
Crale praestoletur se prius eum conventurum daturiunque enixissi-
:
me operam , ut ab eo clementer ac placide excipiatur. Bene mo-

nenti paret imperator, Scopiam pervenit.
43. Liberus, properato itinere, brevi spatio Cralem loco quo-
dam, Moraba ab indigenis nuncupato , Helenam uxorcm ad fratrem
eius Alexandrum, Moesorum regem, deducentem offcndit: quibus nar-
rat, quae Cantacuzenus imperator a civibus suis pertulerit: et quo-
modo suorum proditione Romano solo exactus, ad eorum opes con-
fugiat , suadelque, uti eum humaniter et magnifice accipiant, quod
in ipsura collata merita magnae illis illorumque liberis totique Tri-
ballorum genti aliquando gloriae futura siut. Obtinuit rera statim.
Iamque iter rclegebant, ad imperatorem profecturi: cui per Bogda-
nuin, Liberi fratrem, salutationem mittunt et brcvi se apud eum af-
futuros certiorera faciunt. Qui ut Cralem cum coniuge ad se ven*
HISTORIARUM III. 43- 2 6l
a/xa yvvaixi \uq^xvovix£vovg noog uvtov , dvrrjOnd^STO /tsv A.C i34 a
x«* avzog avrovg y.ai noXXr]v copioX6}'Si Trt g qiXiag /uaiv.

dvaarug ts £x 2xoniug, noog tivu TOnov r Xfrs Taio Siu to V. 396 t
xuXXog covo/iua/xsvov , svfra nSQi xoo/irjv tivu uTsiyiaTOvTLoi-^

5ot?]VOV nQOouyoQsvo/x£v?]V ovvspiiyvvTO iw KodXrj dqiypierro
upia yvvaixi. ol 8aoiX£u pisd-' oar g uv si-
<T £S£'£avTO pxsv t
noig qiXoTipiiag ovy tjttov Ss xui avToi Sid

xul onovSrjg.
ttjv £xsivov uqiîv ovvr/SovTO ts xui ovv£yuiQOv suvTotg ti-
pirjg ts rîovv piuXtOTa noXXrjg. £v dnaoi yuQ uvtov nQO-
tofffm suvtov xui cog xqsittovl tcov nQ(OTSi'o)V nuos/coQSi. sv
TS yUQ TUig UVUxXioSOl TYjV XQSITTCO Xui VXptjXOT^QUV nttQSl-
/sto xu§£qquv xai £v oSoinoQiuig xui £v unuoi Totg uXXoig
nQOSTidsv suvtov. sfrovg Ss uq/uiov nuQu TQiSaXotg xs-
XQUTTjxoTog , £nsiSdv Tig tcov siysvsoT^QCov xui /isyuXu Svva-
i$u£v(ov ek&rj Sid yoovov noog tov uo/ovTa uvtcov xui d£y
noitto&ai Tt)v nQcorrjv nQoauyOQSvaiv, dpiqozsQovg dno8aivov-P. 492
tag T(iov inncov , nQOiTU ptsv xov ttQ/ovrog t6 oTrj&oq tov
vno6s£oTSQOv donuCso&ui , snsna xai to gto/xu , xui /irjxsTi
xutu Ssvtsquv ovvTV/ittv dno3aivsiv tov SovXsvovto, TOV 1'n-

<xonov , dXX' sqinnov xui uvtov nQoauyoosvsiv tov SsanOTrjV.
noog ptsv £xstvov nuXtv t« sico9-6tu £tsXsuo 8uaiXst Ss xu- ,
i« to 'Pco/iuicov s&og £x£Xsvos nQOoq£oso&ai. TOvg Tqi8u-

Xovg ' xui xutu nuoav pisv ovvTvyiav tcov 1'nncov ndvTug
dnoSuivsiv , xutu Ss ttjv nQcorrjv /iuXiotu xai noQoco&sv «-
i^noSuvTug xai nQoosX&ovTug nsZrj ovTCog donu^so&ui £ni yo-
turum dldicit , eos de amicitia gratias magnas agit

resalulans, et ,
Scopia recedens, ad locum Tao propter amocuitatem nomin.itum

venit : ibi prope vicum muris careutem Pristenum vocabnlo , cuin
,
Crale et regina congreditur , at<{iie ab iis , adventn eius laetantibus

sibique gratulautibus quanto maximo potuit honorc ac studio ex-
,
cipitur et summa vcneratione colitur. In omnibus euim Crales illum

sibi praeponebat et ut praestantiori primas cedebat. Nam et in ac-
cubatione epulari ornatiorem et altiorcm ei sellam dabat et in in- ;
cessu aliisque singulis eum sibi anteferebat. Invelerarat apud Tri-

ballos consnetudo ut si quis nobilium ac potentura longo intervallo
,
temporis ad principem veniret, aute primam salutationem ambo ab

e(|uis (lesceuderent: et priinum qoidem inferior priucipis pectus
post eiusdem os sive labra deoscularetur: altero congressu minor
non descenderet amplius sed et ipse iu equo dominum salutareL
,
Mos cuin ipso quidem rursum «ervabatur: Triballos autem morem

Romanum crga imperatorem tenere volebat, et quoties cum conve-
uireut oinnes ab equis descendere et pcdibus accedere et sic eius
,
262 CANTACUZENI
A.C. ilfovv (iuaikia. xai to dr) &avfiuoTOTeQOV , 6V» el note ovvov-
B oiv u u(fOT£QOig idiiôi tlvu tiov evyeveoTiQtov TQtftuXtov nQoa-
t
eX&eVv, KquX/js ftev xutu to eitotrog inoiei xui uniftaive

tov innov TiQog Tt)v nQoouyoQevoLV, ftuaiXevg db ftivtov stpin-
nog, r)onut,eTO xov nQOoiovTU. nQog de Tt)v oixiuv ixeivovS
sioiovTa, {eiar]ei dh ooijftiQUL oyebov ov yctQ eiu ftiveiv
ini Ttjg oxtjvijg , nuotjg rjdito diUTQi(3tjg Tt)v nQog ixeVvov Tt-
&iftevog dftiXiav , ) eS,to fiev Ttjg nvXtjg Tovg viovg tcov evye-
veoTiQtov netij dioirug ixiXevev vnavTuv , tvSov Sh Ttjg uv-
1
lijg Tovg nQeofivTiQOvg xui uîuig TuVg nuQ avToVg TeTifitj-io
fiivovg , uvTog Sh ini tov nQtoTOV ftuXioTu tiov oixtov fteTU
Crt)v uvXt)v nQOotjyoQevev vnuvitcv , rt xui u/ql tov TOnov
tv&u tqv innov unifiuive nQotet. ovy tjttco Se tpiXoTtfiiuv
xui r) tov KouXt] yafteTt) nQog (tuatXiu ineSeixvvTO , iv
nuoi fiakioTa ixeivov ovSufuog dnoXeineo&ut (ft.Xoveixovou.iS
Tuviu ftev ovv nuQU nuvTa tqv /qovov , iv (o ovvdiiTQtftev
avToVg 6 (iuoiXevg, inQuTTeTO. iv aQyuVg St Tijg ini$t]fiiug
fidXiOTU iv rjfiiQuig ovx oXiyaig ndxoig xai tpiXoitjoiuig

xtov TQifiuXtov uQ/tov ttjv nQog ftaoiXiu evvoiav iniSeiûfie-
•vog , tnena invv&ureTO , otov /uqiv dtpixoixo nQog uvtovzo
xui ei diotTO naQ' uvtov Ttvog. fiuoiXevg Si rjxeiv ftev t-
tpuoxe T?jg eig uvtov tpiXiag ivexu. ov yuQ av elij tl (HXtiov
xui ototpQOvioieQOv uv&Qtonoig oQdoVg /Qtofiivoig XoyiofioVg

I>tov fitfiuiuv xui dXrj&ij qpiXiav xtiJouo&ul. tneiTu St elye
genu exosculari quodque mirabilius est, si quando una equitarent

:
oporteretque c Triballis quempiam nobiliorein accedere, Crales qui-

dem pro recepto more faciens, ab equo ad salutationem illius de-
scendcbat , imperator autem de equo accedentem salutabat. Quoties
porro regiam Cralis ingrederetur (et ingrediebatur paeue quotidie:
non euim manere in tentorio illum sinebat, quavis etiam iucuuda
occupatione illius coliocutionem iucundiorem ducens ,) cxtra portain
adolescentulos nobiles bonorarios ei iubebat obviam ire iu atrio ;
autein seniores et qui honoribus fungebantur ipsc post atrium in ,
aditu domus se obviani ferens salutabat aut etiam ad locum ubi : ,
ab equo descenderet , proccdebat. Nou minus eum Cralacna bouo-

rabat, enixe contendens , ne quid a marito vinceretur. Atque bacc
tamdiu ficbant quamdiu apud eos imperator cominorabatur. Cum
,
autem primis ab adventu diebus iisque non paucis Triballorum

princeps compotando et amice propiuaudo suam erga ilhiin pto-
pensionem satis declarasset ,
quaesivit taudem , qua gratia venisset,
et quid ab se peteret. Respondit, amicitiae causa vcnisse, qua vcia
et constanti apud homiucs rccte senlicntcsnihil sil praestabilius.
Deinde , si modo vclil et possit, cupere sc eius auxiliis ad redi-
HlSTORlARUM III. 43. 2 63
fiovloiTO xui Svvuno xai (iorj&eiug nuo' aviov TV/e lv , a>WA.C i34a
inave\&etv nQog ir]v oixeiav. oteod-ai Ss ftrjS' avibv dyvo-

etv tu avTM GVfifiePqxOTU iv ivviu fiuXioiu fitjoiv rjSrj tov
c
nuou Pcofiuioig noXi/iov xexivrj/iivov oncog ts qp&ovrj&eirj ,
5nuou tcov OftoqpvXcov fitjSsv r^Stxtjxcbg, xui cbg XLvrfteirj nuQ'
ixeivcov noXeftog dxrjovxiog , xui tu xeXevTuiu tuvtu Sij , cbg

nQoSo&eirj nuQU icbv ovvovicov nQog iovg noXe/iiovg dno-
otuvicov. ei Ss /ir) fiovXono fiorj&elv , dnayoQeveiv (puveQcbg,
cboT uvtov Siaoxsxpuusvov , o , ti uv Soxoirj fiiXrtov uvicg
iois xai xolg ovvovoi nQaiieiv. firj &uvj.iu%eiv <5s, tog , eiys P. 493
Svvano ftotjd-eiv , eiQtjxeL. ov yd.Q dSvvaftiuv uviov xuie-y. 397

yvcoxcbg toiuvtu qpuvui, dXX' eiScbg , cog nuoiv dvd-Qconoig rj
ftsv (iovXtjoig bftoicog in' £§ovoiu xsliul , to Svvuod-ui Ss ovx-

in. svlots yuQ xui uvioi oi fisydXa Soxovvisg Su>ao&ut
i5vno tlvcov xcoXvftuicov xrjv tov nQunelv , o fiovXoviut, Sv-
vuftiv dnooieQOvvTat , rj noXefticov uXXcov SvvuicoiiQcov ini-
xetfiivcov , rj uvioi bfioQOig ifrveoL tiol /tiXXovieg inioiQa*
reveiv. Std tovto qpuvut to ei Svvutio' Sixutov avibv /ir)
&OQvfietv , noXXcbv lotovicov sv rw (Sico ov/i(Suiv6itcov. sqa-

nooxe Ss votsqov , i'S,sniirjSsg toluvtu nQog KquXijv siQtjxivat,
cbg, ei /tr) (JovXouo fioqfretv , nQoqpuoecog evnQOocbnov nuQu^
tcov ixeivov Xoycov evnOQoitj , cbois irjv /isv fiotj&stav dnu-
jyOQeveiv ,
/irjxixt Ss xui irjv qpiXiuv ir)v nQng uvtov. iSe-
Stet yuQ , fitj ixnoXe/icod-eirj nQog uviov , ei /iij fiovXono /So-
z5rjdsiv , vofiioag rjStj Siu ir]v dnoivyjav Ttjg inixovQtag sig
tura in imperium suuin adiuvari. Putare autem nec ipsum latere, ,
quae iam totis novem mensibus post beilum inter Romanos excita-
tura perpessus sit quantoque odio apud gentem suam nulla culpa
,
sua laboret: quomodoque bellum sibi fecerint nec iudixerint et :
qua ratioue ad extremum a militibus suis ad bostes transeuntibus

proditus sit. Si auxiliari nolit, aperte rccuset, ut cum delibera-
rit, quid sibi suisquc potius conducat, id agat. Non dcbcre porro
mirari, quod
dixerit, si possit auxiliari ; non enim quo eum imbe-
cillitatisargueret, ita locutum: sed quia sciat, omnibus mortalibus
cx aequo liberum essc velle posse non item Interdum enim etiam
;
qui videntur potcntia excellere, quibusdam impedimentis potestate

faciendi quae volunt, excluduntur, si aut hostes potentiores urgeaut,
aut quosdam (initimos populos armis appetituri sint idcirco dixisse, ;
si possit, quod mcrito ipsum turbare non debeat, quando huiuscc-

modi uiulta in homiuum vita usu veniant. Narrabat postca , scieu-
tcm ac volcntcm sic locutum ut, si opitulari nollet, suppetiarum:
dcsperaudarum vel ex ipsius vcrbis houcsla sibi iacultas suppcdita-

264 CANTACUZENI
A.C. »34a OQyr)v i%uyeo$dt y.ai sy&Quv. o KQuXtjg ds „y.uXcog snoir]oug,"
UQi]y.ev ,,co fiuotXev , rov Xbyov dtaoucprjoag' vni&QUTTe yuQ
ovy. bXiyov y.ul i&OQvêt xrjv 6/uvoiuv, tog uyvocbv rtjv iuoi
nuoovouv bvvu/xtv oib/xevov toiuvtu Xiyetg. ineior) ds tcov
toiovtcov dnijXXuûg vnovotcov , i]d'rj oot tt/v yvoj/tt]V y.al «i/-5
xog noirjoco cpuveQuv , cbg dvvu/tiv ts syco /xuXiotu uqxov-
Couv nQog TOvg noXe/tovvTug oot , xui tjSicog uv intxovQoitjV
eiye (SovXet y.ui avxbg." dnoxQtva/xivov Ss xov ftuotXicog ,
cog Ttjg /isv cptXiug svexu y.ui Ttjg nQO&v/xiag Trt g neî uv-
rbv noXXixg uv eideirj yuQixug , uyvooirj ds nQog b , ti cpiQst \o
%b ei fiovXono y.ui avxog' /tto&bv Trjg ov/x/tuyiug 6 Kqu-

Xr/g Tug dnb XQiOTOvnbXscog nQog Trt v soniQuv unuoug nb-
c
Xetg Pco/iuiotg vnrjxbovg rpei , ei ds tovto inuy&sg boxoi/] ,
rug yovv unb QsaouXovixrjg. ov yuQ in ovdevi xiQoet yQij-

fxuTU ts dvuXcbaovat nQog tov nbXe/tov vnsQ uvtov toouv-i^
c
tu xui btuxtvbvvevoovot nQog nuaav tijv Pco/tuicov r)ye/to-
viuv } oig ovd' vnsQ ocpcov uvtcov noTS iToX/tt]Ouv noXe/xov
uQuodut tooovtov , coots nQog Oof/.y.rjV i] y.ui nsQuniQco nQO-
sX&etv. oiso&at bs uqiotu ts y.ui XvatTsXioTUTU uvtco fiov-
D Xeveo&ut. ei yuQ c&v ovx eoTt xvQtog dnoayb/tevog , 0^20
£Uvt(~> xui Tolg ovvovot /ibvov, dXXu y.ui nutoi /teyuXtjV cbcpi-
Xetuv nOQtouiTO , xui nQOoiTi rot)<j noXe/ttcoTUTOvg btucp&ei-

Qug , tcov imXointov nbXetov xvQtog xuTUOTuiq, dyunav nooa-
10, ctyyoiy P. 16. JiaziytfuysvOLocfi, P.
ret , amicitiae: metuebat siquiclem , ne hostile in se odi-

non etiam
nm adiuvare nollet , ratus, Cantacuzenum spe auxilii
susciperet, si
lapsum, iratum sibi et inimicum esse. Crales vero, Bene factum ,

inquit, cum verbum tuuin exposuisti haud enim modice terrebar :
ac perturbabar , curn existimarem te ignoiantcm, quantum possem

ita loqui. Et quia talem mihi suspicionem ademisti , ego nunc te
vicissim sensum meum non celabo. Virium adversus hostes tuos
habeo plus satis , teque, si ipse vis, adiuvabo libenter. Subiiciente _
imperatore , se amicitiae et promptae voluntatis ergo maguam illi

habere gratiam; nescire autem , quid illud sibi vclit, si ipse vis;
Crales praemium societalis omnes Komauorum urbes a Christopoli
usque in occideutem poscit. Si hoc nimium et intolerabile videa--
tur, certe quidem a Thessalonica. JNon enim pecuniam tam gran-
dem in belium pro ipso nulla spe lucri impensuros , totique inipe-
rio Romano cum discriniine se opposituros, qui nec pro se ipsis
iinquam ad Thraciara aut ultra armali procedere ausi fiierint. Et
arbitrari optimum atque utilissimum hoc csse consilium. Si eniiu
illis urbibus , quaium dominus uou sit, dimissis uou sibi et cmt- ,
ciUii solum, sed et libeiij magnuin cniolumcntuni conipararc ct iu-

IIISTORIARUM III. 43. 2 6f)
ijxov xui /ir) niga tov xatgov xai tov /lergiov qp

i\ov e ixe tv. A..C.i3\i
6 fiuoi\ei>g dh „6g&tdg" eine ,,7i£o* tou xigdovg xrjg ov/i-
/tuyiug xui tcov novcov xai tcov ngog t6v noXe/tov dvukco-
/turcov i/.oyioco. ovdeig yug ev cpgotcov , ei /trj tivu ngoTe-
5gov ix tcov ngurrouivcov cocpiXetuv ovvogcorj , xonTeofrat xui
Tu/.uincogetv e/.oiT* uv excov. ov d- ei /thv ovdeuiuv i/toi (lov-
Xet yugtv xaxuSeivat , loyov uv eyot /uo&6v Trjg ov/t/tayiug

dnuuelv , ov ei nugdoyco/iut avTog, ovdeuiuv etoo/tut ootP. 4g4
Trjg inixovgiug yugtv. ovdh ydg 6 dgyvgico tl nagd tov
toi^coiov/tevog yugtv uv eideirj tco ntnguoxovxt tov nagaoyi-
oSut. ei dh cpiXiug /tdvrjg evexu xui Ttjg ngenovorjg dvvdoTrj

cpuoTi/tiag eXoto ngoiy.u fiorftetv , ngcorov /thv tu ngoorjxov-
tu fiovlevorj negi oeavrov , ov /aodov evexa , bneg ndoyov-
otv ot noXloi xai tpuv/.ot tcov uv&gconcov , u"/.).u cptliag xui
i5 ptLOTi/uug orguxevo/tevog' enetra xai cov trjTetg i'S,ioTut
n/.eico eyetv /utu nol/.ov tov negtovTOg. ei yug i/th , tov
c
ugôvxu Pco/taicov ,
yvrjotov XTtjorj qpiXov , ov tcov ix Xgt-
GTOvno/.eco; /tovov xai QeooaXovixrjg uygt Ttjg ofjg rjye/toviug B
ogcov no/.ecov , uXXu xui vrjocov xui BvZ,uvti'ov xui xrjg aX-
20 .rj; Ogrrxrjg eyetv iîoTut xrjv dgyrjv xotvd yug ot oocpoi cpa-
ot tu cpiXcov • xai ov/t$r\oeTui oot /utu Ttjg dno xtov egycov
qu.OTi/iiug xui /tetZco xui &av/iuotcoTeguv Trjv tocpiXetav
xugnovo&ut. ei /ihv ovv i/toi net&o/tevog xui nuoav vneg-Y.ZgS
8. nctQciayoucu P. et M. 10. ncwi-^ta^cu P.
snpcr infensissiniis hostihus snis perditis, rcliqtiarum potens evadere

queat, contentum hoc esse debcre , ucc ultra, quaru opportunum est
et mcdiocritas poslulat, laborutc. iiecte , inquit imperator, de lucro
e.\ societate et opcra et sumptibus in belium ratiociuaris. Nemo
quippe cordatus, uisi piius commodum aliquod e faciendis eluxerit,
non gravate defatigari ct acrumnas perpeti velit. Tu vero si mihi
gratilirati non vis , non iniuria opis tuae mercedem postulcs quam
;
«i dem, uuilam tibi meriti gratiam debuero. INec eniin qui argcuto
quippiain ab aliquo emerit, venditori gtatias agit. Siu ob solam
amicitiam et, ut niagno principi pulchrum est, houoris studio gratis
mihi opiltilaberc , ptimiim quidein de te ipso , ut decet, nicrebere:
qui Don quaesttts, ttL i-uobile vulgus , sed amicitiae ct gloriae cau-
sa militcs; deinde multo plura quain desideras, habcrc liccbit. Si
,
enim nie, Komauoruni priacipem, germanum aniictun habtteris , non

solum iirhium a Christopoli et Thessalonica us(|iic ad Gnes tuos, sed
ct iustilaruin et Byzantii et rcliquae Thraciae imperium habere po-
tcris , i|tiaudoqi;idein amicorum , ut aiunt sapieutes , omnia sunt
comnimiia: ac praeter factorum decof maior atque insignior utili-
tatis 1'ructu» ad te coufluet. Si itaque, missa cupiditate hac illi-
2 66 CANTACUZENI
A.C. i34a^cov fttxQoXoyiav nQotxa ftorj&rjoeig aavtto xb xui
, , fjfttv
nQOorjxovTU ftovXevarj. ei $' uqu ovTtog eyvcoxug , toj ov-

<J«w' rrj) tqotiU) exiQto (iorj&rjooov , ft ûq otm xaxunQoSotrj-
l
fxev zug Pcofiai'cov noXeig } dXX' rjfttv ye qpQuaov q>uve-
Qoog, cog uv nQog eieQov ti xoov XvatTeXetv TQenoo/xe&u So-$
Cxovvrcov , &eov ovvutQOftivov. lo&i yuQ , io&i oucfiog, cog
ov noXXug xui Suvfxuotug , uaneQ etQrjxag uvxog, uXX* ov-
Sefttuv xui Tr)v qpuvXoTUTijv txovTeg ovreg nQOrjoofte&u , ovS'
aXXuS,utfxrjv uv rjdioog avT/jg xr)v ocpeTeQuv xai tcov nutSoov
ocoxrjQtuv. io
D ftd*. '0 fthv ovv KQuXrjg eS,eninXrjxTO fthv Tr)v ToXfiuv tov
gjQOvrjjuuTOg xui tjjv xaQTeQtuv xrjv iv Totg Setvotq' rj/&eTO
l
Sh ovx dvexToog, on (ir) net'&eiv ei/ev. EXivrj dh rj yufxeTr)
nuQOvoa xui Tr)g Siavoiug tov dvd'Qog xuxaaTO/atoftivrj , cog
(iuQecog qpiQOi neî tcov noXeoov dnayoQevatv tov fiuat-iS

rrjv
Xicog ,
jLteTaaTrjauaa tov uvSqu xui Tovg iv TiXei xui fteydXa
Svvufxivovg nuQ' wdrotg nQOaneftxpufxivrj TioouQug ovTug
nQog Totg elxoatv , „cog fxhv iq/ rjfitv iaxtv ," etnev „d(fi-
l
yfiivov nQog r]ftug tov Pcofiuicov fiuotXia ev noutv rj to iv-
avTtov , ovSeig Srjnov&ev dvTCQet. oxenTiov Sh , 6n0TiQ(02O
nQoad-eftivovg, vovv e/ovxa xai XvotTeXovvru So'S,Oftev eXiod-ui
iuvxotg. ei fihv ow eXotfxeSa xuxcog notetv , r) unoxTevoilfxev
P^ >nuvTcog,
r
rj xevutg dnoniftijJOfxev , o qpuoi ,
/eQai, firjSefttug
bcrali , me audies , itt gratuito succurras , quod te et nobis

mihi
dignum est , praestabis. Sin id nulla alia conditione sta-
facere
tuisti, nisi Romanorum civitates tibi prodiderimus , aperte edicito,
ut , Deo nos adiuvante , aliam et cotnmodam rationem ineamus.
Plane enim velim nos non multas et nobiles, quas di-
scias ,
xisti, verum nullam, qttamvis abiectissimam , volentes tradituros

et cum salute illius libenter nostram et filiorum salutcm com-
mutaturos.
44. Crales ad spiritus tam excelsos tantumque iu adversa for-
tttna robur obstnpescere et dolere mirifice, quod nihil impetrasset.
Ilclena autem couitix praesens et cogitationes viri coniectans , nempe
urbes sibi ab imperatore negatas aegre ferre, cum dc seutentia de-
ductura , accersitis quatuor et viginti totius provinciae potentissimis
procertbus, sic eos afFatur. In nostro situm esse arbitrio praesenti _,
Bomanorum imperatori attt beue facere aut male, nemo utiquc inG-
ciabitur. Videutliitn tamcn, utram partem amplexi, prudentiam et
utilitatem sccttti vidcamur. Si igitur malefaccre voluerimus, aut
omnino cum occidemtis , attt vacuis ut aiunt. manibtis dimittemtis
,
nulla cuia attt ope digttati videlicet. Qttod ad cacdctn attinct , ne-
scio num quis atleo crudcli et cUfcruta uatura sit nt hauc ipsam ,
HISTORIARUM III. M. 267
nqovoiag rj intxovqiug uS.tcooavrsg. zo /tsv ovv unoxTsivstv ,A. C. il{*
vvx oiSa el Tiq sig tooovtov unuv&qtoniug rjxsi xai co/tOTrj-
rog , tog avTog ts sXiodut xai Totg uXXoig ov/xôvXsvoai.

nobg yuq tm &etti iy&ioTrjv stvui Ttjv toiuvtijv toX/xuv xui ,
Snaqd nuoiv uv&qconotg oucprj nuqiysTUi xuxiug xui /toy&rj-

c
(tiug unbSsi^tv vnsqfioXijg. to ydq vvv xs ovtu Pco/tuicov
fiuotXiu xai nqiv sig tovto rjxsiv oyrj/xuTog noXXolg nqoTsqov
yqovotg 6/xoicog uqyovra , xui naqd nuvrtov xui ÊXXrjrcov xui
Puqfidqcov nsqtonovSuOTOV ovtu Std Tr)v
uyunco/xsvov xui
lonqooovouv intsixstuv xui ovvsotv xui cpiXoTi/iiuv iv nuoiv B
dyu&oig, vvv tjxovtu nuq ft /tug Stu nquy/xuTCOv /xstuôXtjv ,
nqog Tto /trj nqooTrjvut, xui uvrjxeora Stu&etvui ovx co/tOTrj-
rog xui unuvd-qtoniug fiovov , uXXd xui uoefleiug syxXrj/tu *J-
fttv Stxuicog nsqtuxpui. ov Sr) svexa tcov toiovtcov uvttj ts

i5tyrtoxu xui v/xtv unooyio&ai nuqutvco . to S' unoni/insw
unquxTOv ufiovXiuguv Tig Tt&sirj Xoyit,ofisvog oq&tog. ov
ydq /tovov uyvoiag nsqi tu xuXd xui ucptXoTi/xiug Stxuitog
uv uXoirjfisv nuqu TOig xqivstv t« toiuvtu Ssivotg , oti ov
ins&v/iovv noXXoi tcov Svvuotcov xui noXXd inquy/tUTSvovToC
io(pt'Xov syetv, tovtov syovTsg uvToi xui Svvu/tsvoi tcov uXXcov
fxuXXov Tr)v nuq' uvtov qptXiuv xuqnovodui , sxovTsg ovTSg
l
nqorjxu/is&u Si' uyqotxiuv. uXX' sl' nOTS GVfifiuirj xui Pco- V. 399
fxuicov uqûi, fxsfxvrjfxivog, cog ovSs/xtug imxovqiag rvyoi nuq
velle et aliis suaderc possit Nam ut taceam , tale scelus apud De-
um esse odiosissimum , apud homines quoque universos certum in-
credibilis malitiae et improbitatis argumentum est. Etenim cum qui
nuuc Romanorum imperator est , et priusquam insignia accepit , diu
impcratoris munus gessit; et omnibus tum Graecis, tum barbaris
carum et proptcr eam, qua praeditus est , lenitatem, prudentiam et
omnis honestatis studium certatim expetcndum , et nunc ad nos
rcbus labcfactatis confugientem , non tantum non tueri ac tegere,
sed ctiam importunissime violare , non crudelitatis solum et imma-
nitatis sed impietatis quoque in crimine nos iure posuerit. Quare
,
scelus iiuiusmodi et ipsa fugere statui et ut vos aeque fugiatis ,

moiieo. Re autem infccta cum dimittere, id bonus rerum aestima-
tor amcntiae adscripserit. Non enim solum ut honesti ignorantes
et ab omni cogitatione laudis aversi a peritis iudicibus merito red-
arguemur si, cuius amicitiam multi principes solicite et labo-
,
riose quacsiverunt, liunc ipsi nobiscum habentes , cum possemus

aiile alios eius amicitiam consequi ex quadam rusticitatc volcntcs
,
dcseruerimus. Atqui si quando eum Romanis iura daie contigeiit,

memor, se uulluni hiuc auxilium abstulisse sed quantum in nobis ,
fuit, ctiam hoatibus suis obiectum.. (periudc cuim cst nunc ipsum ,
268 < CANTACUZENI
A.C i34aâJj/ , uXXu Tvye tig r)/iag r]y.ov , xai Totg noXe/tiotg xutu-
7lQOd'od-£l'f] ,
(ovde y<XQ rjTTOV tovtov vvvi TO UnOni/lXpUt Sv-
vutui ,) ufivveiTut dixuicog y.ui xuxcog notr)o£t tu r)/xiT£ga f
uXXcov t£ noXXcov ngocpuo£cov £vnogr)oug uv xai rrjv vvv
ngodooiuv intxaXcov. di u ovSh unoni/xnetv ungux.TOv oi-5
o/tat XvotTeXeiv. X£in£Tut dr) ftorjduv , rj nagaycogr)oavTt
tcov noX^cov , cbv uhov u£v ,
t
rj ngoixu xai Sta cptXoTt/tiav. to
D /ihv ovv tcov noX^cov nuguycoguv uvtov i/ioi /thv rjdiOTOv
y.ai /iuXlotu fiovXoi/irjv uv ixuvog Sh , cog 6gco/i£v , tooov-
%ov uniyet tov Stu rr)v nagovoav Svonguyiuv xuT£nTi]yivat 10
xui Tun£iva xai uveX£v&£gu cpgovuv, cboS^ r]Sicog «V, cbon£g scprj,
Tfjg uvxov xui nuiScov xai nuvxcov tcov gvvovtcov ocoxrjgiug

Tfjg /uug y.ui cpuvXoTUTrjg noX^cog uXXu'E,uito. ot£ toivvv ovTcog
£%£t xui iXwfrigrp nginovru uvSgi xui {iuotXu ngoorjxovTU
ans pr/vuTO, {HXtiov i/toi ts eSo%£ xai v/xiv nctot nugutvco ,i5
jl
ix£tvog u'E,tot nouiv xui nuouv /ttxgoXoyiuv xui uve- ,
P. l\cfiX£v&£giav unoggiipavxag , nuor\ Svvu/i£t fiorj&uv , xui Tr)v

c
Pco/tuicov uvtm r)y£/ioviuv xuTuy.Tuo&at, ov /uy.gav cocpiXîuv
rjyov/tivovg tijv nagu nuvicov rj/iiv £vxX£iuv iao/iivrjv xai to
cpiXov y.Tfjouo&ut xui ov/t/tuyov TOtovTOV, ov noXXoi /thv eni-20
&v/iovoi , Tvyydvovot Sh ovSh dXiyot , xai ov ot eyovTeg av-
roi, uyvort ouvT£g xui tu y£i'gioTU xai uXvotT^XioTUTa fiovX^voa-
/t£vot havTOtg, an£cooavTO exovTeg. tovto dh /tovov nag' uvtov
i3. xtiv P.
inanem dimittere atque hostibus prodere,) non iniuria se ulciscetur

et nobis malum dabit, cum ad alias causas non paucas haec ctiam
proditionis acccsserit. Quocirca si rei uostrae consultum cupimus,
inanem dimittendum non puto. Rcliuquitur ergo adiuvandum aut ,
cedentem urbibus, quas petimus aut gratuito certe ut istuc nobis , ,
honori sit. Si oppidis cederet, id mibi iucundissimum atque opta-

tissimum foret. At ille , quod videmus, tantum abest, ut praesenti
calamitate consternatus, humile qwippiam abiectumque cogitet, ut
libentcr, quemadmodum professus est, etiam filiorum et qui cum
eo sunt omnium salutem cum uno et ignobilissiino oppidulo com-
mutaverit. Quando igitur res ita se habet , et ille homini ingenuo
atque imperatori dccora afiirmavit, praestare mihi visum est et ad
idem vos omnes adhortor, ut quae vult, ei concedamus , omnique
illiberali et sordida cupiditate posita, ad Romanum principatum
acquirendum totis viribus ei studeamus non exiguuin fructum ar- ,
bitrati quam apud oinnes gloriam adipiscemur , cum talem amicum

,
nobis sociumque paraverimus qualcm multi exoptantes , pauci in-

,
veniunt et qualem qni habebant

, nescientes qualem habereut, ra- ,
tionibus suis lougej pessime consulentes, ultro repulerunt Hoc so-

HISTORTARUM III. W. 2 $9
airftv ooxotg fieftuiovafrui , cootS avftfiu/ov rs xui cpiXov Stuk.C i34*
fiiov rjfttv eivui y.ui , ug e/oftev vvvi noXetg uvrot re xui na-
c
Tsotq 01 r)ftireQOi rijg Pco uuicov ucpeXoftevot r/yeftoviug
t , ftrj-
deiiiav ununetv , orav hii rrjg UQ/rjg y.UTuorjj ,

ftrjde noXefiov
5xtvetv neQi uvrcov int/eiQOvvru ucpeXio&at. co y.ui uvrov oi'o-B
fiut ovr&fjoeo&ut Qadicog , dc/.uiov re ov oftov y.ui fj.qd' uvtm

c
xiva uiriuv intcpiQOv }
tog y.urunQoStdoit] tu Pcoftuicov." EXs-
vrj ftev ovv r) KQuXtj yufter)] xotuvru ovvefiovXevev in ix-
y.Xrjotug. xov Ss uvSQog fteru xo nuvouo&ut ixtivrpv Xeyov-
ioouv Totg iv xiXet, rt)v fiovXijv nQOxt&eftivov , xai ei' xtg xv
piXrtov e/et xeXevovTog rolg eiotjfiivoig nQOortdivut, AifieQOg
6 nQcoTcog (iuoiXet avvrv/cov , rcov uXXcov xcov ev xiXei fiu-
Xiaru cov 6 Svvurtorurog y.ui cptXtcog ayuv Stuxetfievog nQog
paoiXia ,
„uXV el fisv uieXrj rtva" elnev „r) nQog evSo'§i'uvC
iSoXtya ovvxeivovxu rr\ TqiûXcov uQ/fi t) or) yuftSTt) KquXui-
va irp&iyûTO , el/ev uv xig nQoart&ivui rd ivSiovru. vvv
()' eig tooovtov rjxei xui (pQOVtjoecog xui svfiovXtug , cog fir)r8
xov uyuv ovvexcoTUTOV Soxovvru eivui ,

fttjre tov svvovoxutov
t)fdv fieXrico xul XvaLTsXiaT£Qa Svvrjafodui nor£ ôvXsvos-
zoo&ai. bfrsv avTog ts ninstoftai xai ooi nuQutvco, ftrjSev ns-
quitsqco noXvnQuyftovelv, uXV svSo^tug nQOcpuatv Xoytoufisvov
rjfitv sivui xt)v ftuotXicog iv&uSs ucpt$iv , nQod-v/ucog porjd-ttv."
xoiuvxu fisv xai AtfisQog slnsv tog iv {JQu/et. ol 6' uXXot
nuvxsg ovSsv nQoai&svro xotg stQrjfiivoig , uXX' tog xaXtog
ii. to ante $£}.tiov add. P. 19. vfilv P.
lum ab eo petendum ut se in ojnni vita amicum et socium nobis

,
fore, et quas nunc urbes sive per nos sive per palres nostros a ,
Romanorum principatu divulsas teuemus, earum nullam repetitu-

rum, quando in imperium vencrit nec bellum ea gratia moturum, ,
sacrameuto confinnet. Quam conditiouem ut iustam , ncc quasi ,
idcirco rem publicam Bomanam prodat , maculae futuram, non illi-

beuter accepturum confido. Talis fuit Helenae Cralaenae in con-
ventu senteutia. Quae ut conticuit, et maritus principibus dicendi
copiam fecit addendique, si cui melius aliquid in meutem veniret,
Libcrus, procerum longe potentissimus qui primus imperatori oc- ,
currerat eumque unice diligebat: Si Cralaena uxor tua , inquit

non satis aut ad gloriam principatus Triballici parum pcrtinentia
profata esset , liceret cuipiam quod deesset supplcre. Nunc tanta
incst in eius oratione intelligcutia et consilii bouitas ut nec multo ,
inteltigentissimus meliora , ncc benevoleutissimus utiiiora nobis sua-

dere possit. Quare et ego idem cum ea sentio tequc hortor , uti
amplius ne laborcs , sed hunc imperatoris ad nos advontum claris-
simi nomiuis materiain ducentes , alacriter ei succurramus. Haec
270 CANTACUZENl
A.C. i3\i eyovotv §ne\pt](pi"ovTO. KQuXrjg Ss xui avtog noXXdg to(toX6~
H yei yaqtxag tjj yvvutxi , oxi nQoar)xovrd re avvtj) , uQyi)v (te-
yuXrjv neQi(le(l\r}nh><fi , y.ui noXXijv oloovra rr)v evxXetav xui

ipovXevouro xai eneiae , xui rr)v (tovXqv ixvQov xui aviog.
iv Soto Se rotuvtu KQuXrjg re xai r) yvvi] xui 01 iv riXei5
l
neî (luoiXitog ifiovXevovto , 0001 P(o(tai'(ov (luaiXeZ naQtjoav
V. $00 ovven6f.tevoi , detoavteg, (ti) Stu tr)v ixetvov evotuotv vno
TQt(iuXtov ti neQt uvtOvg xuxovQyrj&rj , nQoaeX&ovteg iSiovto
(JuotXitog , nQOorjxovta trjj xuiqm notetv xui (tr) oojoSqu v-
nso ttav (tr) Xiav iviatuo&ut- nQoarjxovttav , uXXd nQog rr)v 10
u%i'toaiv ivdovvui totg (tuQpuQOig , (ti) dtd tuvtu i'S,ay$svteg
nQog 3Qyr)v uvrjxeoru diu&tovtui avtovg xaxd. 6 de uvtotg
Sotfxv xui (iXooovQOV ivtdtov urptotua&ut ixiXeve xui (tr)
p. 4g<7 xoi uvta av(u(lovXeveiv , a noXXrjv X^tovtt re oioet rijv dSo-

%tav xai (terd reXevrrjv. ov yuQ uv xuranQoSottj xrjv uq-iS
c
yr)v P(0(iui(ov , ovSs ÛQâQOtg uvd-Qtonoig sxcov etvui iyyjt-
qtoui, ei xui (tei%oot> noXXtTi xui SeivoriQOig neQteyotro
xuxotg, uXX' ovtco neî uvtrjg ivatr)oetut. xui tb dtxutov
avtr) tpvXd'S,ei , (ooneQ uv ei avtoxQattoQ (hv uvtrjg xui
nuauv vqj' euvtw nenotr](tivog , nQog TQt(iaXovg rj Mvoovgio
t} tivag ttov 6(iOQtov (tuQ($uQ(ov dtuXiyoito neQi onovdcov.
01 (tev ovv avtixa nQog ro uvatrjQov tijg unoxQtaetog evSov-
xeg, vneycoQOvv.
11. l(>ydao)vrai M. mg. pro dtd&wvrai.
breviter Liberus, quae cuncti , nihil adiicientes, ut cx vero clicta

approbarunt. Crales quoque coniugi gratias agere, quod sibi , ufc
magno principi, gloriosissima et excogitasset et suasisset, consilium-
que etiam ipse ratum habuit. At euim Crale, uxore et dynastis
hunc in moclum de imperatore consultantibus , quotquot cum co Ro-
mani advenerant , anxii, ne propter iilius in recusando constantiara
a Triballis malo mactarentur, adeuntes rogabant, ut tempori servi-
viret et quae tanti momenti non essent , ea ne tam praefracte ab-
nueret, postulataque barbarorum explerct ne alioqui ira suc- :
censi, in eos acerbe saevirent. Ille torvum ac truculentum intu-

itus , facessere cum istoc consillo iubet , quod vivo mortuoque
magnum dedecus turpitudinemque alTcrrct. NoIIe enim imperiura
Romanum prodere, nec barbaris hominibus manus dare ultro in
quamvis longe maioribus ac dirioribus malis premeretur verum ;
ita pro eo pugnaturum et eius iura custoditurum , velut si eo

toto sibi subiecto ipse plenam ac summam statuendi auctoritatem
,
habcns, cum Triballis , Moesis aut aliis vicinorura barbarorum de

focdere ageret. Illi severitate responsionis pcrcussi , statim se
«ubduxerunt.
HISTORIARUM III. 45. 27 I
/ts. '0 KQukrjg 61 ix Ttjg fiovkijg tiqo; fiaoiksa sna- A.C. 1342
vtjxcov „vevixtjxag" etnev vno/ietSitJov „00 fiuotksv, xai ndvTug B
snetoag, nokkdov /Qrj/IUTCOV xai nokecov /teydkcov Ttjv or)v rj-
yeioS-ai rptkiuv nooTt/iOTsgav. bfrev xai ndvrug Totg xtjg otjg
5rptkiug 8r\oag dnrjyuysg deo/toTg , xai ndvTeg cooneg i$ svogC

ovv&rjfxuTog xui /grj/iuTa dvukovv xui ndvxa novov vnsg
oov ngo&v/tcog siko/ts&a vrpioTuo&ut. TOtyugovv oh /tsv /gs-
cov t« xutu yvco/trjv eniTUTTSiv , rj/iug ds xd iniTsruy/tsva
nQUTTSiv nuorj ngo&v/tia xui onovStj." rj$iov ts, coonsg iftov-
toksvouTO utiu yvvutxog xui tcov ev Tskei , OQXovg nagao/s-
o&ut, tov ts ov/i/xu/ov xui rptkov fiefiutov Siu ftiov navrog
uvTOtg /tsvsTv xai tuv /irjde/tiuv tcov vvvi xuTS/o/iivcov nb-
l
kecov vn' uvtov, ug uvTog Te xai nurrjg^ xov ts Pco/iuicov (iu-
y
ou.scov ngog dkkrjkovg noki/iov xsxtvrj/tivov xai votsqov Av-
i^dgovixov tov viov puotkscog stl negtovrog , avTog s/si drpe-
ko/ievog , dnunrjoetv xutuotuvtu ngog Ttjv dg/rjv, cog ngoo-D
rjxovoug roTg 'Pco/tuicov ftuoiksvotv. 6 fiuoiksvg 6s ngog
/tsv to nsnsTo&ut, ngoTxu xui cptkoTt/iiug /tovrjg svsxa xai
(pikiag trjg eig uvtov intxovgeTv srpuoxsv, ovx avTto /tovov
zodkkot, xai yvvutxi xui ToTg iv Tskst nokkug /ugirug 6/tokoyeTv,
cog xf/ijrpto xotvij xd TOtavTa eko/tsvotg. ntgi ys /ir]v tcov oq-
xcov j ovg ditovoiv ini T(jj /tr) nugsvo/ksTv vnsg tcov a/Qt
vvvi xuTS/o/isvcov vn' ixsivcov nokecov nuguo/ioSut xuTa-
ctuvtu ini xfjg dg/rjg, ptdktOTU notrjoeiv Tt)v yvco/irjv rpuvs- .
»4- noirjoei P.
45. Crales e consilio redicns Vicisti , inquit, imperator, ac

,
iiolm persuasisti ut amicitiam tuam grandi pecuniae et ampiis ur-

,
bibus anteponendam censeamus. Itaque omnes quasi quibusdam

vinculis tibi adstrictos trahis, et quasi de compacto sumptum facere
et quemvis tua causa laborem hilariter perferre constituiraus. Pro-
indc tu quae lubet impera nos imperata studiosissime libentissi-
;
meque conficiemus. Rogabat item , ut quemadmodum in concilio

esset visum, sacramento perpetuam ac stabilem cum ipsis societatem
araicitianique sanciret et nullam urbittm, quas nttnc ipse possideret
quasque ipse paterque , Romanis imperatoribus iuter se belligeran-
tibus et postea Andronico iuniore adhttc spirante, ipse abstulisset
adepto imperio, tamquara Romanorura imperatorum propriam repe-
titnriim. Itnperator, quod gratis , ductique honoris et amicitiae de-
sidcrio sibi opem ferre decrevissent, non ei solum , scd et uxori
priiicipibusqiie multas se gratias agere testatus est , ut qui communi
calrulo ita vellent. De iuramento autcm quod postularvnt, nempe
cum in imperium veuisset, de occupatis urbibus nullum negotium
27 ^ CANTACUZENI
A.C.i342(3«v- si ftev yuQ en vvv vnb 'Pcofiuioig t)oov v.ai cSiaooJteiv
eavtag i]ovvuvto, ovv. uv ovt5' uvTog nQOrjv.aro f
thaneo ovds
P. 498^05 uXXug , uXX' eiXero uv fiuXXov tzqotsqov dnod-uveiv , n
dyevveg ti y.ui dveXev&eQOv dvuoyeo&ai. ei d' eTeai noiae-
c
qov, al fiev nXeiootv , al d' sXuttogi, flrxoiXecov 1'tl tcov Poi-5
V. 401 ftuitov neQiovTcov, rumug ucpeXoftevoi eyeie uv\oi, ovd' uvtco
tivu fief.ixpLV ro nQOeod-ai rug xuTeyouirag enuydyoi. xui
avve&eTO OQv.ovg ncxQaoyeodat ' exetvo ftevTOt, ecpuov.e ,
yor)
oy.onetv, cog av ftev 1) y.ai al onovdui, uv-
eiQijvij u~lugco"Colto
rcov fir) nuQaonovdovvTOJv. uvTog yuQ navri TQonco Trjorjaeiio

TOvg cjQxovg , ovg OfioaeTUt , ovo' vneQ rijg ycooag v.ai tcov
noXecov, ui nQoreQov vno 'Pcoftuioig tûv, ovdhv nuQevoyXrj-
aet xui avrog. ei d' avroi nQog noXeftoy nQoreQOt ytoorj-
^govolv udixovvreg xui nuQuanovdovireg , otix iy.eivcov fiovcov ,
vneQ d)v 01 b\iy.oi, ovx ucpeêTui , ei dvvairo,uXXd y.ai Tagi5

uvco&ev vnrjxoovg TQifiuXocg nuQuarrjoeTUL , dv e't,fj, coaneQ
y.ai avToi rug "Bcoftuttav ndaug, ei bvvufttg nQog rijv OQfiijv
nuQeirj. KQuXijg de v.ai 0001 nuQijouv tcov TqiûXcov e$e-

tcXijttovto ze xui diu davftuTog tjyov (SuotXeu , otl ovdhv d-
yevvhg ovdh nenXuofievov Siu rdg neQioyovaug rvyug, uXXuia
tiuvtu dXrj&tog v.ai cog eiye diuvoiug dnecpfreyyero. -fj fthv
ovv ovftftayiu tovtov eiye rbv TQOnov. oqxol d'h ijouv 01 eni
TOvxoig , tboTe fiaoiXea KavTuxov^rjvov xai KquXijv cpiXovg
exhibiturum*, quid senliat, apertissime ostensurum. Si etiamnura.

sub Romanis esscnt scscque tueri possent, non se illas , quomodo
nec alias neglectuium scd moriturum prius, quam imbelle aliquid
:
parumque ingenuum commissurum. Quia vero alias multis., alias

pa«cioribus abhinc annis, Romanis imperatoribus adhuc supcrstitibus,
ablatas tenercnt, ncc se repreheusionem incursurum, si tarmliu vi-
surpatas dimiscrit. Et pactus est iuraturum: videndum ipsis, ut
pacem ac foedus sancte tueantur; se omni ratione iurata piacstitu-
rum , nec pro rcgionc et oppidis, quae Romanis antea paruissent
molestiam eis crcaturum. Si priores per iniquitatem atque pcriu-
rium arma ceperiut, non solum illis , quarum causa iurarit , reci-
piendis , si poterit, non tcmperaturum: sed ctiam iam olim Tri-
ballorum peculiarcs , si quiverit, subacturum, sicut et ipsi Romano-
rum omnes subigerent, si voluntati vires responderent. Cralcs et
qui aderant Triballi admirari et obstupcsccre imperatorcm qui ,
quamquam exul et miser, nihil taraen timidum neque fictum sed ,
sincere omnia et ex animo locutus esset. Ac de societatc quidem

actum est isto modo in has autem conditioucs iuratum. Ut impe-
:
rator Cantacuzenus et Crales amici ac socii cssent in omne teni-

pus , neuterque alterius- provinciam infcstaret ullis artibua aut ma-
HISTORIAIUJM III. 45. 273
tivut Stu fitov xui ov/tfid/ovg, xui /trjSeva Tr)v dXXrjXcov xce-A.C. 1342
xovv ftrjie Te/rrj , fi/jie ftrj/avfj ftrjSe/ag, uXXd fiaotXea /tev C
c
tov KaviaxovCrjvov, citv KQuXrjg yeyove xvQtog noXecov jP&>-
ftuiotg vnrjxooiv, rj nuqu nuiQog nuQuXufitov, rj aviOg uQnd*
5oag eit neoiovTOg {iuoiXecog AvSqov/xov, ftrjSeftiuv ftrjie dnut<-
Tetv, firjie noXeftov tivu xivetv negi avicov Tug Se entXoinovg,
c
ooui vvv ert vno Tr]v Pco/iuicov TeXovotv ^ye/tovtav, e/etv
avTOV xui ftrjSe/tiuv drpuioetGût KquXijv fnjie Te/vrj, ftijie
uXXd av/tftu/etv ftovov (iuoiXet eni t<o tuv-
ftrj/uvfj firjSe/au,
\oxag xuTuSovXovo&at. xui hout ftev avicav rj onXotg dXcootv
rj o/xoXoyia nQOo/toorjoovot nuQOviOg (iuoiXetog , Tuviug e/etv
fiuotXeu xui TQtftuXovg dStxetv ftrjSev ' uv S' dnoviog ftaot-

Xetog , rj uvxog KQuXrjg rj onXotg rj 6/toXoyi'a rj /QrjftuotU
TOvg xuTOtxovvTug SturpfreiQug , rj tcov vn uvtov Svvutcov
c
i$ug noXtv nuQUOTtjoeTui tcov Pcoftutoig vnrjxocov , xui tuv-
Trjv eivui fiuotXetog xui unoStSovut unutrovvTt , ftrjSev no-
XvnQuy/tovovvTuq, uvtov Se KquX^jv noXiftiov eivui "Avxrj
re tjj ûatXiSt xui rro vlw ^lcodvvrj iw fiuotXet xui onevSe-
ofrut ftrjSenoie , uXXd xuxovv xaid to Svvutov fiorj&ovvTu
2oKuvTUX0vUt]vo) t(7) (iuoiXet , Toonw onouo UV SvVUlTO lO/VQO'
tut(i). xuTUGTUVxog Se xui Kuviaxovtrjvov ftuotXecoq ini irjq
dQ/rjg, KquXji 0vf.if.1a/etv xutu to Svvutov , av Ttg entr] in

uvtov, xui noXifttov rjyeto&ut tov avxijj entoTQUTevoovra.
yevo/tevov Sh xui neQi XQeXrj iov TqiûXov Xoyov vx oXiyov, P, 4gg
22. inioitj M.
cliinis: sed Cantacuzenus urhium Romanarum quarum Crales esset ,
dorninus, sive cas a patre accepisset , sive ipse eas \uclronico iinpe-
ratore vivente sub se redegisset nullam neque reposceret
, neque ,
ob eas ullum bellum inlentaret: reliquae vero , quae nuuc etiani

sub Romano imperio censerentur , Cantacuzeni essent nuliamque
Crales ullis artibus machinisve adimeretj sed imperatorem ad eas
subiiciendas iuvaret tautummodo. Et quotquot quidem aut armis
caperentur, aut ex pacto se dederent imperatori praesenti has im- ,
perator haberet Triballi nihil iniuriarum facerent.

: Sin absente
imperatore , aut ipse Crales vel armis vel deditione vel pecunia in-
colis corruptis, aut dynastarum ei subiectorum aliquis urbem Ro-
manam subegisset , haec qtioque imperatoris esset et reposcenti ni-
hil causando redderetur. Item ut ipse Crales Annae imperatrici efc
loanni, eius filio, imperatori, hostis esset, nec uuquam foedus cunl
illis feriret: sed incommodaret pro viribus, Cantacuzenum imperato-
rem adiutans quam posset streuuissime. Compos autem imperii Can-
tacuzenus, Cralem sua potentia tueietur, si qui» eum invaderet, *c
Canlacuzenus II. 18
274 CANTACUZENI
A.C. i34a x«« KQaXrj fisv avzov uvTinoiovfisvov dtd to ofiocpvXov , (la-
oiXscog ds cog sxi 'AvSqovixov neQiovTog tov fiuoiXscog avTOfio-

Xrjosiev ioyvQiQoftsvov, xai vvv ov fiovov vnb ti)v 'Pcofxafcov
TsXoirj fjyeftovfuv , uXXd xui iSicog avuo nQOoycoQfjooi. y.ui
eloiTO TTQUTTSIV TCt UVTOV ', TTQOOSTl Sl XUl OQXOVg VnoSetXVVV-5
zog, oY cov ovvs&sto XQslrig SovXeveiv KuvTuxovtyvM xco
puoilel, srzei Sixaia sSbxei Xiyeiv , ovvs&sto xai KQuXrjg

xui nQooeyQdcpeTO xui uvTog Totg oQxotg. 01 fisv ovv oqxoi
B ovTcog syQucpovro. sSst Ss xui tov uQ/tenioxonov tcov Tqi-
fiuXcov nuQelvui , ag yevrjoofisvcov sn' uvtov tcov oqxcov. xui\o

ftSTanefixpufihov tov KquXij, nuQrjv xui uvTog ovx iv ftaxQco.
inei Ss naQrjv sv Ttj oixia KquXij , sxstvog fisv u/ql tov fis-
oov nQOsXdcov Tfjg uvXijg, sneXufitTO ts tcov yaXivcov tov in-
nov, co coyeiTO 6 uQ/isnioxonog, xui nQofjyuyev d/Qi ov eico-
V. l\oi$ei unofiutvsiv, snsiTa nQooayoQsvoug, evXoyetro nuQ' sxst-\5
vov. (iaotXsa Ss ovx eiuoe tcov oixrjftuTCOv nQoeX&etv, clXXd
c
xutu to Pcofiuicov fiaoiXscov sdog vnrjvTU ts svSov tov oi-
xijfiuTog xai nQooayoQevoug svXoyetTO xui uvTog. fteXXbvTcov
Ss ijSrj eig Tr)v vozeQaiav Sfivveiv Tovg OQxovg , nifi\pug o
XQsXrjg nQog KquXijv , nioTSig tjTSi, cog uvTog xs SovXevocovio
avd-ig xai MeXevixov nuQuScoocov. XQsXijg yuQ fiuXtoTU fisv
CijfiovXsTO fiaoiXsa to> Kavraxovîjvbv xrjv^Pcoftuicov sysiv uq-
i3. r« add. M.
pro hoste duceret, qui in eum expeditioncm pararet. Mnlta etiam

verba facta de Chrelc Triballo quem cum Crales sibi vindicaret
:
propter communionem gentis, imperator, quod adhuc vivente impc-

ratore Andronico transfugisse ad Romanos afiirmaret et in praesens ,
non solum sub imperio Romano adnumcraretur , sed etiam sibi pe-
culiarem se addixisset; et insuper iuramentum proferrct, quo Chre-
lcs Cantacuzeuo fidem obedicntiamque suam obligasset, quoniam iu-
sta dicere videbatur, Crales annuit et iuramento subscripsit. Cum
his igitur conditionibns regum sacramenta conscripta sunt. Ceterum
et archiepiscopum Triballorum adesse oportebat, in cuius pracsentia
iuraretur. Is a Crale evocatus , mox affuit cui ad mcdium atrii :
procedens obviam Crales, frenum equi, quo vehebatur, apprehendit

et ad locum , quo descendere sotcbat perduxit. Quem dcinde sa-
,
lutans fausta ab eodem comprecatione lustratus est.

, Cantacuzenus
ex aedibus prodire non cst permissus, sed pro imperatorum Roma-
norum consuetudine intra acdes occurrens et salutans, similiter bonis
precibus ab eo dignatus est. Cum reges postcro die sacramcnta di-
cturi essent, Chreles ad Cralem mittens, fidcm petit, ufc ad cius au-
ctowtatem rediturus Melenicumque traditurus. Chreles enim, tamctsi
Cantacuzenum Romano potiri impcrio ct ci subesse mirabiliter cu-
HISTORIARUM III. 45. a 7^
yr)v xui vn' exeivov uysofrui' StuxivSvveveiv Ss ovx TjdeXevA.C. i34»
vneQ exeivov. enei Se ovftfiairj t« xutu rvvatxoxuoTQOv neQi
flaoiXea xai ucpixono eig TQtftuXovg, vo/tioug vno KquXij
c
fiiatofievov tTSQOJV ts Ttrcov Pcoftuiotg nQOorjxovTcov uvayxrj
^nuouycoQrjoeiv xui exetvov nuouScooetv , (fiSei yuQ ov niQi
eXuTTOvog Ti&eftevov K-QaXrjv Tr)v uvtov unooTaoiav,) xai Sei-
oag, jLirj xai avTog ex Ttjg eig (SuotXeu nuQanoXrjTui (fiXiug ,
eoxsxpuTO , ei Svvuito MeXevixov xuTuoyeZv , lv' uvujj nQog

KquXijv uqxovou naQaiTrjOtg eiij Ttjg unooTUoiug nuQuSovTi.^
loivviScov Se , cog onXoig fisv ovx uv eirj dXcoTog Sia Trjv uyuv
(pvoixrjv ts xui xaTeoxevuoftevrjv oyvQOTijTU, oixov Se evSeia
ftaXXov , nQWTU fiev excoXvoe otvov eioxo/m%eiv , enevra Se
inexetTO xui cpuvsQcog noXeucov. jlouvrjg Se xai rj neî av-
tov (fQOVQU oQWVTeg , cog ovx uvrioyrjoovoi nQog Trjv noXtOQ-
\^xiav Siu oitov unOQiuv , ( fiuotXeZ yuQ Sia t« ovftftsfirjxoTa
fiorj&eZv ovx evrjv,) ov/tfiav Se ti xai ereQOv neî uvTOvg, nu-
qsSoouv tvjv noXtv XqsXij. b Se nQog KouXrjv ne/iipug , Ste-
XeyeTO neoi ovfifiaoecov xui nQOoeycooei (puveocoq. KQuXrjq
fiev ovv vneQ/jo&fj Totg ysyevrjfievoig xui boxovg naoeiyeTO
loavTixa XQeXrj xai vnenoteZvo. fiaotXea Se eXvnrjoev ovx 6- P- 5oo
Xiya to ov/ipuv. eig Tr)v voTSQaiav yuQ inei rjxov o/nooov-
xeg TOvg oQxovg xutu Tug ovvd-rjxug, KQuXrjg fiev rj'S,iov Ms-
Xsvixov Te xui XQeXrjv TOtg OQXOig f4eTeyyQu(p?jvui cog nQOorj-
5. Wn P.
piebat, non tamen etiam eius causa obiectare se periculis volebat.

Ut autetn post iila ad Gynaecocastrum gesta imperator ad Triballos
est profectus, opinatus a Crale coactum, tum alia quae cssent Roma-
nortim tum ipsuin quoque illi dediturum, (norat enim, Cralem de-
,
fectiouem suam inique tulisse,) timensque, ne sibi propter couiun-

ctioncm cum imperatore una pereundum esset, considerabat, qua ra-
tione Melenicum occuparct: qua tradita Cralis iram placaret. Sed
cum armis baud expugnabilem cognosceret quod natura et operibus ,
esset munitissima, primum quidcin alimenta importari vetabat; de-

inde aperta vi eam adoricbatur. Asanes et praesidiarii, cernentes
penuria comtneatus obsidiouem diutius sustineri non posse, (impera-
tori namque propter eventa, de quibus diximus, accurrere cum auxi-
lio non liccbat,) et cum alitid practcrca ipsis quiddam coutigissct
Chreli mbcm dedidcrunt. Qui ad Cralem misso oratore, palam ei
sc uUaax.it Quo illc facto supra modum laetattts, statitn ci iuravit
atque in fidem et clientelam suam recepit. Hic casus imperatori non
parum dolttit. Kam postridie, cutn cx condicto iuraturi venissent,
Crales Melenir.nm et Chrclcm ad ittramentum adscribi , ut sibi de-
bitos, contendebat, quod antequam iurarettir, ad se accessissent.
Imperator rcnitcns Cralem iniqtiitatis ac laesi foederis arguebat.
,
276 CANTACUZENI
A. C. 342 xo*t«£ avru)'
1
rcQiv yctQ rovg OQXOvg ysveo&ut nQOosycoQrjouv.
fiuotXsiig dh dvTeXsysv , uStxstv cpdoxcov KquXijv xui nuQU-
onovdstv. e$ otov yctQ eyevovTO ul ovftfiuoeig, detv exuTe-
Qovg oTeQyeiv otg ovve&evTO. ei «T uqu xui [utqiu tivu e9e-
Xot dStxetv , XQeXrjv [tev eyetv, bftocpvXov re ovra xai 6Xiyco5
l
nQOTeQOv avTOfioXrjouvra Pcofiuiotg , MsXsvixov de iuv , e£
ercov rjSrj naXatcov vnrjxoov ovra TOig ^Pcofiuicov {iuotXevoi.
B KQuXrjg 6e ovy eTeQto ecpuoxev , dXX' uvtco yQr)oeo&ut Stut-
rrjTJj neî cov dfxcptofirjTOvoi. rovg ptev yu.Q OQXOvg rovg nSQi
rcov onovScov rij nQOTSQuia ysyQucpd-ui , olg iyyeyQunrat ,10
c
rug icev rjQnaofievag avrco ix rrjg Pco[iaicov rjysfioviug noXstg
eyetv xai /xrjSefiiuv dnutrsto&ut nuQ' avTOv, rug S' ert re-
Xovoug vno 'Ptofiuiotg fiaotXea eystv coot' ovx av dStxoirj, •
noXXatg nQorsQOv rjfteQutg rj yeveo&uc rug rotuvTug ov[tfluoeig

XQeXrj [tsru JMeXevixov nQOoycoQrjouvrog , cog ix rcov ixeivoviS
yQUfifiuTcov eyivsTO xurucpuveg. fiuocXsvg Se nQog rs to nsi-
9etv Sfiov Std rug rotuvxag svQSotXoyiug xui nQog ro fitu-
t,so9~ut eycov dSvvurcog , nuQeycoQrjoe xui uxcov, xui iyevovro
C ol oqxoi ini rovrotg. [cstu Se rovg OQxovg 6 KQuXrjg tcov
iv reXet rovg SvvuTcorurovg uvrov owuyuycov reoouQug ov-20
rug nQog rotg sixooi , reooaQag fiev uvTog xurstys, rovg Ss
etxoot nuQsSiSov (iuoiXst dfta rutg vn' exetvovg oTQurtatg,
cog nuvru nQO&vftcog, unSQ uv xeXsvrj ftuotXsvg, notrjoovrag.
ixstvog (asv ovv ufia TQtftuXotg nuQsoxsvuôvTO cog dcpt§6[te-
Ex quo enim foedus conceptum sit , utrumque pactis conventis

stare oportere, Quodsi modestius iniuriam facere velit, Chrelem
sibi habeat, quia et Triballus sit et paulo ante ad Romanos transfu-
gerit : Meienicum relinquat, quae inde a vetustis temporibus Roma-
ni iuris fuerit. Crales contra non alio , sed ipsomet iudice in ista
lite usurum. Nam iuramenta foederis heri in tabellas relata esse,
in quibus pateret , ut quas a Romano principatu abstulisset urbes,
sibi haberet nullamque repetere fas esset: quae autem adhuc in
eo numerarentur, imperatoris essent. Quare nihilhic adversus aequita-
tem peccari , cum multis diebus ante isthaec pacta Chreles ad eius
partes transierit , quod ex litteris eiusdem constet. Imperator nec
persuadere potis, ubi tam prompte verba funditabantur , nec coge-
re, cessit invitus. Et iuratum utrimque dictis supra conditionibus.
Postea Crales , quatuor et viginti suorum dynastarum opulcntissimis
cougregatis et quatuor sibi retentis, ceteros cum sua uuumquemque
copia militari imperatori attribuit, facturos alacriter orania , quae
is velit Cum Triballis igitur Didymotichum iter adornabat. At
qui Thessalonicae erant , Syrge ductore Rhentinam processerunt.
Castcjli indigenae ut Cantacuzenum acrumna cogente ad Triballos
vot eig JtSvfWTeiyov.rj Ss iv QsaoaXovixtj otqutiu insiS.. C.\l\i
c
dnijQuv rjyovfxivov ^vgy/j, nQog Psvtivuv ioTQUTOnsSsvoavro.
6 Ss iv tm qjQOVQiu) Sij/tog, insi inv&STO KuvtuxovCijvov tov
(laoiXia nQog Trjv yrjv tcov Tqi{3u\oov urptyfxivov xutu avft-y.ôZ
5poQuv, nuQijv Ss xui 2vQyr)g /listu Ttjg OTQUTtug, intxiSsvrut,
TOig Siuxoaioig, ovg xuTiXtnsv 6 fiuotksvg ojqovqsiv u/ia rjye-
fxovi, xui xQUTfjouvTsg, umovg ts naQiSoouv xai t6 qjQOVQiov D
^VQyjj. Ss Trj ovv/jdei yQrjod/tsvog co/iOTrjTi , 1'nnovg Tfi
xat onku urpsho/isvog xui tcov uXXcov, cov eiyov, dnoyv/xvcooag^

losnstTu nkrjyug sxdaTuy Siuxooiug insTt&si ndvTCOv oqcovtcoVj
/xrjSivu nuQultncov, to un' ixsivov Se xuTuxksioug iv Sso/ico-
Tr/Qtoig, xui tcov noXncov Tovg SvvuTOvg, cog tu Kuvruxov^rj-
vov tov (luoikicog fQrj/tivovg, nuvTcav unooTSQ/joug tcov ovtcov

xui TifxcoQr/aufxsvog ov /iSTQtcog^ ivicov Ss xui xuTaxffrjqpiadfievog
iSpvyrjv, rjkSsv sig 0SQug.
ftg. Anoxuvxog Ss 6 ftiyug Sov% u/xa Tutg vavaiv «£P.5oi
IlokvaTvkov ih&ojv, insi nQoasycoQSt, sxovaicog, Tovg fisv tcov
noXtTcov oaovg fidktoTU vnconTSvsv , sv xulg vavoiv siysv, togB
eig BvlavTiov xofiiacov ' xovg Ss tu ixsivov f^rjfiivovg sv
o.onoirjoug dniktnev ixsi,
uQyovTU iniOTrjoug TovSikrjv tov {la-
atkiSog oivoyoov. nQog Ss Tovg iv JiSvfiOTsiyro nifixpug, „tu
fisv nsQi KuvTuxov^r/vov siQyua/xivu" eyQurpev „iv Qsaou-
Xovixfi nuQ' ifiov ovS' ifxug olofiut dyvoslv • ovtco nuat yvco-
Q'ft(OTUTu Stu /xiys&og ysysvrj/xsva. xoivvv insi nuoa fj nsQt

iîxetvov iknig neQifiQrjTat vficov, Siov ndauv nQoqpaatv xaxukt-
i\. 01/ om. P. et M.
abisse acceperunt, et Syrgesmanum adduxit, ducentos ad custodiam

ab imperatore relictos invadunt, victosque ipsos et castellum Syrgi
contradunt. Qui solita crudelitate equis et armis et aliis, quae ha-
bebant, primum spoliatos post in conspectu omnium singulis, ne-
,
mine excepto ducentas plagas incutit et in carceribus eos includit.

,
Potentiores autem cives, ut Gantacuzenicae factionis omnibus for- ,
tunis exuit, nec mediocriter punit et quosdam exilio damnat ita :
Pheras venit.
46. Magnus autem dux Apocauchus Polystylon navibus delatus,
quoniam urbs libenter in potestatem veniebat, de civibus alios,
quos in primis suspectos habebat, in navem coniecit, Byzantium eos
portaturus alios secum facientes ibi reliquit nec immerito prae-
: , ,
fecto Gudele, imperatricis pocillatore, imposito. Ad Didymotichen-

ses autem scripsit in haec verba. Quae ob Cantacuzenum Thessa-
lonicae egerim nec vobis clam esse opinor , cum propter maguitu-
,
dinem omnibus sint notissiraa. Quoniam igitur tota de illo spes

vestra evanuit , uihil tergivcrsantes, ad Acnum mihi vos occurrera
1~j8 CANTACUZENI
A.C. \Z\i-novTag sig Aivov tjxslv vnavTrjOOVTug, ayovTug xai tov ubsX-
cpov (rjv yuo iv dsoftcoTrjQto) cpQOvQOvfisvog sxst') si fiev
ovv xui 'Aodvrjg ftovXoiTO ovvsXSstv vfitv uqlot' uv suvtu) ,
fiovXsvouiTO. si d' uvto&l fiivsiv ids).rjosi dXX' vfiug ys ,
C ndvTcog /xstu tov uSsXcpov slg Alvov tjxsiv. Aouvrjv Se5

xai Tr)v d8sX(pr)v Y.ui nuidiu tu ixsivrjg, otuv iv zlLQvfiOTsi-
y(o yivcofiuL, nQOvoiug uc,lcooslv , rjTtg y.ui uvTolg uv do^sisv
uQXOvoa cog iv Totg nuQOvoiv. 6 fiev ovv fiiyug dov'% toluvtu
syQucps xdftnov xui cpQOvtjfiuTog n£nXrjQcofiiva. ol iv /Ji6v-
(.lorsi/M ($£, insi nQOTSQOv ovdev rjouv nsî fiuoiXicog nsnv-io

OfiivoL, id-OQvftrjd-rjOuv fiev, coonSQ sixog, to uqcotov • snsiTU
dvu&uQorjoavTsg xui tl nSQi fiuoiXiu oirj&ivTsg « nSQi otqu-
rsvfiUTU sico&s Gvufisfirjxivui, o Tuyicog uv dLOQ&codsirj, nQog
ftiyav dovxu tov Ânoxuvxov xui uvToi uvTiyQuxpuv toluvtu.
D„t« naQU oov ysyQUftfiivu dvuyvovTsg sig tooovtov anovoiagiS
xui ficoQiug rjxovTU xui &QuovTrjTog, nQcoTU fihv ifruvfidoufisv,
o&sv sig tooovtov ijxscg ftsluyyoXiug, snsiTU ovvidovTsg, cog
t« lou TSToXfirjxoTi t(T) o(o nuTî t(T) diufioXco xai y.utu /5«-
oiXicog tov noXXd svsQysTtjoavTog udixov %£iqu xsxlvtjxoti
xui noXsftrjoavTi cpuvsQcog, ovSe xutu Tr)v dXuôvsiuv xui tovio

xofinov tcov QrjfiuTcov tov nuTQog sSsl unoXsinso&ui, sixoiu
ivofiioafisv noistv xai nQoorjxovra cp&iyysod-uL ouvtw. Tr)v
ftev ow i'§UQyrjg d(pdvsiuv Tr)v or)v xui Tr)v cpuvXoTtjTU xui

tcov TQoncov xui tov ysvovg , ovS' uvToi dyvoovfisv , coonSQ
i3. dioQ&etp P.
ct una fratrem meum

(qui illic in custodia erat) adducere oportet.
Si Asanes vobiscum venerit , res suas fecerit mcliusculas. Sin
et
illic remanere maluerit, omnino vos Aenum cum fratre venitote.
Asanem autem cum sorore eiusque liberis ubi Didymotichi fuero, ,
tali cura dignabor , quara et ipsi ut pro temporc suflicientem iudi-

cabunt. Haec magnus dux ostentatiouis et fastus plena scripsit.
Didymotichenses, quia uihil hactenus de impcratore audierant, pri-
mum, ut debuerunt, perturbati sunt. Dcin rcsuraptis animis , et
existimantes,aliquid imperatori contigisse huiusmodi, qtialc in exer-
citibus solet, quod cito emendari posset, Apocaucho his verbis re-
scribunt. Lectis litteris tuis tam vecordibus, tam stolidis et confi-
dentibus, priucipio admirati sumus, unde te atra bilis sic exagitct.
Post cum perspexisseinus te, qui patrem tuum diabolura audacia
,
aequasses et imperatorem tam bene de te meritura lacsisses palam-

que oppugnasscs , etiam arrogantia ac verborum ampullis eodem
patre tuo inferiorem esse uoluisse, nostrarura fore partium ccnsui-
mus, si te alloquereraur. Tuam igitur ab initio obscuritatcra rao-
rcsque vitiosos et genus despicabile nec uos licscinius quae uemo ,
Bomanorum nescit, Macreno enim priraum vectigalia a quibusdam ,

01'Se tcov kotntov * Pcouuicov ovds sl~. Maxorjvw yotQ nocoTOV\.C. i34a
'/o/juctTU Tivug tionouTTOVTi y£cooyovg , oktyov sv£xa idov-
kevoug /tio&ov , xui /tei' ixetvov uoyovTi t(Z Ntxokuro, jtov P- 5oa
uvicov xu/.etvto iyo/tivto iniirjdev/iuicov, y.ui tqiko /ut' o»<-»«4°4
5vovg t<o îQuirjyco covo/tuo/tivro, neoi TOvg ukug y.ui Tr]v ixet-
v(ov diu&eotv r]oyokrj/iiv(0 ioie , bV xui TOtg idtotg yQrj/tuotv

i^tooug Ttjg uoyrjg , dtufiokatg xui ovxorpuvitutg xai ~pevdeoi
/tvoiotg xui intooxiatg Tutg rpikutg yQrjou/uvog nQog fiaotkia
TOf nQ£o^vi£QOv 'AvSqovixov , uviog uQytov un£t)tiy&>jg tiov
lodkcov. xui ftiyQt tovtov 001 tu Trjg evrj/xeQtug soirj. xtv-
dvvevovit ds r>drj dnokio&ut dtu tcov tqoucov Trjv oxuioirjiu
xui (.toyJfrriQtuv xui to yorîuiu /.ivqiu toj dq/tootto orpkttv,
6 rjttiieQOg (Juotkevg 6 KuvTuxovlrjvbg —VQytuvvrj derftivTogto
nuoukufitov, i'$ uii/tov xai xuiurpoovov/iivov nSQijikemov ne-
\5noirjxev ovx iv /naxoro oV a xui tcov evyeveorsQcov ovx 6-
kiyot rjy&ovio dtxuicog xui iSvoyioutvov , 6'rt t6v /trjdevog
u%tov /teyukcov Ttvcov rjS,icoo£ xai d~ui\uuoicov. tov Tr)v vn£Q-
fiokrjv ovds uviog cpioetv xutu tov /teiu &eov nku-
dvvrjfreig,
ouviog xui ix xonoiug dvuyuyonog , tooneQ 6 —utuv xutu
2o#4ou noke/tov xexivrjxug , to vnrjxoov ixnoke/tcooug, nQorpu-
o£i ftsv , coon£Q ixttvog, tov nQOVOtuv Ttvu uvitov not£io&ut t
T/j $' ukrfteirr. (pfrovtov uviotg T/jg ocoirjoiug. xui vvv sE,£onv
oquv, tog ui/iutcov /isv dv&Qcontvcov ivinkrjoag Tug nokstg nd-
oag 'Pcofiuitov d£o/ttoirjQia ds, xuiiot nQog Totg ovot nok-C
5. dvo/icto uiv(i) P.
k
agricolis cogenti , mercenariam dedisti operam ; et post illnm prae-

fecto Nicolao , cuius idem institutum fuit: et tertio post illos Stra-
tego appellato , salis curatori ; quem ut argento suo et caluiuuiis
ac sycophautiis niilleque mcndaciis ac periuriis tibi usitatis prae-
fectura apud imperatorem Andronicum seniorem depulisti, ipse cain
es cousecutus. Atque ibi felices tui successus constileruut. Cum
iam proptrr mores agrestcs et improbos et infinita nomina , quae
publice dcbebas , tibi percundum esset imperator noster Cantacu- ,
zcnus , Syrgianne parario , te inhonorum prorsus et contemptum

brevi couspicuum reddidit, non paucis de nobilitate id iuiquissime
ferentibus et iure quidem
: quod hominem nuiiius pretii amplis
,
quibusdam et eximiis ornamentis cumularet; quorum praestantiam

cum nec ipse posses fcrre adversus eum qui te secuudura Deum
, ,
quodammodo finxit et de stercore erexit, velut Satan contra Deum

arma movisti, cum subiectos in illura exacerbasti , Sipecie , quasi
illis consuleres , cum revera salutcm ipsis et incolumitatem invidc-
res. Et nunc in propatulo est, quomodo humano sanguine omnes
Romanorum civitatea repleveris Carceres quamvis multo plu- ,
rcs , quam erant , abs Le coustmcLi sint, vinctoium multitudinem

3t8o CANTACUZENI
A,C, iZ\iXanXuai'oo xaTeay.svaGf.upa vno oov, oficog vno nXiftovg toov
Seofiooicov gtsvo/cooovvtui. UQnuyui Sb xui XerjXuoiui xai
,
/.ivqiu stsqu Sstvd oorjfieQui ev Talg noXeoi roXftoovTui , xai

Suxqvu nuvTuyov xai xcoxvToi , xai 6 qjsidofisvog ovSe sig.
dXX' coansQ o HuTuvug Totg /liuXiotu &ew nQoawxstcofievoig5
xui §eXit'oov tcov uXXoov Setv eyvooxe noXe/xetv, tcov uXXoov d-
(.uXcov, ovtco Sij xai ov TOvg uQiOTOvg tcov exuoTuyov noXs-
cov xui Svvu/usvovg tu Ssovtu ovvoquv diacp&eiQcov xui xa-
TuxonTcov unuv&QConcog , toov noXXoov, cog ovSevog uS,ioov, ov-
Ssva Xoyov notrj , cog votsqov r) SeiXia xui uneiQiu ttj 7100510
J)T0vg noXe/iovg ftaQfluQOtg nuQuSooacov r) uvTog xutu oyoXr)v
Stucp&SQoov xui oXoog xoivip navooXsdQtav tov Poo/iaioov ye-
vovg Stavorj , ei /ir) Seog xcoXvosu, Ttjv fitouv&Qooniuv fiSsXv-
^dfuvog, ftuotXevg Se KuvTUxov^rjvog 6 r)fiheQog xui oog
deonoTrjg , xuv STi nXetoo xui deivoTSQa uyvoofiovijorjg , woneQiS
toov SovXoov 01 xuxoTQOnooTUTOi , tt]v ex nQoyovoov evxXeiuv
ayQi vvv diuoooêi xui Tr)v entsixsiuv xai Trjv osfivoTrjTU toov
TQonoov , xui 'Poofiutoov ovfindvToov uq/oov, xui (luoiXecog firt
neQiovTOg, ovSev tjttov xai vvv eoTi fiuoiXevg. ei Se ti nsî

uvtov ovfiê^rjxs xui SvaysQeg , SavftaoTOv ovSev noXXaô
P. 5o3j/«o nuQeXrjXvd-oog toiuvtu yQOVog eay^xe nuQuSely/iUTa.
r)/utg Ss ixeivM tyjv niOTiv uSoXov cfvXdô/uv xai xu&uquv,
ov fiovov neQiovji, dXXu xui Totg nuioi fieTU t/jv TsXevTtjV ,
5. 2atav M. 9. tog M. , xai P.
non capiunt. Rapinae et direptiones aliaque raala innumcra quoti-

die in urbibus nefarie perpetrantur. Ubique lacrimae, ubique ge-
mitus, et qui his vacet , nullus reperitur. Sed quemadmodurn caco-
daemon Deo deditissimos sanctimoniaque supra alios emiuentes
sibi oppugnandos sumit, ceteros negligit ita sane tu quoque per :
omnes urbes optimum quemque, et recti intelligentem dispcrdens

et inhumaniter concidens, vulgi, ut vilis et abiecti, rationem nul-
lam ducis postea illud aut ex timiditate ct imperitia bellaudi tua
:
barbaris obiecturus , aut ipse paulatim perditurus; omuinoque com-

munem Romani generis internecionem machinaris , nisi Deus misau-
thropiam tuam detestatus prohibuerit. Imperator autem Cantacuze-
nus , noster ac tuus dominus , quamvis plura et deteriora , ut servus
sceleratissimus, designaris , acceptam a maioribus suis gloriam usque
nuuc cum modestia gravitateque morum conservat , et Romauorum
universorum adhuc vivo imperatore princeps , nihilo minus eliani
nunc imperator est. Cui si quid tristius accidit, nihil novum
multa enim ex antegresso tempore huiusmodi exempla colliguutur.
Nos integram ac sinceram fidem non ipsi solum viventi , sed post
obitum item filiis cius praestabimus ucc bonorum promissio, nec
:
inalonun iniiicLio, ncc aUud quidquaui unmiiuu a iidc et cariLaLc

HISTORIARUM III. /|6. 2 ^l
tmi ovt£ dyudcov inuyytXiut, ovts Setvcov inuycoyui , ov&' A. Ci3',2

ereoov twv ovtcov noog ixetvov nioTecog SvvrjoeTut d-
ti, T/jg
nooTrjout Y.ui dyunrjg. oov Se iniOTQixpet 6 novog ini Tr)v

xeqpuXrjv y.ui ini xoQvqpr)v fj dStxia oov xuTafirjoeTUt. Trjv
5ftev ovv dnoloyiuv syetg V^l na Q' *]fx(*> v d'iiuv tcov ysyQuu-
ftivcov. Tovg xexofitxoTug de tu yQUftftuTU vvv fiev unu&etq
dnsniftxpufisv xuy.cov , Tovg neqi t« toiuvtu xstftivovg uiSov-
fisvot voftovg, ot xuxcog notsiv dnuyoQevovot TOvg noog unuy- B
yeXiug rjxovTug • uv Se fteT' uvTOvg eTeQoi Ttveg dfiy.covTut,
loioTCOoav fxr) uvev nXrjycov xui TtficoQiug Trjg Seovorjg dnuXXu-
'S,ovreg" toiuvtu ftev oi iv AiSvftOTeiyco dvTiyQuipuv Ano-

xuvxm Tto fieyu/M Sovxi. 6 Se , inei tu yQUftftuTU uviyvco,
noXku TOtg yeyQuqjootv dnetXijoug , dninXevoev sig Bvûvtiov
xui iSi'E,uvro uvtov o,ts nuTQtuQyrjg xui rj ovvcoftooia fteT&V. 4o5
iSnoXXcov tcov xqotcov xui inuivcov , cog xuXcog ioTQUTrjyrjxoTU
xai vevtxrjxoTU KuvTUXOvL,rjv6v. xui uvTog rjSrj qpQOvrjftUTog
cov dvunXecog Stu Tr)v OTQUTrt
yiuv , dvvnev&vvov euvTU) nu-
Qei/eTO tcov nQuyftuTcov xr)v uQyrjv xai nuvTU enQUTTS xuiC
Stor/.si , 7j uvtw sSoxst, xr)v vnoxQtotv xui to fiovXsvso&ut
2,or)Srj cog dvovrjTOv dnOQQixpug. EtQijvrj Se fiuotXig rj Kuvru-
xovtrjvrj auu MuvovijX 'Aouvrj tm dSeXcpio , inei ot nuou
'Anoxuvxov tov ftsyuXov rjxovTeg Sovxog dnrjyyeXXov t«
7i€Qi fiuotXicog oiu ovftfiuirj iv Tvvuixoy.uotqo) , vnconTSvov
fiev xai ftr) nuvxanuotv etvut dXrj9rj, rikrp i&OQvfiovvro
25oqpoSQcog xui ixvftuivovro. iSeSoixeouv yuQ, ftr) tcov uv-
illius nos abstraxerit. Tuus autem labor revertetur in caput tuum

et in Terticem tuum iniquitas tua descendet. Habes dignum abs te
scriptis respousum. Tabellarios nunc quidem intactos dimisimus
lcgum reverentia , quibus illis cavetur. Si alii supervenerint, sciant
se siue plagis supplicioque condigno haud abituros. Haec qui erant
Didymotichi Apocaucho magno duci responderunt quibus ille per-
, :
lectis multa minatus Byzautunn abnavigavit , ubi a patriarcha et

,
coniuratis cum geininatis plausibus et pracconiis ut qui praeclare ,
implesset ducis oflicium Cantacuzenumque vicissct, exceplus est

qui iam propter ductum exercitum superbia turgidus, rerum suinmae
sic praeesse incipicbat, ut rationem nuilam referret siinulareque :
amplius et consultare, ut inutilia , speruens , pro libidiue facicbat

et legebat omnia. lrene autem Cantacuzena imperatrix, cum Ma-
iiuele Asane fratre , ut ab Apocaucho nuutii veucrunt, quid impe-
ratori apud Gyuaecocastrum fleret, quamquam uou penitus vera cssc
suspicareutur , tameu vehementer coiilurbabanlur so!licilii(liuumquc
fluctibus acstuabant. Mctuebaul jiamque, nc quidam de illius cxer-
citu clain uegotium Anuac ageulcs, opportunitatciu hauc et adveisam
282 CANTACUZENl
A.C. rtfoTotg Tivsg ovvovrcov XQvcpa xu (iaoiXidog Avvqg nnuiTOVTeg,
tbonSQ sq/iuiov Xu(j6/tsvoi rov xuiqov xui rijg dvonQuyiug
(jaacXscog , OTUOtdtsiv nsiacoai %6v d/j/tov xui Tr/v otqutiuv,
Dxui unoXrpcui avrolg nuVTunaoi ru nodyiiUTU dtucp&uQsvTU.
/tdXtOTU ds sv vnoxpiu slyov rov ts Ko/tuonovXov xai Ba-5
T(1t^7]V , ot tcov TlaXuioXdyov /isv tjouv paoiXscog oixsrcov
tots ds vno KavTaxovttjVOv fiuotXstog sig sansQUV sxotqu-
rsvovTog sni rrjg s£co z/idv/tOTStyov avvoixiug r)auv Tsruy/is-
vot ,
ytXicov s/.uorog cxQ/ovxsg to'S,otcov ns^cov tjauv dh xai
7iQog xov d/j/iov xai t/)v uXXrjv otqutiuv dvvd/tsvot. ov /uxqu. 10
P. 5o4 (*X. -Atd ruvTug yovv rug uhiug sdsdotxsodv rs xui

saxsnTOvro, ji
yQr) uvrovg vnonoiôaaâi' cl/ta Ss Sisvoovvto
Bxai nsoi tcov uXXcov cog anonsiQuoovrsg, si dtd tu dxovofrsvra
/a) nuQSTQunyouv rug yvco/tug. sSoxst, Sr) ovv sig t/)v vots-
Quiuv ndvTcov sv fiuoiXsioig ovvsX&ovtcov, sni T/jg (iuotXiSogiS
tov Aodvrjv nQog ts rovg fjys/tovug xui rr)v otqutiuv Xoyov
unOTSivui xui dnonstQuv rrjg sxuotov Siuvoiug. xai sg ti)v
ioTSQuiav snsi r]ouv sv (iuatXsioig ndvrsg , 'Aodvqg 6 Mu-

vovt)X sni T/jg fiuoiXiSog ovxco t6v Xoyov snoit)oaTO. ,y
uvdQsg
ovoTQUTicoxui, tu /isv vnb nunaxot/tto/isvov tov 'Anoxavxovzo
ndvTSg uxtjxours ysyQa/i/isvu nQog v/idg. Ta /isv ovv nu-
qovtu nQay/iUTU tog noXXdg iniSsysTUi /tSTuftoXdg, xui qcISiov
Cxui ix /axQug auiag xai rov owstcotutov xui y.UTSOTOyuo/is-
vov ocpuXi)vui , xai tov dnsQioxsnrtog xai tog srvys cpsQO/is-
sortem imperatoris quasi insperatum lucrum arripientes, scditionem

intcr populum ac inilitem concitarent, dareturque res pesti et exitio.
Praecipue vero suspicionem Comitopulus et Batatzes movcbant, qui
imperatoris Palaeologi domcstici , tunc a Cantacuzeno in occidentcin
duccnte Didymotichi suburbanis fuerant praepositi, habebantque
sub se uterque mille pedites sagittarios et valebant gratia apud
populum ac milites plurimum.
4.7. His de causis timebant et quomodo eos in officio ac sub-
,
iectos tenerent, circumspiciebant simul et de aliis periculum facere

:
cogitabaut , ecquid propter audita pristinam voluntatem immutassent.

Placuit igitur, postridie, ubi omnes in palatium convenisseut, Asa-
ncm audicnte imperatrice duces ac milites pluribus alloqui et cu-
iusque animum pertentare. Ad huuc itaque moduin Manuel Asanes
orsus cst. Quae Apocauchus, sacri cubiculi praefectus, ad nos scri-
pserit , conimilitoncs, omnes intcllcxistis. Ita praescntem statum
multis mutationibus obnoxium csse , levique momcnto vel pruden-
tissimuin ct sagacissimum decipi, ct iniprovidum atque a catu ct
fortuna pcntlcutcin etiam praetor opinioucm bcaturn ficri usu et ,
experientia multa imiversi didicistis, Quod cum ita sit , nou tauta
IIISTORIARUM III. 47. :83
vov xui untOTU svzvyr out, t

nuvTSg iots noXXotg cofitXrt xoTSg A.C. i34»
nouyftuotv. ov fir v t
dtu tovto nuvTu yQrj ntOTSvstv nuqu-
xoif.io3f.isvc). w ycxQ o,ts (iiog ininXuoTOg usi xui oxuicoQiug
xui unuTtjg yiucov xui 6 Xoyog ixpsvoftivog xui ovdsv ovdi-
5jcots sycov vytsg, ncog uv Tig ntoTSvosts vvvi stQijo&ui TuXrftrj
si ds xui uXrjfr/j t« SLQrjftsvu , uXX' ov nuvTunuotv, uXXa
toiuvtu sivui Tci ysysvtjusvu, oiu ûotXst fiixQuv dvoyiostuv
nuQSoyr\fcsvu ,
QuSicog nuXtv inuvoo&tod~?jvut. vfttov 6s sxu-
OTog vvv ftsv uyot tcov nQuyftuTCOv iôvoicov cpsQOftsvcov ov-
lodsfiiuv soys noocpuoiv Trt v ts svxpvytuv xui ToXftuv Tr]v i v D
TOig dstvotg xui Tt]V ovvsotv uuu intdeiS,ao&ut xui TtjV sv-V>l\o6
voiuv , rjv syst nsqi fiuoiXia xui TOvg nuibug. vvvi ds rt St\
tcov nQuyftuTcov nuouoyovzcov , xui nuvzug oftov xui idiu, s-
xuotov xui Trjv avvsotv xui ttjv svfiovXiuv intSstxvvodut

iSyQStov xut snt TOtg soyotg cpuivsoirui oftotovg, ag , uv uncooi
t« nQuyftuTU , tcov Xoycov ovdsvcov ovtcov. t« ftsv ovv SQyu
votsqov inidei'i6fi(&u } r vt'xu uv t
ditj • vvvi 6s uvayxutov yvco-
fitjv ixuoTOv siouysiv , r) yQr) TQunOftsvovg , ocpug ts avTOvg
xui zrt v uXXr v t
noXiv uluooglsiv. ov yuQ r)avyuostv oioftut
lonuQUXotfitofisvov , ciXXu zuyicog rt ftTv intOTQUTSvostv , siys o;>-P.5o5
Ttog uXtjirij tu nsoi fiuoiXstog sttj siQtjftivu." Âouvrjg ftsv
orv toiuvtu inuvouTO sintov. KoutTonovXog ds uvtixu vno
nQO&vftiug xui T/jg nsqi fiuoiXia svvoiug xtvrftsig, uvuoTug
Cdes Apocaucho habcnda Cui enim vita sempcr simulata pra-

est.
mcndax nihilquc probum ac
vitatisque ac fallaciae plena et scrmo
sincerum uuquam continens, qui tandcin eum nunc vera dixisse
quisquam crediderit? Sed demus vera esse: at uou omuimodis sed ;
talia, quae cum imperatori parvum dedcrint incommodum , parvo

ncgotio corrigi possunt. Vestrum autem uuusquis(|iie usque in hanc
dicm , dum res secuudum cursum sine aliqua offensione tenueruut,
magnanimitatis ac fortitudinis suae in rebus turbidis, prudentiae
item caritatisque , qua imperatorem et hlios eius comprehendcrct
ostcutaudae occasiouem nullam nactus est. Nunc, quoniam se ob-
tulit occasio, et omues simul et seorsum quemlibet, quantum intcl-
ligentia consilioque possit, ipso etiam facto demonstrare oportet
verba enim, si facta desint, nihil valent. Sed ad facta postea, quando
opus fuerit, veniemus. In praeseus siuguli sententiam explicare
debent, quid agamus, ut nos ipsos rcliquamque urbem conserve-
mus. Etenim cubiculi praefectum uon quieturum , scd propediem
hostilitcr in nos iturum existiino: modo plane certa siut, quae de
impcratore narrantur. His diclis, Asancs tacuit. Comitopulus quo ,
erat studio imperatoris incensus , iu medium prodiens, hunc in mo-

dum disscruit. Wcminem ego vcstrum , quotquot adestis, fugere
284 CANTACUZENI
A.C. i34a y-ui naQeX&cbv eig fiioovg, s'Xe'§e rotude. „ovSsvu vftcov, 0001
nuQeore vvv, olofxut uyvoetv , cog (3uoiXicog exi neQtovxog iov
(xuxuqiov rotg oixeiotg avve'§rjxul,6/irjv xui rotg noXXrjg nuo'
ixeivov xui rijg ev/teveiug dnoXuvovot xui rrjg nQOVoiag. xui
avrog Sh ovShv uniXmov , roye eig sfth rjxov , toi; ftrj rr)v$
nQOorjxovouv evvotuv evyvcoftovt SovXto intSeixvvo&ut. ov ftr)v
Stu ro ixetvov i'% uvdQconcov yeyovivut vvvi fxerufiuXcov , roig

Bixeivov nuioi Setv eyvcov noXeftetv , dXXu rr)v 6/iot'uv yvcoftrjv
xui vvv ixt SturrjQco. oqcov Sh (SuotXiu ftsv to^ Kuvxuxov-

tflvov Sixuta xui XvotreXrj xolg nutoi (iuotXitog f Qrjftsvov nQui- 10 t
reiv , Ânoxuvxov Sh r6v nuQuxot/cco/ievov noXXug xux' avxov

StufioXug xui ovxocpuvxiag avveoxeva/.oxu xui uXXovg nQOoe-
ruiQwu/tevov novrjQOxeQOvg uvdQconovg xui StecpfroQOxug xui
(iuotXiSu et,rjnaxrjx6xag xui xovxovi tov noXe/tov toV [xvqicov
airtov xuxcov vvv re u/qi yeyevrjftsvov xui ert nXetovcov ioo-i5
fxevov noXXcjj xextvrjxorag, ei fir) &eog uvcofrev xuruofieoet, ifti-
arjou re rr]v novrjQiuv uvrcov xui fiuotXeT fxuXXov exQtva Si-

C xutov nQOos/etv , cog Sixutu re uftu xui fluotXicog rotg nutoi
c
cvftcfiSQOVxa xui nuatv 6/tov Pco/tuiotg Stuvoovfisvo). vvvi
Sh , cog dxovoftev , SvoxoXotg rv/utg ixeivov /Qrjouftivov Stuio
rcov avvovrcov rr)v dnooruoiuv xui nQog rov TqiûXcov Svvu-
arrjv dcptyftivov, ov Sixutov rjfiug xuruneoetv, ovSh nQog oru-
aetg xai StacpoQug /coQijouvrag, dvSQUnoScov Sixrjv acpdg av-
l. xai om. P, 2. nccQeoiai P.
arbitror, me
impcratoris beatae recordationis tlomesticum , et qui-
tlem carumacceptumque fuisse: nec vicissim a me (quantum
illi
quiclein praestare potui) quidquam in amore a probo fidelique servo
domino suo rcmeticndo praetermissum memini. JVec quia ille ab
hominibus abiit, cgo alius factus, illius filiis belluin infcrre decrevi
sed eamdem mentcm etiam nunc gero. Cum autem animadvertam
Cantacuzeno piopositum esse ea persequi , quae nec a iustitia alicua,
et illis utilia sint, contra Apocauchum, cubiculi praefectum, multas
jn eum calumnias et sycophantias consuisse aliosquc impuros ac
sccleratos assumpsisse qui et Augustam circumscripserunt et hocce
,
bellum incendcruut, unde iam mille calamitates natae et plures his

nasciturae sunt, nisi Dcus de coelo id restinxerit , eorum improbi-
tatem exsecratus,Cantacuzenum potius, et virum iustum et defuncti
iiupevatoris liberis Romanisque universis consulentem, mihi sequen-
duin ccnsui. Quem cum modo in misera ct accrba fortuna sua (qt-
potc a suis proditum) ad Triballorum principem profectura audia-
nius haud acquuin est nos labasccre ct ad seditiones atque dissi-
,
dia convcrsos pro mancipiis nosmet hoslibus turpiter dedere, sed

,
aniniis cuuscuUeutes , imperatiici lieuae ac nobis muluo saeiamcuta

HISTORIAIUJM III. 47. 2 ^5
rovg rotg noXf[tt'oig xurunQodov vui , uXXu avfitfoovrjaavxag ,A. C. i34»
ooxot>£ 6ovvul fiuatXidL xui uXXrjXotg, rj firjv firjbevu [trjxs oV

tlya&tov noXXtov snuyysXiuv , [ir)xs oV snuytoyrjv noXXtov dst-
vtov , r) fiuoiXtdi xui nutaiv r) uXXr]Xoig entflovXsvosiv' uXX'
5d[tvvso&uL TQOntp nuvxi xovg noXs[tiovg [ttuv yvt6[trjv syovxag
xui xr)v ntoxiv uboXov xui xu&uquv tfvXuxxsiv fiuotXsi. ni[i- D
nsiv Se xui xr)v xuyioxrjv nQog exstvov uvSQug, oi SiSuôvoiv,
<og r)[isTg vnsQ sxstvov xui tfiXxaxtov xui rtjg yvvaixbg nuv-
xu xui nQuxxstv xui vno[tsvsLV syvt6xu[tsv u/ql nuvxbg, iv' uv-
lOrog rs rjSoixo xotuvxu nsQi rj[ttov uxovtov xai r)[iTv noXXr)v
siSstrj yuQtv rrjg sig uvxbv svvotag. ovSe yuQ (xlxquv tivu
oiso&UL sxsTvov rr)v nsQi fjfttov (foovxtSu sysiv /Qr) , uXXu
noXXolg nuXuistv XoytOftoTg vnonxsvovxu, toonSQ sixbg, firj
nQog rovg uytovug unoxv/jotoitsv." rotuvxu [tev 6 Ko/nirb-

l5novXog sinsv\ sv&i>g Se [tsx' exeTvov b Buxux^rjg snrjvsL Tep,5o6
xu siQrjuevu xui tog [trjSsvbg evSeovxu, firjxe nQog ovvsolv ,
[trjxs nQog svfiovXiuv , ensxprjtfitsxo xai uvxbg xui ineonsvSs
rovg 'oQxovg. EiQijvrj Se rj fiuoiXig xai 6 uSsXtfbg 'Aouvrjg
rrjv KofiixonovXov nuouivsoiv vofttouvxsg dsodsv xsxivijo&ai ,
20tV nuoL nuQuxXrjoig nQOg rovg dytovug rb xovg vnonxsvo- V.407

strj
[tsvovg rovrovaiv ovxtog syovrug svvoiug tfutvso&uL nQog ftu-

atXsu , xtov noXXtov uvunvsvauvxsg tfQOvrtStov xui enixprjtfiou-
ftevoL rr)v (tovXrjv, insiSrj xui roTg uXXotg tinuoLv iSoxsi, rovg
dicere, nullum nostrum ncque bonorum multorum pollicitatione

illectum, neque multorum malorum invectione compulsum, illi eius-
que liberis aut inlcr nos iusicliaturos secl omni ratione et una :
mente in hostem pugnaturos, fidcmcjue germanani ac puram impera-

tori servaturos. Quin etiam certos bomines ccleriter ad cum mit-
tendos iudico , qui cloceant, nos pro ipso carissimisque eius (iliis
ct uxore orania sempcr et facere et pati constituisse ut de nobis :
hacc audiens laetetur deque tanta benevolentia gratias agat. Nec

enim parum de nobis sollicitum csse credendum est, sed variis dis-
tractum cogitationibus suspicari , ut est verisimile nos ignavia tor- ,
pentes , certare amplius non audere. Hactcnus Comitopulus quem :
mox excipiens Batatzes, et dicta laudare et ut prudentissima atque

consultissima suflfragio suo approbare et iuramenta urgere. Irene
vrro imperatrix et Asanes fratcr, Coraitopuli cohortationem ex di-
vino afflatu exstitissc rati ut ad dimicanclum omnes acuerent, (pro-
,
pterea quod qui prius suspccti erant, tantam nunc crga imperato-
rem animorum inclinationem praeferebant,)magnis levati angoiibus,
cum et ceteri idcm omnes scntirent sacramenta coucipi iusserunt
,
priinusque se imperatricis frater obligavit. Interea quidam , Bratilus

nomiae, ab impcratore advenicns , non ille quidem litteras , sed ce-
2 86 CANTACUZENI
A.C. iSliiOQXovg sxsXevov tsXslo&ul' xui stsXovvto, 7tqcotov tov tr/g
B fiuoiXidog ddeXcpov duco/coxoTog. sv w ds tuvtu stsXslto,

tixsl Tig ex ûoiXecog JYLnQUTiXog ovouu , og jqu/i/iutu usv
ovx siys, xr/Qov Se socpQuyia/isvov iro duy.TvXioj tov fiuoiXscog
aS,LOniGTi'ug svsxu. xui nQcoTU /isv nQoorjyoQeve fiaoiXtdu na-S
QUOTag, snsiTu xui TOvg uXXovg sx fiuoiXscog , dirjysiTO %s tu
nsoi Tvvuly.oxuotqov, ovy ov sysvsTO TQOnov , dXX' vcp£i[zsvcog
[idXioTU y.ai cbg dv msto ov ocpodQU &OQvfiijo£iv. nQog tov-
to yuo ecpuoxe nuQa (juaiXecog exne/tcp&r)vai. snsnu y.ai tov-
to nQoasTi&si , cog TUQuyr/g ov /.uxQug nSQi tr)v (iuaiXstogio
otqutiuv ysysvrj/usvr/g y.ui nQCOTOOTQUTOpog ts y.ui uXXcov d-

nooTUVTcav diu to /ir) tr)v oly.ol ^rj/iLuv cpsQSLv dvvaofrai , ns-
CQi KQuXr/ nvd-6/isvog o fiaoiXsvg cbg diuTQiftoi syyvg ,
ysvoiTO
nobg avTOV xutu cpikiav nuXuidv. sxsivov ds do/uvcog vno-
SsS,uusvov y.ui /istu noXXrjg cpiXocpQOOvvrjg y.ui svvoiag xaiiS
OTQUTidv noXXr v ts y.ui dyad~r)v nuQSoyrj/isvov xutu ov/i/iu-
t
yiav, vvv nQog odomoQiuv sivai olso&ul y.ui dcpi^so&ui /xstu

/.llxqov wvtov ds ns/icp&rjvuL nQOTSQOV dnayysXovvta tu ys-
'
ysvrj/tsvu , cbg uv /ir) Siscp&uQ/isvcog nv&o/isvoL xui /istu noX-

Xrjg nQOGd~>)y.rjg 9-OQvft/jods. r)'§iov ts /xr) /teXXeiv , dXXd na-io
Quayo/isvovg yQuu/iuTu nsî uvtcov bncog syovoL 6>]Xovvra f
av&ig eig fiuoiXsu dnons/insLv. noXXrjv yaQ avtco n£Qi av-
tCOV tpQOVTldu sivUL , Y.ui tOV nUVTOg TL/XUO&aL tO nvd^so&uv
D Tt nsQi uvtcov. ecpuoxe de xai nuQU (iuoLXscog yQu/iuaTa
ram annulo causa afferebat. Hic primum impe-

eius signatam
ficlei
ratricem adiens, salutem dicit: deinde alios quoque verbis impera-

toris salutat: et de Gynaecocastro narrat (cuius gratia se missum
autumabat) non ut revcra contigerant , sed obiter admodum et quo-
modo non multum sese daturum existimabat.
terroris Adiiciebat ,
turbatione inter milites suborta , post protostratoris
non modica
aliorumque secessionem, quod domestica damna fcrre non potuis-
sent, audito Cralem haud procul abesse, imperatorem pro veteii
amicitia ad eum profectum esse ibi libenter valdcque comitcr ct :
benevole susceptum et auxiliaribus copiis magnis ac fortibus auctum

esse putareque se , nuuc iter versus Didymotichum tenere et brevi
:
coram affuturum seque praemissum , ut gesta nuntiaret: ne , si

,
aliter quam pro veritate et multis cum additamentis audirent, tnr-

barentur. Nec cunctandum, sed datis sibi de statu ipsorum littcris,
ad imperatorem se remittendum affirmabat, qui in multa de ipsis
cura versetur: quippe cui in eo sint omnia, ut res eorum cogno-
scat. Aiebat item , epistolam se ab codcm accepisse, eadem, quae
narrasset, continentem, Ceterum multis per viam occurrentibus,
timuisse , nc intcrccptus , proptcr cam aliquid calamitatis pcrpe-
XafisTv , « xui ttvxbg stns nsQiiyovxu • nQog xr)v bSotnOQiluv \.C. 1342
ds noXXtov avvxvyyuvbvxcov, Se/oag ftr) aXtp xai uvxog xe Si

ixetiu sig nuoav sX&rj noXXcov xuxcov xai rj noatyg xcoXv$rn
xu yQafiftaxu uqpav/oai , xr]v ocpQuyTSu dk ftovrjv d^toniox/ug
5evexa tpvXdûi , Svvaftivrjv ini xa xoTXu xov oxofiaxog xovg
iosvvcovxug SiuStSodoxeiv. 6 fihv ovv xotuvxu Xiytov ini-
axevexo , xui noXXrjv nuQe/yexo nuQuipvyrjv xui xo noXv xrjg
d&vftiug insxovcpt^sv. rjSsiouv yttQ uvxbv ovSe nQOTSQov ev-

tpvtog eyovxu Sid xovrpoxrjxa neî xb nXdoftura ovvxi&ivut.
ioxu Se ovx rjouv, cog dnrjyyeXXev. dXX' rjv/xu iv Tvvuixoxd-
GTQto 7) neî fiaoiXia iyivexo dnooTuo/a xai ovyyvoig Seivr)
xai dxuîa r]v ntQi xrjv oxquxiuv , inei xui uvxbg nuQ/jv eigP.Soy
tovto rsTuyfiivog avv nXe/ootv exiQotg xotovxoig, l'v' e/ nov
Siotxo jiuotXevg uyyeX/uv x.Qvtpu niftnetv , uvxbg SiuxofiiCot,
i5Std xr)v evxiXeiuv Xuvddvtov , nQOoeX&cov iSsTxo fiuotXitog
insi ftr) yQutpsiv Svvutxo Sid xr)v uxuiq/uv , ocpQayiSa naQi-
ystv ex xov SuxxvX/ov , iv' r] ntoxeveo&ui unayyiXXovxi rotg
iv zJtSvftoxe/ytp neQi xtov yeyevrjftevcov • vofitoug Se xai 6
(jttaiXevg nQOo/jxovxu siQrjxivut xtp xutQtp, nuQsTys. MnQu-
aoxiXog fiev ovv xoiuvxu xoTg iv /liSvptOTs/ytp unuyys/Xug, yodfi-
fiurd rf uv&ig nuQa fiuoiX/Sog xui xtov uXXtov Xuficbv, toysxo B
nQog ftuotXiu.
firj . Se ini xrjg t£,to /JtSvfioxe/yov ovvoix/ag d ijftog v. 408
ov noXXtp voxeQOv ovx dvsxxbv rjyovpisvoi,ei ftr) xd Xauxaiuv-
14. tiitxxopit&i P. i5. Xav&civov P.
terctur negotiura ad nihilum cadcrct, atquc ideo conseiclisse;

et
siguum solum fidei facicndae rctinuisse, quod cavo oris inditum,
scrutantcs posset cfFugcre. Eius dictis solatii ac levameuti plcnis
adiuncta fidcs, quod scirent hominem nec alias ad mendacia ex le-
vitate compouenda ingeniosum fuissc. Rcs vero secns erat, quam
ille mcmoraverat. Quando cnim Gynaccocastri ab imperatore defc-
ctio tantaque confusio ac perturbatio incidit, quoniam et ipse
aderat, cum pluribus sui similibus ad hoc constitutus, ut, si quo
opus essct imperatori occulte mittere litteras , ipse ferret, qui pro-
pter vilitatem suam facile lateret , accedens rogavit, ut, quoniam
tempore exclusus scribere litteras non posset, signum ex. annulo im-
pressum daret , quo sibi gesta mcmor.inti Didymotichenses crede-
rent. Tempestive locutum arbitratus imperator ita fecit. Bratilus
ergo his Didymotichum nuntiatis , rursum ab imperatrice ceteris-
que accepta epistola ad imperatorem est revcrsus.
48. At plcbs suburbana Didymotichi non multo post minime
fcrendum putans, si non etiam alios populos aemulata, potentes
interficcret, praefectis imprudeutibus , noctu ad tumullum inter se
288 CANTACUZENI
A.C. i34?to/ roTg uXXoig S/jftoig SQrjjev xui Stucp&etQOiev roiig Svvarovg,
Cicov uQyovrcov avrolg ftr) ovvetSortov , yvxrog ini rr)v aruaiv
dXXr)Xovg nuQOQftr)ouvreg xui xu&onXtouftevot, cog elyov nuv-
T£g ufiu ecp nQog rug nvXug iXSovreg, iretyofiuyovv xui nuv-
rug rjneikovv unoxretvetv rovg evSov , el fir) exovreg nQOoyco-5
QOiev ovtco yuQ uv /uoXtg tpeioeo&ui ftr) unoxretvetv. *Aou-
vrjg Se xai r) evSov otqutiu r)yrjocxftevot Setvov, el fterd rcov
c
ix Bvâvrtov xui rr)g ix rrjg uXXrjg uQyrjg Pcofiuicov otqu-
ttcxg xui nuQu rcov oixeicov noXtOQXoTvio , bnXtouftevoi xui
avroi xui dvotâvreg rug nvXug avvtnXixovro rc7) Sr)ftco i'£eX-io
Sovreg . ixelvov Se ovSe nQog dXiyov uvrtoyovreg nQog rr)v
ftuyrjv , nulSug xui yvvuTxug ftovug uvu-

ecpevyov cog eiyov ,
D Xufiovreg xui SteoxeSuoS-rjOuv xuru rug uXXug noXeig , ftrj-

Sev inicpeQOfievoi cov elyov nXrp> nvcov dXiycov, oT Stu ro ftr)
ovfifiereoyrjxivui rr)g oruaecog rolg uXXotg ftivetv ovveycoQr)-iS

&rjouv ini tcov oixtcov. r) otqutiu Se rug oixiug rcov cpvyov-
rcov SienOQ&ovv xui nuvru eioex6fiiC,ov ivrog reiycov. dXtycp
Se voreQOv xai rug 'S,vXcoaetg xuSutQOvvreg, iyQtovro nQog ro
nvQ, vno rcov iv Bvtuvrtcp ijSr/ noXtOQXOv fievot. r/ yuQ
ix Bvûvtiov gtqutiu , uyQi fiev ol e'S,co AtSvftoretyov nQogiQ
rovg evSov coftocpQovovv , ovSe iyyiig yevio&ui ineyetQovv ,
dXXu eiofiuXXovreg , ru nouQco StenoQ&ovv xui cog ruyiara

dveycoQOvv. inei Se r) aruotg yevotro xui ixnoXefttoSeTev
roTg evSov ol ixrog, uvioi re icpSuQrjoav nuvrunuotv uvuara-
cohortati armatique ut poterant omnes bene mane ad portas proce-' ,
dunt, muris oppugnationem inferunt minantnr oppidauos omnes :
perempturos , ni se dedidcrint; sic enim vix tamcn manus a caede

cohibituros. Ilic Asanes et praesidium rem periculosam rati , si
praeter Byzantios et alios aliunde ex imperio contractos etiam a
domesticis obsiderentur , accincti et ipsi portis apcrtis cum populo ,
conflicturi erumpunt. Qui nec aliquamdiu saltcm impctum sustinens,

fugit ut potuit, filiis et uxoribus tantum assumptis: nihilque aliud
rerum suarum secum asportans, pcr alias urbes dissipatus est. Pau-
cis , quod seditionis participes non fuisscnt, domicilia sua habitare
pcrmissum. Milites, fugitivorum domibus direptis , totam praedam
in urbem intulerunt. Brevi intervallo etiam materiationem destru-
entes , ca a Byzantiis iam obsessi ad focum usi sunt. Nam Byzan-
tii,quamdiu Didymotichenscs suburbani cum oppidanis voluntatibus
congruebant, ne pedem quidem propius ferrc audebant: sed remo-
tiora agri depopulant.es, propcrato se in stativa recipiebant. Tu-
multu autem et seditione conflata, suburbani urbanos hostilem in
lnodum aggressi, et ipsi omnino sedibus suis pulsi perieruntj et
urbani, iinminutis magnopere viribus, pugna hostibus pares amplius
HJSTORIARUM III. 48. 289
rot yeyevrjftivoi , xai ot svSov ro noXv T/jg Svvdfterog v<paio£-A.C. i34a
friireg, uofreveTg re rjouv y.ai ovxht nnog Tovg noXeftiovg «£t-P. 5o8
Oftuyoi. odtv xdxetvot iniovreg y.ai oTQUTOneSevoftevot iyyvg
diey.uoT£QOvv. 01 ftivTOi vnoleinvtievoi tov Sr uov iv /JtSv-
t
5fiOTeiyrp , rwv oixrjfiuTtov vno Ttjg oTQUTiug xudaiQe$ivT(ov,

avtoi TOvg Xi&ovg exxu&utQOVTeg , nQog Xuyuvioftov iyQonro
T(o yojQtrp. y.ai rikog r Sr/ eiye to neî tov yojoiov tovtov
t
rrp f.ir}TQonokiTri rrjg uvT/jg noXewg oXtyro nQOTeQOv nQoetQrj-

ftivov. 6X1 yuo KuvTuxovtrjvov xov nQog tv)v eig fiuoiXiwg
lorr)veaniQav ixorQUTeiuv nuQuoxevuLOftivov, iSoxei Setv Std
xhv noXefiov neoi rr)v eS,w ovvoty.iav TurpQOV neQieXuvveiv , B
tvu ftr) QuSia f/ eiooSog rotg noXe/uioig eirj, ei nore io{juXoiev.
Stuvevefirjftivrjg Se rijg tuojqov xutu opuTQiag na\ni rro Sr)uro,
wots uvoQVTTeiv .
y
xui rotg iv nuot
tta y.Xrt QU) Tr)g ixxXrjoiug
l5nuQet'yeTO SvoyeQuivovTwv de ixeivwv Slu ro novelv

/ueQtg.
xui nQOouyyeXXovTOJV tw firjTQOnoXixr) Tovg ini tu eoyu u-

vuyxuQovTug, „ovSev ftev" einev ixeTvog „tu toiuvtu nQog tov
fter' ov noXv ydo
nrtXettov XvoLTeXr]oet. ne oinoiovvTUL yw-
qi'ov nQog Xuyuvto/ibv innr^Seiwg e'S,etv. tov Sh fit) Soxetv
2.oavT0vg tov xotvfj XvoneXovvTog dfteXetv , ixiXeve tu inire-
TW/ftivu nouiTetv. wv oXiyro voTeoov ixfidvTwv, uveutftvrj-
axovro t€ ot iv uvSqu rTjg G
zftSvftoreiyrp xai i&avftuCov tov
nQOuyoQSvoewg. 01 ftivTOt naQu KquXij fiuoiXet rrp Kavra- V. 409
xovCrjvro inneTuyftivot ovftftuyeiv , inei nuQeoxevuo ftivot rj-
z^Srj rjouv xai HfteXXov SQyov eyeodat , tlo orpeTiQia SvvdoTrj
non crant. Unle 1111 , Bvsr.ntii inrpiam, propins aceederc ct locatis

castris perseverare non dubitarunt. Ex Didymotichensibus suburba-
nis restantcs, vicinorum aedibus a milite eversis, ipsi lapides et
rudera elTerebant et per areas illas oluscula serebant. Et iam eve-
nerat, quod de hoc loco ipsius urbis mctropolita non ita pridem
vaticinalus fuerat. Nam dum se Cantacuzcnus ad cxpeditioucm occi-
dentalem adhuc instrucret, suburbana ad hostem arcendum fossa
debere circumdari dcccrnebat. Tribulim igitur toti populo ct dcri-
cis ecclcsiae ad fodicndum pars describebatur. Quibus, ciericis pnta,
laborcm indignanlibus et exactores opeium ad episcopum dcferenti-
bus, ille hauc fossam bello nihil profuturam praedixit. Quem cnim
locum servare ct custodirc uiterentur, brcvi olcruin sationi idoneum
habituros. Vcriimcnimvcio ne commodum publicum parvi pendcrc
videretur, iussit imperata 6eri. Cum non diu post eventus respon-
disset, Didymotichenses in niemoriam praedictionis reijressi virum ,
de ea suspexerunt. Porro a Crale Cantacuzcno adiuvando desiguati

iamque parati et ad opus accessuri dominum suum conveniunt,
,
haud utile se et illum sibimet ipsis coasilium inivisse aulumaut,

Cantacuzemis II. 19
290 CANTACUZENI
A.C rt\inQ0oeX&6vTeg, ov XvotreXovvTa eqpaoav oqpug re avrovg xuxst-
vov fisSovXsvo&ui, neoi tuvTcov , ovT(og dnsQtoxinTcog t6 xqu-
tiotov rrjg avTcov Svvdfteoog iy/etoioavrag KuvruxovX^rjvio iw
paotXet. yuQ ixetvog StaXvoeig &ifievog nQog "Avvav Trjv
el
BaotXiSa, XQvcpa inifiovlevoeiev avTotg xui Stuqp&SQst ftr) nQ0-5

aio&o/Liivovg Tt)v intBovXrjv, vt Xotnov rj inuvsX&ovTU natSug
xui yvvatxag uystv ini SovXsia xui ttjv uXXrjv unuouv Tqi-
V8aX(5v uq/jjv vnonotetod-ut
; St' a ov /Qtjvut /ooQig 6ftrjQ(ov
ixevvu) ovfifxu/stv • dXX' ei rt Siono rijg uvtoov imxovQiug ,
rov vecoTeQOv tcov vicov ofxrjQevoovTU xuTuXeineiv naQ' uvTotg .10

ovtco yuQ nQofrvLico; ovorQurevoeo&ut xai firjSeftiav nQog to
uiXXov novrjQuv iXniSa o/rjoetv. AifieQog Ss iSia iSetvo
lCQuXrj, neideiv ftaotXea rr)v ixeivov ^vyariQU MuvovrjX tw

veooTiQM vtqj xuTeyyvav* nv&io&at yuQ neî 2vQyrj, cog Stu-
'kioete tov ydfiov dvyuTQog Std tov noXeuov , rjv sti neQtov-i5
Tog *AvSqovi'xov âotXicog tovto) Sij xaxrjyyvrjoe tw MavovrjX,
xui iSoxet xuxeivo) Sixuta xai ovfiqpiQOVTU u"£tovv TOvg otqu-
rrjyovg. Sto xai unrjyyeXXe fiaotXet rd nuQ' ixeivcov eiorjui-
P. 5ogva xai owepovXeve neifao&ut uvTotg , tovtov tov TQonov
nQod"vucog ovoTQUTevooftivotg. iSeuo re iSia xai neî A1-0.0
{Hqov &vyuTQog ini ydftw ovvdnTetv tw vko , xui ftr)

Ttjg
to StdqpoQOv uftqpotv Trjg evSoîag, uXXu rrjv ovvTeXsiav, rjv

nQog rd nuQOVTu ovvveXioete, oxonetv. nQog yuQ tm xui Totg
uXXotg TQtfiuXotg nQog r)Sovr)v tov yduov elvat tov natSog ,
l3. Kqtdrj P. 19. ihv om. P.
quando tam incaute florem ac nervum potentiae suac Cantacuzeno

tradidissent. Si cnim pace cum Anna imperatrice clam composita,
ipsis insidietur, nec insidias praesentientes occidat, quid reliquum,
nisi ut regressus liberos et coniuges eorum in scrvitutcm abripiat,
universumque Triballorum principatum sibi subiiciat? Itleo tuin dc-
mum iuvandum (si ipsorum cgeat auxilio) quando iuuiorcm filium
apud cos obsidcm reliquerit: sine obsidibus non iuvandum. Sic
cnim cupide una militaturos nullamque in futuium malam spcm de
eo concepturos. Libcrus autem privatim Cralcm orare imperatori
,
auctor esset, ut is Manucli, iuniori filio , ipsins Libcri filiara de-

sponderet; audiisse enim, Syrgcn sponsalia intcr eius filiam et Ma-
nuelcm hunc, cui eam, Andronico imperatore aclhuc in vita mancntc,
despondisset, belli causa rcscidissc. Et videbantur Crali quoque
duccs aequum et l>onum postulare, Quamobrcm quid velint, impe-
ratori rcnuntiat: hortatur, ut cis obsecundct hac enim ralionc impi-
:
gre militaturos. Separatim vcro de Libeii filia cum filio cius nu-
ptiis consocianda rogat et monet, nc quod sit inter ambos cx genc-
vis claritatc discrimen, scd quantum in pracscns eiliccre hac tia
HISTORlARUM III. 48. 29 1
stl xui At'$£QOv avrov ov avftfta/ov e£,£tv Itl xai qptkov, dkkaA..C. 1 3{a
Sovkov dxQtficog xui ndvra nQOr]a6ft£vov nQofrvftoog vnsQ toov
avuo kvatTskovvTcov • ovtco yuQ inuyyikk£o&UL xui uvtov»
iS6x£i ftsv ovv nokkyv imuxuuv xui £vyvoofioavvrjV ro tol-
5ovto KodXfj avf.if.iuQTVQ£iv , el tov nuQ' avra Svvutcotutov
fiuoikeZ nQOaTifcftivov xui ovtoo rpuv£Qoog vneQ ixetvov nuv- B
ru noujaetv inuyyekkoftivov, ei n£t'd~OLTO fiovov Trjv ix£tvov
&vyaT£Qa avvoixi%£iv rro vtro, ftr)3-' vnonT£v£tv avTr)g, ftr)rs
xcokv£iv in£/£iQ£i, avvinQUTT£ ds ftukkov. tovto ds ov fiukkov
\OTtjg int£ix£iag Kodkrj rjv, rj rfjg yliîQOv nEQiovaiag xui tov
fteyuku dvvuo&ut nuQa TaifiukoZg , ooars xui uvtov KQukrjv
nQoaxQOv£tv oqqooSuv. 6 ftsv ovv KQukrjg toiuvtu nQOg fiu-
atkiu d~L£§fl£i , nuoovTog xui AtfisQOv. ûatksvg ds inst'deTO
noog ufirpoT£QU kvatTskovvTa oqoov iv tw nuQOVTi, xui rr)v t£
\5vno\ptuv dnco&eLTO, cog dd~ixr)osii nor£ xai int$ovk£vo£t£ TOig C
avftftd/oig. ov yuQ TOtumuig uv\og hntOTua&UL TOvg rpikovg
dfiftfoafruL £v£Qy£ot'utg, onov ye xui TOtg noksftovoL rpuvsooog
ovdinors intfiovksvoov irpuvrj. xui to nQog 2vQyr)v xqdog ovx
avTog dtukvsiv nQcorog srpuaxsv , d%V ixetvov dn£tnuftivov ,
noftrjdfftiav ahtav £ivui , ei xui uvTog eriQuv iw vlro uofioae-

rut. xuuol ye ovd' eig tooovto d£Ofioov fjxetp tov ydfiov, coa-
ts fu) eisZvuL Siukveiv ei yuo fti/ot oqxcov nooe/coQei , i'~
ovdsfttug uv uixtug ine/etQijae otuanuv uvrog. TOtyuQOvv urpti-
1 1 . Kpdltjv ad J. M.
possit, intueatur. IVam practerquam quod et aliis Triballis hac

nuptiac iucunclac sint futurae, ctiam Liberum ipsum non socium
inodo ct amicum , secl ct scrvum plane ipsius fore omniaque eius
utilitati proinptc postpositurum quocl ipsemct polliceatnr.
,
ilacc
res , ut apparebat, inagnum Crali aequifatis ct candoiis tcstimonium
tlabat, quod clynastarum suorum potentissimo cum impcralore se
coniungcntc adeoque manifestc omnia illius causa facturum polli-
ccnte , si is tantum filiam ipsius filio suo collocaret, niliil suspica-
retur mali , ncc praepcdirc ncgotium tcntarct, scd adiuvarct magis.
Vcrum istuc non tam aequitati Cralis, qtiam Liberi opidentiae ma-
gnaequc intcr Triballos potcntiae adscribenclum , proptcu- quam ct
ipsc Cralcs cum oircndcrc timcbat. Ilacc igitur ille cum et Libc-
rus adcssct , apud impcratorem tlisscruit; qui quod tum illutl tum ,
hoc in praesentia conducere videbat, ncutrum recusat et ita suspi-

cioncm eximcbat nescirc enim se amicos sic remuncrari. quando con-
:
staret ncc apertis hoslibus unquam insitliatum

, et aflinitatem cum ;
Syrge non priorcm dissuissc , sed eo gencrum abdicantc, causae nihil

rsse cur non ct ipsc aliam filio suo uxorcm iungerrt, praescrtim
,
cum nondum sic adstrictum fuerit matrimoniun», ut dissolvere non

liceret. Si iuramcntum intcrccssissct nulla dc causa id distracturum ,
29** CANTACUZENI
A. C. iZ\ivac xov vlov u/ua fcsv yaupQov iaofcsvov AtfisQM, clfca Se xai rtjq
OTQUTCug svsxu rov Suqqscv uvtm, cog ovSinOTS incfiovXsvoscs'

}
fcr) nuvTunuoc ScuTQifitcv nuQ uvTOcg, uXX' ina.vrjy.scv
fcivTOc
V. 4»° nQog avTOv, rjvixu av xuXoirj. AiftsQog Se insi uxovosis (iuocXia
D nsnsco/uivov nQog to tjjv ixtivov dvyaTSQa uyscv tw vcm, nQoas-j
xvvsc ts xui rjandX^tTO tov (iuocXicog noSu, xui noXXug tofioXoyst-
yuQnug xui KquXt^ tov avvsncXafiiadai
ixsivio ts Ttjg svsQysoiug
nQog to SQyov. tovto is Xoyocg ftovov ovvstc'&sto vjcXocg' oq- .
xoig Se rj Ssofcoig tcocv uXXocg nQog tov ydfcov ovx iyorjauvTO.

P. 5io fc$. Mstu Se tovto tjjv otqutcuv nuQuXufiiov rjSrj nu-io
Qsoxsvuofiivrjv dsQOvg ixfioXug ufta xai KquXij ftSTu
nSQc
yvvucxog nttQSnOfdvov u/Qi rrjg 'Pcoftuitov oqcov rjysuoviug ,
B sxstvoc fcev ovv dvsytoQOvv ovvTu^dftsvoc •
ftuocXsvg Se rr]v
TSTuyfdvrjv sycov otqutiuv , ioTQUTOniSsvosv iv OsQucg xui

*
Scrjyuysv ini TQcaiv rjfdQucg ScaXsyofcsvog QsQuiocg nSQi 1
tov nQOOytoQslv uvtco. 2vQyr)g yuQ fciTU tcjv indvoSov xrjv
ix rwucxoxuoTQOv Q)sQucg oXiyov irScuTQc'xf/ug , rjX&s nQog

Bvt,dvTC0v , xdxsc&tv sig 'AQfisviav unsytoQrjosv , Aqjus-
vitov ini to ocpiocv uq/scv uvtov nQoaxuXsactfcivcov nu-, ix
tqcoov nQOorjxovorjg avTto xXijqov Trjg UQyrjg. Qsqucoc Stio
ovSsv ftuXXov rj nQOTSQOV rjoav (iuocXst tco KuvTUXovtrjvco
CnaQSOxsvuofiivoc noXtfcstv , xui Tovg nQoacovTug ini rw
ScuXiysofrui Xidocg efiuXXov xui fiiXsacv uno tcov TScytov.
o&sv xui rj gtqutcu tog noXsftctov uSscog tt)v ytoQuv Sc-
snoQ&ovv. iv ro Se TUVTa stsXscto, BQuxTog tcov rl ysfc6vtov'2.5
fnisse. Proincle dimittere se filium, simul generum futuriim Libero,

simul proptcr copias socialcs, ut ne quid ab se insidiarum metuant:
non sic tamen, ut apud eos omnino sempcrquc raaneat, sed ubi
pater revocaverit , redeat. Liberus ut imperatorem de connubio
annuisse cognovit, eum adorans pedemque deosculans, multas ipsi
de beneficio ct Crali de opera gratias egit. At enim haec nudis
tantummodo vcrbis transigcbantur; iuramentis aut nexibus aliis ad
nuptias couglutinandas non sunt usi.
4g. Praccipiti aestate imperator , Crale cum uxore usque ad
confinia proscquentibus ibique dicta salute recedentibus , cum pa-
ratis et attributis sibi copiis Pheras processit ubi ad triduum :
manenSj cum Pheraeis de deditione egit. Syrges enim e Gynaeco-

castro revcrsus , non diu Phcris subsistens, Byzantium petivit inde :
in Armeuiam, ab Armeniis ad sceptrum , ei ex paterna sorte debi-

tum, vocatus disccssit. Phcraei nihilo magis quam ante ad Canta-
cuzeni partes piopendebant et acccdentcs ad colloquendum saxis
,
ac telis dc muro repcllebant ; quare exercitus agrum ut hostilem

cecure devastabat. Dum hacc aguntur, Bractus, praestantissimus e
HISTORIARUM III. H9. 293
Ttjg OTQUTiug 6 citacpoQcoTaTog ivootjos y.ai dtSxuoTiorjosv ixstk.C. i34a
tj otqutiu ioTQUTOnsdsv/tivr/ /tiav Tj/tiQav ini Sixa. insi d'
i/.ttvog Qctcov tjv , AifJsQog xurtiytTo''ttj vooco y.ai sdst, tooov-
tov /qovov TiSQi/iiiveiv r) y.ai nXsico. QutouvTog ds ixsivov ,
5ol Xotnoi ivooovv tcov uq/ovtcov xui r/ otqutiu ov/tnuou oys-

dov. /tiXtTog yu.Q i/tcpoQOv/tsvoi xui xqscov , cov r/ ycooa /tu-
Xiotu svnoQSi , tiTU dno&XifiovTsg xui oracpvXug xui tov d-D
nonoiovxog uvir/.a i/icpoQoi/isvot, sig nvQtrovg ivininrov xai
qj§6ag , snsna dnifrvrjoxov y.UTSQyaL,6/itvot vno Tr/g vboov.
lO/.ui tcov ts /tuXtOTU iv Xoyco irsfrvrjxsouv ovx oXiyot, xui Trjg
OTQUTiug vnso nsvTu/.ooiovg xui ytXiovg • 'Pco/tuicov ds tcov
pluoiXsL ovvovtcov ot 6~s stg, ovrs /tt)v ivoorjosv. 'Ano/.uvxog
ds 6 ptiyug dov"£ insi invdsro tov KuvTuxovtqvbv fJuotXia
otqutiuv syovTa ix TqiûXcov nsî OtQug iorQUTOntdsv/tivov
lSsivut xai ptiXXovTU sig zltcSv/tOTStyov inuv/)xstv, xutu Tuyog
ens/tns TQiqQtig sig XotOTOvnoXtv , u/ta ds xai otqutiuv ix
rrjg TJnstQOv, cbg to ixslos Tsiyto/tu rpvXu$oiTug xui xcoXvoov-
Tag Stuûivsiv Tfjv otqutiuv. i)v yuQ b Tonog inirrjdticog s-
ycov sig cpvXuxr)v Tt)v ix tcov bnXtTcav , ov dtu tov inirstyi-
ioj/xov ptovov , d).X' oti xui xorj/ncodrjg cov dvo/.oXov rotg in-P. 5n
nsvoi nuoslysTO tj)v diodov, /tul.toxu si xui vnb tivcov xcoXv-
OtVTO. 01 TQlfiuXoi Jfc /tUl.lOTU /tsv dtu Tt)v vooov xui to V.4u
noXXovg dno&vrjoxstv xud"' ij/tiQuv, ovy r)xtoTU ds xui dtu
c
to nvfrio&ui to Tsiytopta vno Pco/iuicov y.UTSyo/tsvov , dva-
i5. xul om. P.
ducibus, morbo corripitur, mansitque co loci exercitus dics unde-
cim. Postquaru ei melius est factum, Liberus acgrotarc cocpit, rur-
suiuque diebus totidem aut etiam pluribus illic bacrendum fuit.
Ubi is quoque convaluit, reliquos duccs ac totum ferme exorcitum
valetudiuis iucommoditas pcrvasit. Siquidem melle et carnibus,
quibus regio maxiine abundat, farti ac distenti dcinde ex uvis ,
coniprcssis musto defluente obruli , in fcbrcs et tabem incidebant

tum ita confecti interibaut, praesertimque honoratorum non pauci
moricbantur. De grcgariis autem animas liquere supra mille quin-
gentos :Komauorum nemo ne tentatus quidem est. Apocauchus
magnus clux, ut Cautacuzenum cum copiis Triballicis, prope Pheras
morantcm , Didymotichum rcversurum rescivit, subito triremes Chri-
stopolim, simulque ex coutinenti mauum ad inurum ibidcm custo-
diendum et trausitu illuin prohibcndum niisit. Erat enim locus
defeusioui idoneus gravis armaturae militi non propter muri alti- ,
tudinem dumtaxat, sed quia propter praecipitia quoque (potissi-

mum si prohibentium vis adesset) equiti perdiflicilera trausitum
efficicbat. Triballi propter morbum et quotidiana multorum fuuera,
ac praesertim, quod murum seu munitionein illam a Romanis occu-
294 CANTACUZENI
A C. i3^-20TQ£cpeiv eyvtoaav e* toov Osqvov nQog Tr)v olxeiuv, puoiXevg
Ss, inei Pid&odui ovx ivrjv ovtco ndoyovTug xuxoog vno T/jg
voaov, Tovg iv TsXei nuvrug xui i)y£fiovug ovvuyuyoov , nuQ-r\-
vu fir) u&vfiuv , anOTvyiav tuvttjv
firjSh Tr)v cog ti toov Sei-
vcov loyi%£o&ui , dXX' ixuvo iv&vfiovfiivovg , cog ndvru fihvS
B frsov nQOVOia SioixsZtui' uSvvutov Si tv tcov fir) Ssovtcov vn'
ixsivov uqutt£o$ui, ndvTa OT£Qyeiv , cog fidXioTa XvonsXcog
i]ftZvnQUTTOfuvu naQU &sov. y.ui to vvv fisv iyov , inuv£-
Xsvoofisd-u nQog Tr)v oixsiuv , oXiyrp Ss votsqov nuXiv nuQU-
oxsvuodfisvoi, iXsvaofis&a slg /JiSvfWTSiyov, uv (piXov rj &s(o. 10
ol filv ovv Tqi§uXoi noXXug yuQiTug cofioXoyovv fiuoiXtf nQog

Tr)v nuQuiv£oiv. xul yuQ toi fidXiOTU yuiQOVT£g nQog Tr)v i-
ndvoSov, bfioog fir) nQ0oxQ0v£iv fiuoCXsZ ifiovXovTO , SoxovvTsg
axovTog dvayooQsZv. 'Poofiutoi Ss iv S'£iv(p iu'&£VTO xui ovShv
Ivofiiôv un£Oixivui ti)v 6S6v ix£i'vrjv , 7] u nQog 'Ay£Q0v-i5
Ctu (iuSiC,£iv TJvuyxdôvro , xui Ssivoog id-OQvftovvTO xui i-
GTUoiuQov , nQog TOvg iv XQiOTOvnoXsi fiovXofisvoi unoyco-
quv. oqcov Ss o fiuoiXevg Tr)v Siyovoiuv uvtcov xui Tr)v fie-
XsToofuvr/v dnooTUoiuv, n£QiGTi]odfi£vog £uvt(o xai vnofivrjoug,
oog ovx iSiug nXsovs'S,iug rj Tiftrjg int&vfiiug, dXX' avToov ivs-20
xa S'£Ofiivcov , fir) n£QuSuv Siurp&uQivTug y.ui SovXoofrivrug
jLnoxuvxo) T(7) nuQUXOifioofiivo), tov uyoovu vnsX&sZv '

£nuTU
y.ai oov iv UQyrj tov noXipiov fidXiGTU SiuXfyfeirj nQog uv-
8. ^x<ov P.
patam intellexissent , Pheris in patriam redire statuerunt, Impera-

tor cum eos a morbo tam male alfectos ad manendum cogere non
posset , omnibus proceribus ac ducibus couvocatis , eos bortatur, ne
pusillo sint animo, ncve banc frustrationcm in malis numerent ;
sed illud cogitautes , divina providentia universitatcm adininistrari
et non posse a Deo quidquam iieri , quod non dcceat fieri, boni
consulerent omniaque ab illo ad cmolumentum suum fieri inter-
pretarentur. Et nunc quidem, inquit, domum redibimus; non mullo
autem intercedcnte tempore rursum instructi , Didymotichum , si
Dco placuerit, petemus. Triballi magnas imperatori dc admonitione
gralias agere. Etsi enim de reditu mire laetarentur, tamcn impe-
ratorem , si eo invito recedere viderentur , nolebant offendere. Ro-
mani stomachari ac putare se ad Acherontem ire compelli, tumul-
,
tuantesque et seditione frementes Christopolim abire velle. Impe-

rator eorum a se disseusionem meditatamque discessionem videns,
advocata concione, eos admonet , non avaritia aut ambitione, sed
ipsorum causa , qui rogassent , ne se ab Apocaucho , sacri cubiculi
praefecto , ad scrvitutem et mortcin rapi palcretur , hoc periculum
«ubiissc. Dciude in mcraoriam cis rcdigit, quae iu ipso bclli prin-
cipio di&erit: nec iustum, ncc pium vidcri, nunc quidcm se ad
zovg, cog ovxs Sixatov, ovrs uXXcog svosfisg, vvv ftsv nuvxugk. C. i3fi
nqbg xb fiaotkia yivso&at naQaxukstv y.ui fiiuv xavxrjv oSbv

ocoxrjQtag ovvoquv, vgxsqov Ss , uv fir) xuxu yvcbfttjv xu nQu-
yftaxu ixâivrj , xuxukstnovxag avxbv iv xotg xtvSvvoig sxu-

5oiov dvaycoQstv, onoi av Soxrj ovfiqtsQStv av&tg nuQ^vstXy
fir) fttxQOipvystv, fttjS' anayoQSvsiv nQOg xovg ndvovg xai xovg
xtvSvvovg , dkk' uvSquoiv nQsnovoav ysvvaiotg intSstxvvfii-

vovg svxpvyiuv xs xui xbkftuv, xuqxsqsTv iv xotg Sstvotg. ov-
Se yuQ xi xcov ftsyukcov xui inutvovftivcov civsv nbvcov uv no-
loxi xivi xuxOQd-codsirj. si S' rjxxtjvxut nuvxdnuotv iv xotg Sst-
volg xui dvxsystv nQog avxd ovxixt oloi xs sioiv , dkku xcov
nQOxiQOjv intkskrjofiivoi kotSoQtcov xai fiijurpscov, uig xovg ix

TvvaixoxuoxQOv dnooxdvxug efiakkov , 71005 xu tou coQftrjvxuv
xui avxoi vvvi, nQcoxa ftsv ftiftcpso9ui xui uvxotg Stxuicog ,
i5cog xd vnsoyrjftsvu nuQufiuivovat xui (f>utvofiivoig xaxotg nsQi

avxbv, fjvtxa fiukiaxu sSst avvbvxag cbq;skstv. snstxu ov xa-P. 5ia
raayrjostv dxovxug. ovSs yuQ ovS' i'$uQyijg avxo> xi nobg u-
vdyxrjv xivi , avxbg fiukkov xui u fir) xaxd
siQyuofrut dkk'
yvtoftrjv rjv nQog dvuyxrjv nqdxxstv rjysxo, dkk' oig ftsv t)Sv
loxovg fisx' avxov novovg xai xtvSvvovg xai &uvuxov , si Siot, xoov
nuQu xotg noksftiotg Soxovvxcov uyu&cov dkkuxxso&ut, iivut nQog
avibv, l'v' siSstrj xai avxbg, xtot xug dttoifiug xcov nbvcov d'£i'ag,
xatQOv xakovvxog xai &sov avvuiQOftsvov, dnoSoirj* toi)j d'

avxto fir) ovyxivSvvsvstv aloovftivovg dnoycoQStv, uvxixa xs sig
i3. dntbyxas M. mg. 14. xal alterum add. M.
imperium capcsscndum invitari et hanc unicam salutis yiam censeri,

postea vero ,secus eant, se discriminibus circumventum de-
si res
seri , unoquoque diffugiente , quo illum sperata vocet utilitas rur- ;
susque admonet, ne trepident animis, ncve ob labores et pericula

desperalioni cedant , sed pro eo ac ingenuos dcceat, excelsa et in-
territa mente mala istacc tolerent, Haud enim quidquam insigne
et laudabile citra Iaborem a quocjuam feliciter geri. Sin advcrsis
amplius resistere nequeant iisque pcnitus succubuerint , oblitique
couviciorum ac reprchensionum, quibus Gyuaecocastri abeuntcs in-
scctati sint, idem modo ipsi cupiant, primum quidcm etiam ipsos
iure incusandos , qui promissa fefellerint timidique et ignavi appa-
reant, quando sibi opera sua plurimum prodesse dcbuerunt. De-
inde sc invitos non reteuturum nec cnim inde ab iuitio sc ullum
:
coegissc ; quae uoluisset , facere coactum.

at se potius Sed quibus
quidcm suave cssct labores sccum ct pericula ct, si neccsse foret,
niortcm quoquc prae bonis quae apud hoslcs apparercnt , amplc-
,
cti , propius ad sc acccdcicnt, ut scire posset quorum opcram suo ,
tempore ac Dco opiluiantc digua rcmunerationc compcnsaret. Qui

296 CANTACUZENI
A.C. i34aSvo SirjQOvvxo. xui 01 nXeiovg (isv nQ0OXvvr)auvr£g (iaatXsu une-
/ooqovv vnsQ nsvTuxoaiovg Ss ovyxtvdvvevetv elXovTO, oig y.ui
B noXXrjv 6(ioXoyr)oug yuQtv Trjgeig uvxov evvoiug y.ui nioTeoog ddo-
Xov, dvsGTQecps (istu Ttjg uXXqg OTQUTtug. tcqv Ss ucpeoTrjxoTcov
01 nXeiovg (tsv OftoXoyiug ycoQig noooeyooQrjouvTOtg iv Xqiotov-S
V. 4' 2 noXet OTQUTtjyolg xui nQOoeSsyâuv do(tsvcog nuQ' uvxoov 0001
Ss (iuXiotu sv Xoyto r)auv, ni(ixfJuvTeg fJTOvvTO nioTetg nuQu toov
do/ovTcov, 01 Ss co(ivvov (tsv, yrc6(irjv Ss eiyov, oog xui (istu toi)$
OQXovg eig eue uvToi ai-
nstQUV uôvTeg nXsioTCOv dXyeivcov. cov
o&6(ievot Ttjg anuTrjg sxtcov Xoycov, sits y.ui toov ovv-10 nuQU tow
ovxoov (trjvv&eiorjg, tov xivSvvov SiuSquvts^ av&tg nQog (iuoiXsu
Cinuvrjxov. fiuotXsvg Ss avTOtg to uotutov Ttjg yvo6(irjgy.ui (it-
XQOipv/ov ovetSioug, uv&tg icp/jxev avTto ovvSiuToiftetv.
v. Ot (isvTOt iv XQiOTOvnolet OTQUTrjyoi\ inei Tqiû-

t\oov rj gtqutiu xui 6 fiaaiXevg uve/ooQrjouv ix QhQoov nQogi5
DTfjv oi/.eiuv, ns(t\puvT£g iv BvLûvrin), (SuotXiSt dnrjyyiXXov y.ai
(teyuXfp Sovxi a/Qi tov StuTStyiofiuTog (texu Tqi$uXoov

, cog
iXfroor 6 KuvTuxov^rjvog SteX&eiv (tsv ov Svvrj&eir] r](ioov

,
ia/vQoog d(tvvo(tevcov. uvuoTQecpovorjg Ss xr)g OTQUTiug , ooov

c
Poo(tuicov uvtoi ovvrjoav, xaTaXtnovTsg rjxov nQog rjttug nXr)vxo
Ssy.u nuvTeg' uvTog Ss vn' aio/vvrjg u(iv3~/Jtov , o,Tt yQr)-
ouo&ut (tr) sycov 'suvtm, nQog 'A&oo r]X&e to isqov OQog, oog
ixetae t/)v [SuotXeiav , r)v uSixoog rjQnuoe xui nuQuv6(toog , d-
no&t]o6(ievog xui o/rj(iu (lovaycov neQid/poptevog. tvdvg (isv
discriminis societatem detrectarent abirent. Secundum haec statim

,
in duas partes iliscessum cst; et plures quidem imperatorem ado-

rantes recesscrunt, plus qtiingenti fortunam cum eo experiri consti-
tuerunt. Quibus de amorc et ficle germana erga se gratiis actis,
cum illis reliquiis ad Triballos reversus est. Descrtorum pars ma-
ior ducibus qui erant Christopoli , citra pactum aut conditionem
,
se adiuuxeruut , a quibus libcnter accepti sunt: praecipui fitlem

pignori petiverunt. Et iurabant quidcm tluccs , cum interim in
animo habcrent, etiam sic plurirnum illos vexare. Quorum fraudulentia
sive ex eorum veibis anirnatlversa, sive ab aliquo illis familiari detecta,
pcriculo cvitato atl imperatorem redierunt qui, abiectione et mo- :
bilitate animi illis exprobrata , denuo secum esse permisit.

5o. Verumeniravero tluccs Christopoli , postquam Triballi et
imperator Pheris retro rcdierunt , Byzantiura ad Atigustam et ma-
gnum ducem nuutiatum mittunt, Cantacuzenum, cum ad imirum dis-
cludentem venisset, ipsis fortiter propclleutibus transire non po- ,
tuissc. Revcrtcntibus aulem iu suam provinciam Triballis quot- ,
quot ci militasseut, Romanos omnes cxtra deccm ad se transiisse

illum quid faceret ncscientcm , prae putlore incredibili ad sacrum
moulom Atho ibi impcrium quod practcr fas et scclcrale rapuis-
, ,
ovv ev Bv£avTt'(p nuvrjyvoig rjv XuftnQu xai soqtcov r) /uqis-K.C\V^x
Gidrrj. y.ui 5 drjfiog noog ro rrjg &sourjTOQog 'OdtjyrjTQi'ug T6-P. 5i3
ftsrog eycooovv nuvdrjusi , svyaQtOTtJQia T?t g vtxrjg dnodcooov-

Tf g, y.ai 01 ev tsXsi fiuXtoru, situ y.ai ol uXXoi nsilrj ToTg noXXoTg
56ftoi'cog. y.ui ovdsig sroXftu unoXstnso&ui, uXXu y.ui o't fidXiOTa
r]vicovio xui edvo/sQUivov dvonQuytuv , xdxsTvov
Tt)v fiuotXscog
roTg uXXotg buotcog dvdyxtjv si/ov gvvsoqtuL,siv ij ftuXXov ovva-

ayrt uovsTv, rj Trjg xuTrjcpstug yuXsnug xui unuouiTtjTOvg nuQi/yovro
svdvvug. ov yuQ ftovov siTig KuiTuxovtrjvco rw (iuoiXsT GvftnQUT-
iotcov cpcoou&eir], exoXut,STO coftcog, dXXu xui el Ttg nQog tu nQUT-
to/.isvu fit) t)dscog dtuxs/fisvog, dXXu rjdog sftcpuucov dnooTQS-
(pofisvov (pcoQu&etrj, Tug bftotug btxug ToTg euXcoxooiv eni 7roo-B
booia cpuveocog btbovut r\v dvuyxrj. xui noXXoi ex toiovtcov
uiticov uncoXovTO , ovx ev Bvûvtico ftovov , dXXu xui nuQct
i5zuTg uXXutg nbXeoiv dyoi QeoGuXovtxtjg. t« yuQ neQuiTSQco
xui nQog eoneQUV xotvrj 01 T6 brjftoi xui ol bvvuToi tcov no-
Xscov {taoiXeT nqoostyov KuvTaxovL,tjv(o . bdsv ovbe nQog otu-~
oetg eycoQrjouv xui noXiftovg eucpvXtovg , dXX' ev oig fidXioTa

ul uXXut fuyuXutg e/QtjGuvzo ovftcpoQuTg xutQoTg, ev TOvTOtg
louvTUt, nQog evvofttuv xui eiorjvtjv dnb Oeo-
btwxovvzo. ui be
ouXovtxrjg u/qi Bvûvztov ovbsv tjv, o,tl fir) vniftsvov. xu-
&unu'$ yuQ sig bvo btuiQetrtToui , gtqutiu fiev xui 01 uXXotC
aQioTOi tcov noXncov tu Kuvruxov^rjvov tov puoiXecog f Q0VV~ t
2. Tr,g add. M. 14. dncoXXovio P. et M.

set , dcpositurum et monachum induturum, concessisse. Confcstim
Byzantii dics fcstus publice agi splendidissimus omniumque iucun-
dissimus et populus certatim , imprimisque
, principes cetcrique
pedilxis, plcbeium in morcm, Deiparae Hodegctriae teraplum con-
cursare cique victoriam gratulari. Nec vcro quisquam buic gratula-
tioni decsse audebat. Quin eliam quos imperatoris adversa fortuna
cruciabat maxime festum dicin siinul celcbrare, vel potius simul
,
tnrpilcr agere aut moeroris sui poenas immitcs ac indeprecabiles

sustiucre cogebantur. JNon enim solum, si quis a Cantacuzeno im-
peratore facere deprchendebatur, crudeliler punicbatur sed etiam :
si quis ad ea quae fiebant, non bilaritalis, verura aversionis signi-

,
ficationera vultu daret periude atqne si cssct prodilionis convictus,

,
sine misericordia multabatur; multique tuin liyzantii, tum aliis in

urbibus Thessalonicam usque his de causis coramuni luce privaban-
tur siquidem in ulterioribus versus occidentem plebs et optimates
:
proraiscue impcratori Cautacuzeno favebant. Quare in illis oppidis

nec scditiones, nec bellum civile existcbat sed dum alia calamita- ;
tibus aflligerentur, ipsa bonis legibus pacifice gubcrnabantur. Quae

a Thessalonica Byzantiura pcitinebant nibil grave non patiebantur.,
bcmcl cnim inducta discordia , piaesidia quidcm et optimatcs Can-

2 98 CAMTACUZENl
A.C. iSfaro, e/.stvov olbftsvot Svvr/oso&ut Tug xuTaayovoug OTr/ostv avft-
V. {±1$ (pOQug- ol Srjftot Se, toov otuoiuotcov ivuyovToov , olg ex tov
noXi/uov Tct tTincov eyovat nXovTstv ivyv , noog ts fiuotXiu
KuvTUXov^rjvbv xai TOvg nuo' 'txuoxotg SvvuTovg bfioicog ino-
)J uovv y.ui noXXu Stsxi&souv xuxu, ov ftovov Tug ovoiug Stuo-5
t
nuC,ovTsg xui unootOTUTOvg ix nXovoioov dnoSstxvvvTsg iv

fiiu xatnov ()onf t , dXXu xui Sso/uooTt/Qiotg xuTuxXsiovTsg xui
uXXrt v nuouv sig uvxovg xuxcooiv intostxvvfisvot. 01 ts rug
ctnyug tcov noXscov iniTSTQuctiiivoi , TQtg tcoV oXcov uQyovai
D nQuyfxuTcov ftdXtoTU i'£ofioiov/Ltsvoi , xoXaoTtxoi Tivsg xui UVij-lO
jiiSQOi xui frr/Qtcbdsig eqjtXoTtfiovvTO stvut. ixstvot yuQ sig to-
oovtov coftOTrjTog nQor/X&ov, dog uXXovg ts noXXovg unuv&Qco-
ncog TtucoQTJouofrui , xai JluTQtxtooTr/v xutg fiuouvotg ivuno&u-
vstv iuaut xuXXcoSiotg e^r/QTr/ftivov. ~tSr/Quv Se fitru rb ai-
xiauofrut fii/Qt unvovv stvut, ôrpcoSst xtvi SsofiooTr/Qtto eva-*$
niQQtipuv yv/tvov , ota Srj vsxqov, ovSe boiug u^toooavrsg. ov
ovToog unvovv unsQQififtivov eni Ttvug yftiQug, toov IlsQocav
Tig SoQtuXcoTOg &sict nQOvoiu tm SsoftooTr/Qiw exsivo) xu&siq-
yt/tig, nQOvoiug ts r)'S,icoasv ov Ttjg Tvyovor/g xui tcov noXXcov
V-îMxeivoov dvsxxr/ouTo uixioitcov. xr\v b/xoiuv Se b SoQtuXcoTOgiQ
exstvog nQbvoiuv xui nnog 2vvuSr/vr/v ensSsCâxo , unuvfrQco-
noog xuxsivr/v aixta&stouv eyyvg &uvutov xui yvftvr/v sig exst-
vo tb SsoftooTr/Qiov unOQQicpstauv» nuat Se r/v eyxXr/ftu r/ ns-
(ti fiuotXeu xbv KuvTaxov^r/vdv nQOTeQU evvota xui ib /Qrj-
tacuzeno studebant, illum incommodis medcri posse existimantes:

at plebs impulsu seditiosorum quibus bello alieua iuvolantibus
_,
ditescere licebat, Cantacuzcuo et optimatibus paritor adversabatur

iisque miiltis modis incommodabat , uon solum factiltates diripiendo
ct uno moinento cx divitibus pauperrimos cfficiendo, scd ct carce-
ribus iucludcndo ct omuc genus vexationis in illos confcrcndo.
Quibus vcro urbium pracfecturae commissac crant, Iii suinmum
iinpcrium babcuiibus c|iiam simiilimi, fcros sosc carnifices praesta-
bant ct in biiinaua figura bclluarum iinmanitatcm exoicebant Eo
nauique sacvitiac progressi suut , ut praeter alios complmes crudc-
liter punitos ctiaiu Patriciotam funiculis suspensum, in tonncntis
mori siverint. Sidcrum autem usquc ad dcfcctioncm auimae verbe-
ribns indigne couttisum, in tenebricosutn quemdam caiccrcm nudiiin,
velut nioituum, nulla ccrimouia proicceruut. Qucm sic instar cxani-
jnis ad dics aliquot iaccutem Pcrsa quidam bello captus et diviui-
tus illo cai cere dctcntus , non vulgari cura cx multis illis plagis re-
crcavit Parcui curam idcm captivus in Syuadcnain , ipsam quocjue
inbiunauilcr ad murtcin jiacuc flagcllatam ct nudain iu cuindcm car-
ccrcm dctrusam luurpavit. Omuium commuuc criwcu ctat aaUfjua
,
fiuxu ixsivov XQvnxpfisvu sidivui, u r]vuyY.uL,ovxo opuveQOvv. ouA. C i34?
firjvovde xdov evyeveoxiooov uneiyovxo ovxcog uixiLeiv dnuvdooo-
ncag. Aauvivuv yuQ xr)v 'Aouvrj xov MtyurjX yuftexr)v xov nQoo-
xov xoov 'Aouvrj xov deonoxov vloov oyotvioig uicoQtjouvxeg, iftu-
5oxt%av icp' ixuvov, imxulovvxeg , oog ovvetdeirj elg Bvûvxtov nu-
qu Kuvxuxovtrjvov ini diurp&OQn xivoov yodfifiuxu d(ftyftivu,B
u ixiXevov drjku Y.ui uvxotg noteXv, xuvxu fisv ovv ix noXXoov 0-
Xtyu elorjxutj oV u eig xooovxov tjX&ov cpofiov ol dnuvxuyov xrjg
c
Poofiut'oov yr)g uqloxol xoov noXeoov, oog firjde xolg oixeioxuxoig uyuv
io&uqqsIv xr)v nQodoaiuv dsdoixoxsg. ovftfiuv di xixui xoiovxov
fiuXXov i%sq>bfirjosv. 01 yuQ ev Koovoxuvxtvov xov fisydXov xolg
(iuoiXsioig ovxsg dsoftooxai, insi xoov vrjoxsioov nuQrjouv ul

tjfiiout xui eosi dvud-io&uc xu xux' uvxovg uvSî nvsvfiaxi-
y.(~) xai eôfioXoyrjGLv noirjouo&ut xoov nenXrjftfieXrjftivcov, inei
i5 fir) i'$rjv avxolg eiouyeiv oig iddoQOvv, jjxovvxo uuqu xoov uq-
ybvxoov siosXSsIv , ov uv ftovXoivxo uvxoi. 01 di xivu TXv- C
xuv ovofiu, cpavXov uvfrQconov xui nsQi ftifrug rjoyoXrjftivov
xui sxsqu uxonoixeQu xlvu, iftdxiu ftovuyoov ivdvouvxeg xui
xo Xsybfisvov fiiyu ayrjfia nSQt&ivxsg , nQOoinefinov xolg 6e-
aoaftooxutg , otu nvsvfiuxixbv • ixiXsvbv ts xovg Xoyiofiovg xoov
uvSqoov uvsqswuv, b,xi nsQi KuvcuxovXpjvov Stuvoovvxui xui
ei ovvtouoi xtvug xui uXXovg xu uvxd ixstvotg r)orjfiivovg,
Jt xrjv vnoxQLotv xsQSovg evsxu vnsX&oov rjdioog xui ysvofievog
6. (f&onfc M. rag.
iu Cantacuzenum benevolentia ct nosse occultatas ab eo pccunias ,
quas indicare compellebantur. Nec tamen a nobilioribus adeo atro-

citer flagellandis abstiuebant. Asaniuam cnim, Michaclis Asanis ,
filiorum Asauis despotae primogeuiti, uxorem fidiculis attractam diu
loris cecideruut, ut consciam redarguentcs quarumdam littcrarum
quae a Cantacuzeno Byzantium super uonnullis intcrficiendis venis-
sent ,quas sibi exhibcri iubcbant. Haec pauca excmpla de multis
nai ravimus proptcr quae tantus pavor inicctus est omnibus per
:
iinperiurn Romanum optimatibus ut nec necessitudiue couiunctissi-

,
mis fidcrent , ne forte ab iis prodcrcntur. Tali autem quodam

evcutu maiori terrore concussi sunt. Qui in Constantini magui pa-
latio vincti attincbantur cum iam dies icitiniorum agereutur, et
,
quemque dc rebus suis ad patrem spiritualem refcrre pcccatorum-

que exomologesin instituere oporterct: quandoquidem ipsis iutrodu-
cere cui fiderent non liccbat pctierunt a magistratibus, ut co mit-
,
tercnt qucm vellcnt. Qui Glycam qucndam homincm ucquam , ,
poculis cl aliis iuhoncstioribus rcbus vacantcm maguo quod dicitur ,
schemate (veste monastica) indntum., pro spirituali patre mittuut:

cui mandaut, cxploraie illoram nninios, quid dc Cantacuziuo scn-
tiaut, uum aliua norint, qui secum paria seutiant. Glycas personaiu
3oo CANTACUZENI
A.C. iZ\2nQog rovg 8eoftcioTug, fieru tcov nXr/ft^ttXr/fLUTCOV Tr)v lÔfioXo-
yrjoiv rjgcoTU exuoTOV 16lu xui negi KuvTuxovXp/vov tov fiuai-
7,6COg 0,TI SlUVOOVVTUL ngUTT6LV. ix6LV0L 66 VTlOTlTSVaUVTSg ,
Dovy oneg rt v, ulku nvevftaTixov ftev eivui dXi/dcog , rw fiegei
8e ngooeyeiv Tijg negi nuTgiugyrjv xui Ânoxuvxov tov fteyui'5
6ovxu qjUTQiag , 6et'auvzeg dneayovTO nuvTunuoi tov xui tu
nenXrjf.if.ieKrjf.ievu iÔfioXoyeia&ai. 6 iftnuixTrjg 6h exuvog enel
ftr/8ev uncovuTO
Trjg novr/giug , exel&ev e'S,eXdcov, u Te xuxtog
V. 4 >4 evi8v une6vauT0 iv8vftuTU, xui xoofiixr/v eycov eo&ijru , tu
ovvrjdrj nuliv nenirjei 8gcov. to 8gu/uu 8e tovto )Juv nuv-io
rug ei-ecpoftrjoe xui ndaiv eneiaev o/iotcog dniOTeiv. tovtcov
6e rj (iuoiXig ovShv Tolg nguTTOvoi ovvffieL, dXXu nuvTU 8lm-
x6lto fiuXiOTu ftev Anoxuvxov tov fieyuXov eniTUTTOvxog 8ov-
P-5i5>?0£, fieT ixelvov 8e xui tcov uXXcov tcov ovvco/iotcov. nuTQi-
ugyr/g 8e xut' exeivr/v Tr)v neQi'o8ov rcov vrjoTeicov, Trjg fteyu-t^
Xrjg iveoTrjxvtug nugaoxevrjg, iv r/ 6 iftog XgioTog vno *IovSui'cov
cvveXufifiuveTO , uvTog noXXovg jovg rw veto Ti/g rov &eov

2oqi'ug Siu Tr)v uovXiuv ngoanecpevyoTug nuge8i'8ov, xui ovX-
Xr/cpdevTeg qyovro eig SeoftcoTijgiu xui noXXu xui Svoyegrj vne-
fievov. 81' u 8r) nuvzu, inei ijyyeXXeTO xui tot6 Kuvtuxov-ô
X^rjvov tov fiuoiXeu xuTuXeicpdevTU ftovov vno tcov oixeicov, eig
ogog egyeairui to^ tegov eni tw /uovaycov vnoowuL oyrjfiu ,
c
B nuvTeg ed-eov neZ,oi nugu to Ttjg OSrjyrjTgtug Tefievog , evya-
QiOTiug dno8c6aovT6g rrjg exeivov xuTuXvoecog.
22. IvSvytu M. mg.
hanc qtiestus gratiaIibenter induit et ad vinctos adiens, post ad-
missoruin confessionem quemque seiunctira etiam de Cantacuzeno
quid meditarelur, interrogat. At illi non quod erat sed revera ,
patrem spiritualem , factioni autem patriarchae et Apocauclii dcdi-

tum suspicati a peccatis detegendis omnino ex timore abstinue»
,
runt. 111ii.mii' vero ille, cum ncquitia sua nihil proraovisset , inde
cxit , et quae male induerat vestimenta exuens, cum saeculari
cultu iterum artem consuetam factitans circuraibat. IIoc drama val-
de omnes perterruit et ad omnibus aeque diffidendum incitavit.
Atque horum nibil imperatrice conscia, sed omuia impiimis Apo-
caucho maguo duce, deinde reliquis coniuratis auctoribus, agitaban-
tur. Patriarcha autem illa ieiuniorum periodo , magna parasccue
instante, in qua Christus meus a Iudacis comprebcnsus est, ipse mul-
tos, qui ad dei Sapientiae templum seu ad asylum confugerant, com-
preheudendos tradidit: comprehensique atque in vincula pcrducti mul-
tos et diros cruciatus sustinebant. Ob Iiaec omnia, cum ettunc nunti-
aretur, Cantacuzenum solum a domesticis suis derelictum, in sacrum
montem adraouacbi habitum capessendura discessisse, omnes pedibus ad
lemplum Hodcgetriae gratias de illo victo ct cverso acturiconvolarunt.
HISTORIARUM III. 51. 3o I
vn. BuoiXevg dh b KuvTUxovtrjvog snsi ix (Dtocov aW-A.C. i34a
OTQffpsv sig "Edsoouv iX&cov, rjv neQteoTQUTOneSevfiivog o Kqu-
Xrjg inoXtoQxst , Tr)v ftsv noXiyvrjv svqs nQOoycoQrjououv ixsi-C
vio yorjfiuoi dtucpdeiouvTi TOvg svdov. uvufiif.ivrjoy.cov bs tcov
ôqxcov y.ui tcov ovvd-rjxcov tcov nobg uvtov , oig ivsyiyQunTO,
si noXiv tivu TcovTcofiuioig vnrjxbcov, xui unbvrog fiuotXicog,
rj onXoig r) TQOnco br) tivl vnonotrjoutTO, unobtbbvui fiuotXsi,
-rjTSi tijv noXiyvrjv. 6 KQuXrjg ts nuQsiysro SToificog, cpuoxcov
nuvTU t« vnsoyrjftivu nQu'S,siv xui onXoig xui yoijfiuoi xui
lonuofi dvvuusi ovftfiuyrjcsiv. ftuotXsvg bs tots nQog t/jv no-
Xiyvrjv fiivstv uvTog uXvotTsXsg oqcov, (nsQi yuo T/jg sig /li-
SvfioTSiyov inuvoSov nuou rjv uvtco r) onovbr),) sx ts tcov

oixsicov cpQOVQuv uîbXoyov fir) bvvufisvog xuTuXeinetv , oXi-
ycov ts ovtcov tcov ovvsnOfiivcov xui fir) nsi&Ofisvcov ycooig®
i5ixsivov unoXeineodui ixsl , Trjv ftsv noXiyvrjv cog ibiuv xai
axcov xuTSKins nQog KouXr v t
ojvXuttsiv vn uvuyxrjg , uyQig
ov, xutoov xuXoviTog, uvdig unoXujSrj. umbg be uftu KouXrj
nQog Tr)v TQtfiuXcov uisycoQOvv yrjv. 'Anbxuvxog bs b fiiyag
&ov£ «7i« nv&otTO ix (Dsqcov uvuxsycoorjxoTU fiaotXiu fiSTU
loTQtfiuXcov, vnonTSvoug Tovg iv /ltbvftOTSiyo) otpoSQu ts&oqv-
t3r o&at xai nQog btyooTuoiuv eoeodui Qubiovg xui btu tuvtu
t
nuQUOTr)oso&ui sXnioug , otqutiuv borj ?jv ix BvIûvtiov xui

tcov xuiu Qouxr v nbXecov ovvuyaycov neUtjv ts xui lnntx/)v f
t
xuTo, JtbvfiOTSiyov ts iyivsTO xai nQOo/jye Xbyovg nsî 7ra-P-5i6
Cantacuzenus impcrator, ut Pheris redeundo Edessam ve-

5i.
nit, quam
Crales obsederat, corruptis pecunia civibus ad eum de-
fecissc invenit. Recordatus ibi sanciti cum eo foederis, in cuius
conditionibus erat scriptum si quam urbem Romanorum ,
, vcl ab-
sentc imperatore, aut armis aut alio quodam modo subegisset,
uti eam illi restitueret, oppidulum repetebat. Quod cum Crales sine
dilatione redderet affirmaretquc, praestiturum se quidquid promi-
sisset, armisqne et pecunia et tota sua potentia illi adiutorem fore,
cernens nullo se emolumento illic moraturum, (nam in reditu Didy-
motichum tota mente et cogitatione versabatur,) nec posset de suis,
quos ducebat, honestum praesidium relinquere, cum et numero exi-
gui essent et ut ibi sine eo manerent, adduci nequirent, quamquam
iugratis, (neccssitate nimirum id extorquente,) Crali oppidum ut
proprium tuendum dimisit, douec se eius recipiendi opportunitas
ostcnderct. Interea cum eodem in Triballos redit. Apocauchus
magnus dux, accepto nuntio , imperatorem Pheris cum Triballis re-
vertisse, opinaus Didymotichenses co casu vehementer perculsos,
facile inter se ilissensuros atque idcirco eos se domiturum confidens,
quotquot potuit Ryzantii et per urbes Thraciae peditum manipulos
302 CANTACUZENI
A.C i3\i Qu66oscog. tog 6* ixsTvot nuQe 6iyovxo ov6ufirj xoiig Xoyovg , td
V. 4»5 ftev rsiyofiuysTv unsyivcooxs, 6td xs xuQrSQorrjru. retytov xui sv-
xpvyiav y.ai xoXftuv rtov iyovrtov uvdXtorov vofii^tov • xb Êfinv-
&iov 6h cpQovQiov neoiorQurone6evod.ftevog 1 inoXtOQxet xui ftfjyu-
vuTg iyQijxo xui retyoftayiuig , neî nXeiovog xo nuQaorrjoua&utS
notovftevog. ineyeiQii 6h xQvcpa y.ui xoTg iv Jt8vfiorsiyco, el 8v-
vatro nsidstv rr]v noXtv nuQudovvuc rjvvs 8h ov8iv. ucptyfii-
i'Ov yuQ xivog naQu fiaoiXicog y.ui ftsftrjvvxorog, cog ovx uXrj9rj
ru nsqi ixsivov siQrjfiivu strj, dXX' vnooxQexpeie fihv 8td xrjv neQi
rr)v oxquxiuv ovfi^douv vooov, av&tg 8h nuQaoxsvdôtro d-io
cog
B cpit,6fisvog, uved-uQoqouv xs xai exotftot ijouv cog vnhQ ixeivov ndv-
xu xui netoofievoi xui nQu'S,ovxsg. 6 ftiyug dh 8ov'§ oXiyu xfj xov
Eftnv&iov iv8iuxQt'if/ug noXtOQxia, insi nv&otxo u9qoov oxquxiuv
c
2xv9txr)v sig xr)v Pcoftuicov iftfieftXrjxvTav, uovvrdxxcog vno oiovg
rrjg noXtOQxiug unuvuoxug, nQog]ASQiuvovnoXtv iycoQei onov8r~i5
c
noXXfj. ol 8h iv /ltSvfioxeiyco xr)v uxu'SJ iuv OQcovxsg xrjg rcov Pto-
ftuicov oxQuxidg xai vofdouvrig xt n.SQ i uvr o-vg ovftfitfirjxivat xo
ftdXiora ovrco &0Qvfirjottv, avxixa rs iyivovro sig xo oroax6ns8ov,
xui rtvcov iy.Qdxrjouv dXiycov int9ifievot, otrov rsxai fiooxrjfiaxu
Cxui uXXug 6iuQndott\isg unooxsvug, eiorjyov ivrog rstycov. i'£ o-io
xov yuQ ol ix xrjg ££ co9sv ovvotxiug noXsftov uQUftsvox
J nQog
tovg ev8ov uvioxrjouv -r)rrt]d-ivrsg , ovd' ol ev6ov yscooyiutg
nQOosTyov , eidoxsg tog ov6eftiu xtg totpiXsta ix xovxtav eorui,
cquitumque catervas conlrahens co vcnit et super dcditionc verba

,
fecit. lllis sermoncm aspcmautibus, cum oppugnare mocnia pro-

ptcr firmitatcm non auderct , propugnatoresquc magnanimos ac strc-
nuos se expugnaturum despcrarct castcllum Empylhium obsidione
,
vallatum, machinis vcrbcrare institit, fclicem se numeraturus, si

capcrct. Didymotichensc autcm praesidiura ad urbcm sil)i tradcn-
dam occultc sollicitabat, nullo tamcn effcctu. Nam cum quidam ab
impcratore supervenicus indicasset, falsa cssc quae dc illo sparsa ,
fuisscnt: sed propter morbum , qui cxercitum pcrvasissct cum rcd- ,
ire ct advcntura ad illos apparare, instaurarunt auimos , pro co

quidvis faccre ac pcrfcrre paratissimi. Maguus dux, parvo tcmporc
in Empythii obsidionc consumpto ut allatum cst , Scylhas ingcnli
,
multitudinc in fines Romanos sc infudissc anxius obsidionem sol-

,
vit, nulloque servato ordine Adriauopolim fcslinavit. Qui Didy-

,
motichi erant in pracsidio, confusione animadvcrsa , opinatique

aliquid eis novi contigisse, unde tanta perturbatio exstilissct, raox
in caslra irruentes paucos occidunt: coraracatuin , pccora et impc-
,
dimcnta sccum in urbem auferunt. Ex quo enim suburbani,arrais

in urbanos cxpeditis. victi vaslatiqnc sunt, ncc nrbani tcrrara coluc-
runt, cum scircnt nihil sc inde utilitalis pcrccpluros, si nhscssi
,
hostcin per se rcpcllerc non posseut , scd vicinas urbcs iucursantcs

IUSTORIARUM III. 51. 3o3
avTiov noXionxovuivcov y.ui Tovg inibiTag duvveodai vtisq A.C i3.\i
uvtcov ov dvvuuivcov, uXXd Tug nXrjoiov nbXsig xuTUTQiyovrsg

'
y.ui Xrjii.busvoi Siilcov. tots Sh nuvzunuoiv vnb Ttjg OTQUTtdg
eloybusvoi TSiyrjosig, ov uSTQicog imiôiTO ivdsia. ro uiv-
5ioi 2xvfrixbv nuouv xutuSquuov Tr)v Qoaxtjv, insi Xtfltsofrui
ovShv ivijv^ nQOTSQOv ts vnb tov noXiuov tov nQog uXXr)Xovg

rrjg y,(OQug Siecp&uQuivrjg xui tots, ei ti nSQiijv stl , sig Tug
nbXeig xuTuq?vybvTog , xsvutg uvuoTQixpuvTSg ysQoiv, ov uu- d
xquv ^xoniXov tt)v OTQUTOnsbsiuv inoir ouVTO. 6 Sh iv 2xo- t
toniXoi drjfiog nv&busvoi , cog 2kv$ai Xr/iouftsvoi urjbhv nQog

rr)v oixsiuv inuviQ/ovTUi Tr\ ovvrftst dovveoin naQufioXcog
,
OQurjfrivTsg , onXu cog eiyov exuoTog uquusvoi , r vuyxu%ov t
xui tov Ttjg nbXecog fjytubva Mi%u/)X nuQuXufibvru xui Toi>g

OTQUTicoTug, oool r]ouv nuQ^ uvTOig, ovunXixeo&ui syyvg ovol
i5TOig fiuofiuQOig. tov Sh nQog to rbXurjuu unuyoQSvovrog xui
nuQuivovvTog uniyeoûL/cr^g nsiQug, cog &uvuTOvvrug qjuvSQiog,
ov ubvov ovx inst&ovTO tu @sXti'co ovufiovXsvovri, uXXd na-
QiSoouv Tiot (pQOvQstv, cog ineiddv ix Ttjg uuyrjg uvuoTQixpco-
oiv , duvvovuevoL uvtov Trjg nQoSooiug. ov yuQ uSvvuuiuv
ZouvToTg ovisidoTu ur) i&eXeiv OTQUTrjyeTv ini Tovg noXeuiovg ,
dXXd yaoi^buevov umoTg, ag ix Tr)g JiSvuoTeiyov noXiOQ-P.Sij
y.iag tov uiyuv dovxu dvaoTTjouoiv , ooov ovSsnco {liXXovru
diu Tt)v evSeiuv uvtov xqutsTv. avTOvg Sh ixsivoig ineXOsTv
V6 xai y.QUTrjasiv, ov rov noXeuiovg eivui ubvov, uXXd xai diu
i5. d<j P.
ac depraeilantcs vitam Tnm vero penitus ab Iioste

propagabant.
intra muros cohil>iti , non
penuria laborabant. Scylhae
mciliocri
tolam Thraciam- pcrvngati , quoniam populationi nibil restabat, quod
bcllo intestino rcgio iam exiuanita et exhausta esset, et quod supcr-
fucrat , se in urbcs rcccpissct , vacui reversi, non procul a Scopelo
tetcndcruiit. Scopelcnses, intcllccto eos siue pracda domum rcmrare,
consueta imprudcntia tcmcre concitati armis ut quisque potcrat
,
corrcptis , etiam urbis praefcctum Micbaclem , pracsidiariis quotquot

eraut assumptis, ctim barbaris cominus coufligere cogunt. Quo faii-
nus tam audax detrectante hortanteque , ut couatu absistercnt
quia ccrto pcrituri, non modo bene monenti non obtemperarunt
vcrum ctiam custodiendum quibusdam tradiderunt, supplicium pro-
ditionis in cum expensuri ubi e pugna rcvertissent
, Kon enim
quoniam eorum imbecillitatem nossct, iileo in bostes ire nolle sed :
ipsis bostibus gratificari , ut qui ab obsitlione Diilvmotichi Apocau-

chum magnnm duccm iamiam urbem commeatu clcicctam occupatu-
ruin 8ubmovigscnt quos iuvadcre ac debellare nou solum quia ho-
;
stcs sint, scd ctiam studio uiagni ducis dcbcant, cuius metu uulia
3o4 CANTACUZENI
A.C. i^^Tfjv elg rbv ftiyav Sovxa evvotuv. rio yug ixeivov diei ftrj-
l
dsv Xvftrjvufiivovg rr)v Pa>fiuicov , ngbg rr)v oixeiuv uvuorgi-
cpeiv iv bXiyco /govrp. rotuvru ol xuxoduifiovtg einbvreg xul
veuvievoufievoi , i/ojgovv xurd rcov 2xv&cov, xeXevoavreg uv-
rotg xui roiig orguTiojrug sneo&ui. ol ds einovro uvdyxrj ,5
aigeTCoregov rjyovftevoi uvrovg, ei dioi, rotg (3agfidgoig ftu/o-
ftivovg uno&vijoxetv , rt navoixeoia diucp&eigeo&uL vnb rcov
B drjfiorojv. inei ds iyyvg rov orguronidov ijouv rcov S/.vdcov,
fiofj noggojdsv i/gcovro xui uXuXuyftotg xui i/cogovv bgbftco

xur' avTcov. ov yug loovro dvrio/rjoeiv ovds ngbg figa/v ,\q
dXX' vnonrrjûvrug eroifiovg suvrovg nugi/eo&ui uvdguno-
y.îQdi%eo&ui. Slo xui o/oiviu sxaorog inecpigovro rov rovg uXa>-
oofiivovg PugfiuQOvg svexu deofietv , Iva fir) diudtdgdoxoiev
uderOL uyofievoi. ol Sxvfrui ds vofiiouvreg orgunuv nsL,r)v
iivui in uvrovg, rcov inncov intfidvreg, i'S,>)yovTO tov orguro-iS

nibov cog ftu/ovftsvoi. oi ds, cog fiovov sidov rov orguroni-
Sov i%iovTug, rov ngorigov cpvor)fiurog iniXu&Ofievoi irgi-
Qnovro ngbg cpvyrjv. vnriov dh ovrog rov nediov xai vXrjg
navrdnaoL xpLXov, diudguvaL ijdvvrjdrj ovds eig, uXXu ndvreg
xurexonrjouv vnb rcov 2xv9cov nXijv tojv innicov. ovtol yug?.o
did re rb noXv avrcov rovg 2xv&ug stl dcpeoTavai , fjvixu
ij rgonr) iysvero , uXXojg &' otl xui ngbg rbv net,bv r]o/bXrjv-
ro oi fidgfiagoi, diuoco&ijvuL eig rr)v noXiv rjdvvrj&rjouv. ov-
rojg rj uvolu xui rj nugdXoyog bgfir) ngbg uvrjxiorovg i'$dyei
Romanorum provinciae illata vastilatc brevi spatio sc tlomum refe-

,
rant. Talia infelices illi novarumque rerum cupidi fabulati contra ,
Scythas,militibus scqui iussis, prodierunt. Qui invito sequcbantur

optabilius rali cum barbaris si opus esset, pugnando iuterfici,
, ,
quam plebis furore cum tota tlomo tlcleri. Scylharuin castris appro-
pinquantes , eminus sublato clamore in eos incurrunt non eniin :
vel parum se opposituros existimabant setl timore exanimatos, pro ,
captivis abducendos se praebituros. Itleo funes quilibet ad barbaros

illos constringendos secum portabat, ne, si absque vinculis duceren-
tur , aufugerent. Scythae, credentes peditum agmeu adventare, e-
quos conscendunt: castris pugnaturi progrediuntur. Scopelenses si-
mulatque illos castris viderunt egredi, obliti prioris insolentiae, in
fugam se penetrant. Sed per plana campi, nullo prorsus obvio ne-
more praeter equites nemo evasit: concisi ad unum omnes
,
Illi
enim, equites inquam, quotl Scythae adhuc Iongius distabant, quan-
do fuga iniri coepta est, tleiude quotl iidcm in peditibus mactandis
erant occupati incolumes in urbem pervenerc. Sic stultilia ct ex-
,
pers rationis impetus in mala praesentissiina homines praecipitant.

Apocauchus post Scytharum irruptionem Andronico Palaeologo proto-
IIISTORIARUM III. 53. 3o5
avftrpogdg. \Anoxuvxog Ss 6 ftiyug Sov$ ftexd tcov 2xv9cov A.C. i34a
x/]v eiofioXr)v ÂvSgovtxov HuXutoXoyov xov ngtoxooTguxogu ,
og rjv yuftftgog avxro, ugyovxu ovftnuorjg dnoSet"~ug x/jg oxqu-

xtu; xui xov ngog zltSvftoxeiyov intxgiipug noXe/tov,avxqg
!jeig Bvtuvxtov snuvrjxe. ngtoxooxguxtog Ss ovyvug inotetxo
xuxu AtSvfioxeiyov ixSgoftug xui ndXtv dvioxgerpe xuyicog.D
ov ydg rjv, o xt xuxcooeie Siucpdeigug , ovSevog ovxog s^co xet-
}
ycov. ol Ss evSov oxguxtcoxut, uvtov uvuycogovvxog , xoiig

negioixovg Xr/i^6ftevot xui oixov Stugndôvxeg xui f5ooxr]uuxu y
\oStirpegov xbv noXeftov , ovSsv dyevvsg ovxe ngu'S,uvxeg, ovxe
fteklijoavxeg Stu xr)v svSetuv. ine?.9vvT0g Ss avxotg xoi" ngto-
xooxgdxogog noxe} niftxpug o firjxgonoXixrjg iSr)Xov Stu youft-
ftu.Tcov , tbg dvovr/xu xonxovxav xui xuXutncogovot Siu xov ngog
(Jaoilea no).efiov , 0) SovXsvoovoi ndvxcog ftexu fttxgov, uvxoi
i5xs dniguvxa novovvxeg xui xotg uXXotg aixtot ytvoftsvoi fteyd-
Xcov ovftcpogtov. nugyvet xe , avxro net9~Oftivovg xcov xuxcov
dniyeo9ut. ei ydg ovx dnoâirj xotavxa , oiu syto Xiyto, s-P. 5i8
ffuaxev , ov XeXuXrjxs xo nvevftu xo dytov sv iftoi, xov n-Sft-.
noftivov Ss dnayogsvovxog xr]v urpiS,tv Std to SsSoixivat,

20ftr) xuxcog vn ixeivcov nd9rj xotuvxa dnuyyiXXcov , ixiXsvs
Suggstv , tog ovSsv vnooxrjooftevov , rj nXrjydg dXiyug. u xui
dnifiutvev, fj
ixelvog ngorjyogevev.
vft'. "Avva Ss r) fiuoiXig , inei nvdotxo Kavraxovtr^vovQ

tov fiaotXiu noXXrjg svvoiug dnoXuvovTU nugu KgdXtj , nu-
•j. xaxoioei, P. et M. 18. neunouivov M., nenaya/fiivov P.
stratore, genero suo, siipremo exercitus duce designato, et Didymoti-

chensi bello ei commendato , Byzantium repetit. Palaeologus Didy-
motichum frequenter incursare et subito se recipere: nec enim erat
incolis nocendi occasio, cum extra muros nihil superesset. At prae-
sidiarii , ipso recedente, vicinos depopulando annonamque ac pecora
diripiendo bellum tolerabant: nec ob inopiam victus quidquam pa-
rum virile aut faciebant aut facturi erant. Cum aliquando adortus
esset illos protostrator , per epistolam metropolita monuit, eos bel-
ligerando cum imperatore, in cuius potestale omnino nec ita diu ,
post futuri sint, inani labore defatigari: nec ad Gnem cogitata per-
ducturos, cum interim laborare non desinant et aliis magna detri-
menta invchant. Hortabatur igitur ut sibi obsequentes , maleficia ,
omitterent. Si enim non evenerint, quae ego dico , inquit, non est
locutus in mc Spiritus sanctus. Tabellario iter abnueute ob timo-
rem , ne ista de causa haberetur male episcopus iussit esse bono ,
animo tantummodo cnim aliquot plagas relaturum. Atque baec

:
ut praedicta fucrant , ita evenerunt. *

52. Auna fero imperatrix ut Cantacuzenum apud Cralem,
Cantacuzenus II. 20
3o6 CANTACUZENI
A.C. li^QuaxevuêaOai avOig tog eig JiSvfiOTeiyov inavtjSfivxa ufta
otqutiu , xov Aovxuv unoXe'S,uixivrj FeooQyiov xui Muxuqiov
xov ftrjTQOnoXiTrjv GeoauXovixrjg , nQiafievTug eneftnev eig
KquXijv v.ui intjyyiXXeTO ndXetg nuQuScooeiv , baug uv avfx-
Boootv , ei ftdvov Kuvruxovujvdv niftxpeie SeafxooTrjv nQogS
uvTtjv. 6 Se ifiiftxpUTO re t/)v nQeoHetuv xui unrjyoQeve cpu-
veQcog , oog ovx oXtyoov ftdvov ndXemv evexu , dXX' ovSe avfx-
c
C ndorjg Ttjg Pcoftuitov uQyijg toiovtov ToX/xtjooov uyog , xui
unenefinev unQUXTOvg. ol Se eig Bvûvtlov iXOdvTeg , oXtym
voTeQOV nuXtv inuvijxov. ecpaaxe Se o KQuXrjg , oog xutuio
V. lî^Ttjv devTeQuv nQeaSeiuv xug ix XQioTOvnoXecog unuoug eane-
Qiovg noXeig nuQuStSotev nltjv QeooaXovixrjg, oog, el fttjKuv-
TuxovX^vdv tov BaotXia BovXolto uuquSiSovul , uXX' wvtov
yovv eiQâvTa xuTiyetv iv SeoficoTtjQim. 6 Se uv&ig dnine/x-
nev unQuxTOvg , uSvvutu einoov ahetv. 'EXivrj Se , r) toui5
KquXij yufteTtj , xui xuOrjxpuxo niXQcog xai unine/une nQog oq-
yt)v , oog uSixa nQeofievovTag xai noXXrjv uvTotg Ttjv uSo'E,iav
oloovtu. Sftotoog Se xai ol iv TiXei ntivTsg tcov TqlSuXcov

sXolSoqovvto Te xui noXXtjv uvtcov xuTeyivwaxov ftwQiav , ei
jyTOiuvTU neiaeiv tjXntoav , ovtco /xtjSe/xtuv vneQSoXt)v iXXei-20

novxu xuxtug. ndvTeg yuQ ioptXovv SuaiXiu xai ov'Sev r]vei-
yovTO toov dydvToov SXdSrjv eig ixetvov , coorf xut Tig eS, uv-
tcov KoSuTtrjg oovoftaoftivog cpaveQcog dvTetne xui r]nei'Xtjae
Suvutov Tolg nQiaSeoiv , ei fitj Tuyiov dnaXXuTTOtvTO. noX-
perquam gratiosum, cum cxorcitu reditum Didymotichum pararc

didicit, Georgium Lucam ct Macarium metropolitam Thessalonicen-
sem dclcctos pro legatis ad eum mittit spondens sc urbes ei de
,
, ,
quot convenerit, donaturam, si tantum Cantacuzenum sibi viuctum

mittat. Qui, legatione reprchcnsa, recusavit libcre non solum :
cnim propter paucas urbes, sed nec propter Romanum imperium

universum tantum scclus edere velle. Proinde eos frustratos diinisit.
Qui regressi Byzantium brcvi rursus adsunt, narrabatque Crales,
,
in altera hac legatione urbes omnes occidcntales praeter 7'hossalo-

nicam sibi oblatas, ut, si Cantacuzenum tradere nollet saltem in ,
carcere detineret. Verum legatos denuo frustratos reiccit, affirmans,

neutiquam fieri posse, quae peterent. Helena quoque, Cralis con-
iux, ut iniqua et sibi ipsis probrosa petentes , acritcr obiurgatos,
indignabunda repulit. Similiter omnes Triballi proccres in eos in-
vehebantur singularisque stultitiae coarguebant, cum talia sc impe-
traturos sperassent , quae adeo omnem scelesti facinoris magnit.mli-
nem complecterentur. Universi quippe imperatorem diligentes, nihil
ferebant, quod ei nocumcnto esset. Unde quidam de illis, voca-
bulo Cabatzcs , palam rcfragalus , lnortem lcgatis minabatur, ui
HISTORIARUM III. 52» 3o7
Xrjv T£ avTcov dvaio&rjoiav xaTrjyoQft , on tvv 'Ptoftaitov o'-A. C. i34a
tpd-aXftov oixeiaig avTtov yeQoiv eS,OQv£,avTeg avToi , nQOosTt,

xuTanQoSidoaoi y.ai noXeig xai Tr)v aQyrjv 'Pcoftaicov, Iva tsXs-
(og xutug$socogiv avhov , tooneQ SedotxoTeg ftr) inaveX&ovTOg
5avd~ig dvufiXexptooiv. o fiev ovv ovtco nQog OQyijv unsneftne.

MuxuQiog ds 6 GeoouXovixrjg inioxonog , inei dvrjvvTOig »j-
o&eTO intyeiQcov } fiuoiXetTtT) KuvruxovZrjvcT) nQOoeXScov , nQto- P. 5ig

tu (iev ifteftcpeTO rrjg neQi fiaoiXea tov qjiXov dyvcoftoovvrjg ,
oti tooovtov qtXrjd-eig xai ovtco fteydXcov eveQyeTrjftuTcov dno-

loXsXuvxtog , xolg ivuVTtcoTUTOig dfteixpuiTO TOvg natSag, rijg
dQ/ijg evexa ]intôvXevoag xui dnoxTetvai dtuvorj&eig. tov
Tr)v uTOniav pdeXv'£ufievov xui &eov , ftrj ftovov ovx iqetvui
eig TsXog tu fiefiovXevfteva dyayetv , dXXu xai Ttjg nsQi /Sa-
aiXea uSixiug Sixug eionQunoftevov , vneQOQiov dnoSetût xui
\SnXuvrt Trjv neQUOVTa , in uXXoig Tr)v iXniSa eyovru Trjg otOTrj-
Qiug. eneiTa ovve fiov Xe vev , ei ftr) nQineQov , dXXu vvv ye t6

ovvotoov ovvtSovTa, nQeofieiuv noujoaoSai nQog ftaotXiSaTi
xai IxeTrjv avTtjg T£ xui nuTQtuQyov xui Ttjg ovyxXrjTOv (iov-
Xrjg ysvso&ut , tboTS ini Totg ysysvrjftsvotg ovyyvtoftrjg d'£tc6-
lOouvTug , nQOVOtuv tivu noir)ouo§ui avzov , ftr) xai vnSQOQtog

dnoXrjTai , oiJSsftiug tj qavXrjg Tivog iXniSog sti vnoXstnOfte-
vrjg. (iuotXsvg Se , y
ovSev d~uvftuoTOv" , etnev „ei fte&vcov Tig
xai naoucpeQOfievog vn' avato&rjoiug oiono uOTUTstv ti)v yijv,
fiefiuicog rjdQuofisvrjv • ot><T si vnd ftsXuyyoXtug xaTeyofievog
20. xal fitj P. 23. c<Gtcct(Tv — xttTf^dfievos ol'ono om. P.
quam primum se anferrent. Eos deniqne multi sluporis damnabafj

quod, cum suis manibus oculum Romanorum efuisseut, ut eum porro
omnimodis exstinguerent,, ct urbes et imperium prodere non dubi-
tarent: quasi formident, nc, eo rcverso, rursum adspiciant. Sic
etiam ab illo stomachantc repulsi sunt. At Macarius, Thessalonicae
cpiscopus , quod aiunt, retia inflare scnsit, Cantacuzenum
ut se ,
invadens , primum
ut er»a amicum imperatorem defunctum omnino
ingratum castigat, a quo tantopere amatus tantisque bcneficiis eius
apud sc positis filiis ipsius dissimillima rependat , eorum imperio
,
et sanguini molicns insidias cuius facti diritatcm Deum quoqiie

:
ipsum exsecrantem, ad exitum eas conferri non pcrmisissc; sed hu-

ius in eum iniuriae poenas repoposcisse , dnm eflecerit, ut per ex-
ternas oras vagabundus, salutis suae spem in aliis reponat. DeindC
hortabatur , ut nunc saltem se respiceret, missoque ad Augustam
legato ipsam , patriarcham atque concilium suppliciter oraret, ut,
,
data praeteritis vcnia , aliqua se cura dignarentur , nec ab omni

bona spe desertum, intcrire extorrcm patercutur. Tum impera-
tor, Haud mirum, ait, si ebrius quispiam et in orbem actus,
3o8 CANTACUZENl
A.C- i34a oioiTOxai Tovg aXXovg tu i'aa nuayuv. xai av Toivvv rfi xevfj
doEfl xai qjiXuQyiu xmdxQag aXovg xai nQoSooiuv Ttjv iayu-

t^v eiQyuofievog, ovSev &uvfiuGTOv , ei tu lgu xui ifiov xutk-
yl/^cpiCfj ,
fiijSev toiovtov eioyao/nevov. olo&u yuQ , oog ifiov
CTOig ev"A&M upevijg dvTinoiovfiivoLg xai tov xuXov xui iQa-S

oTutg xai epyuTaig yeypuyoTog xai noXXu Ser 9eviog , noog t
Bv^dvTiov il&etv xai (IuolXiSl xul nuTpiupytj xui oig uvxog

ovofiuQeig ovyxXrpcov (fovXijv SiaXey&rjvaL nepi eipip'qg xul
neioai xuTUTi&eo&ut tov noXefiov , ov dSixoog xexLvrjxuoL xut'
ifiov firjSev tfSix?ix6T0g , avxoqpavuag nXuodfievoi xui Siupo-io
%.dg fieTU t(ov aXXcov napeLXqcpaoi xui oe , oog upeTijg uvtl-
,
noiovfxevov Srj&ev xui vnep xov xuXov xai tov xoirfj XvoiTe-
KovvTog fiovXrjaofievov SLuxivdvveveLv. aXX' exeivoi fitv xuXoog
noLOvvTeg , tu ts Seovx,a eiQrjxuoL fiexd nuQQtjoiug xui toov
eig avTOvg -qxovTCOV iveXinov ovSev , xai tcov dia(p&eipeivi5
fiovXofievoov xai diuGTPeqpeiv dno T/jg uXtj&eiug, ovSe ine-
D oTpd(f>i]Ouv , noXXd inuyyeXXofievoov ev noi/joeiv. dXXd Totg
i'£upyrjg ivifieivuv XoyLOfiotg xui ttJ nepi tov xuXov xui Sl-
xuiov xpioeL • Sl u xui fxiyQi vvv noXXotg nQooxuXutnooQOv-
glv dXyeivoig. ov S' vnb qjLXupyiug xui T/jg xuxd ttjv uq-io
yiepooovvrjv S6'E,yg ijxTrjSeig aioyQoog , xai TOvg ovfinQeoftev-
Tug fieTu tov Slxulov xai Tijg dXy&eiag nQOvSooxug • oig uq-
V. 4'8uo'a«t fiixQOv vnuXXuE,uvxag to vno TlavXov tov &ioneoiov
6. xui ante iqy. add. M.
sensu deficiente , tcrram stabilem et inconcnssam vacillare putet,

nec , iusania correptus , alios quoque iudicet insanirc. Et tu igi-
si
tur inani gloria et amore dominandi subactus plane proditorque
maximus , nihil mirum , si insontem me eorumdem criminum con-
demnes. Memiuisti, quomodo, cum ad virtutis alumnos honestatis-
que amatores et cultores in Atho monte scribcns eos enixe rogas- ,
sem 11 1 Byzautium venientcs, cum imperatrice patriarcha ct quod

, ,
nominasti concilio dc pace agerent, deponondique belli, quod con-

fictis criminationibus mihi immerenti intulisscnt, auctores Gerent,
cum aliis te quoque , ut sanctimoniae studio flagrantem scilicet et
pro tuenda honestate communique fructu nulium certamen detre-
ctaturum, assumpserint. Verum illi recte sane ct quae oportuit cum
libertate dixerunt, suarumque partiura nihil praetermiscrunt , et ab
iis , qui eorum integritatern corrumpere atque a A eritate in diver- 7
sum rapere magnis pollicitationibus conabantur, a priniis cogitatio-

nibus suis atque ab eo, quod serael honestum ac iustum iiulicas-
sent , non sunt dimoti. Qua de causa usque hodie in multa ae-
rumna sunt. Tu autcm imperandi cupidine et episcopatus splendore
turpiter superatus, etiam legationis socios una cum iustitia et ve-
ritate prodidisti; qui illud clivi Pauli de Dcma inodice iramutatum
ilgrjftevov nsgi Jrj/tu , xai nsgi oov sinstv vvvi , 8r», iHax«-A.C. 1342
(«og J7,««S iyxuriXms v , dyunrjaag rov vvv aicova, xui eno-

gsvdrj sig OsoouXovixrjv. « iygrjv fts/tvrjftivov , xai cog vvv
dvoatcoxsga xai dStxcoxsga noXXco roX/tug , rbv ovtJhv i/thP-Sio
5r]Stxrjx6ra avroystgia fiovovovyi nstgco/tsvog rpovsvstv ,
yagtv
d'ii'av iv rovrro xuruxt&ifisvog rolg rr]v dgytsgcoovvrjv iyyst-
giouotv , utfiuotv uSixotg /toXvvcov rug ystgug, ftrj iftov xa-
ru\prjrpi%sod-ut udtxiuv xui uyvcouoavvrjv nsgi puotXiu , ovShv
ovxe ngorsgov , ovrs ftiygt vvv dvu'S,tov rrjg sig ixstvov
lorptXiug sigyuo/iivov. nsgi fthv ovv rijg sig ftuatXiu xut,
rovg nutOag i/tov svyvco/ioovvrjg Xoyov ovdivu ngog oh not-

rjoo/tat vvvi, xaSunaS, rug rpgivug dtsrp&ogora xai uStxa xat
nuguvofia xui Xiyovra xai Stavoov/tsvov nsgi iftov ,

uXX'
vaxsgov , ijvixu uv i&iXrj dsog. nsgi dh cbv stgrjxug , co; dtt
l^SuaiXidog txixrjv xui nuxgtugyov ysviofrut, cog uv ovyyvcofirjv B

nuguoyoftsvot ngovotdv rtvu notrjocovrut ngivnavrunaatv
dnoXiofrut, ixstvo svxutgov sinstv, brt, /xr) xXuisrs sn ifth, &v-
c
yuxigsg IsgovouXrju, dXX' irp ' euvxug xui ini xu rixvu v/tcov."
ngog /thv ovv ixstvov fiuotXsvg rotavru dnsxgtvuro.

l
20 vy. Yno Sh rovg uvxovg ygovovg xui ix QsxxuXiugc
rjxov ngioftstg, xuXovvxsg fiaotXia xai dso/tsvot ugysiv orpcov,
xui ngbxsgov re yug exot/tot rt ouv vnuxovstv xui ru ixsivov
/uuXXov 'fgovvro , rj (iuotXidog , xui roxs dh o/tovorjouvrsg
tibi possunt occinorc : Macaritis nos rcliquit, tliligens hoc sacculum,

et profecttts est Thessalonicam. Qnoriiin te memorcm esse oporte-
bat , et horuin simul, quae ntinc sceleiatiora magisquc impia nou re-
cormidas dum me qui laesi neiuiucm, tantum nou per temet
:
,
fonatis occidere (dignus videlicet isto modo gratias relerens iis,

qui episcopatum tibi mandaverunt) et nefarie effuso sanguine mauus
tuas scelcrare ita me ingratae et improbae iu imperatorcm volttn-
:
tatis non accusasses qui nihil uuquam eius amicitia indignum

,
perpetravi. De mea igittir in illum et liberos eius pictatc uulluni

ntinc tecuin semcl deptavato ac de mc pessimc existimantc loquen-
tcquc verbum commutabo: sed cum Deus voluerit. Quod autem
iniecisti in sermoue oportere me impcratrici ac patriarchae sup-
,
plicare, nt, data enia, saluti mcae prospcctum vclint, illud apposite
respoudcrim. Filiae Hicrusalem, nolite fleie super me: scd super
vos ipsas llele et super fiiios vestros. Haec ad Macarium coram
imperator.
53. Sub idcin tcmpus etiam e Thessalia legati cum ad sc vo-
cant ct orant , ut sibi praesit: nam ct autca eius potius , qtiam
Augtistac partea amplexi , principein situm esse cnpiebant, et tunc
couconlitcr mittcntcs ad giibernacula etnmlem invitabant. Impera-
,
tor cum pro vetcri bcnevolcntia tum quod nuuc ultro ci sc subii-,
31 CANTACUZENI
A.C. 13^2 snepixpuv TiQog uvtov , xuXovvreg ini rr)v UQ/r)v. fiaotXevg
Ss uvrotg noXXdg 6ftoXoyr)oug /uQirag rrjg ts nQorsQug ev- •
voiug xui rov vvvi nQOo/coQetv txbvrug, hneiru scpuoxev

uyvcofiov eivui Stivcag, el uvroov nuouv evvoiug vneQ@oXr)v
P i vSeixvvfiivcov , fir) bfioicog xui avxbg cpuivoixo 6iuxeifievog5
neî uvxovg, firjSs xr)v Sidvoiuv unoxuXvnxoi. ooa fisv yuQ
iv Tvvuixoxdoxco ovfiâtrj neî avxbv , xui cog uvxbg re xui
tcov ovvbvroov ol fiuXioxa cptXovvreg fieydXoig xivbvvoig neQi-
o/edstev , dcpiorafievoov fisv rcov oixeicov , roov noXefiicov Ss
inixeifisvcov , xai xuQU/tjg noXXrjg xai uxu'S,iug xb oxQuxone-io
Sov xuxe/ovorjg , ei pir) &ebg uvcofrev /eiQa oobôvouv vnsQS-
o/ev, ovS' uvxovg r]yvorjxsvui oXeo&ui. dvdyxrj Ss iX&obv nQog
JvQuXrjv xbv uq/ovxu TqiûXoov , noXXtjg unoXeXavxevai nuQ'
J>.5iiuvxqv xui ripcrjg xui ovpifiu/iug nuQu 6b%uv. bXiyco yovv
nQOxeQov gxquxiuv nuQuXuficbv noXXrjV re xui uyu&ijv , iniiS
4>Ji6v/iioxei./ov onev6eiv, oog xolg ixeloe cpiXoig ovveobpisvog
xai ru xux' avxbv. yevofisvov 6s iv Qe-

diu&tjobfievog ev
Qutg, xovg xs rjyefibvag xui
rrjv oxQaxidv vboco 6eivfj neQi-
G/etrrjvui xai unofruvetv uvxcbv noXXovg , oog ix xrjg vboov
\. A }
gY.ui nobg uvdyxrjv iX&etv uv&ig uvuoxQscpeiv eig rr)v TQiftu-10
Xoov uQ/rjv. vvvi 6s nuQuoxevuC,eo§ui , cbg dfiu oxquxiu eig
/liSvfibxei/ov uvfrig ucpi^btievog. xovxo yuQ fiuXioru Xvoixe-
Xelv uvxco nobg rb xxrjouod-ui, ei xaxd yvcbfirjv eirj d-eco, rr)v
c
ndouv Fcofiuccov rjyepcoviuv. dY d ov SvvuoSui rjxeiv nQog
5. fxrj om. P.
cerent, pluribus gratias agens, periniquum esse dixit, si cum ipsi ,
tam incredibilc immcnsiunque sui studium clemonstrarint, uon pari

eos amore proseuui videretur, ueque aperiret quid in corde suo ,
volutarct. Quae cuim Gynaecocastri sibi evenissent quo pacto et ,
ipse et de suis amicissiini gravibus fuisseut obsessi periculis, et

domcsticis descisceutibus , et hostibus instantibus ac prementibus,
multaque iu exercitu exstitisset tumultuatio et confusio, prae quibus
malis pereundum erat, uisi Deus de coelo salutarem raauum cxteu-
disset, haec, iuquain , putare se ne ipsos quidem fallere. Cum
autem ad Cralem, Triballorum principem, coactus confugisset, admo-
dum magnifice ab eo tractatum et auxilia praeter opiniouem conse-
cutum esse. Itaque nuper cum copiis non parvis ac bcllicosis Di-
dymotichum coepisse contendere, ut, rebus suis illic coustitutis,
cum amicis sese coniungeret. Sed cum Pheris esset, duces ac mi-
lites periculoso morbo fuisse impiicitos magnamque partcm exstinctos:
ut proinde in Triballos ilcr rcmetiri necessc habuerit. Nunc se
compararc, ut cum exercitu dcimo Diclymotichum proficiscatur : id
cniin sibi ad acquirendura, si Dco placuerit, lotura fiomauum iiu-
IIISTORIARUM III. ^. 3ll
QsxxuXiuv viv. yuo dvidoeiv , ovyytvouevog /tev ini A.C.
/tuXXov i34a
fitxoovj iv xuyet Ss uuuiqcov nQog Oouxrjv av&tg. uXX' eiys B

xuxu yvco/trjv avxotg strj vn avxov xeXslv , vvv /lsv uq/ovxu
uvxoig xov"AyysXov 'Icodvvrjv icpioxflv , nQOorjxovxd xs /idXt-
5oxa s'§ at/iaxog xul Svvd/tsvov i^rjysto&uL xui Sluoco^slv dno
xcov noXs/iicov , av xivsg snicoot , xui ovvsost xui svxpvyict
xui i/insiQia xfj nQog zov^ noXs/tovg. avxbv Ss ysvo/xsvov
iv AtSv/xoxsiyco , si /xrj xt xcoXvot Svoyeosg , uqovoluv uvxcov
notrt aso$ut , oorj Svvuxrj, xui nuoav ivSst"$so&ut vnso avxcov
loxai nQod-v/tiuv xui onovSrjv. xoiavxu /xsv nQog xovg nQs-
o(jSig dnsxoivuxo. ixsXsvi xs xui xotg iv QsxxuXin unuyysi-
Xavxag, si nsL&oivxo, sig sQyov uysiv qpiXoqpQoovvrt v xs uvxcoC
nQOorjxovouv neQi avxovg intSei^d/ievog , ovve^sne/tne xui
xcov oixeicov svu IMuvovrjX xov dtoixrjxrjv, cog xu eiorj/iiva nuQ y
iSavxov xai xoig iv OexxuXia unuyyeXovvxug. cov xui yevo/ti-
vcov iv OexxuXiu , inei rj xe oxouxiu xui xcov noXecov ot uqi-
gxol xu uuqu fiuotXscog siQrj/xsvu invv&dvovxo , nocoxu /tsv
couoXoyovv fiuotXst yuQtxug noXXug xrjg sv/xeveiug xrjg neî
avxovg xui xrjg ovvxQoqpov xui cpiXrjg uXrfteiug ix nutSog ,
200x1 xuixot Soxcov iv SvonQuyiutg eivut , ovSsv vns/xstvs ns-
nXuo/xsvov qp&sy'S,uod-ut , ovS' dysvvsg , dXXu SrjXrjv avxotg
nsnoirjxat xrjv otuvoiuv oiu rt v. uvxovg os rw neoiovxL xrjg
eig avxov evvoiug, inei /xrj XvoixeXeiv avxco Soxoirj , xo vv v D
syov rjxetv uuq' avxovg, ovx "AyysXov /xovov > xaxu ysvog xs
a^- xe add. M.
periutn adiumcnto maximo futurum. Propterea in Thessaliam per
id tempus venire non posse magis enim molestia , quam laetitia
:
eos affecturum, si brevi spatio illic degens, in Thraciam revertatur.

Sed si vere et cxanimo sibi parere velint, in praesens Ioannem An-
gelum praetorem se illis praeflcere , sanguine coniunctissimum: qui-
que ad salutera ab bostibus defendendam et prudentia et invicto
animo et peritia miiitari egregium se ducem praestare queat. Se,
ubi Didymotiehi fuerit , nec aliquis casus impedierit , quanta maxi-
ma poterit diligentia aiacritateque eorum res curaturum. Haec le-
gatis respondit , et ea Thessalis renuntiare iussit: qui si annuerent,
tum opere complerenlur. Sic eos qua decebat comitate , et una de
domesticis suis Manuelem administratorem dimittit. Ad eos ut ve-
nerunt, militesque et optimates urbium responsum audierunt, de be-
nevolenlia ac de veritate, cuius a puero fuisset semper studiosissi-
mus, amplissimas ei gratias agunt , quod nimirum nihil fictum ac
timiduin, quamvis afllicta et prostrata fortuna sua, ut appareret, lo-
qui , sed meutcm illis suam candide declarare voluisset. Se autein
abundantia quadam amoris crga illum quandoquidcm hoc tempore ,
ad eos sibi vcuicndum uon putet, non modo Angclum , ipsi generc
J11 CANTACUZENI
A. C i342«t?rw nooorjxovTu xui uq/siv Svvuftsvov uvtcov , uXXu {xui
Sl TtVU SXftVOV niftnOt noXX(0 XUTuSsiOTSQOV , Si$Sod~Ul 71Q0-

d-vftcog y.ai nuouv iniSsfS-so&ut nSQt tov fiuotXiu svvotuv.
toiuvtu ftsv y.ui ol iv QsttuXi'u unsxQivuvTO. puotXsvg Si
insi nv&oiTO uno tcov nQsofiscov inuvsX&ovTCOV , snsftns tovS
uvsxptov jLyyskov ^lcouvvrjv , sntTQOnov sivui QsTTuXiug. nuov
Ss fiovlo/Lisvog xuTucpuvsg notstv , cog ov fiuotXicog Totg nuioiv
intfiovXsvcov ijquto tov noXsftov , xui cog ovS' si nsQtyivouo
Ttjg uQyrjg syvcoxsv unooTSQstv , uXX' vno fiuotXiSog ftuXXov
P. SviuvTog inoXsftrjfrrj uvd-Qconoig nst&Oftivrjg ovxocpuvTutg , twio
'yLyysXtp nQog tijv QsTTuXtug uQyijv /QvoofiovXXov noicov ,
^
fiaoiXiSa ts nQOoiyQucps xui fiaoiXia Icouvvrjv tov vtov, eoff-
ts "AyysXov ts xui QsTTuXovg tt)v SovXstuv ts xuxsivoig

toonso xui uvt(7) SftoXoystv xui fxuXXov rj nQOTSQOv vnsixstv.
o xui sni Xiiscog siysv ovrcog • „cog unoXotio 6 cp&ovog , toi5
nuvTcov tcov xaxcov ystQtOTOv ts xui uSlxootutov , oys xuxcog
rjftug uQ/ijdsv s^cooug Trjg uxrjouTOv TQvcprjg ystQi &sov nXu-
o&ivTug xui Xoyto TtfujSivTug , cb Trjg vnsQ Xoyov yuQitog.
y.aiTOi /LiSTa Tr)v tov ysiQOvog nstQuv , tvu ovvsXcov slnco , si
Trjg ivSixov xuTuSixrjg ixsivrjg rjftsv iv ovvuto&ijost xui tuiq

"B^sXti'(o sf.isXsTcof.isv, xuv ovyyvcofirjg TvyovTsg uvdtg uv rjfisv
iv TOtg nooTSQOtg. vvvi S' toonsQ firj tl yuXsnov nsnQuyoTsg
rj nsnovdvTsg i'£ ufiovXiug , rj yovv vnb tov nudstv ovftsvovv

dtSuy&ivTsg , to tu SiovTU cpQOvstv olovsi nuQtjQrjfts&u , nrj-
coniunctum et acl regendum icloneum secl et si quempiam illo :
jnulto inferiorem mittat, libenter suscepturos imperatorisque sem-

per fore cnpidissimos. Talia Thessali responderuiit : quae ut a le-
gatis reversis imperator audivit, consobrinum Ioannem Angelum ad.
ineundam Thessaliae praefecturam misit. Volens autem constare
palam non se insidiantem imperatoris liberis bellum snscepisse
,
nec, si vinceret, illos imperio privare statuisse, sed potius ab Au-

gusta, mendaciloquis hominibus fidem commodante , se oppugnari,
Angclo propter Thessaliae procnrationem biillam anrcam facinndam
et imperatricis ac Ioannis, eius filii imperatoris, nomina adscribi cu-
ravit, ut ct Angelus et Thessati subiectionem aeque ipsis ut sibi
proGterentur magisque de cetero subessent. Bulla ad verbum haec
erat. Utinam maloium omnium pessimum nequissimumque, invidia,
dispcrirct , quae nos Dei manu fictos et intelligentia honoratos (o
inexplicabile munus) male ab initio ab immortalibus illis dcliciis
expulit. Quamquam si post experta mala, ut breviter dicam iustam ,
illam damnationem simiil agnosceremus mclioraque roeditaremur,

veniam adepti , in priorem slatum restitiieremur. At nunc, quasi
ob amcutiam nihil uoxium operati aut perpessi : sive ex co, cpaod
jnara ndoyeiv avd-aigexa xuxcog uiQcfrivTeg , xai Ssivtog lyxa- A.C i34a
?uvSetod-ut Siu (iiov Totg ftr) xu^rjxovoi xui xrjg Xorjg u§iug
nQog &eov rvyovieg , xui Trjg uvxijg ij'§icouivot onovSrjg, fis-
V. 420
firjvoTOg Sixrjv, TuvTr oi ftev oixTQCog ixnemcoxufiev, dvtooTtjTU
t
5Se nenov&uftiv Te xui Teuftrjxafiev. Seov yuQ GnovSdt,etv

rj tov uvxov ini Totg dfteivoot SQOftov , rt tptkovetxetv ukkog
ukkov vneQpatvetv , oncog uv in' dyu&otg dkkrjkovg vtxwrjfte v C
tovvuvtiov unuv tpatvbftefra nouTTOVTeg , xui ovftfiiftrjxev rjfttv
olov ti ndfrog uTeyvcog UTonov, ou. xutu TOvg Trjg fiOQtprjg
loyuQaxTrjoug eneoTt Stevrjvoyivut , xui Tutg Trjg tyvyrjg e$eoTt.
xui Tr)v nQOJTrjv ixeivrjv xui ftuxuQtOTrjv ovxcog evSutftovtuv

dnofiukovotv rjfttv SiSoxTO Setv irp' eTeQuv nokvoytSrj tqu-
niod-ut, df3ijSaiov ndvTtj xai xa&' euvTrjv OTUOtdôvoav. rjv
eX Ttg ov xakoirj TVQprjv xofttS/j ftuTuiuv xai froQvfiov uxeQ-

\5Srj, tovtov iyco vofti^co Teketv ovx eig Toi>g ev cp>QOvovvTag ,
ov tpvoecog eig tovto , tpavkrjg Si Ttvog uioioecog X^rjfttcoodorjg

avxov. nokkcov Se TUVTrjg d'r) Trjg keyoftivrjg Te xui vofttô-
ftivrjg evSatftoviag StacpoQCog evftotor odvTCOv, xui t
rw fiev uno D
yivovg olov Tifiilv eicofruotv uv&Qconot , t6 fiQevfrveod-ut ts
aoxui tfSso&ai nQOovnuQyovTog , uo S' dno yorjfiuTCOv , rw S'
uno So^rjg xai i/SQansiag oxi nokkijg , Jrfow S' dno otquttj-
yiug fltov Te xutu xoofiov inutvsTOv , akkco S' un svTSxvtug
xai tpuTQtug kuftnoug ovyysvcov xui tpiktov, tovtcov unavTtov
17. Si\ pro Sh P. et M.
passi sumus minime docti iudicium veri propemodum amisimus

,
dtim mala perpeti male eligimus, et accusare cjuaeriraus , quorura

in vita nullum crimen reperitur. Et cum aequalem a Deo dignita-
tcm inter nos sortiti eademque ab ipso cura dignati simus, ea fu-
riosorum instar miserabiliter excidimus , et ad inaequalitatem red-
acti, eam in bonore babuimus. Cum namque vel studere debuis-
gemus idem ingredi virtutis curriculum, vel contendere , ut alius
alium anteiret et in bonis actionibus nos mutuo vinceremus , pror-
sus contra facimus et tamquam morbo quodatn absurdissimo occu-
,
pamur. Nam ex. formae nostrae lineamentis sequitur, ut etiam

habitibus animi excelluerimus. Et quia prima illa vereque beatissima
felicitate orbati sumus, visum est oportere ad aliam multiplicem,
incoustantcm omnino et a se ipsa dissidentera converti. Quam si
quis non appellet turbas valde stolidas tumultumque, bunc ego in
prudcntibus baud numerandum nequc illi naturam, sed pravam
,
aliquam voluntatera in boc nocuisse opiuor. Cum porro multi buius

dictae et legitiraae felicitatis diversa ratione exsortes sint, et homi-
nes partim maiorum claritudine , partim pecuuiarura thesauris, par-
tim gloria, et multorum erga se observantia, partim arte ac munere
3i4 CANTACUZENI
A.C. 1.142 xeti tcov uXXcov, boa Totg noXXotg fiuy.uQit,eTui ,
(nuQirjfxi yuQ
TO boxetv neQULTSQOi Tfj TCOV TOIOVTCOV OVOflUTCOV nQOrpOQU
qpaidQvveo&ai ,) liuv Ixuvoog ifioi neiQud-qvui xai baxpiXcog
evfiuQcog ncog uv Tig einoi xutu qovv &eo&ev xe/OQrjyrj-
P. 5a3 tui. xui ei tc<) tlov vvv rj toov nuXuL evi tcov Xeyofxivoov^
uv/etv bncooovv i/Qfjv ?j fiiyu cpQovetv , oputev unuvreg
uv ijxoi /Qfjvui to TOVTOig unuoi biu nuvTCOv oe/xvvveod-ui
dfxiXei. xui rjv fxev ifioi noXXrj Tig evbuifioviug ovqqolu xu^
oXflov nuvToiov ,
firjdevog Tvy/uvovTOg xuxov xud* rjfiUQ , cog
tivi tcov nuXui oocpcov inyvi&rj- i&eoo/xrjv <T cooneQ i'§ u-io
nomov Tivog eixtj tuvtu Tifxcofievd T£ xui onovbuô/xevu xui
quotu Xvbfievu, cog e§co&ev uvirQconoig neQiQQebfievu , Tv/rjg
tivbg uoiuto) (pOQu xui to trjg TQVTUvrjg nuo/ovorjg, rjg tcov
nXuoTiyyoov rj fiev uveioL xovcpiLÔfxivrj , rj b' av xu&iXxeTUi
(ittQVTeQug inevTedeiorjg bXxrjg. xai nuvTcov fiev tcov uXXcoviS
B ipftrjv Qctbiuv tlvu Trjv /xeTufioXrjv, cog unb fiev tcov ucpi£o ue- t
vog ol'xo9-ev, vnb bi tcov iooog ovx uei xuXovfievog, oia ovfi-
(iuiveiv eico&ev •
rjv d'' icp&uxoog covo/xaou cpuTQiuv cpiXcov ,
ovnOT* oifirjv Totg nQuyfiuoi ovfifieTuftXrjfrijvuL , ftrjbe Totg tov

{iiov xuiQotg , uXX' cooneQ ovx umbg efxeXXov uficooyinoogio
sxeivcov ucpiêodaL , ovTCog ovbe ocpug uXXo nuQU tovto nu-
&etv vneiXrjcpu. etQrjoeTUL yuQ TuXrj^hg* nay/uXenov ivofiiou
5. wg M. , ntog i*. i3. naâoyôvarjg M.
imperatorio, partim vita, ordine et modo laudabili instituta , par-

tim felicitate liberorum illustriumque coguatorum et amicorum
tribu superbire et laetari consueveriut, haec omnia et alia, quae
vulgo beatitates habentur, (quae praetereo, ne omnibus huiuscemotli
protereudis nimium videar delectari,) plus satis ubertimque , citra
laborem , et ut ita dicam, facili ac secundo quodam cursu experiri
a Deo mihi concessum est. Et si cui , qui nunc vivunt mortalium
aut qui olim vixerunt, in uno horum quomodocumque gloriari sese-
que circumspicere fas est aut fuit, omnes mihi hoc utique conce-
dcuduin fatebuntur, his omuibus per omnia gloriari. Equidem fe-
licitatc multa et omnigehis opibus sine malo quotidiano aliquo
circumfluxi quod quidam antiquorum sapientum laudavit. Contem-
:
plabar autem veiut e specula ista, quae temere houorantur et stu-

diose quaeruntur ac facillime dilabuntur utpote quae de foris ho- :
jninibus afTluunt, fortunae cuiusdam inconstanti fluxu,haec in trutiua

praebeutis: cuius lancium altera levior adscendit, altera contra gra-
vitate poudcris deprimitur. Et omnia quidem alia facile mutatuin
iri putabam utpote ab his sponte discessurus ab illis non seinper
, ,
fortasse honorilice appellatus , quemaduioduin (ieri solet. Quam au-

tem supra amicoruiii tribum uominavi ctim rebus ipsis et tempori- ,
bus mutatiuu iri nou speiabam. Sed ut ego mc ab illis uon eram
ixnvovg .xut' ifiov ysvio&ut , ovg sv noioov ovx inuvouftrjv^. C. i34a
iv nuotv. si Ss xui vn uvtoov tovtoov fttiXlov rjfisTg uvrj-
xsotu insnbv&stftsv xui tu Ssivotutu ,

qsv , GSOVXOqjUVT/JftS&U
xui diupsplr]iisd-u , ri yQr) yal tyw* &&' *XQ*Jvt "V */?^ G
5xaT£tXrjqivai nuvTug dnluvoog xui ig noovinov xsTaSut , cog
ouJfcV fibvtfiov, OvSs (3ifiuiov. t« fiivrot noo rjfioov SsonoTrj

ts xui (iuoiXsT tw dsiOTUTO) xui ysvvauo fiot uSslqip nuXut
t« fiiytOT' uStxovftivo) xui xivSvvsvovti, (naoonTiov Ss tu vvv
(fsiSoiTCov uSixovvtcov, nkrjv tovtov, nuvv SuvfiuoTOOv ovtoov,)
lonQOOTS&ivrsg rjftsTg xui nuvra ftsv nuo' ovSsv &ifisvot, ovy-

xtvSvvsvoui S' ixsiv(p xukoog ilbfisvot xui /uvoioig vnsQ ixsi-
vov ovftntso&ivTsg SstvoTg ,
qptXiug oq(o xui vbfiotg Stxuiov V. 421
yQiovg nstfrbftsvot , nsQtysviafrut lufinocog tcov uSixovvtoov
TOVTOvi n£notr]xufi£v &sov , TvybvTsg tXsoo. xui rjftsv avdtg
i5iv navri fii(o tov ^fiv xai fiuoilsvsiv ixsTvov xrjSbftsvoi ts xuio
nsQi nXsioTOv notov fisvot , oog iauat tuvtu nuvTsg, xui fjftoov
ro otyuv alQOvfiivoov. iyoo ftsv ovv , oog xui nXstoTuxtg uv-

ToTg EQyotg insSsiûfirjv , vnb Ss(p xui tu vvv SttoyyQi%Oftui
fiuQTVQt , cog quot' uv xui ovv svyjj xrjy ifirjv unsSbfirjv tco-
20 yv , «y* i$bv rjv ixsTvov ovx ig aSov iivut. insi Ss tovt'
iftovXbftrjv fihv xui ooov to ut^ i/uuvTOv styov ix tov quotov
nsnotrjxivut, T(o &£(o S' ovtoo xixQuut xui Ti&vrjxsv , oog ftr)
wqs).£ f fiiov ufiiooiov iftoi xuTuk£?.otnobg
' , tov îjv xui uQystv P. 524
. quadamtenus seiuncturus, sic ipsos non aliter facturos existimabarn.

Fatenda veritas, difficiliimum credidi ut illi mihi adversarentur ,
quibus undecumque benefacere uon cessavi. Si autem ab bis ipsis

potius infanda passi et pro dolor, calumniis vehemeutissime oppu-
,
gnati sumus, quid attinet plura dicere? Sed oportebat, oportebat,

iuquam omnes cognoscere et ante oculos ponere nihil esse firmum
, ,
ac permanens. Qui autem nos antecessit dominus ac imperator di-

viuissiinus et geuerosus mihi frater, ei olim iniuriosissime tractato
et iu periculis versanti (dissimulaudum et parceudum in praesens
iis qui iniuriam intuleruut
, nisi hoc, quod illustrissimi fuerunt)
,
nos sociati , eius causa omnia coutempsimus, et cum eo pericula

libeuter subeuntes , milleque malis propter illum excrciti , amicitiae
ac iustae necessitatis legibus iuducti elfccimus Deum sortiti propi- ,
tium , ut is persecutores suos praeclare superaret. Et eramus po -

stea in omui eius vita solliciti maxiinique cuiusdum boni loco opta-
bauius, ut ille viveret et imperaret: id quod vel taceutibus nobis
nemo uon uovit. Eô igitur, quod"*factis ipsis saepissime prae me
tuli, uunc quoque Deo teste affirmo si fieri potuisset ut ille uou : ,
moreretur, ine cupidissime pro eo moriturum fuisse. Quoniam au-

tem ego istuc volui, et quod ad me atlinet, facillime potui Deo ,
tamen aliter visuiu cst et ille obiens (quod utiuam superesset) vi-
,
3l6 CANTACUZENI
A.C. 1342 rrjV ixeivov ovtvyov xai tu qnljuia navri c&ivst xaXoog iyoo
Xiav imf.iSfieXrjf.iai , vjrjcpcp rov &eiorarov fiuotXioog xui nav-
toov icpe^rjg voxeQov ttjv toov xotvoov , obg xui nqiv iyxeyeiQi-
Ofiivog Stoixrjotv. xukcag tolvvv y.ui xut' evyrjv y.ui ini to
§i)aiov toov nQuyfiUToov rjxovroov y.ai rj'£,eiv £ti QuSioog inuy-^
yeXofiivoov , tco i'S,ooXe 1 y.ui xuxiorcp nu&ei- Srj cprjfii tco cp&6-
vo) TQtofrivveg , oi fiuXXov , oog eiQrjTui, nu&bvreg ev nctQ' rj-
fioov, oov et,uoyog xuxlot unoXovfievog rjv "Anoxuvxoq, Si-

y.r]V ocpecog vnexptd-vQiouv Ttj fiuoiXiSi xui tov oq&ov ruvrrjv
sxnenTtoxivui nuQeoxevuxuot xuxciog, Trjv avrrjg SiuorQsxpuv- 10
BTeg yvoofujv ov yuQ uv elnoifa yvoooiv xu&' rjftoov ,

(3a(3ai ,
xui tuvtu onovSu"QovToov vn£Q ixeivrjg xui tov nuiSbg xui

(iuoiXioog , xui fivQiovg vneQ dficpotv vcpioTUfxivoov xuftuTOvg.
(.tivTOt ye xui xuxotg ineyeiorjoev uueixpuoS-ui fte ,
fiaXXov Se
&UVUIW , tov ooco neQi ixeivrjv xui t« xoiva uyu&ov t»J tov 1 ^
Xqlotov yuQiTt. uXX' oiu uvd~' oioov y.exbfuofiui. onrjvixu
yuQ fte iynijv einetv r6 tov IJuvXov, xoeuTOV av eirj Xiysiv
to tov ujiootoXov tov &srjyoQOv , to Tr)v nioTiv TeTr^Qijxu ,
tov SQOftov tstsXsxu, xui to eS,ijg tov qijtov Xombv eiXrj-
cpivui duQQelv, toV uqu iftov fiev oiyoovTog , uvto rovQyov 20

i(ibu rovg ud-Xovg xui fisyuXu clvri fteyuXcov sioinQUTTSV.
01 S' ocpsiXovTsg, 00 rijg toov ovxocpuvTrjouvToov nuQunXrj'S,iug
C iQrjurjv ijfiug xaTsSixaouv xui iyouxj/uvTO nXuouvrsg xu&' rj-
ftoov, nQog fiovXrjg xui fteXirrjg ijfttv ovx rjv , ovtoi ftu tov
9. inexptjO-vQiOuv P. et M. 17 JJavlov — êtjyoQov add. M.
tam minime vitalem mihi reliquit, ut eius coniux et liberi viverent

atque imperarent, omni cura ct opc elaboravi, auctoritate sacratis-
simi imperatoris et omnium deinceps, rursum , ut ante, rerum
smiuiKic admiuistrandae praepositus. Cum omnia belle et ad votum
rectissimeque procederent, et ita processura spes bona daretur,
exitiali et pessimo sane morbo , invidia, inquam, corrcpti, quos
prae aliis benelicentia nostra extuleramus, duce et auctorc Apocau-
cho peiditissimo qui serpentis iustar imperatrici insibilabat, a
,
recto tramitc eam detorserunt et voluntatem eius (non enim dicam

intelligcntiam) erga nos , mirabile dictu , perverterunt: idque cum
pro ipso et eius filio imperatori tantum contenderemus et sexcentos
pro ambobus labores hauriremus nihilo miuus malis , vel morte
:
potius , me Christo favente , de ipsa et communi tam bene meren-

tem, remunerare conata est. Hem qualia pro qualibus recepi ?
Quando enim me illud Pauli, divini , dicere convenisset: apostoli
Fidem servavi, cursum consummavi et confidere , quod in sententia
sequitur, me accepturum (tunc siquidcm me tacente res ipsa cer-
tamina mea proclamabat , et pro magnis magna rcposccbat) qui nc—
HISTORIARUM III. 53. 3 7 I
xui Xoyiofiovg xuqoicov dy.QtScog s7ttOTUfi£V0v. dXXu tuv-K. C. i34»
TU fltV UQ STSQOV (.101 T£TaUl£Vo9-(0 V.UIQOV , tjVlXU Y.UL (pUVq-
ostul TaXrj&ig xuXcog &eov dtdovTog. vvv d' cog ftr) Ttj tov
Xoyov QVf.ii] ovvioyt]fiivot , xdvTSvdsv Tutg TOtuvTUtg iftrptXo-
5ycOQSlV VnodioSOlV inStyOflSVOt , UT0710V Tt nOtSLV V7loXt]<f&£t'/]-
ftsv ,
{.uxQotg Xoyotg t« ftr) fitxQu nuoudovvuL\ nsiQcoftsvoL ,
hiov ev&v tov itQOxufiivov. instor) noTS ûoxuvtu daitio-

rog , cog SisiXrjnTut, xufr' fjficov fiuvivTsg ovx svStxu ovg Stu
yoovov fiuxQOv cpiXovg ovv£OTt]OUft£\}u xui xotrcovovg f]filv
ioinotrj<jufi£&a xrjg svnQuyiug, ioxuicoQrjouv t« Sîvotutu , xui

T]V inOO£VOfl£&U OVV &£(p nOQSl'uV OQ&/]V T£ XU.i T(0 X0tV(7)T)
ovvrsivovouv xuxoi xuxcog StuSsftXrjxoTsg t£ xai xsxuxovQyr]-

v.OTsg nuvrunuoL nQOT£d-vfir]VTUL xui intx£y£tQt]Xuoiv fjttug
oXioui ovv TOtg vnoX£t(p&£toi tpiXotg , tov xlvSvvov Ticog i-

l5(f£OT(xJT0g fjflLV, TU nQog OCOir]Ql'uV U&QOOV fi£pOvX£Vfl£$U*
ovSsv t]ttov ini &£to [xuqtvql n£(pQtxoT£g xui ovvStuoxs-
rpuft£V0L , xui stl q>QOvrtZovT£g } xui ncog uv ixsivoL oco&slsv
ol xuTunoodovrsg ijfiug , xut tva tu sv fi£Oto nXeLOTU ye ov~
t« xui xoqov cooi nuQiyovru nuQ(o t nuvTCov oysSov iv dvuy-

20/77 xui xatQUi xivSvvov dnstXovvTL StucpoQcog, dnstnovrtov t«
xui xuTuXtXotnoTcov fi£ qtXcov, ovyysrcov yvr oicov xui &squ-9. 5a5
t
novrcov, xuvxd fioc zoviotg dqpsiXovxcov , fiuXXov S' sinslv xaiV. 4»a
bis debebant (0 sycophantarum vesaniam) nos accusantes , indicta

causa damnarunt adversum uos commiuiscentes , quod in mentem
,
uobis nunquam veuerat ita nos amet :qui cordium cogitationes ,
perfect e cognoscit, Verum haec in aliud tempus differam , quando

diviuo munere veritas clare apparebit. Nunc ne impetu orationis
abrepti iu hoc argumento cogamur immorari, ac proinde inepti
,
existimemur dum parvo sermone haud parva complecti nitimur,

,
recta ad propositum aggrediendum est. Postquam igitur iuvidia

daemonis , ut explicatum est coutra nos inique fureutes
, quos ,
longo tempore nobis devinxeramus felicitatisque nostrae participes

fcceraruus, horribilia in nos perverse moliti sunt, directaque et ad
commune bonum pertinente via, Deo adiuvaute, incedentes improbi
improbe criminando malefaciendoque cum amicorum reliquiis fun-
ditus perdere studuerunt ac tentaverunt, interea nos urgente discri-
mine frequenter de salute consultavimus: nihilo minus coram Deo
tremeutes et sollicite considerautes , quo modo salvi esse possent,
qui nos prodidissent. Atque ut multa, quae suut iu mcdio , ad
lugicndam satietatem silcam, cum amici ferme omnes iu duris peri-
cniosisque temporibus mcis alii alia de causa mutatis voluntatibus
me desertum ivissent, ipsique cognati ac miiiistri, quo eadem vel
plura potius oflicia mibi debcbant in sexcentis me <Iiscriii)iuibus,
,
arcano Dei iudicio dcstituissent, ipsara et solam Dei dextcraiu ma-

318 CANTACUZENI
A . C. 1 342 nXuco xai ftvQtotg xaTanQoiod-at (X£ xtvSvvotg noXXdxtg fjQrj-
ftivcov , xQt'ftuot &£t'otg y.ai Xcjyotg UQQrjrotg avzijg xai ftovrjg

rrjg tov Seov Sf^tug rôdoftrjv XcxftnQcog uvTtXaftftttVOfiivrjg
(.tov xai dvTCofrovftivrjg ioyvQcbg Tovg xud? rjfttav , tbg uv Tig
rpairj , infvrjvfyfiivovg dxQofioXtoftovg y.ai rug fXfnoXftg Trjvt-5
xuvxu nicprjv£ xq£ittcov tcov dnftXovvxcov ndvTcav, y.ai ocpoSQU
Sftvtav tooovtcov. xui nfQtnoS-rjTog avTuSfXcpog Trjg ûot-
Xftag ftov y.vQtog "Itauvvrjg 6 'AyyfXog, og Tijg avTtjg rjfitv
rotJ yivovg Qt%rjg TfTvyrjxcbg y.ai fiaotXtxotg (Zqvcov utftaot,

B fa'av inuivfrtbg dvTfcptXovfixrjof n£Qty£y£vijod-at ftuXXov undv-10
tcov Trj Ttjg xpvyijg £vy£V£t'a, rj boco ntQtyiv£TUi Trj tov ocbfta-
rog. yuQ oiSf tpvovouv t£ xai av&tg fiftovouv, xr)v
Ttjv ftsv
S' dcpSiTOv dfi ftiftvovouv. yjvytjg ftev ovv uvSqiuv, r) cpQO-
rrjofcog ISQutoxrjTu xai n£Qi Tovg cptXovg orfQQOTrjTtt , caors

nQOxtvSvvfvftv avTcov atQfToSat, ocoftuxog t£ fvcpvtav xuiiS
cbon£Q £VttQftOOTl'ttV Xtti QWflljVy, ftUXQOV av £irj T« VVV St£%-
£Qy£G&ut. enei Sh Tag nuQ' uvxcov cpuot tcov iy&Qcbv u$to-
ntoTOiiQug ytvfodut ftaQTVQtag , fiSfuv uv xui tpatfv ravTa
,
"IXXvQtoi t£, y.tt^^ cbv ovTOoi ftiyct xfxXiioTat, xai ndoa rjnfi-
C.Qog xu.i ttvroi IHqoui, 0$ noXXdxtg tovtco nQOoftaXovTfg nav-zo

TfXcbg rjTTOvg, cag ftrjSivfg ivuQytbg dnrjXiyy&rjoav. « (T vnrj-
V£yx£V dvSQ£t'cog xai ninov&fv iftijv yuQiv , yQrjftuTcov ucpui-

Q£otv navrfXrj xai nXovTOv navTog Sijftfvotv, &£QanovTcov
nXrjdog, oriQrjoiv T£ tcov uXXcov dndvrcov f cbv rjTTrjftivovg 0-
nifestam mihi subvenirc fortiterque tela in me contorta et mura-

les, loquar, machinas rctuiulere sensi. llla tunc omnium
ut sic
minis et tam multis terriculamcutis potentiorcm se declaravit. Et
carissimus fratcr maiestatis noslrae tlominus Ioannes Angelus, eam-
,
dem generis radicem mecum sortitus et impcratorio sanguine florcns,

cum sua eximia laude omnes magis nobilitate animi vincere con-
tendit , quam
cos corporis nobilitatc antecellit. Hanc enim nasci
minuique illam incorruptam perseverare
, novit. Animi igitur
eius fortilutlincm stabilemque prudentiam et in amicis diligendis
constantiam, pro quibus nullum discrimen tcformidet, corporisque
hahilitatem et velut concinnitutlinem ac robur longum esset in ,
praesentia commemorare. Quia vcro hostium testimonia, nt aiunt,

fide digniora sunt, norunt ista fatehunturquc et Illyrii, ex quibus
hic insignem gloriam reporlavit, tola item continens et ipsi Per-
sae, qui, saepe in hunc impetu farto, omnihus motlis inferiorcs ac
nulli evidentcr apparuerunt. Quae autem mea causa viriliter sus-
tinuerit, universae scilicet pecuniae spoliationem facultatumque
omnium proscriptioncm famulorum aniissum gregem
, privationem ,
aliarum rerum omnium , quibus homiucs fractos succumbere vidc-

HISTORIARUM III. 53. 3lQ
gtofiev uv&gconov;' oncog zs fioi ovve'S.coy.iarui ig TgtâXovg, a.C. i34a
xui xpvyrjv uvrrjv troificog eiyev vnsg iftov freivai onors s-
de t , xai bncog iytvero ftoi uvri ndvrtov , onoicov ri fioi y.ui
onootOP y.exoivcovrjy.e rcov uviugcov , ico Xiyeiv , cbg fir) uvu^ta
5do'~co ngurrcov ixdirjyovfievog ovi olxtco oV ifiuvrov, u rors yev-
rutcog rjviyxufiev dgcoyjj rov xgeizzovog. fiovkoiua fitv ovv
fiuxgoriga dirjyr aet- dovvui ru rovrov.t
inetdr) <T i).drrto rrjg
uj.rfteiug sarui ndvrcog urr uv einoifiev , syet rig s% ohytovD

nuvv rtov grj&ivrcov cboneg iv inidgottjj ig fia&eiav zov uv-
iotov ngaxricov i/.rjXv&ivui xardlr \piv. t
nugeto&co yug ru nXeico
oig sgyov uvro rovro iiovov , ro ygacprjg ravr' d"£tovv xai X6-
yoig rtiiav. rû.Tv ds ngo rovrov fieXrjaei y.ui avrotg sgyotg
dfteipeo&az %ovrovi rov neginoSiyzov avrddeXtfOv rrjg fiuot-
Xeiug itov rov cfegcovvficog yugtoi figvovru. Sixuiorurov yuq
i5evegyeTei"oOut nug' rjfxiv xui fxeyd/.cov dfioipcov u£,lovo&ui ,
ovy otl fiovov ioriv oiog SiSeixraL y.ui tfogvrov dvoyegcov

ovv TjfiLv vfrsg fjficov ftdXa uofxivtog vnrjveyxev dXX' orip, fos
xui diu ndvrcov rtov uvrio nenguyfiirvcov rguvtog inuyyiXXerut
ovvoiaeiv , 6',iY fiiXriov rw xotvco , xui vixug uguo&ut xur'
c
aoiy^gcov ru Pcofiuicov veftoftivcov dvaiorjv. did roi rovxo xai
ydgirug unoygcooag fj §aoiXeia fiov zcods fiovXofxivrj dei ,
sniyogrjyeixui imfigujSevet vvv xui rov nugovra ygvoofiovX-
Xov Xoyov, oV ov ngoaxdaoet xui SeaniQet xui 6tOQit,srat st-
i. Gvve Zujoiotcci M. g. xtiJv cajcoj fortasse.
mus : ut mecum
exul acl Triballos abierit , animamque ipsam , si
opus fuisset, pro rae depositurus fuerit quomodo mihi unus inslar :
orauium fuerit , quales quantasque mecura perpessus sit miserias,

mitto diccre, ne ineptus audiara, cum commiseratione ipse enar-
rans, quae tunc numinis auxilio geuerosa meute pertulimus. Voio
igitur rea cius longiori narrationi reservare. Et quoniam vero mi-
nora habebuntur, plane quae disseruimus, poterit quis e paucis
admodum et velut in trausitu a me dictis, in factorum eius peui-
tiorem cognitioncm veuire. Reliuquantur enim plura iis, quibus
unum hoc opus, talia littcris consignare et verborum luminibus il-
lustraie. Nobis potius curae erit etiam rebus desiderabilem liunc ,
maicstatis nostrae fratrem remunerar^ , qui suo nomini convenicn-

ter gratiis circuniiluit. Meritissimo enim officia in illum confere-
nius et ainplissima ei dona rependemus , uon solum quia talis est,
qualcm pracdicammus, et acervum qucmdam difficultatura nobiscum
toleravit libcutissiiue : sed quia etiam per omnia , quae praestitit.
rei publicae profuturum sese, victoriaraque de hostibus, Romano-
ruin tciras impudenter occupautibus , manifeste rclaturum promittit.
Idcirco cum cum potentia nostra digne rerauneratum semper vclit^
nunc iusuper ei hoc iu aurea bulla tcstimonium praebet, et veiuti
3 20 CANTACUZENI
A.C i34a vui tov StuXrjcp&ivTa neQtno&rjTOv avTuSeXrpov Ttjg (SuotXeiug
ftov xvqiov 'IcouvvrjV tov Ayytkov eig xe(puXt)v tcov xuotqcov

xui ycoQcov BXuyiug irp' oqo) Ttjg ^corjg uvtov , xui intfteXet-
o&ui xui onevSetv y.ui (poovTiZetv T/jg ini to xquttov intSc-
oerog xui fieXTtooecog uvtcov , orpeiXovTU StuTrjQetv unuouou-5
B XevTa xui uneQ ivoQxcog vneoyidrj Ttj ftuotXeia ftov u ne-
V. 4^3 Qittov ftev locog uv S6'S,ete xutu fiiQog SrjXovftevu xui uvoi-
y.eiu Tuya t(T tovtov TQOnco uyu&cjj ye ovti xai neî rjftug
evvovoTUTU), inei S' inutveTOV tv yQrjftu noXXcov evexa to
TQifiov uorpuXrj nOQeveo&ut
xui Xeiuv firjSev tiq 00 toxufievov 10
eyovouv , ijtoi ye unetXovauv tu nurf ijfitv fiev ixTe&iviut
OQX.oig Sh naQu tovtov fiefiutcofrivTU , xutu fiiQOg tuvtu xui
Xey&rjTco Stu to uorpuXioTeQOv. eoTt Sh tuSs. iva rj 6 ne-
Qtnod-rjTog uvTuSeX(pog Ttjg fiuotXeiug ftov xvQtog ^lcouvvrjg
'"jLyyeXog rpiXog tov rpiXov uvTtjg , xui tov iy&QOv uvTtjg i-iS
CX&Q S ' rjyovv xuv bnotov uqu nQOoconov eirj , ei fitv eyei
(ptXiuv xui uyunrjv rj puotXeiu ftov ftST' ixetvov , eytj uv-
y.ui
rog ovTtog' ei S' ov v , Siau&tjTai, uvv.ftcpifioXcog xui unoXv-

TiQayfiovrjTcog eig uvto, cog xui r) puotXeiu ftov. ivu fthv to
toiovto Ttjg JBXuy/ug xerpuXuTTixtov irp' oQtp nuvTi Trjg l^coijgô
uvtov eyrj, ov ftijv Sh eyrj in uSeiug ovTog tovto Sovvat xui

TtQog nutSiov uvtov, ei ftrj ncog Tu"£rj tovto xui OTiQ^rj rj fiu-
otXeia ftov, cog i'$ uXXrjg uQyijg. iva ov fiovov yQecooTJj toi-
ccrtaminis praeininm donat, per quam iubet sancit et decernit, ,
dictum hunc peramabilem maicstatis nostrae fratrem, dominum Io-

annem Angelum caput seu praefectum castellorum et rcgionis
,
Blachiae, quamdiu vixerit ut quae ad corum felicia incrcinenta

,
statumque meliorem faciunt, ea omni studio acceleratione et solli- ,
citudine exsequatur obligatum inconcussa servare , quae iuratus

:
maiestati nostrae promisit: quae particulatim hic exponere, otiosum

fortasse et coutra diguitatem viri tara boni nostrique amicissimi
existimetur. Quia vero multis de causis laudi datur, viam tutam,
planam ac nullis obstaculis impeditam et uihil minantem adversi
ambulare, quae a nobis cxplicata et ab hoc suscepta et iureiurando
confirmata sunt, securitatis gratia distincte per capita disscrautur.
Sunt autem haec. Ut optatissimus fraler meus , dominus Ioanncs
Aiigelu^, amicus sit maicstati uostrae amicis et inimicis nostris ,
inimicus id est, qualiscumque persona fuerit, si quidcm maiestas

:
nostra eam dilexcrit idem ipse faciat: sin minus, libere et iucu-
,
riose erga eam ut nos quoque

,
afficiatur. Ut huiusmodi Blachiae ,
praefecturam usque ad extremum vitae suae retiueat. Nou tamen

libcrtatem ad filium transferendi habeat ,,. nisi id maiestas nostra
de integro iusscrit ct approbarit. Ut non solum maicstati nostrae,
sed et domino Ioanui Palacologo imperatori, si eurn successorem
HISTORIARUM III. 53. 3ai
avxrjv SovXoovvr/v etg rtjv fiuotXeiuv /tov, dXXu xui eig tov /?«-A.C. 1343
otXia xvqiov ^lcodvvrjv tov TluXuioXoyov, idv xuTuoTtjotj uvTt)
tovtov StdSo/ov Ttjg jSaotXeiug' idv Se nuou/coQrpet iteov dnod-d-
vrj 6 (SaoiXevg 6 TlaXutoXoyog, /oeojOTtj Ttjv TOtumrjv vnoTuyijv D
5eig ov uv xuTaoTtjorj fiuotXeiu /uov ovv &eip StdSo/ov xui
r)
r
y.Xr
qovo/iov Ttjg T(ov'P(o/tui(ov do/ijg. (prj/tttrjTUt Ss xui /tvtj/iovevrj-
%ai sv ndorj Ttj /ojqu Ttjg BXu/iug y.ui r) SionotvuAvvu r) Tlu-
XatoXoyivu [SuoiXevg 6 vlog uihrjg xutu ti)v sreQyov/tivtjv
y.ui
awrj&etuv sv Te rw &eo(poovQtjT(p nuXuTio) rijg /SaoiXeiug /uov

10/ui iv avTtj Ttj /ojoa. tva xai i/.etoe eue /urjTQOnoXetg eiev, ehs
intoxonui, eits /lOvuoTtjQtu, sXts ixxXtjotuoTixd Si/.utu, cootv vno-
xsi/isvu cog uQ/rftev tfj uytcoTUTrj tov &eov /teydXrj i/./.Xrpta, vi-
/ucovrui Te uvu(futQiT(og xui tu nQOoovTU uvTolg Std StuopoQcov
Stxat(o/tuT(ov. tva, iuv unooTuXij nuou rijg fiuotXetug /tov p 52 _
l5eig to SeonOTUTOv r) 6 neotnod-ijTog yuitfiQog uvTtjg xvotog
Nty.rjcpoQog 6 Sovxug , 7) iheQog, e/rj (ptXiuv /tev' ixetvov xui
/(oorjzut e/.uTeoog eig t« Sixutu avxov. si S' ioojg ov/ujSuiti
SiutpoQu Ttg xai Stive^tg dvu /tioov d/uojot i q ojv , dxov/tfitZij
t« nSQi tovtov sig Tt)v fiuotXeiuv /tov xui Stoo&ouo tovto
loavTt), xad-dneo uv /OQrjyrjorj 6 &eog Ttj TuvTtjg yvcooet. ne-
QtooiLtjTUi Se xui tu ovvoqu Ttjg BXu/iag xui tov SeonOTUTOv ,
tog to nQoreQOv Std to uo/.uvSuXiotov, tvu, sdv nuQuXdfhj tu

iv tw neQiOQio/i(T) Ttjg BXu/iug xuotqu , e/rj xui tuvtu sig
%6 xstpuXuTTtxiov uvtov cog xai ri)v Xomt)v BXu/iuv , xud-d
7. xai om. P.
in imperio constituerimus, eamdem subiectionem tlebeat. Sin autem

Dei permissu imperator PaJaeologus moriatur tum ei quem maie- , ,
stas nostra successorem et heredem imperio Romauo Deo volente

dederit, codcm motlo subesse teneatur. Promulgetur vero et mentio
fiat per totam Blacbiae regionem etiam Doininae Annae Palaeologae
et imperatoris eius iilii iuxta consuetudinein quae in palatio no- ,
stro , a Deo custodito rcgione observatur.

, ct Ut et illic
in ipsa
sive metropoles
sive episcopatus, sive monasleria
, sive ecclesia- ,
stica iura subiiciantur ut ab iuitio, sanctissiinae Dci magnae ec-

,
clesiae , et quae variis ac iuslis rationibus capiunt vcstigalia, ea

auferre illis non liceat. Ut si ad summum dcsjiot.im a noL s ge-
ner noster carissimus jNiccphorus ducas aut alius defecerit, cum eo
amicitiam colat et ius suuin uterque tueatur. Sin aiiqua forte iuter
utrumque dissensio ac discrcpantia exstiterit de ea re atl maiesta- ,
tem nostram refcratur et ab ea pro suppcditata illi a Dco intelli-

genlia corrigatur. Serventur autcm coufinia Blarhiae ct dcspotatus,
uti prius ne oircnsio oriatur: -ut, cum in circuitu Blacbiae castella
,
acceperit, ea atl praefccturam suam, quomodo ct reliquain Biacbiam
Cantacuzenus II. 21
322 CiVNTACUZENI
A.C. i342 SsSr)XcoTui. slg Ss tu uXXu xuotqu tu fiSTu Tr)v ILutquv

B Siaxeifxeva , ei fiev sysL clyunrjv r) âaiXsia fiov fxeTu twv
KuTeXuvcov, eyr\ y.ui umog, si Ss fiuyrjv, fiaytjTUL xui uvTog*
xui oou uv nQOosX&rj sig xr)v SovXoovvrjv Trjg fiuoiXsiug fxov,
tixs uXXoTQOncog , sits xui Sl' uvtov tovtov tov uvTuSeXcpovS

Trjg fiuoiXeiug fcov, syrj ubeiuv uvtij TUTTeiv eig xecpuXtjv iSi-
OQQV&ficog , ov uv s&eXrôeiev. tvu, suv &sXcooi Tivsg tcov sv
xr BXuyiu uQyovTcav Tvyytiveiv ocpcpLxicov
t
'
nuQU Trjg fiaoiXeiug
fiov sQyeodui ts xui sig nQOoxvvrjoiv uvTtjg, sycooi tovto sn

clSeiug xui ovSev xcoXvcovtul tiuq' uvtov. ivu eni fiev unuono
CTotg SvTixotg /xeoeoiv, sv&u uv yQfj^rj uvtcov r) (luoiXeiu fiov,
c
SovXevrj /xe&' suvtov ts xui nuvTog tov cpcooouTOv Pcofiu'i-
xov ts xui AX@uvltlxov ' uvcotsqco Ss Tijg XQtOTOvnoXecog
sav yQjj^rj r) fiaoiXeiu fxov , SovXevrj fxev fied* suvtov, cpcoa-
outov Shooov uv SvvrjTui." AyyeXco /xev ovv tco ^lcouvvt] sniiS
xoiuvTUig ovv&ijxuig nuQsSiSov QsTTuXiug Tt)v uQytjv 6 /?«-
V
V. 4^4 oiXevg. GsttuXoi' ts toV TS AyyeXov eSeyovTO nQofrviicog, cog
tiuqu fiuoiXecog ijxovTa , xai tu nQOOTeTuyfievu nuvTU sntjy-
ysXXovTO noietv.
D vS'. Ol sv /JiSvfiOTsiyta Ss snsi nuvTuyodev uvTOvg oio
noXefiog neQieioTijxeL xui ovSefiiu Tig scpuivsTO uvuxcoyr) , si
fxr) nQOg avTOvg Tuyecog enuveX&OL §aoiXevg, tov TuQyuvsi-

coTtjv Muvovt)X nifinovoL nQog uvtov, tovto fihv xui tu xut'
ttvTOvg SlSu'S,ovtu cog siys, tovto Sh xui fiuXXov sÔQfxôovTu
2 1. Xtti oni. P.
habeat, ut supra dictum est. Propter alia autem quae post Pa- ,
tram sunt, maiestati nostrae cum Catalanis convenerit, conveniat

si
etiam ipsi si bellum nobis cum iisdem fucrit , sit etiam
: ilii. Et
quaecumque ad subiectionem et obedientiam maiestatis nostrae sive
alio modo sive etiam pcr hunc ipsum fratrem nostrum accesserint,
,
habeamus potestatcra constitnendi praefectum nostro more , quem

voluerimus. Ut si quidam fratrciu Blachiorum praesidum officia a
maiestate nostra consequi volent et ad illam adorandam veuire,
possint hoc sccure ncc ab ipso prohibeantur. Ut in quavis parte
,
occidentali vbi indiguerimus ipsis , cum omni fossato Romano ct

,
Albano serviat. Supra Christopolim autem , si opus habuerimus,

praesto sit cum fossato quanto potcrit, Itaque Ioanni Augelo cuin
isliusmodi couditionibus Thessaliac impcrium addixit imperator,
quem Thessali gaudcntcs accepcrunt, ut ab imperatore missum sci-
licct, et constituta omuia sc facturos spoponderunt.
54- Didymotichenscs quoniam eos bcllum urgebat undiquc,
,
nec ulla aifulgebat rcmissio, nisi ad eos celeriter rediret imperator,

Michaclein Tarchaniotam mittuut, partim ut eum de statu pracscuti
nQog vtjv indvo Sov , cog tcov xutu /JiSv/iOTSiyov nQuy/xuTCovk. C. i34*
exeivov navv $£0/iiv(ov. ftuoiX^vg Ss xui ttqotsqov /thv iv
/isydXr\ sti&sto (fQOvriSt to nQog z/tSv/tOTSiyov dnatQStv
xai tot£ Sh vno tov TuQyuvstcoTOv nuQuxXr]9sig, /tdXXov ttjvP- 5a8
5indvoSov inionsvSs xai KQaXrjV ini tm tou nuQSxdXst. xai

naQ£ox£vaoTO ySrj rj OTQdTid rj /tiXXovou ov)>ui'q£o&ui tu)
fiuGtXst nQog xr)v indvoSov. y.ui TaQyavsKoTrjg /ihv fiaotXia
ts xui tou$ n£Qi uvtov noXXrjg i/mXrjoug ijSovijg xui nQO&v-
/tiug, (ovSh yuQ i'£ 6'iov ûoiXsvg sig TQtfiuXovg rjxsv, u~i-
iooyQ£(6g Tig otxodsv uoptxTO nQog uvtov Sist tcov xuTsyovTcov
Tug oSovg,) av&tg inuvijx£ nQog /JtSv/tOT£tyov StuXu&cov TOvg
noXs/tiovg , xai dnrjyysXXs oucpiorSQOV xu nsQi fiuotXicog xai
(&g strj nuQSoxsvua/xivog inuvrjxstv u/iu otqutiu oXiyrp vots-
qov. Anoxuvxog Sh 6 /liyug Sovl- nQog KquXijv ni/txpug, iSr]- B
iSXov ts oti tj'$si vuvoi nQog Tt)v JMaxsSoviuv xui cog povXono
ovvTvyslv uvtm , ovv&rjxug noirjoo/isvog , ai /iuXiotu sooirat
uvtw xu&' r)dovrjv. KodXqg Sh n£Qi Ttjg ovvTvyiag nooTSoov
sQO/tsvog , si iniTQinst, (luotXiu, cog ovx ixroXvsv , dXXd /idX-
Xov ivsSiSov, nQOg Â/trpinoXtv ovVTi&sno uXXrjXotg ovvrvystv,
200 /xhv vuvaiv sx Trjg &aXdTTt]g, innio Ss 6 KQuXrjg sS, rjnsi-
qov. oxonog Ss tyv Trjg ovVTvyiug u/trpoTiQOig , KquXjj /ihv,
si Svvuito Ânoxuvxov Tov /tiyav Sovxa tcoyQStv, u/tvvo/iiro)

%ov nQog ftuotXiu svsxu noXi/iov' Anoxuvxtp Sh, coots Kqu-
Xtjv nsi&stv , noXs/tov ts /tr) nQog avxov xivslv , JlaXaioXoyov G
8. aoTwy P. 20. njfc add. M.
tloceat: partiin ut ad rcditum , quem nccessitas flagitet , amplius

impellat. Jmperator et antea magnopere Didymotichum cogitabat,
et tuuc a Tarchauiota inflammatus, multo magis Craleinque de snb- ,
sidio hortabatur iamque copiae , quae cum illo abirent, instrue-

:
bantur. Et Tarchaniota quidem , imperatore quique cum eo erant

plurimum exhilaratis et excitatis, (nec enim quisquam ex quo ad
,
Triballos abierat , alicuiuS nominis domo ad eum timore vias ob-

sidentium venerat) Didymotichum repetivit, hostes latens et quo
loco res imperatoris sitae essent, pauloque post cum auxiliis afFutu-
rum certo nuntiavit. Apocauchus missis iegatis Crali significat, se
in Macedoniam navigaturum cupereque focderis sibi quidem opta-
tissimi faciendi causa cum eo colloqui. Crales ex imperatore prius
quaerit au se cum illo congredi permittat. Quo non dissuadente,
,
iromo anuuente potius, Amphipolis consensu deligitur, quo ille na-

vibus e mari, hic equitatu ex coutinente veniat. Scopus in hoc
congressu erat utrique , Crali nempe ut Apocauchum vivum cape- ,
ret si posset, eumque propter bellum adversus imper3torcm ulci-

,
sceretur: Apocaucho, ut Crali persuaderct, ne se^ voleatem Andro-

3^4 CANTACUZENI
A.C. iZÂvSgovixov zov ya/iftgov (3ovX6(ievov fiaaiXia 'Poo/itticov dno-
qjuiveiv , xui fiaoiXia sigysiv Kavzaxovtyvov xai (xt) iav sig
c
ti)v Pw(iuicov inuvtjxsiv, xtoXv/xa ioo/isvov yufxfigut ngbg rijv
ug/r/v • uXXwv ydg ovSeva inoieiTO Xoyov. tovxo [xsv
tcov
ovv, dXrftdjg iftovXsxo 6 (xiyug SovS, , shs (ii) , (puvsgov^
shs
ovx i'S,syivsxo , tov nsgi tuvtu Siuxovov/xivov xui t« dnog-
gtjzu ovvsiSoTog XgiXtj ngoTsgov dno&uvovxog. ngog yug tov
'AvSgovixov tov ya/L^gov nuxigu iv Qsguig 6 (xiyag SovS, t«
toiuvtu Sid Ttvcov xwv (xuXloxu svvovotutwv unayyiXXwv
xuxsivov XgiXrj SiuXsyofiivov nsgi MsXsvixov Siaxgifiovxiio
xui Si' ixsivov xdg KgdXrj Xa[i(idvovxog dnoXoyiug , uvdig 6
D /tsyug SovS, invvfruvsTO ts nsgi wv iSsixo, xui bou /jv xutu
yvwfxtyv av&ig dnsxgivsTO. KguXtjg Ss wg uXrj&cog xoiuvTr/v
SisfisfiaiovTO ngog KuvxaxovLtpov tov fiuoiXeu Tt)v /isydXov
Sovxog uEfitooLv sivui , xui ifiovXsvsxo, 6 } xi Sioi ngog tuvtui5
dnoxgivso&UL ,
(iuoiXevg ts /irj xwXveiv ovvefiovXevev, dXXd
fiuXXov xui ovfingdxxeiv, iva /luXXov 6 nsgi uvxov Anoxuv-
xov (p&ovog yivoixo qpuvsgog, xui cog ovx svvoia tt\ ngog
yî^fiaoiXiSa xai ftaoiXiu xov vlov tov i/.i(pvXiov xivoirj noXs/iov
c
dXX' uvtco Ttjv Pco/iaicov ix navTog Tgonov nsginoiov/isvogio
« iyys/xoviuv. KguXrjg /xhv ovv u/iu fiuoiXel xlo Kuvtuxovlijvm,
iv Tolg AXfivgolg ngoouyogsvo[iivoig Xuxxoig ioTguTOnsdsvsTO
eX&cbv xai nsgii[isvs tqv eig 'A[L<pinoXiv tov [isydXov Sov-
16. xpivto&ai P.
nicum Palaeologum generum sunm , imperatorem declarare armis

,
,
impediret, et Cantacuzenum coercere nec in Romanorum provin-

ciam reverti sineret impedimento vitlclicet futurum genero ad im-
,
perium alios enim parvi pendebat. Hoc utrum magnus dux rcvera
:
desiderarit, nec ne , Chrele in hoc subserviente secrelornmque

conscio prius mortuo , incompertum mansit. Patri quippe Androuici
generi Pheras magnus dus. talia per quosdam aniicissimos nuntians,
eoque cum Chrele, qui apud Melenicum manebat agente et per ,
illum Cralis responsa accipiente, rursum magnus dux quae opus

erat interrogabat, et ille quae sentiret, donuo respondebat. Ut
autera confirmavit Crales magnum ducem contra iinperatorem Can-
,
tacuzenum vere istuc petere, et quid respondendum esset qaaesi-

vit, imperator hortatus est, ut se ab illo conveuiri pateretur quo ,
eius in se invidia testatior evaderet: nimirum non benevolentia

erga Augustam et imperatorem filium civile hoc bcllum ab eo in-
flammari sed ut sibi per fas et nefas imperium acquireret.
, Ita
Cralcs una cum Cantacuzeno ad Salsos lacus ut appellantur, veni- ,
ens , castra facit, magni ducis appulsum ad Amphipolim ut ibi ,
eum conventurus exspectans. Byzantii vero alii de nobilitate et

,
viii honoratissimi a magno duce Cantacuzenismi postulati, carceri-

IIISTORIARUM III. 54. âfi
xbg xardnXovv tog ixnae avv£oo/itroc, iv Bvûvxic) Si ol A.C. i34?

f.dv uD.ol tcov tvy^vtoxigtov xai /iuKlotu iv Xoyo) , Kuvtu-V-5*9
xovLtjvio/ibv vnb /ttydXov Sovxbg inixkrj&ivTtg , Sto/tcoTfjgtu
t£ (oxovv xui ovSt/xiug unt/guTOi xaxongayiag rjouv. tcov Se
5avi(p ovvuga/tivcov ngbg tov no/.t/tov xui ntntixoToyv fiuoi-

h'Su , cbg imftovhvono nugd KuvTuxovtrjVOv tov fiu&iXitog ,
Toiv /tsv ydrj nugijnr£TO /itTgitog xai xu&^gtL tcov ugycov ,
d<foo[xr)v nugiycov Ttjg ngbg uvxbv Siarpogug , iv', £i Sta-

(ptrtigin, /trjSt/iiuv /ti/ixpiv hyoi, wg ov Sixuitog u/lvvoito uv-
\oiovg, xuxovg ntgi uvtov ytytvrj/iivovg' tcov Sh i/ttXXtv. «
owogtovitg xui avToi xai novrt gdv ntgi tcov /itXXbvTtov r,Sr/
syovTtg iXniSa ,
fo&dvovro /ihv, cog ocpioL ts uvTOig xui TOig B
u/./.otg uitiol xuTioTrjauv /ityd/.tov ov/itpogtov, fiorfttlv Sh ovx
eiyov tuvTOLg, ndvTu rjdrj /ttydXov Sovxbg v(p' tuvTto ntnoiij-
i5/tivov. Xov/cvog Sh Ftojgytog 6 /liyug oTgaiontSdgyrjg , tig
cov tojv roV noXt/iov xtxivrj/.OTtov, {luoiXiSi ngoot/.&cbv, ^giiia

xuTt/tiurptTO /uyuho Sovxi , ag tig ovShv Siov r« xoivd xu-
TuvulioxoiTL xui ngog nbXt/xov rjntigcoTrjv OToXovg i'S,agTV-
o/iiro) /trjShv ovr oovTug.
t
ngbg tl yug 6 OToXog ivuvTtco-
%oO£iul Kuvxuxov^vu) , uvtoi ts nugu TgifiuXoig ovtl xul zli-
Svli6t£i/ov xuTtyovTL nb)uv /tuxgdv &u).doorjg wxia/tivrjv ; ovv-
tfiovXtvi t£ /tu/.Xov tcov tolovtcov uniytaftuL UVOVrjTCOV <J«-C
navwv, ngbg tlvu Sh ycogtlv inivoiuv Tolg oXoig ngdy/iuoL
ovvoioovouv. tovto Sh tivuL , tigrjvr/v Ti&eo&ui ngog Kuvxa-
18. iov ante nblt/xov add. M.
bus tenebantur et incommodis vexabanttir omnibus. Qui autem

ad beilum ei adiumcnto fuerant quique faciebant, ut crederet
impcratrix, Cantacuzenum sibi moliri insidias, eorum partim me-
diocritcr tangebat et a gubernaculis deiiciebat, litis contra se ma-
teriam submiuistrans , ut, cum illos perdidisset , reprehensione ca-
rerct , quasi iuste eos puuivisset , cum sibi male voluisseut. Quae
et ipsi cerncntcs malcque iam in futurum oraiuantes, sibi ipsis et
aliis iugentes crcasse calamitates intclligebant iuvare autem semet, :
magno duce omnia iam suo domiuatu tenente, uon poterant. Cete-
ruiu Geoigius Chumnus , maguus stratopedarcha , unus de belli au-
ctoribus , ad imperatricem adiens , magnum ducem clam accusavit,
qui o|»es rei publicae inutiliter dissiparet et ad bellum terrestre
classem nihil profuturam instrueret. Qui enim classis contra Canta-
cuzenum cum apud Tribalios manentem, tum Didymotichum urbem
procul a mari semotam obtinentem dimicaret? Dabat itaque consi-
lium, ut impensis infructuo.sis ab>lir:<MCtur et excogitaretur quip-
piam , quod ad totius rei publicae emoiumentum redundaret id :
essc pacem et foedus cuin Cantacuzeno , quod utilitatem summam

326 CANTACUZENI
A.C. 1342 xov^rjvbv xui onovSdg , ui ftdXtOTU Sbfyuv kvotTeXetv. zb
ydg tooovtov noXifiov ngbg umbv xexivrjftivov xui ndorjg
onovSijg eioevrjveyfiivrjg ,
firjSev rjftug Svvrjfrijvut nXiov , ulX'
ixetvbv re unu&rj xuxcov xui nolXrjg evvotug unoluvovru na-
gd r(Z TgtfiuXdov SvvdoTVf £tv dtufiiv£tv, nuguox£vu^bfi£vov§
Te, cog uxovoftev, eig /JtSvfiOTetyov inuvrjy.etv fxeru orguTtug,
zovg re iv /JtSvftOTetyto uvrbv evvoiug,
firjSev v(petvut Trjg eig
fiijS' vno tov neoieoTtjxOTOg nolifiov nteofrijvut , uXkd fiuX-
kov uvrovg TUtg xard Qgdxrjv nuoutg nbXeot xegfiigoov et-

T>vut yukenooTigovg , ndvTU Staoj&etgovrag ugSrjv xui krjiôfti- 10
vovg, ov ngbg rjfioov ifiotye etvut qjutverut ovSe ngbg rt rikog
Irfêtv uyu&bv. Stb fiot xui nugutvetv inrjXfe, Ti&eo&ut rijv
ngbg uvrbv ugrjvrjv. vvv ftev yug vnegbgtog iv ukkoTgia
Sturgifioov xui rijg nug' erigoov Sebfievog intxovgiug, eToifioog
uv vnuxovoete ngbg Tr)v eigrjvrjv , el fxirgtu uhoirjfxev. eiiS
S' 01x01 t£ yivotTO xut Ttvog evnogrjoete Svvufteoog , SiSotxa,
ftrj Seofiivcov rjfioov unuvutvono uvrbg, ota Srj fiefiuiug rjSrj
tov negtyevrjoeofrui fjficov ilniSug eycov. fiuotXig Se Xoyov

fthv eyovru £tn£ nugutv£tv , xui voregov o,ti uv Soxrj Xvot-
P. 53o Telttv xotvfj oxexf/uftivovg ngdrretv • tb Se vvv eyov , rrjgô

Sunuvrjg rjSrj yeyfvrjftivrjg xui rbv ftto&bv iyovToov tcov Tgtrj-
gnojv , Sixutov nouto&ut tov unonlovv. ruvzu Se uvttj £t-
grjTut, OTt t£ inrjyyilero ftiyug Sov$, ei ngbg Mux^Soviuv
unon"k£vo£te, KuvTUXOvL,rjvbv u'E,£tv S£0fic6jrjv, cog nuguSooouv
16. re M. , ti P.
polliceretur. Tam importuno namqne bello adversus illnm susci-

tato , inquit, et studiosissime illato nihil nos profecisse, sed eura
damni expertem apud Triballorum principem adhuc haerere esse-
que in multa gratia, et exercitum conscribi quicum ut audimus, , ,
Didymotichum revertatur et Didymotichenses de animo crga illum

sno nihil remittere, neque bello tam propinqtio cruciari, sed potius
Thraciae urbibus universis nocere immitius quam Cerberum omnia ,
depraedantes funditusqtie devastantes haec mihi nequaquam e re

:
nostra neque in finem bonum desitura viderentur. Quare pacem

cum illo suscipiendam sentio. Nunc enim in aliena regioue profu-
gus et opem externam exposcens obviis eam ulnis amplectetur, si
,
moderata petiverimus. Si domi fuerit scseque corroboraverit, me-

tuo, ne, nobis eam flagitantibus, ipse neget, explorata spe victoriae
confisus videlicet. Imperatrix eum cum ratione consenticntia sua-
dere et postea quod consultantibus e re publica vistim fuerit factu-
ros dixit: hoc tcmpore , impensa iam facta sohitoque classiariis
stipendio, abnavigationc.a iustam videri. Haec illa aftirmavit, quod
ci maguus dux rc^cperat, si ia Maccdoniam navigassct, Cautacuzc-
inayysXo/tivov KouXrj , sl nQog uvxov dipixotxo avxog • xui A..C. l34a
ort noXXcov rt Srj xcov noog fiaotXia Kuvxaxovtrjvov vnb xo>
tov no).s\uov yoov(p ysysvrjjtivtov Svaysocov , xui rrjg xs /.trj-
TQog Ssaf.icoxrjQicp ivunodûvovorjg , xui 'AvSoovixov xov vlov

SnoXtv rjSrj yoovov SsojtoTg nQOoxuXutncoorjouvxog , xai uXXrjy. A 26
y.uxcaost XQrjjiuxiov xs unsiQcov fjonaoftivcov, xai noXXcov dxo-

ntov uXXcov icp' vfiosi ixtivov siQyuofiivcov , y.ai xcov inixrj- B
Ssicov ftuXtoxu xai ovyysvcov xcov ftsv avxuTg ovaiuig avvu-
noXcoXoxcov, xcov S' ix nsQtcpuvsoxuxtov y.ai nXovoicov utioqcov
\oxui Ssoftcoxtov xuxsyouivcov , ov QuSitog rjXntts Kuiruxovi^rj-
vov xov puoiXiu nsio&rjosod-UL nQog xr]v siQrjvrjv, dXX' uj.iv-
vsTodut nuvxi XQOntp , xui i'o' dvx' lacov dnoStoasiv. u vuq-

v.av uvxrjv inoist xui dnoxvsTv nQog xo fiovXsvso&ut nsoi si-
Qrjvrjg oiojtivrjv dvrjvvxa novsTv. insi oxi ys noiv sig tooov-
i5xov dxoniug i^sXrjXuxivat xai nuaav toftoxrjxu xui vpQtv xovg
nSQi uvxrjv ivSsiâo&at nQog (luoiXiu , tcov uXXcov uvxr) ftuX'
lov f Qstxo xrjv siorjvrjv, noXXa Siiyftaxu i'E,svrjvoysv uvxrjC
t
nsta&sTou dxotficog, tog cpd-ovw xto nQog {luoiXiu o noXsttog

extvrjfrrj xrjv doyrjv , dXX' ovx ixsTvog insfioiiXsvsv uvxrj xui
HoxoTg nutoiv, tog ol avxocpuvxut xuxrjyoQOvv. xoxs S' ovv o-
ftco; xrjv nSQi T/jg siorjvrjg vnsQifrsTO Siuoxsxptv. 'Anoxuvxog
Sh 6 ftiyug Sov'%, insi icpconXtaftivui rjauv ul TQtrt QStg, dni-
nXsvasv sig 'AftcpinoXtv , to ftsv SoxsTv , tog xutu fiaotXicog
KuVTUXOV^rjvov xtp KQ/*Xrj StuXs'S,6 usvog t
xai ntiotov nQoStdovut.
8. iv talg M. mg. pro avtaig.
num vinctum aclductiirum pcrinde quas! Crales se illum traditurum

:
promisisset, si ipsemet ad se venisset et quod Cantacuzenum tem- :
pore belli multis attritum difficultatibus et, matre in carcere exstin-

cta , filioque Andronico diu iam vinculis et aliis incommodis afflicto,
immensaque vi pecuniae spoliatum , pluribus praeterea cum inso-
lentia et contumelia in illum designatis , et amicissimis cognatisque
aliis vita fortunisque simul expulsis , aliis cx illustrissimis et opu-
lentis ad paupertatem redactis et in custodiam detrusis non facile ,
ad pacem .incliuaturum, sed vindicaturum se modis omnibus et par

pari relaturum cogitaret. Hinc ad consilia pacis agitanda lenta esse
ac torpere, quod laborem inanem putaret. JNam priusquam ad tan-
tam iudignitalem veniretur et sui omui crudelitate contumeliaque
in eum debaccliarentur prae aliis pacem sese concupiscere compiura
,
dabat indicia ila prorsus existimans eius odio beilum istuc a prin-
: ,
cipio coucitatuni iuisse: nec eum sibi ac filiis insidias meditatum ,
cuius sceleris a sycophantis insimulabatur. Tuuc tamen cle pace

deliberationem diirerebat. Apocauchus, instructis trircmibus, Amphi-
polim navigavit, prae se ferens, acturum apud Cralcm coutra Canta-
3 28 CANTACUZENI
A. C i34 a w? fih diLGyvQiêro oKouXijg, Ivu /xr) noXe/ioirj tm yu/i^Qto fiuoiXet
c
/ieXXovTL Pco/iuicov uvudeixvvo&UL. rovro /ihv ovv eig tl nQorpu-
vhg ovx rjdvvrjd-rj nQoeX&etv /iera'S,v yuQ rov /qovov TQi(io/ie-
D vov ereXevrrjoev 6 XQeXr/g , bg uvrolg rcbv unoQQijrcov exoivcbvei,
xui 6 /teyug re dov"$ elg Bvûvriov e'£ Â/crpLnbXecog unfJQe^
(x/jdevi &uQQi]oag ereQO) tu unoQQrjTU. y.ai 6 KQuXrjg neQi
rcov noXecov rjoyoXrjro rijv eni/ieXeiuv , ug XêXrj xureyovrog
iXu/ifiavev uvrbg /xeru rijv reXevrijv nQog ini- • y.ai ex rcov
xovqiuv fiaoiXecag reruy/ievcav roiig fieXrtorovg unoXeyb/ievog ,

xuTeXinev avralg opQOvQuv. uvrbg dh rovg iniXoinovg eycav ,to
^crct (tuoiXicog iy/.ov eig QeQug.
P. 53 ve . Kui nQiv tl xuxovv rr/v ycoQav, nQeofieiuv nQog
B (DeQuiovg ni/ixpug , naQ^veL fiuoiXeV rr)v nbXiv iyyeLQiQeiv.
oQZovg yuQ uvrolg nQog uXXr)Xovg yeyevijofruL , ov/i/iuyov y.ui
uvrbv y.ui cpiXov eivuL rcbv nbXecov , ai nQoaycaor)oovoL (3uoi-i5

Xel, noXe/iLov oh ralg fjQrj/iivuig noXi/xelv. ei /xhv ovv xui uv-
roi nei&o/ievoL nQOoycoQrjoovoLV exbvreg puoiXet, vvv re cog
^ 4 27 Tu/Loru uvu/ooQelv uvrcbv , xui voieQOv /xrjdinore xuxcaoeiv
inrjyyiXero • ei cV uyvca/xovotev xui /irj nei&oivTO, reuetv uv-
TOig rr)v yrjv rjneiXeL xui T« eo/aru dia&ijoeLv. (DeQutoL dh-o
Crrjv nQeofieiuv unene/ixpuvro, navru oioeiv nQOreQOv einbvreg,
ij Kavruxov^rjvM SovXevoeiv. ivrjye de uvrovg nQog tovto
ovy fjTrov /ihv xui fj uXoyia xui fj uxqloiu, diu rb nQog /?a-
19. inriyyiXXero M.
cuzcnum et ut is sibi tracleretur, effecturum, ut autem Crales autu-
mavit ne genero imperatori Romanorum tlesignando armis obsiste-
,
ret. Hoc itaque in apertum evadere non potuit: interccdcnte enim

tcmpore Chreles arcanorum utrique conscius decessit et magnus dux
Amphipoli Byzautium renavigavit, nemini, ciuae tacita vellet com- ,
mittcns: Crales vero in procuraudis urbibus, quarum possessionem

dcfuncto Chrele adierat, occupatus , delectis optimis ex. decreto
imperatori subsidio , eos in praesidiis reliquit ipse cum cetcris :
eundem Pheras est prosecutus.

55. Priusquam autem agro populationem inferret, oppidanos
per internuntios est cohortatus, ut imperatori urbem dederent , cui
ipse iuraverit, urbium se illi permitteutium amicum et socium,
coutra pugnantium hostem fore. Quamobrem si consilio suo ob-
sequentes in eius potestatem libentes concedorent, et modo ocissi-
me disccssurum et in posterum nunquam cos infcstaturum. Si ad
haec ingrati monita sua aclspernentur corruptis segetibus et excisis ,
arboribus omnia miserrime vasLaluruni ct extremas cladcs illaturum.

Pheraei fanda ncfanda citius sc passuros t cjuain Cantacuzcno sorvi-
tutem scrvituros, lcgatis rospondout. Huc cos non miuus ralionis et
iudicii cgestas agcbat , ut propter odiiun in impcralorcm coucoptum
oiXia sy&og r« sg/utu uigov/tivovg vno/iivstv , ivov dno&s- A.C. i34»
ptivovg oooLso&uf /iuXiotu ds b TLuXutoXoyog KoovaruvTtvog,
oq r)ys TtjV noXtv tots , *Anoxuvx(p ts ig r« /iuXigtu cptkog
vov xai Tciov dnogg/]T(ov xotvoorbg y.ai Tr)v niOTiv dy.gui<pvr)
5y.ai Tr)v svvotuv uvto/ rqgcov ovTt xrjdsoTfj Avdgovt'z(p tw viw,
xui 6 /trjTgonoXtTrjg , noXsuov uanovbov ngbg fiuotXiu i'$ug-
/r)g svdvg dtrjgrj/tivog i'S, ovSs/xtug uhiug. fiuotXsvg bs, insiD
ixtirot Tf)v ngsofisiuv dnsni/xxpuvxo , ovvogtov oi xaxoov vn
c
dvuio&rjGiug ovvsXuvrovTut , y.ui oog Poo/tuioov Tr)g ug/rjg nb-
loXtg /tsyu/.r; y.ui xu/.r) /tiXXst ucputgstodut vnb xr)g noXtogxiug
uvuyy.ji TgtjjuXotg SovXsvoovoa , tcov oi/.eitov ni/txpug evu,
nugsxuXst <psibsofrut uvtcov xai /tr) /tiost t<o sig ixtivov t«
uvr-y.soTU o<pug uvTOvg btuTt&ivut , d/.Xu vvv /tsv ngovotuv
rivu uvTtov notstod-ui xr-i /.i/)ts bi/sadut sig xr)v noXtv /tr)x'
i5xvtov, /trjxs cpgovguv ,

/u)ts r)ys/tbvu , uXXu juoôv xfjg fiuot-
Xtbog "Avvrjg xui (SuotXitog tov viov fprj/uô/iivoov, sv<prj/.iiug
xui uvtov u/tu ixsivotg uS,tovv xui /ivrj/tovsvsiv iv TsXsxutg

xutg isgutg, xui tovtov tov xgonov toov ix xr)g noltogy.tagp.53i
unuXXuTTtotrut xuxdov. ovxirt yug ubtxrjaovatv ovbsv uvTOvg
2001 TgtfiuXoi btu TOvg ogxovg xui anovbug xug ngbg uvtov.
uvu/oog/jouvTOg be uvtov ngbg Ogaxrjv , uv /.thv xui Tr)g uX-
c
Xrjg dg/r)g <pat'votTO Pto/tuitov iyy.guTr)g, vnsixstv xui uvTOvg.
sl bi rt nsgi uvtov voTsgov ftovXsvoutTO 6 &sog xat dnoXotio
c
i'§ uvfrgajncov, tot' rjbrj r) tm §uotXsvovTt P(o iiui'(ov ngooi/stv, t
ultima perpeti, quam eo eiecto salvi esse mallcnt. Praecipue tamen

Constantinus Palacologus, qui tunc urbcm modcrabalur, et Apocau-
chiim , filii sui Androuici socerum siiigulaiitcr diligebat iutegram-
,
que fidcm, secretorum conscius ei praestabat; iusuper metropolita-

,
nus qui nulla iniuria lacessitus, a principio statim belliim impla-

,
cabilc in imperatorcm susceperat. Imperator legatione sic dimissa

prospiciens, quo miseriarum inconsidcratissimi mortalcs s-emet prae-
cipitarent, et civitatcm amplam atque lloreutcm Romano ademptam
imperio Triballis obsessuris necessario servituram de familiaribus ,
unum rogatum misit ut sibi ipsis parcerent , nec odio iu illum se-
,
met atrocissime multarent, sed nunc sibi providcrent et neque se,

neque pracsidium, neque praefectum recipcrcnt: tantummodo impe-
ratrice Anna et eius filio imperatorc nominatis, se quoque eadem
honoris appellatione cum illis dignarcntur, periudeque sui in sole-
mnibus sacrificiis meminissent: atquc hac demum via obsidione se
eximerent: Triballos quippe proptcr foedus et iusiurandum, quo se
illi obstrinxissent, eos de lacsuros.
cetero Ubi iu Thraciam
nou
rcdierit ct rcliquo imperio politus fuerit, tum ipsi quoque
Romauo
subesse vclinL Sin aliquid de se Dcus statueiit et ialer homines
33 O CANTACUZENI
A.C. i34a«v Svvqrai sXsvSsqovv dno toov noXsfticov , rj gTtov eyovrag
xai uXXrjv dfd-oviav , vnoftivscv ti]v noXcoQxiuv. vvvi Se ftij
B ovroo xaxcog neQi aopcov uvtoov fiovXsvouo&ttc , coots exovTi

J
eXioSat t« Sstvu y.ai tov noXefiov tXxvout xaT uvtcov , ivov
ovvioet xai dyycvota Stuoooêod-ui. fiuocXevg ftev ovv toiuv-$
tu QhQaioig ovvsfiovXsve y.ai nst&sofrat iSstTO cog ovvocoovot
ftsyuXcog. ixstvot Se inti dxovoecuv , fiaoikeoog ftev noXXug
v^Qeig xuTeyeov xai XocSoQtug xui ftuXXov ecpuouv ixeivco ns-
qi suvtov xai tcov gvvovtcov fiovXsvTiov dv eirj onrj ooo&qos-
tui , rj neî r]uoov. t6v Se nQSofisvTrjv dnoocpdâvrsg xuii o
StsXovxsg TSTQayfj d-qQtooScog xui dnuvdQconoog, tu TftrjfcuTU
dv/jyjuv xuXXooSioig iv Tolg nvQyoig. d fiaotXsvg fcsv Secvu
r]yslTO xai noXXqv toov uvSqcov dnav&Qconcuv y.uTsyivoooxs xui
CdftovXcuv, eneftne Se xui yQUftuuTa avTotg Scu Ttvog recoQ-
ycov tE,co ovXXfjOjd-evTOg , tijv Te cofiOTrjTU xai T/jv xuxoftov-i5
kiav ovscSc%ovtu xai noXXcov nQouvuqjtovovvTU Sscvmv inuyoo-
yrjV, xui cog tots Trt g nuQ' uvtov Seâovrac incxovQcug, r)vc'xu,
/.ttjS' uvtwtov vneQ uvtcov dvcdo&ac nXeov Seovv-

Tii'S,ioTac. oi
l
ovreg Fcoftutot iv nuor\ rjSrj xu&ioTUOuv dftrjyavca xui ano-
qov navTunuocv r]yovvTO noXcv fiuotXet tTeQav nQ0GeX9siv ,20
Qsquccov tocuvtu TeToXfcrjXOTOov. b&ev xui iSiovTO ftuotXeoog
cvveX&ovTeg ftrjxiTt fciXXscv , ftrjSh xaTaTQtfistv t6v xuiqgv d-
VijvvTa novovvTag, dXX' sig AcSvfiOTScyov ineiyeo&at , cog d-
agere desierit, turn vel ad imperatorem Romanum se appliccnt, (si

forte ab hostibus eos liberare queat,) aut frumento et relicjuo com-,
meatu suppeditante , obsidionem tolerent. JNunc ne adeo de semet
lnereantur male , ut cum salvis et incolumibus per prudentiam et
solicrtiam essc liceat , ultro perniciem suam cum hostium armis ad
se attrahant. Haec imperator Pheraeis suadebat ct, ut iis tamquam
valde conducibilibus parercnt, rogabat. Quibus illi auditis , contu-
mclias et maledicta in eum affatim evomunt aiuntque , magis eum
sui ipsius suorumque ,
quam Pheraeorum saluti debere prospiccre.
Quin et legatum interficiunt, corpus quadrifariam iminani modo
dissecant: partes funibus per turres suspendunt. Iudigne tulit impc-
rator fecisseque rem crudelitatis et iucogitautiae plenam iudicavit.
Per quendam Georgium quoque foris interceptum litteras ad eos
misit, quibus immanitatcm eis et consilii pravitatem exprobravit,
calarnitatesque multas ipsis importandas pracnuntiavit, ct tunc ab
8e impioraturos auzilium, quando sibi aliud, quam corum viccm
dolere , fas non erit. Romani summa dcsperatione conflictabantur
sic sccuin ratiocinantes. Quia Pheraei tam ncfandum scelns csscnt
ktisi ad aliam urbcm imperatori viam prorsus iam praecJusam csse.
,
Uude eum adcuntes obsecrant, ne diutins cunclctur ncve frustra ,
labprantes, tempus contorere patiatur, scd Didymotichum fcsiiucut,

fiu xoig oixeioig ij Tivog Tvyydveiv uyud-ov , ei nQog xo îX-A.C.i3\i

tiov uvTolg r« nQuyftuTU ycoQOtr/, r/ uno&vrjoxeiv , ei derjoetev. D
idoxei fiev ovv y.ul fiuoiXei TOig ixeivcov neid-eo&ui (iovXevfia-Y.fo$
atv, ovtco neni nXeioxov noiovftevcov Ttjv indvoSov. xai ovv-
bxu^dftevog KquXtj , nuQuXuficov Te Tr/v otqutiuv, botjv uvxog
nuQei/eTO ovvineod-ut , eiyovTO 6Sov. KQuXtjg Se iv (DeQUig
vnoXeinofievog , tTefive Tr)v yijv y.ai iSyov nuvTU uqS/jv Stu-
cpdêiQcov. fiuotXevg Se inei ysvotTO ftaxQav 0sqcov, ovvtScov
cog f/ tnoftsvrj otqutiu tcov TqiûXcov oyXog fiovov uv6vrt xog
loeiot ,
( TOvg uQtoTOvg yuQ uvtcov unoXei-dfievog nQOTSQOV
6 KQuXrjg, cpQovQuv xureXtne Tutg noXeoiv , ug XoeXrj e-
yovxog fteTu Tr)v ixetvov TeXevrtjv eXufiev avTog ,) uXXojg
T£ xui tiov vnoXetcp&ivTcov yQOviw ts OTQUTeta. TexaXamco- P- 533
QTjxOTCov , ( tjouv yuQ nXiov r) Svoi nQOTeQOV fir/oi KouXrj
i Ssnoftevoi OTQuxevoftivo) ,) uXXcog ts xui Siei uoyeTfo xuTe-
yoftevcov xai vo/uiôvtcov , ovx eig QQUxr/v , uXX' tig Jlao-
&ovg rj 'IvSovg OTQUTeveo&ui , odev ovx i^soxui fiqyuvjj ov-
Sefitu oixuSe inaveX&siv , xai Sid tovto xui tnnovg noXsfii^
OTrjQtovg xui onXu xui ei' tl inecpeQOVTO yQ/joifiov nQog tov
zonoXefiov , oixude unonsfinovrcov , Ivu tuvtu yovv TOig nutoiv
vnoXetrp&eirj , mg ixetvcov unoXovfiivcov ndvTCog* tuvtu Srj
avvoQcov 6 puoiXevg xui (iovXoftevog eig dibvfiOTeiyov fi/j ov-B

xcog ucpixioduv uoSevr/g, d)G&' vn6 Bvûvticov xui mhog no~
XiOQxeto&ui , (ovt' uvtoj yuQ ovts TOig avvovoi tovto fidXi-
6. efyeTO M. 18. noXffir]OitjQiovs P.
ut cum suis commilitonibus aut aliquid nanciscantur boni, si res

fclicius ibunt: aut si ita necesse fuerit, simul occumbant. Quo-
niam igitur reversionem summopere concupiscebant, placuit impera-
toii quoque eorum sequi consilium, et salutato Crale assumptisque
quas dabat copiolis, iter capessit. Crales Phciis rclictus, agrum de-
formabat et flamma ferroque devastabat ac perdcbat omnia penitus.
Jraperator procul Pheris animadvertens , sequentcs se Triballos nihil
csse praclcr turbam inutilem, (fortissimos siquidem Crales antea se-
gregatos, urbibus,quas Clirele mortuo accepcrat, pro pracsicliariis attti-
buerat,) ad haec diiiturua expeditioue cxhaustos ac maceratos, (Cralcm
quippe plus duos menses secuti fucrant,) praeterca immeusa qnadam
forraidine attonitos, nec in Thraciam , vcrura ad Paithos aut lndos,
undc nullis artibus unquam ad patrios lares repedare possent , mi-
litatum sc proficisci arbitrantcs, (quam ob causam ct equos milita-
res et arina ct si quid aliud mililiae idoneum portabant, domum
remittebant ut i|>sis oinniuo perituris, ca saltem sibi liabcrent li-
,
beri ,) hacc inquam aniinadvcrtcns impcrator nolcnsque Didymoti-

chum sic iuliuuus acccdcie , ut ipse quoque a Byzautiis obsidc-
332 CANTACUZENI
A. C.i342ffra ovvotos tv ,) iaxixpuxo sig KqdXrjv dvaaxQScpstv xui otqu-
rtuv u{\tbyQscov uixstv , cboxs sig /libv/ioxstyov cpofisQov rotg
noXs/ttotg iXdbvru sivui, dXXu /xr) xurucpQOvstod-ut btu rr)v
dSvvu/tiuv. insi bs xui rotg avvovai "Pco/iutoig ixotvovro
rrjv §ovXi)v , ndvrsg coonfQ ix ovvdi)/turog nuvxu /tuXXov scpu-S
auv aiQSio&ai vno/tivstv xui /ivqicov &avdxcov xututoX/iuv ,
?] sig rr)v yrjv av&tg uvuoTQicpstv TqiûXcov. ov yuQ ivd-
/itôv sig yr)v nOQSvoso&ut rjkito nSQiXu/.tno/iivr]V y.ai vno
CuvSQcbncov oixov/itivrjv , dXX' sig ubov xsvfr/tcbvuq y.ui vsxqcov
btaxQtpuq y.ui uXXo si' xi SvoysQioxsQOv. noXXu bs fiuotXiwq nu-io
Qunovvxoq , cbq fisXxtco y.ui XvoixsXioxSQU fiovXsvotxo, y.ui ds-
o/tivov ns/Sso&ut , ovb' uxQOig nuQsbiyovxo cooiv , dXXu
ndvS' bou uv xig sinoi bstvu (fOQtjxoxsQU yyovvxo , rj sig
TQt[juXovg uvfrtq dvuoxQirpstv. (SuotXsvq bs rbv xs xtvSvvov
bocbv , cbg ov /ttxobq ix xov nst&so&ut xotg avvovotv, ovrcogiS
dXvotxsXfj xui fiovXsvo/tivotg xui nQuxxsiv rjbrj coQcirj/tivotg
dXoytoxcog , b,xi xs /Qrjoutxo xotg nQuy/xuatv ovx sycov , xcov

avvbvxcov ns/dso&ui /ir) bvvu/iivcov , nQoxsQOV uvxotg noXXu
D btuXeyJtsiq xui qjuvsqov notrjoug , cog btu rr)v avxcov jluxqo-
ipvy/uv xai u[iovXtav uvu£,iu suvxov xui xrjg OTQUT/jy/uq xuizo
rrjq nstQug nQuxxst, ins/dsxb rs uxcov uvxotq nQoq rr)v (jov-
Xr)v xui naQSxsXsvsxo &uQQstv , cbg rov &sov nQOoxrjoo/tivov
coonsQ br) xui uXXoxs noXXdxtg iv xtvbvvotg ov (.uxQotg, xai
8. y^v M., rqv P.
retur, (nec enim sibi suisque id niullum profuturum;) ad Cralem

rcdire et a Crale sufficieus auxilium petere cogitavit: ut, cum Di-
dymotichum venisset, hostibus terrori, nou comtemptui esset. Com-
nuinieata re cum Romanis , omncs velut de compacto, quaecumque
potius se perpessuros et mille mortibus caput obiecturos , quam ad
Triballos rcdituros conGrmarunt. JNon enim ad terram , quae solis
radiis vestiretur et ab hominibus incoleretur , sed ad iuferorum
valles vitamque cum mortuis agendam,
et si quid inamoeuius ac
tristius est , credebant. Impensius autem hortante
se reversuros
imperatore, ut melius et utilius sapcre vellent, rognnteque, ut
parercnt, eas voces auribus aversantcs, omnia gravia, quac dici pos-
sunt, isthoc in Triballos reditu leviora ducebant. Iinperator cum
periculum uon modicum provideret, si, suis tam paruiu frugifera vol-
ventibus et tam inconsulto aggredi parantibus obscquerctur, et qnid
ageret nesciret, quandoquidem flectcre milites nou potcrat, multa
praefatus, quibus plauum fecit, se propter illorum imbelles animos
et temeritatem indigna suo nomine auctoritateque impcratoria et
usu militari committere eorum desiderio invilus paruit
, cohortans, ,
uti Dco fiderent, qui, quomodo aiilcliac saepe in periculis non par-
vis, tutorem se praebiturus esset. Atque his dictis, coepto itiucre
Btyovro bSov. insi Ss rjouv XgtOTOvnbXstog ov /tuxguv , A.C. 1342
nst(p nsgiTvyyuvovat PuxoSvTOvvTt ix /JtSv/tOTsiyov clcft-
y/tivco , og nugstys ygu/t/iaxa (iaatXst naga fiuotXiSog Trt g

yvvuty.bg xui tcov uXXcov tcov iv JtSv/tOTStytp , cfvXctTTSo&ut
SnagatvovvTa xat /tr) unsgtoxinTcog ngog uvxovg ycogstv , si
/ir) Svvu/ttv uyot /tsyuXrjv xui ngbg TOtovTOvg u$ibygscov no-
Xs/tiovg. ngcoTOOTgcucog yug TluXutoXbyog noXXrjv uycov
CTgaTtuv nsZrjv ts y.ai inmxrjv iv Ilsgifrscogiu) OTguTOnsSsv-V.SS^
b/tsvog , Ttjv avxov ucfiS,tv nsgt/iivst cbg /tuypv/tsvog. "Ano-
\w uvy.bg ts 6 nuguY.ot/tcb/isvog sycov ifiSo/trjxovTu Tgtrjgstg, V. 429
iv utg xuTsnXsvasv sig Â/tcfinoXtv , svtuv&u y.ui uvTog icpog-
/tst' nsgi cbv Siov ôvXsvau/tsvov uvtov , nguTTStv b,Tt uv

Soxrj av/upigstv. ov/ijSifirjxs Si rt nsgi tu ygu/i/tUTU ixstva
Quv/iuotov xui Tr^g &sov nsgi tov (iaotXiu xrjSs/toviug cfurs-
l5gcoc. cog yug iv BvL,uvTt'(p i/trjvv&rj, cbg OTguTtuv sycov ix
TgtjSuXcov fiuatXsvg 6 Kuvxuxovtrjvbg uv&tg inuvigyptxo sig
/ltSv/tbxsiypv , ngcoTOOTguTcog ts av/inuorjg nsurjg xui inm-j$

xrjg Svvu/tscog OTguTrjycov , noXXr]v sycov Svvu/ttv , sig Hsgt-
dscbgtov ucfty.TO, xai Anbxuvxog b /dyug Sovi, i'£ Âucfinb-
zoXscog TUtg ifiSo/irt xovTa vuvoiv uvuoTgicfcov Tr)g uvT/jg svsxa
ahiag , syvco Sstv nsgt/tivstv y.ui avxbg /istu xrjg uXXrjg oxgu-
rtug xai pluotXst tvjv inuvoSov xcoXvstv. tcov bScbv Ss , cog
sdvg , cfvXuxTO/tivcov , tva /trj Xuv&uvotsv ix zltSv/xoTsiypv rd
2. ne&p add. M. 6. aysi P.
perrexerunt Non longe a Christopoli in peditem Rhacidytuntem

vocabulo, Didymoticho cum litteris ab imperatrice uxore et praesi-
dio ad imperatorem missum, inciduni quibus litteris eum admone- :
bant, caute ageret et ne incousiderate ad eos veniret, nisi magnas

totque hostibus pares copias adduceret. Palaeologum enim proto-
stratorem cum peditatu et equitatu non mediocri ad Peritheorium
sedere et adventum eius ad confligendum exspectare. Ibi etiam Apo-
cauchum cum triremibus septuaginta , quibus Amphipolim naviga-
verat in portu stare
, de quibus capto consilio facere debeat, quod
:
prodesse videbitur. Circa litteras autem illas admirabile quippiam

et quam imperator Deo curae esset, manifestum indicium evenit. Ut
enim Byzantii intellectum est , ipsum cum exercitu ex Triballis
Didymotichum revenire , et protostrator universum peditatum equi-
tatumque ducens, magnis utique cum viribus Pcritheorium devenit
et Apocauchus eodem Amphipoli cum septuaginta navibus eadem
de causa appulsus, cum aliis copiis sibi exspectandum reditumqne
imperatoris intercludendum censuit. Dispositis autera per viam,
ut mos est, custodibus ad intercipiendos qui intcr Didymotichen- ,
ses et imperatorem commearent, qui hanc epistolam ferebat com-

prehensus et ad protostratorem perductus deque litteris examina-
334 CANTACUZENI
A.C. xVîpuatXetog nQog uXXr)Xovg dcptxvovftsvoi Tivsg , 6 t« yQdfifiara
xuts/cov tuvtu ovveXr)(pd~r/ xui rjy&r/ nQog nQcxnooTQUTOQu •
dveQevvcofievog Se tisqi yQufifiuTcov , coftoXoyet eyetv xui nu-

qeiysTO ev&vg. t« Se eSefro âotXecog TuytoTu
nQog tjxetv
avTOvg xai /tr/ yuQ ev /JtSv fiOTeiyco to iiev5

Qct&vfteiv. tcov
otquticotixov innelg ts xai neôi t« xutu &QCfxr/v ycoQta

CXr/'iC6fievot dcpoQfxag tov fliov enoiovvTO. Sftoicog Se xai yst-
QOTe/vav xai uXXot, booig 6 fiiog rt v ex tcov ysiQcov, novovvtsg
xui eQyuÔfisvoi , Ste^cov tcov uvuyxuicov svnoQOvvTsg. ol
(.leooi Se tcov noXvtcov ncivv xQUTaicog enteôvTO vno evSsiag 10

fXr/Ssptiav ovSufxo&sv evnOQiuv eyovTeg. Std tuvtu ovv eSe-
ovto fiaoiXscog ftaatXig ts r/ yvvr) oftoicog xai ol uXXot , rdyt-
otu enavr xetv , t
cog vrjg uvtov entSr/ftiag Toig noXhuig eoo-
ftevr/g fteyuXcov ovftcpoQcov unuXXuyrjg. nQcoTOOTQUTCoQ Se enei
tu yQUftfiuTa uviyvco , nsQtsoyov tl Sijdsv nottov xui uyyi-i5
voiug a'E,iov , enstSs tov uyovTu, /qvoiov nuQua/6fisvog xui
XiavTOv enuyyeiXdfievog xui oixeiovg sv noir]osw , (2r/XvftQiu-
vbg yuQ t« yQUfifiuTU ftSTuyQacpivra fj uvtco eSo-
r/v ,) coots
xsi , Kavzuxov^r/vco uyayovTu nuQaaystv , fxr/Sev unayysiXuvra

tcov eioyuoftevcov , uXX' cog ovtu fiuotXiSog Ttjg yvvatxog. 020
fxev ovv enoist xurd t« xsxsXsva/tivu xui nQcoTOOTQUTcoQ
iixcov cocpiXr/ae {laotXea ts xai Tovg nSQi uvtov. wg yaQ zd
xe yQUftftaTU dvsyivcoaxSTO xai r/xovov nsQi Ttjg evsSQSvovor/g
OTQUTtug oi neQi (taotXia , tog noXXanXaaicov ts uvtcov sitj
ttis habere se litteras confessus est statimque porrexit : quibus irn-

,
perator rogabatur, ne qua iilum moraretur segnities , sed ad eos

advolaret. Nam qui essent Didymotichi in praesitlio equites et pe-
dites , loca Thraciae depopuiatos victum sibi comparasse. Simili-
tcr opifices et alios quotquot manuum labore vitam transigerent,
,
alimonia abundare mediis civibus niliil qtio se alaut nndecumque

:
suppetere et eos inopia supra modnm premi. Precabantur igitur

imperatorem imperatrix coniux et alii , citissime rediret, quo ad-
ventus eius cives tanto malo levhret. Lectis litteris, protostrator,
curioso nimirum ct solerli facinore , auro dato et promissis se in ,
illum et domum eius ( Selybrianus anfrm erat) beneficum futurum,

persuatlet tabellario, ut epistolam illam suo arbitratu et modo
transscriptam pro vera ct gcrmana uxoris epislola ad Cantacnzonum
apportct ac de facto nihil dicat. Facit ille quod petebatur, et
protostrator quamquam nolens imperatori eiusque exercitui commo-
dat. Ut enim recitata est et Cantacuzcnici de insidiantibus sibi
copiis cognoverunt esse multis partibns suis maiores niotlisquc
,
omnibus valentes , miiitibus veteranis constantes scilicet, Deo dc

cura erga se et avcrsione mali , atquc ctiaui iniperatrici de studio
xai TOig nuaiv ioQcouivrj , oiu dr) ovnco yfrsg xui nqcotjv tcov \.C. i34^
OTQUxeiuv i$e\d 6vT£g xe nokkdg
,
oixicov eig xr)v , deto to/noko-
yovv /uQiTug Trjg eig avTOvg nqovoiug xui tcov xlvSvvcov Trjg
dnukkuyrjg , xui fiuoikidL Trjg onovort g xui Trjg cpQOvriSog Trjg
Sneoi avTOvg, xai uafievot vnioTQtcpov , tov fteiZovog xivSv-P. 535

vov Tti SvoyeQrj nQOTeqov xai SvouoeoTa QuaTa xui kvane-
kioTaxa cpaiieo&ui noiovvTog. ovtco fisv ovv fiuotkevg xe xai
o\ dficp uvxov unQOodoxrjTcov iqQvovTO xirSvvcov ix Trjg nuou
tcov noksfticov novrjoiug fiiyiozu tocpekrftivTsg. 6 fiiyag Ss
iooov'% nvfrofievog, tog ndvv cpuvkrjv uycov otqutluv xui sg tu
fiukioTU eveniyeiQTjTog thv , dvaoTQixpetev ix tiov yQUftfiuTcov,
u fiexanoLrjaeiev 6 yufifioog, nokkr]v uvtco inrjye ftifiyjiv xui
WQyiCeTO cpuveqcog , otl tov iy&QGv s'§ ufiovkiug torpekr]aeie.
nokkoi Ss xui tcov tu iau fjQrjftivcov Anoxuvxco xai dmoTiug B

iSnQcoTOOTQUTOQa syqucpovTO , cog sxcav eivut KuvTuxov^rjiov
locpekrjoeiev ioyvoiZofievoi xqvcpa xd sxeivov fQrjftivog. o tV
OQXOig diefieftuiovTO , tog ovSsv uvtco zolovtov ovveiSeirj , dkX
toonSQ vno Tivog dyofievog Svvuftecog xQeixTOvog eig tovto
noouy&eir] , vofiiitov ocpukkeiv Kuvtuxov^vov fieTu fiaqeiag
20'jxovru Svvuuscog , ei neiaeiev dvuoTQicpnv ixcpofirjoug. tuvtu
fisv ovv tovtov ininqaxTO tov rqonov , xui KuvTuxovtrjv6<g oV. 43o
fiuaikevg uv&ig eig Koukrjv snuvfjxev. Anoxuvxog Ss 6 fii-
yug Sov$ eig Bvûvtlov dninkevoe , xui vneSiyovTO uvtov ol
ev BvâvTico fierd xqotcov nokkcov xai &avfiaoitov xtov iyxco-
14. xcd ante tcSv om. M. 21. InQctTTero M.

et sollicitudine erga ipsos gratias ingeutes egerunt et ob maius peri-
cuhnn, quae prius odiosu et iuvisa crant, facillima et utilissima
iudicantcs , haud aegre retro redierunt. Sic imperator cum sui*
improviso discrimini ereptus cx hostium ncquitia fructum cepit
,
uberrimum. At magnus dux, ut accepit, eum ducentem manum ad-

modum despicabilem et superatu facillimam , propter litteras a ge-
nero suo immutatas revertisse, aperte succensuit acriterque homi-
ncm increpuit , qui per stullitiam suam hosti profuisset. Ac multi
de Apocauchi factione etiam in crimen violatae fidei protostratorera
vocabaut scientem volentemque Cantacuzeno
, cui occulte studeiet, ,
profuisse conrirmantes. Is vero iuraraento interposito, nihil ciusce-

modi se voluisse, asseverabat: scd velut coelesti quadam vi eo im-
pulsiim esse , cum putarct, se Cantacuzenum cum numeroso adven-
tantem exercitu decepturum , si ei terrefacto reversionem pcrsua-
sisset. Haec ad hunc raoiliim acta sunt , et Cantacuzenus ad Cra-
lcm se recepit , Apocauchus Pyzantium cursinn rcflcxit, quem inco-
lae multis plausibus et encomiis admirandis , servatorem, propu-
gnatorem , liberatorem vocitantes exceperunt. Circumquaquc tura
fama percrebuit, Cantacuzenuiu ne audcutem quidcm obtueri ma-
336 CANTACUZENI
A.C. i3ii(- u(av t gcot?jqu xai 7iQOf.ia/ov xui sXsvdsQwrrjv unoxaXovvrsg.

C nSQirjyysXXsTO tsnuvTuyo&sv , cog KuvTUY.ovX.rjv 6 g ovS' uvtl-
ftXsrpui Svvtj&eig nQog (tsyuv Soiiy.u , vnsorQSxps Trjg oixsiag
acoTrjQiag dnoyvovg xui ini to uqov OQog drpi"§STUL ovTcog
(tovuycov oyrj(iu svSvo6(ttvog ' uXXcog yuQ ovx uv s'E,sotul ns-5
(jlslvul. xai tOQTai navrayov owsxqotovvto tcov svuyysXicov
evsxu. o (isyug Se SovS, oXtyco votsqov /usydXco oTQuronsSuQ-
yjl ifii Xov(tV(o ti)v nQog KuvruxovLrjvov fiaoiXeu fiovXsv&si-
ouv siQijvrjv tbg tl syxXrjuu enixuXsoug ,
(ow yaQ StsXu&sv
avTOv, u nQog fiuoiXiSu nQorsQov siQrjxsi nSQi Tr)g siQtjvrjg,) 10
D xutsxXsiosv uvtov ts xui tov vlov unQo'1'TOv sig Trjv oixiav '
(ast' exsivov de xui Âodvrjv tov Kcovotuvtlvov xui t6v vlov

xui d'S,iag unSTivvvsv uvTOig dvTt/uio&iug tov nQog Trjv to-
c
ouvTrjv tcov Pcofiaicov op&OQUv uvtco gvvuquo&ul. sfca xui
rovg uXXovg enr si,
;
coonsQ (fXo^ dsi tcov nQOoanTO(tevcovi$
intXaf.iftavo/usvrj.
P. 536 vg. 01 ev JtSv(iOTsiy(p Se nv&6(tsvOL , cog av&ig vno-

BoTQsrpstsv 6 fiuotXsvg sig TQifiaXovg, Ssivu snoiovvTO xui &o-
Qvfiov rjoav (tsoToi xai ruQuy/jg. uio&0(tsvrj Se rj fiaoiX.tg
EiQijvrj, xai (istL,ov eniSsiE,a(tsvrj ij xutu yvvutxsiov cpQ6vrjtiu } io
ovvsxdXsi ndvTag xai nuQrjvsi ,

(trj r« nQUTTO(isvu ijysio&uc
tcov uyuv Sslvotutcov iocog yuQ tol (tdXXov dv ovrco Xvolts-
Xsiv S6'E,sts dstp' exeXsve ts Sluviotuo&ul xai (trj xaTani-
nTSiv , cog noXXcov xai (tsydXcov sXniScov stv vnoXstnO(isvcor.
fiuoiXsa yuQ nQog Trjv sndioSov ovx unayoQSvosiv , dXX'%S
8. fictaiXia om. P. i3. dneiivvvov P.
gnum dncem , desperata salute revertisse, et ad sanctum montem,

ibi revera rnonachuin profcssurum, abire constituisse alioqui secure :
non victurum. Ubique itcm festi dies ob tam laetos nuntios indi-
cebantur. Porro magnus dux non muito post Chumno, magno stra-
topedarchae, datum pacis consilium ut crimen exprobrans,(nec cnim
ignorabat, quid cum Augusta egisset,) in eius ipsius clomo cum filio
cum inclusit et adiri vetuit. Deinde Constantinum quoque Asanem
cum filio, dignarn illis mercedem rependens, quod a<J tantam
Romanorum perniciem administros se ipsi praebuissent. Post
alios, veluti flamma, quae sempcr quidquid attingitj depascitur et
consumit.
56. Qui Didymotichi erant, ubi cognoverunt, imperalorem i\c-
nuo ad Triballos rediisse moleste tulerunt, tumultus ac trepida-
,
tionis pleni. ld sentiens Ircne imperatrix, animumquc ac spiritum

supra sexum gcrens , concione advocata hortatur, ue pracsentcm
statum pro deploratissimo habeant fortassis enim Dco vidcri sic :
magis conducere: non dcmittendos, sed erigendos auimos, utpote

/;'Sriv ts ttnd
ftiy.obv, xui rtjg sig uvvbv evvoiug y.ui tâ.C.
i34a
urboiug n~g yaoTSQtug u/tsitpso&UL uiito;. xui Tovrotg
y.ui
roTg Xdyoig uvsxtuto ts ov fiSTQi'cog y.ui yQr oTorsQa iXviiZsLv

t
tnsi&sr. ibby.st bi bsTv xotrrj ftovXsvOfiivoig , y.ui nosofisiuvQ

5,/oo; \4Xi'S,uvb oov rbv paoiXiu Mvotov noisTo&UL v.ui ovvfrrt -
v.ug ti&so&ul tn i TOiTOig TiQog uvtov , tooTS avftuuyov uv-
toT; sivuL y.ui tfiXov y.ui (jo/j&sTv ini rovg noXsfttovg xui
ftrt bsvbg ufitXsTv tov nQOo/y/.ti q>iX(p nQog uvTOvg. xav fttv
tnuviX&tj (luoiXsvg 6 KurTuxov'Crt vbg , uvtov uvtoi Tr g avfi- t
lofiayia; v.ui T/jg qiXiug Tug yuonug i/.Tivsiv si bi ovftpuir/

tj noXifKp ij tTiQtp TQOncp noiv inuvrt /.siv tsXsvtuv , uvtoi
1
Tt]V noXiv naoubtbbvuL y.uiT?t g UQyijg uqtOTaoduL Ptoftui'tov.y. 43^
tovto be ovy ovtio y.ai uXr^tog utToTg ibiboy.TO noistr, uXXu
(psvuxiCsiv intiotovTO tovMvobv tvsxa bvoTv , tov ts uvtov D
l5r^? iXnidog ivt/.u uvToTg toqiXsiuv tivu nuQiysiv , y.ui tov
ftaoiXibu Tr]v Avvav y.ui 'Pto/tuiovg Tovg uvrovg noXtOQY.ovv-
rug nv&oftiyovg , cog ovfifiuosig nsî nuoubbosto; noiovvruL
nQog Mvooi>g, ftrj Xiav iniTtSsofrui , uXX' uvuxco/ijv tlvu
nuQiysiv bsbiOTug ftrj bi' OQy/jV oopug ts uvTOvg MvooTg xui
,
lOTr\v noXiv nuQubtooiv. 01 fttv ovv toiuvttj yvtoftr Ttxg ovv-

t
&r)y.ug inoiovvTO , uoftiviog xui tov Mvotov ftuoiXitog bsûfti-

vov xui navri TQontp ovfiuuy/josiv unayysXXoftivov. xo J'
unipuivsv ivuvTitog, rj (pr)i)r auv
t
avTOt. 'AXiûvbQog yuQ, insi
01 iv ALbvftOTSiyjp Tug ovv§rt /.ug inoi/joavTO , tog , ti fiij Kav-
multa adhuc reliqua. Imperatorem enim non tarda-
et niagna spe
turuin reditn, pauloque post aifuturiun et eorum in se benevo-
in
lentiam , fortiludinem ac tolerantiam pro dignitate ^compensaturiim.
Istiusmodi verbis milites illa mirifice recreabat et ad feliciora spe-
rauda exsuscitabat. Decretum est porro communi sententia , Ale-
xandrum, rogcm Moesorum, per legatos appellandum ct cum eo foe-
dus ita ferieudum , ut ipsoruin socius et amicus esset, arma coniun-
gerct et nullum amicitiae muuus ofiiciumque non praestaret r et ut
'
Canlacuzenus imperator redux ipse ci huius amicitiae societatisque

pracmium j)crsolveret. Sin eum aut in pugna aut aliter autc redi-
tum cmori conligisset, ipsi mbs Didymotichum , ab imperio Ro-
mano segrcgata, traderctur. Quod quidem revera facere iuter se
non statuerant , sed eum ludificari duabus de causis altentabant:
tuin ut hac spe illectus, aliquo ipsis auxilio succuircret tum ut :
Anna Augusta et Romani , qui obsidebaii t, obscssos de urbe tra-

denda cum Moesis pacisci audientes , segnius iustarent iiuluciasqiie
conccderent timcnfes, ne
, ira stimulante scque et oppidum
, ,
Moesis dederent. Hac illi mente foedus libcnte Moesoruin re- ,
ge et omnimodam opcm pollicente iciebant Atqui contra opinio- ,
nem cecidit. Alexandcr cuim percusso foedere in cam couditio-

,
Cantacuzenus II. 22
338 CANTACUZENI
A.C. x^îxuxovtrjvog 6 (iuaiXevg inuvrfeei , nuQuScooeiv avxijj xr)v no-
Xiv , vo/iioug, ei tqotko $1] xivi ixetvov Sia(p&ei\)eie , fiefluicog
P. 537 xt)v nbXiv rjSrj eyeiv , nuvTU xuXcov ixivei xcoXveiv xr)v inu-
vodov uvto) rj , si bvvuiro , y.ai diurp&eiQeiv xui nQeofieiug
c
nQog KQuXrjv ns/mcov ovyvug xui EXivrjv xr)v udeXcpr)v Kqu-5
Xrj ovvoixovauv , nuotjvet KuvTuxov^rjvbv xbv ûoiXia /ir)
uviivui \ uXXu $r)auvxug iv Sea/icoTrjoicp cpQOVQeiv r) x.ui

c
unoy.Teiveiv ovtco yuQ uv s^sotul xr)v Pco/iuicov eyeiv uq-
yr)v unovrjTi'. KQuXrjg /ilv ovv uvtov xug nuQUiveoeig rpav-
Xag r)yov/ievog , ov nu.QedeS.uxo ,
/luXiaxa eig xovxo ivuyov- 10
or/g y.ui xrjg yvvuixbg. sxetvog Ss y.ui oxquxiuv ne/ixpug
ootjv mxo uQxstv xotg iv AiSv/ioxei'y(p nQog noXiOQXiuv
B ixeXevoe cpvXuxxeiv naQuoxQuxoneSevou/iivovg, nQorpuoiv /xev,
c
tog fiorfirjaovxug ini Pco/iut'ovg xovg noXiOQXOvvxug , xfj <T
dXrjfreia, iv' avxoi /luXXov uxQifiioxeQOV noXiOQxotev. bneQ\5

c
Sr) xui xuxu yuQ Pco/tuicov
x>)v ixeivov yvco/irjv ixeXetxo. xcov
avyvug /xev noiov/iivcov xag xuTuSQO/iug , xuyioxa Se uva-

ycoQOvvxcov, ubeiug 01 iv AiSv/ioxeiy/p xvyyuvovxeg , Tug xaTu
0Qaxrjv iXrjit,ovTO nbXeig xai vvxtcoq xui /tefr' rj/isQUV xui ix
xrjg uQnayrjg y.ai Xerfkuoiug inoiovvxo xug xov fiiov urpoQ/iug.7.0
xcov JVLvocov ds ineXdovxcov xui ovveycog inixei/iivcov irp'
rj/ieQuig nXeiaxuig, eig oxevov xo/udrj neQiioxrj xu nQuy/iura

uvxotg, nuVTCOV rt brj xivbvvevbvxcov vnb xov Xi/iov diurpd-uQr)-
c
vui. ]\lvooi yuQ 6/ioicog Pco/iuiovg xe ixcoXvov xotg iv Ai-
ncni ut si
, Cantacuzenus non rediret, ei civitas traderetur,
ratus, si quo modo iilum tle medio sustulisset pro certo carn ,
habiturura nihil inausum reliquit, quo redilionem eius impe-

,
diret, aut ctiam, si posct, illum iuterimeret, crebrisque legationi-

bus Cralern ct Helenam, sororem suam, illius couiugcm, sollicitabat,
ne Cantacuzenum dimitterent, sed vinctiim in carcere custodireut
vel potius occiderent sic enim posse eos impcrium Romanum citra
:
laborem adipisci. Cralcs cobortationes eius ut nefarias uxore po- ,
tissimum adnitcnte ct in co fratri advcrsante, repudiavit. Moesus

copiis, qnantas urbi obsidendae putabat sumcere , missis, prope
muros castris positis servare iussit perinde quasi pro obsessis con- ,
tra Romanos propugnaturos re ipsa, ut oppidum ipsimet commodius

:
obsidcrent ct oppugnarent. Factiim. Nam Romauis sacpe quidem

incursantibus sed festine reeedentibus
, Didymotichenscs liccntiam ,
nacti Tbraciae urbcs noctu dinque dcpopulautes indc victum sibi

, ,
quaeiitabant. Mocsis autcm postca invadentibus assiduoque pcr

dics plurimos incuinbcnfibiis rea coiinn vchcmcntcr in angustum ,
redactac sunt. omnibus iam ob faroem de vita pcriclitantibus si-

, ;
quidem Mocsi peraeque et Romaiios uibcin adoriri et urbanos urbe

cxire prohibcbaut. Quod si qui de morc ad praedandum egrede-
SvfiOTeiyrii snisvaL xai avrovg «A.C. 134»
Trjg noXecog fiij Qiivui.
yug Tiveg i'S,ioiev icp' yug G
ugnayt)v, cboneg eitod-eauv, (ovTog
rjv avTOig dvuyxuiOTUTog nogog ngog to tijv ,) ngooTvyyuvov-
reg ol Mvooi , (nuvTcog Ss ovx ivijv SiuXu&etv noXXrjv ngo-

5voiav tovtov xui rpgoviiSu noiovftivovg ,
) 1'nnovg re uneore-
govv xui onXu xui yvftvovg rjcpieouv inuvtjxeiv ngbg Ttjv no-
Xiv. ei Se ngoauyyiXoiev rovg tuvTU ngdiTOVTug ol ix /1l-
SvftOTeiyov ngog Ttjg OTguTiug TOvg r)yovftivovg , ol Ss ftrjSsv

eiSevuL diSTeivovTO , firjSs Ttjg orpetigug eivui OTgaTiug xovg
c
lOToXftcovrug t« toluvtu , uXXd Pcofiuiovg , xui uvTOvg
ini
Xfjaieia neguovTug • ixiXevov ts to OTguToneSov neguivui,
ei' ti yivono yvcogiofiu Xufieiv ix tcov unoXofieveov , xai tu D
sayuTu rjneiXovv Siad-ijoeiv, ei tlvu tolovtov Xdftoiev. t« Ss
rjaav ovSafiov' ngoTegov ydg i'£ine unov avToi ngog Mvoiuv t
i5toj)s TOiavTa eigyaoftivovg. tovtov [iev ovv tov Tgonov iv

OTevro xuTioTt]auv xofitSfj ndvv ydg
TOvg iv /liSvfiOTeiyro •
vno evSeiag iniio&rjouv. ovvogcooa Ss ijStj tov xivSvvov rj

(SuoiXig Eigtjvtj , unuviaTuoSuL exeXe ve Ttjg noXecog, (6g ovxhi
Seofiivtjg Trjg nug* uvtcov imxovgiug , dgxovotjg rjStj yeyevtj-
ioftivtjg- Si' rjvov fiaaiXet [lovov t(o uvtcov , uXXu xui uvTotg
ydgiv ofioXoyetv noXXrjv. ol Se ovSevi Tgonro etpuouv dva-
OTtjoeofraL , uXXu Sitjvexcog uvtoS-l ftevetv inixovgovvTag.
ovtco ydg uvTotg eivuL ngoaTeTuyfiivov nugu fiuaiXeojg tov
otperigov. r) toluvtij Ss dnoXoyiu noXXr)v ivefiuXe Tuguyrjv P. 538
a5*«t nTOiuv TOtg iv diSvfioxeiyto. rjSij ydg aviotg icpaireTO o V. 43a
rentur: hacc cnitn erat ipsis maxime neccssaria ad vitnm sustcntan-

'
dam excogitata ratio occurrentes Mocsi (quoriun in hoc providen-

:
tiam et sollicitudinem magnam latere utique non j>otcrant) equis ct

armis nudatos in urbem regredi sinebant. Si Didymoticliensej
huiusmodi praedones apud duccs exercitus defcrrent, asscverantissi-
me respondcbant, se facti inscios nec suos essc tam audaces , sed
:
Romanos , qui ipsi quoque pracdatum circumircnt, iubcbautque ca-

stra perambulantes , a raptoribus sua auferre , si quo signo eos co-
gnosccrent, et extrema supplicia minabantur , si quis talis rcpertus
fuisset. Sed hi nulli cernebantur nam duces huiusmodi praeda-
:
tores cum praeda statim in Moesiam mittcbant. Hoc igitur modo

Didymotichenses in maximas difficultates rcique cibariae penuriam
adducti sunt. Tum animadverso periculo Irene impcratrix Moesis ,
praecepit, uti ab urbe absoederent, amplius corum auxilio opus

iion esse, quod satis praestitissent , atque idcirco se non tantuni
ipsorum regi , verura etiam ipsismct multas gratias agere. Moesi
ncutiquam sc rccessuros, sed contiuenter ibidem pro imperio regis
ad opem ipsis fereudam mausuros affirmare. Eo responso Didymo-
34o CANTACUZENI
A.C. 1342 oXs&Qog iXXsintov xax' ovSiv. 6 Ss rr)g noXscog uQ/teQSvg
oocov rjSrj xXovov/tivovg xui rijg Sva-
noog xr\v vneofioltjv
noayiug ivStSovxug , naQsdaQQvvs
nuQsX^cov xui
sig fiiaovg,
ovx sta xuxuninxstv , xuxu yico/iijv &s(o nuvxu xd xf Ss noux- t
rsodut sincov , xai xdg xotuvxug inrjQsiug vn ixeivov nuou-5

•
/toQsus$at , ivu xo nQog fiuotXiu cpiXxQOv v/icov Soy.tuaa&fj
og ij%st xs /tsxd {.uxqov xui nuvxag u/isixpsxui rutg nQOOij-
xovoutg svsQysoiuig. /trjSeyuQ otsods ixstvov ftr) xuxu yvco-
B ftrjv (iuatXsvetv &S(o. xovxo yd,Q uvxog aucpioxuxu siSivui. a/i-
(ptafirjxcov yuQ, scpuoxsv, iv UQ/fj nsQt ixeivov, si ftr) xux' ev-10

Soxiuv , uXXu ftuXXov xuxu nuQu/coQrjatv &sov sig xovxo rjX&e
a/ijftuxog iSia nei&o/isvog intdv/tia xui OQ/ifj, xui SsSotxcog
/tr) xui uvxog ovvandXotxo^roig Osco ovvcov (iovXsvou/tivoig ivuv-
xia , ev/utg nQoauvi/stv xai Ssijasot ro &stov ixxuXsto&ut ,
tooxs SiSu/&ijvui nSQi uvxov , si /tr) OQyt%otxo nsî rcov ytvo-i^

fxivcov. ixxuXvcpdijvut Ss avxco naQa xov nvsvuuxog , 6x1
xux evSoxiuv ftuXXov sirj xo fiuoiXsvsiv Kuvxuxovtrjvov. ro
y.ui nsto&ivxa xui nuouv dficpipoXiuv dnodi/jsvov iv AtSv-

ftoxsi/to /xivetv xfj fiovXrjoet xov &eov ovvuiQO/ievov xd Svvuxu.
ov ya.Q uv xtg avxov xuxrjyoQOtrj , bxt rcov iv xco nuQovxt fiico2.o
Cxtvog Siotxo nuQu fiaotXitog. ovxe yuQ nQOxsQov, ovxs fii/Qi

vvv xotovxov xtvog nuQu xtvog iSsrjdrj. xui avxotg nuQutvslv
vvvi ysvvutcog toxuo&ut nQog xcov Sstvcov xug inuycoydg cog ,
ov fti/QL noXXov xtvog ioo/tivag ctXX dXiyto voxsqov Xv&rj- ,
tichenses nimioperc pcrturbati ac territi , nihil iam sibi deesse ad

cxitium arbitrabantur. At episcopus urbis hosce motus tamque
atroci calamitati se submittentes animos intuens , progressus in me-
dium labantes erigit et confirmat: quac hic fiunt , omnia divino
nutu fieri ct huiusmodi miserias atque clades Deuin permittere, ut
corum erga imperatorem amor illustretur, qui propetlicm venturus,
et pro eo ac mereatur , unumquemquc remuneraturus sit. Wou enim
putaudura , cum Deo nolente imperare: imJno voicnte, quod ipse 110-
rit certissimo. Nam cum principio dubitarct, num divina voluntate,
an indulgentiae potius et cupiditati suae ac libidini obsecutus, pur-
purain assumpsisset , timeretque , ne, si ab illis esset, quorum cogi-
tationes Deo contrariae sunt, una cum illis ctiam pcriret , ad prcces
et vota incubuisse divinumque numen fatigasse , ut se doceret, ec-
qnid sibi ista probarentur. Tum sibi per spiritum revelatum, p!a-
cere Deo , Cantacuzenum imperare. Se vero citra haesitationcm cre-
didisse, et Didymotichi mauere, ut quantum possit, operam ac
studia sua cum divina voluntate coniungat. Neque enim a quoquam
se accusari posse, quasi quippiam rerum huinanarum ab imperatore
sibi quaerat : usque nunc enim nihil tale ab ullo quaesivisse. Et
se illos hortari, ut hoc tempore viriliter malis praescntibus resi-
ao/iivag, XXewv avTOtg intfiXixpuvTOg &sov. rovg yuQ noXiOQ- A.C. i34a
xovvTug TOVTOig Rlvaovg, iv nQOoyr\/xuTi (piXiug xui ttjv nu-
(fOvouv ivdeiuv inuyuyovTug, iv tnru Tulg ioo/tivutg /tuXiora
fi(.iiquig ovfxnuTOviTug uif/eo&e uXXtjXovg y.ui (pvyjj ttjv owrrj-
$qi'uv noQtto/tivovg xui twv neQtoyovrwv unuXXuêo&e dei-
vwv. 6 /tev ovv /neTQonoXtrrjg toiuvtu eine • nuoi be ev&vg
inijX&s (le)ai(o nQOobo/.uv xui Trjg u&v/xiug unrjXXuTTOvro ' D
Tjdeouv yuQ uvtov tu /tiXXovra eibivui /tuXXov tj rd nuue- ,
XijXvdoTa ersoov xai (og nQorprjTSvovTi nQooetyov qiuvsowg.

looirjnooovv b~e o, ti uv sirj to Mvootg uirtov ioo/tsvov (fvyrjg.
:
6 b' uvTog UQytSQSvg xui Anoxuvxw tw /nsyuXw bovxi i'~

'
yQuxpe toiuvtu, (og unOQoirj, otov evexu nsiQuv uvtov noXXu-

xig iv noXXolg nQOTSoov eoyfjxwg , xui rcov eiQtj/xivwv rr]v
exfiuoiv ovx sig /iuxquv , ovd' sig stsqov riva, dXX' eig sav-
i5ro>' idwv au(fioTUTU yeyevrj/iivrjv , vvv untOTOirj nuvrunuov
xui Xoyovg oIolto sixjj Xeyo/tivovg tu siQrj/tivu vn' aihov.
avTog be xuhov /tr) povXo/tivw neideo&ut ovdev rjTTOv av/i- ,
l
(iovXevoeiv , u uvtw xe xui P(o/tuioig unuoi XvotTeXrjoeivP.53g
oisTUi. ixxuXv(f&ijvui yuQ uvtw nuoa $eov , to, ovx ixeivw
io/iuXXov , uXXu KuvTUXovtrjvto, to7 nîv /tsv /teyuXw So/AeoTtxw,
vvvi be (iuotXet ysysvrj/tivw , to TOig (iuotXiwg nuioiv ini-
XQOnevetv xui ov/tfiuoiXevetv nQoa/jxst. bio xui dsboodui
nuQU iisov' ixsivw be vn ixetvov eivui xui neQi vuvg uoyo-
Xeto&ut, xui SuXuoooxQUTStv. ovvefiovXsvi re ey^so&ut twv
stant, quac, Dro propitiis oculis respicienle, brcvi in nihilum casura

siut. Moesos quippe istos obsessores et obtentu amicitiae praesen-
tis auctorcs iuopiae, septem omniuo diebus futuris fuga salutem
petentes atquc iuter se conculcautcs visuros et quibus uuuc cir- :
curadentur malis, fore liberos. Haec ut mcttopolita disseruit, oinnes

confestim posita tristitia spem fortunae melioris iugressi sunt No-
,
rant siquidcm, perspectiora esse illi futura , quam aliis praeterita

et taniquam vati aniiuos eidcm palam attendebant. Cur vero Moesi
fugam facturi essent , de hoc ambigcbant. Idem antistes Apocaucho
maguo duci in hanc scntentiam scripsit. IMon videre se, quam-
obrcm cui sui documenta saepe in multis habuisset, dictorumque
suorum evoutum non in lougum dilalum, nec ad alios , sed ad se
pcrtinuisse manifestissime sciret , nunc penitus fidem sibi denegarct
et pro vcrbis inauibus duceret , quae dicereutur. Porro se , quam-
quam refraganti uihilo minus quae cuiu ipsi, tum Romauo impcrio
,
univcrso conducere sentiret suadcre vclle. , Sibi enim a Deo indi-

catum , non ipsi veruin Cantacuzcuo
, qui prius magni domestici ,
munus gessissct, uuuc imperatori renuntiato couvciiire imperatoris ,
deluncti liberis lutorem esse et una cuni illis imperare. Unde et

hoc ei diviuitus datuui ipsi autem eidem subesse et reoi uavakuu
:
3>h CANTACUZENI
A.C. i34a dsSoftivcov xui ftr] vneQ t« ioxuftftivu nrjSav , xui iSsfro
nsi&so&ut- ftrjSe yuQ uv sig xikog r/^siv uyudov uvTto to
Totg (isfiovXsvfiivoig uvfrioTuo&ui &eco. xui avxog yuo iv
&Qyrj ftukioTU ecpuoxe Ttjg uvuoQrjoecog Kuvtuxov^tjvov tov
"BpuotXitog nSQt twv nQUTTO/iiivcov SvoysQuivtov xui uvuXoyt-5
Lôf.is vog , si ftr) y.utu yvtofirjv slrj &sco ru siQyuoftivu, xui
V.fiSStu tovto Ssrjosai nQoaxsiftsvog xai ixsoiaig , ixStSuydrjvuv
nuQu &sov uvTutg Xi'S,satv tog &iXco , svSoxco, 6qi%co (iuot-
"kevetv ^lcodvvrjv tov uvtuxovîjvov , xui yevio&to. K
u Toivvv
6 &ec)g evSoxrjoev , ovSiva Sixutov uv&QContov netQuo&ui xu-10
tuXvsiv , oti firjSe Svvutov. rjl-iov ts fir) xoftnov tu toiuvtu
oleo&ut xui uXXcog iniSeiS,tv UQeTrjg' firjSe yuo av eig tooov-
Toy unovoiag fiaQa&Qov iXrjXuxivut , tog TOtuvTa xuTuxpevSe-
odai &sov. uXXu Ttjg Te cocpeXeiug tcov noXXcov , udixcog ovtio
xui nttQu nuvTu tojT Stxuiov vofiov unoXXvftivtov vno towi5
C noXif-iov , xui to£> uvtov i'S,eXio9ut vcp r)g xaTiyeTat unu-
Trjg , oioftevov KuvTUXovt,rjvov tov (iuotXicog nSQiysvrjosod-ut ,
eiQ/jo&ut t« toiuvtw oig ei neto&eirj , stosTUt Trjv tocpiXetuv

ovx iv fiuy.Qco , si S* ov netofreirj , nuvTtog siostui tog uXrj-
&siug q>iXog uvTog xui nuQ' exsivrjg t« Tomurtt SsSiSuyfii-20
rog. toiuvtu fisv 6 /liSvfioTsiyov eyQucps nQog fiiyuv Sovxu
dtuoQrjdrjv nSQi KuvTUXOv^rjvov tov (iaotXicog nQoXiytov ,
tog Ttov uStxovvTtov nSQiioTui. ixstvog Sh insi t« yQUftfiuTa
1. iaxccfifttva P. 5. Xoyi£dfj.eyos P.
curarc praesidere. Monebatqtie , ut datis contcnlus , scpta

ac raari
ne transilirct , atque ut se audiret, rogabat: haud enim bene cven-
turum , si contra divinum consilium venerit. Se quoque principio
potissimum creationis Cautacuzctii , facttun aegritts fcrentcjn et co-
yitantem, nc forte aliud Deo videretttr, precibus operam tledisse
ct ab ipso bis verbis docttim fuisse Sic volo, sic complacitum est, :
decerno
8ic imperare loannem Cantacnzenum
, iiat. Qttae igitur :
Deo complacuentnt, mortaltum nemini fas csse irrita reddere cona-

ri , quia nec potcst. Precabalur insuper, ue ista cuidara gloriationi
et ostentationi virtutis adscriberet: non cuim in id superbiae ba-
rathrum decidisse , ut talia adversus Deuin mentiatur: scd ad fru-
ctum multorum , iuiqtte adeo ct contra omnem iustitiac legem bello
pcreuntium , ct ad ipsum errorc liberandum , dum se Cantacttzcno
imperatore superiotera fore confidit, hacc dicta esse quibus si ]>a- :
ruerit, quanttim operae prelium fecerit, brevi intcllecturum. Sin mi-

nus, tatuen plane cognilurnin , se amictim csse veritatis, a qtta ista
didicerit. Hactenus litteiae metropolitani Didymotichcusis ad ma-
gnum ducem t quibus perspictie Cantacuzenum inimicos supcraturum
praenuntiavit. His ille pcrlectis uihil respondit. Ceterum nou de
itnperalore solo uiulla istiusuiodi scd dc privatis quoquc nouuullis ,
uriyvta , ovdev nXiov uney.QivuTO. ov nfQt fiaoiXitog b~e /lw-A.C. i34a
vov ixuvog noXXu toiuvtu nQOrjyoQever^ dXXu xui neQt ibtta-
rtov jtrtov ovx oXiyu. BQverviov yuQ zov l\lt/ur)X , ILuft-
tpiXov uQ/oiTog, intftovXevfrirTog re vno xov brj/xov xaiD
SbeoutoTOv eig Bvturxior dnu/divTog , bfa(.uoTi)Qiov xe vno
Ttov uq/ovtojv oixuv y.uTeipqq>io(.ierov , enei /Qovto voreQOV
f-iiy.Qag Tivog evexu uhiag b xr)g qjQOVQiig uQ/tov vnb /iia-
vtag dXoyov y.ai itviiov eig tooovtov ff/.iouTO orpobotog , tog

vof.uaS-tjrui y.ui dnofraretv , nQog xovg oixeiovg iv zitbvftOTei-
io/ro Trjg qjqttqg diuOQU(.iovorjg , y.dy.eirtov tov UQ/teoitog deo-
/nirtor dnuyyiXXetr Trj yvruiy.i tov drbQog Tr)v Tf/.evT/jv , %v
vno nQog ixelvov uibovg y.ure/ottirrj , /.tr) Tr)v vjv/r)v
rrjg
unoQor]'$T] nQog Tr)v dyyeXtuv , ixetvog ov TeTf Xevrrjxivui erpu-
oxe Bovivvtov , dXXu Ifjv TeTvtpfrai fiivTOi eig tooovtovP. 540

i5unur&Qtoniag , cog y.ai uXtav berjfr/jvut , xug orjnebovug y.ui
qXey/torug Tug ix tiov (luonywv v.uTuoTeXovntav. ftr) ftiv-
TOt ye uno&uretv , uXXd Crjv xui Tr)v dnur&otoniuv Ttov
uixtouuirtov uXXtov xi Ttrtov unoQQ/jTOTiQtov erexu uvtu}
inere/fr/jrat , xui rr)g eignutbug xui yvvatxu inurbbov uhiu
iouuXiotu ixetv/j eoTUt. tov beofttoT/jQiov yuQ unoXvdeig ini
rrn iua&ut rug nX/jyug , biubQug urpi^fTut ir&ube. /Qorm
be voTeQOv xui fiuotXiiog nuoovrog , neofiTui (nu/6/.ifrog
vneQ uvtov. « nuvTU voreQOV y.utu t/)v ixeivov nQOQQ/j-

oiv uniftutvev. utpe&eig yuQ xov SeofttoT/jQiov 6 B^viv-
25>'ô» sni tw nQOVoiug Ttvog xv/elv naQU Ttov iuTQtov, xuiqovB
haud pauca vaticinatus est. Cum

enira Michael Bryennius, Pamphili
praefcctus , iusidiis a esset appetitus et Byzantium in vin-
populo
culis adductus, et ab arcliontibus carcere damnatus paulocjue post
a praefecto custodiae parva de causa per iusanum furorem adeo
flagcllislaceratus, ut pro mortuo haberetur, fama Didymotichum
ad eius propinquos volante ct illis episcopum rogitantibus, ut uxori
uccem mariti aperiret, quo , reverentia et pudore illius cobibita,
vitara sibi ad nuntium tam funcstura ne abiumperet , episcopus
Brycnnium nou esse mortuum dixit, cacsum tain atrociter, ut ad
saniem et inflammationcs ex flagellatioue coerccnclas salc opus fu-
erit. Yerunitamen adliuc vivere et tam iuluiinauiler aliis de cau-
,
sisquibnsdaru secretioribus flagellatura esse reditusqufi ad uxorcm ,
et libcros illam praecipue causam fore. Dimissuin enim e carccre

ad plagas curandas, Didyinoticbum fugam arrepturum. Tempore
aiilcm jHocedcnlc et iinperatore j^racscute pro ipso in acic oc- ,
cubiturum. Quae omnia exitus docuit. Absolutus namquc a car-

ccre Bryennius, ut a meclicis curaretur, opportunitateni fugicndi
uattus , domum iucolumis pcrvcuit: postea iu j>ugua coulra Mouii-
344 CANTACUZENI
A.C. i^^tv/cgv Si£Ocot,£TO oYr.ads dtuSouvut d'vvt]freig m
voxeoov $s iv
rjj noog MoptTîXov [td/rj msos [iu/6[isvog snmooafrsv fiu-
otXicog. TOiavrrjg r\v sv.sTvog /doiTog r]'E,ico[iivog nuQu &£(p
y.ai r« ioofisva cbg ontofisvu nQofjdst. ol fisvxoiMvoot ot
nsoi Jibvftbist/ov ioTQUTOnsbsvftivot [istu [uxqov nuQU tcovS
o(f>£T€Q<ov nvdofisvoi, oxoncov , cbg nXtjdog TLsqoixcov vscov TJj
rot> "E^qov nQOoio/sv ixfloXij t vnb tov d-OQvfiov xui Ttjg xu-
Qu/Jjg uXXqXovg ovfcnuTOvvTsg y.utu Tr)v uQ/iSQicog nQOQQtj-
oiv tu/iotu uvs/coqovv , v.ui onot y/jg y.utsovovto uyvoov-
fisvot. ol bi iv /iibvfiOTsi/U) Tr)v ahiav uyvoovvTsg Ttjgio
C(pvyijg, i&uvfiuôv b,Tt nox' uv sirj ro ovxco doQvjjijouv

Toi>g Mvoovg. [istu [uxobv Ss rJyyiXXsTO , cog *dfiovo 6 tov
îhivtj) cpiXog cov ig r« [iuXiotu KavTUY.ovCtjvw tco fiaoiXst
y.ai noXXdg unodei£,siguvtov svvoiag xui nQOTSQOv

T/jg sig
naQSo/t][iivog, (oV ixuvov yuQ xui fiuoiXsi rw vim 'sJvoqo-iS

V.fi^vixM nQog tov y.utu (Dcoxuiug xui jliofiov noXsiiov ovvsno-
Xi[irjo£,) nsnvo[tivog nsQi uvtov, cog [tsyuXatg /QtjOutTO xu-
xonouyluig, xoivfj tcov Pco[tuicov uvtw nuvTCOv ixnoXs[cco&iv-
tcoVj xui uvTog [tsv o>/sto ig TQtfiuXovg cpvyug, z/idvfiOT£i/ov
Ss , o ftovov xaTuXiXstnTO yvvatxi ts xai Tixvotg xai xoigio
uXXoig Toig vnoXwp&uot (piXotg xuTacpvyij b£ivcog vnb Ttjg
av/vijg noXtOQxiag vnb ivb£tug intio&q , xui xtvdvvsvsi to

tov (f)iXov oxucpog uvtuvqqov unoXcoXivut, dydoiy/.ovTu xai
T>TQiuKoaiag vuvq rug avftnuoug bftov nuQuXuficov , xai [tsi-
t,ovg xui iXuooovg , iv alg ivvuxto/iXtot nQog dtopvoioigi^
tzilura aute pedcs

imperatoris oppetilt. Tali gratia ille a Deo tli-
gnatus futura quasi quae oculis conspiciuntur , pracsciebat.
erat et
Moesi , qui ad Dklymotichum castra habcbaut, haud tliu post intel-
ligentes c suis expioratoribus, Persas classcm ad Hebri ostia appu-
lisse , prae tumultu trepidi , inviccm couculcantcs (quoil cpiscopus
praedixerat) aufugiebant, nec ubi terrarum se abscondisscnt, apparc-
bat. Didymotichenses fugae causam ignorantes, mirari , quid ita
turbarent Moesi. Patvo temporis intervallo nuutiatur, Amurium,
fiiium Aitinae , Cantacuzeui longe amantissimum , cpii multa antea
suae in ilbim voluntatis caritatisque arguinenta detlerat , (ob illura
quippc etiam imperatorem Andronicuin iuniorem bello advcrsus
Phocaeam et Lesbum iuverat,) cum accepisset, gravibus conilictaulcm
infortuniis , totoque Romano imperio cidem infcsto, ad Triballos
profugisse, et Didymotichum , quae sola uxori , liberis aniicorum-
que rcliquiis pcrfugiuin rclincjuebatur , propter obsidioncm cxticma
inopia prcirii parumcjue abesse , quin navis aniici cum ipsis vccto-
ribus summcrgatur , tleiluctis uuinero trecentis octogiuta navibiis
raaioribus et minoribus , et uutlctrigiuta millibus impositis , att
Hobri ostia applicuit; atque haec , missis ad Ireuen impcratiiccm
snifiuxai xuxe \iyovxo , nugu xo xov "EJoov oxbttu ngooiays.k.C. i34a
ni/tipug ds y.ai ixttvog ngiofetg ngbg Eigr/vrjV xr)v fiuotXiSu,
unr^yytWs xd iow ibi]\ov xe tlxt r)'$et y.ui uvxbg /texd /u-
xgbr. Eig>)rrj $s r) fiaotlig rov^ xe oxguxtcoxug sne/tnsv ,
5:>ooi rjOuVy y.ui xovg uWovg xcbv et ?yeveaxigcov sig vnuvxrjaiv

ixtiiov , xui innovg txuxbv , tog uv uvxbg xe ygrjouixo xui
/tr) nelrj (iudiu?] , xai xotg aWotg btubw. unrjyytWbv xs ol
xtxo/uxbxtg ,
/tr) /li/itpsofrai xrjg 6\tybxrjxog , cbg btd xbv ns-
gtoybvxu nb\e/tov uvxtov /tuWov inncov deo/tivtov xui dtd
iovovxo xcbv nagbvxtov ov nXeiovg nugiyeo&ui dedvvrîivtov.
xovg /tiv ovv innovg ibi'S,uxo uo/tivcog xui fiuoiXidi yugixug P. 54»
rrjg evegyeoiug w/toXoyec biidco/.s ds xotg svysvsoxigotg xcov

ILegotov xui /idXtoxu ngor^/.ovot xud~' rt \txiuv. sgb/tsvog ds
nsgi xov <pi\ov fiuoiXitog ei noXXd oxevuL,tov xui buxgvu
ctj,
iSicbv GtfiruX/itov vnb av/tnu&eiug u<pteig , snsi inv&sxo Lfjv

deov liovXo/iivov , ngtoxu /tiv to/toXbyet ydgixug \reu), no\\r)v
uvxotg xr)v ngbvotuv xui xbX/tuv vnsg nugsoyr /ti-
fiuaiXitog t
rro, snetxu bs xui uvrotg xtov uvxtov evsxa xui ydgtxug

tb/to\oyet xui noWcbv x.ui /ieyu\cov 6<ptt\ixrjv iuvxbv uni<put-
lovev , tog xtvbvvovg /teyd\ovg xui noWovg vneg ixeivov ivey-
xoiot. xr)v otouxiuv xs nugukuHcbv , nstbg iytogst xui
uvxbg sig Jtbv/tbxstyov , btoyu.iovg \oydbug eycov nsgtB
tuvxbv. dso/isvtov bs xcov ix Jidv/tovsiyov innto ygrj-
o&ut, xui nugsyo/tivtov xui exigovg ngbg xotg exaxbv , ovx
17. noo&v/iiKv M.
nuntiis, simulque semet mox afTuturum, significavit. Irene omnes

praesidiarios ct uobiles ei obviam niittit: oquos praeterea ccutiim,
quoruiti uno ipsc utcretur, ne pcclibus iucetlerct reliquos comiti- ,
bus dislribucrot. Rcnuntiabant autem qui illos ducebant , uon

debere ca paucilatc oficntli nam propter praescus bellum equorum
:
rarilale laborari atquc itlco plures his snppeditare nequivisse. Equos

Amtirius non invitus accepit et imperalrici pro ista gratia grates
cgit, iuterque Pcrsas uobiliorcs ac praesertim actatc provectiores
dispertivit. Percnnctattis autem dc caro sibi imperatore, uum vive-
ret , idque multa gcmcns ct lacrimans , ex coinmiscratione videlicet,
ubi audivit, cum Dei beneficio superstitem csse, priramn quidem
numini lamles dixit, cuiiis ope ad tnenilum illum ipse cum suis
tam prompti ac magnanimi cssent. Deinde illis quoque eadein de
causa gratias egit et se multa atquc eximia debere jirouuntiavit,
qui tam variis et ingcntibus scse pro illo discriToinibua obtulis.seut,
stipatusquc bis mille selectis miliiibtis atl urbeni pedibas et ipse
processit. Orautibus qui Didymoticbo obviain prodierant , ut equo
utcrctur, ct alios insuper cxtia ccutum illos subminislrautibus , non
346 CANTACUZENI
AiC. i3\* Ineffiero uvto; } SioyiXiovg stvut (pdftevog rovg svysvsoTs-
Qovg xui fidXtoTU d't,i'ovg tnnotg yQrjoSut. insi de ftrj sv-
noooirj nuot dtudovvut , (JeXuov neêvetv xui uvtov , iv t(o
ov/LuioveZv uvTolg quco xai (pOQrjTOTSQuv Trjv ix r/jg odov
noiovvTU TuXutncoQiuv. ovtco fiev ovv ftiyQt xui /JtSvfio-S
rsiyov ijX&sv. rjfisQug de nSQtftsivug ov noXXug , iv uig edei
rovg sig /ItovftOTStyov xug xutu Qquxjjv nOQd-ovvrug xcoftug
oitov nOQiL,etv huvTOtg, inei inQUTTSTO uvTOtg t« xutu
Cyvtoftrjv xai ohov siotxofu%ovTO noXvv xui xu uXXu innrj-
vstu xui fiooxtjftuTU , ixeXevev } oou ijouv iv tw OTQUTOnido) 10
Tijj o(peTiQ(o ix Ttjg Xeiug ToXg iv dtovftOTeiyo) nuQiyetv xui
inouTTeTO , r\ nQoaiTUTTtv ixetvog. nevTUXootovg Te ix dtoyt-
/Jiov ixsivcov Xoyddcov dnoXsE^dftsvog xul ivvaxtoytXiovg ix
tijg uXXrjg OTQUTtug f
snsftnsv eig rug vuvg f tpQOVQrjoovTug
uyQtg inuvrj%sf to ds Xotnov, OTQUToneSov sig diofivQt'ovgi5
oviug ini nevTUxoototg xui ytXiotg rolg Xoydotv , snso&ut
ixiXsvsv } cog ixstos uqptôfisvog^ svfra StUTQtfist fiuotXsvg.
r souv ovv unuvTsg xui uvTog nsLf , nXrjv tcov sxutov ixsi-
t t
rtov , udvvuTtov ovtcov nst,svstv dtu to yijoug. xai ysvoftsvot

DnuQU io iv XQtGTOvnoXst rsiytofiu , insi uvreysiv ovy oioizo
T£ ijouv ol (pQOVQOVVTSg 7ioo g TOouvrrjv dvvuftiv , noXXuyov
dtuTSfiovTsg , ixsivtov ixXtnovTtov , dtifirjodv xs xui tjvXiouvto
iyyvg rrjv vvxtu.
j. noQ&ovoi P. 18. tyv acld. P. ante twy. 19. to om. P.
est motus, duo millia nobiliorum csse dicens, dignos in primis

qui cquitarcnt. Quia veio qui iu tantum nuinerum distribuerentur
non sufficerent, praestare et se peditem incedere laborcmque com-. ,
intinicantem viae molestiam illis leviorem reddcre. Ita Didymoti-

cbum vcnit, ubi paucos dies moratus, quibus Ditlymotichenses Tbra-
ciae pagos depraedantes sibi victura conquirere oportebat, postquam
liegotium ex sententia transegcruut magnumque frumcnti numerum
,
et aiia ad victum idouea cuin pccore in urbera intulcruut, raauda-

vit, nt quidquid in tentoriis suis praedarum esset , Didymoticbcn-
sibus donaretur. Curatum ut maudarat. Praetcrea quiugentos ex
selectis illis duorum lnilliuin segregatos, et de reliquo exercitu 110-
vem millia ad naves in reditum suuin custodicudos misit: ceteros
ad vicena millia praetcr millc quingentos selectos, scqui iussit, ad
,
imperatorem profecturus. Ainbulabat igitur ipse ct rcliqtii uuiveisi,

demptia centuin illis , qui senectutis imbeciliitate pedibus ingredi
nun poterant. Cumque ad murum iuxta Cbristopolira vcirssent
quouiani qui illic in pracsidio erant, advctsus tantas copias nil va-
ltbunt, stationem ipsis deserentibus, Pcrsae raultis locis eo perfosso
transieruut ct uou ])iocid iudc uoclcui duxcruut.
H1ST0R1ARUM III. 57- 3^7
»-£*. OeQaToi ds nv&6ftevoi negi rfjg OTQUTtug rrjg IleQ-A.C. i34?
otxrjg, oti fliXXu dtiirui y.ut' uvTOvg, y.ui Ttjv re pXufirjv «W-.P.54»
ouvreg, rjv xaxcooetv tfteXXev avToTg xr)v ycoQuv, uXXcog ieV.435
xui ftioet Tto nQog puotXiu SvoyeQUtvovTeg ,

ftr) vnb rtovB
SrieQOtov coqjtXtj&tir] , eyrcoouv detv nuQuyetv tov uq/ojtu Ttjg
OTQUTtug, xui yQUfifiuTa nXuodftevoi cog ix (iuotXicog enefi-

nov nQog uvtov. « fieTU rb nQOouyOQevetv noXXr)v bftoXo-
yovvTU yaotv rrjg eig uvtov evroiug , oti noXXrjv vniftetvs
xui nbrov xui dundrrjv bi' uvtov , enenu ixiXevev uvuotqs-
lOtpeiv, i'£ ovnfQ uv iyyivono Tolg yQUftftuoi rbnov ntQnvytTv,
ftr) xui dxcov (iXuiprj voftittov (oqtXtTv. sxeTvov yuo iv ioyu-
rtuTg Trjg Tqi[juX(ov dtuTQt'(itiv yrjg, b&tv ov Qudtov inuveX-
SeTv vvvi. ei u' uv\oi ycoQoTtv nQog ir.tTvov dtu fiiorjg rrjg C
yr g tcov TqijSuXcov
t
, diog firj uvtcov 6 uoytov uvri qjiXtag ,
l5/;V ivdeixvvrut nQog avrbv vvvi , nQ()geydQav xui OQyr)v

fteruoTQutpjj xui diud-rjTUi xuxcog , cog ahiov noXiftov (iuQ(ia-
qixov xai (pd-OQug uvrw ytytvrjftirov. toiuvtu ftev ovv tcc
yQuftftuTu ixiXevev. \dftovQ ds inei driyrco , tcov fthv avv-

eoxevuoftivcov vnconTevev ovSev, voftioug ds ix (iuoiXicog ei-
zovat, dXrj&oog , dfKpiSoXoig XoytoftoTg indXaiev , ei deT dva-
OTQi(ptivxutu xu xexeXevoftiva , ij fjxttv nQog uvtov , cog
SvoytQeg ov uv&tg eig dvuLrJTrjotv ixeivov fieTu xoouvxrjg
OTQUTiug iXfreTv. xoiuvxa d's uvtm Xoytôftivto rrjg wxTog ,
yetfKov sûiotog intyevbfisvog , cog xui dtuxooiovg rw otqu-
5. tu(pel>]&^ P. i5- ivdtixyvyjat, P.
5-j. postquam nuntiatum est , Persarnm copias per

Pheraei,
ipsos transituras vastitatem agro suo metucntes , adiiaec odio iu
,
iinperatorcm id inique ferentes , (ne quid videlicet a Pcrsis adiuva-

rttur,) summo duci vcrba danda censucrunt, littcrasquc commentitias
sub persona imperatoris ad eum miscrunt. lis secundum salutatio-
nem gratiae Amurio singulares de studio crga se agobantur, e.x quo
tuultos eius causa labores ac sumptus tolcrassct. Deinde bortabatur,
uti ex co loco in quo cpistolam acciperet, relro abiret, ne impru-
,
deus noccrct dum prodesse cupcret Se enim in cxtimis 'Iriballo-

,
ruin fiuibus versari , unde iam redire non sit proclive. Si ipsi per
uiediam Plieracorum regionem ad se proiiciscautur , tiinciidum , ue
princcps Tiiballus praesentein amicitiam in irain et odiuiii vertens,
malc iibi faciat ut qui bellum cum barbaris ac pestem ci creaiit.
,
Hacc litteris pciscribebantur. Quas cuin Amurius lcgisset, nihil sub-

esse fraudis suspicans, scd revera ab imperatore niissas exislimans,
huc illuc perplexua versabat animum, revcrterclurne , sicut moncba-
tur, an ad Cautacuzenum porro pergeret , qucm cum tam iugcnti
agmiue perquirerc, rursus diilicile et operosum cssel, llaec illum
348 CANTACUZENI
A. C.i34a TOneSro vnb xovovg ivunoSuvetv , rjyuyxuosv dvuaTQecpeiv
DnoXXu Y.ui tcov yQUftfiUTCov nQog tijv inuvoSov ovvuouftevcov.
iXStov Se sig IiijQav, evfru uvtoi qjqiii%ovto ui vijsg xutu
rov "E[3qov nOTUfCov , svqs xut' ixsivrjv Tr)v vvxtu xui tcov iv
Tulg vuvoi TQiur.ooiovg dnod~avbvTug ' aiyftaXcoTcov Se nXrjvS
dXiycov nuvTug, bXiyovg ovTug y.ui uvTOvg Stu to fir) jrjv gtqu-
tiuv nQog Xsiav intnXeov StaoxeSuad-ijvui Trjg nQOxeifitvrjg
hvexa oTQUTsiug ^slfiovQ tov ouTQunrjv ovx iav. sig JtSv-
(.WTStyov Se nQog [iuatXiSu tijv EiQrjvrjv yQcif.if.tuot. SrjXtooug
zrjg inuvbSov zrjv uvuyxrjv xui nuouiTrjaufievog , to; Siu topio
P. 543 X s if-iwvu fir) nQog uvrijv inuvijxei nQoaxvvrjatov , unenXsvasv

sig tijv oixsiuv. ftSTix Se tovto , insl o ystfttov insxQUTSt
acpodnOTUTog xut' ixelvo tov STOvg , 01 ts ix BvKuvtiov xui
Ttjg uXXrjg Qnty/.rjg ijavyuXôv xui ovx infsauv tol; iv zJtSv-
fiOTtiyci), dXX' dvuyxuicog StsyeiftuXôv iv Tuig oixiutg. ixsi"-iS
vol Se vn ivbsiug uvuyxutbusvoi xui rcov uXXoig tpofisQtOTu-
zcov xuTUToXfiav, nsXoi ts bXiyto nXtiovg Siuxbatoi xui inneig
eXuiTOvg tovtcov nQog aQnuyijv Tijg noXscog e$eXd~bvTeg , ov-
Tojg vnb ocpoSQOv xuTeXrjcpdrjOuv yetfttovog , cog uvuyxuaîjvui
uvTOftoXoi nQog TOvg noXsfiiovg ucptxioSui , ixXeinovreg rjSrjio
vnb xQvovg. 01 ftev ovv neX,oi ndvTsg bfiov nQog sHtitL,uv
B noXiyvrjv iXdbvTSg , insi zijg noXscog UQycov tu fiuotXitog

V. 43G XQvtpu TjQrjfiivog rjv , iv fiiu oixiu TOvg dvSQag xuTuxXsioug
cog cpQOvQsTadut- Sijdsv , nvQi ts dvuxTtjoufisvoig xui tjj uXXrt
i3. ts add. M.
per noctem secum volutantem, exorta subito frigoris immensitas
tluceutis per castra enectis, ad reversiouem compulit, codem littcris
cum veliementer incitantibus. Ut Bcram attigit , nbi navcs subdu-
ctae stabant in Hcbro flumine , inveoit eadem nocte mortuos vecto-
res trecentos captivosque , dcmptis paucis, omncs quamquam et :
ipsi eraut pauci numero quod Amurius ipse militem propter pro-
,
positam expeditioncm praedabundum amplius discurrere non paterc-

tur. Exarata porro ad Irenem imperatricem epistola , qua ncccssi-
tatcm reditus sui declarabat ct siniul veniani petebat, quod asperi-
tatc frigoris impeditus ad ei valediceuclum non revertcretur , pe-
,
lago remenso domum discessit. Post , quia illo anno hicms intole-
randum saeviebat, Byzantii et reliqui Thraces Didymotic.hensibus
incursandis abstinentes volentes nolcntcs in sua loca bicnMtum
,
recesscrunt. At illi rerum egestate coacti , quamvis maxime ccteris

formidanda audere: peditesque aliquanto plures duceutis et equitcs
his pauciores ad pracdanduin egiessi frigorum vi sic afflictaU sunt,
,
ut iam viribus deficientes, ultro ad hostes confugere corapcUercntur.

Cum itaque pedites siinul onmes in oppiduium Lititzani venisseut,
quoniam praefcctus occulte Cantacuzeno favebat, in uuis acdibus,
IIISTORIARUM III. 57. 3^9
twv dvayxaioov yOQtjyia ,
fieru tqit^v rjftiQav , exaov ftvui ,k. C. i34a
srfoYtJot» uvrotq nQoq tov SQuaftov xai SiuSouvTeq bftov
ndvTsq av&tq fiq JtSvftOTftyov inuvijxov. o&ev xui uhiav

eoye nuou Totq noXfftovat ftuotXft. ol ftiviot ye tnnftq ak-
5Xot ixXXoo£ Siuaxe Sao&evit g , vi ftev xai (ptXur&QConov Tivbq
hnexvyov %eituq xai dnudetq xuxcov nooq Tuq oixiaq inavijxov,
T(ov (iuoiXko; (fiXcov nQoq Tt]v gcotijqiuv avvuQUftevcov ol
nXeiovq Se uvtoov oXiyo) nQoaipioTfoov i'§evio{rt]auv naQu toovC
vnoSeûftivwv , rj ol neî *OSvaoiu nuQu KvxXconoq. dni-
lodare ftivrot i$ uvicov ovSfiq, dXXu /Qoro) voifQOV xut' dXi-
yovq eiq JiSvftoiftypv uvfriq inuvijxov yvftroi ftfiu neiQuv
dXyeivcov noXXoov. euQoq 6e tjStf unypftivov ,oi ts ix JiSvfto-k.C. i343
Tfiyov inrt eauv Tulq xutu QQuxtjv noXeai xui xaxcoq inoiovv
Xtjiôftfvoi, coq xai noXXdq uvioor, nQoq idq ovveyetq irpoSovq
l5xui Tuq Xrpieiuq dnetQtjxviuq, ifj fiuotXiSt EiQtjvrj idiXeiv
nnoaycoQetv , xuv ol iv JtSvftoieiyto fit) iSiypvTO , dnoXef-
oirui (fdoxovTeq, si nfi&otvio. ovif yuQ svnOQetv opQOVQOov,
ot uvTuq (pvXuôvotv, aviot T£ Xtftto TuXaincoQtjOftv , fi fit)
XtflZeo&ai iîoTUt TOvq n£Qtoixovq • iiiQU yuQ uviotq nQoq

2oro Lijv fvnOQiu ovSfftiu t]V. oi t£ ix Bv"Zuviiov JiSvfi6i£i-D
ypv ixuxovv boa Svvutu. fiuotXfvq T£ 6 Kuviuxovtqvbq na-
QfaxfvuCfio uv&tq , ooq £iq JtSvftoxfiypv inuvr]'E,oov , xui o
KQaXtjq nuQ£t'y£TO ftev otqutiuv intxovQtjoovouv , dXiytyv Ss
xui opuvXtjv. xui Std tovto (SuotXfvq noXXotq ioiQ£(pfio Xo-
io. ttfto' M. mg. pro i%. %n6viov P.
quasi in custodia, conclusis et luculcnto foco aliisque necessariis re-

creatis, post tliem tcrtium libens fugiendi copiam fecit: qui simul
omnes Didymotichum redierunt. Inde hospes ille aputl iuimicos
imperatoris in crimine fuit. Verum equitibus aliis alio dispeisis
nonnulli et beniguum hospitium repcrerunt ct sine noxia tlomuni
rcvenerunt, amicis imperatoris eorum saluti opitulantibus: plurcs
autem paulo humanius , quam illi in Odyssea a Cyclope , accepti
sunt. Nemo quidera ab iis iugulatus est, sed post aliquod tempus
pauci , nudi et multa pcrpcssu acerba experti Didymotichum revc-
nerunt. Vere iam ridente, Didymotichcnscs Thraciae oppida adoriri
ac depopuiari , ut eorum complura assiduis impressionibus ac tle-
pracdationibus fatigata ac desperantia ad imperatricem Irenen trans-
ire vellent , etsi a Didymotichensibus non reciperentur , sibi per-
eundum dicentibus , si annuercnt. Kon euim abundaie praesidiariis,
quos ipsis tutandis darent, et se fame cruciatum iri, nisi viciuos
depraedari liceret; aliud euim nullum suppetere ad vitam tolcran-
dam subsidium. Byzantii vero urbem , quantum poterant, afllige-
bant, et Cantacuzenus imperator itcrum eodem redire parabat cui ,
Cralcs auxilium , setl nec magnum et ignavum, adiungebat Quare

35o CANTACUZENI
AC. rtfiyioftotg kui tpgovTiScov r)v dvunXeotg , ei Serjaei ndXiv rj rr)v
'Ptoftaicov Setaavrag Svvuftiv ay&tg dvuorgirpeiv eig Tgi(ia-

Xovg, 7] fterd togovtcov xui ovtco cpuvXcov ngbg nuoav rr]v
ctQ/ijv 'Pcoftaitov StuxivSvveveiv. fieyiorrj Ss rjv uvrtjj tiov
Svoyegetcov, otl tcov ygrjfiurcov, u oixodev rjX&ev sytov , dva-5

Xcodivrtov ngog ts rovg avvovrug ovrug roaovrovg, (ndvreg
yug Siergicpovro ix tcov fiaaiXtxcov ini Svaiv sreoiv, iv oig rijg
c
P. 5/\\ Pcoftui'tov yrjg uneXu9ivTeg rjoav vnegogioi,) xui ngbg Tgtfia-
Xovg Tovg rcov OTQuroneScov rjyovftivovg Sta rptXoTtfiiuv , iv
dnogto elyero rov ti ygr) Sgav , ei ftr) i'£iarai rrjv noXefttavio
SteXfrbvrug eig /tiSvftoretyov iXdetv. ovre yug i'£,rjv ixst&ev
ygrjftara (xeraniftnea&ui , ovre nagd TgiûXcov Suvei%eod-ui,
xtov fiev nuvTt\ SeSovXcoftivtov xui ov^covrcov ioyuTrj dnogta,
tcov iyovTtov Ss Suvei%etv pv (lovXofiivtov Stci to fiuaiXiu
ogdv fieiL,oaiv dei rutg Svonguyiuig xeygrjftivov xai vnomev-iS
iiv , fir) xui navrunaai Starpd-ageirj ngiv olxaSe inuvrjxsiv.
ov Sr) evexa noXXjj ftsv ixvftuivero rgixvftia Xoytofttov rr)v
svSeiav ivvocov, vcp ijg neQto yed-rjoer at , xui rov drpvxrov xiv-
BSvvov, avrbg xui ol negi uvrov. iîrpuivs Ss ngbg ovSiva xd
dnoggrjra xai fiovov Ssov iSetro , tov Xveiv tu rotuvru Sv-*io
vuftivov. avrixa Si rtg ngooeX&tov "Agftnevog covofiuoftivog
ix XXegrjvov ngoregov ^Pcoftuiotg vnrjxbov noXecog , nargtouv
x« toftoXoyet svvotuv rco fiuoiXet, xui avrbg ovSsv r)trov srpuaxs
6. ovras om. M. 8. dnek&ivies P., dnel&dvres V. 16. xal

add. M. a3. avoiav P.
variis distractus cogitationibus plcnus crat dubitationis, ecquid re-

,
formidata Romanorum potcntia in Triballos redirct , an cum tam

exiguo timidoium numero toti se impcrio obiectarct. Scd praccipua
quam senticbat , difficultas erat quod absuinpta iam quam domo,
attulerat pecunia in tam multos, quos duccbat, (omnes enim eius

impensa vixerant ad duos annos quibus Komanorum pnlsi (inibus
,
exularaut,) et houoris causa etiam in Triballornm tluces, quid agc-

ret non viilcbat si per hostium loca Diilymotichum
,
pctcre non H-
cerct. Nec cnim inde tlabatur affcrcii(lain curare pccuuiam, nec a
Triballis foenori sumerc: qiiorum pars omniniodis scrvircnt et in
summa paupertatc viverCnt pars ctsi non egerent miituum tamen
5
,
dare nollcnt, quod imperatorem maioribus scinpcr ciunulari niise-

riis adspicerent metuorentque , ne in ipso itinere pcnitus intcriret.
Quocirca curis gravissimis iactabatur, inopiam ct inevitabile pericu-
lum reputans quae se et suos opprcssiua cssent.
,
Verumtamen
nulli se aperiens, Dcum solum precabalur, qui luiiusmodi rebus
finem darc potis est. Ecce autem quidam Arbcnus nominc, Clcrcno,
antea Romanis subiecto oppido, oriundus, acccdit patrisque sui erga
impcratorem bencvolentiam rcmeraorans nihilo niiuus et sc aicbat ,
IIISTORIARUM III. 57. 35 I
jiovXeod-ui vvvi yQr\aiuov iuvtov avTrjj nuosyttv y.ai porjd-fiv A. C- 1 3/|
roonu) bnotu) uv dvvutro dv vutcotu rw • duv/tuorbv ds ovdsv,

ti Tr/XtxovTO) ovti y.ai Suv/tuottt) y.ui /teydXro ovdevog u$tog
cov avTog y.ai urfuveiu noXXfj ovlcov snuyysXXtTUt fiorj&tiv,
5fi y.ai /tvg uots xutu tov /iv&ov Xsovtu sqqvouto noXXcov
xui yaXtncov dtaucov. avvsfiovXsvs zt, cbg, ti ftovXotTO, inti
nobg KquXtj nQoant/Kffeiri BtQQOtcoTut;, dtuXtô/isvog uvroigC
neoi nuoudooecog Ttjg noXscog xui nttacov vnoaysatov noXXuig i \.^3'j
yQuopetv y.ui uvtov Toig (fftotg y.ui dV ixsivcov xui rovg uX-
toXovg net&ttv dsysofrut eig vtjv nbXtv , rj /itydXrj re ovoa xai
noXvuv&Qionog xui otqutiu xai TOig uXXotg unuatv iQQCo/iivrj,
ov fttTQtu ysvotT uv nuouifjvyr) nQog tu; nsQtayovoug Sva-
nouyiug. avTog ydo , xatrot vnb KodXrjv zsXcov , /iuXXov
(iovXotTO Bsqqoiuv ts xiii Tag uXXug iantQiovg nbXttg avTro
iS/tuXXov ij KquXtj nQOaycootiv iy.tivro yuQ uvdyxrj dovXtt'-
etv, (JuotXti ds /xuXXov svvoeiv. fiuotXsvg dh dxovoug, vntQ- .
rjodrj fisv ini zoig siQrhusvotg xui rcbv noXXoov dvsnvsvos

g)QOVTi'dcov , to dsiov uvtov nQOvotdv Ttva nsnotrjo&ui oirj&fig
xai tov uvSqu nobg roiuvra xty.ivrjy.ivui. rjosTO T£, ei rovg D
2,osv Xbyo) (.tuXtoTU tidttrj BtQQOtcozcov y.ui nQog ovortvag uvtojv
GVfifiovXtvti yQatftiv, tov os , ndvrug /tsv sidivat , tiQrjxb-
Tog, jovg uQtoTOvg ds ixXsû/tsvov , inst&STO re o fiaatXtvg

cog xuXcog fisfiovXsv/isvrp, xui syQurfsv uvtixu. AQ/xnevog de
avvefiovXevev, ei dvvuno, y.ui KquXijv net&etv ivSovvat- avTfo
velle illi inservire eiqtte prodcsse qnantum maxime posset. Nec

mirandum , si tam claro genere prognato , tam admirabili et magno
viro ipse abicctus et perobscurns opem proniitteret: siqui-
liomo
dem et mus aliquando,ut esset in labulis, leonom multis durisque
vinculis liberasset. Suadebat igitur ut, quoniam a Craie missus ,
esset, ut ctim Berrboeotis de urbe tradenda ageret et multis pro-

missis eo induceret si vellet, ipse etiain amicis scribcret, et per
,
illos ceteris quoque persuaderet, uti se iu urbem reciperent: quae

ampla et populosa ct praesidio militari rebusqne omnibus firma et
muuita , iu praescntibus malis non mediocri solatio esse queat. Se
enim, quamvis Crali subiectum, malle Betrboeam aliasque occidenta-
les urbes ipsiim, qtiam Cralem dominum agnoscere, ctti nolentes
,
pariturae sint ctim contra in eum propendeant.

, Haec audicns
imperator, gaudio cxsiluit et a tot sollicitiidinibus respiravit, dtvi-
num niimen sc rcs|>e.\isse et botnincm instiuctu sno concitasse ra- ,
tus. Quaerebat autcm, uum pritnarios nosset et ad qttos scribendum

bortaretur. Eo ailirmantc , se omnes nosse , et optimos quosque de-
ligeute, ei iniperator, ut probe consulenti, oltsequens, sine mora
scripsit. Sttasit praeterea Arbeuus Cralem quOque, si possit , eo,
permovcat, ut sibi eam cedat , apcrteqtte causaiu eius apud Ber-

352 CANTACUZENI
A.C. iSfaxui (puvSQoog vnsQ uvtov dtaXsy&ijvai BsoootooTutg' ûotXst
zs yuQ t« ftiyiora XvoitsX/josiv 10 toiovto xui uvtm ti)v avv-
rvyiuv /nijdsva xivdvvov votsqov uv inayuystv , si r) noXtg
nQOoyooQoirj fiaotXst. y.ai nQog
insi&sro ts 6 fiuotXsvg uvtixu
P. 545 KoaXrjv iX&oov invrd-uvsTO nQog Bsqqoiuv nifi-5
, si (SovXoito
nsiv "slQfinsvov. rov $s axiv&Sftivov, „i@ovX6fir)v" sins „yQU-

cpsiv xai uvTog uvTOtg xai nuQaivslv sig Tt)v noXtv diyso&ut.
ivvooov ds , oia dQuosiuv (Dsoaiot tov nQsafisvovzu uusxtovo-

TSg, nQog Tt)v intysiQrjoiv ufifiXvvso&at, dsdotxoog fir) xui uX-
1(0 Tto xuxuov bftoioov uiTiog xuTuaif, avvsfiovXsvi ts ftdX-io
lov yQacpstv aihog vneQ uvtov '
ufia d~s xai 'AQftnivu) int-
TQinstv BsQQOiaiTUtg Tt).g nQog dXXrjXovg uvtcov ovv&r)xug
xui Tovg OQxovg cpavsQOvg notsiv , xui oog slrj xui ooi nQog
t)dovr)v to nQooywQslv uvzovg uvxoi, 6 ds tu fihv yQUftftuTU
iniTQsnsv uvzov vnuyoQSvovTU yQaipsofrut , oi uv doxfj uvtioi5
'
B avfirpsQSiv. Aoftnsvov ds ixiXsvsv vnsQ {iuotXioog Bsqqoico-
xaig StaXiyso&at xai (pavsQov uvTotg notstv, oog ovSsv qyotTO
dtucpiQStv uvtu) ts nQoayooQstv xai ffaotXst. ovtoo ftsv ovv
'
rj inivotu uvTOtg sig riXog rjxst. ' AQftnsvog os sig Bsqqoiuv
iX&oov, tu ts KquXtj youfifiaTU naosiysro dvuytvoooxsod-uiio
en' ixxXrjoiag xui rd (iaaiXicog TOtg iniTrjdsiotg xovipu dtsdi-
Sov. BsQQOtooTut, ds xui nQOTSQOv fisv tu fiuotXioog fiQrjfti-
voi 01 ts uQtoTOt ofioioog xui 6 drjftog rjouv, xui tots d's v-
7. avtols om. P. 10. rwv P.
rhoeotas agat. Hoc namque et imperatori fore utilissimum , et con-

gressum hunc sibi pcriculum nullum creaturum , si urbs ei se ad-
iunxerit. Amplcctens consilium imperator statim acl Cralem adit, num
Arbenum Bcrrhocam mittere velit, percunctatur. Quo aicnte, volc-
bam et ipse ad eos scribere, inquit cosque orare nti me in , ,
nrbem admitterent. Sed mecum repetens, quo pacto lcgatmn meuin

Pheraei ante tiactaverint, quem contrucidariint , coepto destiti ti-
muique, ne alium in simile malum coniiccrem. Hortabatur itaqqq
Cralem ut ipse potius pro se scriberet, et nihilo niinus Arbeno
,
mandaret, ut is amborum inter se foedera sancita palam iiidicai-ct:

et ipsi etiani voluptati futurum , si ad Cantacuzenum se aggrega-
rint. Crales eo dictante quas sibi conimodas duceret , exaravi
,
litteras permisit, Arbenoque praccepit pro impcratorc apud Ber- ,
rhoeotas dissereret illosque doceret, Cralein arbitrari, nihil intcr-

esse ad ipsum
, an ad illum se conferrent.
, Sic illis coinmcntum
ex animi sententia processit. Arbenus Bcrrhoeam ingressus Cralis ,
litteras in conventu recitaudas exhibet: et alias imperatoris occulte

per eius fautorcs spargit. Bcrrhocotac et antea ab imperatorc 111 i-
nime alieni , optimates aequc ac vulgus, ct tunc a Tribaliis pressi
(crebro enim continenterque eos incursabant ct agium populatioui-
no TOv TgiftaXcov noXi/iov nieô/ievoi ,
(noV.ug yag avTotg AC. i343
v.ai avveyelg inoiovvTO Tug icpoSovg , y.ui xaxcog inoiovv Ttjv
ycogav Xrjiô/ievOL,) xai avvogcovTsg rjSr/ , cog iv ygoi xivSv-G
rov y.a&soruoL SovXsvsiv TgiflaXotg avayxaô/isvot, uXXcog ze
5y.ai vno tcov dgioTCOv ivayo/tsvoi, (nXr)v yug oXiycov t« ftuoi-
Xicog ijouv nuvxsg figrj/tivoi ,) ixprjyiauvTO ttjv (luoiXicog
xd&o Sov ' avTixa ts TjQOvvto ngiafistg, iy. /isv tcov dgi-
*
gtcov jLaTgunrjgrjv , tov Srj/tov Se AXXrjXoviuv , ix tcov xa-
TSiXsy/iivcov Se tw xXr)gta Trjg ixxXrjoiug 2vgov covo/tua/te-
lovov y xui sns/mov ngbg fiuatXiu, TuyiOTU Sso/tsvot ijxsiv ngog
avvovg. ol ngiofistg Se insi rjxov , Tr\v ts dgyaiuv ecvotuv
xrjg noXecog eSrjXovv pluotXet xui cug, tov noXi/iov tovSs tov
c
avyysvtxov Pco/tuiotg xsxtvrj/iivov, /tSTicogoi uvToi r)oav xuiTijv
avTOv iniSrjuiuv rjyov Sl evyrjg xui ngod-v/tOL rjauv avTco
i5ngooviusLV eavTOvg xai tov noXs/tov avyxaTsgyuêod-ui. insi^t
Se ix ngoSoaiug tcov avvovrcov avufiuirj nsgi uvtov t« Sva-
yegrj xai sX&ot vnsgogiog ngog TgifiuXovg, /taXioTU /isv ple-
fjovXijo&uL evfrvg i'E,ugyrjg eig Tr]v noXiv ngoaxuXsta&at • V. 438

SeSoixoTug Sh /ir) Siu Tuma /tetôvcov uvzto av/tcpogcov al'-
0.0TIOL xutuotcool , tou KguXrj Sid cp&ovov xui to Xuftstv

avzov rrjv noXiv imftovXevaavTog , Ttjg ntigug dnoayi-
a&uL aygt vvv. xaigov Se rjxovrog vvvi y.ai KguXrj /tr) So~
xovvTog Svaysguivstv , rjxetv xai avrovg avv rjSovfj noXXf t
y.ai
ngo&v/tia nugaXrjxpo/tivovg. avvsfiovXsvov ts /tr) /tsXXstv ,
25/trjSs vnsgTidso&UL tw xuigov ,

/tr) tl av/t(iuv stsqov Xv/tr)-?. 5^6
vtjtul Trj ngdêi. plaaiXevg /dv ow ttj rf noXsL noXXug «-
bus infestum
reddebant) et intelligentes praeterea , feiki! propiu*
cssc ,
quam
ut Triballorum iugum, qnamvis nolcntes, perferant ad :
bacc ab optimatibus impulsi (praeter paucos siquidem omues impe-

ratori adhaerebant) ei reditum decernunt illicoque legatos de : ,
primoribus quidem Asteroperem, de plebe AHeiuiam , dc ordine

clericorum Syrum deligunt, ac per eos rogant uti ad se apprope- ,
ret. Legati antiquam civitatis in illum benevolentiam exponunt,

et eam inter hacc arma civilia animi pcpendisse eiusquc adventum
exoptasse, cui se dederc et ad bellum adiumento cssc percupie-
rint. Quoniam autem suorum proditione in haec infortunia inci-
disset et exul ad Triballos abiisset, cogitasse statim a principio ad
urbem suam illum accersere: sed tiraore ne ob id in calamitatem ,
miserabiliorem devolveretur, Crale propter invidiam et occupatam

civitatem insidias ei instructuro, hactenus quievisse. Nunc quia
occasio veiierit et Crales id approbare viileatur, venire ipsos ut ,
eum multo cum gindio laetitiaque accipiant. Proinde raovcat ab sd

moras , neve in aliud tempus dilleiat, ne quis casus rcm totam dis-
Cantacuzcuus II. S$
354 CANTACUZENI
A.C. lifi/toXoyet Trjg evvoidg yuQtrag y.al Totg ngia(isai Tijg eig uv-
zov onovSrjg • KquXvj 6h unrjyyeXXev, oaa o\ ix BeQQoiag tiqs-
aftetg Suv/iuaag 6h ixstvog , oti /xr) tovg nsgi /j«-
elnotsv.
aiXecog Xoyovg, cog xui al Xotnui tcov noXecov , dnayoQevotev,
l
inixQtve xai avTog elg neoag ayeofrui t6 eoyov. EXivrj 6e5
jj tovtov yu/ieTr) xai noXXijv siorlys tijv onov6i)v xai nuQj)-
vei (SuaiXet , /xi) dXXd ndvra 6svtsqu
t6v xuiqov nQO'iso&ui,
fjyrjou/xsvov , /tovov iysadui tov IisQQOiav vnonotstadut. d-
vayxaiav /xev yuQ xui xr)v eig /li6v/x6Teiyov indvodov etvui .
ovy fjTTOV 6h XvonsXijastv xui to Bsqqoiuv xuTuayslv noX-\o ,
B Xu 6vvu/xivrjv nQog tov noXs/tov ovvaQuo&ai. ovvs(jovXevi

te /xfj t?)v nuQuoxsvaC,o/tivTjv avTio eneo&ai nsQt/tivsiv otqu-
tiuv , dXlu VsQ/tuvovg naQaXuftovTU, ooovg KgdXrjg ts na-
QsêTai xai avTr), dei ngog tftg OTQaTeiag nuQSOxsvuoiiivovg
dvrag 6td to /iio&oq?OQstv , u/xu Toig oixeioig onevdstv ini\5
BiQQOiuv. xuv /xhv diywvTai , coonSQ inuyyiXXoiTUi, si diono
xai Ttjg OTQUTiug ixeivrjg nQog enixot)Qi'uv, vaTeQov i)'$siv na-
Quoxsvuo&stouv. si 6h /xsTufiuXovTsg unoni/inoisv , dvuoTQi-
vjuvtu yQtjodut, tt\ gtqutiu fj6rj nuQsaxsvua/tivrj xui dno-
nstQuv nQog tijv inuvodov. toiuvtu /thv fj KquXij vneti&tTOio
Cyu/ieri) tm [luotXet, xui uvti) Te nuQsiyeTO Tovg idiovg /u-
o&oqpoQovg Auxivovg xai tov avdga enet&e.
vrj. BaatXsvg dh KquX-tj ts noXXug Trjg cpiXiug yuQtTug
21 . t£ aclcl. M.
turbet atque evertat. Imperalor civitati tle hac erga se voluntate,

et separatira legatis <le ipsorura erga se studio honorifice grali.is
agit , Cralique suramam legationis renuntiat: qui admiratus , non
etiara Berrhoeam ut reliquas urbes vcrba dc imporatore fieri ve-
, ,
tuisse ipse quoque rem ad exitum deduccndam iudicavit.

, Hclena
vero coniux mire soilicita, imperatorem admonerc ne opportuni- ,
tati deesset sed omnibus postpositis Bcrrhoeam sui iuris faccrc

, ,
solum contenderet. Diclymotichum redire, esse id quidcm nccessa-

rium verumtamcn Berrhoeam
; quae multum bello conductura sit,
,
obtinere, haud minus profuturum: suadebatque_, nc exercitum ad se-

Suendum se comparantcm exspectaret, sed assumptis Gcrmanis quot ,
rales et ipsa darent, semper ad expeditioncm paratis (quod meritorii

essent) una cum propriis Bcrrhoeam festinaret. Et si quidcm proniis-
sfcs stantes eum acceperint et reliqui exercitus ope indiguerit, postea
iam instructum paratumque venturnm esse. Sin immutati eum rcie-
cerint, revcrsum paratis tum copiis uti et cum eis reditum pericli-
tari posse. Haec imperatorem Cralis uxor admonebat, ipsaquc mcrce-
narios suos Latinos suppeditabat ct virum idcm ut faceret, permovebat.
58. Imperator, Crali de amicitia eiusque couiugi tum clc illa, -
tum tie -sollicitudine erga se gratiis ample actis, cura mcrccnariis et
ofioXoyrjoag xai yafisrfi xai rrjg cpiXiag ctfia xai rrjg negi A.C. 1343
uvtov onovdrjg , Tovg fttoSocpogovg eycov ufta jotg ovvovoi
l
Pcoftuioig , r)xev eig rr)v Beggoiuv xui ede$avTO ngo&vftcogD
clvQiâvxeq rctg nvXug, nugeiyovTO re euvTOvg ngog xdg orga-

^reiuq vno cpiXoTiftiug ngod-vftoruTOvg xui ycogig uvaXcoftdrcov.
avTixu de 2eg(iid re ngooeycogovv exovri negi tu itefrogia
QeTTuX/ug xeiftevrj noXtg, xui TLXuTUftcov, hega nugadûXuooia,
xai cpgovgiu ovx oXiyu, xo fiev Tlhgu ngoouyogevoftevov e-
regov de ^cooxog xui ^TitgidoXa Tgirov. puoiXeirg de cog iv
lofigayet ex tcov ngoo&eftevcov noXecov OTgurtuv Ovx dXtyriv
*
ovvuyuycov , fteruneftûftevog de xcti tov clvexjjiov ' AyyeXov
TcocivvrjVj xr]v QeTTuXtx>)v 1'nnov ctyovTu, eneoTguTevoe Geo-
ouXovixri xui eoTguTOnedevoev ev TuXvxtT) eX&cov, ov noXi) p 5i~
uncoirev xqg noXecog. rjXmiê yug uvTto xovg eniTrjoetcog eyov- V. A3o
\OTug xuTungu'£eod-ai Tr]v eig QeooaXovixijv eioodov tjouv yug
avitjj dietXeyftevoi. negi tovtov. to de ovx dnrjvTa, cooneg
tjXjiiL.ev. ydg xai 6 drjftog vnonrevouvTeg , ftr)
01 ZrjXcoTui
avev tcov eni nagaSooei diuXeyofievcov utpixeo&ui noXXrv ,
enoiovvTO onovSr)v negi Trjg noXecog Tr)v cpvXuxrjv dY u ovx •
loeiyov ol rd fiuoiXecog figrjuevoi tcov Soxovvtcov nguTTeiv tl.
fj fiev ovv QeoouXovixrjg uXcootg ovTcog excoXvexo' fiaoiXevg

cie nageftevev eTi ev oTguronedtp, ngog Tr)v ngu§iv ov nuv-
Tto
tdnuoiv dneigrjxcog. KgdXrjg de enei Beggotd Te xui ul uX-

Xai noXeig ngooeycogrjoav fiuocXel xui rjdrj eavrio dfivveiv e-B
i5. xctTCtnQciâo&ctiM.
Ronianis suis Berrhoeam veniens , portis apertis hilariter exceptus

cst obtuleruntque se cives acl militandum suis stipendiis desiderio
:
quodam laudis et gloriae promptissime. Mox item Servia ultro se

dedidit, urbs ad confinia Thessaliae posita, et Platamon, urbs ma-
ritima, oppidula practcrca non pauca , ut Pctra, Soscus Staridola. ,
lmperator, ex deditis urbibus pro temporis brevitate collcctis copiis

non mediocribus , advocatoque nihilo minus consobrino loanne An-
gelo cum equitatu Thessalico, Thessalonicam se convertit castraque
ad Galycum flumen non procul ab urbe Iocavit quod spcraiet, sui :
studiosos introitum sibi , dc quo iam secum per internuntios ege-

rant, confecturos id quod aliter evenit.
: Zclotae nanique ct populus
suspicati non illum absque colloquio cum quibusdam super urbe
,
tradenda habito adventare, diligentissime eam custodiebant , ut

amici impcratoris eorum, quae volebant, agere nihil possent. Ergo
rcceptio Thcssalonicae ad hunc modum impediebatnr. Ailiilu seciuS
imperator , spe non prorsus abiecta , in stativis manebat. Crales
postquam Berrhoca aliisque oppidis receptis
, ipsnm iam sibimet ,
opem ferre posse animadvertit , causa nulla intcrcedente, fldem

356 CANTACUZENI
A.C. i343 wqu Svvaxbv , e'$ ovSspudg /usraftaXcov uhiug, trjv nQOTeoav rpi-
Xiav eig ntxQtuv ftezafieiipag, eavTtp ts iftiftrpsTO tov ftr) (juoiXia

naQuxaTiyeiv xal ndvzu zqouov t/)v Svvupuv inetQUTO xuzu-
"kveiv.xai niftxpug dvexuXeizo zovg idiovg pttodocpoQOvg , ot;
zrjv uniyd-etuv ixcpaivcov , dXX' IziQug zivug nQOrpuotôptevogH
ahiag' MiyarjX ts Movoftdyro fteydXro xovoozuvXro zr)v d-
'giuv ovtl , ©eoouXovixrjg zoze uQyovri , ovvefiovkeve niptxpug
v.utu fiuoiXicog ycoQeiv xui ptr) ocpoSQa SeStivai, uXXcog ts
€ti oXiyrjv xexzrjftivov Svvufttv xui zo xqutiotov rrjg nuQOv-
Corjg vcpuiQoi\uevov vn' uvtov vvvi , (rovg yuQ xuTurpQuxzovgiQ
!
uiuTtvovg, oi»g uyei, uvaxexXrjo&ai vn uvtov , idiovg ovrug ,)
xui pir) dXXa nQoeniyeiQeiv ecog sotiv uSv-
av'S,dveo&at, iuv,
vuTog. ei yuQ ftrj xcoXvotzo vn' uvtcov, uXXu oroôptsvoi fio-
vov uyunroev , TayioTa ind'£,eo&ai uvtov , pteydXrjv neQtfle-
(SXrjptivov Svvupuv. Movoptdyog Ss xui ol iv ©eoouXovixtjiS
rotuvTu nenvoptivoi xui oioptevoi , fiuoiXet ovvent&rjoeod-ui,
avTOtg xui KquXtjv r ioxinTOVTO si yQij ini ftdyrjv i%tsvui.
TsQptavoi Ss insi tu nuQU KquXtj uxovoetuv nQooTeTuy/tivu,
noXXtjv ptsv ixsivov xuxorj&etuv xuTeyivraoxov xui TQOnrav ev-
xoXiuv , fiaotXei Ss nQOoeX&ovTeg , dnrjyyeXXov Te oou nQOo-%0
c
TiTuy&eiev, xui iSiovTO pir) &OQvfieTodui , uXXu &UQQ eiv , tog
y.ui avzro KquXtj, uv initj ,
ptuyeooptivovg ins-Q uvzov' ov-
tco yuQ eivui vofiipiov avzoig xai si nQuzzotev , ov xaxrog
dxovoeiv nuQU zoig oixsiotg. ei yuQ vno tov tov (uo&ov na-
4- dvaxaXetzo P.
mul.it, praeteritaque necessitudine in amaritudinem conversa, scmet

incusat , quoct eum non retinuerit conaturque inodis omnibus eius ,
potentiam evertere. Mercenarios etiam , celato odio ct aliis qui-

busdam praetextis rationibus , revocat, et Michaelem Monomachum
contostaulum Thessalonicae tum praefectum incitat , uti cum inva-
dat , neu pertimescat cum praesertim adhuc invalidus sit , et ipse
,
illi robur ac nervum sustulerit, (Latinos cnim cataphractos a se ut

suos revocatos,) neu opes illius crescere sinat, sed adhuc infirmum
aggrediatur. Nisi enim eum praetruucaverint quodammodo sed ,
se salvos esse contenti fuerint, brevissimo intervallo magnis auctum

viribus eos oppressurum. Monomachns et Thcssalonicenses haec
audientes opinantesque, Cralcm una imperatorem invasurum, num
ad proeliura exeundum esset, consultationi permittunt. Germani
mandata Cralis accipientes, insignis illum nialevolentiae levitatisque
condemnant, atque ad imperatorem accedentes, quid ipsis impera-
tum sit, narrant rogant ne angatur sed advcrsus ipsuin Cralem
; , ,
etiam , si adoriatur, pro ipso dimicaturos confidat. Hoc enim sibi '
patrium esse, imperatores defendcre, et si fcccrjnt, non malc apud

Qsyovrog , erpaoav, erioio rw ngooTuy&eirj/tev intxovgetv , 01-A..C. 1343
xot uev xai iv dorpuXeia xu&eoTroTt, gaSirog dnooTuir/uev uv,
*
xov tov /xto&ov nugeyovrog xeXevovrog* OTguTevouivro Ss
xui ngog uuyr/v nuguTeTuy/tivro, ovy r)/trov etvut dnoXetnttv.
5ngoSooiuv yug dvTtxgvg to nguy/ta etvuf ov Ttov nuvTrav
ovShv uToX/xrjTOTegov r)/ttv, ovSe ptsi^ro tpiget Trjv aloyvvr/v.
61-' u ovSe oe xuTuXa'xpo/tev iv&uSe, rooneg ixiXevoev ixetvog,P.5/fi
aXX' iv dorpuXeia 01x01 xuTUOTrjouvTeg dvaytogrôouev. ovve-
plovXevov Te /xr) uiXXeiv , dXX' elg Biggotuv tu/lotu enuvrj-
loxeiv Kgu/.rjv yug SrjXov r)Srj elvui ygrjuivov noXe/xetv. fia-
otXevg Se avTOtg T/jg eig uvtov evvoiug xui Ttov Tgontov Ttjg
evyeveiug enatveoag , ineifreTO ts xai uvioTgetpev , exetvot
f/
ovveôvXevov , /xrjSev Ttov ueXeTto/tivtov ngu'S,at Svvrfteig Stti
Trjv KgdXrj uuXioiu /teruôXrjv. r) Se ev Qeooulovixr/ OTgu-
l5™«, rog env&ovTO (juotXiu uvuoTgerpovTu, Ttjg noXerog i^sX-
&oneg, etnovTO /xev xai nugetyov SoxqGiv, tog ngoofiuXovvTeg ,
ovx hoX/xrov Se ov/i/uyvvo&ut. Trjg uvTtjg Se r)/tigug xui ix
Ttov iv QsoauXovixrj rpiXrov ygu/t/tuTU ngog fiuotXeu rt xe ,B
urjWOPTU rog Tr)g uvTrjg r)uigug \4noxuvxog 6 /xiyug Sov"£
c
-xovuvoiv eftSo/trjxovTU Ptouat'tov QeooaXovixrj ngoayoir/ xui\. 44°
ov/iuuytSag uyrov TLegotxug Svo xui TgtuxovTu , xui Tovg hx
BvZ,uvti'ovxui Qgaxrjg xui MuxeSoviug tnneug ov noXXio
voTegov ngooSoxi/xovg eivut rêtv. Toiig /tev ovv tpiXovg jrjg
gentem suam audituros. Si enim ab eo , qui stipendia numerat,

inquiebant, altcrum quempiam domi secure sedentem adiuvare ac
defendere iussi essemus , facile ad eius imperiuin desisteremus : ab
eo autem, qui exercitum ducat et ad pugnam acies disposuerit,
deficere a nostris moribus abhorret, cum sit manifesta proditio
,
ut proinde nihil ex omnibus minus coinmissuri simus , quandoqui-

dem non aliud uobis foediorcm dedecoris notam iuusserit. Quod cum
ita sit, nec te hic deseremus, ut ille iussit sed cum te donii in tuto:
constituerimus, recedemus. Addebant, ne procrastinaret, sed Berrhoe-

am primo quoque tempore rcdiret iam cnim satis liquepe, Cralem ar-
:
ma cogitare. Imperator eos de egregia in se humauitate morumque

iugenuitate collaudans, quo suadebant redit, propter Cralis mobilitatem
nihil eorum exsecutus, quae statuerat. Qui erant Thessalonicae
milites ,ut impcratorem rccessisse acceperunt, foras se educeutes,
recedentem insecuti sunt, impressioncm , ut apparebat, facturi.
Ceterum ciere pugnam non audcbant. Eodem die ab amicis Thes-
salonica scriptum est, eadem luce Apocauchum septuaginta Koma-
noruin et Persicis subsidiariis duabus et triginta navibus Thessalo-
nicam appulisse Byzantios item , Thracas et Macedonas equites
:
non multo post venturos cxspectari. Imperator ainicos de nuntio

laudavit et ad Axium fluraen appropinqnana , quod ex largisshni*
358 CANTACUZENI
A.G. ttfi uyyeXiag tivexa enfjveoev 6 fluotXevg* avTog Se nagu tov
'Aêtov iX&cov xai netgcofievog Stuâivetv , ov ovveycogetTO
nXrjftftvgovvrog tov nOTUfiov i'§ oftfigcov guySuicov d&goov
xuTeveyd-ivrcov. iSoxei Se Setvov rw âotXet xai noXXijg u%tov
C qjgovridog. to',t£ yug nugtevui rov nozufiov Stu Ttjg KgdXrj vnrj-5
xdov gioviu, ov fttxguv nagetyev vnoipiuv, ixeivov SoxovvTog
ixnenoXeftooo&ut , uXXcog Te xai ov fiuxguv , uXX iyyvg nov
fxeiu orguTiug ioiguToneScvftivov * xui to fiivetv ioiguione-
Szvftevovg, rcov vSutcov negtfiivoviug ufi[3XvvfrfjvuL Tr)v ogfxrjv,
ov ngog uvtcov eaea&ut vncomevev. iSeSiet yug, /xrj, coonegio
rjv eixog, tcov re ix Ggdxrjg xui MuxeSoviug Innicov, noXXu-
nXuotovcov ovtcov rj cov ijyev aviog, xai tcov ix rcov rgtTjgicov
onXiroov xai xptXcov xai TLegocov tcov avfifidycov ineX&ovrcov,
ovy oiooTe r\ dftvveaSui ix naguTu'S,ecog , noXXw tw ftiigto
xaxaSeeorigovg uycov. avftfiuv Si n xui eregov ftuXXov id-o-i5

gvftei. ngdg yug irjv 'sf£,eiov negaiav oTguTtu iXdvvoar
D TgtftuXcov , niftnovTeg ngog fiuotXiu, xutu ovftftuyiuv ftev
iopuoxov rjxetv ttjv uvtov, ei SiotTO uvtcov r/jg ix OeoouXo-
vixrjg OTguTtug int&eftivrjg. rjauv Se ovSev ivvoovvTeg Sixutov,
uXX' eid-' vno KgdXrj Xd&gu ngooneficpd-ivTeg , eire xui nug'io
eavTcov uvroi irjg rov Seonoiov yvcoftrjg oToyuodfxevot, oog
noXeftetv hyvco puotXet , yvcoftrjv rjxov eyovieg, cog ei ftd-

yrj ovvuqp&eirj , ngoo&rjoofxevot rotg eyovoi xo nXeov xui
Tovg vevtxrjfievovg Stugndaovreg, bneg xui ftuXXov iSoxet roov
c
SeivoTurcov fiaotlêt , ei nag' avirjv Tr)v ovfxftoXrjv PcoftuiotgiS
imbribus restagnaret, transitura frustra tentavit. Quod illi grave

ac molestum accidit. Nam praeterire fluvium per provinciara Cralis
labentein, non modicam suspicionem dabat, quasi hostiles cum eo
iniraicitias gereret: praesertim cum etiam prope alicubi castra ha-
beret et delitere in tentoriis, usque dum aquae subsedissent, id
:
vero ne ipsis obesset , verebatur. Timebat enim , ne , quod erat

probabile , cum cx Thracia et Macedonia equitatus longe maior
suo et ex trircmibus gravis ac levis armaturae.et socii Persae su-
pervenissent, ipse tantam paucitatem adversa acie illis opponere
non posset. Sed casus quidam alius pcrturbationem graviorera
attulit. Nam versus ulteriorem ripam Triballorum globus se ferens,
ad imperatorem mittit : socia arraa spondet , si contra Thessaloni-
censes imminentes eorum auxilio indigeat. Atqui nihil aequum
cudebant ; sed sive a Crale clam submissi, sive pcr se despotae
•ui racntem coniectantes (bellum scilicet imperatori cogitare) eo
anirao veniebant, tit, conscrta iam pugna, victrici parti se adiunge-
rent victamque diriperent quod imperatori peraccrbura vidcbatur,
:
si in ipso certamine ad Romanos simui et Triballos utrimque cou-

HISTORIARUM III. 58. 35g
if Sttov xai TgtfiuXotg ngoai/etv uvuyxdôtTO exaTeQcofrevk.C i3/i3
nugaTeTuyftevoig. Oftcog ovTCog e/ovrt dvoxoXtug xai cpgovTtdog

negi twv nguxTecov, edoxet detv uvtov uvX/ouo&ut Ttjv vvxtu. p. 5<q
rovg ev TeXei ds ftdXtOTU xai AyysXov tov uvsxptov, nnooeTi
5dfi xui Tovg vlovg JYLuT&utov xai BluvovrjX ovvuyuyoov • (ijoav
ydg ovSevog Xetnoftevot ngog ovveotv xui evfiovXiuv , xuhoi
ft/jnoo Tt]V ftetguxtxrjv vnegfidvTeg rjXtxiuv , did qyvoecog fieye-
&og xui evqjviuv rrjv ngog xu xuXd , uXXcog &' oti xui
fiaotXet TW nuTgi noXvv rjSrj ovoTguTevoftevot /govov , ov
lonegi t« noXefttu ftovov uyu&oi xui evxpv/tag xui loXftrjg xui
xuQTSgtug Trfi ngog t« detvu ovdev eXXetnovreg , uXXd xui
vorjaut r« deovTu xui xuTungdâodût ev xutgto xtvdvvcov o£etg
xui fiovXevouo&ut eTegotg rjouv txavot' 6V u xui o nuTrjg
avTOtg ngog rcov fiovXevftuicov t« /liuXiotu onovdijg deoftevu B
\5e/grJTO xai enet'&eTO ovx dXtydxtg , ov /ugtL,6ftevog '
ov ydg
elu tcov nguyftuTcov rj uvdyxrj * uXXd vofitQcov ftuXtOTU Xv-
otTeXetv) /.teT' exetvcov d' ovv xui tcov entXotncov u/gt nog-
gco fiovXevoftevot vvxtcov , edoxet puoiXet ts ngcoTOv, enetTU
xui TOtg uXXotg unuat ftrj ftevetv, clXXd tov xovtpOTegov tcov
3
zoxivJvvojv ngoTtftav xui nugtovTug tov *A'§etov a/gtg uv n
e'S,r
nogov LrjTilv tj dtufiuTog eoTut, $sXtiov Xoytouftevovg uv&tg

TgtpuXotg negtTV/etv , ovg lacog uv xai dvvutVTO Tgonto drj
c
Ttvt dnoaxevdueadut , tj Pcoftui'oig xui ûg^dgotg Totg avf.if.tu-
/otg. TOtg ftev ovv ededoxTO toiuvtu. C
stitutos attendere cogeretur. Verumtamen difficultate ista et anxia

cura quid agcrct distracto, visum ibi noctem agere. Proceres antera
et Angelum consobriuum , praeterca Matthaeum et Manuelcm filios
cogeus, (qui, quamquam iuvenilibus anuis noudum cxactis, iutolli-
geutia et cousilio propter ingenii magnitudinem virtutisque indolcm
cedebaut nemini. Praeterea quod cum patre diu iam militaveraut,
non solum eraut bello cgrcgii, nihilque magnanimitatis, foriitudiuis
et in rebus anluis tolerantiae a se desiderari paticbautur secl etiaui :
ad recta perspicieuda eademque pcriculosis tem|>oribus perlirienda

expediti ct ad alios consilio iuvaudos eraut idonei. Hinc et pater
in deliberationibus gravioribus maximeque scriis eorum senteutias
audiebat easque saepeuumero sequebatur non quod iis : gratificare-
tur; neque cnim id rcrum necessitas sinebat sed quod ; ita in pri-
mis conducere existimaret ;) cu/n his itaque et reliquis deliberatione
in multam noctem producta visum primum imperatori
, deiude ,
aliis omnibus, nou illic mancndum et periculum minus maiori ante-

fereudum, aditoque Axio flumine transitum exploraudum reputan- :
do^ praestare utique rursum iu Triballos, (quos forsitan modo aliquo

projmlsare potcrunt, ) quam in Romauos et socios coruni barbaros
incidere. Haec igitur iili 3entiebaut.
3G0 CANTACUZENI
3/3 v&* Ê^ 03 8* x ?iS oxrjvfjg nQoasX&oov xtg ix xutu tt)v rrjg
A C
y u x
neQuiuv "A^siov xooftrjg xutuvtlxqv ov sv&a xui
r\vXCC,ovTO ,
D r) ToifiaXdov Sisvvxtsqsvs OTQaria, TavQOôv nQoaayooevo-

fiivrjg , iSstio fluoiXet ovvivyetv , oog tisql tivoov uvuyxaicov
SiaXe^bfievog. inei Ss nQog fiaoiXia , nQooia fisvS
eiorjyeio
aoyuiug xivbg svsQysoiug yuQiTug oipeiXeiv obfioXbyei fiaoiXet,
snena ifir)vvev , cbg r\ otqutiu TQifiaXoov, r)g ijystiai Mnofy'-.
xrjg rig nQOoayoQSvbfisvog xai 2ii<pavog SsvisQog , ix nst^cov
xai tnnioov rjd-QOiafiivrj , nsficp&sirj fisv nuQU KquXtj ini t(o
fiXumsiv fiuaiXsu , baa Svvuno. avioi Sb ovicog sivui nu- 10

Qsoxevaofiivot , o5g, si dxaiiotg XQ(oio r) flaotXsoog otqutiu
P 55o n Q°G T h v oiuûoiVj jotg nQooTcog Stuftaotv iniii&so&ai. xui

diucp&siQSiv enetia uveiQyovTug rovg uXXovg nobg roy 710-
qov , adiovg fisv Stafiivstv una&stg xaxcov •

fiuotXsu Ss fisid
toov ovvbvioov vnb ir)g ix QsaouXovixrjg oiQUiiug SiarpSsi- 15
Qsofrui QuSioog eveniyeiQrjiov yevbfievov. Tr)v /nsv ovv im-
povXr)v ovToog sqjuoxev slvai ovveoxevaafiivrjv nuQu TQtfia-
lcov, uvibv Ss eiSivuv noQOv dyvoov/isvov iotg noXXotg , r\
diafSaTOg 6 nOTtt/ibg QuSioog sotuv ov etpaoxsv vnoSei"E,eiv
yuotv (iuotXet xttTttiL$ifisvog. inaiviaug Ss 6 fiaotXevg Toâo

uv&Qoonov xai inuyyeiXufievog sv notr)oetv, inei xui r) rjfiiQu
TjSrj dierpttiveio, uQavieg sx tov oiQUioniSov , Strjeoav tov
Jinoiafiov Tr)v oy&rjv , ol 6 av&QOonog r\ystio. bfioioog Ss xai
01 TQifiaXoi ix irjg nsQuiug uvTinaQrjQyovio xai uvtoi tov
5g. Acl tabernaculum autem accedens quidam natus in vico

Gaurobo trans Axium e regione loci ubi pernoctabant, ad quem
, ,
vicum etiam Triballi manebant rogabat, ut sibi imperatoris con-

,
veniendi copia ficet , de re necessaria cum eo collocuturo. Ad

qucm introcluctus , primum quidem antiqui cuiusdam beneGcii gra-
tiara se illi debere confitetur. Post indicat, Triballorum manum
Bozice et Stephano ducibus, ex peditibus et equitibus coustantem,
missam a Crale , 11 1 imperatori nocerent, quantum possent. Ipsos
autem sic esse paratos, ut, si imperatoris cohortes actuariis miuutis
ad traiiciendum uterentur, qui primi trausierint , eos aclorti interfi-
ciant : deinde alios transitu arcentes nulio praeterea maio alliciant:
imperatorem cum reliquis superatu iam facilera , levi opera ab
exercitu Thessalonica aliYituro concisum iri. Triballos itaque isto
modo insidias instituisse aicbat ; se vero scire, quod multi nesciant,
qua fluvius vado transiri commode queat. Id vadnm se gratiae
referendae demonstraturum. Laudat hominem imperator et merito
responsurum promittit. Ubi diluxit, castris egressi, iuxta fluminis
ripam, qua vir ille ducebat, incedunt. Pariter Triballi e regione
vicissim *d flumen gradiuntur, Ubi ad transitum est perYCutum,
noxuuov. snsi Ss sig xbv nOQOv jjX&ov , TQiftuXoi fihv ixA.C. i343
xfjg nsQuiug nuQexuaoovxo cbg xcoXvoovxeg xui fieXsoiv iyQcovxo
nOQQcofrsv. {iuoiXsvg Sh ftsxu xcbv uqigxcov OQftrj yQijodftevoi
nuQufioho xui ocoftuxcov uqjstSijouvxsg , SiijSutvov (iaXXoftsvoi.
5xui xcoXvoftsvoi , cog ivrjv , vnb xcov TqoSuXcov. Stufiuvxug

Sh vns/tsivuv ovS' ini ftr/.QOV , uXX' sqsvyov XQunbftevoi
y.uxu y.Quxog. fluoiXsvg Sh ovx' intStcbxsiv sia , ovxs unoxxsi-
vew , uyvoiuv xrjg inifiovXrjg vnoxQivcifisvog. ifiovXsxo yuQ ftrj-
Se/uuv KquXtj nobg xbv noXe/iov nQOquotv nuQsyeiv. rj Sh uXXrj G

loaxQuxiu Suftuivs xuxu oyoXrjv ftrjShv t,rjftico&sloa. fiuotXevg Sh
qiXoxi/tcog u/taxfju/tevog xbv rjyrjau/isvov nQog xbv noQOV ,
nobg Bsqqoiuv inuvrjei, noXXug uvxov xs r.ui xrjg axQuxtug

rrjg acoxrjoiag dsw yuQixug b/ioXoycov ' iv yQ(p yctQ slnsQ noxs
y.axsoxrjoav xtvSvvov. xrjg uvxrjg Sh r)/tsQug xui rj ix &Qct-
1 5xrjg xui MuxeSoviug oxquxiu u/tu xolg ix xcbv xQtrjQscov o-

nXixuig xui iptXotg xui IlsQOuig xotg ov/t/iuyotg nQog 'A£,si-
bv rjxov sni (iuaiXsu. nvd-6/tsvot Sh , cog Stufiug nQog Bsq-
qoiuv snuvsXfrot) vneoxQecpov sig QsoouXovixrjv uvico/tsvoi ,
oxt voxsQijaetuv. (JuoiXevg xs xbxs /tuXXov uxqi(3soxsqov V. 44*

loovvtcoQU xrjv nsî uvxbv nQOvotuv xov &eov. inei Sh iysvsxo D
iv B(QQoiu t TsQ/tavovg xfjg sig uvxbv svvoiug u/tsixpu/isvog
svsoysoiuig , unsns/tnsv sig KquXtjv xui xovg nsî xfjv Stu-
fiuaiv *A'$stov xcoXvovxug nQOorjyysXXsv cbg uStxrjouvxug xui
tiuqu xug anovSug xui xovg oQxovg uvxcbv xovg sig dXXrjXovg
Triballi tran» fluviura ad prohibendum se instruebant et tela procul

spargebant. At iuiperator cum fortissimis audaci impetu contem-
ptisque corporibus , Triballis iaculantibus , quantumque poterant
prohibentibus, transiit: quos hostes nec ad punctum temporis susti-
nentcs , in fugam se omnibus nervis tradiderunt. Imperator insi-
diarum ignoratione simulata , nec insequi suos , nec occidere fugi-
entes sinebat, quod nullam Crali arraorum occasionem dare vellet.
Keliquum agmen paulatim et nullo cum damno transibat. Tum
imperator iudicem vadi honoriQce remuneratus , Berrhoeam sc retu-
lit, ob suam milituraque salutem Deo gratias agens periculo enim, :
si unquam alias , proximi fueraut. Eodem die etiam e Thracia et

Macedonia conscripti, simul cum classiariis utriusque armaturae et
Persis auxiliariis ad Axium adveniunt imperatorera aggiessuri,
,
Quem flumiue transito Berrhoeam reversum audientes , Thessaloui-

cam moesti, quod serius alFuissent , retrorsum abierunt. Imperator
tum a Deo se non negligi, mauifestius cognovit , et Berrhoeae
Germauos pro eorum in se benevolcntia congiario donatos , ad
Cralem dimisit: quicjue Axium transituris obslitissent, eos pro in»
iuriis foederisque inter arabos sauciti violutoribus detulit. Crale»
362 CANTACUZENI
A.C. iZfieiQyuOfiivovg. KQukrjg de ovnco cpaveQcog eêvrjveyfiivog nyog
xbv nokefiov , &ikcov fiaotkiu d~eQunevetv , inei ftr) diu xrjg
inipovXrjg i'S,eyivexo dtucpdetQetv , Mnofyxrjv xui JSxicpavov
xovg ijyovftivovg xijg oxQuxtug eneftne nQog puoikiu , cog di-
v.ug xrjg uyvcoftoavvrjg dcbaovxug, oxt fiuatkel xw cpikti), uvxovS
fir) ovvetdoxog , nokeftoiev , y.ui inixQene (iuotkei xr)v xprjtpov
xr)v xux* avxcov , cog dtxuicog nuv bxtovv y.uxuxprjrpiooftivtp.
P. 55 1 (iuatkevg de uvxolg xrjv uyvcotxoovvrjv dvetdioug y.ui cbg udt-
xu xe bftov y.ui uvd'E,tu xrjgKQukrj nQog avxov xokftrjouiev
tptkiug, enetxu ovyyvtbftrjv xe nuoeiyexo y.ui unikvev, ev notrj.io
aug. *
Anbxuvxog de 6 ftiyug bov'%, inei xijg ftdyrjg xe vaxi-
Qei y.ui nQog BiQQOtuv ikdetv ini fiuoikiu rjv udvvuxog, Kqu-
krjv ftev, nokku xu ftev niftncov dcoQa, xu de vnt oyvovfte vog ,
ixnokeftovv ixeivto ineyeiQet , xui otxofrev t drj nobg xovxo coq-
t
ftrjfiivov nQog (iuatkiu de Svvudrjvbv xtva nifiipag ovOftu,\5

vQxotg xotg rpQixtodeoxdxotg btefiefiutovxo, ftrjdeftiuv eyeiv nobg
avxbv dniy&etuv, ftrjde b,xt cpiQet nQog avxbv cp&0Quv ftrjxs
B fiovkeo&ut , ftrjxe X,rjxeiv ex xQOnov navxbg, dkkd cpOQu xivt-
xcov nQuyfiuxcov xui uvxbv ovveveyfrijvui nQog xbv nbkefiov.
rcov nQuyftdxcov d'e eig xovxo vvv rjxbvxcov , ftu&eiv i&iketvio
byXt (lovkotxo neî euvxov , rj nQog o,xt xQineo&ut ioxixpuxo.
ftuatkevg de avxbv xrjg uvutftetug ixnkuyeig, xotavxrjv inotetxo
xrjv dnokoyiuv nQog xovg kbyovg. „xb fiev oQXOtg, w nuQu-
7. xaxa\pti(fiôftiv(^ P. 2». inoujoaro M.
uondum aperte bellum capessens imperatoremque aliquo officio sibi

obligare volens , quandoquidem insidiae , quibus illum perdere mo-
liebatitr, non proccsserant , Bozicen et Stephanum duces , poenas.
improbitatis , quod nimirum se nesciente cum amico suo bellum
gererent , luituros ad eum transmisit, permittens, ut quam liberet
supplicii senteutiam in cos pronuntiaret non euim posse, nisi
:
iustam pronuntiare. Quibus irnperator scelus cxprobrans , quod

nefaria et Cralis erga se amicitia indigna perpetrassent veuiam ,
dedit atquc ita laudabili facto missos fccit. Apocaudiiis mai;iius

dux , ubi pugna frustratus est et Berrhoeam imperatoiem infestus
sequi non potuit, Cralem multa munera partim dando , partim
pollicendo adversus eum irritare, iam sua sponte eo incitatum,
studuit: cum interim Synadenum quemdam nomiue ad imperatorem
legaret tremendoque sacramcnto coufirmaret, nttlliim se eius odium
concepisse, nec ferre illi perniciem , nec velle istuc uec ullo modo ,
quaerere , sed quodam impetu atque aestu rerum simul se ad hoc

belium abreptum csse. Quia vero nuuc is status sit, cupere nosse,
qtiid de se ipse constituat aut quo se conveitere decrevcrit. lm-
pcrator hominis impudcntiam obstupesccns, sic respondil. lma-
mentis , praefecte cubicuii, velle fidem faccre in re qualibetj noa
xoiftcofievs, nsifreiv neoi nQdyfiuTog otovovv, ov iov naqovroq S.&. i343
xuioov. rjv yuo nors yQOVog, oV iyco noXXrjv nSQi oh Trt v
svftiveiav iniSeixvvfievog , xai fxr) fiovov rotq Si ooxcov yivo-
/uivoig loyoig, uXXu xai ToVg ycoQig tovtcov &uqqcov, iXuv-

5&avov u/.ovtov xut iftavTOv xui Qonrjv fieydXrjv nQOOTi&eig C
tm fiiXXom TJj SvvuLiei yQr/o&ui xutu xov noXXd evrjQyerrj-
xoTog' xuitoi ys xai xur ixsivovg rovg xuiQOvg ovy unu%,

dXXu xai Sig xui TQig iniOQxtov edXtog xui Seivu ovoxevul,6-
/nevog xutu tov xui §XifiitaTi fiovco Svvufiivov rrjg fioyd-rj-
looiug xoXdteoduv uîtog. i'§ otov Ss xuiqov tv/iov inurjSeiov,

xui nuvru xui Seov tpofiov xui uv&otonivrjv dniQQixpug uiSto
y.ui noXXug nXuodfievog SiufioXug, tov noXefiov rovTOvi xexi-
rrjxug tov noXXtov uhiov xuxtov vvv Te u/ql ysyevrjfiivov xai
IV t nXeiovcov ioo/uevov xui SeivOTiQtov , tog oqio , ovx soriv
i5orw xiyQrjoui fiuXXov, rj vjevSei xui iniOQxiuig , ulg xai Ttov
ovveitOTiQtov itrjnuTrjoug noXXovg xui ooi nuQineioug nQOO-
iyeiv Tr/g dXrj&eiag unooTuvrag , ovg xaXcog noitov rtjg «D
ooi noooovorjg novrjQiug xui rrjg ixeivoig ufieXrrjoiug uîcoTura
tjfieixpto. oti Ss ovts nQog dniy&siav ifioi , ovts nQog to
•zo/.u/.tog nu&stv r/ xui unofruvetv , ei oiovTe, ndvra xui Sia-
vor/ xui nQUTTeig, ovx oiSu en' uvTog eig tooovtov dvuio&rj-
oiag rjxeig, tog fieru roouvrug ivuQyetg tcov nQuyfiuTtov dno-
Sef$sig , Si' tov ifioi noXefiicoTarog icpdvrjg , oieo&ui xai fii-
est huiu8 temporis. Fuit, quando ego tui cupidissimus, sermoni-

bus tuis tam iniurati , quam iurati fidens , gladium in memet im-
prudens exacui magnoque illi adiumento ac pracsidio fui, qui
,
aliquando potentia sua contra optime de se meritum abusurus erat.

Quamquam et iam tum non semel, sed bis ter peierasse et pericula
ei architectari deprehensus es , qui solo adspectu nequitiam tuam
digne ulcisci potuisset. £x quo autem tempus nactus opportunum,
omnino et Dei timorem et hominum reverentiam abiecisti , multis-
que ementitis in me criminibus hoc bellum commovisti, unde hac-
tenus tot calamitates exstiterunt et plures gravioresque, ut video,
exsistent, non est quod tam frequenter , quam mendacium atque
periurium usiupaveris : quibus prudentiores etiam in errorem in-
duxisti multos et persuasione falsa delusisti , nt descrta veritate
tibi auscultarent quibus, ut et tua perversitate et illorura vecordia
:
dignissimum bonam profecto mercedem tribuisti. Iam quod

fuit ,
dicis, nou odio in me aliquo , nec ut male sit mihi aut ut vitam, ,
si possit, amittam, te omnia cogitare et facere, ncscio num tanto

stupore oppressus sis , ut post tot tamque evidentia argumenta,
qnibus mihi hostis deterrimus apparuisti te moderatum quemdam ,
homiuem ac mitem existimes, an ita vetcratorie egisse et sichomi-

num oculos fasciaasse , ut tato rnulta et tam iusignia scelcra tua
364 CANTACUZENl
A. C. i343t(ko's rig sivai xai knieixrjg, eiTS ToaavTfj vofitêig xeyQrj-
o&ul novrjQia xui dcp&uXftcov unuTuig xai cpevuxtofiotg , cog
nuvTug oleofrut Xav&dveLV toouvtu xai TrjXixama xuxovq-
ycov. neQi fiev Srj tcov toiovtcov sotl StxuoTrjQtov ereQOV
P.55a xcu xQiTtjg dSexaoTog xai cpojSeQog xai fiuQTVQeg ayyeXot ? 5
Y.îndvTU tu nQUTTOfxevu dv&QconoLg eiSoreg cpuveQcog , xuv fiv-
Qioig TOiyoig r) nuQuneTaofiuoLv rj Z,6cptp axOTeivco rj fiudeia
neQixulvnTcovTui ofityXrj , ecp' cov vneQ tcov nQog dXXrjXovg
SLXuaofiefra dSixrjfiaTcov. exetvo Se ftOL Tijg d-uvfiuoTrjg oov
GTQUTrjyiug eneiot yeXav, otl ndvTug xai Tovg ndXaL pefiorj-io
fxevovg eni oTQaxrjytatg nuQicov xaiv/jv tivu xui &avfiuaiuv
xui aoi nQOorjxovouv enivoiuv eêvQeg, oV rjg ooi tcov noXe-
fticov dXiyu novrjouVTi xQUTetv eêoTUt, rjv ei ^xrjnicov *A(pQi-
xuvog xai Jlofinrjiog o judyvog xui 2vXXug xui eX Tig aXXog
vfivetiat OTQUTtjyog rjSeouv "Pcofiuicov , ovx uv exonTOVTO to-i5
Bouvtu xai noXXovg vnefievov novovg xai xivSvvovg, edvrj fie-
ydXu xui noXvuv&Qcona xuTaSovXov/xevot. ei yaQ eêaTui
aov Trjv Siuvotuv tcov noXefitcov s'% uvtcov xaTafiuv&dveiv, uv-
Tog ts drjTTrjTog fie/Qi nuvrog Siafievetg xai Trjv 'Pcofiuicov
(iuoiXeiuv ovx ev noXXco tco yQOvcp t-teydXrjv tlvu xui &uvfiu-io

otuv unoSet"§eLg , coaneQ Sr) xui noietg. eSei /uev ovv nQog
ToauvTrjv uvoiuv firjSeva noteto&aL Xoyov. eyco Se ool Trjv
aQyuiuv tuS,lv tijqcov xui yaQiôfievog ev nuoLv, ei fieXXotfiv
xai av&ig Tijg eveQyeotag dfiOLJiug Tutg nQOTeQOv dfiotug Ss-
ii. neQiioy P. 21. SijTa M.
omnes latere creclas. Verura pro istis aliud tribunal nos manet
et iudex integerrimus ac terribilis, et testes angeli, omnia mortalium
facta perspicientes, etsi inille parietibus aut peripetasmatis aut cali-
giue aut densa nebula circumtegantur
tenebrosa coram quibus de :
mutuis olfensis iudicium subibimus.

delictis et In arte vero tua
impcratoria sanc admirabili illud ridiculum quod praeteritis uni- ,
versis etiam olim fama notissirais belli ducibus novara quandam et ,
eximiam tibique convenientem rationem commcutus es , qua parvo

labore victoriam de hostibus refcras, quam si cognovisseut Scipio
Africanus , Pompeius magnus , Sulla et qui praeterea e ducibus
Bomanis pracdicantur , non adeo semet defatigassent, nec in maguis
ac populosis gentibus subigcndis tot et tam periculosos labores
exantlassent. Si enim hostium sensa ex ipsis licebit tibi percipere:
et tu invictus semper eris , ct Romani imperii terminos ac niaicsta-
tem brevi tempore admirabiliter proferes augebisque, quemadmodum
et nuuc facis videlicet. Oportebat igitur ad istanc stultitiam tuam
nec verbum respoudere. Ego tamen pristinum tibi locum servans
et gratificans iu omuibus, ii rursum pro beuciicio pares prioribu*
ysofrai, Tr)v iftrjv dtdvoiav notrjaca cpaveodv. syto voftiCco A.C. 1 3^3
ovdsv elvui aoi anovSatOTeQOv xai Xoyov uîcotsqov noX- G
Xov , rj tov ngog ifts noXifiov. TQitov 6s ovrcov , oig av
Tig iniysiQrjosts , tovtcov ovdsv oiofiai aoi XvoitsXsTv. rj
5yuQ sig BvL^dvTtov dvdyxrj dvuoTQscpsiv , rj ftsveiv iv Qsa-

aaXovixrj, rj rjxstv nQog ifts fiayov fisvov . tov ftsv ovv to-
auvxu yQrjfiaTa dvaXcoxoTtt xai noXXu cpvorjoavTu xai vsavi-
svodftsvov xai Trjv 'Pcoptuiojv ndaav rjysftoviuv ovyxvxrjouv-
xa nuQu tooovtov iyyvg iX&sTv tcov noXsfticov , snswa caa-
lonsQ intXu&6 fisvov tcov xofincov tcov nQOTiocov , xevuTg ina-
viQyea&ai ysQai , firjSh &suv yovv tcov noXsfticov vnofiei-
vuvtu xui tuvtu otqutiuv uyovTa noXXrjv xui dyad-r]v xa/D
,
tcov noXe/uicov noXXanXaoico , ovSsv dv eirj xuTuysXuaro-

tsqov , ovSs fidXXov dSo'E,iuv ov 'Pcofiaiotg olaov ,
(ixeTvot
iSyaQ nQog Tug fidyug xai ToXftrjg xui evxpv-
dsi ysvvuTot
yiug ovSsv iXXsinovTsg ,) dXXd ooi tco OTQUTr yco. xai ndv- t
rsg svSiig ro XafiQtov tov tcov *A&rjvuicov OTQCxxrjyov sqov-

aiv , cog cpofisQcoTSQOv ioTiv iXdcpcov OTQttTonsSov rjyovftsvov
Xsovrog , rj Xsovtcov rjyovftivov iXdcfiOV. ei Ss fisvsiv iv
-xoQsaaaXovixr^ Stavorjorj , nQcoTOv ftsv to xsQSog ovy oqco Trjg
diUTQtîjg. snsvca ftsydXcov dvaXcoftuTCOv yQStu nQog toouv- P. 553
Trjv OTQUTtuv, xui tuvtu vuvTtxijv , rjv ix tcov Srjftoaicov TQS-
qjso&ui dvdyxrj. xai Trjg r]nstQtoTtSog Ss OTQttTtdg Tovg ix
BvâvTiov xai Trjg aXXrjg OQaxrjg TQScpstv Serjaei pttodvcpo-
31. /Qstag P.
gratias exspectare debeo, cogitationes meas te non cclabo. Equidem

bello contra me nihil abs te studiosius expeti , nihil tanti abs te
fieri opinor. Cum
autem tria sint, quac facias , eorum nullum ra-
tionibus tuis conducere statuo. Aut enim Byzantium reverti necesse
est, aut manerc Thcssalonicae , aut mecuin armis decertare. Eum
igitur, qui tantam pecuniae vim impenderit, qui tanta inflatus
supcrbia tam iuveniliter exsultarit, qui totum Romanum imperium
permiscuerit atque confuderit , tam prope ad hostes accessisse de- :
iude prioris iactantiac velut oblitum, vacuis manibus recessisse,

nec adspectura saltem hostium pertulisse, idque ducentem exercitum
frequentem ac bellicosum et hostili multo numerosiorem, nihil hoc
magis ridendum, neque aliud nomine Romanorum tam ignominiosum
fieri potest: quorum setnper fuit ad pugnandum generosus, imper-
territus et excelsus animus. Verum tibi tam egregio duci omnes
statim illud Chabriae, Atheniensium imperatoris, occinent, formida-
biliorem esse cervorura exercitum duce ieone, quam leonura cervo
duce. Sin apud Thessalonicam residcre praeoptabis primum qui- ,
dem quid ex ista commoratione lucrifacias, non intelligo. Accedit

impensarum ingentium zd tantam multitudinem eamque navalera
366 CANTACUZENI
A. C. rtfiQOvg ts ovx dXiyovg ovrug xai rovg uXXovg , uv tcov oixtcov
tS,co /qovov StUTQi[3coot noXvv rj xuie'£avaoTrjoovTui oov, cog
exovTi (3ovXo(tivov Siuqj&eitjeiv, ij tu ye SevTeqa , uv (utqiu
Soy.ifxuC^coot notetv , oiyr)oovTui dnoXtnovxeg , §aXdvTta xevd
intSeixvvvTeg xai Tr)v dnooiav nQo$aXX6(ievoi. ov (tr)v Se,S
dXXd xai ol ix MaxeSoviag xai QeooaXovixrjg ndvTeg yaif*
(xutu ahijoovot xui uXXug SooQedg^ dg Sixutov naQiyetv tov
'
Ttjv Pco(iuicov uyovTU r)ye(toviav. nQog TOVTOig Sh xui nQog
^KQaXrjV noXXcov Ser)oei Soopcov xai yQrj(taTC0V , coote nei&eiv
noXefiov uiQeofrut ifxoi. ov yuQ uQxioovoiv al noXetg, dg\o
nQorjorj. u ndvta oiofiai ovvoqcovtu, ei (trj nuvTunuotv e£co
xuOioTrjxag opQevcov , ovx uv eXio&ui tijv ininXelov iv Oeo-
ouXovixrj StuTQtfirjv , xai tuvtu jurjShv juiyu (tiXXovTU xutoo-
rTOvv. XeineTui Sr) to tquov , nuQuoxevuodfievov rjy.etv in'
V. 444 sfts , cog neQi tcov oXcov StaxtvSvvevoovTU. tovto S' evyijgiS
ioyov elrj dv i(ioi xui (.iuXiotu xad-' r)Sovr)v , ei (tovov neQi
BioQOiuv TQetg r)(iiQag StuTQt'ijjetg , d/Qtg uv nuQUOxevuou-
(.uvog xui uvTog dnavTr)oco nQog Tr)v (tdyrjv. ei yuQ (tetd
TUVTag Tug r)(tiQug ov (iuyioo(tui iXdcov ini to GTQUTOneoov

Cto oov, uioyvvrjg u^tog dv eirjv, o ndorjg aXXr/g i(toi (3uqvts-io
qov t,ri(iiug. (tbvov Sio(tui oov ovQUTr/yetv avxov ini tov no-
Xe/uov xui (u) uXXovg co&r)ouvtu nQog Tovg xivSvvovg , uvtov
€£co xufrijo&ui tcov dycovcov d~eatr)v, cooneQ ol Tovg yvjuvtxovg
alendam necessitas , quam de publico ali oportebit. Item e Byzantio

et reliqua Thracia , continentis inquam militibus mercenariis per-
multis , nec non aliis , si diutius a sedibus suis abfuerint , de victu
provideudum erit: alioqui adversum te , ut eos perdere volentem,
insurgent , aut certe si mitius egerint, deserto te abibunt, sacculos
inanes ostentantes et egestatem prae se ferentes. JNec istuc solum:
sed insuper Macedones et Tbessalonicenses singuli stipentlia et do-
nativa flagitabunt, quae in militem distribuere Romaui priucipatus
gubematorem aequum est. Ad Cralem insuper contra me coucitan-
dum multis muneribus et pecuniis indigebis haud enira oppitla, :
quae illi dabis , suflicient. Haec omnia te intelligentem (nisi pror-

sus deliras) Thessalonicae, cum praesertim egregium nihil feliciter
gesturus sis, diutius mansurum non credo. Superest proiude terti-
um , ut instructus contra me venias , iacta alea pro summa rerum
mecum dimicaturus. Quo quitl mihi optatius iucundiusque accide-
rit ? si tantummodo iuxta berrhoeam tritluo substiteris , donec et
ipse comparatus ad conflictum occurram. Nam si post diem tertium
castra tua proeliabundus non invasero , dedecus admisisse merito
iudicabor: quod quidem mihi quovis detrimento iutolcrabiiius est:
tantum, quod te oratum volo, tu ipse ducem tc ad pugnam prae-
beas, noa alios discrimiui cxponens, ipse citra certameu, ut qui
HISTORIARUM III. 59- 36 7
dytovag StaTt&ivTeg. ooi fxev ovv ovtco navTayofrev n£QteoTrr A.C »543
xe z« noayftttTa OTevd xai oiftîjirjxe aoi xo tov fivtrov.
ipvrij ydn qaoi tivi OTQOvfriov xfxQUTtjxOTi , qjcovfj XQtjGu-

ftevov to oTQOvfriov dvfrQConivrh nQOoeinetv, cog uqu ninQCOTav
5uvt(~>, Sr]ouvTi ftlv xui xuTeyovTty tov natSa dnofrv/joxetv
unoXeXvxori Se, Tt)v yvvuixu, djovXia Se tt; fteyiorr\ XQ ri aa ~
udvtp xui XTetvavTi, uvtov uvTtxa unofrvrjoxetv. rov i$,evTr)v
Se ti)v nuvTuyofrev unOQtav ovvibovTu , fiiya uvoificoiut. xui
%r)v fjiieQUV ixeivrjv inuodouofrut , iv f,

to aTQOvfrtov eiXev,D
iuoj; fieydXcov airtov uvuo ovftqoQcov yeyevrjftivrjv. tovto <T
oi/nai tov ovvTefreixOTa tov ftvdov Std tovtov flovXeofrui

StjXovv , cog noXXoi tcov uvfrQconcov , ix tov fieiQoow rt xufr'
tainovg nQuyf-tuotv iniyeiQeiv , dxovotoig xai tteydXatg neQt-
niuTOvoiv uvdyxatg* ai xai ooi fidXtora Gvvifirjouv ix tov
ijTOtovTOv. iftoi unuv nuVTU evnOQa xa&ioTrj-
Sh tovvuvtiov
xev. uv T£ yuQ nQog BvZuvtlov inuvir^g aov xuTomv xui ,
avrog in ixetvo fjuStovftut * uv Te ftivr^g iv QeaouXovixrj ,
0v6ef.au ttg eitotye eoeTut (iXdfirj rj dnoQtu , Ttjg iftoi avv-

ovarjg oTQUTtdg iv oixtaig Stuyovorjg xai TQeqoftivrjg ix tcov
ionooo66cov , ug irrjotovg eyovotv. ei Sh xui eig yeiQug iftoiV.55/\
iivut ooi qtlov, xdftoi cpiXTeoov ovSev eoTut, ovSe ftuXXov al-
Qezov, piovov ei avTog OTQUTrt yoirjg nQog tov noXefiov. ov fcev
ovv o,ti Stuvoovftui nQUTTetv rjoov neQi iftuvTOv* êyco Ss
001 xui u gh Sixuiov notetv nQooifrrjxa, fidXXov Ss uvayxutov.
8. xt)y om. P. 16. ydp om. P, 18. *j M.

ludos gymnicos instituunt , otiosus spectator sedcas. Tu itaqne
hunc iu modum
undique urgeris ac premeris, et quod est in fabella,
tibi usu venit. Aiuut euim passerem captum aucupi dixisse in
, ,
fatis illi essc , si se ligatum retineret, mori filium, si liberum di-

mittcret interire uxorem, si per summam temeritatem se occide-
,
ret, ipsum coutinuo morte exstiugni. Aucupem ex omni parte difii-

cultatcm intuentem altum dedisse gemitum et execratum diein
,
illum, quo passerem cepissct: quippe qui singulares sibi calamitates

apportasset. Hoc autem puto auctorem huius apologi docere voluisse,
multos mortales maiora viribus suis audentes per imprudcntiam ad ,
inevitabiles nccessitatcs redigi quod tibi similiter c simili vitio

:
contigit. Mihi vero contra plane omnia haec facilia ct expedita

sunt. Sive enim Byzantium rcdis , te eodem sequar: sive Thessalo-
nicac manes, nullum indc damnum faciam cx inopia , cum milites
mei domi degentes de annuis suis reditibus vivant. Quodsi ad
nianns mecum venire libct , nihil hoc milii gratius aut expetcndum
magis modo tu ipse dux simul venias. Tu crgo quitl me facere
:
mcditarcr, interrogabas : ego vcro quae te facere iustum , immo ne~

cessarium est, (praetcr haec cnim uihil aliutl licebit facere,)
368 CANTACUZENI
A.C. i3fiTOVT(07> yuQ yiOQig ovSev stsqov i'£ioTui tiquttbiv" toiuvtu
fxev b §uGiXsvg tiqoq Tr)v iQcbrrjaiv ixsivov dnsxQivuTO.
B £\ /lovlz, Ss 6 fxiyug insi nvdoixo nuQU 2vvuSrjvov
%a eiQrj/xiva, iSvoyiQUve fiev ininoXv , ttjv dnOQiav rjSrj
y.ai avTog Tr)v nuvTuyb&ev gvvoqcov '

bficog tcov neQi uvtov5
tovg fxuXiOTa iv Xbyto ovvuyuycov y.ui tiuvtu exqpoQu d-ifts-
vog , ooa 6 fiuoiXsvg SiuXsy&sirj , initQsnsv exuoTOv 6,rt

av Soy.fi ovvolosiv Xiysiv, ol fiev ovv uXXot, xui nîv Kuv-
xaxov^Qrjvbv , ecpaoav, TOiuvTa eiQtjxivai , amovg nQog uXXrj-
Aovg TieQi cov uquttsiv Siov vvvi (iovXsvOfxivovg, nQog Trjvio
Ciarjv dnoQiuv nuvTuyo&sv ayso&ai. noXXoov yuQ dvaXoofxuToov
XQsia nQog toouvttjv otqutiuv xui ovtoo noXvSunuvov , si
fiiXXoifisv ivTav&a Siuxuqtsqsiv * nQog d ovx et-UQxeoeiv to\
V. 445 xoivu rjfxtv XQtjfiuTa oibfxsd-u. Movoftuyog Ss fiiyug xo-

vooTUvXog , ovviosi ts tcov aXXcov vnsQeycov xui nQog gtqu-x^
xrjyiug ovSevbg Xsinbfxsvog tcov tots , xui Siu tuvtu xai
nuQU (iuoiXicog [AvSqovixov noXXrjg unoXuvoov svfisvsiug xai
noXsoov Sioixrjosig xui OTQUTOniSoov rjysfLOviug moTSvbfisvog
dsi , „to xoXaxeiatg" unuTuig yQijo&ai xai ersQa
sins „v.ui
fiev qjQOveiv nSQi toov nQayfiuToov , uXXa Se Xiysiv , yuQi^b-20

(xsvov Totg uQyovoiv, ov fibvov dysvvcov xui uvsXsvd-iQcov
sivui vsvbfxixa dv&Qoonoov , dXXu xui Totg nQuy/xuoi t« soyuTu
c
D Xvfxaivso&ai. noXXoi yovv Pcofxuioov xui fiuoiXstg xui GTQa-
10. 7roatm P. 19. Tt3 P.
libi cxplicavi. Haec imperator ad Apocauchi interrogationem re-

spondit.
Haec ut Synadcno referente magnus dux audivit, perinique
60.
tulit, vidcns ipsemct , quibus undique laqueis ac periculis cinctus
esset. Wihilo minus honestissimis comitura suorum convocatis et
imperatoris responso cxposito , unumquemque quid expedire arbi-
traretur edissere iussit
, Tum alii affirmare, etiam antcquam Can-
tacuzenus ista diceret , inter se quid nunc agendum foret, quaesi-
visse et acque in re tam perplexa consilium reperire nullum potu-
isse. Tantas quippe copias , si hic perdurct, siue magno sumptu
ali non posse nec iis alendis ex aerario pecuniavum satis suppedi-
:
taturum. At Monomachus, magnus contostaulus , prudentia ceteris

antecellens et illius memoriae ducum nulli postponendus , atque
idcirco imperatori Androuico eximie carus cuique urbcs semper ct ,
exercitus committebantur, Assentari, inquit, et in fraudem impellere

et aliud conditum in pectore , aliud in lingua promptum habere,
gratiam principum aucupantem non solum liominum parum inge-
,
nuorum ac liberalium, sed rcbus etiam ipsis pcruiciosissimum esse

duco. Qui morbus complures Romanorum imperatores ac duces
multis nec lcyibus malis implicuit; undc cum iis, quos in ditione
HISTORIARUM III. GO. 3<k)
TTjyoi noXXotg xai fttydXotg ovvso/ifhrjouv Ssivotg Std rr)vA.C. i 343

vboov ruvxrjv xui xto vnrjxoto nQoaSticf&siQuv xui luvxovg. D
bxs xoivvv ovxto Sstvr) r) ix rrjg xoXuxsiug fiXufirj , Siov
avrr)v xui r)ftdg unofrsftivovg , ursv rtvbg nsQixuXvftftuxog ,
c
5« acpiai xs uvxotg xui xotg uXXotg unuai Pco/iiuioig oibfts&a
av/ncpsQSiv Xiystv. si Si xig ix xtov Xbytov sipsxai dvia t
ov /Qr) xotg Xbyoig nQOoXoyt%so9ai , ovSs xrj yvtoftrj xov sl~
nbvxog, uXX' avxfj xjj opvasi xtov nQayt.iu.xo3V. ov yaQ xu

nQtxy/iuxu nitpvxs y/vso&ut. oiotnsQ ol Xbyoi , uXXu xr\ rtovP. 555
lonQuyftdxtov qpvost i$ uruyxrjg xui ol Xbyoi avvsÔftoiovrxui,

si yuQ i'<-rjv , nQog r)Sovr)v xtav Xbytov ytvofti) cov , xai xd
nQuyftuxa ovfifisxa 8uXXso&ai , ovSsv dv r]v. uvorjxbxsQOv xov
t
ftr) xovxov xbv XQonov aiQOVftivov ovftftovXsvsiv. vvvi Ss,

tog oqoj/isv , ov (.ttxQu rig rj L^rjuia xuvxqg xijg r)Sovr)g , uXXa
\5d-dvuxog xtov sXoftirtov. xov noXifiov xoivvv xov ificpvXtov
xovxov xsxivriftivov , Svruftiv ftsydXrjv nsQifisfiXrjfiivog 6 Kuv-
xuxovUr/vbg ird^dSs r)xsv svSvg iÛQ/rjg, nQog ijv ovSs uv-
rijSXinstv ovftnurxsg rjSvvr)&rjfisv r fittg.
t
iv Tvrar/.oxdaxato
Ss nsQi uvxbv ovftiSdarjg unooxuoiug xai xotuvxtjg nsQt-
xijg
zoo/ovorjg xuxonQuyiug , olu xui xbv ftdXtoxu xuqxsqixo)xuxovB

i&OQvfirjosv uv Stxuiiag , ixstvog ovx unstns nQog xr)v ov/i-
qjOQuv ovSs sviScox.tr , uXX' ufia xotg nsQiXstcpd-stotv uns/to-
qsi nQog ToifiuXovg ovvxsxayftivog , toonSQ ftrt Ssvbg xatvov
ysysvrjfiivov , r)fttov ftuXioxa intxstfiivtov xui &oqv(3ovvto}v
o.5fisxd xr)v xooavxqv xuqu/t]v xui xov nSQi avxbv oxouxons-
21. l&OQvPqGfty P.
ac potcstate habcbant se ipsos quoque perdidernnt.

,
Quoniam
igitur tam noxia est assentatio oportet et nos , illa omissa citra
, ,
velamentura quae nobis aliisque Romanis omnibus coiulucere puta-

miis, iu medium proferrc et si dicta nostra duriora minusque
:
iucuuda fuerint , non dictis id , neque voluntati dicentis, sod ipsi

rerum conditioni adscribere: non etcnim rerum natura sormonom,
sed naturam rerum sermo ncccssario imitatur. Nam si ad voiupta-
tem orationis etiam res immutare et accommodare liccret, uihil
esset insipientius, quam nolle hac ratione consulere. Atqui vide-
mus qui se hac suavitate passi sunt deliniri , eam non quavis
,
poena, sed ipso inteiitu expiare. Bcllo igilur hoc civili exorto,
Cantacuzcnus cum non mcdiocri potcntia huc statim a principio
veniebat, quam omnes nos nec intueri sustincbamus. Gynaecoca-
stri autem cum a suis dcscrtus , tali acrumna fatigaretur ,
qnac
etiam longe patientissimum de gradu merito deiecisset, ille infractus
et immtitabilis cum reliquiis in Triballos ordiuato agminc disces-
sit pcrindc ac si nihil novi accidissct, nobis post tantam pertur-
,
Cantacuzenus II. i'\

3; O CANTACUZENI
&..C iifi Sov x h v î/oaraaiuv, insi Ss iyivero iv TQifiuXoig, ovrto
ndvrug i'S,rjQTrjosv eavrov xui roauvrrjv insSeiûvro rrjv ev~
voiav ol Svvuroi rtov Tqi(SuXcov , tog Soxetv ovx enrjXvv eivai
xai av/xcpoQuig /Qtjad/nevov nQog avzovg xurucpvyetv , dXX'
ix nurQtoov xXijoov rrjv UQ/rjv uvTtp nQOorjxeiv ixeivcov ,5
C xai ndvreg tog Seonorrj nQoaet/ov xai ndvxa snQurrov vnsQ

avrov. StjXov Si • xai yuQ rj/ttov nQSofieiuv xui unuS, xui
Sig nQog uvrovg nsnoirj/tivtov xui noXltov nuQu/toQOvvrtov
noXstov vnsQ rov tovtov Siucp&siQSiv , ovx iSe'£,uvro , dXX*
dianso ix ovv&ij/tUTOg xoivov rrjv ixeivov otorrjoiav rov rrjvto
ocperiQuv uv'S,eiv uq/Jjv nQOsiXovro. vvvi re dXiytp nQorsQOv,
inei Bsqqoicotul siasSiûvro, ovTtog rjv§rjTO iv /Qovtp pQu/st,
coar' el /ir) ov inixuiQOTuru iyivov nQOg rj/xug xui Ttjv cpo-
quv uviarsiXug rtjg evrv/iug , noXXtov av tjv xvQiog noXecov

a/Qi vvv. al yuQ xuru rr)v eoniQuv nuouv /idXiara avTWi5
nQoai/ovoi , xai vvv /tev QerruXiu ri ioriv avrtp vnrjxoog
xui ul neî Bsqqoiuv noXi/vui xui tu tpQOvQiu. uv S' uvTog
Dvn' uvdyxrjg uvu/toQrjatjg , (/tiveiv yuQ r) Sundvrj ovx idaei
imnXetorov ,) *AxuQvuviu quotu nQOo/toQrjoev xui rj uXXrj
ijnsiQOg. ndXui yuQ nQOoSi/ovrui uvrov rrjv ucpii-iv, xuiio
\.^6noXXr)v al nsQi uvtov ivSsixvvvrav rrjv evvoiuv , toansQ oiSu
aacptog avxog noXvv naQ' ixsivoig SiurQixpug /qovov. sits
ptsv ovv ixsivtp nQOo/toQrjouisv xui /tr) TQifiuXotg , (Svotv yuQ
&utsqov dvdyxrj ,) xui vn ixsivtp /xsv ysysvrj/xivat vnb rrjv
bationem et secessionem militum a tergo enixe instantibus ac tu-

multuantibus, lam vero apud Triballos sic omnes sibi devinxit
tantaque benevolentia principes eum coluerunt, ut non peregrinus
et calamitosus ad eos coufugisse, sed principatus illi tamquam pa-
terna hereditas deberi videretur, omnesque ut ipsi dcspotae ob-
temperarent et eius causa nihil non facerent. Quod vel inde
patet. Nam cum nos legatos eo semel iterumque misissenius mul-
tisque oppidis cedere veilemus , si illum e mcdio sustulissent, pe-
titionem repudjarunt et velut de compacto salutem eius principatui
suo dilatando praetulerunt. Nuper a Berrhoeotis rcceptus brevi ,
tempore adeo crevit, ut, nisi tu opportuuissime nobis alfuisses cur-

sumque felicitatis eius multarum urbium dominus usque
repressisses,
hodie evasisset Nam omnes et diligenter parcnt: et
occidentales
iam quoque Thessalia et circum Berrhoeam oppidula atque castella
ei se subdiderunt. Quodsi tu coactus discesseris (dillicultas enim ,
sumptuaria te diu admodum manere non sinet,) Acarnania et alia

continens nullo labore accedent. Nam et pridem aclventum illius
miro in eum afFectu exspectant quod ipse diutius apud eos habi-
,
taaclo certo comperi. Sive igitur in Cantacuzeni non in Triballi

,
fidem ac ditionem scsc contulerint, (alterum eniin horum oportcbit,)

HISTORIARUM ill. 60. ^l l
'Pcoftaiaiv avt*tg TeXioovotv f]yeftoviav • uv Se KodXijg avTugA.C. 343 1
i>nonoif]Ot]Tut , tm fteyioro) /.lenei r) 'Pcoftuicov do/Jj iXuTrcov

eorai eavitjg. oftcog el xai tovto yivouo , to fiiXrtOTOv So-
xovv, dXvoueXioTUTOv r)fttv qpavetTUi. ftiyag ydo t]St] yeyevrj-
Sftivog xai noXXfjv ixet&ev aytov Svvufitv , ov ftovov I\IuxeSo-P. 556

viag eoTut uQ/oiV iv oXiyO), uXXd SiSoixa, ftfj xui f]fitv eniX-
&r\ qpofieQog. noXXoi ydg tcov Soxovvtcov evvcov etvut (3uoi-
XiSi vvv , ixeivo) nQOo/coQi]oovoi. OTQUTtug re yuQ to nXet-
orov xai ol dXXot, tcov 'PcoftuioiV uqiotoi exeivio ftdXtora
jonQOoi/ovotv , cooneQ dyvoovftev ovS' uvtoi'. d nQOof xetv t
oioftut oxonetv xai fir) neQtftivetv Tr)v uvdyxtjv , dXXd StaXi-

yea&ui avTio neî etQijvijg xai rov noXe/tov xuTaXvetv. vvv
fthv yuQ exi tcov nQuyfiuTOiV inufiqpOTeQiôvTOiV xai dSft Xov
xov fiiXXovrog ovTog exuriQOtg, neioL*r\oeTui QaSicog , xunot
i$xui nQOTeQov , cog uxovoj , nQog tovto xai oixo&ev xextvrj/ti-
vog. dv Se Svvufiiv Tiva nQOoXdftrjTat xui iv iXniot yivi]Tui
tov nuvrojg neQtioeo&at iv tw noXifiio , Sidotxa, ftf] 'S,i]T0vv-^
t«5 tot€ Tr)v eiQr)vrjv, dvrjvvTU novcoftev xui oqpiot Te uvrotg
c
fteydXoiv uitioi xtvSvvcov xui Totg uXXotg qpuivcofted-a Pcoftui-
lootg. av Te yuQ tjfioov neQtyevtyrui nuvroiv uvtm nQOo/coQrj-
odvTcov, nQog TfjJ aio/Qto xai xivSvvov ov tov tv/ovtu e/er
uv Te nQog tov noXeftov dvTi'o/coftev fteyuXug vnooTr]oovTui ,
ovfiqpoQug al noXetg vqp' exuTiQcov noXtOQv.ovftevai xai iûv-
iuris illius factae , rursus in Romano impcrio numcralnintur: sive

Crales eas domuerit, partem maximam Romauns principatus se ipso
minor erit. Attamen etiamsi istuc fiat, quod optimura apparet, gra-
vissimo nostro incommodo fiet. lam enim amplificata potentia,
magnas inde copids ducens , non solum brevi Macedouiam tenebit,
sed male formido, ne et nos horribiliter invadat. Complures enira,
qui nunc in Augustam videntur propendere, ad illura deficient, cui
exercitus paene totus et fortissimi quique Romanorum addictissimi
sunt, quod nec nos latet. Quae perpendenda, et non exspectata
necessitate , Cum eo de pace agendum beiloque finem imponendum
sentio. Nunc siquidem rebus adhuc utroque versum inclinantibus et
quid futurum sit, utrisque nescientibus, nullo negotio flectetur
quamquam et ante hoc tempus , ut accepi , suopte impulsu a pace
non abhorruit. Quodsi virium accessione corroboratus , omnino
bello se potiorem futurum speraverit , timeo , ne tunc pace deside-
randa frustra laboremus et cum nobismetipsis tum Bomanis ceteris ,
cladem non mediocrem invexisse iudicemur. Seu enim nos vincat,

id omnibus iam ad cum adiunctis praeter dedecus etiam non
vulgare periculum habebit: seu armis resistamus , urbe,s ab utrisque
obsessae graviter afflictabuntur , in servitutcm redactae scilicet ul-
timisque cumulalae miseriis: et Romanum iniperium ipsum in s<?
372 CANTACUZENI
A.C i343 SQanoStt,6fievui xui tu eoyuzu vnofiivovoni, xai ?j 'Pedfiutwv
dqyi] uvrrj eavTfj neQineoetTai xui Sia<p&aQr)oeTai vn dvo-
vr-jTOv (piXovetxtag. el fiev ow uuqu fiaoiXtSog xui uutqiuq-
Cyov xui tcov uXXcov, haoi tcov nQuyfiuTcov uQyovotv, uvvnev-
&vvov syeig Tr)v dqyr)v xui nqog tu qjuivofievu XvoneXetvS
eS,eoT( fiovleveo&ui , nQeofietav n-jSrj nqdg iy.etvov notov neqi
siqrjvrjg xui fti-jSev oe &OQvêtTco. fieXTtOTU t£ yuQ oftov xui
XvoiTeXeoTUTa xai fiaoiXtSi xui ndoi Tolg uXXoig xotvfj fiov-
Xevorj. ei Se nQOoxQovetv ixetvotg ovx i&eXeig , xr]v neqi
zrjg eiQr]vrjg %}v eyovoi yvcofiyv dyvocov , uXX' ifioi Seofiut 10
TQtrjQfj fiiuv naQaoyetv , cog uv yevofievog iv Bvtavxuo xai
ovfiftovXevoag , ooa fioi Soxco (ieXzta eivai oXtytav eloco ,
?jfieQ(ov Tr)v neqi zr)g eiQrjvrjg iy.etvcov xpfjtpov q>eQ(ov ina-
vr]S,(o ". Movofidyog fdv ovv toiuvtu neqi Trjg eiQrjvrjg

SteiXey&r] fteTU nuQQTjotag' rjv yuQ ix tcov TQOncov nXet-iS
D GTrjV nuQu naai tt)v aiSco xuQnovftevog , xai ol fisv uX-
Xoi ol naQOVTeg ev fihv scpaoav ixetvov (3e(3ovXevod-at , xai
inet&ovTO' zr)v Ss tov Ssyeo&at, rj ftr) Tr)v eiQr)vrjV Svvafttv
T(7) fieyaXu) uveTtd-eoav Sovxt. ixetvog Sh rftog fiovov Tovg
Xoyovg dnooetoftsvov Seitâg xcti , notu Ttg av etQrjvtj yivoncio
riQog KavTttxov^rjvov ; eincov , uXXo Se firjSev nQOodtig , Ste-
Xvoe tov ovXXoyov, ftrjSsv nqog Dflovofiayov ftr)TS nqog OQyijV,
firjTe nQog v(3qiv cpdftevog , cooneQ eico&ei nqog TOvg aXXovg,
et Tig neqi toiovtcov nototro Xoyovg nqhg uvtov.
P. 557 §«'. TLQog KQaXrjv Ss nQeofietug notovftevog ovyvug,i5
corruct atque ab isto infrugifero dissidio pessum dabitur. Si itaque
ab imperatrice patriarcha et aliis
, in quorum auctoritae tota cst
,
res publica, sic habes iraperium, ut rationem non reposcaris ct quae

censeas utilia liceat tibi statuere, legationem acl cum cle pacc
,
securus mitte: nam et imperatrici et reliquis coinrauniter nulla re

melius utiliusque consulueris. Sin apucl eos olFendere non vis,
quia quo animo acl pacem sint ignoras: at mihi, amabo, unam
triremem indulge, ut, cum Byzantium excurrpro et quocl in rcra sit
persuasero paucis diebus eorum calculum rcportans , revertar.
,
Monomachus ad hunc modum et cum libertate locutus est crat :
enim propler morum integritatem venerationi omnibus. Et alii qui-

dem consilium laudabant ibantque pedibus in eius sententiam pacis :
autem complcctendae aut aversaudae arbitrium magno duci defere-

bant. Qui dumtaxat abnutans (qui mos cst orationem alicuius re-
pellcntium) et nihil addcns praetcr haec vcrba, Et quac tandcm
pax cum Cantacuzeno ? conventum solvit, nec quidquam iracundius
aut contumeliosius in Monomachum iecit, ut in alios solcbat, si qnis
super re huiuscemodi mentioncm apud se intulisset.
6i. Ad Cralenj autem oratores missitans ingcntemque pecu-
enttae xui cpuvsgcog ,
yg^/nura noXXd rd tttv SiSovg, t« StA.C 1 3^3
enuyysXXo/itvog , uguo&ui ngog KuvTuxovLrjvov tov\.
noXstiov 447
(iaotXea. xui ngcora /iiev ngeoftetg ne/tipag eig Biggotav B ,
6/trjgovg -rjzei rovg nuTSug tcov ugcoTcov , ngocpuoiv /uev , a)£

5a7zoi;cVw'ut;i> r^rsp pluocXecog , ^ 7ra(>' exsivcov encôvXev&rj ,
t^ S' uXrjdeict, BeggotcoTug avico exnoXe/ccooui Scuvorjdeig, cog

xuxcog negi uvtcov (jOvXevou/tsico v.ui Tovg nuTSug iSiug evexa
cocpeXecag xuTungosttevco TgcfiuXoTg. pluocXecog Se ngbg /csv Tovg
o/urjQOvg cf>uvsgcog unuyogsvouvrog , Trjg Se nsgi uvtov svvoc-
xougxui ngovotug coctoXoyrjy.OTog yugcrug noXXug , SuggeTv re
tinovTog , cog ovSev avTCo ex BeggotcoTcov unuvrr]oei Svoye-
geg, (.aci yvcourj onovSuôiTcov vneg avTOv xui nuouv evSet-
xvvttevcov evvocuv , exeTvog ergeneTO ngog Sevregav nsTguvC
xui /listsxuXsTto pluocXeu ngog uvtov , cog nsgi tcvcov uvuy-
\5xuicov (iovXsvoottevov /cuXcotu SiuTgt)3ovTu eyyvg. ecpuoxs
ydg ex Tlutovcov Trjg ugyrjg vscotsqu tivu xsxtvrjaduc , xui
noXvv uvtco tov frogvfiov nugeystv. dV u cprj&rj uvuy/.uTov
xocvfj oxsxpu/ievovg, (ovSe yug eregco /cuXXov nsnot&svut pluot-
Xecog Std ts Tr]v ngooovoav evvotuv xui Trjv nsgi t« toiuvtu
zoovvsotv noXXr]v xui eunstgiuv ,) u SoxsT XvotrsXsTv eXsofrut.
pluotXecog Se 01 cfiXoc xgvcpu Tr)v entôvXrjv eitr/vvov , (efiov-
Xsvouto yug , ei Svvutro ovXXuitfidvstv ,) xui nugfvovv cpv-
XuTTSO&ai cog Svovovv. fiuotXsvg Se , ivu /ur^Ss/ttuv ngocpuotv
Soxfj nugeystv ngog rov noXeccov , dyvocuv unuvTcov vnexgt-D
niam partim dans partim pollicens , eum ad bellum adversus Can-

,
tacuzenum palam suscipiendum inflammat. Crales primum Ber-

rhoeam legatos mittens , filios optimatum obsides postulat, simu-
lans se curare sedulo, ne quid imperatori ab ipsis insicliarum
,
struerctur: cum re vera Berrhoeotas ci inimicos et infestos reddcre

studeret, ut qui male de illis mereretur, quancloquidem eorundem
filios ad privatam utilitatem suam Triballis tradi nihil pensi habe-
rct. Impcratore obsiclcs diserte recusante gratiasque de benevola
sollicitudine sui amplas aênte iubenteque confidere , nihil sibi a
Bcrrhoeotis oriturum incommodi , quibus omnibus perinde carissi-
mus esset, aliam instat viam. Imperatorem velut dc quibusdam ,
magni momenti cum eo disquisiturus , ad se in propiuquum accer-

sit. Dicebat enim Paconas res novas molitos, inde se magnopere
,
turbari. Quare necessarium duxisse cum ee consultare: nemini ,
cnim plus fidere et proptcr eam qua ipsum prosequatur benevolcn-

tiam ct propter eximiam in hoc genere prudentiam exercitationem-
que videodi et eligendi quod in talibus negotiis expediat. Cete-
,
rum amici clam dctcctis eius insidiis, (cogitaverat enira illum ca-
,
perc, si possct,) ut pro malcvolo homioe caverct, admooebant.

374 CANTACUZENI
v
A.C. 1 343 vero. Mavovr)X tov vscotsqov tcov vlcov xui Ay-
ni/tipag Sh
yeXov rdv dveiptbv, ibr)Xov, cog uvvbg dbvvuTog eirj Tr)v nbXtv
uqti nQOoycoQrjououv xai ovnco ngog tt)v uvtov evvotuv fis-
fiuicog r/SQuo/xivr/v xuruXeinetv , uXXcog ts xui xcov noXe/xicov
intxst/iivcov xui nQoodoxi/xcov ovtcov uvTotg intoTQuzevoetv.5
tov vtbv Sh ni/xxpets xai tov dvsxptbv, iva b'i uvtcov nv&d'-
fxevog neQi tov amw Siot Gv/xfiovXevetv, yvcb/xr/v i'§eviyxt} Tr)v
/.iciXiOTU uvtco ovvoioovouv. 6 b' inei fiovXeveoirut eiys nsQi
ovSevbg, (oxrjipetg yuQ xui nQOcpuoetg t« TOtavTa r/oav xai
f.558rrjg intftovXrjg neQtxaXv/x/xuTU ,) neî uXXcov Ttvtov avTotgio
StuXey&eig r)xtoru av/xfiutvbvTCOv ojg r)'E,iov nQOreQOv t otxubs
unene/mev. voreQOv Sh oXiyco , inei intfiovXevcov dvvetv
ijSvvuTO ovbhv , %o nQOOconetov dno&i/ievog , xarrjyyeXXs cpa-
veocog tov noXe/tov. ni/xipag yuQ nQSofieiuv nQog fiuotXia ,
Tr]v nQog avrbv eiQr)vrjv xai Tug onovbug biiXvs xui Tovgi^
OQXovg , fiaotXiSt cpdoxcov Gv/x/xuyr)aeiv , et %t Svvutro* av-
tbv bh nsQt suvtov fiovXeveo&ut uttu av XvotreXetv Soxrj*
01 /uhv ovv noXXoi nQog tt)v dyyeXiav tov Tqi@uXixov no-
V- 448 Xi/xov i&OQvfiovvTO ov /xerQicog • fiuotXevg dh xai tcov neQi
uvtov ol uQtoTOt noXXug iof.ioXoyovv yuQtrug xreco Tr)g nQO-20
livoiug Tijg nsQL avrovg. si /xr) yuQ avrbg avcodsv Stioco^s
' yetQa vnsQiytov , tl ixcoXvs KquXtjv t r/vixa sycov iv ysQoiv
avTOvg xui quotu Svvd/xsvog, dtutp&etQetv ; xairot ys noXXco
Q
nXstbvtov vnb tcov tu Pco/xaicov StotxovvTtov xai yQrj/xuTcov
18. nolloi ponit P. post dyyeltccy.
Imperator, ne causa et origo belli ullo motlo a se profecta videatur,

ignorantiam omnium simulando, Manuelem, iuniorem Olium, et An-
gelum consobrinum mittit, perque eos significat, se urbem, deditione
adhiic recenti et nondum confirmatis civium erga se studiis , relin-
quere non posse praesertim cum hostes vicini sint et obsidio ti-
:
nieatur. Mittere autem filium et consobrinum, ut, ubi per eos

resciverit, de quibus suum expetat cousilium sententiam illi uti- ,
lissimam proferat. Crales , quoniam quid in consultatione poneret,

non habebat (hoc enim tegumentum et involucrum quoddam tan-
tummodo insidiarum erat ,) de aliis nonnullis, prioribus nequaquam
consentaneis, collocutus, domum eos remittit. Breve intercessik
spatium, cum quod insidiis nihil promovisset, persona abiecta
,
manifestum illi bellum denuntiat. Missis namque legatis, pacem et

foedus rescindit: Augustae se, si quid posset, opem laturum: ipse,
quid sibi conduceret, apud animnm cogitaret. Hac denuntiatione
belli Triballici plebc non leviter perterrefacta, imperator et opti-
mates eius de providentia Dco gratias egcrunt. Wisi enim is dcsu-
per extenta manu eos scrvasset , quid tandem Cralcm cum eos in ,
inanibus haberet iaterficerequc iacillimc posiset, quid, inquam,

xui noXecav nage/o/iivtov , (« ydg uvioi vvvi xaTi/ovai #«iA. C. i341
eii noXXro nXsioj e/eiv i%r\v, noXvnguy/.iovr)oavTa /urjSev,) tots
fisv ovSsv eigyuoio toioviov, dXXd xai ana% xai Sig ngbg ti\v
ngeofieiuv unr<y6geve Tr\v nag' avirav vvvi Se oie {JXdmeiv
5Svvutio fxrjdsv , ixetva ngdiretv ini/etget, nuaav inivoiuv xi-
vtav , d tots d-uiTOV rj Xoyog avirjj i'£rjv uvvttsiv. o&sv
dijXov sivui, srpuoxov, rag ovSe tots tov ixeivov rftovg ij nsgiC
aviovg evyvraftoovvr] tjv , uXXd Ttjg tov xgeinovog intxovgiug.
vvvi Ss oie iv docfaXeia xu&eoTuouv uvioi, ir)v oixsiuv yvta-
10/"'?*' tpuvegdv notstv. 'Anoxuvxog Se 6 /tiyug Sov'§ , inei Tt)V
ngog ftuoiXiu /ud/tjv untjyogevev , dcpuvrag inifiovXevetv ,
dtonsg xai ngoiegov, ins/sigsi xui nuvroiug ovviggumsv int-
plovXdg. ngog ydg Beggoitaiug xgvrpa ni/.txpug , eygucpe toi-
«i;r« • tag eiSeitj fisv uviovg ov/ exovii ngooxe/cogtjxoiug
iSKavTaxovLrjVtti, xotvto noXefiiw irov 'Ptofiuitov dvutfuvivri xui
tcov (JuoiXitog intftovXrp nuiSrov • dXX' vno tov TgifiuXrav
noXifiov nietoftivovg toad-ijvui eni tovto Si' dvdyxrjv, vofii-
ouvrdg vnd tovtov tacpeXeio&ui. Std ib KgdXrjv nvv&dve-
tl
a&uc anovSdg e/eiv ngbg uvtov xui ovftfiu/iuv. tovto SsD
^ ovSev eiegov r\v , rj unuitj xui rpsvuxiofibg. KguXrig ydg
?]d't] tpuvsgtog rjftiv ngoo&ifisvog , ixsivco syvcaxs noXsfisiv. si
fisv ovv fiSTufiuXovTsg t« xoivij T€ nuoi xui otpioiv aviotq
XvoitsXovvtu eXoiofre ,
(tuvtu Si iort , xuTi/eiv tovtov xai
tov xivSvvov fir) iuv SiuSiSgdoxsiv ov noXXra yug vaiegov
prohibuisset? Enimvero , cum [ab imperii administratoribus multo

plus pecuniarum et urbium ei offerretur, (quas namque nunc ipsi
teneant, iis plures citra ullam sollicitudinem laboremque ab eis
accipere liccbat,) tum quidem nihil factum huiusmodi , sed semel
iterumque eorum legationem reiecisse nunc autem, quando nocere ;
nequit, tota mente et cogitatione illa moliri, quae tunc dicto ci-
tius cflicere potuisset. Unde constare, quam tunc probitatem can-
doremque in ipsos prae se tulisset non eius ingenii, sed coelestis ,
au.vilii fuisse. Nunc quando ipsi securitatem invenerint, illum co-

gitationes suas aperire. Apocauchus, bello contra imperatorem de-
sperato , cuniculos agere , nt antca , et varie insidias tendere insti-
tuit ad Berrhoeotas enim latenter ita scripsit. Scire se, ipsos non
:
suopte nutu ad Cantacuzenum communem Roinaiioruin hostem de- ,
claratum et Gliorum imperatoris iusidiatorem, sed quia Triballorura

armis premcbantur, necessitate adactos accessisse aiiquod inde ,
emolumentum sibi promitteutes, quod aiulissent, Cralem foedus cum

eo societatemque pepigisse. Verum istuc mernm errorem ac ludi-
briuin fuissc illiun quippe iam non dissimulanter a sc stantem,
:
Cautacuzcuum oppugnare decrevisse. Quare si mutata mcnte coiu-

376 CANTACUZENI
A.C. i343 d<pi%6/ieSa sn avxbv navaxgaxtu ,) ugtaxa fiovXevaeo&e vneg
v/tcov uvtcov noXXcov yug unoXuvaexs y.ui /teyuXcov rcov na-
qu ftuotXecog re xov vsov xui e/tov evegyeatcov. rjv 6' unet-
drjxe xui exetvro ngooxtd-e/tevot xutg yvco/tutg ,
yvcooeo&e no-
V.b^Xe/tetv rj/av , elg xooovxov dôvXiug ij'S,exe , cog /xexu neiguv5
noXXcov dvtugcov eioeo&e , cog (ieXxtov rjv nei&ea&ut, r)/xtv ,
ngiv eig xavxa rjxetv. Beggotcoxut Ss cpuvegd xto fiuotXst

ngoxegov notrjouvxeg xu ygu/x/xuxa, „ov6sv &uv/xuox6v," uvxe-
ygucpov ,jAnoxuvxs , ei xov noXXd evrjgyexrjxoxog y.ui rgo-
nov xtvu SeSrjutovgyrjxoxog y.ui uvxog xuxs'S,avuaxug , monegio
xov yjevSovg nuxrjg xai oog StSdoxuXog y.axd &eov xov
nenotrjxoxog , y.ui ftXuocprj/tiug dcpirjg xux' uvxov noXXdg* xui
ydg xuxetvog xuxd d~eov. ovSs ydg xaxu xuXXu fiuaxdvov
xui novrjgov Sui/tovog xtvog uno6sstg xcov e^rjxua/tevcov eni
qj&ogu, ut/tuaiv uvdgcontav yuigcov y.ui oxgsfiXcoosoL xui xgv-\*y
Bcprjv notov/tsvog xdg exegcov av/tcpogdg. u /thv ovv yeygucpag,
dxgtficog eyexui xov cpiXov ipevSovg, xui xovrov yugtv , cog
noXXdov uS,iu flugu&gcov , uneggixpu/tev. ev Ss /tovov net-
o&rjoo/tsd-u dxgificog , xuxd rijv arjv Stdvotav , uXV cog
ov
rjulv ngoarjxet. (5aoiX&u yug ov /xovov ndor\ Svvd/ist xu&s-io
'E,o/tev nug' euv rotg , dXXd xui vnsg Svvu/uv , ei oiovxe ei-
nelv Ssrjauv Ss oxguxevetv £cp'v/xug, xui uvxoi ovvsipo/ts&u
mnnltati et privatim sibi quisque prospeetum veliat, (nempe ut

ipsiun clctineaut , neo discrimen effugere sinant se enim brevi cum ;
tolis copiis iu iilum moturum,) consultissime facturos multa enim :
et cxquisita tum ab adolescentc imperatore Ioanne , tum a se bene-

ficia relaturos. Si obtemperare detrectent illumquc animis complexi,
secum pugnare voluerint, utique eo amentiae progressuros , ut de-
mum post multarum acerbitatum experientiam discant, mclius fuissc
auscultare, quam eo miseriarum devenire. Berrhoeotac, cpistola prius
imperatori ostensa , sic rescripserunt. Haud mirum , Apocauche,
quod contra tam bene de te meritum et quodammodo conditorem
tuum et ipse sicut mendacii pater et magister tuus contra Deum,
.,
fabricatorem suum , insurgis tamque immodice maledictis cum in-

cessis nam et ille Deum. Necjue vero cetera invido aliquo et
:
maligno daemone ex
qui ad cxitium mortalibus importandum
iis ,
exercitati suut ,sanguine , tortuosis fallaciis gauclens et

infcrior cs ,
aliorum calamitates pro dcliciis habens. Quae igitur scripsisti,

expresse cum mendacio quod tibi amicum cst, coniuucta sunt:
,
idcoque ca, ut multis digna barathris, abiecimus. Unum tantum-

modo non quidem ex mcntc tua sc:d ut nos dccet, pracstabimus.
, ,
Imperatorcm siquidem non solum pro viribus , sed ct supra vires,

si dici potost apud nos retincbimus. Qui si in vos arma moverit,
,
una scquemur pugnamque cupide capessemus. Quodsi quando

HISTORIARIM III. 6i. 377
xai ovvayconovfiefra nQofrvficog. ei tie" nOTS ovfifiuirj StuoTrjvat A.C. i343
xui rotg ocafiuoiv, uXX' ov rutg diuvoiuig xui rw (iovXofiivco Ttjg
yjvyrjg. ixeiroig yaQ ovtco ovveoouefra , cog xai vvxtcoq xaiC
(tsd* rjiieQuv ovdsv a)Jko fiuXXov noovQyov noirjobfievOL, ij xijg V. 449
Sixsirov tiqo; r\iiug svfLSvsiag u'S,ioi cpurrjvuL. tcov dnscXcov bh
tcov ocov togovtov uniyofiev iniGTQecpeG&ui , cogt 1 uvtco gol
nuQuivovfiev fiuXXov rrjv unb &eov dtxrjv SeSoLxirui, xai vvv ts
fieyuXag avficpOQag ixdeyeofraL guvtco ts xui nuioiv , ovTcog
udixtoTUTU ov neî fiuoiXiu fibvov, uXXu xoivrj nsî Tcofiui-
joovg xui OLUVorjd-ivTL xui nQUTTOVTt uyot vvv , xui fisxu Te-
Xsvt/)v, xt]v iv udov xuTudixrjv, 1} XrjOTuTg xui uvOQunodt-
GTuTg xui cpovsvotv , ojog ov, ^ToifiuoTUt. ov yaQ imXrjOSTUt
xvQiog xov noirjout ixbixrjoiv iv xoTg sdveotv , iXeyyovg iv
roTg XuoTg, jjftetg d's cog dixaiu ts bfLOv xui ovfKpioovTuD
i5puglv fjQijfiivot , ovy oxt Ttficooiug , uXXu xui dfioifiug
tcov TQoncov ixdeyofLed-u naou dsov. " toluvtu fiev dvxi-
yQucpov uvtco 01 Bsqqolcotui. ixelvog ds inei Trjg nQcoTtjg
neiQag unsTvyyuvev , STQunsTO ini devxiQuv , xui "AXovaid-
vov Ttvu deoficoTrjv xaTsybfisvov, cog tu KuvvuxovCrjrov tov
io,3uGiXicog fjorjfiivov , dya&bv nsQi To'S,siag ovtu ,
(d-rjQucg
yuo rfoyolfjTO xui dxQi(3cog s'S,r]oxrno neoi tuvtu,) ensiosv
ev noir]asiv noXXu inuyyeiXcifievog uvtov xai yivog , ei (SsXst
TQCooete Xu&qu (luatXiu drjXrjTrjoico xeyQiofiivco , otg yorjofrut
sito&sv ini d~rjoiu. nuQrjvet ts &uqqsTv , cog quotu xui ovvP. 56o
zSovdsvi nbvro to nQuyfiu biavvoovxa. ijxove yuQ, (iuoiXiu
l3. tteyftovs P. et M.
corporibus nos disiungi contigerit, senteutiis certe et voluntatibus
nou coutinget: quibus adeo copulabimur ut dies noclesque nullum ,
maius operae pretium facturos existimemus quam si nos eius ,
amore dignos praebeamus. Tuis autem miuis usque eo non move-

mur, ut te ipsum hortemur potius divinam ultionem metuas ct , ,
tibi ac filiis tuis insigncs in hac vita acrumnas cxspectes qui nou ,
modo in impcratorem, sed in Romauos universos usque bodie sce-

leratissimus exstiteris, et post mortcm tormenta apud iuferos quae ,
latronibus , plagiariis homicidis

qualis tu cs , constitHta sunt.
et ,
Kec cuirn obliviscctur dominus facere vindictam in nationibus et

increpationes in populis. Nos contra , qui iustitiam cum utilitate
spectainus in omnibus , non solum poenam nullam , sed rccte fa-
ctorum remuncrationem potius a Deo exspectamus. Hactcnus Ber-
rhoeotae. Apocauchus primo conatu frustratus , alterum adhibuit
et Alusiauum quendam, ut Cantacuzeni partium vinciriis dctentum,
probatum sagitlarinin , venationi deditum ct in ea aite facicnda
cxccllontem montcs aurcos ipsi ct .generi cius pollicitus induxit,
,
ut furtim sagiita vcueao illita , qualibus iuter veuandum uti con-

378 CANTACUZENI
A.C- i343 Kavxay.ovt,rjvbv elco&hut ftdXiaxa uQyofiivrjq rrjq vvxrbq hii
xivoq toxdvut ronov rr)v iofrrjxadnoSvvxa, svqjvcoq nQoq xo
xt)vunb xov &£QOvq uXiuv xuxuipvystv syovxu iop ov Sv- ,
vutx' uv fidXXsadat QuSicoq. u iSiSuaxs xbv xoôxrjv ixstvov,

ovSs uvxbv xbv ronov dyvuovvxa. Ss xo dnoXvso&ut xcovS
Ssoftcov noiovftsvoq nSQi nXsioxov Y.ai xcov evSQysotcov xo
fiiysd-oq ivvocov, uq uvxw inrjyyiXXexo 6 ftiyuq Sov'§ , vniaysxo
rr)v intyeiQrjotv. xui yevbfievoq iv JSsqqoiu, vvxxbq rjSrj
sniytvoftivrjq , nuQu rbv xonov xs iyivexo xui fidXXttv ins-

yttQti fiuoiXia ovvr)&ooq eoxcoxu xui xotq ovvovot nQoaStaXe- 10
^.ybutvov ' xai fiiXXwti rjSrj SQyov syeo&ut xui xsivstv xo xo-
'£ov , xo fiiXoq il-ininxs xrjq vevQaq Xa&ov. ixstvoq Ss ftr)
sycov onooq dviXoixo xo fiiXoq ,

(ini rov rtiyovq yuQ rijq
nbXecoq rjv eoxcbq , rb Ss xaxininxsv ivxbq ,) iSeStet Ss , fir)
(pcoou&tirj xotavxu xaxovQycov , nSQtftsivaq uyQt InuQsXdstviS

rbv (iuoiXiu, xb (JiXoq dvtXbfisvoq, otxuSs dvsycoQSt ,
yvtbftrjv
eycov , coq avfrtq siq rijv vorsQaiav iniysiQijacov. intysvofts-

vrjq Sh xui rrjq SsvxiQaq vvxxbq , ixstvoq xe uv9tq rotq tootq
ineyeiQet, xai rb fliXoq, xcov yttQcov bfiotcoq ixnsobv, unQaxxov
inoitt snuvijxstv. insi Ss xai r) xQtrrj rjxst, 6 ftsv sycoQSt nQoq T020
Csoyov av&tq xai onovS/jv inotetxo nXeioxrjv , ftr) xu ioa ralq
nQoxiQutq vv%i nufretv. bXxovxt Ss xb xb'§ov rjSrj £QQr)-
ywxo uS-qoov r) vevQu ?
coonSQ rtvbq avxr)v Stuxefibvxoq *
qv Ss , cbq scpaoxs , xatvr) sxt xai Svona&eordr?]. rovrov Ss
sueverat , imperatorem vulneraret, iubens confidere, se negotium

sine negotio confecturum. Audierat enim, Cantacuzenum sub noctem
in loco quodam aperto solere consistere, ibique veste posita ab
aestivo calore corpus refrigerare , in quo posset commode peti. \t-
que hacc sagittarium , nec ipsum loci ignarum docebat. Qui car- ,
cere levari vehementer cupicns promissorumque praestantiam bene-

ficiorum reputans , opcram condixit. Berrhoeam ingressus, nocte
iugruente ad locum accedit , imperatorem pro consuetudine illic
8tantem et praesentes alloquentem tangere parat. lamque arcum
curvaturo sagitta nervo , imprudente illo , cxcidit. Cum qui dela-
psam tolleret non haberet , (stabat namque super muro urbis ct
telum intra ceciderat,) timerct autem , ne in talis machiuatioue
scclcris deprehenderetur, exspectans , quoad imperator praeteriisset,
sublata sagitta domuin couccssit, eo auimo ut sequenti nocte faci- ,
nus iteraret. Adest nox, opus rursum aggreditur , cum tcluin simi-
litcr lnauu elapsum rc iufccta homincm rcmitt.it. Tertia nocte
rediens studiosissime cavet, ne idcm sibi quod antcgressis nocti-
, ,
bus, accidat, Tcndcnti arcum ncrvus totus ita acqualitcr dininipitur,

ut si cultro cssct dissectus et erat, ut afiirmqbat ille ,
;
novus
yiyevrjpdvov, svvotu rtg avrbv eiojet , ftr) fturrjv rci tc vvvk.C. i343
xui xu nobxeQu yeyev/jo&ut uXXu &eiuv xtvu Svvufttv elrai
,
rrjv cpQOVQOvouv (luoiXiu, vcp' rjg ocpuXXerui uvrbg roiovrotg
drooiotg SQyoig iy/eiQcbv. uvrixu re xo fiiXog s/cov xui xb

Sxoôv, rotg fiuotXicog nQOointnrs nooi xui nuvxu bou ovu-
(3uirj Strjyetxo dnaQ/rjg, xo nuQuneneio&ut noXXutg vnoo/s-
oeoi nuQu /xeyuXov Sovxbg, ei Svvrjfreirj dveXetv rb fiiXoc;
ibg Sig ixnioot rcov /eiQtov , xui ru reXevruta vvv rrjg vev-
qug rr)v Qrj^tv , rjv vnooruirj xur' ovSivu Xbyov. xui iSetro D
loavyyrcbftrjg rtvbgrv/etv , tbg ov xuru {luoiXicog fiuXXov , rj
xaxu &eov /etQu uStxov xextvrjxcbg. si Ss xui xtftcooiug u£tog
xni&eirj , nuvru oioetv oou uv (HuotXsvg snixfjrjrpiouiTO, cbg
,
Sixutu. roiuvru Strjyovftivov rov dv&Qcbnov , ol' re uXXot oi V. 45o

nuQOvreg noXXag r)ipieouv tpcovug ev/UQtorrjniovg &et7) ini rr)
i^nuQuSoifo tov puotXicog ocoTrjnia' noXXoi Ss xui eig Sdxnvu
cpuveQtog ivrjyovro , eig svvotuv SQ/bftevoi rijg SixaioxQtoiug
rov &eov, xui cbg ovSsv rcov brrcov XiXrj&s rr)v nQuroiuv
uvtov. xui PaatXevg uvrbg jueru orevuyftcbv cbftoXbyei /doi-
rug noXXug d-eco , brt ovrco tptXuvd-Qcbncog qvsxul ix xcbv
lodSixtog sntjSovXevbvrcov • rbv Ss uv&Qtonov ov ovyyvtbf4.rjgP.S6i
uXXu xui Scooetov noXXcbv , ort ftrj ovvixovnrs
rj\iov fiovov,
ru rov &eov nuQuSoû, tp&ovrjoug rotg noXXotg rrjg cbcpeXiiug.

'£(?. dov% Ss b fiiyag insi fid&oi xui ravrrjv ioxutco-
16 dyeQxo'fievot M. ig. tptXay&Qcinov P.
plane ruptuque difEcillimus. Hic cogitare coepit, inaniter se labo

rare , divinam quandam esse virtutem, quae imperatorem tueretur
quaeque ipsum tarn impia audentem frustraretur , moxque cum telo
et arcu eius pedibus advolutus , rem omnem ab initio confitctur,
multis promissis a magno duce male persuasum esse, ut eum, si
posset, interGceret, quo pacto telum bis manu exciderit et ad
extremum nunc nervus diruptus sit, cuius ratio nulla pateat, veni-
amque rogat, quandoquidem non magis contra, imperatorem, quam
coutra ipsum Deum manus impie moverit Si ctiam supplicio da-
mnctur, laturum quidquid imperator meruisse statucrit. Haec illo
narrante, cuin alii adstantes pro iraperatore admirabiliter conservato
immcnsas numini gratias agebant , tum multi etiam in lacrimas
erumpebant, recogitantes iustum Dei iudicium et quara uibil lateat
eiusdem providentiara ipse quoque imperator suspirans eum lau-
;
dabat, quod se tam benigne ab improbis insidiatoribus tutatus es-

sct. Hominem autem non venia solum , sed insuper donis complu-
ribug donavit, quod admiranda Dei opera , multis utilitatem iude
percipiendam invidendo nou celasset.
6^- Magnus dux nt et bas ab ae pcrverse excogitatas insidias
38o CANTACUZENI
A.C. i343 Qrjuivrjv Trjv smftovXrjv sixfj, i(]ovXsv£TO ptETu tcov ovvovtcov,
o,ti Sioi tiqutteiv. Movo/iiu/og Ss 6 uiyug xovooTuvXog

B inei nQOTSQOV tisqi siQijvrjg noXXu StuXs/^sig, syvco ur) xufr
fjSovrjv rovg Xoyovg Sovxi to> usydXco ysysvrja&ui , tisqi
eiQ/jrrjg ftsv to Sevtsqov ovSs ineuvrjafrrj , ovvsfiovXsvsS

Sh , rj xud~rjuivovg ev OsoouXovixrj XQvcpu StuXiyso&ui
xui SiuqdsiQSiv Tovg ovvovTug fiuoiXet, icp' olg noXXov
ts /qovov xai usydlcov Ssijoovtui uvuXco/iutcov, fj si tuv-
t« Sva/sorj Siu xr)v svSsiav tcov /Qrj/iuTCOv , tiuqugxsvuou-
uivovg iivai in' ixslvov , cog iv tuvttj ttJ ud/rj nsî tcovio
oXcov Siuycoviaousvovg nQog uvtov. ixsTvov yuQ sidivui
C ovx uv dnoorijao/isvov Trjg /tid/rjg, ovSs vnousvovvTu tei/cov

ivTog noXiOQxsco&ut , xuv sidsirj xui oacpioTUTU ixsivrjv xrjv
rjuiouv (.iu/6usvog nEOEiad-ui ,

(.idXiOTa enuyysiXdusvov (isru
TQurjv fjiiiQav ini xo fj/iheQOv rjêtv GTQUTOneSov uu/ov/lis-iS
vov. 01 (isv ovv aXXoi ndvTsg ovvensiprjcpi%ovTO xui ovS' av-
joi xi tovtcov /coQig nQUTTeiv scpuouv nooofjxov eivai. tco
UsyuXco Ss Sovxi rj t£ (id/rj cpofisQu sSoxei, xui to Siutqi-

fiuv iv QeoouXovixrj /qovov noXvv Sid to tcov dvuXco(iuTcov,
cov iSetro, nXij&og ovx uvexTov, xui xo (irjSsv oXcog SoxovvTagio
Xoyov nenoa/cnug uvuoTQicpuv uIo/iotov. ifiovXeTO Sh
a'S,iov
(.idXtOTU to,te SiuxivSvveveiv nQog fiuoiXiu naQuiT£ia$ai ,

Dxui nQOoyrjud ti £vSo'S,iag s/ovTa snuvsX&siv. Movo(td/og
Ss T/jg avTOv Siavoiag xuTUOTO/uodptevog xaXcog, ijqeto, ei xai
1. elxy add. M. a. xovtooiuvXos P. 21. X6yov P.
in irrituin cecidisse vidit , cura familiaribus, quid faceret, consilium

liabuit. Magnus contostaulus , quoniam quae de pacc ante dispu-
tarat , parum
illi arrisisse intelligebat ultra cius mcmiuisse supcr- ,
sedit auctorque fuit, ut vel Tbessalonicae sedentcs

, occulte cum ,
optimatibus impcratoris agerent cosque corrumperent., quod alioqui

longi temporis ct immodici sumptus res futura sit , vel si hoc dif-
ficile videatur, cum pecuniis ipsi destituantur , sese iu cuin compa-
rent et uno proelio de summa imperii cum eo dimicent. Nossc
enim se , illum pugnam non subterfugiturum, neque se intra muros
obsideri passurum , etiamsi illo ipso die se casurum cxploratissiine
sciat, maxime cum post dicm tertium ad eorum castra vcnturum
conflicturumque promiserit. Hic alii omnes assentiri et confirmare,
aliter quidcjuam agi minime convenirc. Magno autem duci et armis
concurrere borribile, et Thessalonicae diu hacrcre magnis ac ucces-
sariis defectum sumptibus intolerabile, ct nulla rc penitus alicuius
momenti pcrpctrata reverti infamiae plenum vidcbatur. Potius
tamcn declinaiHlum ex conflictu periculum, et cum obtcntu quodaiu
gloriac revertcndum constitucbat. Monomachus cius cogitatioucs
HJSTORIARUM III. 62- 38 1
avTog avTOig [jovXoito ovvetvat xui argaTfjyetv tov Se «- A.C. ilî

neinaftevov, „ovxovv" ecpaoxev „ei xai ooi ovvSoxet, Ttjv otqu-
Ttciv eycov avTog, eXevooftf&u uyoi BeQQOtug, xul ftfjTe otqu-
TOneSevouf-ievoi iyyvg, fift T£ tcov Tnncov unofidvTeg , akla ui-

5xqov hSiuxQixpuvreg, TayioTa dvuycoQjjooftfv. ovtco yuQ T/jv
Te fiuyrt v fjfttv ixxXneiv neoiioTUi , ( ov yuo uQxioei ye o
/Qovog Totg noXefttoig nuQUOxevuouftivoig iniivai ,) trjv Te u-
SoS.tuv unOTQi>Seo&ui, Totg noXeftioig ineX&ovot, xui notfj-
ouov TeiyrjQeig." ovtco ftev ovv o JMovoftuyog einev •
avioir, P. 56i
loSe tio ueyuXco Sovxi icpuivejo ft yvcoftrj 'xai inexprt q:iêxo «t;-V.45i
tixu xui eyeiQOTOvetzo 6 Mopouuyog eni nuoi OTQarr yog. t

c
og Tt]v re neîjv ctfia xui rfjv inntxrjv Pcofiui'tov eycov Svva-
pttv , iyyvg Tetycov iyivero BeQootug, boov ftfj uno tov vei-
yovg puXXeod-ui. to IleQOixov Se SteoxiSuoro eni XerjXaoiav

i5xui iv ft ft£Qa fitcj. t/]V neî Bsqqoiuv unuouv enft X&e yft v xui
t« uiyioxa ixuxcooev. uvfroconovg t£ yaQ rt vSQanoSi'oavio
xai dnixretvuv noXXovg xai fiooxrt ftuTcov ijXuouv uyeXag xui
oixiug ivinor ouv xcig eni Tug xcoftug xui tcov uXXcov , boct
t
nQOof]Y.£i noXefttovg, ovSevog rJftiXovv. fiuoiXevg Se ix Beo-B

loooiug nQog Tltlovouuyov ntfiipug nQeoêvrfjv , noXXfjv uvzcov
dyvcouoovvt]V xaTijyoQei, ort, toouvt?]V ayovTeg 'Pcoftuicov otqu-
TIU.V Xui Xud-' £UVTfjV SvVUfl£Vf]V UVTlXUTT£odui UVTCp , 01 S'
coon£Q ovx ixetvqg e'S,uQXOvor]g nQog tov noXefiov , enft yuyov

c
avTOJ xai Tovg paQpttQOvg, Tva ptuXXov Tci Pcofiui'cov Siucp&ei-
8. ie add. M. post xols-
conicctura benc assecutus, ecquid ipsis adesse et munus ducis fungi

vellet , percunctabatur. Quo abnuente Igitur si probas , inquit,
,
ego exercitum ducam , et ubi Berrhoeam venerimus , neque propius

castra locabimus, neque ab equis descendemus, sed paulum ibidem
morati, statim recedemus: sic enim dabitur nobis proelium declinarc,
(non enim tempus hosti ad se instruendum nosque invadendos suf-
ficict,) et ignominiae labem repellere , utpote qui ad hostes accesse-
rimus et intra muros se tenere coegerimus. Sic Monomachus, cuius
scntentia delectatus magnus dux, eam protinus approbavit et decla-
ratus est ipse copiarum imperator Berrhoeamque cum peditatu si-
mul equitatuque Romano tendens, eo usque appropinquavit, ut
extra teli iactum esset. Persae continuo ad praedam conversi uno ,
die totum agrum circum Berrhoeam maximis cum detrimentis deva-

starunt. Nam et multis iugulatis magnos captivorum pecudumque
,
greges abegerunt et aedibus pagatim incendium intuleruut, reliquo-

rum denique omnium quac hostes solent, nihil neglexcrunt. Im-
,
perator, Berrhoea ad Mouomachum et duces misso legato, stultitiam

illis cxprobravit, quod, cum tantum e Romauis solis haberent exer-
382 CA.NTACUZENI
A.Ciitf Qtoatv. ixstvo ftivroi yQr) oxonstv , oncog ftrjdsfuav avrco
fiiftxf/iv votsqov indycootv, uv rotg uuq' avrcov iJQyftivoig
riXog int&rjoetev avrog. snrjyyiXXero re nuQsaxsvuoftivog
eivut nQog rr]v ftdyrjv, i\v ftovov r) nQO&softiu r[£,si. 6 d'
y
CunsxQivaro , nuQ uvrcp stvut nQurreiv, ooa uv doxrj Xvotre-S
Xstv, imansQ dr]ru xai avroi noiovotv. cx/qi Se ftiorjg r)ftiQug
ixst nSQifisivug, ioruftevog nQO rcov retycov , uvuorQixpug rj-
Xuvvev dntoco rijg r)ftiQug to Xotnov. wxrog Se iniysvofii-

V)]g, TjvXiouvro , cifiu nQoaSeyoftevot xai rou? (luQfiuQOvg , a-
vuoTQitpovrug uno rijg Xsiag. xai ig rr]v voreQuiuv rov ivio
TLvSvrj nvQyov elkov i'£ icpoSov cpQOVQuv ix fiaoiXicog eyovra.
iv olg xai ix rcov fiaotXitog oixercov 6 Tlenaycoftivog r)v Qso-
Scooog , ov yvfivov xai TSTQavftartoftivov vnui&QOv drjauvrsg
iv fiiaco &iQsi , rov fisyuXov Sovxog ovrco nQoarsruyorog ,
insi vno rov uyuv ixrrjxoftsvog cpXoyftov vScoq r\ret Sitpet\$
D xareyofievog dayirco , ftiyug SovS, ixiXsvs StSovat, sl rov

Seonorrjv ini ndvrcov urtfiuaeisv. S' slXsro ftuXXov uno-
d-vrjoxstv, rj nuQOtvstv sig fiuotXiu. Movoftdyog Se inuvijxcov,
aXXu rs in/jyysXXs fisydXcp Sovxi, xui cog KuvTuxov^rjvbg av-
tiS nQO rcov rstycov BsQQOiag torufiivco nifixpsts ftrjvvoug ,2.0
ovstSiZcov uXXu .re xui ort TliQoug dydyotftev ovftfiuyovq

en uvrov ijnsiXrjoi rs riXog avrbg entdrr)astv rotg r]Qyfie-
citum, quique per se ipsis opponi posset, quasi eo haud sufficiente,

etiam barbaros ad atrociorem Romanis rebus cladem iniungendam
sibi adduxissent. Illud tamen vidercnt, ne se postea criminarentur,
si ipse ab illis inchoata absolverit , promittcbatque ad certamen
paratum fore, cum primum dies praestituta aiFuisset. Respondit
Monomachus, in eius arbitratu situm esse , facere quae sibi condu-
cere putet, quomodo nimirum et ipsi faciant. Porro cum illic us-
que in meridiem ante muros constitissent, reliquum diei in redeundo
posuerunt, et nocte illa quieverunt, simul barbaros a populatione
redituros praestolantes. Postridie castellum iuxta Pydnam , cui im-
perator praesidium imposuerat, primo impetu capiunt , in quo re-
pertus est etiam Theodorus Pepagomenus e ministris imperatoris,
quem iussu magni ducis vestibus exutum et vulneribus concisum,
sub dio media aestate alligarunt. Eidem solis ardore nimio tabc-
scenti et ad sitim intolerabilem restingucndam haustum frigidae
petenti magnus dux dari praecepit, si in dominum coram omnibus
probra iaccret. Qui mori, quam velut per temulentiam temere ac
stolide contra imperatorcm loqui maluit. Monomachus reversus et
cetcra magno duci renuutiavit et quemadmodum Cautacuzcnus ipsi
ante Berrhoeae moenia stanti cum alia exprobratum miserit, tum
quod Persas quoque socios in illum adhibueriut minatumque se
absoiuturum , quae ipsi inceptasscnt. Quae pcrpendenda sint non j
votg v(f' ijfioov. u oxinxeo&ui nQOor xov t
ov ftuxtjv yctQ av-A.C. i343
tw rvirShtt xu xotuvxu • axenxoftivoig Sh ovdev exeQOv ix
xoov Xbycov uvecpuivexo, ij cog fiovXotxo xai avxbg ini ovftfta- P. 563
yia 'AftovQ xbv qiXov xaXetv xui dtu xovxo xu xotuvxu nQO-
Setnetv, i'v' voxeQOv eyrj drjnov xuxuqvyijv , ei' xig uixtoixo rtjg
ini xovg bftocpvXovg xoov (IuqPuqcov inuycoyijg , cog uvxoov
TiQOxiooov xovxotg in ixeivcov yQt]oaftivcov. ov dij evexu
idoxet delv xQttJQetg niftxpuvxug xijV &uXuoouv qjQOVQetv naQa-
nXeovoug, (unioxrjouv yuQ xui ol iv HXuxuftcovi fiuotXicog ,
lodeiouvxeg ptij vnb fteyuXov Sovxbg uXooot axbX(o ineX&ovxog,)
ivu ftij i'£fj Kuvxuxov£t]t(o nQSofieiuv ni/xnetv nQog 'AftovQ.
xai ixeXetxo xuxu xu fiepovXevftivu. B
%y . BuatXevg de inei nv&otxo xag nuQunXe- V. 45a

TQitjQeig
ovaug, JlQiyyvni xivi covof.iuGf.iivM xrjv nQog Afioi)Q nQS-

i5a(ieiuv uvud-eig ,
ft/jdevbg exiQOv ovvetdbrog , xai xeXevaug
oixiug evSov uxuxtov xuxuoxevuouftevov , tvu ftij noXXoi ovv-C
stdeiev, eig îxvqvuv unonXietv i'S,ineftne ,
yQUftftuai xeXev-
aug 'AftovQ xuytoxa naouoxevuauftevov nQOg uvxbv. tjxetv
TlQtyyvxp ftev ovv inoiet xuxu xu xexeXevofiiva xui xb dxu-

•2.qxiov evSov oixiug xuxuoxevuaufievog , loiiu xe iv&iftevog xui
xijV aXXtjv unoaxevijV , enetxu vvxxbg iq>' uftu^tjg ini d-uXua-
guv xuxuyuycov , cog nOQQooxuroo ftuXtoxa xoov qjQOVQOvooov
veoov xai xoov avxoov xuxetXeyftivoov , uvrjyexo iftfiug • xui
nvevfiuxt yotjauftevog intqoQO) , xug xe qjQOVQOvoag diiXuSe
l3. Ilqtyymi M. ai. (pQOvniuv P.
eniro haec illum frustra sub quodam verborum vclamine dixisse.

Excutientibus autem verba illa , nihil apparuit aliud, quam ipsum
quoque velle Amurium, amicum suum, vocare auxilio, ac propteiea
pracclixisse, ut postmodum scilicet perfugium habeat , si propter
barbaros contra suae gentis boraiues superinductos reprehendatur,

quoniam ipsi prius eorumdem opera adversus illum usi fuerint. Ob
hanc causam missis triremibus, quae littora legerant, mare custodien-
dum videbatur, (defecerant autem et Platamonenses ab imperatore,
quod tiniercnt , ne a magno duce cum classe superveniente subige-
rentur,) ne posset Cantacuzenus legationem ad Amurium mittere.
Atque ita factum , ut complacuerat.
G3. Impcrator ubi oras legi a triremibus cognovit, cuidam
Principi nomine legationem ad Amurium mandans, nemine praetcr-
ea conscio cum domesticos intra parietes , quo res magis lateret,
,
parvam naviculam compingcrc et cum litteris, quibus Amurius

cuin paratis copiis celerriine adcsse rogabatur, Smyrnam navigare.
Facit in perata Princeps, fabiicatocjuc domi suae navigiolo et velis
atque aliis armamculis impositis , noctu id in curru ad mare deve-
384 CANTACUZENI
A.C. i343T(M77p£t£ xai elg JSftvQvav xuTrjysTO dXfyro vot*qov , xov nvev-
D fturog uei xutu nQVftvav tOTUftivov. "AftovQ Ss inei t«
(iuotXecog yQUftfiUTa Si'£utTO xui tt)v nQeofieiuv , xovtv fisv
xuTsysuTO Trjg xeqpuXijg xui Qeio noXXdg coftoXoyet yuQiTug
rrjg uyyeXiug. rjv yuo nQOTeQOv uxrjxocog , cbg KuvtuxovLij-5
vbg o fiuotXevg TeXevTrjaeie StuTQtftcov neQi TQtfiuXovg * ovtco
yaQ rjv nQOOTSTuyftevov vno fisyuXov Sovxog t toi>£ ini trjv
Aoiuv StafiuivovTag ix ovv&r)fiuTog nuvTug Xiyetv. umixa
re nuQeoxevui,eTO gtoXov vecov , oXiyco Seovocov Stuxoaicov,
xui o ftsyug Soi/'£ insi uyvostv t« yeyevrjftsvu ovx ivrjv , 7ro^.-io
Xcov 'Aoiudsv tt)v nuQuoxsvr]v rov gtoXov uyye XXovxcov , noe-

ofieiuv ix OeoouXovixrjg inotsiTO nQog AftovQ, xui yQrjftuTa
t« ftev iSiSov , t« Ss xui inrjyyiXXeTO , si ftr) noXsftov xt-
P. 564yo/'?7 nQog uvtov , fiijSs ovftftuyoirj KavTaxovXpjvio. o S' «-
nenifixpaTO rr)v nQeofieiuv , uSvvuru (puftevog uhetv. uvtovi$
yuQ nuvTi o&ivet, ovftftuyrjoetv fiuotXst. Seoftivcov Ss tcov
nQSoftecov t« ScoQa Siyso&ui, ov xuTe Si'E,aTO , uvsXsv&sqov
cprjoug elvut xui yQrjftuot SsSovXcoftsvov vvv ftev (ptXiug ere-
xa ScoQa qpaiveo&ui Seydftevov , votsqov Ss oXiyo) noXsftovv-
ra. nuQUOxsvuauftsvog Ss iv pQuyet xui yQijftUTU re noXXuio
rutg vavoiv iv&iftevog xai ru uXXu iniTijSeiu , cog yQOvtacov
eig rrjv ftuoiXicog GVftftuyiaV, uvrjyeTO ix 2uvQvrjg xui nQO-
ijX&evu/Qtg Evfioiug xuiqov rvycov innr/Seiov. clviftcov Ss
îxtt nvevouvxcov ivuvricov , sfietvsv ini ovyvug rjfiiQag. Sov$
hit , quara longissime ab illis triremibus custodibus , eoquc con-

scenso, clam iisdem, vento secundo et a puppi scmper prosequente,
paulo post Smyrnam allabitur. Amurius , acceptis littcris, pulverem
de capite excussit Deoque ob nuntium gratias prolixe egit. Audie-
rat siquidem, Cantacuzenum in Triballis vita excessissc quia vide- :
licet a magno duce imperatum erat, ut qui in Asiam transircnt, ex

composito oinnes eum rumorem spargerent. Mox paulo minus
ducentas naves instruit atque ornat. Magnus dux , quod latcre non
poterant quae fiebant , cum multi ex Asia venientes de apparatu
illo narrarent, Thessalonica Iegatos ad Amurium niittit, pecunias
alias in praesens offert , alias in futurum spondet , si aimis contra
se et societate cum Cantacuzeno abstineat. Respondet Persa, petcrc
illos quae fieri nequeant, se omnibus nervis irnperatorem adiutu-
rum. Piogantibus legatis ut munera acciperct^ recusavit, quod ho-
,
minis esse illiberalis et pecuuiae servientis diceret, nunc quidcm

amicitiae causa dona accipere, et non multo post donantem annis
petcre. Brevi autem instructus, grandique pecunia ct commeatu
in naves impositis , utpote diu cura imperatore opis fcrcndac pcr-,
mansurus , Smyrna solvit, et secunda tempestatc Euboeam dcvcnit
HISTORTARUM III. 63. 385
Ss o (liyag insi /utifroi rovg ftuQftuQOvg iniovxag , Svo rcoj/A.C. iS45
tqltjqscov iv GsooaXovixrj xuzuXindyv , dninXsvos xafg im-
Xoinoig slg BvXûvtlov, Ssioag /ur) vno rs tcov fiuQfiuQcov xui
fiaoiXicog iv OsoouXovixr] noXtOQXOtxo. *A(iovq Ss Evfioice ivdta-

5xQt'ficov Slu tcov dvi(tcov Tf]V dvxinvotuv, iSvo/iouivsv ovx d-
vsxxcog. ovLtfiuv Si tl y.ui stsqovov (tsxQtcog snsi&sv ttyavuxxstv.
ix yaQ TlxsXsov nXoiov ovXXr/cpd-iiTog y.at xcov ai/jtaXcoTcov u-
yo/xivcov nQog uvxov , invv&uvsxo , si ti siSsuv nsî ftaoi-
Xicog. ol tV scpaoav , ozi tlvcov ix QsooaXovixr/g dcpiy(iivcov
tonQog uiiTOvg nvfrotvTO , cog 6 (tiyug Sov$ noXXrjv uycov
dvvutuv innixrjv ts u(ta xai nst,rjv xui TliQOug xuzu ov(i-
(Itt/lUV , fiuOlXst TOJ KaVTaX0vt,rjV(7) intOTQttXSVOSlSV ovtl iv C
BsoQoia ' nXiov Ss (ir/Ssv siSivai. 6 Ss ix tcov Xsyo/tivcov
OTO/ttXôfxsvog iv dycovi sivat paoiXia ,
(idXXov iSvo/iQutvsv,
j5otl (ir) ra/icog sl/s fior/SsZv. ix xcov uqioxcov Ss tcov TLsq-
ocov ixx.Xrjoiuv ovvu&Qoioug xui notQsXdcov avxog sig (tioovg ,
sXs%s xotdSs. „noXXr)v uvotuv iyco xui uvuvSqiuv i/.sivov xa-

raiprjcpiouiiirjv uv , ooTig ,
(tr) ndvxa Ssv-
ini tl coQitrjtsvog
tsqu rjyoixo ,
(trjSs nuoav onovSqv iniSsixvv(tsvog ,
cpuivoixo
iocooxs uystv sig SQyov rd fis(iovXsv(iivu. si yuQ (tiXXoi TOig
(tsv ix xov Qtloxov nsQiytvo(tivotg int/siQSiv , uv Si tl ov(i- D
flaivr] y.coXv(ia , rj navrunuotv dnuyoosvstv q u/usXstv (ta-
,
XaxtLÔftsvov xui nsQiftivstv Tr)v dnb ttov nquy(idxcov exfia-
io. utixby xal nv&oivzo P.
ubi, ventis contrariis surgentibns, per dics non pancos substitit.

ftlagnus dux, infesto barbarorum adventu ad se perlato, formidans,
nc et ab illis et ab imperatore Thessalonicae obsideretur, duabus
illic triremibus relictis cum ceteris Byzantium traiecit. Amurius
,
vcro ventis adversis in Euboea retentus mirifJcam animo tristitiara ,
capiebat , quem eventum quoddam non mediocri indignatioue com-

plevit. E Pteleo namquc capta navc et captivis ad eum adductis
sciscitatus est si quid de imperatorp nossent.
,
Illi memorant, se
de advenis Thessalonicensibus audisse, magnum ducem ingenti equi-

tum pedilnmque numero adiunctis item Pcrsis in Cantacuzennm
, ,
apud Berrhoeam profccturum 5 nihil amplius comperisse. Amurius

hinc colligens , iam eum in medio versari certamine, vehemeutius
indoluit , quod ei mature succurrere non posset. Deinde optimatum
suorum conventum egit atque in medium progressus, hac oratione
usus est. Meo quidem iudicio perquam amens et ignavus sit , qui
rei cuiuspiam suscepta voluntate, non omnia ei postponit nequc ,
ad deliberata perficicnda suramara contentionem adhibet. JSam «i

factu quidem facillima aggressurus sit, impedimento autem aliqno
oblato , aut omuino desperet, aut emollitus negligat et rerum. cxi-
Cantacuzenus II. a5
386 CANTACUZENI
h.Crtfioiv dnoxvovvTa nQog Tovg ndvovg , ovdsv Stotosi tcov noXXcov,

ovSs ftsya ti xui Xoyov atyov xutoq9c6osisv liv nors. uv Ss
y.ui nSQi tivcov ftsydXcov r\ r) smysiQrjaig y.ui fj nuQuaxsvr)
duvftuatu xui [xsyuXrj fj Sundvrj , snsnu dfiovXtu tou otqu-
Tijyov xui droXf.ua firjSsv a%tov suvrijg r) otqutiu sxstvrjS
1
TCQUTirj , ov nuQa tcov uXXcov fxovov , dXXu xui nuo avrcov,

wv uysiy noXXd Stxutog XoiSoqsTo&ui xui nsQtv^QtXôd-ui >
oti ttj acpsTSQCt uToXfiia tcov sx tcov sQycov snuivcov xui TCOV
a&Xcov tcov uno tcov novcov uvTOvg unoorsQsT. r) ftsv ovv
T?.565vnodsoig T/jg r)/xsTSQag OTQUTSiug Tuvrrjoi ovSsftiu Tig sotiv io
stsqu, r) fiuoiXsT tw KaVTaxovZrjvM rjxstv sni ovftfiayia, vnd
c
Ptofiuicov xoivfj noXsfiovfisvco Std qp&ovov , xui nQOTSQOv ftsv
/qovov rjSrj noXvv sni TQt(iuXovg vnsQOQtco Siutqix/juvti, vvvi
Ss rjSrj dsov tov ftsydXov nQog Tr)v 'Pcoftuicov snuvfjxovTi ovv-
aiQOftsvov , xui noXstg noXXug xui ycoQuv ovx dXiyrjv , cog «-i5
xovoftsv, vcp' suvtco nsnoirjftsvo). avftfiuivsi Ss, cbonsQ oqco-
ftsv, sxsTvov ts ovSsv rjftcov unoXsXuvxsvui rrjg Svvdfiscog, xui
rjftug sixrj xai ftdrrjv tov tooovtov nXovv xui Trjv Sundvrjv
nsnoujaSut. to ftsv ovv vnsQ sxsivov xtvSvrsvsiv, cog qu-
Barcovrjg ndarjg fjdtov xui noXXr)v rjfttv olost, Trjv svSo'S,iuv xaiio
to 9-uvftu£so&ai nuQU ndvTtov, xui v/xsTg SQyotg uvroTg s/xoi
ovfifxuQTVQstis. nQO&vfiOTUTa yaQ ovvsotqutsvouts xui ovx

dvayxuôftsvoi vn' sjxov, dXX' si Sst tl xai fxsTL,ov sinsTv,
tum exspectans, laborem reformiclet, nihil a vulgo tlifferet neque ,
Biagmim quippiam memorabile unquam prospere geret. Si vero

et
ardua qnaetlam iusigni apparatu
, nec parva impensa tentanda
,
sint, stultitia ac timiclitate ducis nihil se diguum e\ercitus ille fa-

ciat, non ab aliis modo, secl ab ipsis etiam militibus conviciis at-
que probris multis non immerito appetatur, quod imbellis et ef-
feminatus et laudibus. et praemiis factorum eos privaverit. Materia
igitur quasi argumentum huius nostrae expcditionis alia nulla
et
est, quam imperalori Cantacuzeno communibus armis ex invidia a
Romanis oppugnato et ante diu apud Triballos profugo, nunc
divina adiuvante potentia in solum Romanum multis urbibus et ,
spatio non modico , ut fertur , in potostatem suani redactis rever-

tenti , subvenire atque opitulari. Contiqit autera , quod videmus,
illura e nostra virtute nullum cepisse subsidium , et nos incassum
ac frustra tantam navigationem cum tanto impendio instituisse. Pro
illo igitur dimicare , quomodo quavis animi remissione iucundius
et egregiura decus nobis admirationemque longe lateque conciliatu-
rum sit, vos quoque facto ipso attestamini cupidissime enim, haud :
coactu meo profecli mecum imo , ut maius quid dicam me ad

, ,
hanc profectionera ipsi cohortati estis. Equidera quod ad me at-

ini tovto fis ctVTOi nuguxuXofvree. iyto Se Toye eig iue A.C. 1343
r/y.ov , ovts evdo'$iug yugtv , ovie xigSovg Ttvbg int&vftiu to
vneg ixeivov novelv xui xtvdvveietv fjgrjftui , uXX' uvuy/.r/v
e/co ndor/g (itutOTiguv, cooneg vneg iftuvTOv dfivveo&ui Tovg
5intovTug y.cti Tijg (fiXr^g uvTiyeodût CcoJjg fti/gc y.ui tov dv-
YttTov. ov yag tooneg 01 noXXoi 16 ftuotXicog cpiXog ngoou- C
yogeveo&ui elX6fir/v ftovov, dXX' ovTcog uvtco ovvTiTr^/.u^ coot'
ei ovftfluir/ tcov dvrjy.ioTcov ixetvov tl nu&el"v , ufiicoTOv rt yr/-
ooftevog tov fiiov xai avTog. xui dtu TUVTr/v Tt)v cptXiav fiu-
lootXeV ts Tcjj 'AvSgovixco ngbg to> xutu Aiofiov xui (Dcoxuiug

noXefiov ovvenoXiftr/oa ygovov ovx dXiyov , xui ngcaegov h-
voj eTOvg SySor/xovTa xai Tgiaxooiaig vuvoi Siifir/v ini 0o«-
xr/v , nuoi fiuyovfievog dvd-gconotg xai nd-
yvtofir/v iycov, cog
ouv xuxtootv oiotov xai avTOg , a/gtg dv ngbg xr/v oixeiuv

iSinuvuyuyto , cooneg 1'ots xai avToi ovoTguTevoftevot. vvvi
Se iv tovtm xu&ioTr/xe t« ngayftUTU r/fuv , fievY.^^
cbod"' r/ftug
vnb tcov uviftcov ivTuv&a xuTe/Oftivovg , ungdxTOvg tivui,
ixeuov Sh vno 'Ptofiaicov , cog uxovoftev , noXtogxeto&ui. di-D
Sotxu Se ,
ftr) xai tl toov dvr/xioTCov ovfipjj negi uvtov. ei-
20X0? yug xui ygr/ftuTcov unogelv xai OTguTiug u'S,iOfiuyov ngbg

xovg nolsftiovg, ugTi ix Trjg nXuvr/g inuvqxovru , xui ovx i'E,-
agxovvTOg tov xatgov ngbg to Svvafttv XTrt oao9ui fiefiui-

av. ol noXifiioi Se xui onXotg (3tuêo&ui Svvuivt' uv , ov-
i5. iâQXOvtos P.
tinct , neque gloriae causa , ncque amore quacstus pro eo labores

ac pericula adire volo: sed potentissima quaedam necessitudome
nrget ut ab eo non secus atque a me ipso bostes propulsem
, et ,
quantum in me est pro illius vita milii carissima propugnem. Non

,
enim ut multi imperatoris amicus audire contentus sum sed ita

, ,
suin ei conglutinatus , ut si eum quippiam infandum pati continge-

ret vitam ego quoque sine illo insuavem mihi et acerbam putarem.
,
Atque huius amoris ergo imperatori Andronico bello Lesbio et ,
Phocaeensi non pauco tempore cum auxiliis afFui et anno proxime

, ,
superiore trecentis octoginta navibus in Thraciam transmisi, bella-

turus quibusvis mortalibus et damna illaturus omnia, quoad illum
in sedes suas reducerem quemadmodum vos recordamini , quos
,
tunc commilitones ducebam. Nunc ea est rerum conditio ut nos ,
quidem a veutis hic detenti feriemur: ille a Romanis , ut aiunt,

obsideatur. Vereor autem, ne quod ei malum insanabile contingat.
Credibile enim est illum et pecunia egcre et hostibus imparem
,
esse quippe qui recens vagus et exul esse desierit, et cui ad con-
,
trahcndas copias genere nuraeroque firmas spatium sufficien» non

concedatur. llostes autem propter multitudincin et armis eum pos-
388 CANTACUZENI
A.C.i543re? noXXot, xal yQr]fiaoi rovg ovvbvrag Siucp&ttQSiv, rcov y.oi-
vcov 'Pcofiuioig yQrjudrcov vn' e'S,ovoiuv 'Anoxuvxco tw fisyu-
Xco Sovxi xsifievcov, xai ndvra dvuXcooovri dcpsiScog , iva fib-
?.566vov fiuoiXecog nsQiyevoiTO. oiSe yuQ oucpeorara, cog, ecog fiev
c
av exslvog nSQifi , uniorog uvrco rcov Pcoftaicov r) r)ysfiovi'u$
xui dficpifioXog, ndvTcov rcov uqi'otcov vn' exsivov ftdXXov ui-

QOVfievcov uq/so&ui. uv S' exslvog TQOnw Srj tivi e'% uv&qco-
ncov oXyoiro , fis{iuiuv sig rbv ensira avrco eooftevrjv yQOVov
rr)v UQ/rjV SC u ovfindvrcov yQrjfidrcov ucpsiSrjosi. u nuvra
ivvoovvrag, ruysiuv noistoSui rr]v ftorjdsiav nQOorjxov. uv rsio
yuQ unoXrjrui fiuoiXsvg vnb rcov noXsfticov nsQioyovrcov , ov-
Ssfiiuv fjfitv u&vfiiug xai Xvnrjg vnSQôXrjv eXXsfysi nQog rw
y.ai xaxcog dxovsiv vnb ndvrcov , orv uvuvSqio, xai ftuXaxia
rr) nsQi rovg ndvovg xuranQoSeSorui rotg noXsftioig r^ftTv o
B cpiXog. uv re nSQiyevrjrai rjftcov ycoQig , rb fisTôv rrjg cpiXo- 15

rifiiug nuQTjQi]fisdâ. rb fiev ovv nQog dvefiovg dvrinveovrag
xui &dXaooav eôiSovoav xul fiuivoftevrjv unofidysodai , fis-
"kuyyoXcovrcov oacpcog xui &uvutcovtcov en ovSsfiia cpiXoriftia.

o&sv ovSe nQog rooovrov xivSvvov unoSvso&ai vftug xsXsvco.
IreQav Sevcprjyrjoofiui, uvrbg , nbvov fiev oXiyov eyovouv, s v-io
xXsiav Se xai svSo'S,iuv uxQordrrjv. tqicov yuQ tcov fisyiorcov
Ssiyftara rjftTv e'S,svsyxsTv e'S,eorai , uvSîug xui Sixuioovvrjg

xai cpQOvrjoecog^ rb ftev yuQ vnb rcov uveftcov xui &uXuoorjg
C xcoXvofievovg ereQUV s§svqsTv bSbv, Si' rt g r]fitv avvoOsirj rb
sunt cogere et pccunia exercitum eius transversum agcre, cum aera-

rium in Apocauchi manibus sit, qui ut imperatorcm evertat, pro-
fuse largitiones faciet novit siquidem exploratissime , illo salvo
:
infidum et incertum sibi Romanorum domiualum fore quod opti- :
mates universi ab illo quam ab se regi mavolent. Sin ille quacum-

que tandem ratione e vivis sublatus fuerit, firmum et stabile se
regnum de cetero habiturum qua de causa totum aerarium prodige
;
exhauriet. Quae omnia nos ante oculos poncntes auxilium matu- ,
rare par est. Sive enim hostibus cinctus perierit imperator nihil ,
erit quod ad tristitiam doloremque nostrum addi possit, praeter hoc,

quod passim nobis male dictitabitur, quasi ignavia et eiFeminata
quadam mollitie ad labores sufFerendos amicum inimicis prodidc-
rimus: sive sine nobis victor evaserit, maiorcm gloriae partem amit-
temus. Cum ventis itaque contrariis et tumido insauicutcque pe-
lago pugnare, aperte furentium et mortem ingloriam quacrcntium
est. Quocirca nec vos ad tantum periculum adeundum adhortor,
sed aliam demonstrabo viam quac cum parvo labore summam uo-
,
minis celebritatem splcndorcmque continct. Trium namquc virtu-

tum maximaruin documenta nobis edere licebit , fortitiulinis iusti- ,
HISTORIARUM III. 63. 3&)
nooxeiftevov , tpQOvr)oetog Stxaitog uv rig rt&eirj' Stxuioovvrjg &..C i343
de , ro nuVTU /Qr)ftaTU r^yrôuoûL devreQa rrjg tov qjiXov
oojirjoiug' dvdQiag <T , otl ov&' r\ neoi Tr)v odoinOQtuv ov-
ouv ftuxQuv TuXutncooia, ovd' otl did noXXcov i9vtov, 01 fiiX-
5Xovoiv rjfiZv (iu/etoduL , Susvul (liXXovreg , unioTrjftev tov

SiovTog xurunXuyivTtg. tl ovv ioTiv o Xiyco; cog snei Tulg
vuvoiv udvvuTOvftev eig MuxeSoviuv sq/so&ul , ravTug ftsv
tog d/QrjOTOvg svtuv&ol nvQi xuruntftnQuv uvrovg Ss zd
,
onXu s/0VTug , Hvul Stu rrjg rjnetQOv nQog fiuotXeu. tovto

loyuQ ixeivto re (teyuXrjv otoei Tr)v corpsXetuv xui rjttLV rr)v sv-
do'£,t'uv ov fitxQuv. ov /Qr) Ss ra iv fiioto oxioXu xui nQOO-
xofifiaxa XoytL,Oftivovg unoxveiv nQog tov dycovu. ovSeigD
yuQ noTS dvuxetfievog xui Qey/tov TQonuiov eoTr/aev uno tcov
noXefticov uXXu nQog ô tcov novcov TsXog ucpOQuv, cog noX-
i5Xr)v oioet xui (ieyuXrjv Tr)v cptXoTiftiuv. tuvtu ftev ovv iftoi
Sixutu re e'So'£e xui ovftcpsQOvru oftov xui uvrog ts noirj-
oco nQiorog xui TOig u7J.0Lg ovfipovXevoco. ei Si rioiv vfttov
nQog to Ttov novcov xui tcov xivSvvcov urpoQtoot (teye&og , ov
(tdXiOTU SoxeT roiovTOtg im/eLQrjTiov eivuL , dXX' iyco nQcoTOg
"xoxrjv Te vuvv iftnQrjoco xui tu onXu s/cov (iuStovftuL* ovvi-
yjeTUL Ss xui ooTig etXero iftoi ovyxivSvveveiv. ol Se Xoinoi, P. 567
Tug vavg s/ovTsg, o,tl cpiXov vftXv xai XvoiTeXsg SoxeT, noisT-
1. dyrioii&titj P. .
tiae atqne prudentiae. Nam a ventis et mari interclusos , aliud iter

invenisse , quo ad finem nobis propositum perveniamus , prudentiae
optimo iure adscribatur. Iustiliae autem, res omnes prae salute amici
contempsisse. Fortitudini quod nec itineris longi molcstia ac defati-
,
gatione, nec transitu per multas gentes, quae nobis se oppositurae es-
sent, perculsi atqiie consternati a recto tramite officioque deflexeri-
,
mus. Quid igitur tibi vis ? dicet quispiam ut quoniam in oras Mace- :
doniae navibus deferri non possumus, eas hic tamquam inutiles con-
crememus, ipsi cum armis per continentem ad imperatorem gradiamur,
quod illi pcrquam fructuosum, nebis vero gloriosum acciderit. Nec im-
pedimenta et offendicula in medio occurrentia pernendentes, ab hoc
labore deterreri oportet. Quis enim unquam recubaus supiuus et
stertens de hostibus trophaeum erexit? Sed fiuis laborum ante
,
oculos habendus est, quem plurimus et eximius honos comitabi-

tur. Haec ego iusta et utilia censui , factoque ipso me ducem et
suasorem aliis exhibebo. Quod si quibusdam vcstrum maguitudi-
nera laborum periculorumque considerantibus , minime istuc aggre-
diundum videtur ego sane primus navim flammis exuram et arre-
,
ptis armis iter invadam sequetur., quicuraque adversus casus par-

:
ticipare mecum voluerit: ceteri salvis navibus, quod piaciinit ct ex

usu iudicaveiiut faciant licet,
, Sic Pcrsas piimores aliutus Aniu-
3e,< CANTACUZENI
A.C. i343rf/' ovtco n.Qog rovg sv rsXst tcov JIsqocov A/iovq StuXs-
V. 455 X&£ig, nuvTug fisv snetoev cog Si/.utu ts 6ftov xui XvgitsXovv-
ru ovftfiovXevet. etXovTO Ss hîjxovta ftovov vuvuoyoi ovy-
xtvSvvevstv /lutu tcov nXrjQcoftuTcov. ol Ss aXXoi io/vqiQovto,
cog dXiyu) votsqov ovqicov TvyovTsg tcov uvsficov sXstoovraiS
slg Tfjv JMuxtbovtuv uvfrtg tco outquuj] ovvsooftsvot. ovtco
ftsv ovv sSsSo/.to xotvfj, xul s/. Ttjg Evftotug sig rr)v Aoxqi-
Sog nuQuXtov sXSovTsg , ol aXXot ftsv rjov/aôv sv ratg vuv-
oiv, *Afioi>Q Ss y.ui ol sS,r)xovTU vuvuQ/ot , ovg sSst nQog ro
BToXfttjftu avvut'Q£o3ut sxstvo) , uveX/.vouvreg Tug vavq xuiio
onXa ts dvuXufiovTeg xui uXevQu sntcpSQOftsvoi , oig sftsXXov
StuTQacprjoso&ut nQog Ttjv 6S6v , xui 'AftovQ uvTog rotg uX-
Xotg oftotcog nuatv, tjvXiouvto uvtov Tr]v vvxtu naQU tov ai-
ytuXov , cbg ufta sco rug vavq sfinQr]ouvrsg , rrjg sig Bsq-
qoiuv s/covTut cpsQovarjg. rijg vv/.Tog Ss sxstvrjg tcov svuv-iS

ricov nvsvftuTcov nuvauftsvcov, ovqicov Ss sntnvsvouvTCOv , Tug
x dvstXxvoftsvug xudsXxvouvTsg xui u\ua nuoutg uQuvrsg Iotiu,
sig rr)v votsquiuv nQoasa/ov ov fta/.Quv (dsaoaXovixtjg sv Xt-
ftsvt tov KXconu nQOouyoQSvoftsvM , tovto ftsv oioftsvot xui
C ftsyav Sovxa sv QôouXovtxtj uvut xui ftovXofisvot si tv/oiio
nQog sxstvov vuvfiu/stv, tovto S' oti xui ij uvtuisquv nuQU-
Xtog rijg BoTtutug uXtftsvog tu noXXu soTt xui tooovtov sv
tuvtcT) otoXov vnoSs/£ad~ut ftt) Svvuusvij.
D £S'. Tb ftlv ovv IlsQatxov avTtxa , snei snv&ovro tov
rius fidem fecit se aequura et utile consulere. At enim non plus

,
sexaginta navarchi cum classiariis remigibus illi se associare insti-

tuerunt: reliqui brevi spatio ubi ventum propitium essent nacti,
in Macedoniam cursum directuros rursumque cum eo futuros asse-
verarunt. Postquam inter illos communiter ita convenit, ex Euboea
ad Locridis liltora delati , alii in navibus permanscrunt Amurius :
autem et scxaginta navarchi , quos tanti facinoris consortes illi esse

oportebat, subductis navigiis et armis assumptis , commeatuque in
viam deprompto , iuxta littus pernoctarunt, ut mane exustis illis
Berrhoeam iter capessereut. JYocte porro illa cum venti luctautes ,
posuissent et secundi spirarent deductis denuo qnas subduxerant,

,
,
navibus et sublatis velis , onines simul die sequcnti portum uon

procul Thessalonica Clopam ap])ellatum , tcnuenint, partim quod
magnum ducera '1 he.ssalonicae degere arbitrarentur vellentque cum
eo si
, possent , navale praelium miscere , partim quod adversa ora
Uotiaeae iniportuosa esset tantamquc classem eodem loco uequiret
recipere.
64. Pcrsae, simul ut magnum ducem Byzantium vcla fecisse
audicruut, Thcssalonicenscm agrum ituiycrsum iucursantcs, magaas
HISTORIARUM 111. 64. 3c)I
jxiyuv Sovxa unonenXevxivui sig Bvûvxtov , xu neoi Osoau- A.C. 345 1
Xovixrjvunuvxu intOQUftbvxsg ycoQtu iXrj'i%ovxo y.ui fjvSQano-

Stauv oix oXiyovg. AftovQ Se sig xfjv voxsquiuv nevxfjxovxu
vuvg unoXe'%uftevog, eneftxpev sig IlvSvuv, cog ixet&ev xovg /nev
Sijfiioeig fj'£oviug sig Bsqqoiuv, cog ufiu fiuotXei iXevoofiivovg sig
OeaauXovixr^v, xovg intXoinovg Se inuvfj'E,ovxug xutg vuvoi. /?«-
atXevg Se inei nv&otxo xovg fiuQfiuQOvg IlvSva nQoaybvxag ,
Stu onovSijg ftev inotrjouxo ndorjg xrjv vnb KquXijv xeXov-
auv ycoQUV xui niftxpug ixiXeve nuvxugP. 568
ftrjSlv t,rjfitco&fjvui ,
loeig xug nbXstg xui xu opqovqiu siauyso&ui,xr)v hopoSov ftr.vvcov

xcov fiuQ@uQcov. xai tfvSQanoSiofrrj ye h'£ ixeivcov ovSe sig'
ovxe ftr)v ix xijg vnb fiuotXiu xeXovorjg ycoQug. avxbg Se
OenuXcov xe xovg uQtaxovg xui Bsqqoicotcov xijg sig avibv
svioiug u'E,iuig xe dftstxpuftsvog xai svSQysoiutg xutg nQoarjxov-
iSoutg y
enetxu xui xrjv uXXrjv axQUXtuv nQovoiug xfjg Seovorjg
d%tcboug, xai DluvovrjX xbv vecoxeQOv xcov vtcov BeQQoiug xui
xcov uXXcov noXtyvicov, u nQOoeycoQrjauv uvxto, dnoSetûg uq-
yovTu, ovaTrjoug Se uvim xui*AyyeXov xbv dvsxptbv, og Osx-
xuKtug nQoiSQOv evsysiotoirrj rrjv uQyr^v, xat xekevoug , rjv xt
loSicovxut , xvnov xs ex&iftsvogB
exuiSQOg dXXrjXotg intftuystv ,
avxotg fjftiQOv xui uvenuy&ovg doyijg, xui xa uXXa ev Stot-\- 456

xrjouftevog , nQeofieiav inotetxo xui nQog KquXtjv. hSrjXov xe ,
cog , ei xui ixeivto ul nobg uvibv dnayoQev&etev onovSui xui
fj avuftuyiu , dXX* uvxbg fteftvrt fievog xijg xtftijg xui xrjg qpt-*
20. StOVlUt P.
lioiiiinum pccorumquc praedas egeruut. Amurius altero die tlelectas

navcs quiuquagcuas Pyduam mittit, ut inde pars militiun dimidia
Berrhoeam vadut et com impeiatore Thcssalonicam pro&ciscatur,
altera pars cum navibus rcdcat. lmperator, barbaris Pydnam appul-
sis , diligentissiine cavit , ne quid Cralis provincia detrimenti acci-
perct circumiiiissisqiic nuntiis infcstuin corum ailvcutnin significa-
,
vit etmonitit, ut in urbcs et castclla se omues rccipcrcnt. Nemo

tameu iude , ut neque e locis intperatori subioctis, iu servttalen
abreptus est. Qui Tlicssalornm et Berrhoeotarum optimates pio
studio erga sc diguitatibus et douis remuuciatus ct cxcrcitum qua
par crat cura dignatus ct Manueie filio iuniore Berrhoeae aliisuue
,
oppidulis rcccutcr ad auctorilateni suam adiunclis praefeeto , cique

Angclo consobrino, cui ante Tbcssaliac guberuatio commissa fuerat,
commcndato, cum mandatis, ut, si opus esset altcr alterum defen- ,
dcrcnt, forma insupcr niausiicti ac niinimc molesti impcrii prae-

scripta , ct ceteris quoque probe constitutis oralorcs ad Cralcm:
inisil ,qui iudicarent , quamvis focdus secum pcrcussum et inita

socictas ab eo dissoluta cssct, uihilo miuus mcmorcm se honoris
39- CAISTACUZENI
A.C «343 Xiug f

dniXuvoe Sidycov nuo' uvtco, fir)T£ xexivrjO&at nooq
r)g
ooyi}Vt
f-ir T€ StaXeXvxivai tdg onovSag , uTOnov eivai yyrj-
t
odfievog, fiij soyoig avTotg Sio&ai cpaveQov, eig olov ovra ntqi
to ufieifieo&ui TOvg cpiXovg eiXeTO uvTog iniSei£,uoSui toouv-
Trjv evioiav. xai vvv fiev Ttjg IleQoixijg oTQUTiag iXd~ovor]g5
nQvg uvtov y.ai Svvufiivrjg fiXunTeiv, uvTOvg ts xcoXvoui y.e-
CXevoag fir) v.axovv Tr)v ycoQuv , cog cpiXiuv ovouv xui 0vf.if.1u-
yiSu • y.ui vgt€qov o,ti uv Svvuito cocpeXr)oeiv. in' uvtco Se
sivui evyvcofiovetv neQi uvtov cpiXov dyu&ov fidXiGTU ioo-
-rj
ftevov, rj uiQeVo&ai, noXefietv in' ovSefiia nQOcpdoei evXoycoio

xai Sixaia. ini rovTOig Se xui nQOorjyoQevev uvtov Te xui
l
EXivrjv Tr)v yvvutxu, cog ufiu otqutiu rfj TLeQoixrj fiaSiovfie-
voi eig diSvfiOTeiyov. tuvtu ndvTa icp' rjfiiQuig nevTe-
Srj
xuiSexu SiunQu'E,dfievog , Trjv ix QeTTuXiag xai JBeQQoiag s-

ycov GTQUTiav oifiu TOig uXXoig , 01 uvtco ovvijouv nQOTSQOv 1 ^
xai tcov UeQocov ovvenofiivcov , rjxev eig OeoouXovixrjv. iv
Se ruvTUig tutg r)fiiQaig rj iv ratg vavoi tcov HeQocov ov-
oa otqutiu, uXXu Te ixdxov Trjv ycoQuv boa eixog (3uq(3u- ,
QOvg xai noXefiiovg, xai Svo xcofiug T€T€iyiOfiivug xui nvQ-

jyyovg iyovoug SienoQ&rjoe, tcov iyovTCOV TUVTug yecoQycov vnoô
Siovg nuQuSeScoxoTCOv ocpug uvTOvg xui dvSQunoSio&ivrcov.
^jlfiovQ Ss inei inv&eTO iyyvg eivui ftuotXia , av\og fisv s-
cpinnog fieTa oXiycov tcov uqigtcov, (ov yuQ evnoQOvv inncov,)
nuau Ss rj gtqutiu netfj snofievoi, eig vndvTrjoiv tov §uoi-
12. pctdiovftEyos M. 14. SianQctl-ccfievot, P. a4. rov om. P.
et humanitatis quam apucl ipsum commorans expertus esset neque

, ,
acl iram commotum esse neque foedus temerasse quocl absurclum

,
;
dttccret, non opere ipso palatn ostendere quem in gratia amicis ,
referenda virum ipse tam benevole tractare voluerit. Et nunc

missa sibi Persarum auxilia, quae damnum dare possint ab eius ,
regione ut amica et socia, vexanda prohibuisse

, et de cetero quo- ,
que quantum efficere possit, ei commodaturum. In eo autem situm,

aut bonam fidem optimi et constantis amici agnosccre , aut rationi
et iustitiae adversantem, bellum facere. Posthaec ipsum et coniugem
Helenam , ut cum Persicis copiis Didymotichum abiturus, valere iu-
bet. His igitur omnibus quindecim dierum spatio transactis cum ,
Thessalico ct Berrhoecnsi clelectu et quos prius habebat, et cum

,
Persis praeterea Thessalonicara venit. Per dies illos Persae , qui in

navibus erant , cum aliis moclis Thessalonicae vicina deformarunt,
ut barbari nimirum iidemque hostes tum vicos duos munitos cura ,
turribus devastarunt, agricolis, qui se prae metu dcdebant, servitttte

multatis. Amurius ut imperatorem appropinquare cognovit cum ,
paucis optimatibus iu equis (non euim his abundabant) toto agmiue

Xicog rfiaav. insi Ss rt ouv rjSrj ov ftuxQuv dXXrjXcov, tov l'n-A.C. i343
nov dnoftug 6 *sifiovQ, nQOaexvvei ts tov ftuoiXiu xui ifiudiL.e
7iqo$ uvtov net,6g, nifxvJug ds 6 fiuoiXevg, ixsXevs tov

innov intfluivstv noXXu nQOTSQOV nsî tov P. 56g
xai inti&STO
5ns£6g iX&elv cptXovetxrjaug. nQoauyoQSvoavrsg Ss dXXrjXovg,
-rjsouv sig Tug oxrjvug xui soTQUTOnsdsvouVTO ov noXv
unco&sv QsaouXovixrjg iv snTU rjftSQutg. nQSofisiuv ds A-
ftovQ nQog TOvg iv QeoauXovtxrj nsnoirj/xsvov xui nuQutvovv-
TOg nQOoycoQeZv ixoiTug fiuoiXet xui Tr)v noXiv nuQudtdovui,
\oTOvg ts uiyjtuXcotovg dnoXvoeiv uvTOtg, si nei&oiVTO , inuy-
yeXXoftevov, unexQivuvTO ovdsv inistxig. dsiouvTsg ds 01 Zrj-
Xcorui, fir) 01 t« ftuotXicog svdov fjQrjftsvOL, xulqov 7M§6fievot
iniTrjdsiov xai tov drjuov dvuneiouvTeg , TsdoQvfirjtxevov vno
tcov ftuQfiuQtov , uU.iog ts xui iXniouVTU Tovg uiyjiu7>coTOvg
i5uvvotg unoXv&rjoeo&uL , ini&covTUi xui xqut/jocooiv uvtcov
syvcoouv ini cotxOTrjTU xui cpovovg ycoQstv., ivu oY uvtcov xui&
rovg uXXovg ixcpoficooi. xui IluXutoXoyov ts tivu ix tcov
uQtoTcov, 61x01 oyoXuWovru otu to vnonTSvso&ui xui^ /xrjds-
/xiuv uhiuv tov dno&avetv nuQSoyrjfiivov, iûQnuouvrsg dni-
ioacpu%av ini Trjg Srjfiooiug uyOQug, xui Tr]v xstpuXrjv dnOTSfiov-
Tsg, snstTU xui to ocofxu dtsXovTsg TSTQuyr), t« fxsv Tftr)fiuTU
iv Tulg noXecog nvXuig unrjcoQijouv sxuottj Tfxrjfxw Tr)v xs-
tpuXrjv ds doQUTi iv&ifievoi xui t« syxuTU ovQOVTsg uvrjXecog
nsQtrjeouv Trjv noXiv. TujSuXuv d'i xiva ix Ttov /xsatov noXi-
10 dnoXijaeiy P. i5. int&ovrai P. 18. xal om. P.
pedibus prosequente, ei se fert obviam. Farum inter se distanli-

bus, Amurius ab equo descendeus eum adorat et pedibus propius
accedit , cjuem imperator per nuntium rursus equum cousccndere
iubet. Consalutatione peracta, in tabernacula concedunt, castraque
non procul Tbessalonica diebus septem locant. Amurius per legatos
hortatur oppidauos, uti imperatori urbem seque tradant. Si faxint,
captivos donaturum pollicetur. Illi aequi bonique nibil respoudent.
Zelotae metuentes, ne, qui intra moeuia eraut iraperatoris partium,
tam bella occasione uteutibus, incitatoque ab iisdem populo a bar-
baris turbato et captivos sibi dimissum iii sperante, invadereutur
opprimerenturque , ad saevitiam et caedes procedendum censue-
runt, quo per illos aliis quoque terrorem incuterent. Et Palaeolo-
gum queudam cx optimatibus domi delitentem quod in suspicio- ,
nem venerat, et qui cur moreretur nihil meruerat, raptum in foro

publice peremerunt, amputatoque capite et corpore in partes dis-
secto , eas per portas suspenderunt. Caput autem hastili praefixum
gestantcs et viscera crudclem in modum distraheutes, urbem obam-
bulabant. Tum Gabalam qucndam sortis mcdiae civem , prius au-
39 4 CANTACUZENI
A.C. i343 twv tu ojra nQorsQov ixTS/uovTsg xui Tr]v qlvu, y.ai t« aXXa
Q[.iiXrj SiuXcoftrjod{.isvoL , snsLTu dnixTSivuv. stsqojv Ss ovx d-
Xiycov tolovtcov Qivug xui cotu sxis/iiovTsg , snsiTa xutsSl'-
xuoav dsiopvyiuv, xui dvoi§uvrsg Tug nvXug, s'E,rjXuvvov Trjg
noXscog. toov Ss oSvQO/uivcov xui tijv uhiuv Sto/.iivoov ixdi-$

V. 457 SuOXSoduL , Sl 7JV TOLUVTU VnO/uivSLV XUTSXQl&IJOUV, ovSsv
nXiov dnsxQivavTO 01 ZrjXcoTui, ?j otl siSsisv avTOvg t« Kuv-
ruxov^fjvov oucpioTUTU fjQrj/uivovg. 01 /usv ovv ovTcog oSvqo-
/utvoL , insi nQog ovSsv stsqov siyov yQrjo&ui savTolg , sig to
tcov (iuQftuQoov dnsycoQOvv GTQUTonsSov nQog fiuoiXiu. /?«o"t-io
Xsvg Ss insi to nQOouyso&uL ttjv noXiv anoQOV scoqu, Mu-

rovrjX /usv tov vlov xui "AyysXov tov dvsxpiov tijv ts ix Qst-
TuXiug xui BtQQoiag syovrug otqutluv, ixiXsvsv sig Tug iSiug
doyug unoyooQtlv. uvTog Ss dnoXsnfdsig /ut&' cov rt ysv oi-
Dxodsv, xui IIsqocov Tolg UQiOTOig Siuxooioig innovg nuQuoyo-i$
/usvog, xai ix Trjg uXXrjg OTQUTiug i'£uxioyiXiovg iniXixTOvg
nst,ovg nuQuXafJoov , u/ua 'A/uovq ix Tr^g r/nsiQOv sig &Quxrjv
dnsyojQOvv. Tr]v Ss uXXrjv otqutluv ixiXsvov iv Tuig vuvoiv
sig ILsqiSsooqlov sX&siv , cog ixst ov/.i/ui£ovTug dXXrjXotg. i-
nsi S' 01 (usv sx &uXuTTrjg , ol S' ix Ttjg rjntiQov nuXiv ivio
TUVTO) iyivOVTO , JlSQL&SCOQLOV inoXLOQXOW nSQlOTQUTOntSiV-
ou/usvoi, Â^SrjQhui Ss nQoatjXd-ov ixovTi Sto/.iojTrjv dyuyov-
Tsg xui rovSsXrjv tov Trjg /SuoiXiSog "Avvrjg oivoyoov, ov ini
Trjg uQyrjg uvioov xurioTijosv /uiyag Sov§ /ustu Tr]v §aoiXi-
21. iniOTQaionsStvodixtvoi P.
ribus naso ceterisque mombris mutilatum occiderunt. Alios item

,
complures eiusdera ordinis naribus et auribus truncatis , urbc in

sempiteruum exilium expulerunt. Quibus larnentantibus causamcjue
sciscitantibus , ob quam talibus suppliciis damnati esscnt boc tan- ,
tum Zelotae responderunt, constare sibi, ipsos apertissime Canta-

cuzeno fa?ere. Sic igitur lamentantcs , quoniam se inutiles iam
vidtbaut, ad barbarorum castra, imperatorem conveuturi adierunt. ,
Is cum non videret, quo pacto urbem in potestateni adduceret,

Manuelem filium et Angelum consobrinum cum copiis, quas e Thes-
s>lia et Berrhoea ducebant, ad illorum praefecturas remisit ipse :
relictus cum iis, quos per se adduxerat, ducentis Persarum optinia-

libus equis suppeditatis , et de reliquo exercitu sex electorum pe-
ditum millibus ascitis , socio Amurio e continenti in Thraciam
recessit : Peritheorium venjre, ut ibi
reliquum copiarum navibus
couiungerentur, praecepit. Navali iara pedestrique iu unum conflato
exercitu, Peritheorium obsidionc circumdedcruut. Abdcritae autem
sponte se dediderunt Gudclem qui crat Annae impeiatrici ad
, ,
cyathum, simul viuctum adducentes, quem magnus dux post irapc-

tog elg TQifluXoi>g vnsQOQiuv nQooxsycoQrjxbtcov Ssst. enui-A.C 343 1
vsaug Ss avzovg 6 ûaiXevg xui xov tots tco xulqw nQoatj-Vô

xovxu nenotr/xevuL /xr) cpiXoveixr)aavxag eniyeiQetv zotg vneQ
Svvu/uv , xui tov uv&ig enuvrjxovTi nQoaxeycoor/xevuL /teXij-
5aavTag /xr/Sbv , exetvoig /.tsv uQyovTU smaTr/oug, olxuSs uns-
ne/une ' rovSsXr/ Ss xu Te ISiu xsXevoag unoSo&rjvat xai
oixo&ev nXeico naQaoycov , snsvtu xai luxcofiov xbv BqovXuv
ovtu sx tcov oixeTCov xai SuXuvivrjv sx tcov ILsqocov eva u/ta
ixsivco e'E,eneunev eig BvtuvTiov nQog fiuoiXidu nQeofieig. f/
\onQtofieiu Se r v t
neQi eiQqvrjg. xui nQcora /xev s/luqtvqsto
tov &sbv, cog ov /ibvov uvtjJ ovx entfiovXevoeiev soyco tj fiuoi-
Xtt rw vlio , dXX' ovSs /xsyQL Xoyio/xcov uvtco ti neQi uvxr/v
7iQoaxexQOvxOTL ovvstSsir/. uvtr)v Se vnb ovxocpuvrcov uv&qco- B
ncov xui ovSev vyieg, ovte noietv, ovxe Xeyeiv /xe/teXetrjxoTcov
iSnuQay&etoav ecpuoxe tbv s/tcpvXtov Tovxovi noXs/tov xsxivr/xs-
vai , og ciyQt vvv noXXcov Te xui /tsyuXcov aiTiog 'Pco/tuioig
xaisoit] ov/icpOQcov xai sn /xslIovcov eotiat, uv /irj xuTuXv&rj. xai
avTOV Ss /xeyuXuig /tbv yQrjouo&UL av/icpoQutg Siu xbv nbXe-
(.tov, xui xLvSvvoig cpofieQotg ntQioyt&rjrui d-uvuiov unetXovof
'xqtov &eov Se b/xcog iXeco ivybviu, tcov xlvSvvcov ze exeivcov
dnr/XXuy&ui, xai vvv snavr]xsiv tov xosiitovog ovvuiqoiisvov.
avvoQcovra Se cog xu Te /xeXXovtu xuxu ex tov noXe/tov nu-C
ouv vneQfitjoexui vneopoXrjv , xui tu, ex Ttjg siQijvrjg dyudu
9 xai TOtid te P. 3. tyxtiQSZv M. 11. tov add. M. i&.
ot/di P.
ratoris ad Triballos discessum timore sese tradcntibus pracfe-

ctum attribuerat. Laudatos imperator, tum quod tempori se ac-
commodasseut et supra vires quidquam audere noluisseut tura ,
quod ad rcducera sine cunctatioue aliqua se adiunxissent, praefecto

iilis creato, domum diinittit, Gudelae sua restitui iubcns ct ullro
ci plura suppeditans. Deiude Iacobum Brulam e ministris dome-
sticis et Salatinen e Persis byzantium ad imperatricera de pace le-
gat. Ac primum quidem Deum testatur se uon solum illi aut ,
filio imperatori non iusidiatiirn re sed nec cogitatione tenus iu

:
eum collatae alicuius o)F;'nsionis sibi esse couscium , vcrutn ipsnm

a calumniatoribus, qui nequc facere, ncque dicere quidquani pro-
bum ac sincerura statuissent, circumventara , hoc civilc bellum cxci-
tavisse , quod bactenus mtiltas ct sacvas clades Romanis po[>erissct
et uisi finiretur, saeviores pariturum csset. Et se <|iii(lem litiius
belli causa gravibus infortuuiis pressu.n, pcriculisque horrihilibus
ct mortem ipsam intcntantibus ciuctum fuissc , verumtauien Dco
bene favente, et illa deptilissc, et nituc eodem bene iuvant**, post-
liminio reverti. Cum autera perspiciat , quac mala ex bcllo istoc
emanatura sint, moduui nulium babitura , et vicissim boua iugeutia
3 96 CANTACUZENI
c
A.C i343o/.to/'a)g fteyuXa re xai dvvdftevu rr)v P(ofiuicov r yeftoviuv
t
xtvdvvevovouv dvuxruo&ut , r/)v nQSofisiuv nenot/jo&ui rr)v
neoi rr)g eiQ/jVqg ruvrrjV xai deto&ut uvrrjq , ftr) neQtOQuv

c
dtu rr)v rtvcov fioy9/]Qt'uv xai dyro)i.toovvr]V rr v Pcoftaicov t
-r)-
yefxoviav 6iu(p9etQOfievr]v. xui e'S,uo/Jjg yuQ uypi vvv nOXXu5

ovfj.fiefirjy.evui ru beivu xui yuXenu , xai rr)v ycoouv dnaoav
xai rug noXetg dtscp&uQ&ui vn' dXXrjXcov noXtOQxovftivug xai
dtucp&siQOftivug entdQouuig xui Xs/]Xuot'utg '
fierotu de bftcog
c
tivut , ola 6/j Pcofiuicov Pcoftuiotg intovrcov xui oixrov Tivd
nore xai rcov drvyovvrcov Xuftfiuvovrcov. ru nQOodoxcoftevuio
D de tooovto) xai detvoreQu , cog ru nuQsX-
xui ajofieQcoreQU
#6vru , nQog uvtu nuQufiuXXoptsvu , evrvyiug ronov ineyetv
TiQog dxQOTUTrjV xuxonQuyiuv. fiuQfiuQOt yuQ ijdrj elvui JIsq^
oul ol rbv nQog "Pcofiuiovg inirerQUftftivot noXeftov xdxsivo)
V. ftSovfifiuyrjoovTeg , oig to (povevstv TQVtpr) xui to i'§uvdQuno- 15
diZ,eo&ut xui dnodiooo&ut ini oovXeiu xeQ$ovg rjdtov nuvrog,
xai oixrog ovde elg, ovde eXeog rd»v UTvyovvrcov , otu drj <pv-
ost noXsfiicov ovrcov neî to oefiug dxQorurrjv ivuv-
6'tu zr)v
rtOT/jTU. xui rovrov eXeye tov xuxov ovx ixetvov t]Qy&ui

71qojtov , uXX' Idnoxuvxov rov nuQuxotftcoiievov, og uvru/ eigio
HioQOtuv intOTQurevoug xui noXXr)v xui dyu&r)v uycov otqu-
c
P.571 xtuv P(Ofiui'(ov, ovx dyunrjrov (orftrj, ei /xr) xui TliQOug inu-
ydyot, ot noXXu ixuxcoouv rr)v ytoQuv ixeivrjv, xreivovreg xui
£'$uvvQunod't^6fievot rovg nQOorvyovrug xui nvQog eQyov nd-
ex pace oritura, quaeque aegram ac labantem Romanam rem publi-

cam sustentare ac recrearc possint, hanc legatiouem de pace mit-
tcre voluisse rogareque, ne eam propter nonnullorum malignitatem
atque stultitiam , imperium Romanum evertentem , despiciat. Nam
et a principio usque ad illum diem multa dira et acerba evenisse,
totamque regionem et urbes alteinis obsidiis , impressiouibus ac
depopulationibus afllictatas esse attamen censenda videri mediocria
:
(utpote Romauis in Romanos incurrentibus et aliquando miseris

misericordiam tribuentibus) prae illis, quae tanto tetriora et horri-
biliora erunt, ut propter eorum immensitatem praeterita cum ipsis
comparata felicitatis nomen obtinere queant. Barbaros enim Per-
sas , ut socios suos contra Romanos esse praeliaturos quibus ho-
, ,
iniues iugulare ludus et captos abducere atque in servitutem ven-

dere quovis lucro dulcius nec in aerumnosos ullus humanitatis
:
sensus ullave commiseratio, natura nimirum hostibus propter sum-

mani in divino numine coleudo discrepantiam. Atque illius mali
nou se, verum sacri cubiculi pracfectum Apocauchum auctorcm
cxtitisse, qui Berrhoeam adversus illum' Romaiios multos ac stre-
nuo» ductarc non satis cs.istimasset, aisi et Persas adiecisset qui ,
HISTORIARUM III. 64. 3q7
vag xto/iag ntnoirjuivoi. w SiSaaxdXco xeynrjjuivog ini rr]v A.C. i343
toluvttjv TerQU(fSai neiQuv, xui /irjSe/nug Siu tuvttjv eivui

a$tog uhiug, ei /ur] Svvduevog noog Te fiaofiuQOvg b/iov xai
Tolg 6/uoioig xui ambg iyQTjouro
l
Pco/iaiovg uvinuTTeo&ui ,
5ov/i/idyoig. a owoqcoouv xui avrrjv cbg Seivu xui ttjv t£

ctQyrjv Siutp&eQOvvTu xui nQog to /ceXXov i/.ei xqittjqiov /is-
ydXrjv olaovra rr)v xarudixrjv , ei Siu (piXoveixiuv xai vjev-

Selg ovxoifuvTiug xui SiufioXug to Xqlotluvcov ai/.ia nQOie-
ptivrj opuivoiTO yeto&UL vnb rcov ftuQfiuotov , neiod-rjvui nQog B
lOTrjv eiorjvrjv, nQiv vnb rcov {jUq(3uqcov tl Sterpd-uQ&ai. neQi-
c
/uevovoL yctQ Pco/iuicov ovSivu uSr/.ovvreg, uyQtg inuvrjôvaiv
xui ol noeafieig. to Se irp' onoioig Sei yevio&ui, ov tov
nuQOvrog eivai xuiqov Sr Xovv, uXX' ei /tovov neidoiTO, noi-
t
ofteig ne/meiv nQog avrbv, oi SiuXi'$ovTui t ooa uv uvrfj xui

l5nuTQiUQyrj xui rotg vnoXeirp&eioiv srt tcov nQuy/tdrcov uq-
yovoc [SsXtiotu ts eivui Soxrj xui XvotrtXioTuru tavTOig* ne-
not&ivui Ss avxbv, cog rov Seov SiSovrog yuiQOVTtg inuvr/ôvai
c
xui tu ndai xotvrj Pco/.tuioig ovvoioovra xuTcoo&coxoTeg. tol-
avTtj /tev rjv r) fiuotXicog rov KuvtuxovCtjvov nQeofieia nQogC
loAwav ttjv (iuotXiSu. Â/hovq Se xui avrbg iSiu ovvefiovXevev
Zyeo&ui Trjg eiorjvrjg , cog tu /liyiaTU XvoLTeXovarjg. avrbg
fibv. yuQ xai uqot£qov tpiXog tivui (iaaiXei to) KuvtuxovLtj-
la. y.cci add. M.
loca illa latrociniis implevissent , obvios partim trucidantes , partim

captivos abripicntes et omnes vicos in cineres redigentes. Eo ma-
gistro se tale quippiam expcriri, ncc culpam commcreri , si , cum
barbaris et Romanis simul rcsistere non possit , siniiles et ipse so-
cios asciverit. Quae quoniam et ipsa intelligat quam atrocia et
imperio pestifera quamque gravcm damnationcm ei apud tribunal
illud allatura sint , si uempe propter contentionem falsasque ca-
lumnias et obtrectationes Christiauorum sanguinem a barbaris ef-
fundi patiatur, ad pacem inflecti debere priusquam pernicies ab ,
illis importetur: tantisper enim nulli Romano illaturos iniuriam,

dum legati revertantur. fn quas porro conditiones pacem fieri opor-
teat ,non esse praesentis temporis indicare sed si modo inducat :
in aniinum per legatos ad se missos exponere sibi quae illa et

patriarcha ceterique Archontes ut optima atque commodissima pro-
bent, confidere se, eos divino munere cum gaudio reversuros, fe-
liciter confectis , quae Romanis omnibus in commune conducant.
Huiuscemodi fuit Cantacuzeni ad Annam imperatricem legatio ,quam
seorsum Amuriiis quoque hortabatur, uti pacem acciperet, quo
nihil posset facere utilius. Nam et aiioqui pluribus abhinc annis
sibi cum Cantacuzeno amicitiam intcrcetlere, in cuius gratiam An-
drouico impcralori non solum bello coutra Phocaeam auxilium tulc-
398 CANTACIJZENI
A.C. 1343 *w £* noXXcov stcov, xai dtd %r\v uvtov tpiXiuv fiuaiXet rs
Ttp *AvQQOvixtp ov piovov sig tov xutu Otoxuiug noXepiov avii-
Ltuyiuv nuQeoyJjo&ut, , uXXd xui votsqov ini 'AXfiuvovg. xui
i'£ ixeivcov xcov yjjoveov eig ttjv 'Pcoituitov ovdinoxe iufieftXt]-
c
xivui, Pco/.iaiovg ndvTug r)yoi)Lievog vnb KuvruxovLf]vov TeXeTvS
tov fluotXiu , xai sti xr)v idtcoTOv Tvytjv OTiQyovia. vvvi Sh
ovxiTi tpiXog eivai fiuotXicog , uXXd SovXog , xui ovtco nuQe-
oxevdofrui, log ov niitntov OTQaTidv fiorfteTv, uXX' uvTog na-
TfQeTvui xui xr)v iotjv inideixvvo&ui onovdr)v, tjv dv xui vnsQ
tuvTOv tov noXeiiov uiQOvitevog inoteTvo. Si' u avvsfiovXevsvio
uiqsTo&ul uuXXov , tov ftuoiXicog liuXiotu xu eig
tr)v eiQ/jvrjv
avTov yeyevrjLiiva nQOTSQOv dtd xcov uoyovTcov t)]v dyvcouoav-

Vfjv dcpiivTOg xui tov noXsuov xuTUTtSeofrui i&iXovxog. ov
fiovov yuQ eX Ti Tr)g'Pco[.iuicov fjytuoviug xuTeXinexo, uxiQUiov
Stuoco&ijoeTui
, tlXXd xai tu dtef&OQOTU vno tov noXi/.tovi5
Svvutov nuXiv dvuxTua&ai. uvtov ds dvri noXfitiov ovuua-
yov i'§ioTui xui cpiXov syeiv. toiuvtu lisv xui 'Aliovq
SisnQsa(3svST0.
c
P. 573 §*'• Ltiyug Ss Sovg inei nv&ono tu Trjg nQsafisiug,
V,fit)~aXaTivr]V lisv t6v *Auovq nQsa(3svTr)v tpiXoTifitog ts vnede-io

£«ro xui listu puxQov sînsLtxps dcoQU nuQuoyjov. BoovXu ds
xo yiveiov nSQixsiQug xui Tr)v xscpuXr)v, eneiTu xui xovq
B LtvxTtJQug diuoQrfeug xui zdg xvrjfxug , dofioXtp ts t6 nQOoco-
nov nsQiyjiioag, slXxvos Std Ttjg uyooug ovTcog vcpuiLtov.
rit, sed ctiam postea contra Albanos, et ex illo Romanos nunquam

incursarit,cum omnes Cantacuzeno quamvis adhuc privati fortuna
,
contento , subesse arbitraretur. Nuuc ciusdem imperatoris uoa

amicum modo , sed instiper servum profiteri et sic animo affectum,
ut non alios ei auxiliatum mittat, sed ipsemet coram praesens ad-
sit , ncc minus studii ac diligentiae pro eo usurpet, quam si pro
se ac fortunis suis bellum gereret. Quare tanto magis pacem
admittendam , maxime cum et imperator principum iniquitate in se
commissa condonare et ab armis discedcre paratus sit. Kon enim
tantummodo si quid rei Romanae supersit iutegrum et incolume ,
pcrmansurum, sed et bello imminuta ac devastata reparari atque

instaurari, pro hoste socium et amicum haberi posse. Haec
et se
per legatum etiam Amurius.
65. Caeterum magnus dux audita legatione, Salatinen Amurii
legatum honorifice accepit pauloque post donatum dimisit. Brulam
meuto et capite rasis , naribusque et tibiis confractis fuligine op- ,
pleta facie , sic cruentatum per forum trahendum curavit. Ad lega-

tionem aulem sic respondit. Dedit ad Amurium litteras , quibus
accrbas in imperatorem contumelias acervavit: ipsum Persam mode-
H1ST0IUARUM III. 65. 3^9
7roos Ss rrjv nQioSeiuv ovicog dnexQivaro, ÂfcovQ fisv A.C. i343
eyQucps noXXug xuru SuatXicog vftQecg xai /aXtndg' uvrov
Sh xu&qnTtro fUTQicog , otc KuvruxovLrjrco uxoXov&tTv ai-
qoiio, dvuîu notcov rijg oftriQug tvSoîug' nXiov Se ovSiv.

SSuocXfT Ss sqsaoxsv , cbg ov Siocvro avrov , ovre ovfiSuacXsv-
c
siv roig SuotXicog naioi xai Pcoftuicov uq/siv , ovt' uvroTg
bfxoicog SovXov sivai. src ye fxr)v ovS* avrcov ti SovXocro
SovXov scvuc, xai SovXeiuv rr)v aio/iorrjv eig innoxoftovg
xai [xuytiQOvg re ruyftivov , dXXu noXtfcrjoecv u/qc nuvrbg xaic
loru/cora Sta<p&tQtTv. xui yu,Q rb nsQiscvai fci/oc vvv , ov/
t) ovS' y OTQurrjyia ^nSQtiocoosv , uXXu ro nOQQ(o
ovveotg ,
nov iv TQcBuXoTg nXavr)rr]v StarQiBscv. vvvi <T snei iyivero

eyyvg , scoso&uc rr]v ra/iarrjv , on BiXrtov r\v avrio d-tjrev-
c
eiv nuQu TQcBuXoTg , r, iyyvg rijg Pco/xai'(ov ysvvftsvov Buoc-
iSXtiug, dfuptoBrjTtTv nsoi avrijg. BqovXuv Ss fttru rug noi-
vug exsivug rdg dvrjfieQOvg rco ev roTg Kcovoruvrivov Buoc-
Xtiocg rov fteyuXov deoficorrjQic) xudtTQûv. bg xai fiixQov
vortQOv dvfiQed-rj fxtru rcov uXXcov ovvStoftcoTCov , rov Sr/fcov
rcov BvLuviicov *Anoxuvxov reXevrr)v ,

sncdsfcivov fterd rr)v
looonsQ votsqov etQrjOtTuc oXiyco. tuvtu Ss uvrco snQurrsro ,

ex nuvrbg TQonov rbv nbXefxov xuruoxevdôvrc xui BovXo-D
fiivto BuocXiSa re bfxov Stu rbv (pbBov rcov roXftcofievcov una-
yecv rrt g eiQrjVrjg xui Kuvruxovtrjvbv rbv BaacXia nQog e/-
3- dxoXov&iivat. P.
rate obiurgavit, cum aliud non scriberet, quam sua claritate rem
indignam committere qui Cantacuzenum sequeretur: in iinperato-
,
rem haec illius maledicentia fuit, haud opus esse illo neque ut ,
loco collegae cum liberis imperatoris Romanos moderetur, neque

ut cum ipsis aeque subditus sit. Quin etiamsi ipsis servire velit,
quamquam in ministerio sordidissimo et abiectissimo , inter equisones
et cocos videlicet , nolle eius operam , sed oppugnaturos eum sem-
per et brevi admodum ad orcum
demissuros. Kam quod usque in
hunc diem
fruatur spiritu , non prudentia aut arte imperatoria
servatum esse, verum quia procul apud Triballos erro vixerit.
Nunc quia p.opius adsit, primo quoque tempore experturum, me-
lius ipsi fuisse apud eosdem Triballos mercedi dare operas , quam
regrcssum in fiues Romani imperii , illud sibi asserere. Brulam au-
tera post iramauia illa supplicia in carcerera , in Constantini raagni
palatio incluserunt , qui et paulo post cum aliis vinctis , populo
Byzantiuo post mortem Apocauchi , ut infra non longe docebimus,
irrucnte interfectus est. Haec ille agebat, ut modis omnibus bel-
lum strueret, et imperatricem huiusraodi facinorum tcrriculamentis
a cogitatiouibus pacis avocaret: Cantacuzenum vero ad iniplacabile
odium ultionemque provocaret. Noverat siquidem planissime , si
4oo CANTACUZENI
A. C. iStfd-Qtxv uanovSov xui ufivvuv ixxuXsTo&ut. jjSst yuo aarpiava-
xa avrov dndôvouv xcov nQuyfiuTcov Ttjg UQyijg,
rrjv siQrjvrjv
c
xul ovy bvt uqcovov tivut avyycoQrjaovouv Pcofiuicov , uXX'
ovSe noXXoovov dno tov nQtOTOv. dto xai noXXcov uiftuTcov
c
xai dvSQunodtoftcov xai cp&oQug dptv&rjTOv tcov Pcoftui-$
P. ^Ztov TfjV xotuvvrjv ItjXXuttsvo aQyrjv. fiaotXia Se ovSsv exto-
Xvos xcov naQavoficov SQycov tovtcovi vrjg ttQrjvrjg dnooyi-
od~ut , dXXa ndoav inivotav ixivst, cooxe x.UTuri&so&ut tov
noXsftov, fldst yuQ ovSev inistxsg ix tovtov ovftprjoofisvov
c
Pco/iuiotg. insi Se 6 "AftovQ inavrjxs nQSofisvTrjg , unr)y-\a
ysXXs fisv ooa ovfifiuirj nsQi BqovXuv xui rug uuqu tcov
c
uQyovvcov Ptofiai'otg nQog
nQSoSsiuv dnoxQtostg, nuQsi-
Tr)v
ysTO Se xui r« yQufiftuTU vu nQog 'AfiovQ. 6 Se cog rjoav

iorpQuyto/iiva tuvtu eycov , rjxsv cog fiuotXiw ptsfirpoftivov
Se exsivov , si nsQi avvov Tt rpuvXov oirjd-rj vnonvsvstv ,i5
V. 460 ov xotuvvrjv ecpuoxev ixstvog yvcofirjv eytov fir) XsXvxivut
^xrjv orpQuytSw dvorjvog ydo uv strj nuvvunuotv, si Tr)v fiu-
otXicog nsQt uvvov Stdvotuv uyvooirj • siStog Se cog votg
c
nuQu Ptoftuiotg uQyovatv coansQ Tt vcov dvuyxutovuvcov ui
7iQog fiaotXia vftQStg entvrjSsvovvut , xovxov yuQtv ftr) exeQ(.o2.o
nuQaoyiod-at dvuytyvcooxstv , Iva ftr) sig noXXcov iftniorj xb
fiXuorprjfia dxoug , dXX' dyuystv nQog uvxdv , i'v' ei fiiv xi

yQrjotfiov iyysyQUfiftivov rj , Xoyov xtvd notrjatovvui uvvov'
18. dvayvoolrj P.
pax iniretur,se araissis rerum gubernaculis non solum primum Ro-

manorum sed nec a primo quotumcumque tandem futurum. Id-
,
circo pcr multum sanguinem , qucm fundebat , per plagiatum et

quanta dici non potest, Romanorum labcin alque perniciem , ad
excclsum hunc gradum grassabatur. At imperatorem nihil horum
nefariorum operum a desiderio pacis abstinebat, qui totam mentem
in eo deflxerat, quomodo bellum exterminaretur, cum ex eo ad
Romanos nihil aequi redundaturum sciret. Ubi legatus Amurii
redit, et quid Brula factum esset renuutiavit Archontum responsum ,
exposuit , litterasque ad Amurium conscriptas porrexit ille oJ>si- ;
gnatas ut erant ad imperatorem detulit. Ouo factum eius culpante,

interrogantecme , num sinistrum aliquid cle se suspicaturum puta-
visset, subiicit Amurius, non ea de causa epistolam se non resi-
gnasse; stultum enim fore prorsus, si eius de se iudicium ac volun-
tatem nondum perspectam et exploratam habeat. Sed cum non
ignoret Archontas Romano imperatore conviciis et maledictis lace-
rando perinde atque negotio cuipiam etiam atque etiam necessario
deditos, idcirco non alteri lcgendam tradhiissc, ne probra illa ad
multortim aures pervenirent , sed ad ipsum obsignatam afferre, ut
,
HISTORIARUM III. 65. 4°I

el Ss t« avvrftr/ tuvtu , vfiosig y.ui Xotdooiui, ini Tug twvA.C. i3j3
ysyoucpoxcov Toincovrui xscpuXdg. inatviaavrog ds uvtov tov
(luoiXscog ini tovtco, snstTU ursytrcooxsTO r« yodftuuTu
xui ?jv ovdsv vytsg iyysyouftfiivov, uXXd noog ts puotXiu
5'vJQStg aia/oai y.ui dysvvstg y.ui ftiftxpstg noog AftovQ , ort C
uvrro uvi/oiTO dxoXov&stv xtti Ttjv tvyivttuv ntotvfioiioi.
fiuotXsvg d' , insi ol iv BvL.uvti'<o ovds/tiuvnuQtt- iXnidu
yovro tiorjvrjg , uvuyxuicog y.ui uvzdg i/cooti nQog tov noXs-
ftov y.ui tjvdyxuLtv uvtco xug noXtig nooo/coQttv r\ sxovoug
joij (iiaô/iivug. (iuotXidt. ds Eioijvrj iv ZltdvftOTtiytp fttjdsv
stiqov ntQi {iuotXicog nenvoftivrj , otl ftr/ nQog BiQQOtuv
diuTQifiti nQOoycoo/jououv , unryyyeXXev 6 uo/itotvg zliSv/io-
Tsi/ov , oti 6 (iaoiXevg r\Sr/ Ttjg XaXxtdicov eirj iniftug ,
y.ui iniaTeveTO uvuxa. yuQ ovSsv fttxQOv ttsqi ixeivov

rjouv
\5nenvoftivoi , dXX' cog ndvru tu ioo/tevu eidoTt uqoosl/ov
uy.oipcog. y.ui r ouv svSvg iv XQOTOtg
t
xui tOQTutg , xui Tr\g
inuvodov (iuotXicog noXXug -dsco nooorjyov Tug ev/UQtOTiug.

/isru TQiTrjV ds rjfisouv i'S, i/.siiov xui 6 HlovtuXcov ry/.s nuQu D
fiuotXicog xui unrjyysXXe ndvxa cog iyivsTO • xui ndXtv
2or ouv sv Tutg bftotuig sooTutg
t
rjdrj fisfluiGTSQOv. TXd[iug ds
TscoQytog , og tcov tig zliSvuoxsi/ov TSTuyftiicov uq/siv ttg
ijv, iX&cov nQog tov UQ/tsoiu, svyijv rjTtt nuQ* uvtov , cog
eig (iuotXiu ucptôfttvog • Ssdotxsvut, yuq , fir) nQiv ixttvov
6. nsoivôiCeiv P. i3. d add. M. ij&q om. P. et slrj ponit

aute irjs X.
si quid ntile ibi scriptum fuerit id minime parvi ducat: sin con-
,
sueta, puta contumeliae et maledicta, in eorum, qui scripserunt, ca-

pita recidant. Commendat consilium imperator , leguntur litterae,
nihil ibi probum, sed adversus imperatorem turpia et infamla
convicia Amuriique reprehensio , quod non sine summo dedecore
nobilitatis suae cum illo se coniunxissct. Imperator, quoniam
Byzantii nullam spem pacis faciebant necessario et ipse ad bellum ,
administrandum et urbes ad deditiouem volentes nolentesque cogere

Impcratrici vero Didymotichi, cum aliud de imperatore marito niliil
comperisset, nisi apud Berrhoeam. urbem dedititiam, esse, episcopus
nuntiavit, iam Chalcidicen pervenisse, cui statim adiuncta fides,
quaudoquidem nihil non magnum de eo sentiebant et ut venturo-
rum omnium provido diligenter attendebant. Aguntur mox feriae,
plausus edunt et reditum imperatoris deo impeuse gratulantur. Post
diem tcrtium Muzalon ab imperatore adveniens omnia ut gesta ,
erant receusuit; rursumque feriae et quidem constautius celebratae.

Georgius autem Glabas , unus praefectorum praesidii Didymoti-
chensis , episcopum conveniens , ut sibi ad imperatorem profecturo
beue precaretur, petebat , quod se timere diceret , ne ante illius
Cantacuzenus 11. 36
402 CANTACUZENI
A.C.iZft ijiavqxeiv reXt vTr]aag , r/jg ^Siavrjg oxptcog jSaotXicog unoars-
Qrj9fj. o S' iniroene fiev nobg ixeTvov uqnxio&ut •

nao-fj-
vtt Se 9-aQQtTv, cog oxptTUt jSaatXia y.ai tlg TrjvSe Trjv noXtv
P. 5^4 inavrjxoVTa y.ai nQog Tivag vnrjQtoiag yQrjaifiog ixtivro earat.
f.ttTU Si nva /qovov , rjvtxu y.ai uvtov iSrj nQog t« ixtT&tvS
StxaicoTrjQia xXrjd-ivTU, nuQaoxtvdL,todat y.ai uvtov, cog fittd
/nixQOv dnoXiixpovTa to tfjv ' ovtco yuQ tivui StSoyfiivov na-
qu &tw. tuvtu filv ovv , cbontQ tiQr/TUi, voTtQov unijSuivt.
(SuoiXicog Se JltQifrtcoQiov noXiOQy.ovirog xui xXifiuxug y.ai
firjyuvdg xuTUOxtvdôvTOg nQog rr)v Tttyoftuyiuv , rd iv r/jro

l
JMtQonrj tpQOVQia nQOOtycoQijaav, rj re Ayla EiQrjvrj nQOoa-
yoQevofievov y.ui o IloftioSog. y.ui iX&ovreg nQog jSuatXeu ,
rjytfiova iSeovTO avToTg nuQaoyt&ijvat • avv rovTOtg Se xai

trtQOt vofiuStg to uvto oixovvTtg OQog iv xcofiuig uTttyi-
OTOig , ot Stu rr)v nQog fiuotXiu tvvoiuv (rjauv yuQ xuiiS
B nQOTtQOv vn ixtTvov TtTuyfiivoi , [SuotXicog ÂvSqovixov €tv
ntQiovTog ,) tcov aXXcov nQcoTOt nuQtyivovro xui nuQtTyov
iuvrovg exovTtg jSaotXtT. axtnroftivo) Se neî uvtcov nQog
o } Tt yQrjoatTO xui tivu intoTijotttv uQyovra umoTg , iSo-
xtt StTv JYIo/xitUXco Tr)v uQyijv uvtcov nuQsyttv , ov fiovovno
Stu to ofiocpvXov voftioug Staxtiotod-at uvtm tvvoixcog rovg
vofiuSug ixtivovg, dXX* brt xui tvxpvyjug xui ToX/xrjg nQog
rug fidyug ovSev iveXtnt xui nQog XrjOTttug xai UQnu-
ydg uqiotu eâxrjTO. rv
t
yuQ Sij 6 MoftiTL.iXog ovTog ro
yevog fiev D/Lvoog , Siu Se XrjoTeiag xai uQnaydg ixtT&tviS
5. 2% M. , tjdq P. 22. vOfdSag P.
reditum mortuus , suavissimo eius adspectu privaretur. Episeopus

eura proficisci permisit, hortatus bono esset animo, visurum impe-
ratorem et quiclem in ea ipsa urbe et in quibusdam fuuctiouibus
utiliter ei inserviturum. Interiecto autera nonnullo tempore, ubi
se viderit ad illud coeleste tribunal evocatum , praeparet animum,
ut paulo post ipse quoque mortalitatem expleturus sic enim visum :
Deo. Haec ut pronuntiata sunt , ita evenerunt. Imperatore autera

Peritheorium obsidente scalasque et macbiuas ad muros oppugnandos
comparante, Sancta Pax. et Pobisdus, castella Meropes, se tradiderunt,
quorum incolae venientes praefectum sibi dari rogabant. Dedide-
runt se cum illis alii quidam agrestes ad eundem montem vicos ,
sine muris habitantes, qui propter propensionem erga iraperatorem

(sub eo enim antea vivo adbuc Andronico imperatore , militave-
,
rant) prae ceteris ad eum vencrunt. Cui cogitanti, quid eis negotii
imponeret ct qucm praeficeret, Momitzilum pracficcrc placuit, non
soliim quia propter communionem gentis rusticani illi eum comple-
xuri essent , scd quod eliam in proelio nullum a se magoanimitatii
HISTORIARUM III. 66. 4°3
iXa&eig, nQog 'Pco/Liuiovg re iyivero xai vno fiaoiXitog *Av-k. Ci343
6qovi'xov Totg OTQUTicoTatg xuTeXiyd-rj. /uigcov $£ uei Xrj- C
areiaig xai noXXd xrjv Mvaiav xaxovQycov did to îdXiaTaW.^Gi
e/unetQOv tcov TGncov eivut , naQrjveuo f.iev noXXu vno tcov
$tu jxe&OQia Ttjg Mvacov xai 'Pco/xaicov rjye/ioviug uq/ovtcov,
(.it) toiuvtu xuxovQyetv , onovocov ovacov , xui noXefxov xivetv.
6 de ov nuvv neidead~ai r]dvvuTO , uXX' ini tivu yobvov
rjavyuZcov , TOig 6/noioig ndXiv ineyeiQei. [tiXXcov Ss ijStj
Ttjg xaxovQyiag didovui dixag, inei Mvaotg t£ untjyd-dveTO

c
\odiu Tug XrjoTeiug xui Pco/uuioig ovk id-uQ^Qet (3ovXo/.iivotg
ovXXufifidveiv , uneycoQtjoev eig ToifiuXovg xui disTQiyjev
ixet yQOvov tivu ovyvbv. eneiru cog ftaoiXevg 6 Kuvraxov-
ttjvog eig TleQidecoQiov ix BeQQoiug inuvtjxe , nQOTeoov bXi-
yov yQOvov KqdXtj unooTug , nQOoeycootjoe tots (iuoiXet.
ei-D
t5dcog ds uvtov ovtu iniTtjdeiov nQog xoiavTtjv rjye/ioviuv , t«
ts qjQOVQia ireyeiQiae xai Tug xutu Tt)v MeQontjv uXXug
xcoaug ovx oXiyug ovaag. i% cov ovx oXiytj yeio avveXiyeTO
XrjOTQixr]' tjouv yuQ Innetg /nev TQiuxooicov oXiyco nXeiovg ,
neL,oi dh vneQ Tovg nevxuxioyiXiovg • cbv undvrcov uvtco ive-
loyeiQioe tot£ Tr]v uQytjV xal nQOohuTxe xuxovv Tug nbXetg ,
at (.ir) nQoaycoQotev fiuoiXet.
'£g. 'Exetvog dh inei TleQid-ecoQiov ovdev tjvvs noXiOQ-p.s*5
xcov, Tug ftev nuQeoxevuofiivag /.itjyuvdg ivinQtjoe nvQi^
9 . ini P.
ac fortitudinis oflicinm desiderari pateretur, ad praedandum rapien-

dumque exercitatissimus. Erat enim genere Moesus, et propter eas
quas dixi artes piofligatus ad Romanos se applicaverat eumque
,
Audronicus lmperator in album militum retulerat. Qui cum prae-

dis agundis semper delectaretur et Moesiae , utpote locorum peritis-
simus, non parum incommodaret, saepe monebatur ab iis, qui Moe-*
sorum Romanorumque confiniis tuendis praeerant ne in foedere ,
huiusmodi maleficia designaret et bellum irritaret. Quorum vocibus

ille non penitus expugnabatur , sed ad tempus quiescens , inter-
missa rcpetebat. lamque scelerum suorum pretium laturus , quo-
niam et Moesis propter latrocinia iuvisus erat , et Romanis eum
comprehendere volentibus non fidebat in Triballos secessit , ubt ,
diu vitam egit. Postea Cantacuzeno Peritheorium Berrhoea redeunte,

nuper a Crale cuin descivisset, ad eum se coutulit. Sciens igituf
illum huic praefecturae idoneuin et castella et vicos praeterea
,
Meropes non paucos ei commendavit e quibus non exigua praedo- ,
uum manus colligobatur. Nuineiabantur etenim equites paulo am-

plius trecenti pedites supra quina millia
,
quoruin omnium prae- ,
fecturam tunc illi commisit , cum mandatis, ut urbes , qnae se Can-

tacuzeno dedere nollent, infestas haberet.
66. Quia autem Pcritheorium frustra obsidebatur , machinas
4o4 CANTACUZENI
A.C. i3fi xov bs oxbXov navxog eig rr)v oixeiav unonXe vaavxog , nvxbg
ufta ^jlftovQ eûxiGyiXiovg intXsxxovg ayovxeg TUqocov, r)xov
elg /libvfibxetyov. ol bs iv /libvftoxsiyw eOQXug rt yov bqfto-

ocug xijg fiuocXscog inuvoSov xui navxotoi rjouv vtp' r^bovrjg.
iSbxovv yuQ tog i'$ uSov xoiig nSQi fiaotXsu uv&cg elg xbv$
fiiov vnoSiyeo&ut. oXiyug Ss rjfisQug ivScuxQtxpug AtSvfto-

c
rscyto , i'£ijXdsv elg Pobonr]V ' xui xu xuxu xrjv IMoqquv no-
Xcyvca nuvxa nQOosycoQr/ouv evd~vg,nXr]v svbg, *E(pQuift nQoo-
ayoQevoftivov. xa ftev ovv nQoaycoQrjoavxu ovbsv SvoysQsg
vniftevov nuQu Hsqocov f ErpQuift Ss ixuxcoauv ovx 6XiyuJ°
Coig intoxrjoug uQyovxu xbv yvvar/.bg uSsXcpbv Âouvr/v xbv
'Icouvvrjv , av&tg dvsoxQsrpev eig /ttSvftbxetyov. nQog bs xuq
iv xij OQuy.tj noXecg ni/nxpag oxquxiuv ilfiu "Ptoftuitov y.ui
JleQotov, rji-iov nQoaytoQScv tog d' ov nQOosycoQOvv , ixdxov

bau Svvuxu , y.ui xcoftac naaai inOQ&ouvio xui ol dvdQuno -i5
Sc^bftsvoc incnQuoxovxo nQog xovg oixsiovg' dns&vrjoxov bs
xui nXscaxoc, fiuotXsvg Ss r/vtuxo ftsv nQog xu xoiavxa ovx
dvsxxtog, &SQuneiu Ss rov xuxov ovbsftiu i'$evQi'o/.exo. ovxs
yuQ ul noXstg nQoosytoQOvv , tbaxs uvxcov unooyeofruc xoiig
fiuQ@UQOvg , ovxs dnoyQtoauv nQog xovg no/.s/tiovg siys bv-10
c
vuftcv ix Ptofiuitov , tboxs unoniftneofrut xoiig TLsQOug , tog
uftu xocg ovvovoc 'Ptoftaiotg xbv noXsftov btoiotov. Stb xai
c
V. 462 axtov ftev xui uydbftsvog ini rfj rtov Pcoftuicov avftcpoQtt ,
c
D xuxscys Ss oficog Sc' dvuyxr]V. sxc Ss iv PoS6nrj sxiQag ovorjg
fabricatas incendit, totaque classe in Asiam reversa , ipse et Amu-

rius sex millia selectorum Persarum clucentes , Didyniotichum ingre-
diuntur. Didymotichenses publice diem festum agitare et variis iu-
cunditatibus sese dedere , quod sibi ab infeiis reclivivum imperato-
rem excipere viderentur. Aliquot diebus Didymotichi consumptis,
Rhodopen exiit omniaque Morrhae oppidula confestim se subiece-
runt, uno exempto Ephraem nomiue.
, Porsae illis aliis nihil
molesti fuerunt, Ephraem misere afflixcrunt. Coteris Ioanne Asane,
uxoris fratre, praeposito, Didymotichum se recepit et adversus Thra-
ciae urbes ex Romanis Persisque confectum aginen niittens postu- ,
labat, uti se dominum agnoscerent detrectantes quantum poterat,

:
,
male multabat. Vici omnes diripiebantur, capti ptopinquis suis

pretio reddebantur. Plurimi occidebantur. Imperator hinc niiium
ln modum contristabatur, ncc ullum maii se remedium ostendebat:
neque euim urbes in ditionem veniebant, ut barhari illis vexandis
abstinerent, neque ille contra hostes ex Romanis copias satis ma-
gnas habobat , ut Persas quasi cum solis Romanis bellum toleratu-
,
rus, dimitteret. Quocirca quamquam invitus et propter calamitatem

Romanorura aegcr animi cas occupabat, necessitate coactus scilicct.
inaQytag 'Pco/tuioig vnrjxbov ^Tevt/tdyov xui Ttenaivrjg uqoo- A.C. i343
uyoQevo/tivrjg , uig -r)ouv Inneig ytXitov ovx iXuoaovg /iuyi-
(.ttoiuTOL xui nXrftog ne^cov , idbxei StVv OTQUzevetv in' av-
rovg. xai uQuvzeg ix zltSv/tOTeiyov , -r)Xdov ayQi JYLoQQug.
5ixsi~ de voofjaavTog 'A/lovq , neQie/tevov el' ntog yevoLTO qu'L'-
cut. tog de icpaivezo uv^dveiv /iuXXov to xuxbv , xui unoQta

7]V ovx iuTQtav /tbvov , dXXd xui Ttov nQog Tr)v vboov uvuy-
xuttov , uvioTQecpov eig zttov/ioTeiyov. ol de iv Bvûvtuo
cfureQCog /tev uvTtTUTTeo&ai nQog ttjV otqutluv Tr]v TleQOL-
lOxijv ovx r]auv bvvuTOt. ne/txpuvTeg de otqutluv nQog TiJyR 5^6
ASqLUVOV , icpQOVQOVV , cov ^Qyiv 6 2cpQUVT£rjg , /.LuXlOTU
tcov iv Trj 0Qaxrj nbXecov /ietZ,co xai dvuyxuiOTiQuv ovauv.
xui tcov uXXcov inoiovvTO nobvoiav borj SvvuTr) , coaTe /tr/
dnooTijvuL nQog KavTaxov^rjvbv tov (iuoiXeu dn uvtcov.

i$~cpQuvT(^r)g ovv nv&b/tevog neî ftuotXstog , tog intOTQUTSv-
oete ^Tsvi/Ltdyo) , xai vo/tiaag cog e'irj Svvutov ixeivov dnbvrog
uyotg inav^rj tu neoi /iLcYv/iOTeiyov xuxcoouvtu uv&ig eig
ÂoQiuvovnoXtv iX&elv , nuQuXaficov cloovg -r)ysv , r^X&ev ini
zitSv/ibTeiyov. ovveftrj Se Ttjg avzijg toQug xui ûoiXiu ix
2or^£ HIoqquq inuvrjxeLv ptSTu rrjg OTQUTiug , xui ysvo/tirrjg
ov/unXoxrjg , ol nXetovg /tev ztov ineX&bvTtov eneoov xui sd-
Xtoodv Ttrsg bXr/OL. dnsd-uve Se v.ui b GTQUTrt ybg. 'A/iovq SeB
xui uvibg rp.d^sv iv yoco xtvSvvov xut' iv.eivrjv Ttjv /layrjv.
ixsTvog yuQ , xuitol /ilxqov Trjg vboov Qutoug, tog iyeveTO -r)
5. Qcctaccg P. 22. cj om. P.
Practerea cum Rhodopes pracfecttira esset Piomana , Stenimachi et

Zepaenes appellata ia qua cquites non paucioros mille, iique bcl-
,
licosissimi et niultitudo pcditum, visum eo movendum. Itaque

Didymoticho egredientes Morrham vencrunt. Illic delapso ia
morbum Amurio consident si forte haberct meliuscule. Verum
,
augescente malo , cum et medici et medicamenta deessent, Didymo-

tichum reverterunt. Byzantii Marte aperto cum Persis depugnare
non valebant. Missa autem cum duce Sphranze Adrianopolim prae-
sidiaria manu,(quod ea urbs ceteris Thraciae urbibus maior et ma-
ioris momenti esset,) eam muniebant aliis pro facultate consule- ,
bant, ne ab ipsis ad Cautacuzenum deficereut. Sphranzes itaque

ut imperatorem Stcuimachum tcnderc intcllexit, ratus se posse., eo
absente, agrum Didymoticheuscm depraedari ct Adrianopolim reverti,
eo quantumquantuoi habebat militnm adduxit. Eadem hora im-
perator fortuito cx Morrha cum suis redit , factoque conflictu,
plurcs de praedatoribus cacdtintur, aliquot capiuntur, dux ipse in-
terficitur. Amurius tum iu extremo discrimiuc vcrsatus est. Nam
etsi e morbo parum adhuc sc confirmassct, pugua cocpta arma induit et
in primam aciem processit ac tribus coutis petitOJ practer opini- ,
,
4o6 CANTACUZENI
A.C. rttfiovfxnXoxr) rcov arqaronsaoov , bnXiod(tsvog s/toQSi usru rcov
nQoruxrcov • xovrotg ds rcov noXeuicov rQioi nSQirv/cov, nuQa
doûv dieoco&q, nQog rdg nXrjydg rcov bnXcov uvrio/ovroov
xui noXXdg cb(ioX6ysi fiuatXst /uQirug rijg aoorrjoiag. sioo-
&bxu yuQ bnXcov (id/soSui /coqig , 6 fiuoiXsvg r)(tsQuig dXi-5

yuig nQorSQOv rrjg (tu/rjg nuQrjvSL ur) atfQUxrov sioisvut
sig rdg (id/ug , si (ir) (JovXoiro &uvurov uiriog xuraorr)-
Cvat suvrio' ooco yaQ av rig uyooviQouo svxpv/oog, rooov-

Tfo neoetxm quoxu nXrjyjj rivi neQirv/cov xai xareQya-
adsig Qudioog. w xai nei&ouevog , xulxol avonXog rov Xn-\o
nov sntpdg , uvfrig uvuorQsxpug, uvsXdufiuvs rd bnXu , roov
§uatXiSi ds rfj Avvrj xui
fiaoiXscog nuQuivsoecov (ivrjoSsig.
nurQiuQ/t] xui dovxi xui rolg uXXoig rotg sv rsXst
(isydX(i)
sSoxsi Sstv nQbg 'AXsûvSqov nQto(iei'uv notstoSav rov Mv-

oeov fiuoiXsa , coors ov(i(ia/etv avrotg sni Kuvruxovt,rjvov i5
rov ftuotXsu. sxdxov yuQ fj rcov TLsqocov oxquxlu xui rrjv
ixsivov. 6 Ss vnso/sro , tiv (iioSbv uvxio nuQS/cooi rrjg av(i-

uu/iug rdg xurd —rsvi(iu/ov xui T^snuivuv noXsig xui uei-
lôvg xui sXdxxovg xui r>)v ruvxuig syxuS-tSqvusvrjv oxquxluv.
Dqouv Ss svvsu, T%snaiva xai 6 K.Q0xtt(i6g,f TLsQtoxirt,u, fjio
fj
t
c
Ayiu 'lovorivu, fj OLXinnovnoXig, noXig &av(taoiu xui (leydXrj, b
2revt'(iu/og , b 'Atrog, 6 MnsuSvog, 6 KoovLy.og. oxQuriu
Se nQOreQOv (isv vnsQ rovg nsvruxooiovg xui /iXiovg rjouv
c
rors Ss vno rov Pco(tu'ixov noXs(tov xuxsivcov SietpS-uQusvcov,
oXtyfo nXsiovg /iXicov rjouv, ndvreg (iu/i(ioorurOL xui ovSs-7.5
l
vcov aXXcov rcov nuQa Poouuioig orQurevousvtav Xsmousvoi
otiem, armis videlicet vulneri resistentibus, servatus est, singula-

resque imperatori de salute gratias egit. Solitum euim pugnare
non obarmatum iinperator paucis aute diebus admonuerat, ne non
,
munitus certamini se crederet nisi mortem sibi accersere vellet.

,
Quanto enim quis annis non tectus generosius dimicaverit, tanto

facilius lethali plaga occubiturum. Cuius admouitionis memor,
tametsi equum nudus asccndisset, reversus sese obarmavit. Anna
vero imperatrix et patriarcha item magnus dux reliquique princi-
,
pes legatos ad Alexandrum.Moesorum regem, mittendos, eumque ad

suppetias coutra Canlacuzenum ferendas invitandum huliearunt.
Persae siquidem etiam illorum fines incursabant. Spopondit, si
sibi Stenimachi et Zepaenae maiores minoresque urbes cum earum
praesidiis mercedem darent erant autem novcm ;Zepaena Croetzi- : ,
mus, Peristitza, Sancta Iustina, Philippopolis, urbs eximia et am-

pla, Stenimachus, Aiitus Beadnus, Cosmicus.
, Numerus militum
per hoc dispcrtitorum prius fuit mille quingenti: tuni vcro bello
Fvomano pluvimis deletis paulo infra miile numcrabantur , orun.es
,
7
IIISTORIARUM III. 66. 4°

tlg evxpvytuv. ol t\s , tog inv&oiTO zrjv ut,tioaiv 'AXsûvSqov, A.C. i343
naosiyovro nQO&vftOTUTu rdg noXstg , Seiouvzsg , cog eotxe ,
ftr) Kuvruxov^rjvtp zto ftuotXsi xdxeivtov nQOo&eftivtov , noXe-

ftiovg sytootv dvzi ovf.if.iu/iov xui vnrjxotov • xui tog iv ovy-
Sxoioei nQOztfirjouvzsg ÂXsûvoqov ftuXXov systv ovftftuyov
iooftsvov, 7j zov noXsftovvru KuvTUxovt,rjvov tov fiuoiXeu.
ovtio nuauv eneSeixvvvTO onovdrjv xui nQO&vftiuv vnsQ TOvp. 5 77
l
Pioftui'tov Tr)v uQyr]v ftr) iXuooovo&ui. insi ftivrot zug no-
Xetg etyev 6 AXeûvdQog , dnr^TOvv ovtol zr)v ovftftuyiuv xu-Y. 463
lor« zug ovvfrrjxug. 6 d' ecpuoxe fir) dvvuo&ui , uyQtg iiv 01
TLeQOUt evdtuTQifitoot zfj Oquxtj • uv di ztvt zQOnto dvvtovzut
nei&etv unoytoQetv eig Tt)v *Aoiav y toV rjdrj KuvzuxovL,rjvio
intazQuzevoetv nQod-vftOTura. zovxo ftsv ovv txsQug sdetTO
nuQuoxevrjg xai nQuyfiuxsiug ov Ttjg Tvyovorjg. hfiiog ovx
iSsyovreg , otco yQrjoovTut Izioto , izQunrjauv ini zovzo , xui
XQVtpu nQOoniftnovreg dteXiyovTO \4fioi>Q ,
yQrjftuxu dtoaeiv
inuyyeXXoftevot noXXu , ei nei&6ftevog uvTOtg otxude dvuyto-B
Qrt oeiev. ovdhv ztov fiefiovXtvftivtov rJdivuvTO uvvetv f
tog ds
zug TOtuvTug vnooyeoeig \p6<fovg xevovg ixeivov X.oytôfiivov,

2oiq>' tTiouv iTQunovzo imfiovXrjv xui MuvQOftftuTrjv Ttvic ix
OtXudeXcpeiug ovzu, og vno Kuvruxov^rjvov zov puotXitog
nQoatziTUXTO zrjv xufr' rjfttQuv ztov imzr oeitov yQituv iw *jL-
t
ftovQ unonXrjQOvv , zovzov dr) snstouv vnooyiosoi fieydXutg
8. ilttoaovfiai P. 20. MavQOfidr/jv M.
viri fortissimi, qui liullis

,
Bomanis
quolquot militaient , auimi
niagnitudine quidquam concederent. Pctitioni Alexandri proiuptis-
siine satisfactmn est timebatur enim, ne et illis oppidis Cantacu-
:
zeno adhaerentibus, hostcs pio adiutricibus ei subiectis paterentur:

et velut ex coniparatioue Alcxandrum socium, quam bellantcm ad-
versus se Cantacuzenum imperatorem luturum malcbant. Sic etiain
atque etiam laborabant, si superis placet, ne de imperio Romauo
dimiuutio fieret. Postquam Alcxander urbes acccpit illi eum ex ,
pactis conventis opem poscunt. Rex affirmare, se non posse suc-

currere , quamdiu Persae in '] hracia versarentur, quos si quo modo
ad Asiam repetendam perpulisscnt, tum dcmum infestis signis in
Cantacuzenum cupidissime iturum. Hoc autem aliam molitionem et
non vulgare studium postulabat. Verumtamen cum quid aliud age-
rent nou viderent , in eius vobmtate conquieverunt et clam submi-
scruut, per quos cum Amurio colloqueutes.immanem ci pccuniam pol-
liciti sunt, si ipsis obsecutus domum renavigarct. Ubi quod vo-
bliant non impetrarunt , illo taiia promissa inanes verborum stre-
pitus reputautc. alius insidias occoeperunt , et Mauromiuatcn queu-
dam Philadelphieuscm quem Cantacuzcnus ad dimensum in dies
,
Amurio pracbendum constitucrat , promissis utberiimis agressi sunt,

4o8 CANTACUZENI
A.C.l343 %)]V Tl£QGCOV GTQUTLUV TQOnCO 6tj TlVt 7l£l'&£lV UVWyCOQelv
noog Ti]V oixeiuv. 6 ds jjdrj iniTijoeLog ts eivai IliQouig
6'OY.COV 6'lCt T1]V VTCfjQBGlUV , uXXcog &' OTL "/.Ul IlfQOlOTl 6tuX£-
ybfisvog evvovg uvTOig i66y.£t , oToycx^6fi£vog cog uySoiVTO 6tu
C TT]V /qoviuv tcov or/.icov Uno6)]fliuV, GVV£fiovX£V£ TOtg rjyovfti-S
votg fiukiGTU Trjg GTQUTiug , cog ov 6iov ovtco togovtov yQovov
tuXul7zcoq£?v ini TTjg 'i-ivrjg , afuXijoavTug tcov olxol , uXX'
lifiu nuvTu; nQ0G£X&0VTug tw 'AfiovQ dfto&ai n£Qi inuvodov
ioyvQi&o&ui T£ cog ovy.iTL Svvulvt' uv inl Tijg 'S,ivtjg 6tu-
TQl'@£lV , TCOV OLXOt fiaXlOTU inifi£X£i'ug 6£0fiivcov. ov yctQ 10
ini TOVTOig ivTuvdu ucpixio&UL , coot£ fiiyQt nuvTog ovvuvut
ftuotXet, uXX' inifiuyijouvTug boov £%£gtlv , uvdig uvugtqs-
cp£iv. vvvi 6h eivuL ov fi£TQi'uv Tt)v 6lutql8t)v ini 6ixu ftr]-
c
aiv iv ttj Pcofiuicov y£y£vr]ftivr]V • r)v 6' inLy£iQfj xui av&ig,
J) £(puGY.e , y.uTiy£LV uXX' vfiug fir) n£i'&£o&£ , uXX' anuyOQ£v-i5
,
gut£ cpuv£Qcog Tr)vimnXiov diUTQifir]v. "AfiovQ ya.Q ovTcog

eyvcoy.£v , cog ivTUv&u GW£GOfi£vog fiuoiXu , hcog av tcov no-
7.£fii'cov nuQUGY.£vt\Gr\ neQiy£vio&UL , y.ui tovtov fiovov noXXrjv
noiuTut cpQOVTiSw GcoTrjQiag 6h vficov y.ui uvuY.coyrjg
Tr)v
rcov novcov Xoyog ovSug. av 6s V£cov unooiav nQOcpaoi%r]TUi ,20

iv aig dnonX£voi]T£ ug yioiav , iyco vfitv y.ui tuvttjv rr)v
unooiav Xvoco. ix Bv£,uvti'ov yuQ iXsvaovTui noXXai , iv

aig n£QuicoG£o$£. nQog tco y.ui yuQiv ixfivovg vtttv udivat ,
xai XQi]fiuTa nuQuoyio&at xrjg uvuycoQi]0£cog. toiuvtu ts
6. rije M. , toTs P-
u t aliqua ratione Persis reditionem in Asiara persuaderet, cum pro-

pter eam functionem ipsis iam familiaris videretur, et quod Per-
sice loquebatur, etiam ab iisdem pro benevolo baberetur. Hic diu-
turnam a patria absentiam illis molestam esse coniiciens , ducibus
potissimum exercitus consilium dat non oportere tam ionginquo ,
tempore domesticis neglectis, peregre vitam miseram cxigere , sed

simul omnes Amurium convenire ab eoque reditum flagitare asse-
verareque, se in exteris Iocis ultra non posse vivcre, cum domestica
procuratione maxime indigeant. Haud enim ea conditione buc pro-
fectos, ut imperatorem perpetuo assectarentur, sed ut, cum ei quan-
tum liceret subsidio fuissent domum remearent. Nunc non parum
,
diu ,totos scilicet deccm menses in solo Romano liaesisse. Quodsi

ros diutius retincre conaretur , ne obtemperareut ulterioromque
moram libere aversarenlur. Amurium quippe staUiisse tamdiu bic
apud imperatorem perseverare, quoad euui bostibus superiorem
eirecerit , et in boc solo multam curam consumere, saltitem suoruin
militum laborumque levationem nihil pensi babere. Si penuriam
navium, quibus in Asiam traiiciaut, obtendat, se illos ex ista diffi-
cultate explicaturum ; Byzantio etenim complures al?ore, quibus
nuQr)v£i xai snet&s , xurd yvcoftrjv ovra xai amotg. yai twA.C. 1343
fj(peTt()(o auTQanr/ nQoaeXdovreg AftovQ , nsQi rrjq inuv6SovP.5~&
SieXiyovTO , cooneQ vnb JMuvQOftfidrov iStSdy&rjouv. Afioi>Q
Ss nQcoTU ftzv i'S,sninXrjy.TO Sstvcog TOvg Xoyovg y.ai iduvftu-
5£ev b&ev eig ioiuvtu nQOuyfreuv ' snenu sneyeiQev nei&etv ,
cog Siov exi neQtftivetv inty.ovQOvvrug fiuotXet. uvuyxuiuv
yuQ etvut rr]v uvrcov nuQOvoiuv , noXXcov avTi/.a intxetao-
fiivcov noXefiicov , uv uvToi uvuycoQcoai ,
ftdXtoTU dV avrovg
u/ivvofiivcov TjWS Ss ovSiv. scpuauv yuQ uvucpuvSbv, cog ,
loei ftrj fiovXotTO ovv uvToig xdxstvog olxuSs uvaycoQstv , uXX'

avroi nQog Bvûvnov iX&ovTsg, (nioTStg yuQ Xufietv ixet&ev
tov firj intfiovXev&rjvut vn uvtcov ,) nSQuicoaovTui nQOg Bt-B
&vviuv ehu Sid 0Qvyiug xui AvSiug dcpitpvrui eig Icoviut.
•
eQOfiivov Ss avrov, xivi yQcofisvoi StuXXuy.Ttj xug nQog Bvtuv-

l5xiovg notrjouivro ovv&rjxug , ovx scpuouv y.UTuSrjXov notrjoeiv
Oficoftoy.OTeg unoy.QvnTetv. ini nevrexuiSexu fxsv ovv ^ftiQUigY.^6^
6 AftovQ Totg IliQoutg StsriXeos StaXeybftevog xui nei&etv
intyeiQcov ftr] dnuiQeiv eig Aoiuv. inei Ss uvtjvvtu novcov
econu , unrjyyeXXs ndvxu ftuaiXet fierd noXXrjg Tr/g u&v/tiug
2 y.ui iftuoTVQSTO &ebv , cog uvrbg ftsv TOiavT^ yvcoftrj nQog
avrov ucpixotTO , cbg uvrw avvSiarQixpcov uyQtg uv tv tov
vvvi noXifiov niâg yivoiTO , xui cog ixeivovg ixXiôtro ovv-
ttvai oig ftdXiOTa i&aQQ£i , otv ndvTU xivSvvov vnoarrjaov-C
i3. Kaotas P. et M. mg. , textus AvdCxg.
mare transmittant. Ad haoc gratiam illis habitum et pecuniam quanto

opus sit suppetlitatum iri Hi erant hortatus Maurommatis , qui
.
nec Persis displicebant. Ad satrapam igitur suum adeunt super ,
reditu suo, quemadmodum a Maurommate edocti fuerant, verba fa-

ciunt. Amurius principio eo sermone vchementer obstupescere et
mirari qui ista eos cogitatio subiisset. Deinde eniti ut illos cd
,
,
imperatorem porro adiuvandum retineret: necessariam enim eorum

esse praesentiam qui si recesserint, per quos praecipue defende-
,
retur, hostes mox. confertim impetum in eum facturos. Sed hoc

erat nebulas diverberare palam namquc proGtebantur;
nisi cum ,
ipsis patriam repoteret, se Byzautiiun profectos, (unde iam accepis-

sent fidcm publicam, quo securi essent,) iude in Bithyniam soluturos,
post perPhrygiam et Lydiain in Ioniam venturos. Interrogati, quo-
nam arbitro seu pacilicafore cum Byzantiis foedus pepigissent,
usi
eius nomen
se edituros negaverunt, quaudo ci silentium iuraverint.
Ad quindenos omnino dics Amurius cum Persis continenter agcndo
laborandoque, ne in Asiam cogitarent , consumpsit. Ubi sc mortuis
concionatum vidit, perquam tristis imperatori omnia exposuit, Deum
testatur, sc quidem ad ipsum eo scopo vcnisse, ut aute exituiu
belli huius ab eo non discederet, et eos dclcgisse, quos in priinis
4io CANTACUZENI
A.C. ! 345 tul rfg eig avxov evvoiug. vvvi Ss tovvuvtiov unav ytyt-
vrjoOut. to yuQ OTQUToneSov vno tivcov ivTuvSu
tu (iuotlidog
yoovovvTtov duqiduodut, xui nnoq xip oixeiuv uvuycoQttv
nenetodui. noXlu Ss iv nevTexuidexu ^ftiQutg neQi rov fti-
veiv avTotg diuXeyfrivTu , ftr/dhv nliov i]vvxivat nuvTiovS
,
vftov nQog Tr]v inuvodov

xuxuoye&ivxcov naQafioho-
OQftjj tlvi
eS,eTaouvTU oh nokXu neî tov toiuvtu nenetxoTog, ftqoufttog
dvvrjdijvui to fthv ovv uvxov ftovov nuQUftivetv
t'E,evQetv.
,
unelSovorjg OTQUTtug, dovftcpOQOv ijyeto&ut. ovdef.au yuQ
Ttjg
(oyekeiu Tig eoTut xr\g nuQOvoiag Ttjg avxov. ei d' uvtm kvoi-10
TtXioTtQOv doxtl xui intipi^cpioutTO xai uvxbg, to vvv fthv tyov
D eig Tr)v oixttuv inuvtldtcv fieiu xijg oxQuxtug' ixet dh dixugxug
ioyuTug uuq* uvtcov Trjg eig uvxov xui fiuoiliu Xuftovxu nQO-
dootug, (fiulioTU yuQ ixel tovxo tivut uvvotov uvtco ,) intt-
tu tiiQOvg iyovTa Tovg fculioTu ncoTOxaxovg xui fciyQt nuv-iS
%vg uvtcT) (3ov),rjooftivovg ovyxivovveveiv , xutu Tayog inuvr\-
xeiv, tv dtufrifctvov tu xuxu xr/v oixiav , intTQonovg xutu-
gti]Guvtu Trjg UQyrjg xai dcudoyovg fcexa Televxijv , cog ov
Tuyecog uvStg inuvi]'E,ovTU , aXX' fj ovyxuieQyuoofcevov xov
noleftov , ivTuvdu iv xw fiuyeoduc neoovftevov.
7] 20
P- J i9 ££. JBuoclevg
dh jjvcuto fthv nQog Ttp> dvaytooôtv
ixetvov • jjdet yaQ int&rjooftivovg nuvxuyo&ev nuvxag. oqcov
dh cog uovvutov Ttjv JltQOcov nuQuxuiiyetv otqutiuv , nQoq
Tr)v inavodov r/Srj coQfcrjfiivrjV , "AfcovQ fchv rijg tig uvxov
20. iytaii&ct add. M.
propter animorum iu se propensionem cuivis periculo pares futuros
speravisset. Nunc prorsus contra eveuisse. Exercitum enim a clan-
destinis quibusdam imperatricis fautoribus corruptum ct ad patrias
sedes repetendas impulsum esse. Cumque per dies quiudecim eos
retinere annixus fuerit satius niliilo fecisse, universis ad reditum
,
audaci quodam ac temerario impetu concitatis , nec se auctorem

huius consilii , quantumvis serio inquirentein , invenire ullo modc*
potuisse. Se itaque solum restare , carentem exercitu , ineptum ne-
gotium existimare. Quid enim sua unius praesentia conduxerit?
Sin ipse utilius censeat suoque sulfragio approbet, se domum iu
praesens cum copiis discessurum , ibique quod facillime possit, poe-
nas sui et imperatoris proditi quam scverissimas expetiturum. Post-
ca domo sua bene composita et ordinata praefectis provinciae et
,
successoribus post mortem suam institutis, (non eniin intra brcve

tempus in Asiam reversurum , sed aut bellum cum co confectiirum,
aut hic in acie occubiturum,) cum aliis ioiige fidelissimis semperque
secum militure voleutibus celeriter reventurum.
67. Imperator de hoc discessu indoluit, quod se undique ap-
petitum id cemcret. Intelligcus autem Persas ad reditum tuutopcre
1

evvoiug noXXug to/toXbysi /uQuag • ovveftovXeve Ss, snsi /trj a.C. i343
nsiOstv oIoots eysvsTO , nQSofieiav ngog (iuotXiSu ns/tnsivji
eig Bvûvriov xui b/toiovg TOtg nooxeooig neoi ztjg sigrjvrjg
noisio&ut Xbyovg xui zfjv ufiovXiuv ovslSlQslv uvrolg , ort

l
5Siu Tamrjv tfj Pto/iui(ov rjys/LOvta noXXrjg ultloi ysysvrjVTUt
qp&ogug , xui stl nXsiovog , uv /trj nsi&tovrat ,

ysvtjoovrut.
nuQuivsTv ts uv&tg tov nbXs/tov xuTuXvstv , xui /tr) Siu qjt-
Xovstxiuv s/ovoav ovSsv vyttg nSQtOQuv borj/tsQat Tovg o/to-
tpvXovg s£uvSQunoStô/isvovg xui y.TSivo/isvovg xui t« so/utu

loimo/tsvovTug. ixstvot Ss (xui yuQ ovSsva uv$tg, woneQ xut
nQOTsaov, notrjoovTut Trjg siorjvrjg Xbyov ,) sni rb nsi&stv uv-C
tov uvtixu TQSxpovTat ucpioTuo&ut sxsivov , xui ns/tvjuvTsg
uS ib/osoiv
>
tivu , ov oirjoovrut tovto xaTSQyuoso&ut Svvrj-
oso&ut , nuQSôvTUt xui /Qrj/iuTU noXXa rijg uvu/toorjostog
l5uio&bv xai vuvg, uig /qijostul nQog Trjv Stufiaotv. xui Tij ts
OTQUTta xb onovSu^b/tsvov soTUt rjvvxtbg, xui tu /Qrj/tuTU
7.u[i(bv u/xsixpSTUt Tovg nQod-v/tcog ovoTQUTSvou/tsvovg. ov yuQ
Sixatov b/toitog nuotv 6QytL,so&ut xui dixug unuustv , uXXuV.^65
rovg /tsv uhiovg Trjg uvd-udsiug /lstqlu xoXu^slv , tva /irj
^xoTiuouSsty/ta Tolg aXXoig yivtovTUi uvuio/WTiug , rovg Ss Xoi-
novg u*icog u/iet' j£o&uL t
tcov nbvcov , ivu Trj rs xoXuost tcov
uyvto/tbvtov sxrpoprj , xui rfj nSQi Tug svsoysoiug cpiXoTi/uu

nQog svvoiav sypeXxrûi. b /isv ovv snsi&STO uvtlxu xui rrjgD
nuQuivsosto; sv/uoLOTrjoag ûolXsu, nQSofisiuv sns/ins nQog
5. nolkoig P.
inflammatos, ut cohiberi non possent, Amurio dc tam prolixa erga

se voluutate gratias agit amplissimas suasitque, ut, quoniam militem
8iuim flectere nequivisset , oratores Byzanthim ad imperatricem mit-
teret, qui similiter, ut antehac, de pace dissererent illisque demen-
tiam exprobrarent , per quam Romano principatui exitium magnum
invexerint ac nisi in viam redeant, maius invecturi sint. Hortare •
tur autcm rursus, bellum missum facerent, neu ob insipientem

istam conlentionera quotidie suae gentis mortales in servitutem
abripi, trucidari et ad aerumnas redigi sinerent. Illos vero , ut
alias , nullum de pace verbum locuturos, sed persuadere enixuros,
uti quamprimum a Cantacuzeno se disiungat, et misso quopiam
huic muueri idoneo, maguam pecuniae vim, discessus mercedem, ac
praeterea classem suppeditaturos. Sic et quod exercitus usque adeo
contenderet perfectum fore, et illum accepta pecunia libentcr sub
,
se militautes remunerari posse. Non enim aequum, irasci pariter

omnibus sed superbiae et contumaciae incentorcs modice punien-
,
dos ne alios impudentiam exemplo suo doceant; reliquis conveni-

,
euter laborum meritis praemia persolvenda, ut et supplirio impro-

borura terrcat ct beneficentiae
, studio alios ad se diligendum
,
4l2 CANTACUZENl
A.G. rifi fiaotkiSa y.ai SisksytTO nsQi fiQrjvrjg av&ig. "A716y.avy.OQ Ss
fisyag Sov'£ ftSTU tcov ovvao/ovTcov tisql fisv rrjg siQrjvrjg
ovSsva Xoyov snonjoavTO , dkku tiqcjtov fisv ixsivov xuTrjyo-
qovv , otl aarQunrig cov xai ovvuftiv toguvtijv xsxTrjfiivog
c
xai nuou Pcofiat'cov xai ftaQfiaQiov Ttficofisvog togovtov, coantQS
uvSounoSov stiolto KavTaxovl^rjvn) tooovtov /qovov ini %svrjg
rakttincoQcov ini xsqSsl fisv ovSsvi, dSo'£t'a Ss io/ttTrj , rjnSQ
P. 58o nsQifisftkrjxsv uvtov sxiov * xo Ss Sr) fisyiOTOv , otl xai So-
QvrpOQOv tuS,lv ins/siv ovx rjo/yv§rj nQog KuvTaxov^rjvov
ukV ini rrjv ixsivov axrjvr)v sQ/6fisvog, uyQvnvotrj vvxtcoq ,\o
(og av ixslvog Qsy/rj firjSsv vcpoQcofisvog Sstvov. ravTa fisv
ovv sig tooovtov dSo'§iag uyovTa uvtov , si qjikov ixsivco
TOiavTa vnoftsvsiv , ovS' avTOtg fj.sk/josLv nSQi Trjg ixsivov
vpQsajg. vvvi Ss si uoxovoa sSo'S,sv r) ini togovtov /qovov
ini Tr)g '^svrjg TukuincoQtu xai Ssolto inuvskdsTv nQog rr)vi5
yuQ Siu Bt-
oixstav , '^vkkrjxpsod-uL ovx oktyu xui avzovg. slts
&vvt'ag xui 0Qvyiugini Tr)v°Icoviuv fiovkoLro ikdsTv, dSsa tov
noQOv nuQua/SLv avrovg ini tov 'EkkijonovTOv rj tov xutu to
BvL,uvtiov nOQdftov slts vavoi nQog rrjv oixstav dnonksvoui,
"BTQtrjQstg naoao/sG&ai xui vuvg stsquq, Tr)v gtqutluv Svvrjoo-10
ftsvug vnoSs£,uo9ai. insi Ss /Qtiu xai /QrjfiuTcav uvrijj dfistfis-

od~UL TOVg ini TOGOVTOV UVTCO /QOVOV GVOTQttTSVOflSVOVg , n.UQS-
%siv ooa uv ovfifioooL. TOiavTa fihv o fisyag Sovt, dnsxotvuTO
nQOg rrjv nQSofisiav. 6 fiuQfiuQOq Ss nQOQTrjv xutu tov Ssono-
j.§ P. 18. xriv 'E. P. 21. vnodt&Odai M. 23. ay M. , «P.
nlliciat. externplo paret ct de admonitionc imperatori

Amurius
gratias legatos ad imperatriccm denuo de pace actum mittit.
agit,
Apocauchus magnus dux et collegae de pace silcnt penitus, Amu-
riumque primum reprehendunt, quod satrapa et tam potens atque
apud Romanos iuxta ac barbaros in tanta adiniiatione , mancipii
instar Cantacuzenum sequatur , tamdiu iu terris pcrcgrinis miser,
uullo lucro , cum ignominia autem summa , quac illum scientcm
volentemque cooperuit Iara illud turpissimum cssc, quod et satel-
litis locum apud Cantacuzcnum tenere non erubuerit, ad cuius
praetorium noctu excubarit, ut ipse omni mctu solutus stcrtcret.
Haec iîtur tanti plena dedecoris si ipsi grata sint, nec sibi, quid
ci focdum atque indignum accidat, curae futurum. Nunc si tam
longi tcniporis in extero solo incommodis satiatus, ad scdes suas
rcvcrti concupiscat, sc quoquc ipsum in hoc non levitcr adiuturos.
Sive enim per Bithyniam et Phrygiam in Ioniam ire paret , tutum
iter per Hellespontum aut per fretum Byzantinum pracstituros :
sive recla iu suam provinciam abnavigarc, triremes et navi-

alia
gia daturos ,
quae exercitum deportent. Et quia neccsse habcat,
X
xov xuTtjyoQtuv (lovXoftsvoq sviOTUofrui „Soxsits f.toC' srprj „7ro-A.C. i343
Xsfttoi ftovov sivui noXXcov, rfiXot Ss ovSsvoq. si yuo fit) tovto

riv, ovy. uv ovxcoq tjts noQiftot ftrjyuvuq ftsv xui snifiovXuq s§sv-
qioxsiv y.uTa tcov noXsfticov, Ty ts yXcoxxtj yQcofisvot ucfStScoq
5nooq vpQStq, tbonSQ Stu tovto TUVTrjv xsxTrjftsvoi, xui nuouv
uXXrjv sntSstxvvfisvoi novrjQt'uv, tcov Ss tftXotq nQOor^y.ovxtov
G
sntoTUftsvot ovSsv. b&sv vno Trjq uyuv nsQi tuvtu unstQtuq xui
tov iftov dsonOTOv ituriffOQtpttttS uSoîuv , OTt nQoq Tr)v fia-
otXscoq oxrjvrjv sX&tov , uno tcov snipovXsvovTtov noXXtov ovtcov
JodyQvnvcov srfvXaTTSV , vno Ttjq nsî fiuotXsu tjTTcofisvoq sv-

votuq xui nu&si ftovto tcov nuvxcov nu&cov rjSioxro ts uftu
xui trjXcoxro SsSovXcofttvoq. SQcoxrjaco Sh vftuq, xtq (jsXtiov
nSQi ts xo nooarjxov xui to Sixutov xui nQoq rftXoTifiiuv sfiov-

XsvauTO , ouTQunrjg 6 ifibq SsanoTtjq , oq Ttjq sig fiuotXsusvs-
i5xa tftXioig tooovtov siXsto novov xai uSo'S,t'uv , cog ittsZq rfu-
xs , ?j vftstq ; oi noXXcov xui fisyuXojv unoXsXuvxoTsq fiaotXscoq

svsQysTûuxcov , snstTU nuvTcov tbonSQ sntXsXrjafisvot xuinoX-D
Xtjv sntSstûfisvoi uyvcoftoovvrjv xui u/uqiotiuv , StajSoXuig
yoijouftsvot xui ovxorfuvrtuig , tov noXsttov y.s/.tvrjy.uTS tov
zoftsyoi ts vvv noXXcov xuxcov uitiov ysvoftsvov vftiv xui stl
ftstôvcov , tog oqco , sooftsvov xui ovS' uvto tovto yovv ui-
o&uv6 usvoi t
, cbansQ ol ftuivofisvoi , oVt Ttxg iStuq auoxuq xu-
Tsa&tSTS. rj StjXov, toq sxsivoq [xsv ysvvuiov xui [tsyuXotpQo-
etiara stipendia suis tamdiu militibus solvere , quantum debeatur

largituros. Haec maguus dux
legato respondit. Verumenimvero
barbarus domini reprehensiouem non ferens , Videmini mihi, inquit,
tantum odisse multos, diligere ncminera. Quod si secus esset, nou
ita ad raachinas et insidias contra hostes excogitandas expediti es-
setis, lingua largi ad contumelias , acsi idco eam possideretis, et
omne genus nequitiarum exercentes, amicorum autem oflicia fundi-
tus nescientes. Prae horum mngna imperitia domiuum meum rei
cuiusdam servilis et ingloriae accusastis, quod imperatorem, ante
eius taberuaculum excubans , ab insidiatoribus, qui multi eraut,
custodierit, victus sciiicet amore iilius et affectione sola omnium
affectionnm iucundissima et ab omnibus expeteuda subactus. In-
terrogabo autem vos, uter melius de decoro et de iusto et houo-
rifico scnsit satiapa dominus meus, qui ex amicitia tantum pro
,
imperatore laborem et dedecus capessivit, ut dicitis, an vos, qui

compluribus et excellentibus beueficiis ab eo affecti, deinde omnium
velut obliti, per improbitatem et ingrati aniini vitium immo et ,
per caltunuias et sycophantias bellum excitastis, quod usque hodie

tot malis vos ctimulavit, et quantum auguror, pluribus cuinulabit.
Nec hoc saltem animadvcrtitis , ut insani videlicet, quomodo carnes
vestras ipsi devoretis. Ad claruin est, ipsum quidem ingenuuin
4i4 CANTACUZENI
A.C. litfvog xai vofiovg qpt\t'ag dvSQog tiSorog sQya ti\ero noi-
V. 466 ftV, vftttg Ss novrjQorurcov xui oxutcov rovg TQOnovg xui
l
iv rovro fiovov xukoog siSorcov , no\tftttv xui SturpdtiQttv

P.58irovg nQOarvyovrug, cocp£\£iv Ss ovSivu;" 6 fiiyug Ss Sov"§
i'§ dyytvoiug Srftsv ovyyittv rov (3uq(3uqov i&i\cov, „ovxovv5
ojiio\oy£ig" eme „rbv abv Sânorrjv Sov\ov ttvut Kuvruxov-
trjvo);" 6 Ss „xui ftuhoru" sine ,,xui rrjv dxQtfirj Sov\siavf
xufr' 'tjv ol dyu&oi rovg rQonovg tjttoovtuv rcov xukoov xui
uydovrui dnoonoofttvoi rov Sov\tvttv rotg rotovrotg, ooontQ
xui vftttg ftoy&rjQiug xui cpdbvov xui navovQyiag ntrpvxursio
Sov\ot uxQtpGog. ravrrjv yu.Q xuyco Sov\£t'av 6fto\oyco tivai
d\rj&oog , xa&' ijv Sov\ovrai rj ipvyrj • rrjv Ss ix rcov yQijftu-
rcov xui uiyfiu\oooiug, ov ipvyrjg sivui, dWu ocbfiurog fitu-
t,0[xsvov dxovoioog. StontQ ixtivrjv nuvrsg rs fttoovfitv int-
orjg xui nuvri TQonto intytiQOVfttv Sturptvyttv." &avfiu-i$
"Bouvrtg Ss ixttvot rrjg ovviosoog rbv fiuQfiaQOv, „u\\a ruvra
fisv" ttnov „icoftsv. ov yuQ uvrov Stto&ai rrjg nQog rd
@s\rioo nuQutviosoog' irp' u Ss ftrxktara TQtyjooftt&u rjonov-
Srj." xui uvrixu rbv Aovxuv TtooQytov fiQOvvro nQ£ofi£vrrjv
nQog rbv ÂfiovQ , tvrpvoog rs syovru nQog rug nQfofifiag xuho
uWcog intrrjS^tov ovra rro ourQunrj' rjv yuQ xui nQors-
qov cofit\rjxcog xai Soxoov iv ovvrjdeia sivui. insi Ss rjxov
nQog ixstvov xai dnrjyysWov rd rrjg nQSofisiug, IA/uovq /usv
dxxt%£o$at> iSbxst xai unrjyoQSvev sntno\v • enetru cog ini-
4. to(pt\sTt> dk ovSivu om. P.
et magnanimum gerendaeque amicitiae non imperitum imitari vo-

luisse , vos autem improbissimorum ac stoliclorum mores , et unuin
dumtaxat non male scientes , quosvis oppugnare et interficere, nulli
autem prodesse. Hic magnus dux argutari volens et barbaro pudo-
rem incutere, Quicl? faterin' eigo, clominum tuum Cantacuzeno ser-
vire ? Ego vero fateor, respondet legatus , et quidem perfecta ser-
vitute, qua boni viri vincuntur a bonis , nec sine molestia inde
abstrahuntur : quemadmodum et vos acl servitutem pravitati, invi-
diae, calliditati diligenter serviendam natura comparati estis. Hanc
quippe et ego servitutem veram esse autumo , qua se animus subii-
cit : illam autem, quam venditi et captivi patiuntur, non animi esse,
sed corporis , quod animo repugnante subesse cogitur. Quam idcirco
omnes aequaliter odimus et velis remisque effugere nitimur. Illi
prudentiam barbari admirantes, Sed haec quidem aiunt, mitta- ,
mus; non enim tua ad virtutem cohortatione egemus sed quid po- ,
tissimum agamus, id quaerimus statimque Georgium Lucam legatum

;
ad Amurium deligunt accommodatum ad hoc munus et alioqui

,
eiusdem satrapae amicum et ut ex priori consuetucline apparebat,

,
etiam familiarem. Ad cum ut veuit legationemque explicavit, Amu-

HISTORIARUM III. 68. 4 »5
jtXtTov. eyivovro ol Xoyoi xai Metro o Aovxug inqyyiXXsTO A.C. i3p
,
uvuyutQrostv, (tuaiXidi re yuoiv noXXijv xuTaxi&iftevog iv G

tovtu) xui uvt(o , oVrt twi' intTijdsicov uXXov yuQ nQSafiev-
ovToq ecfuoxev ovx av nsto&ijvut . xai ovvifirjouv sig Aivov
5xug TQi/joeig iX&slv , ujg /qiJostui noog tov unonXovv, uyov-
oag xai t« /QtjftuTu , a intjyysiXavTO uvtu}. Aovxug fisv
ovv r« fiiyioTU xuTSQyuadfisvog , cog idoxsi, inuvr xsvt
eig
BvL,dvTiov , xou naQSoxsvuLOVTO ui ts vijsg xai r« yQqftuTa.
1/JfiovQ de (.teTu K.avTuxovLqvov tov ûotXicog sig Tr/v Tqu-
xoiuvovnoXiv xuTSoxuftfiivrjV ovoav ix noXXcov ixcov gtqutous-
dsvouf-isvog , t«£ ix Bvluvtiov nsQiifisve TQitjosig. fiuoi-
Xsvg Se , oXiyot nQOTeQOV tcov K.ovftovTLrjvcov nQoayooQrjadv-
tcov, MuTfraiov ensftxps tov nQSofivTSQOv tcov vloov xuTiystv
Ttjv noXiyvrjv • iX&ovri de xai uXXa cfQOvota nQoaeyoootjauv
i5nsQi iy.eivtjv ur/.iofiiva , to',t£ nQOoayOQSvoftsvov ÂoobfiuTOgT)
xai rj Kquvoôvviov xui StvXuqiov , «
nuQadri/.ua , ro',rf
xui fieyuXr v votsqov noog t6v noXeuov coffiXetuv eiarjveyxe.

t
%ij. Toie de voorjXsvoftivov tov viov , idoxet, detv ivV. 58a

offw dtuftiXXovoiv al TQitJQstg nuouyivsodui nQog exstvov
ioxui Ttjg ts vooov evsxu imaxsxpdfisvov xai nsQi uXXcov covB
iSsiTO ofitXrjOavTu , uvdtg uvuoTQicfstv. xaxuXtncov ovv Ttjv
c
otqutiuv ini tov OTQUTOniSov, nsvxiy/.ovTU fiovovg eycov Po>-
fiuicov xui dvo toov Hsqocov , iSudtLsv sig K.ovfiovxLrjvd Sid V.^G;
to firfisfituv iv T(p fiSTu'£v noXsfticov vnonTSvstv e'(fodov,
iênsi 6s insyivsxo r) vi)£, rjvXioavTO ini tivi xcofttj doixtjxut ,
8. xai nansaxsvdôvxo — xqijfxuxa ora. P. 9. xqv om. P.
rius per simulationem tergiversari ac rccusare. Dcinde ubi Lucas

preccs longas addidit, reccssurum sese et in hoc imperatrici atque
adeo ipsi familiari suo gratiflcaturum promisit; ab alio enim se
huc adduci minime potnisse. Et convenit inter eos , ut triremes
cum promissa pecunia Aenum mitterentur. Lucas itaque, re omuium
opiuione maximi momenti transacta, Byzantium rediit , ubi naves et
pecunia comparabantur. Amurius cum Cantacuzeno ad Traiauopo-
lim iarapridem dirutam castrametatus, Byzantinas trireraes exspecta-
bat. Imperator ad Cumutzena oppidulum, quod nupcrrime se detli-
<Jerat, in fidcm accipiendum, Matthaeum filium seniortnn niittit, cui
praescnti alia itcm finilima oppidula se dediderunt, nempe Asoma-
tus Parademo , Cranobunium, Stylarium, eaque non mediocre post-
,
ca bello adiuracntum attuierunt.

68. Filium aegrotautom sentcntia fnit interea dum naves in
oxspectatione sunt viscre habilisque cum eo sermonibus ncct ssa-
,
riis rcverti. Rclicto igitur in castris excrcitu , cum solis quinqua-

ginta Romanis et duobus Persis Cumutzena versus abiit, quod ni-
: ,
4x6 CANTACUZENI
A.C. \Z!fiXei\]Juva Trjg uQyaiag ovvoixiug oXiyu rivd iyovo?]. Gvvifirj
ds rr)g uvrrjg wxrog y.ui gtqutluv TLeQocov netyv uqtl ne-
QULco&stoav ix xrjg Aoiug ini Xsiuv , TOtg extt uiyiuXotg noo-
oystv , dnofiuouv ds ini /isv tcov vscov rr)v cfvXuxrjv sxutov
y.uTaXinstv , TOvg imloinovg Ss, ovrag nsQi yiXiovg , ini Tr/v$
CXstjXuoiuv s'S,sXdstv ysvo/iivovg de sv&a r]vXi%STO 6 ftuoiXevg,
y.ui noQQCodsv rj/i/iivqv nvQuv idovTug, iX&stv ini to ycoQiov
nuouv noiov/iivovg nQovoiuv dyvorj&rjvui , cooxs xuTuoxixpa-

odui, oiTivsg siev ol yQco/ievoi ixeivro tw nvQi' •
ovtco yuo
uv\oi SirjyovvTO voxenov. inei Ss iyivovTO iyyvg, gtqutluv io
idstv nXij&ei vnSQiyovauv , cog sdo^sv , avrcov noXv. sv&vg
(tev ovv eiotjsi diog, /itj aiodo/iivoig uvTotg TOoovTOig ovoiv
ovy oioiTS cooiv dvTiaystv, uXXd diacpd-aQcooi y.QUTrftivTsg.
snSLTU cog fjO&uvovTO uyvorj&ivrsg , ifiovXsvouvTO 6'isXo/isvoi
TSTQuyfj y.ai nsQisXdovrsg to OTQUTOnsdov, nQoafiuXXsiv unQOo-\$

doY.ijTOig nuvrayo&ev, oir^/jvui yuQ diu to dnQOodoxrjTOV
D Y.aTanXrjS avTag nsQiysviofrai
) , y.ui nXsiovcov ovtcov. oi fiuQ-
fiaQOi /isv ow inoiovv y.utu tu (jffiovXsv/tiva , y.ai nSQisxu-

d~rjvro to GTQUTOnsdov to ovvfrrj/tu.
, rw gtqu-
dvu/iivovTsg
TrjyovvTi Sh uvtcov idoxsL, nQog toouvtijv otqutluv ov-io
/it)
%lo SLaxivSvveveiv , dyvoovvTU o&ev Te eirj y.ui top doi&/iov

y.ui ni/iipug Svo rcov (laQpuQcov nQog to vdcoQ , {rfieouv yuQ
ovouv ixet nrjyijv,) ixiXevev, ei Svvuivto, xcov ix tov otquto-
2. xal add. M. 23. ixiXsvov P. et M.
hil incursionis per viam metueret.

hostilis Nocte in vico deserto
paucis adhuc viciniarura parietinis exstantibus manserunt. Eadem
nocte Persarum peditum manus ex Asia ad eadem littoia populatio-
nis ergo appellitur. Egredieutes ad custodiam navium centenos
relinquunt , alii circiter mille raptum vadunt. Cum eo processissent,
ubi imperator pernoctabat, foco luculento procul conspecto, propius
ad locum pedetentim et summo sileutio , ut laterent , accedunt
speculatum videlicet , quinam ad pyram illam mortales essent, id
quod ipsi postea narraverunt. Et ecce vident exercitum , suo , ut
putabant , multo numerosiorem. Illico timore corripiuntur, ne, illis
tanto pluribus rem sentientibus , cum ipsi ad resistendum infirmi
essent , victi conciderentur. Post ubi se nondum sentiri animadver-
terunt, quadripartito agmine castris circumdatis , uudique de im-
proviso in illos irruere constituunt. Credebaut enim impetu inopi-
nato consternatos, quamvis plures forent, superaturos. Barbari igi-
tur consilium explicautes, castra cingunt , ad invadeudi signum in-
tenti. At vero dux arbitrari, cum taiitis copiis non ita temere
dimicandum, quando nec unde, nec quantae tandem sint, satis
constet. Duos ad propinquum et notum illis fontem aquatum mit-
tit, simulque mandat, ut e castris aliquem , si possint, captivum
HISTORIARUM III. 68. 4*7
TiiSov ov?.Xafifiuvetv xtvu , coots nuo' uvtov xi ftsftaiov nfgi A.C. i343
rijg OTQartag fiu&etv. ol fisv ovv ovTcog svr)Sosvov nQog rfj
nrufl> nmSiov Ss evbg tcov fiuoilsi gvvovtcov iXOovrog ini z6
UQVouo&ai, coQiiTjoav fisv ol puQpuoot y.utuo/siv. fir) Svvjj-?.583
5&h'Tsg Ss Siu xo SiuSquvui /Qôufisvov, nQog tov otqu-
(pvyjj
Tqyov ilfrovTsg , unr)yys?.Xov ro ovftftuv, cog jjSq iyvcoofiivcov.

Toig fiuoftuQOig Ss tots fiuX?.ov
otqutiu nXr)&et ze sSo'S,ev r)
uvtcov vnsQi/ovoa noXXn) xai uno fiovtjg qpofisQu xrjg bipe cog
,
ojOTS y.ui unsyivcooY.ov to Stu fiu/rjg uvTOtg iivui , uyunrjTOV

lo^yovf.isvot , uv ixst&ev unafrstg y.uy.cov unuXXuycooi, xai tjov-
/uL,ov, Tr)v uvu/coqijolv nsQifiivovrsg rtjg GTQUTiug. fiuotXevg
Ss insi to nuioiov TS&OQvfirjfiivov il&ov unijyyeXXev, c6g nQoq
Tfj THjyjj Sicoy.oito vno tivcov, ILiooug Se TOvg Sico/.ovTuq
eivat oirftrjvut , to fisv unsnifixpaTO coq vno cpuofiuxog Tivoq
loiY.nsnlrjyfiivov , ixiXsve Ss Tovg eco&ivovg vfivovg aSeiv frso)' b
rjSrj yuo neQi oq&qov rjv rj vvt,. insi Ss ixetvot iTe/.ovvTO ,
tcov tnncov inifiuvTeg uve/coQOW tov /coqlov, fitjSsv tcov ne-

Qio/ovTcov y.uY.(ov eiSoTeg. rjSrj Ss ovTeg ov fiuxQuv , &oqv-
fiov rt xovov Y.ai aluluyfiov ILsqgcov icp' ov ioTQUTOneSevovTO
zo/coqiov. fiuotXevg Ss nifiipug Tovg ovvovTug Sio ILiQOug,
ixiXeve nXrôiov yevofiivovg fiav&uveiv, ohiveg etev , nuo' uv-
tcov. tcov 6s intSQUfiovTcov uTSQOg fisv euXco tcov nsfi-
qj&ivrojv , 6 Ss Xotnog TSTQuvfiuTiOfiivog snuvsXOcov, untjy-
yeXXev , cog etrj otqutiu ILeQocov noXXr), uyvoovfiivrj vn av»
e
6. iyvwo/uiyoy P. io. dna&ely P. aa. o stsqos P-
adducant, ex quo cerli quippiam de eo exercit» exsculpant. Militis

cuinsdam scrvulus ad hauiicmlum accedit, barbari proptcr fontem
in insidiis latcntes ad euin tencndum prosiliunt. Quo fuga elapso,
duci quod acciderat, ut iam proditi memorant. Tiim vcro bar- ,
baris raultis partibus numero superiores et solo adspectu formidabi-

les apparuerunt. Quare ctiam nequaquam adoriundos senticbant,
boni consulluri , si inde corpora integra auferrcnt. Itaquc nihil
attcntantes abitum Romanorum exspectabant. Imperator caculam
illum mctu attonitum occurrentcm ct quo pacto apud foutem
ipsum quidam insccuti esscnt refercntem aflirmantemque, Persas
esse , ut spectro aliquo exagitatum dimisit iubens Deo matulinos ,
hymnos depromere , siquidem iam diluccscebat. lis absolutis, equos

conscendunt loco excedunt, quibus malis proximi fuissent pror-
,
,
sus ignorantes. Haud multum progressi tumultum clainorescjue

Persarum e tentoriis exaudiunt. lmpcrator dc coniitatu suo duos
Pcrsas mittit, qui propius pedcm fcrant , et quinam sint ex ipsis ,
cognoscant. Illis in hos incurrcntibus , altcr capitur, alter vulnc-

ratus redit ac uuntiat, multitudinem esse Persas, et quidem ma-
Cantacuzenus II. 27
4i8 CANTACUZENI
A.C. i343 rtoy 01 fxivxot ûqûqol nuQu xov XQaxrj&ivxog yvovxe g ,
Ctag strj fiuatXevg 6 Kuvxuxovtrjvbg nsvxrjxovxa itovovg dycov

axQuxtcoxag , i'£,snXr]xxovxo xs xo yeyevrjttivov xai Sebv oiovio
avxov yeiQa vneQiyetv xal Qveodut ovxco xtvSvvoov yuXencov.
ûotXsvg Sh ovSev nXiov ftudetv SeSvvrjitivog, rj oxt IleQoixrfi
\.\08axQuxtd rj ineX&ovou rjv, r)Xd*v sig Kovitovx^rjvu nQog xbv
vlbv , xai OLiiXrjoug oja sSsl, xuyicog inuvioxQecpev eig xb
cxQuxoneSov. inuvtbvxt Sh ijyyiXXexo , cog ix Bv£,avxiov xfji-
%oi xoS,6xui iv nevrrjxovroQOtg xioouQoiv iX&bvreg, xui iriQiov

ix xrjg QQaxrjg intyevoitivcov neX^cov , âooituxov rb qpQovQiovio
noXtOQXotev. idbxei Sr) ovv clitu rotg ovvovot nevrr]xovra
fiorfretv ini rovg rb qpQovQtov noXtOQxovvrag. ixetvoi Sh
T)inei intovouv elSov rr)v orQartdv, ini yecoXoqpov rtvbg rjitv-
vovro uveXdovxeg- xui 01 neî fiuotXiu Sig xui rQig int/et-
Qrjouvre g , ixeivov dnayoQevovxog Std rb itr) (.idyeo&ut ttexdi^
avvioecog nQenovorjg axQuxtroxrj , ovx rjSvvrj^rjaav xQuxrjout
Std xr)v ix tow ronov oyvQoxrjxu xui xb diiiiveo&ut uvxovg
rotg fiiXeoi avyvotg. cog dh ixQuviiuxi%ovxo ot,xe tnnot xai
01 oxQUxidJxut , ixiXevev 6 (JuoiXevg eneofrut uvxoi , ei fiov-
"kowxo xQuxetv xcov uvxixexuytiivcov. xui iSoxovv uvuycoQstvZo

xuxuXmbvxeg' ixetvot Sh ov ovvtSovxeg xr)v undxrjv xui vo-
/itiottvxeg , unetnovxug xr)v nQog uvxovg Lid/rjv uvaycooetv, xov
locpov xaxeXd-ovxeg , iycoQOvv ini rdg vuvg. 01 Sh uvxixa
entSQULiovxeg, inei n.Qog xb neSiov rjoav, unixxetvdv xs ovx 6-
Xiyovg xui xovg nXeioxovg avxcov etXov, oXiycov xtvcov Staq:vyet%7.S
gnam,quod Barbari cum de captivo didicissent

ncscisscnt. ,Can- ,
tacuzenum quinquaginta dumtaxat militibus stipatum fuisse,

illic
obstupescentes divina eum protegente dextcra tam cxitiali periculo
ereptum censuerunt. Imperator cum plus comperire non potuisset,
quam Persas et praedones esse , Cumutzena ad Glium veuit, quicum
quae tempus monebat collocutus , castra mox repetiit. In itinere
certior Byzantio levis armaturae sagittarios , Tbreicio adiuncto
Gt,
peditatu , ad Asomatum castellum expuguaudum quinquaginta rcmo-
ruin actuariis quatuor advcnisse. Statuit igitur Asomatensibus cum
suis quinquaginta comitibus succurrere. Hostes, viso appropinquan—
tium globo, in collem confugientes se tuebantur. Imperatoris cobors
bis ter impetu facto, (illo vetante quod adversus piuclentiam mili-,
tarem pugnarent, quoniam adversarii natura loci municbantur et

subeuntes crebris telorum iactibus repellebant,,) iis potiri non vale-
bant. Cuin igitur et equi et milites vulncrarentur , eclixit impera-
tor se sequcrentur , si vcllent vincere.
, Ergo se illis relictis abire
simulant. Hostes, non intellecta fallacia , ratiqne eos pugnae de-
sperantes discedere , colle degressi , naves pctunt. Tum qui abi-
HISTORIARUM III. 68. 4*9
deSvvfjixevtov. plaotXevq ds eiq xo oTgaxonsSov ngoq Tgaia- A.C. i
$43
vovnoXtv inaveXd~cov , inei xai r) otqutiu ixeivt] r) negtxud-rj-P- 584
fievrj T/jg vvxTog , cooneg etgijTO, qxe ngoq 'Aftovg, yvcogioag
otu ovftfiuit] negi uvtov xai bncoq ix xtvdiivcov qavegcov vno
5&eov gvodeirj uvTOg ts xui ot negi uvtov anuvTeg, noXXug
dtfioXoyovv /ugnag &eo> Ttjg ocoTtjgiug xai xrjg ngovoiug Ttjg
negt avxovg. nugtjvet Te 6 (iuotXevg Totq ovvovot firjdsnors
dfteXelv xrjq qpvXuxijq ftaXtoru wzro? , TOtq ovftfjtftrjxoot nu-
guSeiyftuot /gcouevoq. ei yug ftij &agaovvTsg uvToi xotq ts
loiv Tguiuvov OTguTOntSevofiivotq xui TOtq iv KovftovT^rjVotq
fieTU tov vtov, xr]v ngoor]xovouv suvtcov inotovvTO qvXuxr v, t
ovx uv xoiovTOig negientnTOv xtvSvvoiq, cov ei ftr) &eoq iggv- B

sto qtXav&gconcoq, xuv nenovdoTeq r ouv u%tu Suxgvcov. t
tuv-
ra ftev ow tov Tgonov tovtov ovvtjvs/d-t]. 'Aftovg Ss , inei
l5ai,TS BvUuvTirjdsv Tgtrjosiq t]xov xui TgtuxovTU ix tcov oqs-
xsgcov eig Tt)v Aivov, fiaotXet inuyyetXuftevoq iv neviexuiSexu
rfftegutg nifixpetv oTguTtuv, uvToq ts inuvrjS,etv ftex' oXiyov
xuTUOTt]OUftevoq tu olxot , xui fis/gt navTOq uvito ovvSturgi-
tpeiv u/gtq uv o noXtfioq xuTuXv&fj xui ovvTUûfievoq ev- ,
lo&vq uninXevoev. eioco Ss tqicov xui Sixa r)fiegcov , r]v inrjy-

yeiXuTO OTguTtuv snetixps ngoq (luotXiu. tots ftev ovv Svo-
/egtiuq iSo-e noXXrjq r) dva/cogt]Otq "Aftovg uhiu yeyovivat C
fiuoiXet' voTegov ftinot Trjq negi uvtov tov &eov xt]Stfioviuq
ov fiixgov xui avTt] Setyfiu irpuiveTO yeyevrjftivt]. Tgtrjgetq
g. •/ocofiivoig P. et M.
bant conversi in eos aeqtio campo statim incurrunt, multos occidunt,
paucis tcrga dantibus, maiorem partem capiunt. Imperator in castra
Traianopolim reversus, postquain et mauus ilia a qua noctn ut , ,
dictum est, obsessi fuerant, acl Amurium se contulit quae sibi eve- ,
nissent et quomodo cum suis univorsis, Dco secundo manifestum ,
disciimcn evasissct, narravit. Omnes pro eorum salute divinae pro-

videntiae gratias egerunt. Hortabatur autem suos imperator, ne
tinquam vigilias praesertim nocturnas, negligerent, receutissimoque
,
exemplo ad confirmationem utebatur. Nam si ipsi non confisi ad

Traianopolim metantibus neque iis, qui Cumutzenis erant cum
,
filio pro se
,
ut par fuerat
, excubias egisseut, in casum huius-
,
ccmodi deventuros non ftiisse, quo nisi Deus bcnigne eos respexis-
set, digna lacrimis pertulissent. Atque baec isto niodo contigerunt.
Amiuius, ut Byzantio triremes ad Aenum cum triginta de suis affue-
runt poliicitus imperatori
, quindecim diebus subsidiiini missurum,
,
et se qtioque brevi, domesticis ordinatis atque compositis, reversu-

rum sempcrrjue cum eo donec bellum finiatur maiisiirum dicta-
, , , ,
qtic salute illico solvit.

, Intra dies tredecim adsunt co|>iae, quas
proiuiserat. Ainurii disccssio multa impcratori incommoda gcnerasse
4ô CANTACUZENI
re^PoSicov xatuvtov na-'
A C. i3437«P ritraQsg xai eixooi Aarivtxai ex
Qeoxevao(iivut, ininXevoav rfj 2(ivQvrj xui rb noog uo Xtftivi,
cpoovpiov etXov, xui vavg ivinQrjouv ovx oXiyug ILeooixdq. *A-
(.iovqSh nuQcbv xui u(ivvb(ievog, oog (idXtoru ivijv , ovx ioyvoe
neQtyevio&ut rijg AunvtxTjg bvvd(ieojg. u/ql yuQ vvvi vn ixet-5
vcov S/ivQVrjg syerui Xt(trt v. eXeye ds 6 (JuotXevg, cog, si ovvi-
(Lutvev A(iovq xard rijv Qquxtjv viurQifiovrog uXoovui 2(ivqvuv,
ovx avrog (ibvov, uXXu xuindvreg uv&qomol rijg eig (iuotXia i-
vexa evvoiug rr]v nbXtv *A(iovq unoXcoXexivut uv vncbnrevouv.

D vvvi dfc ixeivov (terd rijg orQUTidg ixel nuQOvrog, (irjdeptuv nQogxo
avrbv uiriuv etvut- rijg dXoJoeojg. Si' u noXXdg uned/bov
&e(o evyaQiOTiag rijg neî avrbv x?jbe(toviug, ori xai u boxet
ov(tûiveiv nQog rb XvotreXovv voreQOv unobei-
dvoyeQrj ,
V. 469 xvvrai oixovo(iov(ievu, uXXd ruvru (tev oXiyo) voreQOv. rbre

Se A(iovq uvaycoQr/oavTog, ev&bg vnb ndvrcov roov neoioixcovi5
noXe(iog Setvbg (JuotXiu neQttoruro. o,re ydo KouXrjg rb
XQuriarov uyoov rrjg oixeiag orQuriug uyQi Ziyvtov ufptxro ,

<yv(6(irjV eycov, to? xard Gquxijv intd-rjo6(tevog fiuoiXel. xui b
rcov Mvocov (JuotXevg ÂXiâvbQog rjxev ini ^r/Xftvov nuv-
P. 585 GTQUTid , TLuXuioXbyM rw vio) ov(t(iuyrjoojv (juotXet , coonfQio
rjv vneoyij(tivog. nurQiuQyrjg re exxXrjoiuv unb ndvrcov Bv-
âvricov notrjodfuevog xui noXXd KuvruxovCrjvov rov ftaoi-
Xicog xa&axpd(tevog , cog dbtxcog xai nuQuvb(icog rolg nutoiv
19. ZiiXnvov P.
visa quac tamen ipsa postmodum

est , quam is Deo curae csset,
,
non lcvi docnmento fuit. Triremes namque quatuor supra vigiuti

Latinae cum Rhodiorum et aliorum quorundam instructae Sniyr-
nam adnavigarunt
, castellumque in portu ccperunt ct naves Persi-
cas complures exusserunt. Amurius praesens ac totis viribus pro-
pugnans, Latinos depellere nequivit, qui usque hodie Sniymae
portum obtinent. Aiebat autem imperator, si Amurio in Thracia
versante Smyrnam occupari contigissct , non semct tantummodo, sed
omnes mortales Amurium prae nimio erga imperatorem amore cam
perdidissc suspicaturos fuisse. Nunc quoniam ipse cum suis copiis
praesto fuerit, nuilam se captae civitatis culpam sustinere. Quo-
circa Deo expertac procurationis gratias singulares agebat, qui
etiam quae molesta atque odiosa videntur accidere, tempore la-
bente ad utilitatem constituta et administrata fuisse demonstrat.
Sed de his paulo post dicemus. Post discessum Amurii ab omnibus
finitimis gravi et periculoso bcllo urgetur. Nam Crales cum roborc
exercitus sui Zichnas usque progressus est eo consilio , ut eum in
Thracia adoriretur, et Mocsorum rex Alexander, quidquid habebat
copiarum, Stilbnum adduxit, Palaeologo iuveni imperatori , id quod
spopouderat, auxilio futurus. Patriarcha autcin, vocato in coucio-
,
HISTORIARUM III. 68. 4^ I
intjSovXtvovrog puoiXicog , ov noXXcov uniXuvot xui fityiarcov A.C. i343

tvtoytatcov , tnttru tuvrbv nuriqa xui xrjStftova rov viov
fiuoiXicog uvuy.r/qv'iug , xui cog diu rrjv ixtivov ocorrjqiuv xiv-
dvroig xui ftdyuig xui uvrog tyvco nuquftdXXto&ut xui xa-
SruXvttv rbv xoivov noXifttov , ndvrug nuqcoqftr ot nqog xov t
KuvruxovLrjvov rov fiuatXicog noXtftov , rovg ftiv ixovrug

tort d" ovg xui dt' uvdyxrjv, btiauvrug ro vnomtvtoSui. xui
ndvrtg xotvrjv ixarqurtiuv inotrjouvro ntL,oi rt xui lnntig'B
nuqijauv Si xui rcov ovyxXrjrixcov oaot rjaav trt udtroi.
loroi/g nXtiovg yiiq avrcov o ftiyug dov"§, rovg ftiv iv dtoftco-
rrjqiotg tiytv vn6 xXototg , iv oig xui Avdqovtxog 'Aouvr/g o
KuvruxovLrjvov rov fiuotXicog i't,r,ruLtro ntvfrtqog' iort d'
« .1" -> , » > > ./. » i< > f
ovg xut tv rutg otxtuig sqjqovqti unqotrovg. avrog ot r( v
rijg arqurtug avroxqdrcoq orqurrjyog. 01 xui fiuotXiu rov
c
i5viov iyovrtg ^lcodvvrjv , fjxov tig HquxXttav rijg Qqdxrjg •
ni/itpuvrtg dh xui nqog MofttrîXov, og rcov xard Mtqonrjv

qjqovqicov xai rtov uXXcov ro/tddcov vno KavraxovLrjvov rov
(iuotXicog ivtyttqiofrrj rrjv uqyrjv , inttouv vnooyiotot noX- C
Xuig noXtttov nqog ixttvov dquo%rut. rjv yuq rjSrj tv Xoyio
lortvi 6 MofttrL,iXog xui Svvu/ttv ntqi(3t 3Xrjftivog txavrjv. ov- t
rco ftlv ovv 6 noXf/tog navruyd^tv (iaotXia ntqtioraro xai

vnonrtvttv ottvd tiof tt.
t
uvidg Sst wontq tioo&tv, uti nqog
nem imiverso populo , iu Cantacuzcnum , ut filiis dcfuncti irapera-

toris, a quo plurimis amplissimisque beneficiis ornatus essct, impie
et scelerate insidiantem invcctus est. Deinde se patrem et tutorem
adolescentis imperatoris promulgans , et pro eius salute nulla discri-
mina , nullas dimicationcs dcclinatnrum bellumque commune finitu-
rum profitens, omnes ad arma contra Cantacuzenum exstimulavit,
alios quidem per se propeusos , alios necessitate codem trahente,
quippe qui alioqui suspicionem non evitareut. Et omnes se expe-
ditioni pedites equitesque aecingebant. Dabant item nomina proce-
res, quotquot adhuc a vinculis immunes erant partem enim maio- :
rem maguus dux, alios in carceribus attinebat collariis iuieetis, in

quibus et de Andronico Asane, Cantacuzeni socero, quacstio habe-
batur, quosdam iu ipsorum aedibus interdicto aditu custodiebat:
eratque cum pleua et absoluta potestate summus exercitus iinpera-
tor. Atque hi adolescentera Ioamiem imperatorera secum ducentes,
Heracleam Thraciac vcnerunt mittentesque etiain ad Moraitzilum,
,
castellorura Meropes et aliorum agrestiura a Cantacuzeno commis-

sam piaefecturam geientem multis promissis ad arma in eundem
,
capesseuda pellexerunt. lam enira ora homiuum pervolabat, nec

iili potentia deerat. Sie iraque Cantacuzenus bcllo ex omni parte
petebatur et metuere cogebatur. Nihilo minus pio pcrpetua con-
suetudiue sua m periculis mentem excclsain retiucno et ingrueutia
4 1- CANTACUZEM
A-C llfirovg xtvSvvovg fueyaXorpvyoov xai tcov Setvoov rug intcpogug<
dfiuXoog xai nQuoog StucpiQcov, 7*005 fiev \4XH;uvSqov tov Mv-
adov (iaatXia nQeafieiuv inoutro xai nuQrjvet ijavyiuv- uyetv,
cogov noXXro votsqov ixstvco airiov ovficpoQoov noXXoov rov ngbg
avrbv noXiftov ysvrt oofu.ivov. uvrbg Ss yevbftsvog ngbg rr)v^
XaXxtStxrjv , ttjv rQaxiavov nbXtv inoXtoQxst ovouv ov jusyd-
D Xrjv , oyvQOTurrjV Se sx xs cpvaeoog tov totiov xui tcov retyoov
Ttjg xuTaoxevrjg , aXXoog Se evcpvoog ngbg nuvra syovoav
xai coansg ftrjrgo7ioXiv ovouv Trjg XaXxtStxrjg. nqbg fisv
qvv Tetyojiayiav ovx ineyeiget •
fjSet yug dvuXoorov bnXoigxo
xai yetgoov fita ioouivrjv. Seoftooroov Se ovx oXtyoov ix toov
noXtroov iv ttj Tuvrrjg dxgonblet cpgovgovjuivoov Sta t/jv ngbg
ixetvov evvotav , nifixpag xgvcpu SuXiyero uvrotg , el Svvatvro
xgurrjauvreg rrjg uxgonoXecog, nugaStSovat rrjv nbXtv. xui e-
nrjyyiXXovro xai avroi ngofrvftoog vneXfrttv rrjv intyeigrjotv ,i5
xai ovv&rjfta rrjg irpoSov eSoauv , vvxrbg ftsv cpgvxrbv dvi-
f. 586 o";^«>, fjftigug Se xanvbv Setxvvstv rrjg intyetgrjosoog orjptetov.

Stu tuvtijv ftev ovv Trjv uirtav 6 (iuaiXevg, xuhot negiggto-
puvog navrayo&ev vnb tov noXifiov, ovx uviotuto ix rrjg no-
Xtogxiug , dXX' icptXoveixet ngbg nuvru uvrixa&tarao&ai 6-io
jaoioog. vcp' bV Se ravra ygovov ireXetro , xai r) Aurtvtxrj
Svvufttg, voregov ^ftvgvrj ineX&ovou ixQtirrjae retyo-
rj oXiyro
piuyia , iv riaougot xui elxoot TQitjaeat, negi TLuXXijvrjv ns-
nvoftivot ngog Ttvu Xtftivu Aoyybv iyyoogioog ngoouyogevb-
22. ZuvQvy om. P.
raala aequabili ac lcni animo tolerans, ad Alexandrum, Moesorum

regem, legatos mittit, eura hortans, uti lioc negolio supersedeat,
quaudoquidem hoc adversus se coniparatum bellmu brevc multas ei
clades daturum sit. lpsc in Cbalcidica Gratianopolim,non illam qui-
dem amplara, cctcrum cum natura loci tum moenibus munilissi- ,
rnam urbem et alioqui omnimodis commodam et Clialcidices tam-

quam metropolim obsidet. Ab oppugnatione igitur temperabat, quod
manu et armis inexpugnabilem sciret. In cuius arce cum multi
cives quod illi bene vellent, vincti tcncrenlur per internuntiura
, ,
clara cum possent, arce potiti urbern sibi tratlcrcnt.

iis egit, ut, si ,
Promittunt impigre se conaturos, et tesscram sive signura , unde et

ipsos iam opus aggredi et se accersiri nossct , noctu quidem subla-
tam facem interdiu autera fumum constituunt. Hac de causa im-
,
perator quamquam hostibus undique instantibus obsidioncm conli-

huat et omnibus aeque resistciH; contendit. Circa idcm tcmpus
paulove post, quo haec ficbant, Latini Smyrnam quatuor fet viginti
triremibus invaserunt et expugnarunt. Et cum apud Pallcncn ad ,
portuin quendam indigcnis Lorigum appcllaluni, navcs Pcisicas sc-

ftevov vavg e^r]xovra icpoQfteTv TleQoixug, ini&evro te xaiA.C. 1343
ixQUTtjauv uvtoov xtvcov. to yuQ ILeQotxov , ftt) SvvdfievovY,ô
avTixudiaiuo&ut. 7iQoq vavftayiuv , xug vuvg xuxukinovreg

Sieooo^vvTO elg Tr)v yrjv , jIutIvoi, 6e uveXxvouvTeg Tug vuvg
Sxai nvQi nuQuSovTeg uveyooQOvv. ol THqoui Se unoXeiqj&iv-B
xeg dnoQta veoov , eyvcoaav SeTv ini XeQQOvrjoov xrjg &Qaxrjg
Std xijg rjneiQOV dvayooQeTv , cog ixeT&ev eig 'Aaiav neQuico-
ooftevot evnOQtjouvTeg vecov.
§#'. KodXrjq Se iv Ziyva ioxQaToneSevftivoq , cooneQ Q
loecprjfiev, ini tm KavraxovXpyvca tio fiuotXeT noXefteTv f inei nv-
9ono to neî xoiig TLeQOug ovfifiuv xui cog Stu xrt g avxijg
oSov ini XeQQOvrjaov ftiXXovotv iivut to xqutiotov trjg neni ,
avTOv dnoXe^dfievog axQuxtug xai axQuxrt ybv avxoTg inioxr)-

oag tov evxfjvyia xui Tokf.iT] xai iftneiQta tcov nuQ' avTio
i^dvvuTcov Soxovvxu vneQiyetv JlQeuXifinov oovoftuofiivov, ixi-
Xevoe ovftnXixea&ut TOifc fiuQfiuQoig , otneQ uv ovvTvycoat.
xui nQog Tiva xonov ^Tecpuvtavd Xeyoftevov neotTvyovTeg, xa-
Sigtuvto nQog fiuyrjv. ol IHqgui Se, inei neSiov rjv, ecp' ov
TQifiuXoTg efieXXov iivut ig Tug yeiQug, Seioavreg xr)v ecpoSov
iotcov tnnioov , dveyooQOvv nQoq to OQog xui Tuq SvoycoQtuq'
tjv yuQ iyyvq. OQoovTeg Se ol TQtfiuXoi SvonQoaoSov to yco-U
qiov xui vOfuouvTeq , ei Siu xcov oxevoov eiocod-oTev eavxovq ,
1'nnovq xe unoXeTv noXXovq, neQtTo'£evOfiivovg vno xcov ftaQfiu-
Qcov, xui umovg XQuvfiuxto&rjoeaSui , unofiuvxeq xcov i'nnoov f

aîfidStôv neôi ini xovq noXeptiovg, SvaiQyoog xai ptexd §iag
xaginta dclatas rescissent, in eos cursu clirecto vacuis potiti sunt. ,
Persae siquidera navali proelio imbelles terrae se credentes , naves

,
in solo destituerant, quibus Latini subductis et crematis recesse-

runt. Persae navibus carentes , Chersonesura Thraciae per conti-
xientem eundum et inde, naviura facultate suppeditante , in Asiara
«ibi traiiciendum cxistimarunt.
69. lam vero Cralcs , fixis apud Zichnas tcntoriis, quo cura
Cantacuzeno confligcret, ut demonstratum est ut de Persarum ,
eveutu et illac in Cuersonesum iter facturos audivit delectis de ex- ,
ercitu suo fortissimis datoque illis duce , qui praestanti animo et

usu inter proceres Triballorum eminere videbatur Prealimpura vo- ,
cabulo , cum barbaris obviis pugna decertare iussit. Itaque loco

quodam Stcphaniana dicto in eos incidentes ad pugnam aggredi- ,
untur. Peisae ut in planitie, equitura timentes incursum , in mon-

,
tcm viciuum et loca impedita secedunt. Triballi difficiles aditus

cernentes ratique, si pcr angustias penetrando sese impellereut et
coarctarent, equos complures iiiuc inde sagittis confixos a barbaris
pcriturcs, scquc uihii uisi vulncra reportaturos , de equis desccu-
4*4 CANTACUZENI
A.G. \~Sfiini ro uvuvrsg iovTSg diu ftuovTrjTU tcov onXcov. ol IUqoul
Ss idovTsg ovtco nstovg ini t>jv uvoSov ^Luôfiivovg, nsQisQ-
yoTSQOv ti fiuXXov syvcoouv, rj uvdnsiorsnov , noislv , y.ui vno-
xqivu/isvoi cpvyrjv , ftuXXov dvsycooovv noog to OQOg , ol d' i-
cfsinovTO /Lii-j ovvidovTsg Ttjv unuTrjv. insi $s dniorrjaav t-5

xutsqol tcov Xnntov ovx oXiyov, ol IHqoui ovoTQUcpivTsg ivuv-
P. 58717'ov fisv ovx iycoQOvv Tql(3uXcov, dXX' ixnSQisXdovTsg sxuri-
Qcofrsv, sdsov ini Tovg innovg. avonXoL ds y.ai xovcpOL bv-
Tsg, cpfruouvTSQ TOvg TQifiuXovg, ixQUTr/ouv tcov inncov xui
inifirjauv uvToi' TQifiuXoi $s, tcov inncov chprjQrjfiivcov^ stoi-io
(.iol rjaav nQog ocpayjjv. snsoov yctQ ol nXsiovg xtslvo/isvol
vno tcov IlsQocov, suXcoouv ts ovx dXiyoL' ol Xoinoi ds (.16-
Xig disocodrjouv nst,oi ini to OQOg diuoy.sduoSivrsg. K.QuXrjg

1 ds insi invSsTO Trjv tjttuv Tijg oixsiag OTQUTiug , Ssioag u-
vsycoQSi xui avTog, tov nQog (SuoiXiu noXiftov intXsXrjofiivogiS
d'tu Tr)v ovftfiuoav ovftcpoQav. ov firjv rj/iiXsL uXXu xui
ys ,
oIxol xu&ijfisvog inoXiftSL. ol IHqoul <Ss nv-
fiSTu Ttjv vixrjv
B i)6ftsv0L KuvTUXOvtrjvov tov fiuoiXia tj]v TQaTiuvov noXiOQ-
xslv , nQsa(jsiuv ni/t\puvTsg tov ts iftnQrjOftov tcov vscov id/j-
Xovv tcov ocpsriQcov xui tijv tjttuv TqiûXcov, xui cog uvroiio
tpiXicog StuxsiftsvoL nQog uvtov , ini Xsqqovijoov iyvcoxuoi
ycoQSiv , lv' ixsL&sv nsQutcofrcooLV sig Âotuv. rj%iovv ts /trj-
dsv avTOig nuQSvoyXslv ftiXXovoi 6lu Ttjg ixsivco vnrjxoov dii-

V-foiivat. ei cii tl Ssolto uvtcov xutu tcov noXsfiicov, nQofrvftovg
6. dXtycov M.
dentes, pedibus per acclivia operose ac difficulter, armorum pondere

retardati, in hostes ibant. Videntcs Persae Tribalios adeo pcr invia
eluctantes, quiddam curiosum magis, quam gencrosum, facere decer-
nunt fuga simulata montis ulteriora petunt.
et Triballi fraudis
ignari sequuntnr. Qui postquam ab equis iisque non paucis dcsti-
ternnt, Persae denuo aggloinerati dirccte quidem contra eos non
contenderunt, sed ab altera parte circumventis, ad equos iliorum
cucurrerunt , et quia armis non gravabantur, antevertentes Triballos
conscenderunt qui equis spoliati , ad caedera opportuni erant ce-
:
cideruntque complures, nec pauci capti sunt, reliqui per montem

huc illuc fugientes , aegrc se morti subduxerunt. Crales, de suorum
clade accepto nuntio etiam ipse recessit,
, propter calamitatcm
bclli in imperatorem immemor. Non tamcn rem penitus neglige-
bat sed et domi sedcns bellaturicbat. Persae victores ad Cantacu-
,
zenum Gratianopoiim obsidcntem legatos mittunt, naves suas in-

flammatas et Triballos ab se victos imlicaut ct se illius cupidos
Chcrsonesum petcre ut indc in Asiam navigent.
, Oraot etiam. ne
quid sibi pcr cius regionem ambnlaturis molcstiaium exliibcatur.
Quodsi quid ipsis coutra hostcs cgcrct, promiltere sc promptam
IIISTORIARUM III. 69- 4^5
eivat ovfttiaysiv, si yg!]ttuTa nagdoyOLTO, ooa av ovuficooiv A.C. i343
rjoav <T« TgioyiXtOL y.ui hxazov. (3uol).sl ftev ovv idoxet u-
vayy.uioxuTrj eivai fj Ttjg ILegotxijg ovftftuytu oTQUTtag y.al
(.lukioxa ini xutgov yeyevrjuevrj , tooovtoov noleuiwy intoVTCOv •
Snurxo&ev y.ai ovtco ovvutoov ovdinto yag fjdeL KguXrjvC

ngog Trjv oixetav ix Ziyvcov dvaxsycogrjy.OTu. ygrjuuTOOv de
ovx evnogcov , ov [xexgioog rjviaTO' bficog TOig ngeofievovoc
dcogu nuguoyofisvog , ensioe ovvfrio&ui ini ygrjuuoL grjxolg
ovftfiayelv uvtio tt)v orgaTtdv fjftigag TeooagdxovTU. za
loygijftuxu $s ftr) avTixu anuvtetv, uXld ustu nsvTsy.utdsy.uTrjv
xrjg dffigscog fjftigav ' yvoofirjv Se siyev, cog iv TuvTUig ix

JidvfiOTsiyov ftSTunSftvjQLtsvog. ovtoo ftev ovv ftSTu toov ngi-
ofiscov ovfifidoetg Siftevog, ensftnev eig to OTguTonsdov xul
toov oixsicov ovvexnifixfjug eva, ooots xutu Tayog dyuyelv ngog
i$uvtov Trjv oTguTtdv. eig Trjv voTeguiuv de ftSTU tcov ngi-
ofieoov xrjv ix (SaoiXioog uvuycogôiv ol iv uxgonolsi TrjgT)
TguTtuvov dsofiooTUL Totg qpvluTTOvaL ftiorjg fjftigag ini&i-
fxsvoL xui xgaT/jouvTeg, ixuXovv fiuotliu xanvov intdsixvvvrsg,
dooneg rjv ovvTedetfiivov. flaoiXevg de inei tq ovvdijfta ei-
20tSev , o§ioog iniftorjd-rjoug eiXe xfjv noliv ix Trjg uxgug. xui
t« te ukka rjod-rj ovtco nol.iv xukijv unovrjTi v.ui yoogig xiv-
dvvoov xaTuoyoov , xui ygrjftUTOOv evnogrjoev ovx oXiyoov , oov
ftuXtOTa ideixo. *Ayye"kiTt,rjg ydg rtg ix toov qjavloov xai a-

orjtioov noAiToov, ngoTegov vntanTevexo &rjouvgov ygrjftuTiov
4- nolefiitog P.
operam, si stipendia pacta numercntur: erant autem ter millc et

ccutum. Imperatori subsitlium hoc pcrquam opportunum summoperc-
que necessarium videri, cum hostes tam multi tarnque potentes
iucumbereut: noudum enim Crales Zichnis domum discesserat. Pe-
cunia autem non suppetente haud parum cruciabatur. Attamcn
,
donatis legatis eos adduxit , ut in stipendium certum exercitus illius

commilitium secum paciscerentur, usque ad dics quadraginta. Quod
nc statim pcterent , sed post lucem decimamquintam ex quo ad se ,
accessissent volebat enim interea Didymoticho curare pecuniam. Sic

:
igitur cum lcgatis pactione confecta eos ad castra remisit, cumque

,
iis unum de suis , qui illas copias celeritcr adduccrct. Postridie in

arce Grr.tianopolitana vincti , custodibus mcridie impetu facto iugu-
latis, imperatoiem fuini signo cx composito advocaut, quo viso con-
festim cum auxilio accurrens, arccm totamque urbem capit, et ce-
tera lactatus , quod urbein tam pulchram nullo labore periculoque
obtinuisset, etiam graudcm pecuniam quam maxime indigebat, m- ,
vcnit. Angelitzcs enim quidam, abicctus ct obscurus dvis, antca

thesauri reperti suspicione laborabat, cui , re nondiim ccrta nego- ,
tium ncmo facessebat. At yeio tempore huius sacvibelli rebus omnibus

4^6 CANTACUZENI
A.C. t343 evQtjxivai , dSr)Xov jSs ovrog rov nQuy/taTOg , ovSsig rjroo-
yXfi. xuxd Se tov yQovov tovtov tov Sstvov noXi/tov , sig
tovvuvtiov unuv icov nQuy/iUTOov nsQiTQunsvrcov, xai toov /tsv
V.SSSuqiotoov ix(3Xrj9-ivToov xai eiQyo/xivcov dnavTuyov, doyovToov
Se tcov qjuvXoov xai ovSev u/tstvov xoov noXXoov Staxsi/iivoov ,5

xai o AyysXiT^rjg ovTOg uQyoov dnsSsiy&rj Ttjg Tqutiuvov
dtd to nQog KuvTuxov^rjvov tov fiuotliu eyd~og. xulqov Se
Tvyoov iyQrJTO rw nXovrro xui qjuvsQog r)v eyoov , doonSQ
vnconTSvSTO, tov 9~rjauvQ0v. xuTuoyovxog Ss Trjv noXtv fiuoi-
Xioog, insi /ir) s%7jv uqvslo&ui, tov nQuy/iuTog ovtoo rpuvsQOvio
ysysvrj/tevov, /istu to nuvTa oou rjv sv ttj oixtu uwutQsdrjvui
OVTU OVX OUyU XUt nSQl TOOV XQVnTO/USVCOV rjQSVVUTO XUl nUQS-
cysTO noXXu. u i%rjQxsos fiuoiXst nQog ts uXXug Sanuvug
dvuyxuiug xui nQog to TlsQoutg Totg ov/i/idyotg dnoSovvai
ov vnsoysxo /ito&ov. vnd Ss tov yQOvov tovtov xui 6 4i-i5
B Sv/zGTeiyov hsd-vrjxsi doytSQSvg* ni/xnTrj Se rj/ieQa /istu Tr)v
ixsivov tsXsvttjv xai rxdfiug 6 ^xovTSQtog irs&vrjxsi, doonso
rjv o UQytSQSvg nQOSiorjxoog, o /iuXiotu sXvnrjos tov fiuotXsu,
ojv yaQ nsoi ixstvov noXXr)v Tr)v uiSco xui to osfiug xsxxrjus-
vog. 'AXe%uvSQog Ss 6 Mvooov fiuoiXsvg, insi ol Kuvtuxov-io
Z,rjvov tov jSuoiXscog nosofistg rjxov nQog uvtov xui dnr)y-
ysXXov t« Ttjg nQsopeiag, Xoyov /isv ovSiva inotr)ouTO nQOg

t« siQrj/iivw GTQUituv Se eyoov r)X9ev dyoi Moooug, xd
ixst noXtyviu , si Svvuuo , nuQuoTrjoo/tevog vnrjxou ovtu @u-
otXst. 'iv de avroov 'YneQnvQuxtov odvo/iuo/ievov , xui nQiviS
3. dntivroiv M. 5. odds P. 7. i&os P.

in contrarium mutatis et optimatibus quidem ubique pulsis in carce-
remque couiectis,praefectis autem improbis ac nibil a vulgi couditione
difFerentibus, etiain Angelitzes iste praefectus Gratianopolis propter o-
dium, quodin Cautacuzeuum gerebat, designatus est. Tum occasionem
nactus, divitiis suis uti frui coepit et quod prius suspiciosum erat de
thesauro. tunc plane verum apparuit. Imperatore autein urbe potito,
quia rem adeo iam vulgatam uegare non licebat, ablatis oumibus
copiis eius familiaribus iisque non modicis , insuper de occultata
pecuuia examinatus , eam et multam quidem protulit: quae impe-
ratori tum ad alias impensas uecessarias, tum ad solvenda Persis
promissa stipendia surTecit. Sub idem tempus episcopus Didymoti-
chensis auimam amisit, et die quinto post Glabas Scuterius, ut
Slle praedixcrat. Ex obitu episcopi imperator magnum animo dolo-
rem accepit; plurimum eniin virum reverebatur et saucte veneia-
balur. Alexander, Moesorum rcx , ut oratores Cantacuzeni quid
veuissent exposuerunt , uihil respondit cura exercitu autem Moi-
:
thum ingrcssus. cst^ oppidula itlic imperatori subiecta, si posset,

IIISTORIAMJM III. 70. 4^7
ixstvov rjxsiv,unyovTU siosdi'û;ro neficp&ivTu naQtt AXe$uv- A.C. i343
doov •
efieXXov ds xui cpQOVQav. u naou rcov noeafiicov fiu- C
*
Scov 6 fiuoiXevg, ensi xui r) otqutlu nuorjv i) TleQaixr) xui
nSQi rov KQuXr/ invvfruvsTO, cog uvuoTQSipsisv eig rr)v oixsiav
5dia Trjv nXr\yr)v rijg OTQunug , evfrvfiog yevofievog xui Mut-

&utov to>» viov uq/oitu Ttjg rs Fqutluvov xai tcov uXXcov ,
«t vnrjxooi iqouv iv ttj XuXxLOixfh xuTuXincov , cog eiys tu-

yovg, nQog Moqquv ini Tovg Mvoovg eycooei. uio&ofievog
de AXi%uvdoog, inei fir) uvTixuSiaTuo&ui r]dvvuTO noog fiu-
loyrjv , onovdfi noXXfj diifiaive t6v"E[}qov uTuxTcog xui nscpvQ-W. fci
fiivcog, xai ioTQUTonedsvsTO ixst, cog rov nOTUfiov xcoXvoovTog
fSaoiXia firj ovfinXixsodui uvrotg. uncoXovro ds xutu tov
nooov oTQuricoTui re oXiyoi xui innoi nXstoroL xui uno-D
oxevui , ov fiovov vnb tov qsi&qov, uXX' oti xui oi iv nQO-
i5TUXTOig vno fiuoiXicog xeTuyftivoi, sti tcov Mvocov diufiaivov-
l
tcov, YneQnvQaxLOv de avdig dveocooaxo o
inixeiVTO avrotg.
fSuoiXevg, xov nuQa AXe'£uvdQOv uoyovxog SluSquvul Svvrj-
SivTog utiu Tfo nv&io&ui fiuoiXiu rjxovTU. AXi'$uvdQog de
xotg fiaoiXicog nQiofieoiv uvrixa yQr fiuTioug
t
xui &ifisvog
noonovSug , iînsfixps, firjSsv r^ciLxrjxivui eiQrjxcog , Sl' o Sixaioig
ufivietrui fiuoiXevg, xui dvioTQecpev eig xrjv oixeiav.
%
d. BuoiXevg Se dofievcog dnooxevuoufisvog xui AXi-?.5%§
10. nscpvnuivos P-
subacturus. Unum porro de illis, Hyperpyracium nomine , etiam

aute Alexanclri adventum praefectum ab eo missum susceperat et
erat quoque praesidium suscepturum. Imperator ut hoc cx legatis ,
didicit, quia et Persicum subsidium habebat, et Cralem propter

plagam acceptam in provinciam reversum audierat, hilaralus Mat- ,
thaeo filio Gratianopolis aliarumque urbium iu Chalcidica sibi

parentium praefecto relicto, in Morrham contra Moesos quantum
potuit propcravit. Eo intellecto Alexandcr, quoniam acie resistere
neqnibat mira- festinatione ct incomposite atquc confuse Hebro
,
transito , castra* fccit, tamquam flumine imperatorein impcdituro

scilicet, ne illos sccum conserere manus compellerct. Summersi
sunt in transitu milites aliquot et equi complures, sarcinae item
et impedimenta non in flumine moclo, sed hac etiam de causa amis-
sa,
quod in priucipiis ab impcratore locati Moesos adlmc transc -
untcs , a tergo ipsis instantes, perurgebant. Hypeipyraeiuin autem,
praefecto , quem Alexander instituerat, simulac imperatoris advcn-
tuin audivit, fugac, quia poterat, se mandante, receptum est. Ale-
xander porro legatos mox, responso dato factoque foedere, dimittens,
addensque nihil se per iniuriam commisissc, quod impcrator me-
rito ulcist alur io reguum suum se recepit.
,
70. Imperator cutn et Alexandrum submotum esse gaudcret,

Heraclcenses imperatoris adolesceutis studiosos iuvadere parabat, cum
4^8 CANTACUZENI
A. C. \Zl\ÛvSq0V, 7lUQSOY.£Vut,ST0 cog TOLQ £tg ^HQUY.XstaV iniOTQUTSV-
ocov uita i<o pd(0 ovvovot (iuoiXtT. BloiiiTLiXog Ss vno tcov
B iv BvûvTicp 7ien£io(.i£vog tioXsuov uquo9~ui nQog fiuoiXsu,
£jl£l £ig z/ldvflOT£l/OV %G$£TO UffUy/il£7>0V , ÂftdtjQlTUig in£-
GTQUT£VO£V , iv Oig CO Qf.llQoVTO Ul 71Q0T£Q0V 71UQU sJllOVQS
tisvtsy.uiSsxu v/jsg nQog @uoi).euy.uTa ovittiuyiuv u(ptyctsvui ,
dg eqpvluTTOV n£VTr)y.ovTu y.ui Siuxootoi JIeqocov • 01 Xotnoi

Ss ovvrjouv fiuotXu. i'± cov 6 MoittTîXog y.utu ti)v tpoSov
ixtivrjV £V£7lQIJOS TQSig , TcZv uXXcOV 7l£QlOC0&£lOC0V ' IlSQOCOV
Sh dncoXsTO ovSsig; nQog Sh Tovg fiuotXsl ovvovTug Tig iX-io
i}oov vuvg ts oviindoug iimQrjosu Mo/utTLiXog snsX&oiV
, cog
xui Tovg (pvXuy.ug dnoxTStvsts , SiuSquvul Svvrj&ivTog ftrjSs-

Cvdg, unijyysXXsv. ol S' rjoav iv TOig onXotg sv&vg xai coq-
MoitiT^tAM sntivat. ftuoiXscog Ss xcoXvstv nsiQcotiivov,
(.trjVTO
c
tog s'i HQUxX£t'ug inuvoSov
(A£tu Tr)v iniOTQUT£voovTug ixsi-i^
vm itSTci Ttjg nQOorjxovarjg iniii£X£iug y.ul onovSfjg, xui dvuy-
c
y.uiOT€Quv Tr)v dg Hquy.X£iuv otqut£i'uv SH noXXwv unoo£i-
xvvvTog , ovdlv dvuyxutOT£QOv Itpuouv ixuvoi TOV UllVV£0&Ut-
xnsQ tov cpovov tcov ocio(pvXcov. oqcov Sb 6 §uotX£vg, cog
c
fir) Svvuito y.UTsyjsiv , y.ui Ttjv Pcottui'cov ovv£în£tm£ otqu-zo

tiuv , dita ftlv xuxcoaovouv tu Mof.tiT^tXov rjSrj cpuv£Qcog
d(p£OTrjxoTog , uftu Sh xui n£Qi tcov (3uq[3uqcov S^Sotxutg, itr)
D Stucp&UQCooiv vn ix£tvov , d'$t6(.tuyov OTQUTonsSov rt Srj y.£XTrj-
fxivov xui nQog ToXfiuv xui £vipvyiuv ovStvog tcov tot£
3. nsnvOptivog P. 4- -duStjoiiaiS P. 18. ovdk P.
Momitzilus a Byzantiis in eum irritatus, ut Ditlymotichum revenisse

cognovit, Abderitas invasit ubi quindecim naves ab Amurio ad
,
imperatorem suppetias missae stabant in littore, quas ducenti quin-

quaginta Persae custodiebant, rcliquis imperatorcm sequeutibus.
Ex his Momitzilus ilio impctu hostili tres incendit, nemo tamcn
Persarum interiit. Tum reliquis qui apud imperatorcm craut, Per- ,
sis nescio quis nuntiavit, Momitzilum naves ad unam exussissc et

custodes ad unum obtruncasse , neminem eirugerc potuissc. Qui
protinus arma capientcs, cum adoriri gestiebant, et imperatori
contra venicnti dicentique post rcditum ab Hcraclca in eum qua
par esset cura et studio pugnari posse , et expeditioncm Hcraclcen-
scm multis de causis magis videri necessariam ostendcnti , illi con-
tra respondebant, nihil tam nccessarium se putare , quam suorum
civium nccem ulcisci. Pcrspicicns imperator, eos cohibcri non posse,
una manipulos Romanos mittit siinul ut rcgiunculam Momifzili, ,
vclut aperli dcsertoris, depracdarentur simtil quia barbaris inetue- ,
bat, ne ab illo iustum iam habenti exercitum ct ducibus illius

aetatis audacia ct animi cclsitudiue nihil concodcutc , dclcreutur.
Momitzilus id, quod cvcuit, suspicionc piaccipicns , cam niinirum
teinouivov. MofintiXog dh, oneo syivero, vnconTt vxcog , tuÂ.C. i34 3
ovx dv dvdayoiro rr)v vfioiv o fiuoiXsvg, dXX' in' uvrbv

nifirpoi GTQunav , Trt v ts /coquv GvviaTStXsv eig rdg noXsig
y.ai r« cpQOVQtu xai avTog naosay.svuaTO cog ini fidyrjv.
c
5oQcov Sh rr)v TLsqgcqv y.ui pcouuicov otqutiuv Svvutootsouv
ovauVftj ooots Siuxtvdvvsvstv nQog av\r)v , rb vvv fthv i/ovy.î
eyvco fjovydtlsiv y.ui ini Xs/f/.uoiuv TQinso&ui iuv , dvu-
GTQi(fOVGL dh iniTt'dso&UL y.ui (iXdnTStv , rjv ri SvvrjTut.P.oQO
xui t/)v otqutiuv e/cov , xutu to IIsqiSscoqiov vnb fiuotXi-
iotf« eti reXovv SisTQijiev iX&cov y.ui rrjv uvutevîv nsQiifieve
T/jg OTQunug. fiuatXsT dh rcZ KavTUxovLtjrco iv Kovftov-
Tt^rt voTg rr)v indvodov Tr^g OTQurtug y.ui uvtco ixSsyoftivco ,
iSbxsi StTv nooeXdeTv ini fitxobv, ei' ncog iyyivouo nuod

tov ti nSQi T/jg OTQUTiug nv&io&ui. xai nQOtjXdev cx/qi nb-
i5Xfcog JMeorjvrjg nuXutug , ix noXXcov ircov y.uTeay.ufifiivr\g ,
boov îjxovTU s/cov enOfiivovg OTQUTtcoTug. ixeT Sh tov 1'ti-
nov fiSTU tcov gviovtcov dno-jag , oxonovg fthv enfftne nQOTS-

QOV CfvXuTTSlV nOQQCOitsV. WOTUyflW Sh X^ff&sig , VnVCOTTSV
ini fttxoov • vnvcoTTOVTt Sh r.xovtTO Xiyovoa cpcovr) • êysiout
aoo xudsvdcov xui uvuotu ix tcov vexocov, xui intcpuvost oot
6 XQiOTog." uvioTrj fthv ovv avrixa vnb rijg cpcovijg &OQv!jrj-H
&eig, xai roTg nuQOvat Strt yeuo. ufia Sh xui ol oxonoi dnrt y-
yeXXov iXdovTsg , cog nQOosXuvvst gtqutiu* uxoificog d'h ovx
siyov eiSivat bSsv slrj. fiuotXevg Sh xui ol neoi uvtov
iScotjd-rjoav fihv eivuv Tr)v oixeiuv , vnooTQicpovouv ix Trjg Xert Xa-
iniuriam impcratorem inultam non passurum, secl manum contra

se missurum, sparsos per regionem agrestes in oppida et castella
contraxit sesecjue acl proeliandum instruxit. Verum ubi animadver-
tit, ex Persis et Romanis constantem exercitum validiorem esse,
quam ut ei se deberet cura pcriculo obiicere , in praesentia coeptis
supersedendum eoruinque dircptioni indulgendum recedentibus au- ,
tem inhaercudum et si quo possit damno mactandos duxit Cum

suis porro copiis Peritheorium quae adhuc in fide imperatoris ,
mancb.it illic hostium discessum exspectaturus concessit. Cetcrum

,
imperatori et ipsi Cumutzenis reditum suorum praestolanti visum

aliquantum progrediendum si forte quampiam de illis auditionem
,
acciperet, et usque ad urbem antiquara Mesenen , iam olim diru-

tam cum comitatu circiter sexaginta militum vectus est. Ibi cum
,
ab «quis desccndissent roissis prius speculatoribus, qui procul

,
observarent, somno obrepente dormivit aliquamdiu atque intcr dor-

miendum hanc vocem audiit: Expergisccre qui dormis et resurge a
mortuis ct illuminabit te Christus. Qua voce confusus animi , re-
pente surrexit et rem praescntibus indicavit. Adsunt item specula-
43o CANTACUZENI
A. C. \3\3ot'ag , o/icog vnb Tijg xutu rovg vnvovg rsdÔQv^rj/isvog tpco-
vrjg , rovg ts vs/to/tsvovg 1'nnovg ixet Ttjg OTQUTtug ixsXsvs
rovg vo/tsag unuysiv eig Kov/iovtîjvu , y.al MuvovrjX tov
TuQyuvstcbrrjv ix tcov nuQOVTCov oXtyovg ixsXsvsv dndXs'S,u-
/tevov , svd v Ttjg SQyo/iivrjg oTQUTiug ycoQstv xui xutu-5
CoxsnTSO&ai h&ev elrj m
avTog ds uvsXu/ufiuvs tu onXa /istu
tcov ovvovtcov. ovnco <5f cbnXto/tsvcov nuvTsXcbg, TS&OQvfirj/is-
fog inuvijxsv 6 TuQyavsicoTijg , noXs/tiovg sivui (pd.oy.cov rovg
intbvxug. ovnco de ndv eiQrjro snog t xui ol noXs/itOL no.Qrj-
ouv, ijv §s o Mo/itjX^tXog ,
yiXiovg uycov sntXsxTOvg $ nuQu 10
tivcov xuxuoxbncov , ovg sns/txpsv avrbg , nsQi fiuotXscog nsnv-
o/isvog , oti iv Msorjvrj to vvv syov dtuTQtfisi. rt v yb.Q oXi-
yov iv m Stetys ILsQt&ecbQiov Msorjvrjg. fiuoiXevg /tsv ovv
tov^ nsQi avibv ovvuyuycbv , ifiudtêv evTaxrcog dtu Meorj-
vrjg Tr)v uyovauv eig Kov/tovT^rjvu. oqcov ds b Mo/uzty'Xogi5
ovx sv&vg ini cpvyijv TQansvTug , uXXu fiudrjv xui TSTuy/isvcog
dmbvTug, tdstos /trj , Ttvtov iveoQevbvrcov iv Totg iQeiniotg rijg
D nbXecog, TQOnrj ysvrfiai neî uvtov, uTux.TOtg xui disoxsdao/xs-
voig u&qoov ineX&bvTcov, xui ovvetye xui uvxbg Ttjv otqutiuv
oyoXutcog noQsvo/tsvrjv iv Xbyoig zotoiv. iusi bs fiuotXsvg xuiio
ol neQi uvxbv s'£,co rcov iQetnitov ijouv xai ivsb~Qug vnoipia
ovds/tiu rjv , rjXuvvov ol nsî Mo/utKiXov in ixstvovg uxqu-
rtog. TQano/tsvcov ds unuvrcov sig cpvyijv , insi ol nQOOQU/tbv-
reg tcov noXs/ticov iyyvg rjouv fiuotXicog, (tcov uXXcov yctQ uvxbg
torcs narrantes exercitum adventare

, nec certo noscere potuisse, :
undenara adventet. Imperator cum comitibus proprium esse et a

populatione redire censet: verumtamen voce in somnis audita tur-
batus et equos praesidiariorum illic pascentes reducere Cumutzeua
,
pastoribus maudavit et Manuelem Tarchaniotam ex praesentibus

,
paucos deligere venientibus recta occurrere unde vcnirent, specn-

, ,
lari iussit: ipse interim arma cum sociis induit. Sed necdum liis
plane armatis Tarchaniota trepidus revertitur, hostes advenire
,
ait. Vix finierat, et ecce adsunt. Ducebat autem Momitzilus se-

lcctos mille per exploratores suos certior factus, imperatorem in
,
praesentia ad Mesenen sedere, siquidem Perithcorio Mesene parvo

jntervallo aberat. Collectis igitur suis ordinatoque agmine via per ,
Mesenen ducente Cumutzena redit. Cernens Momitzilus non extem-

plo fugisse, sed gradatim et ordinatim discedere, timensque ne,
quibusdam inter rudera et parictinas urbis insidiose latentibus,
densataque caterva in suos nec ordinatos et sparsos irruentibus, fuga
ficret, eos etiam ipse tripartito distributos lento passu incederc
fecit. At ubi insidiarum suspicio cessavit, impotenter se in rece-
dentes intuleruut, Quibus omnibus in fugam se effundentibus, cum
qui ex hostibus primi accurrebant imperatori appropiuquarent, ,
,
HISTORIARUM III. 70- 4^1

TeXevTUtog vneXeineTO,) ovoTQucpeig rj/tvvero TOtg nqojTtag cp&u- A.C. i343
ouoi, xui entnTev 6 jiaoiXitog innog TOtg noXe/uoig ov/xfiuXovTOg.
Ttov oixeTtov de elg naotov , AavTûqiTOg ovo/ia , tov innov
unofiug , nuqeiyeTO tov 1'nnov (JuoiXev , u/ta de xai ovvr]quT0
Senifiijvui. inifiuivovTa de %i<peu Tig enXrfêv eniOTug xutuP. 5gi

Tr)g xetpaXrjg , epXunTe Se ovdev, tov xqdvovg nqog Tr)v nXij-
yr)v yevvuitog dvrioyovTog. i'% ixeivov de diu ndorjg u/ivvo»
fxevog Ttjg oJov xui nXrJTTtov xui nXrjTTO/tevog ,
(nuqrjX&ov
yuq uvtov noXXoi tcov noXe/xitov ,) rt XSev eig Kov/tovTtrjvu ,
lonuqudoioog dtuoto&eig, Aavrtaqeiov $e %i(peoi xai boqaoi

xuTUTquv/iuTiouvTeg xui vo/uouvreg unexTOvivai ,
(dexuxtg
yuq hquv/tuTtouv nqog TOig oxtio ,) dniXinov i/tnviovTU. /S«-
oiXevg /tev ovv ovTtog ix tov tooovtov xivdvvov, /irjdevog uv

nqoodoxrjouvTog, dteotoêTO , xui 6 Mo/tiTîXog ovde fiquyv
iSnqoo/ieivug dveytoqei. AuvTûqeTOv de ni/upug 6 fiaotXevg
/jyuyev eig Kov/tovTtrjvu i/tnviovTU eiv xui noXX/jg d'$uofreig
ini/ieXetug , iv oXiyco yqovco vytrjg Te xai ocoog uvfrtg r]v , B
ftnis» vno Ttov nXrjytov dnofiuXtov , noXX/jg Te V. 474
Ttov pteXtov
ev/teveiug xui Tturjg dniXuve nuqd fiuoiXitog , xai /tetôvtov
ao^ hvyyuve , doxtov eivui dûoieqog diu Tr)v inideSeiy/j.ivrjv

nqog ixelvov evvotuv. eneoov de xui tojv uXXojv TiTTtxqeg,
tov elg 6 Bqvevvtog MiyurjX ijv , o/ neoelv /tuyo/tevov eunqo-
odev (luoiXitog 6 JiSv/iOTelyov dqyteqevg noXXco yqovco nqo-
Teqov nqoeinev edXtoouv Se xui eieqoi tooovtoi. MouitLi-
%5Xog t)e /teTu /uxqov, T/]g avico ineX&ovorjg OTQUiiug dvuxeyto-
8. xai nhjTTtov om. P. i8. ini^cdcov P.
(ultimum cnim agmen claudebat,) agglomeratus cum paucis se tue-

batur. Cumque sub eo cquus confossus cecidisset, unus e faiunlis,
Lantzarelus vocabulo, suum praebuit atque in eum sustulit. Adscen-
dentem quidam advolans ouse in caput ferit, sed firmitate galeae
ictus inanis fuit. Inde toto itincre multis irruentibus et cacdens
et caesus Cumutzena mirabiliter servatus venit Lantzaretiun vcro
gladiis ct baslis occidendi causa consauciatum, (octodecim enim
vulnera ei inflixerunt,) spitantem adbuc reliquerunt. Imperator
itaque e tanto discriinine praeter omnium exspectationem emersit et
Momitzilus siue mora discessit. Lantzaretum imperator serainoceni
Camutzcna vehondum curavit , qui brevi tempore sedulitate medi-
corum sospes et iucolumis , nulla parte corporis amissa , cst reddi-
tus , et maiore eliam, quam ob declaratum erga dominum amorem
meruisse videbatur, apiul eum ^ratia lionoreque floruit, Cecidornnt
autom quatuor (jiiorum unus Michael bryennius cui ante impera-
, ,
toris |)eiios pngnantem occubituruni , multo ante Didymotichi epi-

scopus praedixerat totidein capti. ;Momitzilus paulo post, quam
432 CANTACUZENI
,
A.C. xZfiQrjxviug , rcov eaXojxorcov dvo, rov rs AnsXf.tsvs xai Qso-
doioov rbv Ku(iuXXuQiov, nQog fiuotXiSu rr)v Avvav niftxpug,
Cfiio&ovg mst, rrt g ovftfiu/iug Y.ai rrjg nQog rov noXifttov, uv-
tm ysysvijuivrjg ftd/rjg. -r) ds daftiviog re iui/ero rr)v uirrj-
otv xui deonorrjv dneSeizvv. nQeo(jeiuv ds xui nQog ftuotXeuS

niftxpug Idstxo rv/sZv ovyyvojfcrjg , dyvojfiwv ovroi tpuveig
xai xuxwg uftstxpufisvog rbv svsQyirrjV ' inijyiXXsro re ftqvev

uyvLoitov/joetv srt. (iuoiXsvg vs rb,rs rtftojQsZodût, cog dftrj-
/uvov oqojv xai rb noXiftiov s/stv (SXunrstv MoiurîXov

Svvulisvov tbg uXvonsXeg , SiriXXurrsro re xui nuQsi/sroio
ovyyvoofirjv nQOorjxovru vnoitevtov no xutQto. nsnvoftivog vs
,
uvrbv xui nuQu fiuotXidog Ssonbrrt v yeyovivui , rr]v otfiuoro-

DXQuroQog uvrbg nuQSt/sro d'§iuv, xui ed'o'£,e ru rovrov fiuX-
Xov ij ru (iuotXidog nQoeXio&ut , xui eoreQye rb vnb (luoiXeZ
reru/iJui, vrftev in' dXiyov /qovov. rov /qIvov ds iv rovrotgxS
nuQto/rjxorog, ov ol (3o:q(3uqoi imjyyeiXuvro ovftftu/ijoeiv §u-
otXsl, iftiftvrjvro inuvcvov. (SuotXsvg ds xui av&tg ins/stQSt,
ovvsZvut nsidsiv fir) nst&Oftivovg ds uniXvs, xui inSQUtovvro
eig '.Aoiuv oV 'EXXtjonbvTOv.
0a ' Kui ftuotXsvg 6 veog TluXuioXoyog ivoorjosv ivia
P. 5o2
c
rovrw Tto /Qovro xutu rr)v HquxXsiuv vborjfta vstvbv, ov e/oov
Bo nuTQtuQ/ijg fteru rtvtov ovyxXrjrtxojv eig Bvtuvrtov uvi-
OTQSopev. ^Jlnbxuvxog ds 6 ftiyug dov§ fisru rr)g orQurtug
5. dnedtixyve P. 10. tug M. , )?<fy P.
manus illa pracdatoria de qua supra, discessit., duos de captivis,

,
Apelmenem et Theodorum Caballarium ad Annam impcratricem le-

gat, societatis et proelii cum eius hoste commissi praemium petit.
Quae, petitionc libenter admissa, despotam illum creat. Ipse quo-
que , misso ad imperatorem oratore, huius stoliditatis suae et
male benemerito suo relatae gratiae veniam petit ac de cetero me-
liora promittit. Imperator iutelligens, et vindicta punire Momitzi-
lum quam esset dilhcile ct hostcm habere, qui obesse gravitcr
,
posset, quam parum utilc, tempus idoneum exspectans, se reconci-

liari est ct ignovit , audicnsquc ab imperatrice renuntiatum
passus
despotam scbastocratoris honore eius dignitatem cumulavit.
,
Et
visus est huius, quam imperatricis, studiosior, bonique consulere,
sub imperalorem redactum esse , sed non diu , ut mox dicctur.
Elapso interea spatio , quo se barbari imperatori militaturos spo-
ponderant, mentionem reditus fecerunt. Quibus imperator ut ultia
manerent , cum non persuaderet operamque luderct, cos dimisit.
Ita per Hellespontum in Asiam renavigarunt.
71. Per idem tempus imperator Palaeologus Hcracleae morbo
ancipiti laborabat quem patriarcha ct uonnulli proceres Byzuitiuni
,
reduxeruut. Apocauchus autcm magnus dux cum exeicitu, summus

vneXeineio avTOyguTcog OTguTr;y6g , xui nugeoxsvd^STO , togA.C i343
joigy.aTu Jidv/ioieiyov inid-rjoo/uvog. invfreTO ydg Kuvtuxov-
trjvov jov (iuoiXitog unoycogfjouv to IJegoixov u/ia de xui
o tcovMvocov fiuoiXevg vnioyeTO ov/i/iuyrjoeiv Tug ngog plu-
SoiXiu oiaXvoug onovddg xai ene/tne /ut ov noXv Trjv ov/t-
,
ftayjav. fiuoiXevg de tcov yiyvo/iivcov dyvocov ovdev, cog ivfjv

y.ui uvTog ngog Tt)v ecpodov nugeoxevdtêTO, y.ui Mut&uiov /tev
tov vlov ini Trjg Xuly.idiy.fjg xuTuXincov /utu orguTtug fknjg
cneTO ugy.ioeiv , ei' Tiveg uvtco iniouv , 'Icodvvrjv de "Aouvrjv C
iotov yviar/.og udeXtpov TOig iv Moggu ngooycogrjouoi noXt-
yvioig agyovTa iniOTr\oug xui tpgovgdg dcpeig, avrog eig di-
Sv/xineiyov /utu tcov imXoincov enuvfjxe. dov§ de 6 /tiyag ,
ov/inuouv eycov Trjv 'Pco/tuicov OTguTiuv , i'% "HguxXeiug eig

Êunv&iov to tpgovgiov rjxe , y.ui negioTguTOneSevod/uvog
i SinoXiogy.ei , xai Teiyo/iayiag inouiTO xui ngoofjye /trjyuvdg.
iv aig noXXoi tcov e$cofrev /tuyo/iivcov eninTOV tjv ydg xug-y, 4-5
TegcoTUTOV to tpgovgiov ix tcov Teiycov Ttjg xuTUGxevfjg. ogtov
d'e tog ovx uv eirj plia uXcotov , uneyivcooxe xui Tr]v noXiog-
xiuv. tcov ydg innrjdeicov 01 noXtogxov/ievoi evnogovv. tov-
iotcov tfe nguTTO/iivcov , xui 6 Mo/UTtiXog av&ig inoXi/trjoe D
ngog pluoiXiu xai Tug iv XuXxidixfi ixdxov noXeig, oou dv-
vutUj Trjv ix pluoiXidog ngoeXc/uvog u't,iuv y.ui deonoTrjv euv-
tov ngoouyogevoug. 6 /tiyug de dov'£ ni/ivJug ngog plaoiXia
tov 2vvu6rjv6v ngeoplevTrjv , og ngoregov xui Beggoia evdiu-
a. ios tjj? (sic) xaia d. intd-qooufvos M., ws els d. i/iâlcuv P.
impcrator relictus, ad Diilyraotichenses oppugnandos sese compa-

rabat , siqaidem Persas Cantacuzenum dcseruisse acceperat. Moe-
sorura item rex , soluto foedere auxilium ei pollicitus, non multo
,
post misit. lmperator nihil horum ucsciens, pro facultate se quo-

que ad hostem excipiendum praeparabat rclictoque in Chalcidice ,
Matthaeo Glio cum manu, quautam rebatur satis esse, Ioanne autem
Asane, uxoris fratre, oppidulis in Morrha dedititiis pracfecto instituto
cum praesidiis , ipse cura ceteris Didymotichum inivit. Magnus
dux potens totius Romani exercitus, Heraclea excedens, Empythium
castellum obsidioue circumdedit, et muris tormenta machinasque
admovit, in qua oppugnatione multos suorum amisit. Erat siquidera
castellum illud murorum structura longe munitissimum. Videus
igitur, vi capi non posse, (nam et victus obsessis abunde suppete-
bat,) obsidiourin solvit. Dura haec geruntur, Momitzilus dignita-
tem qua ab imperatrice insignitus fuerat potiorem ducens et de-
, ,
spolam se norainaus, instaurato adversus imperatorem bello urbes ,
in Chalcidica vexat pro viribus. Magnus autem dnx Synadenum

legatiiiu ad imperatorem mitlens, quem ct antea Berrhoeam ad
Canlacuzenus II. 28
434 CANTACUZENI
A.C. rttf TQipovn inifiqp&rj , ifirjvvev, cog, ti xai Soxoirj noXiogxecv xai
Tei/ofiu/iug noieto&ui nQog to Êfinvd-iov qpQovQiov , dXX'
ov (iovXeod-ui Xufietv , hi Trjg uQ/uiug evvoiug X/yrj unooto-
ôov fiovXofievM yaQ quotu uv rjXioxeTO.

' vvvi Se fiovXeo&ut,
avTM ovyyiveodui, xai neQi tivcov SiaXiyeo&aL dnoQQrjTcov ,5
V.5g$tov ovx eS,eoTi /Qtjouo&at, eTeQoig firjvvTuig , eiye xui uvtco
(HXtiov Soxoirj. to fiev ovv ovTcog , cog e/ei, (JuoiXixcog ioxev-
aofiivco ovvTV/e tv , ov quSlov uvtm* to S' uv&ig iSicoTixtjv
/ueTaXapetv eo&tJTU, ovx uv avTOV oXeoSui povXrjoeo&ui. ntQi
(ov oxenTeo&ui eSrjXov oncog exuTtQu eoTai. fiuoilevg Se nQogio
t« toiuvtu nXdofiUTa d/&eod~eig dvTefirjvvev, cog ov Siov nQog
wvtov emnXeiov xpevSeoi /qtjo&ul xui dnuTuig* netûv yuQ
avTOv rjSrj eo/rjxivav ev noXXoig, o&ev xai navrunaoiv dni-
GTeiv dXX' ei fiuXXov SvvaiTO iXeiv to qpQOvQiov, fir) dfie-
Xeiv. ov yu,Q uv eirj XvoiTeXcog ftefiovXevfiivog Ttj ctQ/fj , «,i5
BnuQOV Tovg nole/xiovg fiXdnTeiv, dnoo/oiTO excov. dXX' ovx
av oieo&ai Toig ovvovoi qpiXov eivui to TU/Ofiu/eiv, noXXoig
oorjjieQui dno&vtjoxovoiv. otv Se (iovXofiivw avvTv/etv ov
quSiov eoTiv oquv fiuovXixcog eoxevuoftivov , xui uvtov eiSevai
jxuXiGTa* ovSe yuQ ovSe TOig dqp&aXfUcooiv evxoXov nQogô
ijXiov uTeviC,eiv, dXX' o ôqpog r)Sv xui to xufifiveiv Tovg o-
<p&aXfiovg dSvvuTCog e/ovovv oquv to qpcog . tov Se fidXtoTa
iv en&vfda elvui Ttjg eiQrjvrjg, OQcovra Tug neQio/ovoug TOvg
'Ptofiaiovg ovficpoQug , oieo&ui Se fir) nQog firjSev Trjv ovvrv-
19. q'q%v om. P,
eundem miserat, significat, tametsi Empythium castellum obsidere

et oppugnare cogitarit possitque, si veiit, occnpare facillime, tamen
veteris adhuc benevoleutiae in ilium memoreni, nolle, Nunc si etiara
ipsi probetur, velle eum convenire et de quibusdam secretioribus
neminique committendis sermonem conferre. Verumtamen impera-
torio schemate ut erat
, praeditum convenire , sibi esse diflicile
, :
cultum vero privati sumpturura non putare. Consideraret igitur

utrumque. Imperator commentum istuc indigne ferens, coutra illi
renuntiari iubet nihil esse, cur apud se fraudibus et mendaciis de
,
cetero uteretur: iam enim multoties ingenium eius cognovisse quare ;
nec tantillam ei fidem haberet. Si castellum subigere possit, ne

omittat: non enim meiius imperio consulturum, si, cum hostium
laedendorum facultas sit, ipse illis sciens ac volens parcat. Sed
putare se illam oppugnationem
, militibus eius compluribus quo-
,
tidie intereuntibus parum gratam esse. Porro illi secum ccSloqui

,
volenti difticile esse impcratoriis ornamentis nitentem adspicere, se

quoque minime ignorare: neque etiam facile esse lippientibus solem
ac lucem obtueri, sed iucundum potius connivere et in tenebris
\crsari. Quouiara vero pacis conficiendae desidcrio incredibili ca-
ytav qiaeiv aXXo Tr)v avTcov, inivoidv xiva i'£svQr)osiv , t)i'A.C. 1343
rjg avxoq ts ovx oxpSTUL avTov fiaaiXixcog iaxsvuo/iivov , xuiC
uvTog ovcihv -tjttov rj ngorsQOv sotul fiaoiXsvg. tuvttjv Sh

sivui to y.UTuqjguxTOvg uXXrjkoig ovvTvystv , Sots Totg nooi
5/ihv xvrjutSag nsgixsto&ui , xgdvsL Sh Tr)v xscpuXrjv nSQixa-
kvnrsiv, xui to ukko sivui cbnkio/iivov ocb/ia, dioTS dyvosto&ai
shs fiuoti.ixrjv io&tJTU eidov eysi , rj idicoTixrjv. inr]vsi /ihv
ovv /tiyug Sov£ Tr)v yvcb/xrjv^ xai inrjyyi/J.STO noir\asiv xa-

Ttt T« OVVTs9ei/livU. iv TOVTCp Sh Ttp XQOVtp Xui nQQJTOOTQU-
iotcoo yuufigog unsnviyrj ngog xtpÊfigtp noXiogxovoL to *E/t-
nv&iov cpgovgiov. xutu yuQ /xsorj/iftgiuv, &igovg rjSrj Xrjyov-
Tog , Siuvrjyo/isvog tov nOTU/iov iv nuiSiutg, unsnviyrj tco D

qsv/uutl ovvagnao&sig. /usyioT/jv /ihv ovv ivo/uos ov/icpoguv
tov yu/ipQOv Trjv TsXsvrrjv xai inivdrjasv icp' ixavov. 6).i-
1 5j'W Sh votsqov uvuoTrjoug t/)v otqutiuv , inogevsTO sig <4i-
dv/WTSiyov. ngiv dh iyyvg slvul, tov Mdxgrjg ugytsgiu ngoq

t fiuoiXiu ni/xxpuq, iSrjXov , otl ucpiôuo /xstu /uxgbv ov /id).-
Xov noXi/uog, r] cpikog xui Siu).s'S,6/isvog nsgi cbv ngOTSgov
/xrjvvasisv. ens/xni ts xui xrjgov iocpQuyio/iivOv Ttp fluoiXi-
iQtog SuxrvXico, ov siysv ucps).6/xsvoq uvToq /xstu tcov uXXcov iv
TtT) tov noXi/xov XQOVtp, tbonsg tl iviyvQOV ixeysigiuq xui V.476
uvuxcoyr,g noXi/xov. (iuoLXsvq Sh uXrjdsvsiv ixstvov oirj&sig t P.5g4
conXiouTO /ihv, tbaneg rjv ovvrsSsi/iivov , xui nSQii/ieve Tr)v
la. diavo>ix<}fisvog P.
ptus sit, cum adspiciat, quae calamitates Romanos inundent, opine-

turque ipsorum congressum non aliorsum, quam ad pacem, spectare,
excogitasse rationera, qua ab illo sine imperatorio ornatu conspicia-
tur, ipseque nihilo minus, ut ante , imperator roaneat. Esse autem
hanc, ut cataphracti conveniant, et pedes quidcm ocreis ferrcis,
caput galea contegant , reliquumque corpus similiter communiant,
ut nesciatur , imperatoriane , an privata vestis intus geratur. Pro-
bato cousilio , magnus dux ita se ex compacto facturum promisit
Per idem tempus, quo Empythium obsidebatur, etiam gener eius
protostrator in Hebro praefocatus est. Extrema namque aestate,
dum meridie per ludum flumen tranat, undarum impetu abreptus
interiit. Ob hanc generi mortem, ut sibi vehementer calamitosam,
ille diu in luctu et Nou multum effluxit temporisj
squalore fuit.
cum exercitum Didymotichum adduxit. Priuscpiam autem ad oppi-
dum appropinquaret, Macrae antistitem ad iraperatorera mittit, qui
doceat, ipsum brevi affuturum , nou magis hostera, quani amicura,
et collocuturum de quibus antea significarit. Mittebat insuper
cerara annulo imperatoris impressam, (quem inter alia belli tcm-
pore abstulerat,) ceu pignus quoddam vacationis et induciarum vi-
delicet. lmperator opinatus illum vera loqui, secundum couventa
436 CANTACUZENI
A- C.ilfi ixeivov ovvTvyiav, dXiyovg rivug e%co xuTaXinoov, rrjg <F ul-
, Xrjg GTQUTiug firjdivu riiydov ixeXevev e£co eivai , dediobg firj
tiuqu rivog tl toov veooTeQoov roXfirj&jj xai noocpuoig yivoLro

rov fir) rov noXefiov xuruXv&rjvuL. 6 fiiyag dh dov£, noiv
rijg noXsoog iyyvg iX&etv, rtov neQi uvtov ro'S,OTug rivag nif.i-5
vjag, eira y.ai rr)v uXXrjv otqutluv, ixiXeve rotg xurd ro Al-
dvfioreiyov iniivai. oi de iniy.eiVTO ud~Q0Ov xui efiuXXov
ovyvotg Totg ftiXeoiv, eneiru y.ui nvQ svieouv iv rutg oiy.iaig
B rutg nQO rrjg noXeoog. snei Sh ixetvoL ftdyrjg rjQyov , xui ol
ix jdiSvfLOreiyov rjfivvovro igeX&ovreg xai TQuvfturiug «710-10
8eiE,aVT£g noXXovg , uneoxevdoavro firjdhv nXiov dvvrftivrug.
fiaoiXevg dh rov TSldxQrjg uQyiSQia nQog rov fxiyuv dovxu
av&Lg niftvjug , ooveidLêv uvtw rrjv qiiXrjv nuvovQyiuv xul
ro ipevdog' ixetvog dh inei rrjg undrrjg dnoovuro ovdsv ,
(.istu fiiorjv r)fieQav ixst&sv avsyooQSL xui rjvXiouro rr)v vv-iS

xra ov fLUXQUV. eig Trjv voTSQaiav ds , rovg inniag uvxog s-
ycov xai to bnXirLxov xai ro yjiXov , syooQSL xurd MoQQug %
xai exdxoooe ru fiiyioru rr)v yooQav ndvru nvQi nuQudidovg*
rcov noXiyvioov ds loyvoev ovJfyog neQiyevio&ui , opQOvQotg
vno fiuoLkioog ndvroov xureyofxivoov, ixet&ev dh eig Bvûvtlovio
c
C uveyooQei. WLofxiTîXog 6h ix tov nQog dXXrjXovg rcov Pco-
fiaioov noXifiov ijvS.rjfiivog xai fiiyug rjSrj ysysvrj/xivog xui

vofdoug suvto) uQy.etv nQOg rb ovoTrjoaodaL rjysfLOviuv iSia t
ofioioog KuvTuxovtrjvov re ucpioraTO rov fiuoiXioog xui "jiv-
i3. (pllov P.
se ornabat, eiusque congressum exspectabat , militibusque paucis

quibusdam foris relictis , ne quis ceterorum extra muros prodiret,
ediccbat, metuens nimirum, ne quippiam rerum novarum designa-
retur ab aliquo , unde occasio belli nondum tiniendi nasceretur.
Sed magnus dux, antequam urbem attingeret, missis sagittariis
aliquot et manipulis Didymotichi propugnatores adoriri iussit. Qui
,
confertim instantes tela crebra iaciebant. Praeterea suburbaua aedi-

,
ficia coniectis ignibus incendebant. Hunc in motlum facto ab iliis

pugnandi initio, Didymotichenses erumpunt multisque convulne- ,
ratis a moenibus eos frustratos repellunt. Imperator Macrae episcopo

ad magnum ducem remisso, solennem illi calliditatem et mendacinm
exprobrat qui cum fraude ac dolo nihil piofecisset , secundum
:
meridiem iude castra movens nou procul pernoctavit. Postridie

,
cum cquitatu et utriusque armaturae militibus Morrham invadit,

regionemque foedissime devastans , omnia flammis implet, Oppido-
rum autcm nullo subacto , quod singula imperator praesidiis impo-
sitis communiverat Byzantium rediit. Momitzilus ex intestino Ro-
,
manortim bello opibus auctus et clarum nomen famamque consecutus

et arbitratus, ad principatum separatim condendum sua sibi sufficere,
,

yng xrjg fiaaiXiSog , xuixoi xd nuo' ixsivrjg nsftrp&ivTa tovA. C. i345
SsanoTOv iniarjftu rjfKpuoftivog , xa< dfioicog iy.axiooig ino-
Xiftsi t
xui noXstg y.ai xcbftug vnsnotsuo. ftdXtOTU Ss 31ax-
&uito XvnrjQog rjv xm (iuatXicog virjj , snsy.SQOf.iag y.ui XsrjXu-
5aiug notovftsvog av/vdg. rjd-QOtos yuQ innsag tsxquxio/i-

Xitov oXiyro iXdoaovg, ndvxag uQtaxivSrjv i'S,stXsyftivovg , y.ai
dvvnoaxuxog xtg iSoy.st sivui Std xs svxpv/iuv y.ui xr)v av-

Torpvrj tcov /cooicov 6/VQOxrjxu , cov rjo/sv. D
0/3'. Oi iv BvL,uvxirp Ss ftSTU xov ftiyav Sovxa tcovP. 5g5
lOnQayfiaTcov srpoQOt , OQtovTsg rjSrj Trjv tcov "Ptoftuicov y.tvSv-
vsvovauv rjysftoviuv xui St^Qrjiiivrjv sig ftVQta Tftrjfiaru, xac

noXstg fisv ftsydkag xai noXXdg vno Mvootg xai TQtfiuXoTg
ysysvrjftsvug , &Qaxrjv Ss nuouv uvSQunoSto&siouv vno xcov
JIsqocov , xui noXstg ftovug nsQtXstnoftivag, xui uvTug ov-
iSSuftcog intstxsoTSQa Ttov iv Tatg xcoftatg nQOoSoxccoag nsi-
oso&at , xui iv Sstvro rrjv TrjXixuvTrjv ovfirpoodv Tt&iftsvoi. ,
ovxht uvsxxov rjyovvxo , uXXd fiuoiXiSt ovvsfiovXsvov onov-

Sug xidso&at xui siQrjvrjv nQog Kavxaxov^rjvov t6v fiuotXiu.
Hv ts ydo, srpuauv, ixsivov nsQtysvcofts&a , ov/ sÔftsv rjiv"^-kn
zouoôfisv nuvxcov uoSrjv dnoXcoXorcov '
, uv rs rjxxrj&coftsv
noog TOtg uXXotg xai eavxovg avvunoXovftsv. xui iSoxovvB
Sixuit» xui XvairsXfj fiovXsvsod-at xui ftuotXiSf ftuXiaxu Ss
nQog tovto TuftuXug 6 ftiyug ivijys Xoyoîxrjg xui xovg uX-
8. ci-/vq6i(xxc( P. io. xrily add. M.
a Cantacnzeno et Anna imperatrice, (quamquam

insignia despotae,
quibus illum donavcrat, indutus incederet,) pariter abhorrebat et
aeque utrisque arma inferebat urbesque et vicos occupabat. Prae-
cipue tamen Matthaeo, imperatoris filio, crebris excursionibus et
direptionibus importunus atque molestus erat. Collegerat autem
equitum paulo minus quatuor millia, omnes fortissimos, ac propter
animi robur et quos possidebat locos natura munitissimos insupera-
bilis habebatur.
73. Verumenimvero Byzantii post magnum ducem ephori seu
inspeetores, aegram et in sexcentas partcs divulsara dis-
cernentcs
tractamque Romanam rem publicam urbesquc complurcs et ma- ,
gnas Moesorum ac Triballorum ditionis esse factas adhaec Thra- ,
ciam omnem a Persis in scrvitutem redactam, solis urbibus relictis,

et illas tamcn neutiquam mitiora, quam vici pertulerint, exspecta-
re, tam acrumnoso statu indignati, ultra non ferendum existima-
bant. Ergo imperatrici pacis ac foederis cum Cantacuzeno iciendi
auctores sunt. Sive enim, inquiebant, illum viccrimus quibus im- ,
peremus non habebimus funditus amissis omnil)us, sive victi fu-

,
erimus, eum aliis nosmet etiam perdemus. Amplexa cst consilium

imperatrix ut iustuin et utile
, eoque ipsam et alios praesertim,
438 CANTACUZENI
A C. i343 kovg snsi&sv. 6 fiiyug Se <5oi)§, insi tuvtu dyvostv ovx rjv,
anovSjj nokkjj iyooQSi nQog BvL,uvtlov , toov ukkcov undvToov

dfiskrjoug. insi Se rjv evrog , ov noog puoikidu rjxev , toonso
si'co9s, nQOaayoQsvooov , dkk' iv 'OdrjyrjTQiug Ttjg ^sofnjxoQog
ysvofisvog zw TSfieveL xui nQOoxvvrjoug , ensiTa sig xov ev-J
Mayydvoig rjxs nvQyov, ov nsQiovTog fiev 'AvSqovixov rov

Cfiuoikeoog siye, tov Bvûvtiov nsQifiokov bvra eva, iv Se Totg
rov i/uqpvXiov nokifiov yQOvoig inioxsvdoag xui oyvQooTUTOv
dnsQyaou/Lisvog , oog fidkiOTU ivrjv, onka ts iv&ifievog xai xu
ukka iniTrjSsiu , ooots Svvrjoeo&uL xui nQog nokiOQxiuv xuiio
isiyofiayiag dvTioyrjosiv, xuretye (pQOVQuv siaayuyoov. tots
Se sig ixstvov ik&cov, Sirjyuys rrjv vvxtu. tig rr)v votsquluv
Se tov naTQLUQyov nQog uvtov ik&ovrog , nQoora fiev covsi-
SiQe xrjv svxokiuv xui rr)v nQog uvtov fiSTufiokrjv. oiso&ut

yuQ, ecpuoxe, xug dfirpOTiQcov ovvTuxsioug xpvyug exuTiQcov rai5
ocoftuTa xivstv, xai tuvtu xai lou ufKporiQOvg xui fiovksv-
so&ul xai aiQsto&uL * vvvi Se tovvuvtlov unuv nerprjvevai.
dxrjxoivuL yuQ nsnsta&ai xai avrov Totg nSQi rijg nQog Kuv-
T)Tuxov^rjv6v siQrjvrjg Siuksyofiivoig, unSQ ovx iyQtjv noistv si-
Sivut yuQ oucpioTUTa uvtov\ oog , si fir) ixstvog tov nQog-xo
KavruxovX^rjvov nokifiov rjQysTO nokku nQuyfiaTSvadfisvog
xui nuaav firjyavrjv xsxivrjxoog , ndkai uv insxd&rjTO Tluka-
fiug Totg nuTQiuQyixotg 9-QOvoig , uvtov ixfisfikrjfiivov. vvvi
Se nQog tm Trjg ixxkrjaiug uQyuv , xui xoov nokmxcov nQu-
6, Mayxdyoig P.
jnagnus logotheta Gabalas impulit. At magnus dux , quoniam ista

eum latere uon poterant, posthabitis aliis omnibus , Byzantium fe-
stinavit. Ubi non prius more solito imperatricem salutatum acces-
sit, sed in Hodegetriae Deiparae templo fusis precibus, in propu-
gnaculum seu castellum in Manganis, (planities cst extra Byzautium,)
quod superstite etiam Andronico imperatore habebat, durante au-
tem bello hoc iustaurarat et magnis operibus communiverat, arma-
que et alia obsidioni sustinendae idonea cum praesidio ibi collo-
carat, in hoc, inquam, castellum concessit et illic noctem exegit.
Postridie visenti patriarchac levitatem et inconstantiam erga se
se
\itio Credidisse coalitas amborum animas utriusque corpus
dat.
regere , eademque ambas et moliri et sequi nunc contra prorsus :
evenisse. Sibi enim nuutiatum , ipsum quoque assensum iis , qnae

de pace cum Cantacuzeno suscipienda disputata fuerint. Id quod
non debucrit, cum indubitato sciat, nisi ipse bellum advcrsus
Cantacnzenum, multis idcirco ncgotiis implicitus et oninibus ma-
chinis tentatis, introduxisset, iampridemêo eiecto, Palamam iu eius
throuo palriarchico collocauduui fuisse. Kuuc praetcrquam quod
y/tuxcov ovSsv rjxxov soxi xvQtog, nsQiftXsnxog iv nuot 'Pco/xai- A.C 134$
oig yeyevrj/xsvog xal nuxrjQ xui xrjde/xcov paotXetog nQOoayo-

Qevo/tevog* d i/Qrjv oxonetv , xai /xr) , nQOoSoxco/tevrjg uXXcov
corpeXetug , xr)v oixeiuv nQoteo&ut ocoxrjQt'uv. nîv /tsv yuQ
5xov noXs/tov xextvrjo&at pte/Qt xu9atQeoetog soxrjoev dv xr)v
oQyrjv 6 Kavraxov^rjvbg * yvvi Ss /xexu xo xooavxa ixelvovV.Sofi

icpv^Qtoxa xai Setvd vno/te/tevrjxevat, cov, ecpuoxev, ovSev rjx-
zov atxtog rjo&a xai avxbg, /xr) cptXciv&Qconov xtva xai ave-
xxrjv oiov xcov xooovxcov xaxcov eoeodut xr)v xi/xcoqiuv , dXXo)
lofrdvaxbv xe icpvpQtoxov oavxov xai xov ysvovg eS-toXsiav nav-
Tog. ovxco yuQ dxrjxba/xev ix noXXciov xcov sxstdsv dcpty/xs-
vcov, dig /xsydXrjv xufr' rj/xcov xcov nenoXe/trjxoxcov s/et xr)v «-
ne/detuv. St' u avxbg xe eyvcoxa /te/Qt navxog ixeivco no-
Xe/xetv, xui ooi xd toa ov/tfiovXevco , xai /xr) xu nOQQco xai
l5/xrjSev bvrjoovxa noXvnQay/xovetv , dXX' rj/xcov uvxcov nQOvotav
noteiofrut , oncog ato&rjoo/xed-a. xovxo Ss xax' ovSsva xQOnov B
sxsqov nsQteoxatf rj dei anovSdôvat xbv nQOg ixetvov etvai
noXe/xov. zr)v yaQ Xeyo/xevrjv eiQr)vrjv /xrjSsv sxsqov otov ei-
vat , rj cpavsQuv rj/tcov te avxcov xai nuiStov xai oixsicov
2oStacp&0Quv." TOtavra /xsv sXeys nQog naxQtuQxrjv, xai snst-
&e v , ovS' avxbv nQog xr)v eiQtjvrjv nuvv toQ/trj/xevov , dXXa
Xsyovot rotg aXXotg dvuyxaicog ovvenb/xevov. snetTa s/q/jxo

xai nQog ftuotXiSa nQSofisvTfj, i/xrjvvs Te (3aotXiSt St avxov y
tog dnOQoirj , bxov svexa avxbg /xev vnsQ avxrjg xai nuiScov
ecclesiae praesideat, etiam rei publicae esse dominum, spectatum

inter Romanos omnes, patremque ac tutorem imperatoris appella-
tum, quae perpendere, uec, duin aliorum quacritur utilitas, salutem,
propriam in poslremis numerare oportuerit. ]\am ante bcilum,
inquit, usque ad exauctorationem tuam Cantacuzemis iram exten-
disset. Iam, quia tam mulla contumeliosa et gravia te quoque
allaborante passus est, cave existimes , tantarum iuiuriarum huiua-
nam aliquam ac tolcrabilem, quin potius tuam ipsius ignominiosam
nccem et generis totius exilium poenam fore. Sic enim multi iude
ad nos venientes narrant , eum in nos a quibus est bello iacessi- ,
tus immani odio ilagrare. Quamobrem mihi seulentia est, illum

,
oppugnare perpetuo, et te idem facere cupio moneoqu.c, ue longe

positis nihilque profuturis curiose te immisceas sed quomodo ,
nosmct ipsi scrvemur, provideas, quod quidem aliter non licebit,

nisi bellum istuc continuum esse studuerimus. INam pax ista quae
dicitur, mihi crede , nihil est aliud, quam et nostra et filiorum
propinquorumque nostrorum certissima pcrditio. Hoc sermoue patri-
archam ncc ipsum pacem valde suspirantcm
,
scd aliorum placitis ,
uecessario sufFragantem cepit. Dcinde imperatricem quoque pcr

legatuni appcllaus vcheniculer se mirari dixit
, quid hoc esset. ,
44o CANTACUZENI
A.C i343?Aotro nuvra xivSvvov xui nbvov , avrotg Ss f.a) rr)v tffrp s-
So'£s anovSijv intSsixvvo&ut. nsî tuvrcov. uvrbg yuQ ev&vg
/isrd rr)v fiuotXicog rsXsvrrjv, iScov rov Kavruxov^rjvbv uStxu
Cxui fJiuta Stuvoov/isvov y.ui ov /tovov fJuotXsiug , d/.Xd xul
V 478 tooijg uvrijg unoorsoslv f3ovXo/tsvov uvr?)v xui nutSug, xui-5
roi noXXu nQOTSQOv vn' ixsivov svsQysrq&sig y.ai Sixatog div
vnsQ ixeivov ndvru y.ivSvvov utQeto&ut, d/ietfio/ievog rr)g sv-
nodug , Ss /tuXXov sllsro vnsQ uvrtov StuxtvSvvsvsiv , 7}
rt/tug rug nQwrug xuQnovo&ut nuo' uvrio , rcov drbncov sq-
ycov fiSeXvrro/tevog rr)v xoivcoviuv nbXe/wv rs rjouro nQogio
ixslvov (pavsQCog , rcov uXXcov nuvrcov unoxvovvrcov xui rr)v
Svvu/xtv nscpQixorcov , xui ig roaavrrjv avvrjXuasv unOQiuv
D coors nQorsQov rs TQtfiaXcov nQog intxovQiav Ssiftrjvut, xui
T« rsXsvrulu vvv ILsQodov. uvrbg Ss anovSfj noXXrj xui dy-
yivota sig rovvuvriov uvrrv unuvru nSQirQsxpui , xui noXs-iS
fxiovg avrco uvri ov/i/tuywv ndvrag dnoSstE,ut, xui vvv sig
rooovrov unoQiug uyuyslv, coots inayysiXuod-ut n)v fluoiXsiav
ano&i/isvov fiiov iStcoTOv ^jjv. ors Ss noXXd xu/tcov xui
ayooviod/isvog xui xtvSvvovg roaovrovg vno/tsivag rjyaysv sig
xiXog dyu&ov rr)v iniysiQqotv, ror uvroi vn dfJovXiag unuv-io
ra uvstqsvjuv. nv&o/tevov yuQ uvrbv , cog fJovXsvautvro si-
Qr)vrjv rifrso&ainQog ixslvov xai onovSug ini rro fiuot7.su
tivut, nuvru xuruXinovra iv&uSs rjxetv xai 01x01. yevb/tevov ,
ib /tiXXov dnoaxonetv. SsStivut yaQ nQog avrrjv iXdstv, /.trj,
i3. sls pro nQos M.

qnod, cnm ipse pro illa et liberis cius nnllum pcriculnm molcstiam-
que detrectasset , non ipsis visum sit, pro se et patriarcha tutandis
vicissiin eniti. Se quippe statim, ut observarit, Cantacuzonum im-
peratore mortuo iniqua et violenta coquere consilia, vellcque ipsam
ctim filiis non imperio tantum deiicere sed vita quoque exuere,
,
tametsi multis antca bencficiis ab eo afFectum atque ad gratiam

quovis discrimine eius causa subcundo referendam obligatum, ma-
luisse pro ipsis periculose facere, quam primos apud itlum bonores
adipisci , exsecratum scilicet improborum coinmunioncm factorum,
aliisque omnibus metu ac horrore cius potentiae deterritis, palam
ei bellum indixisse eoquc angustiarum conipulisse ut prius Tri- ,
ballorum , nunc tandem Persarum auxilia implorarit. Se autem di-

ligentia et sollertia sua facf.im iufectiim illi et pro sociis hostes
reddidisse, iainque ad cas dillicultatcs homincm adcgisse ut impe- ,
rio se abiturum privalamque vitam victurum proniiserit. Qnando

autem ipse post tot Jaboros tantasque conteutioncs ct tanta discri-
mina conatns suos bono fine concluserit, tum ipsos iitcogitmtia sua
omnia evertisse. Nain nbi cognorit illos dc pacc et foedere Cum
co ineundo dclibcrare, 11 1 imperator sit uihilorniuus, abicctis •
IIISTORIARUM III. 72. 44 *
« «vrov unovwg koyotg e^>rt rfiouvTO, eoyoig nuoovzog xe7.e-h.C. i343
a#r;, xui unokrjTUt uvTog Tr]v evuvrtuv yvcoftrjv eycov. ei (tsvP. 597
oiv , erpuoxe , rcov toiovtcov cog ukvotTekeoTUTCov unooyrjo&e

xui uvtoi, xui tov noke/tov , cootisq eûoyrjg, skotods nQog
5KuvTuy.ov£r.v6v (tovto yuo rltutv kvotTekeoTUTOV soti,) xut uv-
tov stoiiiov sivut, ntOTStg nuQ' uvrrjg ds'$d(xsvov , cog ovdhv
avTfo unuvTrjOsi Sva/SQsg, nQunstv /xstu tcov akkcov ooa
av oicovtul ov/trpsostv. si i' uqu ukkcog eyvcoxsv uvtt) xui
rr)v eiorjvrjv uiqoito (tukkov , 1} nokkcov tj/xtv sotui xui (ts~

joydkcov uhta av/trfoocov , oxsxputtsvov xui uvxov nouTTStv
o,tl uv doxjj 6vvuo9ui xui uvrov^
kvotrekstv. nuvrcog 6e
/nukkov tcov ukkcov sv 6iu9sa&aL ru xud-' SUVTOV. TOIUVTU
/ttv xai nQog fiuoiktSu 6td tov nuTQtuQyov enoeofievSTO.
nuouyevo/xevov 6e xui Tuûku tov (teydkov koyodsrov nQog
ijuvtov, t« (xsytora srpaoxsv e^^narrjod-UL neQi uvrov, vo/tt^cov
nokv rovg ukkovg nuoskuvvetv owsaei %e xui tjj neî ro
nouy/tuot /xeydkotg yor-o&ut i(ineiQi'rt. to yuQ uvtov vno
K.urTuxovL,t]VOv toouvtu svSQysrrftsvra, snstTu tov xur' extt-
vov noke uov ovoxevuod/tevov xui
t
rrjv entfiovkrjv, xui nokkoov
i uvt<o xui /xeydkcov uirtcorurov ov/iojoqcov xui vpQscov ysys-
vtj/tsvov, enetra vvv otsadut, ei ysvotro siQrjvrj nQog avxov ,
TjfteQOv neiQUoeo&ut xui nQoarjvovg, ukku (xr) avrov xai ye- C

vog xatvro Ttvi TQonro xai u$t'cog rrjg noog exetvov vpQecog
Siurf&eQStv , ov ocopoovovvTog uv xtg Ttd-etrj , ov6e oo&cdg tu
omnibus huc advolasse et domi iam futuras raiserias secum com-

mcutari. Timuisse autem ad eam acccdere, nc, quae absente se
vcrbis decreveriut, praescnte rc compleant et quia dissentiat, ideo ,
percat. Quare si istbaec, ut plurimum detrimentosa, omiserint, bel-

lumque ut a principio contra Cantacuzenum persequi volucrint (hoc
enim utilissimum fore,) et se paratura cssc fide ab illa data, nihil ,
adversi passurum , cum aliis moliri quaccumque conducerc iuilica-

rint. animata sit
Si aliter pacemque multarum ipsis et insignium
,
caiamitatum futuram seminarium bello praetulerit re discussa se , ,
quoque utilitatibus suis minime defuturum: omnino enim se quo-

que et facilius, quam alios possc rebus suis bcne consulere. Hacc
, ,
ille pcr patriarcham ad impcratriccm. Postea cura et magnus logo-

thcta Gabalas eum viserct, mirifice in eo se deccptum dixit, arbi-
tratus intelligcndi acuminc rerumque magnarurn usu ipsum alios
antecellere. Kam quod nunc opinetur, cum Cantacuzeno tantis
uuritis obstrictus bcllum cidcm et insidias molitus sit eique plu-
,
rima et gravissima si quisquam alius incommoda creaverit, nunc

, ,
fac.a pace mansuetum atque clementem experturum, et non potius

feqnc snamque familiam inaudito quodam modo et ut factis illi
couturueliis diguum est, pcriturum, parum sapere, neque beue ra-
44^ CANTACUZENI
A.C rtlftnQuyfiara XoyiL,ofiivov. noXv yuo ftuXXov avrotg rbv nbXe-
ftov XvoireXe iv , rj rr)v eiQrjvrjv. noXefiovai fihv yuo iîoruL
SiuocoêaduL IxiyQi nuvrbg y.ui uoyeiv rcov nQuyfxdrcov. itv
S' iXuooco yivcovruL rcov ovrcov, ov ypr) Siu rovro rr)v oixeiuv
uviovg y.uranpoteo&ai ooixrjoiuv. fiiXriov yuQ oXiycov uQyeiv,5
7j ixeivcov av'S,avofiivcov vn' itXXoig elvai, avrovq Sh unofrvr)-
axew dxXecog. eiQrjvrjv Sh nQog ixetvov noiovfiivovg, ovx eod -
'
D o,tl tcov xivSvvcov eûiQrjoerui. ovvefiovXivi re avrco nQoa-

&ifievov av&ig rbv noXe/xov uvuxivetv xui rovg OQXOvg d-
vaveovv rovg nQog dXXrjXovg , Xufifiuveiv re rr)v uvrov &v-io
yuriou nQog ydfiov xai xoivfj rbv re nbXefiov dvuSiyeo&ui
xui rr)v 'Pcofiuicov dQyrjv i&vveiv. ini rovroig enet&e , xai
ixfjrjcpiauvro xoivij rbv nbXeftov, cofivvbv re rovg OQXovg,
cbore TufiuXuv fihv nQog rbv noXefiov rw fieyuXo) ovvuiQeod-uL
Sovxi , xai firjSinore neQi eiQrjvrjg fir)r' avrbv povXevoeo&ui,i5
V-479iU>;5"' eriQO) Xiyovri neio&rjoeo&uL* ixetvov Ss avrcjj ixSovvai

rr)v &vyariQu, xui xard (irjSefiiuv nQOcpuoiv rbv ydfiov xco-
Xvdijvui , dXXd xuv vnb rr)g leQug vboov ru fiiXrj SiuXco 3rj~ t
&rj , xuv iniXrjxpia rj fieXayyoXia rj bnoiuSrjnore voaog iniyi-
vrjrut avrco, firjShv eivui rcov tolovvcov xcoXvfiu rco ydfico. 20

P. 5g8 y' t *Enei Sh xui rd xuru FufiuXuv Sicoxei fiuXiora
f\
ifiovXero, avarrjoug rco naTQiuQyi] , enefine nQog (iaoiXiSa.

ol Sh iX&bvreg nQcora fihv dnrjyyeXXov rovg ixeivov Xbyovg
B fiaoLXiSi, entLTot, ovvefiovXevov, cog Sixuia eirj fj u£icooig xui
tiocinari:longe enim amplius bellum ipsis quam pacem, commo-

daturum. Nam si bellum gerant, salvos semper et imperaturos
fore. Quodsi ob id imperii imminutionem patiantur, non ideo
salutem negligendam, quandoquidem satius sit imperare paucis,
quam eo amplificato subesse aliis et ingloria morte defungi. Et-
enim si pacem cum illo paciscantur non esse quod illos a periculo
,
tutos praestet et incolumes. Hortabatur itaque Gabalam , se denuo

secum coniungeiet, bellum resuscitaret et mutuum sacramentum re-
uovaret; filiam eius uxorcm duceret; pariter ad bellum incumbcrent
et Romanum imperium administrarent. His verbis illum irretivit
et coucorditer bellum decreverunt. Iurabant autem , Gabalas qui-
dem, ad bcllum magno duci opcm laturum et de pace nec se aliquo
niodo cogitaturum, nec aliis de ea disserentibus assensurum; Apo-
cauchus vero, iiliam ei uxorem daturum, nulloque praetextu nuptias
impeclitum iri , quamvis sacer morbus membra depasceretur aut
cpilcpsia aut insania aut qualecumque demum invaletudinis genus
se invaderet.
73. Ut cum Gabali quoque res ei ad voluntatem succcssit,
cum patriarchae comrnendat ambosque ad imperatricem mittit. Qui
pi-inKim vcrba Apocauchi refcrunt, mox rcm iuslam ab eodew peti
6 noXs/xog fxuXXov aiQSTiog. Kuviuxovtrjvw cis ovSiva S-A.C. i343
tsoov dvvrjosofrui dvTioirjoso&ui, rj t6v fxiyuv Sovxu, cog ix
tcov nQayfiuicov yiyovs xaiucpuvig. o&sv dixuiov ixstvov sv-
voovvtu suvifj xui ovvuiQOfisvov s/siv nobg tov noXsfxov.
Siovto <T ovx uv yivono siiQcog, sl ftr) o noXsftog uvfrig ini-
xfjrjtpio&tirj. yuQ ixsTvov nQog KuvtuxovLtjvov

dovftûicog
i'/£tv Siufisfiuiovod-ui. OVV nSl&OLTO XUl uvir) , sv uv
sl fXSV
s/oi • s i bs ftr) , oxsmiov fxr) dfrQOOv svbov BvUaviiov 6
KavruxovZrjvdg uvucpuvjj vnb tov fxsyuXov Sovxbg nQOoxsxXrj-

joftivog. tovto yuQ uv sirj fxbvov dviiQQOnov tcov nQog ixsTvov
v^qscov xai tcov uXXtov xuxcov , tov xutu tov tov noXi/xovC
/qovov nQog ixsTvov svsSsiûio. r) (iuotXig bs xui nQOTSQOV
ftsv ix noXXcov tcov uvSqcov oio/utpfxkvrj rr)v xuxofiovXiuv
xui Tr]v fxsyuXov bovxbg xuxois/viuv xui to nsQi /xrjSsvog
iSsxsivio /xiXsiv, r} oncog uvibg uQ/rj tcov nQuyftaicov , tot£ de
xui /xuXiotu Tr)v dioniuv sx tcov Xbycov ovvtbovou, fxr) s/ov-
ou bs olorioiv siiQOtg /qiJouito ,
(ol yuQ uXXoi tcov svysvcov
xui xud' uifxu nQOorjxovTCOv (iuoiXst bsofxcoirjQioig nuvrsg rj
iv TuTg oixiuig rjouv xuiuxsxXstofxivot, ojg uvir) ovx iduQQSi

2osvvor)osiv , si dnoXv&sTsv tcov bsoftcov,) owsti&sto xai av&ig D
xui axovou nQog tov noXsftov. ftuXtoiu de dxovouou Kuv-
iuxovX,rjvbv r]vuyxuo§ui nuQu (xsyuXov bovxbg dno&io&ui Tr)v
fiuotXeiuv xui idicoTOv o/rjfxa dvuXufieTv, rjQifta i&iXysio xai
i. yctq pro de M. 9. tou aid. M.
ct anteponendum docent. Cantacuzeno etenim extra

bcllum paci r
maguum ducem quod experientia constiterit neminem posse resi-

,
,
stere. Proinde aequum videri, ut illum sibi amicum et belli adiu-

torem habeat. At istuc aliter non futurum , quam si arma de inte-
gro decernantur. Confirmasse enim illum, sibi cum Cantacuzeno
pacem nunquam intercessuram. Quapropter si ipsa etiam obsequa-
tur, bene habiturum. Siu autem videndum, ne Cantacuzcnus cum ,
totis copiis suis intra Byzantium acccrsitu magni ducis appareat.

Hac enim via tantummodo contunielias et incommoda , quibus eum
pcr belli tempus vexaverit, peiisaturuiu. Ccterum imperatrix , quae
iam ante inultis indiciis homiuum istorum perversitatem et malas
artes magni ducis conicctasset , nihilque aliud illum curare , quam
ut solus in re publica dominaretur, ex his autem verbis eius inso-
lentiam clarissime perspiceret, cum non haberet , quibuscum sensa
sua communicaret (alii enim nobiles et consanguiuei Cantacuzeni
,
imperatoris carceribus omnes aut domibus suis inclusi tcuebantur,

quos e vinculis emissos benevolos sibi fore non confidebat,) rursus
bcllo , quamvis invita subscripsit. Potissimum autem
, quod Can- ,
tacuzeuum a maguo ducc imperio se abdicare ct privati habitum

rcsumcre coactuin audierat scnsim annucbat ct in fraudcm maxime
,
444 CANTACUZENI
A.C. ilfinQog to i'£unuTuo9ui /luktoTa ivrjyeTO. ini\prjq>i%eTah Sr) xai
avdtg 6 TiQog ftaotkia noke/iog xai 6 /xiyag Sov% tJutsto nu-
kiv tcov nQuy/uuTcov , ov /ir)v, cooneQ nQOTtQOv, fiovuQytxcog,
clkXct /UTQtooTSQOv ncog. idedtet, yuQ rjSrj Tolg ovvuQyovoi
nQOOXQOvsiv , oqcov avTOig t« nQuy/iuTu vnevSiSovru xaiS
KuvruxovL,rjv6v uvûvo/isvov tov fiuoiXiu, /tr) tqu/vtsqov yQco-
fisvog Tfj ctQxfi inuy&rjg sl'rj , xui fiovXrj&slsv vno (SuoiXieog
/tuXXov uQyso&ai, rj uvtov. ixslvog Se insi ccoqu ovx oXiyov
P.bQgTijg nQtv ucptjQrj/iivog iôvoiug xui nsQi tcov /teXXovTcov Sidi-
cog, /ir) nuvTunaot xuTuyvcoo&sig unoXrjTUt, rj etQrjvrjg nQog\o
fiuoikia yevo/tivrjg , r) stsqcov uvt uvtov uQyovTcov, ioxixpUTO
fiuotXidu xui nuTQtuQyrjv nsi&stv xai Tovg uXXovg nQSofisiuv

V. ^SonotsLod-at. nQog fiaotkia usql tov uno&iod-ut rr)v fiuotXeiuv ,
cbonsQ Srj&ev nQog uvtov vnioyeTO, cog iv tw /istu%v Trjg
TtQSofistug XQOvcg , coonSQ Ttvog ixsysiQtug ovorjg, xtol tcov\S
vnsQ fiuotXicog SeSe/uivcov nsQi ov/t^doecov StuXeydrj^ cog rjv
B/uev /xeTU Trjv nQeofieiuv nuXtv avTijj tu nQuy/iuTa iyyeiQi-
a&rj xui 6 nQog (SuotXia noXe/uog ,
(jjSei yuQ ovSev vyieg el-
ncov ,) /trjSlv xtvoirj tcov SeSoy/iivcov, uXX' syotTO tov noXi/uov,
coonsQ i$UQyr]g • r)v Se nQOnrjXuxtXrjTUi xui ucputQrJTUi Tr)v20
<*Qyj]V tu (iaotXicog uquttoi. toiuvttj /uev Sr) yvco/urj ifie-
,
fiuiov t« stQrj/uiva , xai enetd-e fiuotXiSu xui Tovg ciXXovg

TiQeopeiuv notetod-ui nQog tov fiuoiXiu. xui t^qovvto nQi-
ojSetg ix fiuotXiSog /tev xui Trjg ovyxXrjTOV TecoQyiog t£ o
Slenaycojuivog xui 6 2vvaSrjv6g } og xai ngoTSQOv nQog zitSv-^S
illiciebatur, Ergo rnrsus bellum sumitur, et magnus dux iterum

gnbernacula capessit: non tamcn monarcbae instar , ut antea scd ,
aliquanto moderatius. Timcbat enim iara collcgas olFcndere, vidcns

illis paulatim res submitti et Cantacuzenum crcscere, ne, si aspcrius
imperaret, in odium caderet, ct illi imperatori_, quam sibi,subcsse
praeoptarent. Porro cum de pristina auctoritate non parura sc ami-
sisse cerncret , et se in postcrum aut pace conciliata , ant aliis suo
loco impcrantibus damnatum , funditus periturum formidaret, impc-
ratrici , patiiarcbae et aliis persuadere constituit, uti iegationem ad
imperatorera super imperio deponcndo (quod videlicct ipsi promi-
sisset) mitterent: quo interea temporis , tamqnam in induciis, cum
quibusdam pro imperatorc vinctis ageret de conditionibus, ut, si
post legationem rursus summa rerum ei et uua bellum committe-
retur, (norat enim nihil se sanum dixisse,) nibil moveretur eorum,
quac constituta essent, scd bcllo , nt ab initio, darct operam sin :
autem ludibrium fieret et administratione imperii spoliaictnr im- ,
pcratori studoict. Tali consilio dicta confirmabat ct impcratriccm

ac proceres ad lcgationem inflectebat. Delecti legati ab iisdem Gc-
HISTORIARUM III. 73. 44$
f.toxeiyov eig plaatXia rt xe nuQu xov /teydXov Sovxog neftop&eig, A.C i343 ;
nuQu Se xijg ixxXrjaiug xai naxQtuQyov 6 xrjg (DiXinnov ftrj-
XQOnoXixrjg xai 6 aaxeXXiov KapldotXag. eyQutpov xe xai xd

rcQeoplevofieva iv yQufi/iuoiv iSia ftev ol ovvuQyovxeg ftexuQ
5xov fteyuXov Sovxog, iSia Se 6 nuxQtUQyrjg , xui vneorjftrj-
vavxo oixeiuig vnoyQurpuVg xu yQu/i/tuxu , i'v' j~ ntoxd. rjouv
Se xd fiev xdov aQyovxcov ovxtog eyovxw cog „inei xuXrag noitav
avxog , tog dSvvuxotg intyetQOvvxog xai d&eftixoig xuxiyvcog
c
oeuvxov xui xijg yeyevrjftivrjg Std oe tp&OQag iv xolg Pcoftut-
tootg ivvotav xo /uiyed-og, rjxrjoug xrjv pluatXeiuv uno&iod-ai
xui eig iSttoxov ayrjpia fiexupldXXetv f tooneQ rjftVv iyvtoQtos
ourprog 6 neQtnodrjxog xai yvrjotroxuxog xt~i XQUxioxto xui u-
yito pluatXeV ijptcov 6 ftiyug Sov£ f Sixutd xe o/uov xui ov/trpi-
qovxu xui auvxtjj xui xotg uXXotg plepJovXevo&ui xQtvuvxeg, D
iSintj} iauptiv xe xrjg evplovXiug xui xrjv nQeofteiuv nenonj/ue&a
xuvxrjv , tv' bnSQ rpcrjoug uvx6g f xo niQug ?Mfirj. iva Se ftrj-
Ssftiuv eyjjg vnoxpiuv , tog xt ftexu xr\v iStraxeiuv unuvxrjoev

SvoyeQtg rj Svvdftevov XvneVv , xd yQUftfiuxu xavxu dneaxdX-
xu/tev , xui xulg rjftexiQutg vncyQurpuVg inifieplutcoSivxa d-
noaipuXeiag hvexu xui xov &UQQeVv uvxoVg , tog dxivrjxu ueveV."
inetxu xui ovvxu"§etg ex xtov Srj/tooitov eyQutpov, o~g yQrjae-
xui uvxog xui nuVSeg xui oixeiot. xotavxu ptev xu xrov uq~
yovxcov neQteVye yQuftftuxa. xov naxQtuQypv Se rt oav ovxcog,
6. Miais M. mg.
orgius Pepagomenus et Synadenus qui antea item Didymotichum
,
a magno ducc ad Cantacuzcnum missus fuerat: ab ecclesia autem

ct patriarcha metropolitanus Philippopolis et sacellii curator Ca-
basilas, scripseruntque separatim quae vclieiit collegae et maguus
dux, separatim patriarcha, ct ad eas epistolas in extremo fidei causa
sua nomina subscripserunt. Archontum quidcm concepta erat in
haec vcrba: Posteaquam temet ipsum damnavisti , et recte quidcm,
quod ita impossibilia et nefanda aggressus sis, pestisque tua opera
Romanis comparatae magnitudiuem reputans petisti imperium de- ,
ponere et privati habitum resumere ut nobis magnus dux optimo

,
et sacratissimo impcratori nostro carissimus et fidelissimus indicavil,

rem iustam et cum tibimct ipsi, tum aliis fructuosam te propositam
habere existimantes, de tain bono cousilio te commendavimus ct
hanc legationcm misimus, ut quod ipse petivisti, id fiat. Ne aulcm
post privati conditionem repetitam molestum aut triste aliquid tibi
eventurum suspicere, hasce -litteras mittimus; quibus quo rata es- ,
sent et tu sccurum te fore confidcre posses nomina nostra sub- ,
scripsimus. Dcinde et pensiones notarunt quas ipse cuin (iliis et ,
propinquis de publicis vectigalibus caperet. Atque ista archontum

litteris continebantnr. Patriarchae epistola hoc exemplo conscripta
446 CANTACUZENl
A.C. i343 )}
evXoyr/x6g dsog 6 fir) freXcovxbv fruvuxov xov uhuqtcoXov, coa~
xe intaxQexpui xui tfjv uvxov. oxt fthv yuQ xuxcog osuvxw d/xoicog
xal xotg uXXotg ifiovXevoco xbv iftcpvXtov noXsftov xextvr/xcog, d-
P. 6oo&exr)oug ftev oQxovg xovg nQog (iuotXeu xai xr)v cptXiuv ixetvr/v
%r)v &av[xaoxr)v, vcp' r)g nuQ' oXov xov exeivov (itov noXXcov dne-5
Xuvoug xai (xsyuXcov dyu&cov, xui xolg nuiaiv intfiovXsvoug ns-
l
Qi xr)g uQyijg, xolg Pcofxutoig <Jg noXXcov xui ftsyuXcov ulxiog xu-
xeoxr/g ovftcpoQcoVj cov $tu /xeye&og ovS' 01 iv iayuxtutg oixovv-
xeg yijg dvf/xoot eiotv , ovd' uvxbg dyvostg. instSr) Sh xcov xexoX-
[xr/fiivcov eig ovvuiod-r/otv iXd-cov xui xcov dxoncov intystQr/ascov ,10
osuvxov xuxeyvcoxcog ftsxsfisXf/d-r/g xui vnooxQecpeig xaXcog, ofrev
'BeîjX&eg xaxcog, xr)v (iuatXstuv uixcov unooxsvuouo&at xui eig iSt-
coxov oyijfxu fxexufiaXetv, coonsQ uxQt(icog i'£eyevexo ftu&etv nuQU

tov neQinodr/xov xui yvr/atcoxuxov xco xQUxiaxco xui uytco fiov uv-
toxquxoqi xov ftsyuXov Sovxbg , avxbg xe f/Sovfjg inXr/o&r/v ,i5
oarjg ini xotg xoiovxoig sixbg, xai r) xov &sov ixxXr/atu xug
ayxuXug uvxrjg Stuvoi%uoa , Seysxut ae ftsxu nuar/g nvsvftu-
xixf/g dyunr/g xui f/Sovijg, xui baov ovnco f/'E,stv xui oh nQOo-
Soxcofisv eig f/fiug, tv oixov xe f) xov intxtftiov Xvotg yevr/xui,
(p xu&vnepXfjd-rjg, xui uXXf/Xotg ovvr/a&co/xsv xuxu xb uQyutovxo
V. 481 «#0£ bfxtXf/ouvxsg." xotuvxu fihv syQacpe xui nuxQiaQyr/g.
oi nQeofieig Sh inei Tlu/xcpiXov uyQi f/Xdov, nifixpuvxeg idr)-
Xovv (iuotXst, cog fjxotsv fthv ini nQsa(isiu, nQOoxay&stsv Se
CnuQct xcov nenoftcpbxcov , fii) (iuotXeu nQOOuyOQevetv iv xutg
1. xov oin. P. aa, HafitpvXov P.
erat Benedictus Deus, qui non vult mortem peccatoris , sed ut

:
magis convertatur et vivat. Quam male de te aliisque merueris

bello in hac una eademque gente excitato, violando iuramentum
imperatori mortuo datum , et aiuicitia iila prorsus siugulari, (unde,
quoad ille vixit, multis magnisque bonis auctus es,) ac filiis cius
per insidias imperium conando eripere quamcjue Flomanos multis
:
et diris calamitatibus involveris, quarum gravitatem etiam ultimi

terrarum fines audiverunt , non te fugit. At ubi facinorum tuorum
couscientia perstrictus , damnatisque ausibus a ratione alienis, ad
poenitentiam te dedisti , et unde male exivisti, eodem bene reverte-
ris , imperio te abdicare cupiens ac de cetero vitam privatam exi-
gere , quemadmodum perspicue cognovi a maguo duce, qui optimo
et sacratissimo imperatori nostro amabilissimus ac fidelissimus est,
et ipse explctus sum tanto gaudio , quanto me in ncgotio huiusce-
modi expleri decuit, et Dei ecclesia obviis ulnis cum omni caritate
et iucunditate spirituali te complectitur ; tuumque adventum ad
nos in dies exspectamus, quo et inflicta poena leveris , et vicissitu-
dine sermonum pro veteri consuetudine nos oblectemus. Haec pa-
triarcha. Legati Pamphilo imperatorem Cantacuienum super adveutu
StaXeêotv avTtiov. ei (.tev ovv rb toiovtov dvexrbv avTio, Srj- A.C. i343
Xov notetv, iv' eX&ovrsg unayyeXXooot tu Ttjg ngsofisiug. si
Sh /neXXoi Std rrjv vnsgoxpiuv unsXuvvstv ngbg ogyrjv , /urjSh
rrjv dgyrjv dcptxvetodut ngbg uvtov, dXX' dvaoTgscpstv ex Ha/i-

SqpiXov. 6 (iuoiXsvg Sh notovusvog negi nXsioTOv to ex Bv~
ûvriov tioiv d^toXoyotg ovvrvystv xui StuXsy&ijvat negi
tcov xut* avTOV unuvTtav , OTt re vnb ovxoqpuvroov StufiXrj-
deir/ xai ovSsuiuv ngocpaotv uvTog nugdoyot tw noXe/uo
dXX' ex ngooTrjg rt [xegag aygt r>vv dvuyxuicog vnhg ooorrjgiag
iouvtov re d/tvvsTai xui toov ovvovtcov, a/ta Sh xai eXnioagD
sigrjvrjg evsxa rjxstv, exeXevsv dcptxeoSut ngbg uvrbv, oog ov-
Sevu Xoyov rijg ngoorjyogtug notrjoo/ievog. tov yug xoivfj Xv-
oiTeXovvrog evexu ov toiuvtu /iovov eiouiog eivui vno/tevetv,
aXXd xui XotSogiug xui sht yuXsncoTsgov eregov Soxet. ei
i^/xhv ydg dnb rcov toiovtoov orpeXog ti yevotTo'Pco/xuioig, xui
noXXijv uvTOtg eiSrjoetv ydgtv vneg tovtoov. ei S' uga xui
t« SevTegu vtxcorj xai dov/i(3uTOt dvayoogoootv , ovS' ovToog

uvTuj rtva dSo%iav dnb Tr g ngoorjyogiug
t
anoXsixpstv. rjxov
/xhv ovv ol ngeofietg ini Tovrotg xai dnrjyyeXXov r« xutu rrjv

zongsofisiuv • uuu Se xai t« ygd/i/xuTa nugstyov, nagSTrjgovv
re t6 /ir) fiaotXea ev zutg StaXeêoi ngooayogsvetv.
oS'. BuotXevg Sh enei tcov t£ Xoyoov rjxove xui rd ygd/x-P. 6oi
juara dveyvoo, ngbg rovg eyysyga/x/xevovg Xrjgovg Stayv&eig ,B
I. xctTa pro xai tcc M. mg.

suo certiorem faciunt , adduntque , sibi mandatum , ne ipsum in
congressu imperatorem appellent. Hoc si pati queat, faciat ut
sciant, quo illum adeuntes munerc suo pcrfungantur. Sin eos su-
perbe et iracunde repulsurus sit , neutiquam accessuros et Pam-
philo domum reversuros. Imperator etiam atque etiam desiderans
cum viris honoratis e Byzantio de rebus suis oranibus colloqui et
eos docere , se a crimiuatoribus traduci , nec ullam bello ansam
dedisse, sed a primo die usque nunc pro sua suorumque salute
propugnationem suscipere necesse habuisse ac simul sperans, eos ;
pacificationis ergo venire , neglecto imperatoris nomine adeundi sui

copiam facit Nam si id e re publica futurum sit, non talia dum-
taxat , sed et convicia , et si quid odiosius couviciis , aequo animo
ab ipsis perpessurum. Immo si idRomauis commodet, etiam gratias
non vulgaies acturum. Sin deteriora vincant et infecta pace dis-
cedant nec sic aliquod sibi deJecus ex simplicitate appellationis
,
relicturos. Hac conditione legati veniunt, legationem exponunt,

litteras reddunt caventque ue imperatorem vocent.
,
74« Auditis legatorum verbis perlectisque litteris , ad nugas

illic positas in risum solutus imperator, turo quidem eos ad corpus
cibo ac somno in diyersorio rehciendum dimittit. Die altero con-
448 CANTACUZENI
A.C. i343 vvv ftsv uneXvs rovg nQiaftetg dvunavXrjg rtvbg rvyttv i<p'
rjg i'E,evit,ovio oixiag. eig rr]v voTSQaiav Se exxXrjaiav ix rcov

nuodvrcov notrjodfievog, fierexuXetTO xui rovg nQiafietg , xal
nqiv unoXoyiuv Ttvd neqi wv inQioftevov notrjouofrui , t«
xut' uvtov eig fiioov noovri&et eqevvav. xai nuvru i'^rjrd-5
L,£to fteru rrjv ftuatXicog T£X£vrr)v, icp' oig un£Seixvv£V uvrbv

C eni Tcav nQiopecov oQ&tog xai Stxuicog xai rotg re (iuotXicag
c
nuiai xui Totg uXXotg dnuot Pcoftuiotg ftdXtara XvotreXcog
V.tfiinenoXtrevfiivov. exiXevi re xui rovg nQiofietg dSecog Xiyuv ,
ei Tt eyotev xurrjyOQetv, cog Xoyov vneQ ndvrcov noujadfievog. 10

xui en iviotg uvrtXeyovicav xui iyxuXovvrcov, d ivdfttôv d-
Stxuv , vneQ ndvrcov inotetio Xdyov. tovto ftev ovv eig e-
xrrjv ifpe'£ijg rjftiQuv ireXuTO, xui Std noXXcov rcov unoS£tS,icov
ru eoyara rjStxrjftivog dneSeixvvro 6 (iuotXevg , SovE, Se
fiiyug xui 01 uXXot ol rbv ndXefiov xextvrjxdreg ov ovxocpdv-iS

tui fiovov xai dyvcoftoveg Suvcog n£Qi uvtov xai fioydrjQtug
DvneQfioXrjv iXXeXotnbreg ovSeftiuv, dXXu xui tcov cpdvcov xui
tcov dv$QunoStoficov xui tcov fuydXcov avftcpoocov, ui 'Ptoftui-
ovg xurioyov ini rcov yQovcov roi; noXiftov, ftdXtoTU uirtco-
TUTOt yeyevrjftivot. fxeru Se rijv exrrjv nobg rijv unoXoyiuv xa-20
&iaTUTO rrjv neî rrjg nQ£ofieiug, xui eine rotdSe. ,,ovSev ov-
rco xai ndXtv SrjftoxQuzovfiivrjv xui fiuatXeiuv ftuXtoT' uv qu-
Sicog xuTuXvetv Svvatro, cog uvSqcov dnovaia ovvercov xui ru
SiovTct (lovXevofievcov, ei ftev yuQ toiovtcov rj noXtrcov fj nb-
cilio c praesentibus suis coacto , legatos etiam aclvocat, ac prius-

quam eis respondet, causam suam ad quacstionem dc ea cxcrcen-
dam in medium proponit. Inquiritur iu acta eius omnia post An-
dronici et legatis ostenditur , probe , iuste et
imperatoris obitum
cum summa tum imperatoris
filioruin tum Romanorum omnium ,
utilitate rei publicae praefuisse. Iubet item eos intrepide proferre,

si quid haberent, repreheudere, ut rationem omnium redditurus.
Illis quaedam horum ut iniusta accusantibus , ad singula respondet.
In ista actione sex deinceps dics contriti sunt pluribusque argu- ,
mcntis et probalionibus demonstratum iniurias impcratorem acce- ,
pisse longe indignissimas, et magnum ducem aliosque belli satores

non sycophantas solum et in eum vehementcr ingratos et quantum
dici non potest sceleratos sed caedium quoque et servitutis et
,
aerumnarum ingentium, quac belli temporc Romanos obruerunt,

primam causam cxstitisse. Post diem sextum legatis rcsponsum dare
instituens ita orsus est.
, Nulla res et urbem populari utcntem
potestate et regnum seu monarchiam imprimis tam facile evertit,
,
quam a prudentibus et opportune consulenlibus soiitudo. Etenim

si talibus aut civibus civitas, aut praefectis regnum abundaverit,
Xtg , tj aQyovrcov f/ xuv TVyy rivi acpa- A.C. 343
(iuoiXsiu svnOQoir/ , 1
Xcoot ,
QuSicog Svvatvr' av inuvuocoLstv Tr)v
nQOTeQav xvyr/v.
av S' anuS, dnooTSQrj&toot tcov toiovtcov , ovSev eorai xcoXv- P. 6oa
fta , /tr/ eig eoyuTOv xuxonQuytug ruyioru dqjty&ut. vvv
Seyco TrjV Tw/tuitov /idXtora oSvQO/tut r/ye(toviav , ort noXXcov
xui &uv(iuoitov uvSqcov TtQoreQov svnOQOvouv vvv eig tovto
neoteoTtjoev navTU xutuXvwv /Qovog, cooTe r]yeft6vug tcov nou-
y/iiUTcov eyetv (trjSev uftetvov twv noXXdov Stuxei(iivovg. to
yuQ vnsQ xr/XtxovTcov nQeafieiuv notov/iivovg xui nQog i/ne
iotoj> noXvv r/Sr/ /qovov ao%uvTa avTcov, xui ov, ei (trj initp&o-
vov sinetv , xui @Xi(t(tUTog unoXuvetv nQoor/vovg iv (teytoTrjg
rjyov evTvyiag fieQet, enetru (trjSev (trjTe iQevvrjoavTug , (trjTS
oxexpuuivovg ovtcog dneQtoxinTcog xui dQuoecog tu ineX&ovra

yQucpetv , ovx ixeivcov (iuXiot' av Ttg xuTrjyoQrjosts nQOor)-B
i5xovtu eiQyao/tevcov iavTOtg, ij oaro Tr)v neQtrpavr) nQoteQOV xul
c
evTvyJj Pco/tuicov d~Qrjvr)ostsv rjys/toviav vno TOtovTOtg, qpsv,
dvSQanoSotg uyo/tivrjv. nsî /tev ovv ixstvcov o/.iyog i/toi Xoyog
yivotT' uv, toiuvtu xui (puvXoTSQu nQUTTetv ovotv dîotg.
Ânoxuvxov Sh tov nUQUXoi/KO/tivov ov Trjv /toyd-rjQtuv /16-
zovov xui qptXoyjsvSeg , dXXu xui Ttjv hauoTrjTa xai rr)v uvut-
ayvvTiuv enetot &uv/iuL,etv, oti, xuhoi uiXXcov ini tooovtcov
iXiyyeofrat oucpioTUTU xpevSo/xevog , bucog ini ztfi /trj Soxetv
sixrj xui /tuTrjv tov noXe/tov xextvrjxivut, urjS' dvrjvvTU novstv,
slXsro Ttjg in dXiyov svSoîug tijv Stu $tov uioyvvrjv dvtaX- G
ao. xal (piloxpevSes add. M.
quamvis casu quodam ofTcnderint, parvo negotio ad pristinam feli-

citatera revocari poterunt. Sin autem tales viros semel amiserint,
uihil profecto celerem et extremam eorum miseriam remorabitur.
Quocirca Romanum imperium ego maximopere lugeo quod multis ,
antea viris adrairabilibus abundans modo omnia conficiens et con-,
sumens vetustas eo redegit, ut summam eius teneant, quos e medio

imperitae plcbeculae prodiisse dicas. Nam super talibus legationem
mittere et ad me mittere qui ipsis diu iam imperavi , et cuius
,
(absit verbo invidia) vel placidiore adspcctu dignati, in coclo sibi

esse videbantur: deinde uibil neque anquirentes , neque circumspi-
cientes, adco inconsulto et confidenter quidquid in buccam venit
scribere, non tam illis quod se dignura est facientibus, quispiarn
,
reprehcnderit, quam illustrc prius et bcatum Romanorum impcrium

nunc ab huiusmodi, pro Deum immortalem mancipiis gubernatum ,
defleverit. Sed dc illis nihil dicam amplius, quos talis conditio et

peior ctiam decet: Apocauchi praefecti cubiculi non improbitatem
modo mentiendiquc libidinem , sed temeritatem quoque et impu-
dentiam admiror: qui quaravis non paucis et apertissimis cxemplis
Cantacuzenus II. 29
45o CANTACUZENI
A.C. lifiXaTTeodat. Seov /livTOt, /trjSs to ixeivov nuvv âv/iaaxov
rjyetodui. yuq o fiiog oXog navovQyia xui inionxiu xui
tb
dnuirj, xai quov uv dvanvevoete ytOQig uiQog, rj tovtiov, ov-

Sev trav/iiaGTOv, el deov vjevSo/tevog Strjvextog, uXezo xui noog
dvd-Qtonovg tw vjevSet yorjo&ai. i/toi 8' i'£aoyJjg ts yQrj/ii-5
vo) Tr)v dXrj&etav xai eig roJe yobvov neqi nXeioTOv notov-
/nivtp xai ndorjg uXXrjg uvdQtonivrjg evrj/teQtug nQOTt/itovTt
rdXijdeg eiQrjoeTUt, ov/t/tuQTVQrjoei Ss xui 2vvuSrjv6g ovTog ,
05 ittoi TOvg Xoyovg ovvotSsv , u^toQyecog tov nQog nioTtv.

DnuQ* ixeivov yuQ dtptXTO' ro yuQ Ê/tnv&iov qpQOVQtov noXt-io
oqxcov nQeofietav Te nQog /te Std tovtov inotetTO, xat fiov-
Xeo9at sXeys ovvTvyetv neQt rtvtov 8taXe'E,6/tevog, xuxovq-
ycog xui Tama xai d'S,itog suvtov vnoxQtvo/tevog , tog idei-
V. ffilxvvTO oarftog dnb Ttov nQUTTO/xivtov. ovv&e/tivov Ss i/tov,

((pij&rjv yd.Q wvtov neî eiQrjvrjg i&iXetv StuXiyeod-ut, rjg iytoi5
/tdXtoia int&v/ito, xai tcov neî ixeivrjg Xoytov, xav toot nQog
dnaTrjv ovveaxevuo/iivot, oXiya noXvnQay/tovtov iîyo/tat,) /tr)
Svvuo&at avTog sXeye (juoiXtxtog ioy.evuo/tiro) ovvrvyyuvetv'

dSvvuTti>TeQOv Ss eivat nuXtv,Tr]v (iuoiXixrjv oxsvrjv dnoTiSsodut
P. 6o3 i/ti. nQog u inivotuv Ttva iSetTO i^svQioxetv. iyto 8', bneQ sq)rjv,io
rrjg eiQrjvrjg Ttjg intdv/tiug svsxa , dXXu ttjv dnOQiuv , einov ,
qugtu iaoaittrjv dv iyto • tonXto/iivot yuQ ov/t/uô/iev dXXrj-
m endaciorum convinci possit, tamen nc frustra ac sinc causa bel-

lum coinmovisse neque inaniter laborarc videatur fluxam gloriam
, ,
dedecoie in omnem vitam duraturo redimere voluit. Verum neque

hoc illius facinus tam valde mirandum censeo. Cuius enim vita
omnis nihil est, uisi vafrities, periurium , impostura, quique faci-
lius sine aspiratione aeris , quam sine his spiritum duxerit, haud
mirum si, Deo mentiens assidue, apud homines quoque vanitatem
usurpare statuerit. Ego vero a puero veritatis amans ct usque ho-
die tanti eam faciens, ut nullam ei humanam prosperitatem aute-
ponam, quod verum est, eloquar. Testimoniuni mihi dicet etiam
Synadenus hic meorum verborum conscius et testis fide dignus,
,
qui ab illo ad me venit. Nam dum castellum Empythium obside-

ret, legatum hunc ad me misit et affirmavit, se colloquendi gratia
me conventum cupere nequiter et istuc atque ut suis moribus
:
dignum erat simulans, quod facto clare patuit. Annuente autem

me, (cogitabam enim de pace mecum acturum cuius me cupidissi- ,
mum et sermonum de ea licet ad fraudem compositorum parum

curiosum scrutatorem fuisse confiteor,) atque in laetitiam efrnso,
ipse me alloqui in veste imperiali posse negavit milu autem fore :
multo difficilius ornatum hunc deponere ideoque rationcm aliquam :
novam inveniri desiderabat, qua congrederemur. Tum ego cupidi-

tatc pacis inflammalus, ut dicebam , Atqui hanc diflicultatem , in-
Xotg , dyvoovftevoi el ûotXixdg, rj idtcoTixdg evSov e/OftevA.C. i343
iofrrjrag. ei ovv tovto ovv&rjxrj tov Ttjv (iuaiXeiuv ioTtv
dno&ifievov idtcoTixcog Lf v, cooneQ ixetvog xaTaipevdeTui, xqi-
t
vuts vfietg. ei <T eriQcog , rj cboneQ uvTog eiQrjxeiv , e/et , o

5~vvuc)rjv6g nuQciov iêXey/irco. aXX" ovx av dvvuno. nQog
ftev ovv TOvg dvofiuôftiiovg uQ/ovrug , oX dtxutOTeQOv av
ftu)^Xov uvdQanoSu xai dovXoi xuXotvTO , xui rrjv nuQuxotftco-
ftivov vjevSoloyiuv uQxioet xui tu eiQrjftivu , rrjv Te uvotuvB

ixeivcov xui cpavXorrjTa xui Trjv ixetvov fio/d-rjQtuv dneliy-
\o/et.v. nQog de Tr)v nQog nuTQtUQ/rjv dnoXoyiuv rjSrj TQixpo-
fiut. uv d' vno tcov Xoycov dneXiy/rjTUi vJevddfievog xui
intoQxcov uvTog , xui tcov utfiuTcov xui rcov cpovcov utTtog xui
c
tcov fivQtcov xuxcov , d TOvg TukuincoQOvg Pcoftuiovg tooovtov
rjdrj xuTi/et, /qovov , cbv uvrog iv TOig yQUftftuotv uirtov ifte
i5yeyevrjod-uL Xiyei ent&vftrjouvTa Trjg fiuotXeiug , fir) ifioi rov

eXey/ov nQOoXoyt%eo&ut, xai rr)v uio/yvrjv rr]v unb rcov 16-
ycov , dXX' ixeivco tco nQog TOVTOvg xuTUGTrjoavTt. Xiyei toi-
vvv , cog iyco Tovg nQog fiaotXia OQXovg nuQufidg xai rr)v
dûvptaorrjv exeivrjv cptXiav u&eTr)oug , vcp' r)g nuQu ndiTuQ
iotov ixeivov fiiov noXXcov uniXuvou xui fieydXcov uyu&cov
ineftovXevoa Tolg nuiai xui fiuaiXidt rfj yuueTrj fieTct rr)v
reXevTrjv. ei fiev ovv dxoXuoiuv xurrjyoQei , r) dovveoiuv

ij SetXiav , rj tc tcov ooa nQoaxutoov e/et Trjv ftifixptv xai
7j v$Qtg eig to ocofiu diuftuivei, rjveyxa ctv oiyfj rr)v xarrj-
23. nQog xaiQov P.
quara, non dimcile sustulero: armati enim conveniemus , ut impe-

ratorione, an privato vestitu intus tecti simus , ignoretur. Utrum
igitur hoc pactum sit aliquod, imperio deposito , privatorum more
vivendi , ut ille mentitur vos iudicatote. Si aliter est, ac dico,
,,
Syuadenus hic praesens me refellat , quod non poterit. Ad eos

igitur, qui archontes vocantur , (melius mancipia et servi noraina-
rentur,) et ad mendaciloquum praefectum cubiculi , ad illorum, in-
3uam, stoliditatem et inscitiam et huius perversitatem coarguen-
am, satis dictum est. Sequitur, ut patriarchae rcspondeam qucm :
si mcndacem ac periurum caediumque ct effusi sanguinis et mille

malorum, quae infclices Romanos tamdiu opprimunt ,
(quorum mc
propter imperii cupidinem causam fuisse in litteris autumat,) reum
probavero, ne ob eam probationem ignominiamque ad se ex verbis
meis reduudantcm mihi, sed illi, a quo huc deductus est, irasca-
tur. Ait igitur, me iuramento Andronico iniperatori concepto, defi-
cientcm et memorabilem illam amicitiam, cx qua, quoad ille su-
pcrstes fuit, comphira et singularia bona sim adeptus, dissuentem,
post obitum uxori et liberis eius insidias paravisse. Si me intem-
perantiae, stuporis timiditatis , aut alicuius eorum, quae tempora-
,
d
4^2 CANTACUZENI
A.C. \5fiyoQiuv uiSot zfj noog avzbv. ei <T intOQxiug Sitbxei f q ov-
Sev doefieiug Stsvrjvoyev, (intOQXta yuQ, qrjotv , uQvrjotg foov,)
r/ Xotnbv , ij fxsrd naQQtjoiag dnoXveoOat xu iyxXrjftuzu
xui uvxov dnoSeixvvvat zooovzov zfj intOQxia iveyofie vov , rj
ooov iftavzbv ftuXtazu dqeozrjxbzu. nQog ftev ovv fiaotXiuS

Dzbv fiuxuQiov ixetvov zbv nuvz' iftoi qtlzazov xai xeqaXrjg
TtfiicoTeQOv uvzrjg , ov xai tcovzog ftuXtozu neQieiybftrjv , xui
nuVTa nbvov vneQ ixeivov TQvqijv rjyovftrjv , xui fieTU tijv
zeXevTtjv dveniXrjoTOv Ttjv fivrjfirjv nfQtqiQco , ovr" 6/ucoftoxi-

vai qairjv uv , ovt' intcoQxrjxivut • ovSe yaQ oqxcov iSeij&rjio
nOTe tov (xrjSev qavXov vnonTfvetv evexa neî i/tov. al
yuQ xu&rjfiiQuv nQut,eig [tvQicov oqxcov rjouv ioyvQOzeQai ,
zrjv nQOg ixetvov ifiov nioziv xai (ptXiav xa&aQuv dnoSei-
xvvout. zovg yuQ OQxovg ov nuQ' cov SvoysQeg vnonTevofiev

P. 604 ovSev , uXX' oig (xuXiotu uniOTOvfiev, eico&uftev noteto&ui nQoa-\§
avayxuêtv. ov ftrjv Stu tovto iyxXrjftuTCOV dnoXveo&ut
Sixutco , uv TOtg ixeivov quivcoftut nuiai fteTU, zrjv ze-
XevTtjv inifiefiovXevxcog' dftoicog yuQ uv ztg iviyono TOig
iyxXrjftuot Ttjg uSixiug, uv t dftcoftoxcbg , uv ze ycoîg oqxcov
dStxoirj. tovto fiev ovv fiSTU tcov oqxcov zrjv dnbSeifyvio
sS,ezuoofiev vvvi S' uvzb tovto xpevSeo&ut xai ovxoquv-
zetv tov nuTQtuQyrjv qairjv uv , quoxovTU ijdfTrjxivut Tovg
V. 4847*005 (iaaiXia OQxovg. ei Ss zovg nQog fiuaiXiSu Xiyet xui
rianihabent reprchensionem ct quorum contumelia ad corpus trans-

it accusaret, ego accusationcm reverentia illius tulissem tacitus.
,
Quia vero periurii insimulat, quae nihil ab impietate differt, (pcr-

iurium enim, ioqtiit, cst ncgatio Dei,) quid restat nisi ut obiccta ,
crimina refellain libere , ipsumque tantum esse pcriurio implicitum,

quantum me ab co seiunctum demonstrem. Quod igitur attiuet ad
bcatae memoriac imperatorcm illum , omnium mihi carissimura et
ipsa anima mea pretiosiorcm (quem et viventcm complectebar , et
,
quemvis pro eo laborcm dclicias rcputabam , cuiusque dcfuncti in-

delebilem memoriam circumfcro,) neque iurasse me illi dixerim,
neque peierasse siquidcm ne quid de me siuistrum snspicaretur,
:
iuramentis mcis nunquam indiguit, cum quotidianae actiones meac

ad fidem et germanum amorem mctim erga illum prodcndum millc
iuramentis antecellerent. Etenim non cos, a quibus grave nil ti-
memus, sed quibus maxime difhdinius ad iurandum cogere consnc-
vimus. JNon tamen propterea crirainibus nie absolvi volo, si inle-
rim illius filiis post eius e vita discessum insidiatus videar. Perae-
quc enim iniustitiac culpa tenetur, si quis iniuralus, ut si itnattis
iniustc egerit. Scd hoc quale sit, post refutationem obiecti itira-
menti eonsiderabimus nunc hoc ipsuin patriarcham caltimniosc
:
mcntiri aio , quod me datum imperatori iuramentuui habuisse irri-

IIISTORIARUM III. 74. 4^3
fiuocXia to> vlbv, nQcoTOv fchv ovd' uv\oTg tzqotsqov Ofccoftoxwb.C i343
ovdh yuQ ixuXtc /otiu rig ' tov coov dh Xoyov xui ntoi uvxcov,
coontQ xui ntoi fiuocXicog, cprjfd Sixucov tcvuc oco&o&uc, t6 xui B
Ytooig oqxcov tcvu ftrjSh uvTOcg i&Tvui incftovXtvtcv ,
ftrjSh nu-
5qucqiTo&uc TrjV uq//jv , ti fcrj cpuvtQcog ucqoTto dScxtTv. fi
Sh Tovg vot£qov iri uvtov y£y£vrjfdvovg Xiyu , iyco fchv

ovSivu 7i£Qi ixtivcov nottto&uc Xoyov ifiovXoftrjv uiSoT Tr\
TiQog uvtov. ei S* ixtTvog uvuyxuL,tc tcov toiovtcov rrjv i'$i-
raocv , ti ftuXXov ixtTvog dno tcov tocovtcov cpuivotTO iniOQ-

\oxcov , OTiQy£cv Stxucov. iyu) yuQ fctTU rrjv fiuotXicog TtXtv-
rrt v oXiyto vortQOV , oqcov uvtov tcov noXtxtxcov nQuy/zuTcov
uq/£cv inc/£CQOvvru xui vnoxvcQoftsvov tig (pcXoTtftiuv xui
6oS,uv do/cxrjv , to',ts ivScSovac nQog t/jv tcp£ocv cog dXv- C
ccTtXhg oqcov , (vnconTtvov yuQ ix tovtov noXXug dvwpvrjot-
lSo&uc Si/0OTUOi'ug xui OTUotcog ucpoQfcug ,
) to,z£ xcoXvtcv
cpuvtocog Tr)v int/tcQrjocv cp&ovtQov xui fcovuQ/cxov Soxovv,
xui Tocoviocg ctfcrpcfJoXocg XoytOfcoTg intnoXv nuXuioug , TtXog
tSo'$a fcuXXov, ti xui ftr) ToTg nQuyftaocv , dXX' ifcuvito Xvoc-
TtXtTv, dnoo/io&uc tcov nQuyfturcov rtjg uQ/ijg xut Scuytcv
ioxut' ifcuvTOV , xui ftij rocg ' Pcofcatoig ucico; xuxcov o(p&ijvuc
dvrjxioTCOv, xui uvko /Qrjodfttvog nQ£o(i£vijj nQog ftuotXiSu,

dntcndfcrjv Trjv do/rjv. rj dh rw dSoxrjxu) Trjv dxort v x«r«-D
tum asscrit. Si iuramenta iutelligit, quae iraperatiici et iroperatori

filio iuravcrim primum quidcm ncc ipsis iuravi , cum id milla
,
necessitas requircrct, et aJ me defendendum eanJcm orationem

valcre oportere Jico , qua Je impcratorc usus sum quoJ nempe :
ctiam sine iuramento nec illis quispiam insidiari qucat , neque

impcrio eos movere , nisi manifcstum scelus designare volucrit. Sin
Je iuramentis loquitur , quae ipsi postca (patiiarcliae inquam) Je-
deriui, equiJcm hominem reveritus, iiullum super iis verlnun etlere
cogitaveram. Quia vero ipse ea in examen cogit JeJucere , si
raagis inJe ipsum peierasse Jocuero , iu bonam partem accipiat.
fcgo namque recenti imperatoris obitu , cuui vidcrcm eum aJ rem
publicam tractanJam se ingerere et ainbitione atque iroperanJi
gloria prurire nec ignorarem, quam nihil prodesset huiusmoJi
,
appetitioni indulgero, (multam enim iuJe discordiaruni ac seditionum

materiam exorituram praesenticbam,) palam autcin cius conatum
infringere inviJiosum ac tyrannicae coiusdam allectatiuuis videri,
istiusmodi incertis ac dubiis cogitationibus diu luctatus, tandem si
uon rci publicae, at certe mihimet prospicicndum et vitam meam a
publicorum negotiorum strepitu remotam otio honeato tranquillita- ,
tique mandare decrevi, ne Romanis tetcnimorum incommodorum

eaput et origo cxstitisse putarer. Quare eodem usus legato ad Au-
t;ustam inipcrii procuratione me abdicavi.
,
Quae auditione iinpro-
visa obstupefacta, abdicatiouemque mcaui communern iuterpretaU
454 CANTACUZENf
A.C. i343 nXuystoa , xai rrjg xuTS/ovorjg ovftcpoQug ovx dnoSiovoav
VOftlOUOU TtjV iflOV ix TCOV nQUyflUTCOV UVU/COQTJOIV , nUVTOtU
rjv Ssofiivrj , dvstSt%ovoa , nuQuxuXovou , nuvTa xivovou xd-
7mv, (oots nsi&stv tcov nQuyfiUTCov uvfrtg e/so&ut. xui tcov
toiovtcov nuvTcov avTog ijv nuQ' dficpoTiQcov nQSofisvTijg. £-5
nsi Ss vnb tcov noXXcov ixsivrjg Xoycov inixXao&sig y.ui nQog
jrjv OQtpuviav tcov nuiScov ftuotXicog dntScov xui /rjQsiuv rr)v
P. 6o5 ixsivrjg, y.ai cog ftuXtOTU noXXijg SiovTUt rrjg nQOOTUOtug , ijv
ifis Stxutov tntSsiy.vvo&ui, d'S,tug ftuotXst rijg cptXiug /uQtrug

rijv sig rovg nutSug dnoStdovTU xrjSsftovtuv , xuv si ftiXXotfii 10
xtvSvvoig nSQtninrstv , insi&Oftrjv fihv , ov ftr^v oircog dns-
QtoxsnTCog , cood-' votsqov tivu xuTuytvcioxstv e/siv ufiovXiuv
dXXu xai nuTQtuQ/ov ovftnuQOvrog , noXXu nQOTSQOv StstXi-
y§rjv [iaoiXiSi nSQi tov fir) Sstv nQOoi/siv ovxocpdvTutg , ot
noXXoi cpvrjoovTUt StufioXug xai ovxocpavriag xut' ifiov ovq-i5
QunTOVTsg • ov yuQ idost ys 6 cp&ovog fjQSfistv. dXX' si fiiv
ti toiovtov xarrjyoQOisv , onotov uv xui uvTrjv ix tcov Xsyo-~
ftivcov rb ipsvSog ovvtSstv , dnonifinso&ut nQog OQyijv xui
fttostv jovg ovxocpuvrug. av d' icpdnrrjTui. rijg xpv/rt g xui
BuficpifioXiav iftnoirj , firj uqu dXrj&rj tu xurrjyoQr/fiiva sirj, firjio
y.uTuxprjcpiQsofrui uvtixu ,
nQog to dfivvso&ut /coQttv ,
firjSs
uXXu xaXstv ini ti]v StxrjV xui xuiqov nuQs/siv nQog dnoXo-
yiuv. xuv ftsv dStxcov xui intOQXcov eXiy/coftui , StSovui Si-
xag , av S' dnoXvcoftui tu iyxXrjftUTU, rovg xuTrjyoQOvg tov&'
miscriam , in omnia se vertens , nunc rogare, nunc exprobrare et, ut

brevis sim, omnem rudentem movere, quo me ad imperii modcra-
men Atque istarum rerum omnium ipse erat internun-
rcvocaret.
tius. Postremo multis scrmonibus eius expugnatus filiorumque or-
bitate et illius viduitate considerata, quibus utrisque curator et
patronus magnopere esset necessarius quem me illis praestare ae- ,
quum foret, si vellem sollicitudincm et curam istam erga filios

amicitiae gratias imperatori mortuo persolvere quamquam cerne- :
rem , quibus me periculis obiectarem , manus dedi , etsi non ita

improvide , ut quisquam postea inconsiderantiae me arguere posset.
Quin et audientc patriarcha verbis pluribus imperatricem monui,
ne calumniatoribus , qui non pauci esseut emersuri et mendacia
contra me consuturi, (quia videlicet invidia non eos sineret qui-
escere,) aures daret , sed si quid eiusmotli in me accusarent, quod
et illa dictu falsum intelligeret, cum stomacho accusationcm rciice-
ret, ac sycophantas odissct. Sin autem pcnetraret eius animum et
dubitationem haberet an verum esset quod defcrretur, ne iliico
, ,
damuarct, ncu ad ultioncm progrederetur sed iudicio arcesscrct ,
teropusque ad defensioncm praescribcret. Ac si quidcm improbus

ac pciiurus inveuircr, poenas darem sin criminationcs dissolvcrem, :
onSQ slaiv qyslo&ut, ovxocpuvrag. 1) ftuotXig (tlv ovv nQOg\.C. ii\i
Tovg Xoyovg ovx insi&STO , ovSs Stxcov scpuoxs xui iXsyycov
nQog sf.it Ssrjoso&ut , uXX' uvvnsv&vvov nuQsiySTO rr)v uQyrjv.
sfiov Ss ovx uvisvTOg , uXXu fitaÔfisvov rrjv nsî T/jg Sixrjg
5inayysXiuv, insi&STO uvuyxuo&stou , xui OQy.ovg uXXr)Xotg nu-
QSiyoLis&u ini tov nuTQiuqyov , rr)v iisv (trjSsLiiuv xut' s/uovC
dnocpuotv i%svsyxstv nOTS , nsio&siouv ovxoqjuvTuig , dXX' iniV. 485
rr)v Sixrjv xuXstv xui sXsyyovg notsto&ui tcov dStxrj(tuTcov •
i(ts Ss ftrjSsnOTS nsqi avTrjv dyvco(iovr)ostv , ptrjS' intfiov-

loXsvostv uvt?j xui rotg nutoi nQog tt]v UQyr)v , aXXu nuv 0-
tiovv vnsQ %s uvtcov xai Trjg xotvfj "Pcofiuicov cocpsXsiug nQUT-
rsiv. iyco dh xr)v yv-
xui tovtcov ovtco xuTsaxsvuaftivcov, stl
vutxsiuv SsStcog uo&svstuv , ovy oturs 77 ovtco ftsyuXo-
pir)
q>QOovvrjV xui XoytoLLtov imSsixvvo&ui nSQtovaiuv, dXX^ dna-

iSTtjXoig xui nsQtsQyoig Xoyotg xai ovxocpuvriutg nuQuy&stou
nQog to^ xut' sliov noXsptov OQ/Liqd-jj ?) fiuotXig, tov naTQi-
dQyrjv llovov nuQuXuficov xui noXXcov vno/tvr)aug svsQysrrj- D
(.lutcov vnrjQyLtsvcov naQ' Sftov, snstxa sdsoLtrjv tcov vnsQ i-
f.iov Stxaicov sysod-ut xui fiuotXiSt nuQutvstv , insi ovvsivav
1.0TOV nuvTu yQOVOv (tsXXst Bvûvxico ivStUToificov ,
(tr) nsi&s-
o&ut rotg ovxocfuvTutg , (irfis nQO Sixrjg i/tov xuruxprjcpi^s-
a&ut, cog rijg ix tovtov cocpsXsiug ovx sig ptovov i(is Stufiui-
vovorjg, uXX* sig unuvrug xotvjj 'Pcaptuiovg- cov Sixuiov av-
accusatores id quod essent, sycophantae nitnirum, haberentur. Im-

peratrix hac oratione nihil mota, haud iudicio et probationibus
adversum me opus esse dixit: et impcrii gubernationem ita reddidit,
ut a referendis rationibus penitus me absolveret. Me vero perseve-
rante et urgente, ut iudicium promitteret, nolens annuit et vicissim :
praesente patriarcha iuravimus, ipsa quidem , nunquam impulsu

sycophantarum contra me sententiam pronuntiaturam, sed probatio-
nes criininum requisituram et iudicibus rcm integram reservatu-
ram : ego autem, nunquam ei iuiquum futurum, neque ipsi et liberis
eius propter imperium insidias moliturum , sed quidvis , quod ex
eius usu et re publica sit, suscepturum. His ita gestis , adhuc mu-
liebrem illius infirmitatem veritus , ne scilicet parum praestans ex-
celsitate animi et maturitate consilii, fallacibus et artificiosis calu-
roniatorum delusa sermonibus,ad bellum contra me insurgeret, cum
patriarcha seorsum egi , meritorum a me ultro illi praestitorum
mcmoriam ei renovans et orans , uti causam ineam tueretur et
Augnstam , quacum Byzantii semper esset victurus , admoneret , ne
syeophantis credecet neve ante iudicium me condcmnaret , quando
id non mihi soli , sed Romanorum universitati quoque profuturum
esset: quibus omuibus illc,ut pastor et tutor et magister a Deo ele-
456 CANTACUZENI
A. G tifiTov dndvTtov nQOvosTv , noifxsvu xui xrjSs/tova xai StSdaxu-
Xov vno &sov xsysiQOTOvrjftsvov. 6 6' uvtixu co/tvvsv dva-
arug , cog ovStv tjttov rj nuTrjQ natSog nQOVorjosts yvrjotov
P-6o6xa/ tcov vnsQ iftov Stxaicov ovTCog dv&s^STat , ooonSQUvsi
avTog nuQijv, xai jovg ovxoqdvTag, si Tivsg oq&sts v, /luXtoTa^
/.tsv dnsXsy'E,stv xpsvSo/tsvovg , xui nuvxi adivst Trjg ix rov-
tcov fiXdfirjg dnsiQUTOv StaTrjQrjOStv. si S' ovv, aXXd tovto ys
ndvTCog iftoi qvXd'§stv to /tr) nQO Sixrjg xaTaxprjqto&rjvut.
Ssijouv xui Sig Ss xui TQig nsî tcov avTcov StaXsy&rjvat
ToauvTUXig coftvvs tu loa ovy isqsvgl /tovov nQsnovTu, aXXaio
xui iStooxatg oqxov. 6 ovv d-uv/iuoTog ovTog xrjSsftoov xui
rov Stxaiov qvXa^, nîv Ssxa i'S,rjxsiv fj/iSQag /istu tijv i/trjv
ix Bv£,uvtiov uvayooQrjOLv, tS naquy.oi/tco/isvfo nstofrsig ovxo-
TiqavrrjaavTi , otl fiovXo/tuL xuTuysiv uvtov xov Sqovov xai
dvxstodystv IluXa/tuv, sxivsi xov i/iqvXtov noXs/tov avTog,i5
GuqiaTUTU siSoog , cog avxoqavTsT. u/tvvo/tsvog Ss s/ts xrjg
tig uvtov, cog oisto, dyvoo/toovvrjg, y.ai ftaotXiSu sSrjnuxu vn
ovSsvbg stsqov Svvu/tsvrjv tovto ndaystv, xai TCty noXs/tov
ixivs i ,
qsv , 6 Trjv siQrjvrjv TOtg aXXotg nuQsyoov xui tov
tiQrjvtxov xai nQaov /tu&rjTrjg ,
/trjTS OQXOvg aiSsoSsig , ovgio
c
ydsg xtti nQobrjv 6/tco/i6xsi ,
/irjTS Trt g Pco/taioov av/tqoQug
rjg s/tsXXov Std tov noXs/iov nstQuosofruL , sig svvotuv iX-
&oov , dXXd nQog sv /tovov fiXincov , oncog i/ts dviXfj tov ov-
C Ssv rjStxrjxoTu. xai ovSs usyQL vvv xoqov soyrjxs tcov ini-
ao. 6'qxcdv P.
ctus providere atque consulere deberet.

, Ille e throno surgens»
mos vicissim iurabat, non minus, quam parentem pro germano (ilio»
sollicitum fore et ius meum ita dcfensurum, ut si ipse adessem, ,
melius non possem sycophantasque, si qui prodirent , ut mendaces

:
manifestarios egregie confutaturum. Si id non possit , hoc quidem

plane obtenturum , ne indicta causa condemnarer. Cumque de iis-
dem etiam secundum et tertium inter nos necessario colloqueremur,
toties idem, non solum vit sacerdos , sed ut profanus quoque iura-
bat. Hic igitur suspiciendus iustitiae patronus et custos , prius-
quam dies decem post meum Byzantio discessum effluerent, a prae-
fecto cubiculi persuasus, me ipsum de throno deturbare velle et
Palamam subintroducere quamquam luculenter sciret esse meram
:
calumniam, bello huic principium attulit. Ut autem meam in se,

quam putabat , iniquitatem puniret , imperatricem quoque ( itl
quod alius nemo

potuisset) decepit, et arma suscitavit, pro dolor,
is , qui aliis pacem curat, pacifici et mansueti magistri discipulus
nerjue iusiurandum totics nupcrrime iuratum reveritus , ncque Ro-
manorum calamitatem , quam bello perpessuri cssent secum cogi-
taus, sed unum hoc dumtaxat sibi propoucns, ut me iunoxium o
HISTORTARUM III. 74. 4^7
[SovXcov xui ovxoopuvTtcov , uXXu xui (ttta Trjv TOoavTrjv Tcovk.C. i343
utfiuTcov yyotv y.ai Tr)v uiyfiuXcooiuv tcov dvoTvycov 'Pcoftui-

cov /.ui Tug dtaonuyug y.ui Ttxg XfrjXuoiug y.ui Tr)v y.oivr)v
nurcoXffroiuv , cog eineVv , ov noog eXeov xaT£xuftcf&rj , ovds

5oi/.iov tkafii tivu tcov utv/ovvtcov , uXXix ncxvTU ftuXXov cpo-
QrjxoTeou uvTCp, rj r) nQog ifts eiorjvrj. dlX iocog iQ£t, cooneQ
d/JTU nvv&urouui xui Xiy£tv, (fovXofuvog fiuotXida ftuXXov i-

Qe&iêiv nQOg tov noXffiov, cog, ecog ftev ig&otg ecoQU xui di-
y.uiotg ius yQcoiievov Xoyiofiotg xui tu ovvoioovTa Totg (la-
\001Xicog (iovXevofievov nuioiv , evvovg rjv xui uvTog xui ivi-

fiev£ TOtg OQXoig. inei S' i'S,£TQunrjv tcov c)£Ovtcov xai £tX6ftrjv
dStxetv , bixuta notcov uvTOg uuvveTut vnsQ tcov ftuoiXicog D
nuibcov. xui Tig tovtcov rt dnobei^tg , co 'yu&i ; ei ftev yuo
uoxet ftovov einetv, xai tovt' aoxetv jjysto&ai noog dnobeiîv
\5tov nQuyftuTog, tog XuftnQog ei xui tu fiiyioru evTvyrjxug,
ovTcog unovcog tcov iy&acov n£otytv6ft£vog. uXX' ov ovyycoorj-Y. 486
oovot tu xu&rjftiQuv nXuoftuTU xui to nQOg t« (favXu xutu-
qtooov tcov eQycov, TOtuvTtjv syetv §6%uv nuou Totg noXXotg. ei
d's tovto ftev fteXuyyoXcovTog ovy oVt Xiyeiv , dXXix xui oieo&ai,
2oXotnov TOtvvv ycoQetv nQog Tovg iXiyyovg. ei ftbv ovv iftoi
ti oivotbev uvTOg toiovtov, iêXeyyhco cpuveocog' ei d' £Ti-P- 6oj
qcov qprjoiv dxrjxoivat , nuQuyhco TOvg ftuQTVQug. ctXX' ovx

ixv eyot, ei fir) ovxocpuvTStv avdtg dv£'S,iXey/.TU i&iXot. iyco
6s Tr]v dnd !
tcov i Qycov nuQSÔftut ivuQyeoTUTrjv ftuQTVQiuv.
mcdio tollerct: ncc usque hodie insidiarum et obtrectationum sati-

ctas illum capit: quin post tantam eiFusionem sanguinis, post mise-
ros Romanos in servitutem abstractos, post dircptioncs ac popula-
tioncs, communeque et uitimum , prope dixerim , exitium , non ad
commiscrationem flexus est, non aliquam humanitatis significationem
erga pcrditos dcdit: sed omnia illi quam pax mecum, tolcrabi- ,
liora fuerunt. Atqui dicet fortasse, (quemadmodum diccrc illum

audio ut impcratiici ad bcllum calcar addat,) se, quamdiu recta et
,
iusta cogitantem et tiliis imperatoris studentem viderit, mihi favisse

et iurata factitassc, ab oflicii autem semita detorto me et in scclus
abeunte , iure ac mcrito imperatoris tilios contra me dcfendere.
Verum , o bone vir, quonam istuc argumento? Si cnim suflicit
tantum aflirmare et hoc ad rem dcmonstrandam satis esse existU
,
mari debct, nae tu homo insignis longeque felicissimus es qui ,
adeo citra laborem hostibus tuis evadas superior. At enim quoti-

diana figmenta tua et pervcrsae actioncSj iu quibus deprehensus es,
apud multos hanc te habere opinionem non sincnt. Sin autem
istuc uon solum loqui , sed et putarc insanorum est, relinquitur,
ut probationcs afferendae sint. Quare si cjuippiam huiusccmodi dc
me novit, palam mc rcdarguat siu ab alio sc accepisse dicat , te- ;
458 CANTACUZENI
A.C. i343 owf yuQ nqiv tov noXsfiov xivrj&rjvuL nuQ' uvtcov , ovts flt-
ôvXsvfdvog , ovts nQu'S,ug tl nQog iniôvXrjv tcov ftaoiXivog
naiScov uv cpuv£i'rjv , ovt' £v&vg rjQyfiivov , uXXu fi£Tu ttjv
Tfjg [irjTQog xai tov vlov UQXTrjv xai tt)v dnooTiQijOLv tcov
ovtcov xui ttjv Sijfi£voiv tcov tpiXcov xui tcov ovyyevtov f ov'5
nQog to dfivveo&ui £TQ£n6jurjv , dXX' oqcov ol xuxcov nQog
uXXrjXovg TeXevTrjoei noXefiog, xui rjy&ofirjv fiev XLVovftivov
B Tovg nuooS,vvovTug iv uhiuig r yov. uv\6g Ss cog siyov fiu-
t f ,
Xlotu ionovSut,ov xutuXvslv, xui nQeofieiuv vnsQ Trjg siQrjvrjg

inoiovfirjv, xui Tr]v Sixrjv dnrjTOW , xai ov nuQtjTOvfirjv toio
fir) qlSovul Sixug, uv iXiyycoftuL inLOQxcov. avTOig Ss tooov-
tov ifiiXrjas tov tu Sixaia noistv rj uqovoiuv tlvu noistofrui
tov xuTuXvsod-UL tov noX^fiov , coots ini Totg nQOTSQOv ysys-
vrjfiivoLg ifie noXXd nsQLV^QioavTSg xui XoiSoQrjoufisvoi in
ixxXrjo/ug , snsLTa iQeoyeXrjoavTeg xai TOvg nQiofieig xuxco-vS
ouvTeg , cog fidXiOTU dninefixpuv dnQuxTOvg. fteru tovto Ss
cooneQ eQyoig avTotg fiovXbfisvoL xuTUtpuvhg , otl tov noielv
C Sixuiov ovSivu nOLOvvTut Xoyov, ovSs nQOcpdoecog Tivog
fisv
evsxa svnQOOconov slXovto tov noXefiov, dXX' ifth dnoxT£iv£iv
ix nuvTog TQOnov rjQrjftsvoL nQOoyrjfiu tov noXifiov to> vnsQio
fiuoLXiSog noLOvvTUL I^tjXov , &sonia[iaTa nsnoficpuot nuvTuyrj
tcov noX£cov nuouv uaoSov ifioi nQog uvTug unuyoQSvovTU
xui xoivbv noXifiiov unoSeixvvvTU, xui ov fiiyQL tovtov s-
stes producat , quod non poterit nisi rursum non argumentari, sed
:
sycophantari tantummodo velit. Ego vero ex ipsa re firmamentum

petam evidentissimum. Neque enim antequam bellum illi excita-
ruut, neque statim ut excitarunt , vel meditatum esse, vel fecisse
quidquam insidiarum filiis imperatoris, ostendi potest sed post ma- :
tris meae filiique carcerem, post mearum fortuuarum despoliationem,

post amicorum cognatorumque proscriptionem non ad ulciscendum
sum aggressus, sed adspiciens , quo malorum belluui mutuum evade-
ret , dolui quidem ab initio natum esse , et illud quasi ilaminam
irritantes graviter peccare duxi ipse vero , quantum iu me fuit, id
:
exstinguere laboravi et legationem de pace misi et iudicium petivi,

nec poenas , si periurii convincercr, deprecatus sum. At ipsis adeo
curae non fuit servire iustitiae aut cogitationem aliquam bclli
comprimendi suscipere, ut supra priores iniurias et maledicta muito
maioribus in conventu me onerarint et legatos scommatis illusos
insigniterque vexatos sine respouso dimiserint. Adhaec velut opere
ipso voientes declarare , se contemnere iustitiam , ne colorem tum
quidem seu velameutum belii honestum quaesiverunt sed ut me
quoquo modo iugularent, ardeus imperatricis tuendae studium si-
mulantes, edicta circumquaque per urbes inissitarunt , quibus et
communc beilum significareut et omni ad eas aditu niihi interdice-
HJSTORIARUM III. 74. 4%
orrjoav rr)v uTOniav , uXXu xui ir&uds oiutqiôvti ixeXsvov A.C i343
rrjg nvXrjg /ir) noofiuiviiv , dXX' olxoi xu&r)/is vov , rr)v dvai-
Qovoav rpijcpov nsQi/uivsiv. xi ovv /is nQOg tuvtu noistv i-
/Q/jv,nQog uvTfjg Tr)g dkrj&siug ; ovyxaXvxpd/isvov nsoi/tivsiv
5rr)v ocpuyr)v; d)X ovx uv s6o'S,a ococpQovovvrog /oijo&ui Xo-
yio/iotg, ovTcog dxXscog y.ui UTi/icog dnod-vr)oxcov , dkXd x«r«-D
nXuyivra nQog rr)v d&ooav tcov nQuy/iurcov /UTufioXr)v, dov-
Xu cpQOvsiv y.ui drsXsv&soa, y.ui naouSiSovai uuq uxoi/ico/iivco
i/iui<Tov, coot in' igovoiug s/siv xuxcog noislv y.ui sig ds-
ioo/i(OTr)oia aysiv, coonSQ t« dvoQunoda ixetva, ot oopug uvxovg
ixeivco nuoadsdcoxoTsg, ol /isv oixovoi Ssgucot^qiu, drj/tsvosig
nooTsnov vno/isivuvTsg y.ui aXXcov nstouv dvo/SQCov noXXcov ,
ol KuQog
d' iv /toiQct uyovTUi xui CpiQOVTUL , nUV TO 71Q0O-
tutto/lsvov vn ixsivov noislv s/ovTsg dvdyxrjv. xui noicov
i5ov xruruTcov drTul-iu /ivqicov tuvtu; 7] noTS uv o rjXiog inet-P. 608
ds /isil,ovu xui nuQado'S,OTSQav UTOniav, coots tov ix xonQiug,
o cpuoiv, uv&oconov, vn i/wv ysyevrjuivov xui /isyu os/ivvvo-
/isvov,uv xui fiXs/i/iuTog irvy/ave nQOorjvovg , ?} Xoyov rivog
doxovvTog ev/iercog eioijo&ui , tovtov v(SqiL,siv s/slv eig i/is
loxui rij uv&udsia xai xuxoTQOniu /Q/jofrai ; df « dr) nuvray. 487
oco^slv i/xuvTOV eiXourjv xai xovg ovvbvTug xui noXXd- •
xig 6 /iuxuQiog tco ovti fiuoiXevg ixetvog r]vuyxaL,s noistv,

cooneQ nuvTeg ioaoi oucpcog , tovt snQurrov vn ixsivcov /xd-
rent. Neque intra hos limites se continuit eorum improbitas quin :
ctiam (Didymotichi) versanti mihi imperarunt , ne pedem extra

liic
portam urbis efferrem sed domi sedens sententiam capitalem ex-
,
spectarem. Quid (per ipsam veritatem quaeso vos) hic me facere

oportuit? intra parietes latere et necem exspectare ? Quis me non
fatuum numeraret , si sic nulla cum laude, quin potius cum dede-
,
core morcrer? An perculsura tam repentina rerum conversione illi-

beralena ac servilem gcrere animum tradereque me praefecto cubi-
culi , qui iure suo mihi facere male posset ct in carcerem trudcre,
ut alia mancipia , quae ultro se illi tradiderunt ? quorum quidam
bonis suis ante sub praeconis vocem subiectis et variis acerbitati-
bus afllictati , carceres incoluut, alii non secus quam Cares aguntur
raptanturque, necesse habentes exsequi quodcumque ille mandavcrit.
£t quibus tandem ac mille mortibus haec aequiparanda non sunt?
aut quando sol hac insolentia quidquam vidit insolentius atque
iuusitatius , ut ex stercore quod aiunt, homo servus meus
,
qui ,
multum gloriaretur, si a me placido vultu dignatus aut verbo ami-

ciore appellatus esset nunc petulanter in me insuitare suumque
,
fastum et malignitatem expromere possit? Ob hasce causas me

meosque servare volui: et quod saepenumero verc beatus illc impe-
rator urgebat, quodque omnes uoruut, iuimicis potissimum eo ne-
46o CANTACUZENI
A.C. i343 Xtara sig rotavrrjv avdyy.rjv ovvevrjveyfiivog, rrjg xotvijg ifiav-
zov rs xai rcov oXoov aoorrjQiag tvexu. xui i'£ i/.eivov u/ot
B vvv ovSinore inuvadftrjv neî eiotjvtjg Sebftevog uihcov. uXX'
uvdsQtxov Soxco deQt%etv ndvra yuQ uvrotg ftuXXov, rj rj
•
eiQtjvrj, uvey.ru. oxexpcofxeda Sr) noreoog uSt/.cov cpuiverut xui5

intOQxcov, 6 rrjv re uq/Jjv rotg oQxotg intftetvug, a/Qtg ov
xuzu y.Qurog xureXv&rjauv vnb rdov noXefiovvroov , xui fti/Qt
vvv deo/Ltevog nsî siQrjvrjg xai rbv noXsftov i&iXcov xuru&i-
ofrut , rj 6 ftrjre nQoieQOv , ftrjd' varsQOv rdov Ssovrcov firjSev
qjutv6f.tsvog notslv. insi Si /toi xui rr)v yeyevrjftivrjV o?&oquvio

vnb rov noXiftov nQoarQtfierui 6 narQtaQ/rjg, oxexpcofie&u, rig
Cuirtog avrijg. nQtorov fiev yuQ otoftut ndvra bvrtvovv rto
uQ/ovri noXiftov rrjv airiav rcov ytvofiivcov dvad-rjaetv • «-
fivvofiivro yuQ ovSinore ovSsig ivsxdXsoev , brt StuacoLsi s-
avrbv. ensira i'$erdocofiev xui r« xard fiiQog , uuqu rtvcoviS

Srjftevoetg xui oqpuyui xui i'S,OQtut xui SeoficorrjQtu xai orQe-
}
ftXoooetg. ov/i nuQ uvrcov ; ov Suxqvcov ivinXrjOuv rag no-
Xetg ndaug; ovy ulfidroov ; ov/ obonsQ xoivoi rcov *Pcoftut'cov
noXifttoi nsQtovrsg rovg exuaru/ov uQtorovg Stucp&eiQOvotv

c
ov t« re xotvd xai r« tSta roov Pcofiat'cov /Qrjfturu uvuXco-10
aav sig ovSev diov; ioo yuQ Xiyetv t« rjftiieQa roouvru ov-
ra, u fir) ei avroi Sticp&eiQOv rbv nbXeftov xsxtvrjxbrsg, vneQ
Hr/jg xotvtjg cotpeXeiug dv uvdXooro, cooneQ naQeoxevui,6firjv, 1-
arco &ebg 6 ndvrcov rcov uSrjXoov xui xQvcptcov yvcoarrjg. ov
cessitatis me adigentibus , facerc et ila meam privatam incolnmita-

lem cum totius rei publicae salute incoluiuitatcque coniungere. Atque
ex illo usque nunc pacem cos poscere nunquam destiti. Sed au-
tliericum metere videor: omuia enim illis facilia sunt ferrique pos-
sunt, pacem solam pati non possunt. Introspiciamus igitur , utcr
laesisse ac peierasse videatur: isne, qui a principio iurata serva-
•vit , donec hostes per vim fidem fregerunt, et adhuc pacem pctit,
paratus arma ponere an qucm nec ante, nec post quidqiiam pro-
:
babile actitasse constat. Et quoniara patriarcha mihi cladein belii

adscribit et hoc me crimine adspergit, age, uter e duobus istius
cladis potius auctor sit, consideremus. Primum enim, opinor,
nnumquemque culpam incommodorum belli in eum transferre, a quo
bellum proiectum est nam salutis causa sese tueuti nemo adhuc
:
dicam scripsit. Deinde sigillatim inquiramus a quibus bonorum ,
publicationes caedes , exilia

,
carceres eculei. Nonnc ab ipsis ?
, ,
nonne lacrimis, nonne cruoribus universas civilates repleverunt?

Nonne ceu communes Romanorum hostes impunc volitantes, ubiquc
optimates contrucidaruut ? nonne publicam privatamquc Romanorum
pecuniam in res uihili profuderuut ? Mitto euim dicere noslram,
adeo iinmaucm, quam nisi ipsi belio commoto disaipasseut, (Deura
HISTORIARUM III. T\. 4^1
noXftg, Tug fth avxol nuQaSfScoxaat Mvaotg, xug J' exovri A.C. i343
nnosTiTO TQt(iaXotg ; ov ftuQpuQOvg uxnoi uqcotoi Totg Poo-

ftaiotg inrjyayov MaxfSoviav xuTUTQeyovTeg y.ui e'ûvSQttno-
Stôfievoi, cog ; ov QQuxrjv nuouv Tutg avyvutg uv-
noXeuiav
5toi OTQUTfiuig uoixrjTOv dneSeiâv ; ov y&eg v.ui nQcorjv Moq-
quv Steqj&etQOv, oog vn' iftoi TeXovouv ; ov Tug xotvdg nQoa-
oSovg nuoug inoirjoav unoXtnetv ; ov T/jg OTQUTiug to ftev
cog noXifiiov, avToi Stirp&etQuv, tov Ss ijftsXrjOttv, cog vnomov, P. 609
oXtyov Sh £Tt to Xetnottevov v.ai qjavXov; iftoi Se x£ toiov-

ioôy eiQyaoTat ; nXr)v OTt uftvvoftui intovrug v.ai Mvoovg v.ui
c
TQtfiuXovg , y.tti Tr)v Poouaioov vnoXetnOftivrjv indyovot Sv-
vufttv ftr) Svvdftevog uvTiy.uSioTuofrut, i'% uvdyxrjg fiuQfiaQovg
avftudyovg nQOoxuXovftut , coaneQ iStSdy&rjv vn uvtoov. 6-
nOTeQog ovv xrjg qj&OQag v.ui T/jg XerjXuoiug aiTiog , ftuXXov
i5Se avTOVQyog ; ovy ovtoi ; ovfijiuivei Se umotg cooneouv
fi' Ttg eig ovquvov To'S,evoov , enetTU neQtnetocfievog vno v.uti-
ovtoov toov (leXcov , ovy eavTto , dXX' ovQuvio nQOoXoyiZotTO
Trjv tthiuv Trjg nXrjrjg. oti ftev ovv Trjv T£ xutu Tug no-
Xftg dfiv&rjTOv 'Pcoftaioov SvoTvyiuv avToi eioydouvTO xa/B
2.otov dvSQunoStOftov y.ui Ttjg XerjXuoiag Ttjg uXXrjg ycoQug ai-
ncoTUTOi uvToi, fttjS' uxQOtg coai nuouSeyoftevot Trjv HQrjvrjv
i'v' ifis uveXcoat fiovov t ix tovtcov SrjXov. enetot Si fiot tov
inspcctorem occultorura abditorumque omnium testem laudo,) in

commuui utilitate collocare statucram. Nonne urbes alias cjuiclem
Moesis tradideruntj alias libentes Triballis penr.iserunt? JNoune
barbaros ipsi primi Romanis induxerunt Macedoniaraque incursa-
runt , et in servitutem plurimos abduxerunt? Nonne Tbraciam to-
tam crebris expeditionibus vclut hostium provinciam vastam ac
dcsertam reddiderunt ? INonne recentissime Morrham , ut a me
stantem, deformarunt ? Nonne communia vectigalia omnia sustule-
runt? Nonne exercitus partem quidcm, ut adversaiiam, ipsi contri-
verunt, partem, ut suspectam, reliquerunt, quae autem adbuc rcstat,
ea et numero et genere infirma est ? Quid ego simile ? nisi quod
Mocsos et Triballos invadentes rcpello cumque istas Romanorum :
reliquias eorum copits non possim opponere, necessario barbaros,

illorum imitatus exemplum , socios mihi adiungo. Utri igitur popu-
lationum istarum ac pestis causa exstiterunt, vel potius utri popu-
latores fucrunt ac pestem ipsimet dederunt? Nonne ipsi ? quibus
perinde contingit, ut, si quis in caelum iaculans , postea telis in se
decidentibus vulneratus non sibi sed caelo causam plagarum tri-
, ,
bueret. Eos igitur Romanis oppidatim , quanta verbis explicari

ncquit, calamitatem invcxissc, totque captivorum tamque direptae
reîonis maxime reos esse, pacem auribus respuentes tantum ut ,
me pcrdcrent , ex his liquet. Subit autem patriarchae nequitiam

462 CANTACUZENI
A.C. ilfinaTQiaQyov, si Sst ftrj ftdXXov rijv novrjoiav , rj dnQuyfioov-
vrjv Xsysiv, duvftuC,siv, ori, noXXd noXXdxig iftov nsQi siQrjvrjg
Ssij&ivTog xui fiaXtora uvtov , oiu Srj uqootutov rijg siQrjvrjg
y.ai xa&ijftsQav siQrjvrjv nuoiv iniXsyovrog , rbrs fisv ovSsnors

ixdfKf&f] , ovSs rd onXdyyvu scpuoxsv dvoiyvvvai ttjv ixxXrj-S
V. ^SSoiuv, dXX' r)auv oxXijqotsqu yuXxov , vvvl S' ots tcov nXa-
Cafiurcov y.ui tpsvSoXoyicav dxrjxos nuQay.oiftcoftsvov, otl xu&' rt -
Sovrjv ftdXiord sloiv uvtco , sE,uicpvrjg nQuog y.ai rjftSQOg dvs-
cpdvrj. y.auoi ys iQOifirjv uvtov , onolav nvu Xsysi rrjv ixxXrj-
oiuv ruvrrjv. sl fisv yuQ rijv xu&oXov rtov inioxoncov ddtX-io
tpbrrjru, lorco ftrjSinoTS ifioi ru onXdyyva xXsiaaoav ixsivrjv,
dXX' dvsfoy/uiva /tot sig rbSs i'£,UQyijg SiurrjQOvouv ' ol nXsi-

ovg yuQ i/toi cpQovovotv iou, y.ui noXXijv uvtcov cofibrrjTa xa-
ruyivcooxovoL rcov noXi/tcov y.ui tcov cpbvcov svsv.u. si S' uv-
rbv y.ai rovg ovvbvrug rivdg Xsysi , nQCora /xsv ovS' uvroiiS
rotg yivo/uivoig ndvrsg rjSovrui , dXXd rijg dndrrjg v.ui rijg
Dsig rd cpavXu ovvaQnayijg S-qijvovolv eavrovg, snsira ovS'

ixv.Xrjaia sioiv ovroi , dXXd rb xoivbv rcov nsnioTSvy.br.cov
ad~Q0io/ia ixv.Xrjola nQOorjyoQSvrui' cov coonSQ iâiQSru ol
rs inioxonol sioL xui rcov ftovut,bvTCOv ol XoydSsg' cbv /id-io
Tiiora rb uqlotov xai rtov oq&cov iyoftsvov Xoyio/tcov, i/ioi
nQoasyovoLV, cog Sixaia xai XvoltsXovvtu rtov Xqlotiuvcov rfj
sxxXrjoia xai nQorjQrjfisvo) iûQyijg xui nQUTTOVTi. ovts yovv

fioi nQOTSQOv xsxXsixs rd onXdyyva r) ixxXrjoiu, ovrs vvv
magis, (sic enim magis vocanda est,)quam incuriositatem in negotiis

admirari, quod , cum saepe ac multum pacem rogaverim , et ipsum
praesertim , ut praesidem ac patronum pacis et quotidie pacem ap-
precantem omnibus, tum quidem precibus nunquam cesserit neque
viscera ecclesiam aperire dixerit: sed erant duriora chalybe nunc :
ubi commenta et mendaeia praefecti cubiculi audivit , quibus ipsi

nihil est iucundius repente mitis ac mansuetus apparuerit. Ta-
,
metsi interrogarem libenter, quamnam hanc ecclesiam dicat. Si

enim universam cpiscoporum fratcrnitatem , sciat illam nunquam
viscera clausisse , sed aperta hucusque a principio tenuisse: pluies
quippe eorum mecum sentiunt , eosque propter bella et caedes
multae crudelitatis condcmnant. Sin autem se et satellites suos,
primum quidem nec ipsi omnes approbant quae fiunt, sed sese cir-
cumventos et eodem scelere implicatos deplorant. Deinde non
conficiunt ipsi ecclesiam , verum tota fidelium frequentia ecclesia
vocatur: cuius velut praecipuae et eximiae partes sunt episcopi et
monachorum coetus lectissimi quorum ut quisque est optimus et
:
rectissime sentiens, ita maxime idem,quod ego, sentit, ut qui eccle-

siae Christianae inde ab initio aequum et utilem me voluntatc ct
opere exhibeam. Non igitur mihi prius yiscera clausit ecclesia, ne-
HISTORIARUM III. 74. 4$3
dvoiyvvaiv , uXX avTog imoQxrjoag xui ovxocpavTrjoag xa< A.C i3{3
tov noXeptov xexivrjxcog, a tiqotsqov ovx rJSvvrjd-rj Stu tcov
noXXcov uifidrcov xal tcov uvrjxioTCOv xuTunQu£uo&ui xuxcov,
to ifte Siucp&SLQaL, tuvtu vvv iXniaug ix tcov xp-evSoXoytcovP-Gio
Stov cptlov, r)voiE,ev , tptjai, tu anXuyyva, ovy 1'va cpiXav-
cog
d~Qconcog SeS^rjxai ,
(tovto yuQ ix noXXov Seoftevog avTog ovx
eiouxovouui ,) dXX'lvu xuTunirj. ravTU ftev ovv ei xai tqu-
ymeQOv ncog Soxel eiQtjo&ai, avyyvc6f.it] tco ndd-ei. ipvyr) yctQ
vno noXXcov uSixrjfiUTcov meofreiou xai y.UTcoSvvog toiuvtu

\ol\v iêviyxoi xai noXXcjj TQuyvTeQa. nQog TOig uXXoig Se
xai to iniTtftiov tprjaiv iftoi Xvoeiv yuQit,6fievog. ei fiev
ovv eiScog, a Set neî tcov iniTifticov, TOtuvTa nXuTTeTUL xui

outul iânuTav, avyyvcoftr/ noXXrj to eico&og noiovvTL • ei <T
dyvoet Tr]v Svvufuv, r]v eysL nsî t« toluvtu , onSQ oioftuL
\$xai fiaXiaTa , iyco SiSd^co. tcov uvd-Qioncov ol ftev OQ&cogB
fiiovot xai vofiotg nQOoiyovot &eov xai neî Tr)v nioTiv u-
ocpuXeig eiotv, ol Ss tovvuvtiov unuv. oooig ovv rj uaiX-
yeiuL r) intOQxiuL r) cpovoi r) tl tcov unrfloosvfiivcov stsqov
ToXftuTUi rj neî Tr]v nioTiv otpuXXovTUi, SoyftuoL nQoaiyovTeg

zonovrjQOig xai Siecp&aQfiivoig, ovtol Trjg fteQtSog eavTOvg r)X-
Xotqicoxuol tov Xqlotov • ovSefiiu yuo xotvcovia CfCOTi UQOg

oxoTog. 61 uQyieQeig Ss tcov &sicov &eXrjfiuTcov eioiv ixcpdv-
TOQeg xui SlSuxtlxoi xai nqovorjTLxoi tcov uXXcov. nQcoTOi
ij.rj ciaiXyeicct, add. M.

quenunc reserat: sed ipse periurus et calumniator et belli incentor,
quod antca per multas caedes et iniurias atrocissimas efficere ne-
quivit, ut me interimeret, id nunc ex mendaciis amici se assecutu-
rum coulisus, viscera aperit, ut ait, non ut humaniter me accipiat,
(hoc enim pridem ipse obsecrans non exaudior,) sed ut me devoret.
Haec si aiiquanto aculeatius dicta videantur, affectus meretur ve-
niam. Animus enim pluribus pressus et exulceratus iniuriis , talia
et multo etiam asperiora solet edere. Praeter cetera etiam poenam
anathematis mihi condonaturum pollicetur. Si igitur de poenis
rem teuens, ut debet, haec fingit et me decepturum sperat, volens
antiquum obtinenti ignosco. Sin autem , quid sibi in his liceat,
ignorat, ut equidem reor, ego ipsum docebo. Homines quidam
vitam sancte et divinis legibus convenienter instituuut, atque in
religione firmi ac stabiles sunt: quidam prorsus contraria via gradi-
untur. Quotcumque igitur aut libidiue aut periurio aut homicidio
aut alio quopiam interdictorum se contaminant, aut in fidei do-
ctrina errore aliquo ducuntur, hi sese a Christi parte abalienarunt:
nulla quippe societas luci ad tenebras. Episcopi autem divinae vo-
luntatis interpretcs et doctores sunt. Itaque illi primi a spiritu
docti , quinam proptcr pertinaciam in malo a Deo praecisi sint,
464 CANTACUZENI
A.C. i343 o^y ixetvoi tiuqu tov nvsv/iuTog SiSaoy.o/tsvoi TOvg uno &sov
xsycoQio/nivovg Siu Tr)v tisqi tu opuvXu int/tovr)v , StSuoy.ovoi
TOvg uXXovg ,
/tr) uvTotg ovvuvu/iiyvvo&UL ,
/nr/de ovvso&isiv,
C /trjSs ovvsvyso&UL , cbg uno &sov y.sycoQio/tivoig , tv r) iy.st-
vot EnioTQSffiooiv unb tcov cpuvXcov, uloyyvo/isvoi tov ycoQt-5

G/iov , i) ovtol /n) fiXunTcovTUL iy Ttjg iy.sivcov ovvStaycoyijg.
quov yuQ uv Tig /.iSTuXuftot xaxiug, r\ /istuS(o Tr)g uQSTtjg.
el S' ixstvo nQoftuXXsTut, xi ovv 6 XQtOTog stns „nuvTU boa

ccv S))orjTS ini Tr^g y/jg, sotul SsSs/tivu lv T(p ovquvco ; uXX
uvtov tov /tuy.uQtov TLstqov uxovstco , nQog bv r\ iS.ovoiuio
SsSoTut , KXrj/tsvTt t(o StuSbyw nuQuyysXXovTog SiuQQrjSrjv ,
ovt „Xvostg, u nQOorjy.ov, 6/toi'cog yui Srjostg " cbg tov /.tsv Xqi-
V./\8goTOv nQog iy.stvov unoXvTcog sinstv tov Xbyov , sISotu uyQi-
Dficog, cbg ovSsv Sr)ast tcov ul-icov /xr) SsSsg&ul • TLstqov Sh

avdig, nuQ' uvtov tov StSuoxuXov i/.invso/.isvov, yui tov Sio-i5
Qto/tov nQOo&stvuL tov oaa Sst, Ssiouvtu , cbg sotxs ,
/ir) v-
gtsqov nOTS r/ TOtuvTrj instosXd-rj vooog , xui vo/iiocootv 01
uQytsQstg iEpvatuv systv ycoQtC,stv, ovg uv i&iXcootv, uno &sov
iSicov svsy.u iyy.Xrj/tUTCOv y.ui na&cov. vvv ninov&s yai ovTog
rr)v oiysluv uyvor)oug Svvu/av. StjXov ovv , cog , uv Ttg u'S,tuio
noii\ ycoQto/iov irsov, xai nîv Tovg uQytSQsug opuvsQOV not-

T.6nstv Totg uXXotg , sxstvog ano &sov xsycoQtOTUt , cbonSQ tm ;
Trjg 'slXs'§uvSQicov ?jyov/xiv(p ixxXrjoiug ILstqm tu) /iuxuquo
4. ovv£x ea & a '' ^.
alios docent, ne cuni ipsis commisceantur , neque cibum simul ca-

piant neque ipsis, ut a Deo separatis, adhaereant quo separatione
, :
ista pudefacti aut resipiscant , aut alii ex eorum consuetucliue nihil

detrimenti accipiant: proclivius enim est a vitio quam a virtute ,
similitudinem trahere. Quod si obiiciat quorsum igitur Christus ,
dixit Omuia quaecumque ligaveritis super terram , erunt ligata et

:
in coelis ? at sanctum Petrum ipsum audiat, cuius gratia potestas

data sit. Is Clementi successori suo perspicue ita praccipit Solves :
et ligabis quae fas est. Ut Christus quidem Petro absolute man-

,
det, utpote sciens, neminem immerentem ligaturum Petrus autem :
postea , a magistro ipso instinctus , certos terminos constituat. Ti-

muit, ut videtur, ne olim morbus talis irreperet, putareutque epi-
scopi, propter privatas querimonias et animorum suorum perturba-
tiones auctoritatem se habere, a Deo separandi quos luberet quod :
in praesens isti usum potestatis suae nescienti accidit. Pater ita-

que, si quis ut a divina communione secludatur commeruerit, etiam
antequam id faciant, a Deo abiectum et sc-
episcopi aliis palam
clusum esse : dio Petro Alexamlrino poulifici dc
quemadmodum
Ario contra Christum furente prius etiam, quam a sacra synodo prae-
sciuderetur, ,a reliquae ecclesiae corpore a Deo amputatum , et ge-
HISTORIARUM III. 74. 4*>5
'AQsTog 6 xutu Xqlotov /tuveig, y.ui tcqo Ttjg avvoSov Tr gh. t

C. |343
IfQug y.ai Tr/g ix.TO/trt g tov Xotnov rijg ixxXr/aiug aco/taTog
ixTeT/trj/tivog nuQU Seov unexuXvcp&rj xui yeivvrjg u£tog xui
rrjg iv dSov xaTuSixrjg' uv re /trt Stv tolovtov eiQyuo/tivoq
ScpuivrjTUL , uXXu vo/toig &eov nQOoiycov xai Tulg ivToXuig ,
ai /tuXtoTu /tiXog eivai Xqlotov noiovotv , ovx dv dn' ixei-

vov ytoQtoSeirj, uv nd&ovg evexu iSiov ol uQyteQeig ycoQt%to-
aiv. 6 yicQ /tiyug XuunTrjQ rtjg oixov/tivrjg ^Lcouvvrjg 6 /qv-B
aovg xr)v yXcoTTUv , rrjg noiuvrjg dSixcog vno tcov intaxonviv
todneXu&eig xui noXXotg xuxotg nQOoo/ttXrjoag xui dcpOQioptto
xui uva&i/iuTi vno(3Xrt &eig , ovSev unifiuXe rrt g $6%qg m dXX,'
ixetvog /tev eig dei Xqiotco ovveoTi ovvSo'S,u^6/tevog , ol ix-

re/tovTeg Sb /tuXXov euvTOvg rijg So^rjg rjXXoTQicooav tov &eov,
cp&ovco xui ovxocfuvTta xui StufioXjj xai /xvQiotg uXXotg
i5nu&eotv ixdoTOvg eavTOvg nenoir xoTeg. t
ei /tev ovv tl xai
avTog i/jtov tolovtov eyet xaTr yoQeiv , oiov eivui
t
u'$tov dno
3-eov ycoQiQetv , XeyiTco xui SetxvvTCO , xui rrt v T£ intTi/irjoiv
oioto nQatog xui nQog tcov rtiuuoTrj/tivcov Ttjv inuvoQ&tootv
nuouv intSeiS,o/tut onovSrjv. ei <T oixeiug dftovXiug evexa
%oxai cp&ovov otl /xrt nuoioyov xuTuocpuT- G
xai ovxocpuvTiug ,
Tetv i/tuvTOV,dno &eov ycooitetv eyvco, axonehco, /tij ov dY

i/tov /xuXXov, ij eavTOv ro S,icpog codrjoev ov yuQ, zltovvatoq
4 /liyug, eneo&ui , cprjoi , to &etov Tulg nuQuXoyoig tcov uq-
7. ol om. P. 19. olziccg P.
henna inferorumque suppliciis dignum essc , divinitus clemonstra-

tum est. vero nihil tale fecisse certum sit , seJ eum clivinis
Si
parere praeceptis , quae maxime efliciunt, ut in membris Christi
numereraur, non utique ab illo separabitur, si motu aliquo turbido
et a ratione averso episcopi illum fidelium communitate prohibu-
eriut. Magnum enim orbis terrarura lumen, Ioannes ille oris aurei,
per nefas a grege suo episcoporum sententia iuique depulsus ac
pluribus miseriis opertus et anathemate percussus , de gloria sua
nec hilum ainisit. Verum is quidem cum Christo semper vivit et
cum eodeni honoratur qui autem illum communione multarunt,
:
magis seniet ipsos a Dei gloria alienarunt, invidia, sycophantia , ob-

trectatione et aliis vitiosis motionibus , quibus se subiecerant vel
treceutis. Ergo si ipse quippiam huiusmodi mihi potest obiicere,
quod me a Deo iure separet, proferat, osteuclat, et poenam modice
feram atque ad emendationcm peccatorum meorum oinnem diligen-
tiam adhibebo Si aulem sua ipsius demcntia, invidia ct sycophan-
tia incitatus, quia mc illi iugnlandum traclcre nolui, a Deo separarc
me statuit, videat, ne in se potius quam in mc, gladium dcfixciit.
,
Nam ut praeclare scriptum exstat apud magnum Dionysium, divinum

mimen cum ratione pugnantes episcoporum afiectiones non sequitur.
Cantacuzenus II. 3o
466 CANTACUZENI
A.C. iSfi x uQ* (0V OQftaTg. ei Ss Tig Ssov sivat )Jyot , xuv bncog noxh
etxe xu xov nQuyftuxog tpQOVTtSog d'E,iuv JjyrjOuoSut xijv sni-
xtftyoiv , xui neoi xtjv StuXvaiv onovSqv noXXr)v siasveyy.sTv ,
ulX' sftoi y.uv xovxto xcov Ssovxcov nuQU/JXstnxut ovSsv , uX-

Xu noXXu noXXuxtg nsol xoov xotovxoov Ssifosvxt , ovSsv ov-5
Ddsnco, ovxe nQOTSQOV, ovxe vvv intsixsg iXsx&t], oog ftsv ovv
svd-vg s£uQxijg iyoo ts xu Sixutu slXofirjV xai xd xotvjj Xv-
oitsXovvtu snQUTTOV, xui ovxot noXXug ovxoqjuvxiug xul Stu-
c
(ioXug nXuadftevot xov noXe/xov xextvrjxuot , xul noXXu Pco-
fiaiovg siQyuauvxo xuxu ,
ftuXXov Se ovfindvxcov alxtoi xuxe-io
oxrjouv , t« fiev uvTOxetQtu nenoitjXOTsg avToi, t« <T sfts a-
vuyxdôvreg ovx i&sXovTU ,
ftdXtOT' uv Tig ix xoov siQrjftsvcov
GUCpsOXUXa XUXlSoL, OXL Sk Xai VVV OV XtjV SlQr]vrjV TJQrjfli-
voc ovS' eXsov xtva Xufiovxsg toZv mnTOVTCov xud^ fjfisQuv,
dXX' ifis nQog ToTg uXXoig vnoxetQtov XufteTv fiovXoftevoi xui\ 5
P. 6i2T?Jv ovfinaaav uvxoi "Poofiuicov uQxqv sêtv , (xovxo yuQ av-
xoTg onovSut,exut nSQi nXeioxov, stsqov Ss ovSsv,) xr)v nQS-
oflsiuv Tuvxtjvi nsnotqvrut, sx toov nQsafisvofiivoov uvtoov
StjXov. el yuQ Tt sntstxsg xui XvotTsXsg ivevoovv wiS xotvto,
ovx uv ovToog sxstvco Tto ovxoqDuvxtj xai dsi xuTaxpsvSoftsvMô
V. 490 quotu nst&ofievot vnuyetv snsxetQOvv suvToTg xui xutuSov-
Xovv ifis' og si ftr) tl aXXo
Stu to yovv sni tooovtov XQ°~
,
vov t« ^Pcofiuteov StotxsTv, (SsXtiov uv xoTg nQuyfiuat /(jjycra/-

firjv xui XvotTeXtoxsQov avxoov. uutqluqx^ fiev ovv xai
Si quis occurrat, utut se rcs habeat, non esse parvi pendendara

illam poenam ccclesiasticam sed ut ca solvarc, multum in eo studii
:
ponendum , aio etiam in lioc mearum partium nihil praetermi-

sisse: sed saepe et impense id orantem nullum unquam hucusque
responsum ex aequo et bono impetrasse. Quemadmodum igitur ego
inde usque a principio a iustitia non deflexerim , et quae ad com-
mune emolumentum spectarent fecerim, isti vero sycophantiis et
obtrectationibus tam crcbris bcllum conflaverint, Romanosquc malis
plurimis involverint immo vcro malorum omnium fontes et radices
:
fuerint , et alia quidem per se intulerint, alia me inferre cocgerint,

ex dictis perspicere facillimum est. Quod autem nunc quoque haud
pacem cupiant, nec quotidie pereuntium misericordia tangantur, sed
me praeter ceteras iniurias iu potestatcm redigere desiderent , ut
ipsi in totum impeiium Romanum dominentur, (hoc enim ctiam
atque etiam contendunt, nec alia dc causa hanc lcgationem insti-
tuerunt,) ex iis, quac postulant, planum evadit. Nam si quid modc-
ratum et rei publicae fructuosum meditarentur , non tam prompte
illi vanissimo criminatori obsequentes, me sibi subiicere atquc ut
«ervum subiugare tentarisscnt: qui si non aliud, certe quidem quod
HISTORIARUM III. 74. 4$7
TOtg aXXotg ovSsvbg i/xiXrjosv eriQOv , rj o nQOv&svro sûq- A.C. i343
yrjg sv&vg, to Staqj&siQSiv i/xs xai notsVv ix /xioov , IV uq- B

ystv dSscog syotsv avxoi. iycb Sh roi; xotvrj XvotTsXovvrog
svsxa , oionsQ xai dsi , xui fiovXo/tui ts xui nsQi nXsioTOv
5ayco tt)v siQrjvrjv, sl' ys fiovXoivTO xui avToi tcov nXao/tUTcov
xui vjsvSoXoytcov dnooTavrsg nuQaxoi/tco/iivov StuXvostg ti-
9so&ut. si S' av&ig avToi tov nbXs/xov xivolsv , /xr) s/toi tu
iob/xsva xuxu ix tov noXi/iov nQOoXoyitso&ut , d.XX' suv-
TOtg , noXXip tcov nQOvnrjQy/tivcov Ssivotsqu , cog oqco , ioo-
to/tsvu. sxsVvot /tsv yciQ MvooVg xai TQi(3aXoVg noXsig xai
ycoQug xuTunQOti/isvot av/t/xuyovg inotr)ouvTO , oig in' i/th
Siavoovvrai yorjo&ut. oig dv&ioTao&ut ovx itv Svvui/trjv
/listu 'Pto/taicov tcov nuQOVTcov XsinsTat Sr) xu/nh ov/t/xuyiuv
savTtp nooi%siv , rj ToVg noXs/tovatv dvTiOTrôsTut xai Stacpd^s-C
i5qsV. ov yuQ sxcbv sivat nQOr)oo/xat Tr)v i/tavxov xui tcov
owovtcov acoTrjQiuv. avTr/ Sb ovSa/tbdsv aXXo&sv nuQioTUt,
Tj £§ *Aoiug TlsQatxr) • oi ftaQftaQoi ts ovTsg xui dn evuvriag
r)/uv nSQi to oifiag Stuxsi/xsvot ovSs/tiuv cpsiScb notr)oovrut
tcov s/xmnTOVTCov TuVg ySQoiv , dXXu rovg /xsv dnoxTSVovot
loxovg Sh ini SovXsia dnoScbaovTut. si /thv ovv tivu tcov /tsX-
Xovtcov Stutp&siQSo&at sXsov XufibvTsg nobg Tr)v stQijvriv i&s-
Xcoot ycoQsVv, xuycb /xdXtoxu ftovXoi/trjV uv, xai iv rj/tsQutg
nsvTSxuiSs:-.a ns/xniTcooav Tovg ioovvTug, OTt StaXvso&at ovv-
20. oiiv add. M.

tamdiu rem Romanam administravi, melius ct utilius, quam ipsi, hoc
munus obirem, Patriarchae igitur et sociis uiliil aliud in studio
fuit, quam quod sibi a principio proposuerunt, me nimirum hac
luce privarc, quo ipsi securius imperare queant. At ego boui com-
munis gratia, quod spectavi semper, pacis sum percupidus eamque
facio maximi si modo et ipsi a figmentis
: et mendaciis praeiecti
cubiculi recedentes eam complecti velint. Si bellum instaurarint,
ne mihi emersura inde mala ,
praecedentibus , ut auguror longe ,
gravioia sed sibi tribuant quando ipsi Moesis et Triballis urbes

, :
et regiones quasi praedam obiecerunt et advcrsum me auxiliares

adsciverunt; quibus quia resisterc cum Romauis, quos duco, non
valeo, superest, ut et mihi auxilia ad hostcs meos dcbellandos firma
comparem nolo quippe meam meorumque salutcm prodere. Ea
:
vero auxilia non aliuude, quam Persarum ex Asia suppeditabunt:

qui et barbari et sacrorum cultu nobis dissirniles obviis non par-
cent sed alios quidem trucidabuut, alios in servituteni vendent.
,
Quare si pcriturorum miseratione commoti , ad pacem dare se vo-

lent id ego quoque summopere vehementerque velim
, ct diebus :
quindecim mittant, qui me de consensu illorum super hac re certi-

orem faciat , ut ipse similiter mittam barbarosque iam paratot in
468 CANTACUZENI
A.C. tifie&evzo, cbg uv ni/xrpag xdycb xcoXvoco rovg (iaQftdQOvg /xij
D neouiovo&uL nQog rr)v Ooaxtjv naQeoxevao/xivoL yuQ eioiv*

votbqov Se icp' olorioLV r) SLQtjvrj sotul 3-rjoo/xed-u ov/xfidoeig
nQog aXXijXovg. ei S' av&ig yjrjcpiod/xevOL noXe/utv /xr^Sev
dnoxoivovvTUL nXiov , eycb /lev /x6tu xr)v nQO&eo/xiav ovSevbgS

cov eyvcoxa XvoLreXetv i/xuvzrp dcpi'S,o/xui , xai &ebv /xuqtv-
QOfxevog xal dvSQconovg , cbg uxcov eig zbv noXe/xov ycooco
xui rcbv ioo/xivcov xuxcbv ovSevbg %o ye eig i/ie rjxov uiTiog
ei/u. avroi S' ei /irj zi uXXo , tcov yovv noXecov nQOvoidv

Tiva noieio&cooav tcov avTotg nQOoeyovocbv , iva /xrj navTU-io
naoL SiacpfruQtboiv vnb tcqv §uq@uqcov' tijv yuo ixeivcov ov/x-
cpoQttv iv toouvttj cpQOVTiSi Ti&e/xaij oorjv xai tcov vn' i/xi."
toluvttjv 6 fiuoiXevg nQog rovg nQeofieig vneQ cov 6 nuzQiuQ-
P. 6i3 yrjg xurrjyoQeL Tr)v dnoXoyiuv &i/uvogj eneiTU yQuxpag xai rd
usu nQog ts nuTQiuQ%r/v xui rovg uXXovg , xai XQvoofiiQyrjviS
tov ^lcodvvrjv ovve'S,ine/xnev uvTOtg eig fiaoiXiSu nQeofievTrjv.
oe. "Etl cV iv ^JiSv/ioraycp tcqv nQiofiecov Slutql(jov-
Brwi', fjxov ix OeQcbv nQog fiuoiXiu nQeofievTui , nQcbza /itv
V.491 naQuiTOv/ievoL icp' oig nQQg avzbv r]yvco/xovr)xuoi , /xr) /lovov
ov neL&o/xevOLTu fieXrico ov/ifiovXevovTi , uXXd xui tov ijxovtuio
nuo' uvtov nQeofievrrjv dnexzovbreg , eneiru Ss xui rug ov/x-
(poQug i'S,£TQuycpSovv , uig neQinenTcbxuoiv i'£ ufiovXiug , xul
iSiovro oifioi fiorj&etv, cog, ei /xr) nuQ* uvtov Tivog inixovQtug
Tvyoiev , uqSijv dnoXov/xevot. /utu yuQ tijv ftuoiXicog ixei&ev
dvuycoQrjoiv neQLOTQUTOneSevoa/ievog b KQuXrjg, Tr)v /xeviS
Thraciara transmittere ne sinam. De conditionibus postea intcr nos

coiiveniet. Sin renovare bellum mavolent ac nihil respondebunt,
equiclem post diem praestitutum quod in rem meani sit , nihil ,
omittam , Deum horninesque testatus, me ad arma ingratiis redire

et imminentium cladium, quod ad me attinet, nullius causam esse:
ipsi veio saltem urbibus suis caveant , ne a barbaris penitus cou-
quasseutur quarum calamitas non miuus, quam mearum,mihi curae
:
ac sollicitudini est. Haec ubi imperator legalis super criminationi-

bus patriarchae respondit , ad euudeni et alios de iisdem rebus
litteras dedit , ac Ioanuem Chrysobergem una cum legalis ad impe-
ratricem misit.
75. Legati Diclymoticho nondum excesserant, cum alii Pberis
superveniunt qui ante omnia veniam sceleris sui imperatorem ro-
,
gant , quod non solum meliora consulenti non paruissent sed in- ,
super legatum eius mactavissent. Deinde miserias, in quas stultitia

sua praecipitassent , tragice commemorant o jem flagitant, quam :
t
nisi ab ipso consequantur , funditus peiituios. Etenim postquam

inde discesserit, Cralem ipsos cinxissc, regioneroque fcrro ct igni
ycogav srsjus xai idfcoos xutu xgdrog , rrjv noXiv Ss fig to-A.C. i343
govtov tjyaysv dnogiug noXtogxcov ini avyvov rtva ygovov C
f'/ f !^-T, <*>$ xtvSvvsvitv rjdrj nagavdXtofta Xiftov ysvio&ut.
(IhguTot Jt iv ygro xtvdvvov rt drj xu&soTcoTtg , ftoXtg t« Xv~
SoitsXovvtu avvscogcov ,
(nu9cov yctg vrjntog syvto ,) xui ins-
rp^cptaavTO KuvraxovtrjvrZ rw (laoiXsT ngoaycogsTv, tog rrjg
sig ixsTvov rptXiag dvrjaovTa KguXrjv tjjv noXiogxtav hnsg

xui iyt'vsTO. ftsTU yug Tr]v (fuatXicog svcfrjftiav xui t^v
ftvrjurjv rrjv iv TOtg isgotg uvuxcoyrjv Ttva nagiaysTO 6 Kgd-
xoXrjg tov noXiftov , xai ov noXv Trjg noXtcog uncodsv iarguTO-
nsdsvsTO iX&cov. oooi ds jSaotXicog rjouv tfiXoi tcov iv riXstjy
TgtpuXcov , ovvsfiovXsvov (Dsgaiotg TuytOTU iX&ovrag ngog
ixslvov ugyovTa rij noXsi diysa&ut , tog ucpsÔftivov nuvid-
nuat tov KguXrj , si rotuvTa yivono. tovtov ftsv ovv svsxa
tjrjxov ol (DsguTot xai idiovTO puotXicog dsduxgvfiivoi nifi-
nstv oqpioiv agyovTa xai dnaXXuTTStv tov xtvdvvov. fiaoi-
Xsvg ds to,ts uotutov Ttjg tcov dv&gconcov rvyrjg avvogcov ,
(oi yug ngiv fnydXu tpvomvrsg xai ovS' uxgotg tooi dsyiftsvo*
Trjv vno fiaotXsT SovXsiav dXXd xui toV ngsaftsvTrjv coftcog ,
loxai unuvfrgtoncog xuTUTSftovTsg xai noXXrjv intdstûfisvtu

av&ddstav xui &gaovrrjTu , vvv rjxovai Tanstvoi xai Ss-P. 6i4
duxgvftivot , vno ftsydXtov ntso&ivrsg ovftcpogcov , xai Ss-
oftsvot ixsTva , u si tots uviov ovftfiovXsvovrog insi&ovio ,
qvx uv sig TOiavrag xarioTrjoav dvdyxag ,) snsna hvocov
hostiliter devastasse : urbem continenti ac longinqua obsidione ad

eam alimentorum penuriam redegisse ut iam periculum sit, ne ,
fame ad extremum consumpti inteieant, Ita Pheraei medio iam in

discrimine vix. tandem, quid expcdiret, videbant malo enim accepto :
stultus sapit. £t scituin fccerant ut in Cautacuzeni ditionem se ,
conferrent, ntpote Crale ob amicitiam, qua cum illo devinctus es-

sct, obsidionem laxaturo id quod est factum. ISam ut ei tamquam
;
imperatori faustum acclamarunt eiusque iu sacris meminerunt, Crales

inducias aliquantas fecit et nonnibil ab urbe recedens castra posuit.
Quiciimque vero de Tiiballis proccribus imperatori bene volebant,
Piieraecs monebant ut quam citissinie eum adirent praefectumque
,
ab eo acciperent sic namque Cralem omnimodis obsidionem solu-

:
turum. Veniunt Pbcraei et flentes impcratorem obsecrant , ut prae-

fecto dato, periculo eos liberet. Imperator lnimanae fortunae mu-
tabilitatem perpendens, (qui enim prius superbia iutlati nec verbiim
audire de subiectione sustinuerant , quin etiam legatum crndeliler
immaniterque dissecueraut , et se perquam contumaces ac praefl-
dentes ostenderant ii nunc humiies et perfusi lacrimis
, pressi ca- ,
lamitdtibus veniebant, et illa petebant, in quibus si tunc utiliter

47< CANTACUZENI
c
A. C. i3.'|3x«< oTug noXscog nuvxa uQtoTrjg r) Pco/iaicov r)ye/xovia dno-
OTEQUofrui /teXXet , iSux.QVoe /nev ini /uxqov , eha i/Qr//.cu-
ftê roig nQeofieoc, xui tcov t£ rj/xuQTrj/cevcov nuQei/eTO ovy-

yvco/xrjv y.ai /qtjototsqu iXm%etv vneTi&ec, tog ndv otlovv
vneQ uvtcov nocrjocov. ixeivovg /xev ovv ovxiog ixpv/uycoyetS
Xoyocg ix Trjg noXXijg d&v/xiag uvuy.Tco/xevog. Tovg ix BvXûv-
r
tcov de uv&tg nQeofiecg /xeTuxuXeod/cevog, „0QUTe" stnsv „o icov
c
Bov/ccpOQcov Pco/xuiotg 6 noXe/tog xuTeoTrj. Tug yuo eoneQcovg
rjdrj ndoug ndXecg inocr]ouvTO vcp' lavTOcg ol TQtfiuXoi. de-
V. 493 docxu cJe /cr) , tovtov /crjxvvo/civov , xui JYLuxedoviug uq'S,coocio
nuvTunaocv. rjSrj ycxQ ovx oXiyug e/ovot. (DeQutot de cooneQ
rjxovouTe nuQu tcov nQeofiecov , ei /tr) xcvog naQ' r)/xcov inc-
xovQcag tv/cooiv, ovx dv stc nQog tov noXs/tov dvTe/ecv
dvvucvTO , Xc/cco xui noXtoQxia nceod-evTeg. eêoTcv ovv v/ctv
TqSr/ to tov noXe/cov xeQôg ovvoquv, iyco de v/ccov d-uv/cd-iS
V,co , o&ev oceo&e dvvuo&uc fiaotXetuv e/etv , tcov ovve/ovTcov
avTtjv evnoQOvvreg ovdevog. ovts yuQ ioTcv iv v/clv , bg uv
tcov uXXcov uQ/etv SvvutTO xui nQovotuv nocsToSui tcov xoi-
C vcov , si /cr) nov ye cpuirjTS nuQuy.ot/xco/xsvov. ovts yuQ /?a-
c
otXsvg dtu Trjv r)Xcxc'uv Trjv Pco/caicov uyscv Svvutui aQ/r)v ,20
rj ts (JuocXig r) tovtov /trjTrjQ ov dtu xr)v yvvucxsiuv dod-s-
vstav /tovov , ov yuQ uv iSûQXoirj nQog tooovtov nQuy/cuTcov
oyxov , dXXu xui to Tr)v i'S,ovoiuv vno tcov uq/6vtcov neQt-
ijQrjo&ai , cooneQ iv ojqovqu Stdysi Tolg fiuotXsiotg, dXiyov
suadenti obtemperassent, in tara acerbos casus nunquam incidissent,)

deinde considerans , qualem urbem, nempe modis omnibus prae-
stantissimam Romanum imperium amitteret , continere lacrimas
,
non potuit. Tum legatis rcspondens veniam commissorum dedit

bonoque animo esse iussit, se eorum causa facturum omnia. Istius-
modi verbis eos deliniebat, et ex magnis angoribus ac desperatione
recreabat: iterumque Byzantinos legatos accersens Videtis, inquie- ,
bat, quas aerumuas Romanis bellum hoc generarit? Occidentales

enim urbes universas suae ditionis ac potestatis Triballi fecerunt:
timeoj ne etiam tota Macedonia potiantur, cuius oppida in praesens
non pauca obtinent. At Pheraei, quod ex ore legatorum percepi-
itis, a fame et hoste simul obsessi, nisi a nobis succurratur, diutius
se tueri non poterunt. Licet igitur iam , quantum lucri e bello
factum sit, discere. Equidem miror, unde putetis posse vos impe-
rium retinere cura qui ipsum defendat ct conservet, habcatis ne-
,
minera nequc enim inter vos est, qui pracesse aliis et communi
:
providere sciat nisi fortasse pracfectum cubiculi nominetis.

: JVam
nec imperator proptcr impuberem aetatem Romanum principatum
rex*rit, et Augusta , eius mater, non solum propter femincam imbe-
ciliiiat.cm tautac rerum moli sustinendae impar est , sed ctiam po-
HISTORIARUM III. 75. 47 l
dnodiovoa tcov iv dsofttOTtjoico dtuyovTtov. ri yuo ixsivoov a.C. i3' 3 (
dtsvtjvo/sv , si ftrjdsv ftrjTS fiovXsvGuodut ,

fttjTS nnuS,ui tcov
dsdvTcov dvvuTut , dXXu TOtg iiptjtptoftivoig vno tcov uo/dv-
tcov snso&ut dvuyxrjv s/st ; rug ts ndXstg dnoXcoXixuTS , Tug
5/tsv uvTOig IMvootg nuQudsdtoxoTsg , l'v' s/rjTS avtiau/ovg D
in' ifts , twv 6' vnd TntfiuXotg dsdovXtoftivojv. xui ul Xst-
ndftsvat d'l;, STt noog etti ts xai vftug dtrjQrjfisvui , t« ftsv
uvtui i(p'suvTutg OTuatuôvout xul dtatp&siQdftsvat , rn d'
vcp' rjfttov s$to9*v noXtOQXovftsvat xui sâvoQunobtÔfisvut
\oxui tu dstvoTUTU vnouivovout , sig io/UTtjv dnoQtuv rjXaouv
xui oXiyov vnd noXsftiotg ysvoftivcov. /Qf}~
dnodiovot toov
ftUTOiV ts noQOg ovSufto&sv ru ts yuQ unoxsiftsvu uvukco-
rat , xai t« xstfirjXtu unodidoTut t« (iaotXtxu sig Tovg xa-
Xovg dnooToXovg, o&sv ovrjotg ovdsftia nsQtyivsTUt •' ito yuQ
i5t« rjftsTSou toguvtu dvra Xiystv xui ul nQoaodot ixXsXoinaatP. 6i5
Tcov xotvtov Trjg /coQug dtscpd-uQfiivtjg. nQog TOVTOtg ds xui
ot ftiyu dvvuftsvot xui puotXst ovftnQUTTOvrsg nQog rtjv uq-
/rjv o\ ftsv Stu Trjv sig ifih svvotuv /QtjftuTtov dnooTSQrj-
divTsg xai nQog nsiQav noXXoov nQOTSoov xaxtov iX&dvTsg ,
oixovai 6 brt siQtjvtjg,
ao>,
v»' 'so fttoT tjQ ta , ot S' ifivtjo&rjoav
oncovTsg oT xuxtov xuhot ys xuxstvot
6 noksftog /toQtjost ,
tovtov aiTitoTUTOi yeysvtjftivoi , unQUXTOt xu&qvrat iv TUtg

oixiutg , ovtq) nQooTSTuyftivov vno nuQuxotfitoftivov, coansQ
5. l-/otTe P. 8. lauTug M. i3. t« ante flaotl. add. M.

testate ab archontibus spoliata, in palatio non secus atquc in cu-
stodia manet, parumque ab iis differt , qui in carcere victitant.
Quid enitn differat, amabo, si ei uihil neque consultare, neque
agere quod opus sit conceditur , sed illorum decreta probare et
sequi cogitur ? Urbes autem perdidistis nam alias ipsi Mocsis pre- :
tium societatis contra me dedistis, alias Triballi subegerunt: reli-

quis inter me vosque divisis , earum partim inleslinis agitautur
discordiis ct sibimet exitio sunt, partira a nobis foris obsessac iugum
accipere coactae gravissimisque attritae iucommodis , in cxtrcmas
dilbcultatcs conicctae sunt, nec alia fere conditionc sunt, quam si
ab bostibus subiugatae forent. Pecuniae facultas nulla. Kam et
acrarium cst cxinanitum et thesauri absumpti , ornamentaquc impe-
ratoria divendita, et in egregias istas classes , unde nulla rediit
utilitas , impensa sunt, (de nostra enim tam immensa pecunia taceo,)
et publica vectigalia, vastata regione defecerunt. Addc huc, quod
opulcnti ct imperatoris defuncti in gubernando administri alii, quod
mihi vcllent, pecuniis spoliati et variis antca vcxati noodis , nuuc
carceres incolunt, alii, quoniam cerncutes , quantam vim incommo-
dorum hoc bellum csset pariturum , (quamquam eiusdem primarii
auctores iidctn ipsi fuissent,) pacis mentioncm intuiissent, domi
472 CANTACUZENI
A.C. i343 dxovco xcti nQcoTOOTQaTOoa tov 2vvaSrjvbv nenovd-ivai vvv.
Bxai t) otqutlu Sh f/ /ihv Sticpd-uQTO doxovoa evvoetv e/toi ,
r> de vnonTevo/tivr/ uueXetTUL , to Xeino/tevov de oXiyov. no-

&ev ovv oieo&e Tt)v dq^rjv ovoir)oeod-UL v/ttv ur/dev e/ovTeg
tcov ocoL,eiv Svvu/tevcov ; a ndvTa /Qr) y.ai v/tug oy.erpa/iivovg,5
xai ftuoiXidi y.ai naTQiuQ/r] y.ui Totg uXXoig unayyeiXav-
Ttxg , Tr)v eiQrjVrjV TprjrpioaoS-ai xoivfj , y.ai /xr) Stu xuxoôv-
Xiuv y.ui tu /iixqu Xeixpuva TavTu , u Ttjg "Pco/tutcov vnoXi-
XeinTtti rjyeuoviug , Siucpd-eiQUL." tcov nQ&oftecov Se nQog ov-
Sev stsqov uvTet novrcov tcov etQrj/tivcov , 7) otl t) fictoiXig ov/10
tooneQ ?jyyeXTO avrto , Toig flovXevuaai tcov uq/ovtcov ene-
o&ui uvdyy.rjv e/ei , dXX' avTr) tcov nQuy/tuTcov ovoa xvQta ,
tu boy.ovvTa nQUTTet, ndvTcov SovXevovTcov uy.Qificog, „ovSev
C uv" sinev „eix?j xui udrrjv i'S,svr)vsxT0 nctQ' i/tov , ei /tr) aacpi-
GTaTa f Setv cbaneQ e/ei eiQrjoofxevov. ei S' avToi ûyvoeueîS
t
netQttV iyco notr/ao/tUL tov nQuy/iUTog , e% rjg eoTai xui vutv

xuTctcpaveg siQrj/tivov, cbansQ e/ei. XQvaofieQyr] yuQ tco nao'
i/tov nQSoftevovTi Xoyovg dvad-r)oco Tivdg , coot' uvTOvg /tovog
/tdvt] fiaaiXibi unuyyiXXeiv , cboneQ eicod-u xcti nQOTeQOv noi-
Y.foZetv. ei /tev ovv vno tcov uq/ovtcov tovto nQUTTeiv avy/co-io
Qrj&jj , evSr/Xov, tog el-eoTiv avTfj nQUTTeiv uttu uv id-iXr].
uv S' in' uvtcov xeXevcooL Tovg Xoyovg unayyiXXeiv , /trjSe-
/11'ttV eTiQuv unoSeiîv X^ryteiv tov TuXrjd-rj neî avTtjg etQrj-
D o&ai." TOiavTa eincov ovyegine/inev avToig u/ia xai tov Xqv-
nunc iussu praefecti cubiculi sedent qtiocl et protostratori moclo' :
contigisse intelligo : et pars exercittts , quae miiii favere visa est,

periit; altera pars, nt suspecta, contemnitur; quae restat, moclica
est. Unde igitur, quaeso, iuiperium constituetis ac firraabitis, cum
quocl vos ttteri ac servare possit nihil babeatis ? Quae omnia et
vos ponclerare, et imperatrici ac patriarchae ceterisque nuntiare
communiterque pacem tlecernerc , nec insano consilio etiam parvas
istas principatus Romani reliquias dispertlere oportet. Cum legati
in uno tantum contradixissent aflirmassentque, imperatricem non ut
ei renuntiatum esset , ab archontum iudicio ac sententia pendere
secl per se esse rerum dominam, quacque sibi vitlerentur, ea facere,
omnibns ei accurate obetlientibus At ego, inquit, uisi liquidissime:
scivissem, quid dicerem, nihil frustra temereque protulissem. Quotl

si vos ignoiatis , rei periculum faciam. Chiysobergi enim legato
meo committam, quae solus soli imperatrici iudicet, quotl et alias
«ousuevi. Si ca facere ab ipsis archontibus permittetur , ccrtum
erit, licere ei quac velit. Sin ad se referri insserint, non alia
probatio requiretur , qua me verum de illa dixisse cognoscatis. Haec
locutug , simui cum illis Chrysobergem mitti, diebus quindccim
HISTORIARUM III. 75- 4? 3
coflsQyrjv , nsvrsxuiSsxu noo&so/iiuv tJ/usqcov nobg Siuoxsipiv A.C. i343
«Jidovg. «fftVog Ss OsQuioig ts uq/ovtu scpiaTrj , xui nQS-
ofisiuv sns/ins nQOg KouXrjv , y.ui vns/u'uvrt axs tcov oqxcov
y.ui tcov ovvS~rt y.cov tcov nQog uvtov. oig uvTog s/i/isvcov , rt S,iov
5xdxsivov /ir) SluXvslv, dXX' dcpiaTaodaL , Osoaicov uvtco
nQOoycoorjodvTCOV , y.ui dXXu xui bou Svvutu
/trjTS noXs/isiv ,
ovvuioeo&uL noXXu vnd tov noXs/uov. uvTOig
xsxu/.cousvoig
t£ Qsouioig sXniSug vnsTidst yQrjOTOTsoug , cog tu/lotu dcpi-
1
'ô.usvog nuQ uvTOvg y.ai nQOVoiag Trjg Ssovarjg u'S,lcoocov.

iotoiuvtu fisv inuyysLXu/isvog sS,snsfine xuxsivovg. ol sx tov
JMofiiTîXov Ss dniovai avvTvyovrsg Tovg /xsv xai avvsXa-
fiov uvtcov , ovg votsqov unsXvouv yv/ivovg , ol Ss fioXig
SluSquvul Svvrj&svTsg , uvSig nQog ftuaiXsu inuvrjxov, ndoav P. 616
dnoXsaavrsg dnoaxsvrjv. scp' olg uyuv rjy&STO o fiuoiXsvg
i56qcov tt)v noXiv xivSvvsvovaav , y.ui iurjTSL bncog u/ivvolto
MOflLTL.lXoV ftXdnTOVTU TU fldyiOTU. ol ix BvtuvTiov Ss nQS-
cfisvTai insi noog (iuoiXiSu snuvtjxov, dn/jyysXXov ts TOtg uq-
yovoL t« neoi Trjg nQsafisiug , y.ui t« noog nuTQiuQ/rjv yQUfi-
fiuTU nuQsiyovTO. ol Ss rjy&ovTO dnoTvyovrsg cov ivo/uiôv
lOXUTCOod-coxsvuv. /xSTC.nsfLXpafisvoL Ss xui XQvaofisQyrjv TJQCO-
tcov, si tl dnuyysXXsLV sysi. 6 Ss nsoi /lsv Trjg xoivrjg scprj
nQSofisiug ovSsv sysiv nXsov tcov Tolg yQu/ruuoiv iyysyQu/i-

fisvcov dnuyysXXsiv , iSia /usvtol nQog fiuoiXiSu Xoyovg tl-B
vug sysLv , ovg ixsXsvo&rj firjSevbg stsqov nuQOvrog , nQog
i^liovtjv ixsivrjv Xiysiv. oi S' ixsXsvov XeysLv nQog avTOvg
17. dnayyikXovTsg M.
ad deliberandum praefinitis: dein Pheris praefectum designat et

Cralem per oratores foederis iuramentorumque admonet: se ea ser-
vare docet: ipse ne violet rogat sed a Pheraeorum iam sibi dedi-
, ,
torum oppugnatione desinat, et bello attenuatis, pro eo ac possit,

opituletur: Pheraeos spe bona implet dum se brevi ad eos ventu- ,
rum, et quatenus indigeant, iis consulturum spondet. Atque cum

hac sponsione et illos lecatos dimittit. Momitzili autem milites abe-
untibus occurrentes partem eorum ceperunt ac rebus ablatis, postea
nudos dimiserunt pars aitera, omnibus relictis impedimentis cum
: ,
vix effugisset, ad imperatorem reversa est. Qui maiorem in modum

irascens quod urbis periculum videbat, quomodo iniuriam maxi-
,
mam a Momitzilo persequeretur, quacrcbat. Byzantini legati ad Au-

gustam reversi archontibus legationcm renuntiarunt atque etiam ,
litteras patriarchae reddiderunt. Qui se fclici, qucm sperabant, suc-

cessu frustratos doluerunt. Chrysobergera porro advocatura interro-
garuut, si quos uuntios ferret Respondit ille , de conimuni eoruni
474 CANTACUZENI
AC. iZfixui f.tr) Xijqslv dSvvaza uSîovvtu. zov Ss fxrjSsvi z(o eziQM
e%sinstv uv SiioyvQLQofxivov , rjnsiXovv fiuazLyovv y.al excpoQu
zd unoQQrjzu noistv nQoaavuyxuasiv. cog Se ovSsv ivsSiSov
nQOg Tug unsiXug , xui zug nXrjydg inijyov. S' ovSev /jttov
ecpuoxsv uno/.Qvxpsiv, uv /,ui Sslvotsqu zoXficooLV siSbru yuQ$
oju nQog BqovXuv zrjg siQrjvrjg evsxu iiqozsqov zsToXfirjTut
eX&ovru, ovToog ijxsiv nuQsoxsvaofiivov , cog nuouv oloovtu
xuxcoolv y.ul nuQOiviav, 6 fiev ovv ovToog unzorjzog ooquto
}
C*ui nQog xuqtsqluv naQSoxsvuo/xivog zcov Sslvoov. ol S ensi
iooQoov uSvvuroig iniysiQOvvrsg , noXXd sig uvzbv xui zovio
nifixpavza vfiQiouvzsg, ensizu i\rjXavvov zrjg noXscog av&rj-
(xsqov firjSiva nsoi zrjg nQsofisiug Xbyov noirjauusvoL. Se
nQog (iuoiXiu zu ysysvrjfiivu unrjyysXXsv eX&cov xuxslvog rjSrj
zrjv siQrjvrjv dnoyvovg , eazQuzsvasv ini TaQiXXav. Kovzo-

ozicpuvog Se 6 zuvzrjg aQycov nQoasycoQrjasv exoov zro ftuoi-i5
y
Xst xui nuQiSooxs zrjv noXiV iv rj xui KarafloXrjvbg Icouv-
vrjg nQog fiuoiXia rjyd-rj , zoZv oixszoov zijg fiuoiXiSog oov. ov
ensfxnsv sig Bvûvziov avzixa^ firjSsvbg, oov siysv, unooTSQrj-
frivra , zs av&tg xuzuXvso9ui zbv noXs/xov xui fir)
rjj%iov
D Sid zrjv nQog aXXrjXovg avzcov tpiXovsixiuv zd avrjxsazu Ssi-io

c
vd Pco[xuiovg vnofxivsw. nuzQiuQyrjg Ss xai ol Xomoi ovSev
Tjzzov , 7] nQozeQOVj fjQOvvzo noXs/xetv.
lcgatione non plus habere se, quod nuntiaret, quam in litteris po-
situm esset separatim habere, quae imperatrici dicat, quae iussus
:
sit soli , nemine alio praesente, dicere. Illi instant, ut sibi ea ar-
cana detegat et ne inepte conetur, quod obtiueri non possit. Eo
:
asseverante, nulli altcri enuntiaturum, flagellis secreta illa expres-

suros interminantur. Cum ad minas staret imperterritus , plagas in-
cutiunt. Is nihilo minus, quamvis acerbiora auderent, se arcana
celaturum afiirmabat , scientemque probe quae in Brulam de pace
legatum antea designassent, ad qualemcumque eorum vexationem
petulantiamque sufferendam promptum et alacrem venire. Chryso-
berges adeo intrepidus et ad horribilia quaeque excipienda paratus
erat. Archontes ut in aere se piscari viderunt , ipsum et a quo
veniebat multis probris consciderunt homineque eodem die civi- :
tate pulso, de eo legato apud iinperatricem ne mutiverunt quidem.

Ille ad imperatorem reversus, quid sibi accidisset, narravit. Qui,
pacis spe proiecta, Garellam cum copiis abiit, cuius praefectus
Contostephanus non illibenter ei se cum oppido tradidit: in quo et
Ioanncs Cantabolenus, unus e domesticis Augustae ministris, addu-
ctus est. Quem subito nulla re spoliatuin , Byzantium mittens,
,
rursum rogat bellum sedari, et ne per mutuam eorum coulentio-

nem Romaui damnis mactentur irreparabilibus. Ceterum patri-
archa et reliqui bclluin ut scmpcr nialcbaut.
, ,
HISTORTARUM III. 76. 47
og'. Baothevg Ss xa* rvjv /xtydhr v ethe
t
KaQvav tpQOv- A.C. i343
(>to'y Tt sv9a
o/to/.oyia. nQtoTOxvv/jyog oV. 4g4
Siutqi'ôvti xai
BuTUTt,rt g nQOoe/coQ/joe /terd tcov ovyyevcov ovtcov ovx oAi'-P.6i7
ycov ' xui to ts ILo"hvj3oTOv , nohtv Oquxix/jv vnb tcov ovy-
5yevtov xuTeyo/tev/jv, nQOO/jye fiaoikeV, y.ui T/jqiotuoiv to tpQOv-
qiov, o nQOTeQOV avxog STt puoiXstog "AvSQOvixov nsQtovTog
oiy.eioig dvu/.tottuotv sxeiytosv. scpuoxs ts, tog sv /tsv xuVg
UQ/utg tov nohi/tov /tdhtOTU , vo/tioag nsQt fiuothsu rt yvco-
/Liov/jy.svut. y.ui TOtg sxsivov nuioiv dbixcog sntfiovXsvstv xai
lonuQuiQeVo&ut T/jv UQy/jv, unooT/jvui rf uvtov Std T/jv vof.u-
t,o/tsvr}V abty.iuv xai nohe/teVv andorj Svvdftst. tov /qovov

c
Ss TQtfio/isvov xui tcov Pcoftaitov unohhvftsvtav uxkscog vnb
tov noltftov , OQtov cog fiaotXsV ftsv tu ts 'Pcouuiotg xoivfj
ovvoioovTU xui Tolg fiuothstog onovSuQeTUt nutoi , nuQuy.oi-B
c
l5ftto/tev(o bs xai ToVg aX/.oig ToVg uyovot tcov Pco/taicov xrpv
fj ye/.toviuv , ovSsv sotl nQOvQyov , rj ndvTag StucpdsiQuvTug
sxeivovg uQ/etv, fiuotlstog Ss tov nutbbg ohiyu 7] ovSsv
cpQOvriLovTag , xai x/jg tcov uVhcov ocoT/joiug, ovvtStov ts sx
Ttov ytvoftsvtov tog sy.eVvot uStxoVsv xui StutpdsiQOiev cpuvho-
c
ÔT/jTt TQOntov T/jv cIq//]V Pto/tuitov , unooTtjvui T£ sxeivoyv
xui noooycoo/jout fiaotheV , xaiTOt ye fteydhug dcpoQftdg s/tov
T/jg nQOg uvTOvg evvotag. Tto t£ yuQ viw ovvwxtoe t/jv na-
tqiuq/ov &vyotTeQU , xui T/jv uvtov Tto /.teydhov Sovxbg vlio
iêScoxs nQog ydfiov, ctkhd xai ovTtog s/tov ovyysvetag nQogC
76. Imperator castellum quoddam , magnam Caryam, deditione

acquirit. Illic vcrsanti et venatorum princeps Batatzes cum cogna-
tis non paucis se permisit, et Polybotum, urbem Thraciam a neces-
sariis suis occupatam, in eiusdem fidem adduxit, et Teristasiu oppi-
dtilum , quod ipse prius imperator , vivo Andronico, suo sumptu
muris circumdcdcrat. Hic Batatzes fatcbatur, se in primordio belli
huius, cum putaret, eum in imperatorem deinortuum esse ingratis-
simum et eius filiis scelerate insidiari iisque imperium eripere, se
ab eo defecisse et contra quantum valuisset pugnavisse. Tempore
autcm labente et Romanis nulla cum laude bello intereuntibus,
cum observaret, ipsi communes Romanorurn et liberorum impera-
toris rationcs cordi ac studio esse , praefecto autem cubiculi et
aliis, in quorum manu esset imperium, nihil esse tam optatum,
quam ut occisis omnibus ipsi regnarent, imperatoris vero pueri et
ceterorum salutem eos parvi aut nihili pendere cum item ex factis :
notaret , esse homines improbos et vitiositate sua impcrium Roma-

num perdcre, ab illis ad ipsum transiisse quamvis causas ipsis ,
studendi non lcvcs haberct. Nam et filio suo patriarchae filiam

desponderat et suam magni ducis filio coniunxerat. Sed quamvis
47^ CANTACUZENl
A.C. lifiuvrovg xai oiy.sioTrjTOg ,
(iSsXv'£ao&ut ts rovg rnonovg v.ui
t/)v nuQu (iuotXst SiuTQt(ir)v sXso&ai ftuXXov. fiaoiXsvg ds

doftircog t£ iSs'S,uTO v.ai tcov ts Xoycov v.ui Tiig v.Qiaicog yu-
qiv cbfioXoysL' y.ai r/jg sig uvtov svvoiug v.ui tov nQoovsyco-
Qrjv.svui dftsi(i6fisvog, avTfo (xev tt)v ftsyuXov otqutotisSuq-5
yov nuQSi/STO u$iuv , Tolg uXXoig Ss tcov ovyysvcor f/.uouo
dvaXbycog v.ui Tiftug nuQStysTO y.ui nQOobSovg eTVjOiovg. ei-
t« ovv ivsirco sig Ttjqiotuolv iX&cbv , iv.strrjv ts naQeXuft-

(iuvev iveivov naoaSiSinrog , v.ui tu nSQi uvtt)v noXiyriu
y.ai tu qpqovqiu nQOosycoQOW. KuXXiovnoXig Ss v.ui E§afii- ro
7uov dvTst/ov nuouv Sstv coovto ftuXXov vnoftivsiv noXi-
v.ui
oqv.iuv , rj nQOo/coQetv rw fiaoiXet. stl Ss avTfo neoi XeQ-

"DqOVTJOOV CILUTQlfioVTL 2ovXlftUV , TCOV V.UTU TTJV l/loiUV OUTQU-
ncov eig , eig XeQQOvrjoov fteTu oTQUTiug nsQuicofreig, ovvs-
yivsTO tc7) (iuoiXst iv Aiyog noTUftotg, v.ui innovg Te nuQei-iS
ysTO v.ui onXu Scoqu y.ai otqutluv ovv. bXiyrjv ovfiftuystv.
cpiXocpQOvij&sig Ss vnb fiaoLXicog v.ui uvTog, uvsoTQScpsv eig
tt)v yioiuv. §uoiXevg Ss tu fir)nco nQOoycoQTjouVTU noXtyriu
enrjSL y.ui vutsSovXovto , y.ui nobg MvQLOcpvTOv iX&tbv rjv-
Xlouto Tr)v vvv.tu iv oiv.iu fteyuXrj StcoQorpco. eld-LOTO Ss Siu-jto
ts tt)v pQuyvTTjTU TTjg r)ftiQug' yetftcbv yun r)v v.ai to druy-

P.GiSy.rjv systv u/ql vvv.Tog scpinnov siruL ,
(ov yuQ r)v bnoi tcov
inncov dnoSdvTug uqlotov uiQsto&UL, Tijg QQuvrjg undorjg vnb
V-fo^TOv noXiftov doivrjTOv ysvofisvrjg nXr)v tcqv nbXscov,^ aQ/Ofiir-
i5. Gvyeyiveio P.
afHnitate ct necessitudine cum iis ita copulatus esset, tamcn mores

eorum tletestatum facere ab imperatore malle. Imperator virum
,
libenter accipit, et tum de oratione hac , tum de iudicio gratias

agit: eumque pro isto erga sc animo, et quod ad suas partcs acces-
sisset, remuneran8, magnum stratopedarcham crcat cognatis aliis :
cuique pro portione honores et annuas raercedes attribuit. Post cum

illo Teristasin veniens castellum, co tradente, occupat. Fiuitima
quoque castella et oppidula se dedunt. Calliopolis et Hcxamilium,
qualemcumque potius obsidionem sustinendam quam deditionein ,
ei faciendam , arbitrantia , resistunt. Adhuc in Chcrsoneso manebat,

cum Sulimanus, unus ex Asiae satrapis qui in eam peninsulam cum ,
cxercitu traiecerat, Aegospotami in colloquium veniens cquos, ,
arma et non exiguara militum manum ad auxilium ei donavit. A

quo vicissim comitcr acceptus in Asiam rcdiit. Impcrator reliqua
,
oppida iu potestatem adduxit ct Myiiophyti in amplis aedibus, duas

contignationes habentibuSj pernoctavit, Consuevcrat autcui propter
brevitatem diei, (ut hibernis mensibus,) ct quod neccsse erat usque
acl noctcm cquo insidcrc, (non caiin iuveniebant, ubi desccnden-
vtfg evfrvg rjf.tioug uqigtuv xui ovrco StqtteQeveiv. 01 7rfofA.Ci3.j3
aviov Se xuru t6 ed-og uvuyxuQovreg noieVv , ovx jjd-ilqoe,

Seto&ut fiev xQOcpijg eintov , uvuycooetv Se ineiyeo&ut ovrcog
uvrouuicog' uvrixu Te inifi/jouv tcov inncov , xeXevouvrog i-
5xeivov, xui nQog ereQuv noXiyvrjV ov noXv Stiyovauv HIvqio-
tpvrov, Xcoquv nQoauyooevoiiivt]V, rjX&ov, erv ftijnco nQoayco-
qrjouauv. niftxpug re 6 fiuotXevg nQOorjyoQeve rovg noXiiug
xai nuofiret noooycoQetv. ol S' uvri nQOoryyooiug xu/.cog
ij/.etv ecpuouv uvruv. uviovg Se uftvvetod-ut nQodvftoiuiu,

louv inir\ , un6 rcov xetycov. rov nQeofievoftivov Se xuiqyoQOvv-B
rog, OTt clvo/jTcog xui S-ouoicog uno/.oivotvio ftuaiXet nQOouyo-
gevovTi, ereQOv ecpuouv i/.etvot puotXiu eyetv, aviov Se iv ovSi-
ycov iiyeiv ftoioct , xui vôetg uvii/.a xuiiyeov avrov noXXug.
STt Se neoi iccg v\joeig ixeivcov ovtcov, oetoftug eyiveio i'S,uiotog
iSocog, xui tu Te reiyq /.UTintnTe irjg uoXecog xui icov oi/.icov vneg
rug Svo ftoiouc, xui xuieycoafrfjouv vno Te icov letycov xui icov
oixicov vneQ TQtu/.ooiovg. uaot Se Sticpvyov ibv xivSvvov, fia-
otXet nQOoiSQUfiov e£,e\fruvieg, xui eSiovio ftr) oipug xui ri-
xvu neoaSetv vno icov fiuQpuQcov uvSounoSta&iviug uv. irjgc
iouvt?^ Se cooug vno xov oetattov i/.eivov xui fj oi/.iu , eig qv
TjiiXiauio 6 fiaotlevg ir]v vv/.tu, xurineaev ex defieXicov, xui
?j neoi ftuotXiu iov &eov uqovoiu iyivero xuiucpuvijg, ovicog
ix nQodijlov xtvSiivov Qvoaptivov. ei ya,Q, cooueo oi ueai av-
tes pranderent , tota Thracia in solitudinem praeter urbes bello

redacta,) mox. ipso dilticulo prandere et sic diem tradncere. Comi-
tibus itaque ad observandam cousuetudinem impcllcutibus , non
paruit, cibo se quidem indigere allirmans , a semetipso autem ad
discessum urgcri: statiinque iussi equos conscenderunt et ad oppi-
dulum aliud, Cborain dictum, Myriophyto non procul romotura,
quod nondum se dediderat , venernnt. Imperator per caduceatorcm
cives saltttat eosque ad deditionem bortatur. IUi pro eo, ut resalu-
tarent , malo fato ipsum advenisse aiuut: si eos oppugnet, a muris
impigerrime se defenstiros. Caduccatori eos reprehendenti quod ,
imprudenter atque confidenter imperatori salutanti respouderent,

alium se habere imperatorem inquiunt, Cantacuzenum nullo lo-
co ducerc: inoxque contumelias in iilum ingeminant. Quas cum
adhuc fundcrent , terra tremit horribiliter quo tremore moenia:
oppidi procubuerunt , domorumque amplius duae partes et se-

pulti ruina aedium ac moenium pltues trcccntis. Qui salvi re-
stabaut, extra oppidum accurrere obtcstarique, ne se cum li-
beris iu servitutem a barbaris abripiendos dcserat. Eadcm bora,
eodera terrae motu aeiles, in quibtis pernoctarat a fundaraenlis ,
eorruerunt, divinaque providentia circa imperatorera cluxit, quae

eerto periculo ipsum liberavit. Si enim comites hortantes audicns,
478 CANTACUZENI
A. C. i343tov naQlJvovv , uqigtcJv snstfrsTO sxtT, ovSsv uv ixcoXve [trj
uvtov t£ xai tcov ovvovtcov ovx oXiyovg vno rrjg oixiag v.u-
Tuycoo&rjvui • ovrcog rjv fioayyg 6 /listu^v yoovog nuQsXrj-
Xv&cog. rrjg Ss tisql uvtov OTQUTtug coQurjusvrjg ti)v noXi-
noXsuiuv, StuQnaCstv, y.ai tcov ILsqocov rovg vnoXet-5
yvrjv, cog
nousvovg dvSQunoSt%etv sntystQOvvTcov , sxcoXvgsv fiuotXsvg
BeX&cov y.ui nSQtsocooe tt)v noXtyvrjv. xai StnXag dneSiSov
Tug evyuQioriug tco &sco , rov ts uno Trjg xuTunsoovGTjg oi-
xiag uvtov xui TOvg ovvovTug neQtocod-rjvut, xai tov tt)v Xco-
quv ovrcog €TOt/.i?]V nQOxetf.isvrjv sni tt)v StuQnuyr)v neQtocooutio
Svvrj&rjvat. snstTU uvrotg tcov eig sxelvov v^qscov ovyyvco-
fxrjv nuQuoyouevog xui uQyovTug sntoTrjoug , 01 tu telyr] d-
raOTTjGOvoiv unfJQev ixet&ev nQog Tug uXXug nbXetg.
, ol Sb
intTSTuyfievoi nQog tov TSiyioftbv xutu to ftuotXscog nQOO-

xayuu noXXr)v eioeveyxuuevoi onovSrjv, iv dXiycp yobvco tcov i5
nQOTSQcav uvsgttjouv fieXrico xui sqqcousvsotsqu. enei Ss ov-
Sevbg iveSev nQog uuuqtiouov uvTotg , sntfiovXevouvTeg 61
P. 6i9*ar« tt)v noXiyvrjV , s'S,r\Xaoav rovg fiuovXscog uv&tg xui $u-
GtXiSv nQooeycoQTjauv xui nQog noXXcov SvoyeQcov iX&bvreg
neiQav , uyQtg ov xui BvL,uvti'ov fiuotXevg sxquttjos, Svifisv-10
vuv noXvoQxovfisvov xui xuxcog nuayovrsg vno tcov nsQiotxi-
Scov noXecov.
A.C. i344 °£'• BuotXig Se r) "Avvu xai nuTQtaQyrjg, ijv^rjfvivov

BOQcoVTeg rjSrj Kavruxovt,rjvbv tov ftuovXia xui nbXevg t£ v-
V. fobnonotrjouuevov noXXug xui gtqutvuv ovx oXiyrjv lyovTa , vo-o.5
g. avTWV P.
illic cibo corpus cum non paucis de suis procul dubio

refecisset,
obtritus periisset breve tempus intercesserat.
: acleo Iam vero cum
miles oppidum Choram, ut hostile, vellet diripere, et Persae quod
reliquum erat civium captivum ducere aggrederentur , imperato»
superveniens vetuit oppidumque intactum servavit et duplicatas Deo
gratias egit , tum quod a lapsu domus ipsum cum suis asseruisset,
tum quocl Choram ita direptioni expositam ab ea servare potuis-
set. Posthaec conviciis ignovit, et aedilibus designatis, qui muros
reaedificarent, ad alias urbes inde progressus est. Porro fabri ce-
mentarii pro mandato imperatoris impigre laborantes , brevi spatio
,
meliores ac validiores prioribus exstruxerunt quibus extrema iam :
manu imposita, incolae, comparatis insidiis, imperatoris factionem

rursum expulerunt et acl partes Augustae dcfecerunt, atque in mul-
tas difficultates et infortunia adducti, donec imperator Byzantium oc-
cupavit, obsidionem vicinarumque urbium iniurias perpessi sunt.
77. Ceterum Anna imperatrix et patriarcha Cantacuzeni opes
plurium oppiclorum copiarumque accessione crevisse animadvertentes,
HISTOIUARUM III. 77» 479
(xioavTsg dnOQta tov xcoXvoovrog avrbv qv^tjod-ai, tov [tsyav^-C. i344
Sovxu orQUTrjyov av&tg expr^tptouvTO, y.ui eneTQexpav tov nQog
Ixhvov- noXsfxov. d' sv&vg Ttjv otqutiuv borj i]V nuQuXu-
(Scov, tjXd-fv eig 'HQuxXetuv. nv&6[tevog be neQi ftuotXetog, cog
5XuQtovnoXei evdtUTQifiet oXtyto nQOTSQOv TiQooycoQtjouorj ,
jloyytvov Tiva tov beo/xcoTr/Qtov e£ayaycbv , 05 Ttjg elg fiuot- C

Xea evexa eSeSeTO svvotag , y.ai [xsTStoQtoug noXXutg enuyye-
?.i'uig, ei Svvrftetr/ {tuotXeu uveXetv , enetxa nootpuoetog evsxa
svnQooconov xai yQa/x/tUTa rcuQeoyeTO nQog ftuoiXeu. eSrjXov
loSe t« yQu[t[tuTU toiuvtu , cog nQOTeQOv (tev uvtuI /JtSv[to-
Teiyio evStuTQifiovTL entoTQUTevoug , ovvTsdstrj ovyyeveo&ut,
tov xuiqov Se xcoXvouvTog zr)v ovvxvyiuv, exetvov [tev oixuSa
inuveX&etv, avTOV Se xuiqov Xufi6[tsvov Tulg vnb ftuotXea
TsXovoutg noXsoiv entorQUTSvoui , u ovx iyQtjv notetv. vq?
iScbv dvuyxuofrevTa xui uvtov , xatTOt fiovX6[tsvov oixot Sta-
c
TQtftsiv , sig HQuxXstuv iXSstv (xstu Ttjg OTQUTtug. ei [tevB
ovv uvTto nstd-6/xsvog sig Tr)v oixiuv inuveX&oi , xuXXigt' av
eyot • nuvouno yuQ av xui uvxbg Ttjv otqutiuv dvovrjTOtg
novotg xuTUTeivtov ei S' eTSQcog eyvcoxe , nXeov (tev ovSev
iosqsVv , uvxov Sh siSsvut otco eyvcoxev dvrtxud-ioTuo&ui.
tov uvtov yuQ eivui , ov nuXut oiSs. fiuotXevg Sh enei t«
yQU[t[tuTu dveyvto , tov ccq/ovtu AnQtwv, og tiuq' uvxto ijv,
Tijg noXecog nQOoycoQtjouorjg, ene[tn£ nQog uvtov, TOtuvxa dv-
TtniOTsiXag' „dveyvcov oov tu yQa/x/xuTU , nuQuxotfxco/xsve , xui
cum ideo factum arbitrarentur, quia defuisset , qui eius incrementa

impediret, magnum ducem exercitui de integro praeficiunt eique ,
belli rationes committunt. Is nil cunctatus cum totis copiis He-

raclcam contendit. Audiens autem, imperatorem esse Chariopoli, quae
se nuper illi tradidisset, Longino quodam e carcere, quo ut Can- ,
tacuzeno amicus , coniectus fuerat educto multisque promissis ere-

,
cto , si posset illi vitam adimere , honesti praetextus gratia litteras

quoque eidem ad eundem perferendas dedit earum haec erat sen- :
tentia. Se alias , cum in illum Didymotichi degentem moveret, col-

locutionem cum eo pepegisse, quara quia tempus negaret, domum
revertisse. Ipsura interea, opportunitate arrepta, urbes imperatori
Ioanni subiectas armis per nefas invasisse. Unde quamquam cete-
roqui mauere domi voluerit, cum agmine militari Heracleam profl-
cisci debuisse. Quamobrem si sibi obsecutus domum redeat, re-
ctissime facturum , et se quoque cessaturum milites suos inutilibus
delassare laboribus. Si aliter censeat , nihil se dicturum amplius
ipsum satis scire , cui se statuat opponere : eundem enim csse,
quem pridem expertus fuerit Imperator, lecta epistola, praefectum
Aprioruin, qui forte, urbe iam dedita, aderatj ad illum mittit cum
48o CANTACUZENI
A.C. i344 T57»' ftev iyxetfievrjv (xeyakavyiav xai rbv rvcpov Savfid^tv
P. 620 ftdXtoru inrjX&£' nuvv yuQ uvuQftoora rfj rjXtxia nQurrstq,
Seov yuQ Std rb yrJQug rov roXfxrjfiurog xai rrjg eig rdg ixd-
yug £vxpvytag vcptevat, ov S' iv ij^rj fthv ijo&a SetXbreQog
Xayob, vvvi S' iv (iudeZ yijQU ovcov ovSa/xoog uftpXvriQuvS
eyetg rr)v OQftrjv. el fir) rovro cpuirjg, oog veog OTQurtoorrjg
cov, oho7i£Q eiy.og, ixrrjooo y.ui veov rvcpov. rrjg uXijireiug
Si oe xai ndvv enaivoo. uei yuQ eicodcog nuQu rov fiiov
xaraxpevSeo&at xai uvroxpevSog oov , vvv /xe fidXioru eide-

vai oe einoov , ndvv fidXtora icp&iySjOo ruXrj&ig. oiSa yuQio
oucpoog, *£ otug rvyrjg uvetXoftrjv , xui oog r]'S,ioooa fttiQbvoov,
ri nQOorjxe. fiuotXioog Se Sid rr]v nQOoovouv ftoy&rjQiav xul

"Brcov TQOncov rr)v cpavXorr/ra SeoftoorrjQuo xaruy.Xeiouvrog
nQog OQytjv , avrbg e'S,r]yayov nuQutrrjodftevog xui nQog rrjv
TtQoreQav rvyrjv inavrjyuyov. xui ovy cinuS, , uXXu xui noX-lS

"kdxtgvoreQOv fiovXofiivov toi; fiaotXicog rrjg novrjQiug xoXa-
XêoSut u'S,ioog , uvrbg naQr\rovfirjv StaXvoov rr]v OQyrjV xui
noXXoov xai fieydXcav rj'S,iovv dyu&oov. xui noXXdxtg xui /See-
ctXetog neQiovrog, xui fteru rrjv reXevrr)v nQOoxexQovxbrog ,
tov ovSe oe oloftut intXeXijo&ut , ovSiva roov nQOoy.QOvoeoovio
Xbyov enotovfirjv , oibv rtvt ^ww roov uy&ocpOQOov , n.Qog ftev
rb uydocpoQetv xeyQrjftevog ftovov , roov S' uXXoov ei rt nQOO-

Ceort SvoTQOniug dfuXoov. ort Se eig rooovrov efteXXeg uto-
5. ovdevos T(ov iy fjlixiq Soxeig P. pro GvtSv ovdafiws.
litteris huiusmodi Legi quae scripsisti, praefecte cubiculi et elu-

: ,
centem ex iis ostentationem atque arrogantiam tuam magnopere

admiratus snm: valcle enim aetatem tuam dedccoras. INara, ut senex,
de audacia pugnandi et spiritibus debebas remittere. Tu vero iu-
venis timidior lepore, nunc aevi maturus velut aper furentes ac
violentos habes iinpetus, ISisi hoc dicas te iuvenem militcm et- ,
iam iuvenili ut conveniebat, fastu et confidentia fuisse.

, Macte
virtute ob veritatem. Eteniin cum tota vita mentiri consueveris et
sis concretus ex mendacio , nunc, cum dixisti me nosse qui tu sis,
veritatem tam clare elocutus es ut nihil supra. Scio enim optime,
,
ex quali te conditione extulerim, et quod maiora multo, quam de-

cuit, in te merita contulerim. Cum vero imperator ob nequitiam
tuam et mores vitiosos in carcerem te iratus conclusisset ego te ,
venia impetrata exemi et in pristina fortuna collocavi nec semel :
postea , sed cum ille debita sceleribus tuis supplicia

frequenter ,
irrogare eius ira mitigata, a capite tuo averti teque

vellet, ego illa ,
compluribus nec vulgaribus ornamentis auxi. Et cum me toties

offentleres, iinperatore vivo atque raortuo, (quod nec te oblitum puto,)
omnes offensiones flocci pcndi , et sicut animali dossuario ad onera
tantum portanda te usus , in rcliquis , si quid pervcrsitatis adhibe-
ntag ixnsostofrai , tovto ftbvov oarfcog ovx r^dsiv. utftrjv ydg A.C. 1344
06 ovde oagxcov qpetoeo&ut, xatgov xaXovvTog, vnsg iftov ,
to nXij&og fteftvtjftsvov xai to ftiyefrog tcov evegyeotcov. ov

<T dvxi xovxcov i%gr]oco xotg ivuvTtcoxuTOtg , xai ftoyjrrjoovg
Suvfrgconovg xui Tug yvcoftag StsoTgufifdvovg unuTt]Xotg xui
nsgtigyotg Xbyotg vneK&cov xui Tulg tcov ftsytOTcov inuyye- V. 497
Xiutg iânaTijoug , TOVTOvi tov noXsftov ovdev tjttov xotvrj
m
xuxu^Pcoftutcov , r) xux' ifiov xexivt]xug ovg d'S,tcoxuxu ijuei-
tpco xijg T£ ixetvcov uêXTtjgtag xui Ttjg ooi ngooovarjg ngbg

xoxovg qpiXovg untpxtug ôqpov ndvxcov xaxuxpt]qpiod/.i£vog , coo-D
n£g 7]Ouv utjtot. oe ftev ovv , cooneg eqjrjg , nuvxcov ftdXtaxa
iyco ytvcboxco • ov d' ifts ndvv ftot doxelg r]yvot]xivai. ei
yug ooxtg t]Seig iyco , ovx uv ovxcog rjyvcofibvetg • inei 6s
ftexd xcov aXXcov xai olxads nugutvug inav£k$£tv , Sov.co
i5fiot Stu xt]v ugzutuv qptXiav ooi n£tod-t}o£oirui xai ftt) ngiv
nuvo£o$ut- ngiv ivxog y£vio&ui xrjg oixiug. 'Pcoftutcov ds ovxt,
c
puotXu x£/\£voftuxt &eov ovdeftta ftuXXov exigu , r) r) Pco-
ftuicov r)yeftovtu oixta ngencodeoxsgu , r]v sioeX&etv nuouv
intSeiS,Oftut onovd/jv, t) uvxbg xcov qpiXcov cov nugatvetg.
2onoXXd de fiexufteXrfteig , hxi oe ovxu yigovxa nageoxevaxuP.621
tooovxov nbvov vnoftetvui xui ngbg 'HgdxXetuv iX&etv , s-
yvcov Setv os xcov nbvcov dvunavetv, xui sig TSTugTt]V r)fti-
quv avxbg dytSfifiai ngbg ae, xui u 001 fiiXTtov doxet dta-
rcs, non curavi. Te autem adco insigniter improbum futurtim ,
hoc solum explorare non scivi. Existimabam enim , si occasio data

foret, recordantem beneficiorum tam multorum magnorumquc ne ,
corpori quidcm tuo mea causa parsurum. At tu omuimodis contra-

riam institisti viam, et hominibus pravis ac pcruiciosis sermonibus
fraudulentis et callide meditatis obrcpendo et pollicitationibus eos
maximis circumducendo hoc bcllum non minus in commune Ro-
,
manorum quam in meum unius exitium induxisti quos,ut eoium

,
:
vecordia et tua in amicos infidclitate dignissimum fuit, tenebris

nimirum, quas mcrebantur damnatis omnibus remuneratus e3. Te
,
igitur novi ut ais et ita quidem novi ut nemo melius. Tu con-

, , ,
tra parum me videris nosse. Si cnim scires, qui ego sim, non adeo
te mihi iniquum praeberes. Et quoniam inter alia etiam hortaris,
ut domum revertar, propter veterem amicitiam tibi obtempcrare
certum est nec prius quiescere quam intra domum sim. Qui
,
autcm divino iusso Romanorum est imperator, eum nulla domus

magis, quam Romanorum imperium, decet: quam ut ingrediar, sicut
amicus tu bene mones, toto pcctorc contendam captusquc multa :
poenitudine, quod te effractum senio tam laboriose feci Heracleam

petere , levanduin te laboribus ccusco, ct dic abhinc qtiarto ipse ad
te veniara. Tum, si tibi placuerit post longiusculam quietcm mc
Cantacuzenus II. Jl
482 CANTACUZENI
A. C.i 344 ycoviaua&ui noXXrjg dvanavXr/g dnoXuvaavn , ovSs xavTrjv
001 xr]V /uqiv unoxvrjoco xuTU&etvui." toluvtu /tsv dvTsyQucps
Y.ui fiuOlXsvg- /ISTU Ss TSTUQTTjV €% ixsivrjq r}X$SV SIQ 'HqU-
xXstuv xui nsQts/tsivs nQO zoov nvXcov soTcbg icp' txuvbv •
insi Ss ovSsig dvTSns'%r]sL , to Xoinbv bSsvaug Trjg rj/tiQug ,5

c
rjvliauTO TrjV vvxtu nuQu nOTU/ibv nQoauyOQSvb/xsvov AX/xv-
qov ,
/istu^v SrjXvflQiuQ xui 'HQuxXsiag. slg Trjv votsquiuv
Ss saTQUTonsSsvauv nuQu to JucpviStov Xsyb/isvov , sv&a
B fiuotXsvg /isv s/tsivs nuQu to oTQUTonsSov u/tu bXiyoig toov
'Pco/tuicoV r) Xotnrj Sh otqutiu /istu Trjg nsQoixtjg tu nSQiio
BvtuvTiov xutsSqu/iov nuvxu u/qi IlQonovTiSog v.ui ixu-
xcooav ig tu /iuXiotu, dnixTSivuv ts yuQ 01 fiuQfiuQOi nXsi-
4
OTOvg xui r)vSQunoSiaavxo , cpsvyovxsg ts nQog xrjv SuXuo-
oav xai nXsiovg i/ininTOVTsg iv Totg Xs/tfioig, r) ooovq <pi-
QSIV TjOUV SVVUTOI , uXXooq TS xui vnb TOV d~OQVÔV UTUXTOVV-lS

Tsg, unsnviyovTO dvuTQsnb/tsvoi. xui nuVTOtog rjv o oXs&Qoq
y.utu Trjv scpoSov ixsivrjv ôaxrj/iuToov ts yuQ rjXuauv nXrj-
&oq ovx bXiyov xui uvd-Qcbnovg ui/jtuXcoTOvq to fiuQfiuQixbv ,
C xui Tug nksiaTug tcov xoo/tcov ivinQrjauv. uhiu Sh /iuXiotu
Ttjg Tooumrjg cp&OQag iysvsxo 6 /tsyug Sov'§. noXXd yuQ /is-10
yuXav/tjaag xai (pvoijoag bxs i^Xuvvs JBvûvtiov , xui &uq-
Qstv xsXsvoug , cog ovSsiq uvriOTijasTai xoov noXs/ticov , aXXd
nuvTug uQSrjv iniquvsiq Stucp&SQst, insi ivuvTioog , rj avTog
inrjyyiXXsTO , dnsfiatvs , xai xsi/JiQr]g xutu Ttjv 'HquxXsiuv
<j. ^Xv/i^Qtas P.
cum confligere , neque hanc tibi gratiani tartlabo pracstare. Haec

rescripsit, et quarta luce Heracleae ante portas constitit ibique diu
hostem exspectavit. Nemine ad pugnam prodeunte , reliquum diei
in itinere ponens , nocte ad fluvium Halmyrum , Selybriam inter
et Heracleam, consedit. Postridie in loco Daphnidium appellato
tetendit, ubi ipse cum paucis Romanis se castris continuit: reli-
quus exercitus ex Persis auxiliaribus loca omuia Byzantio finitima
usque ad Propontidem cum extremis cladibus incursavit. Occide-
runt enim et captivos rapuerunt illi barbari mortales quam pluii-
mos pecoris quoque vim ingentem abegerunt: et vicos magno nu-
:
mero exusserunt. Qui ad mare fugiebant, cum in lembos insili-

reut plures , quara ferri poterant, ad haec etiam prae tumultu ac
trepidationc ordinem nullum tenerent, illis eversis summcrgebantur:
licebatque ea incursione adspicere variam saevissimae calamitatis
imaginem. Huius tantae perditionis culpa penes magnum ducem
fuit. Cum enim Byzantio egrediens superbia tumidus Thrasouica
verba iactaret iuberetque confidere , nuilum hostium se oppositu-
rum, sed suo taatum conspectu omnes se ad uuum perditurum,
,

iyivsro , xuixoi Svvd/nevog Trjv nQOorjxovoav nSQi rrjv ^w-a.C.i344
quv nQovotuv noietodui t i)v ecpoSov dnayyiXXcov , 6 S' ovSsv
inoist tcov Seovxcov , coonsQ SsSotxcog /ir) tcov noXsLticov rp-
tcov ysyovivut vnonxevoijo • xai Stu Tr)v TOiuvrqv uvoiuvD
SnoXXotg ulriog iyivexo fieydXcov ov/ttfOQcov. exetvog Ss tt)v
fiev eig BvX^dvxtov uvxov indvoSov volli%cov dvuy/.uiuv eivui

vnonxevcov Ss Tr)v rt netQOV , cog /Lteovrjv xtvSvvcov Stu to int-
y.Quretv rovg noXe/tiovg , Stu Trjg &uXdoor]g dvioTQecps TQtrj-
QSt , Tr)v otqutiuv ixst xuruXtncov. xui uio/ioTT} eSoêv r)
lodvu/coQrjotg xui dnoSiovou noXXco rcov dnstXcov. ftuotXevg

Se oxxco fj/iiQug nsQi to Bvûvtiov StuxQtxpug xui xuxcooug
ig r« LtdXtOTu , dvioTQScpsv eig QodxrjV , xui nuoat noXeig
avxixu nQOoe/coQOW , rr)v ix Bvûvriov fiorjdstuv unoytvto- V. 498
oxovoat, Atvov xai "EûtitXiov xui KuXXiov noXscog.

nXr)v
i^TOvg iv unuoutg Ss uQ/ovrug ovvuyuycov , 6t nuQU fiuoiXiSogP.622
r)ouv iniTSTQUtitiivot Tug UQ/ug , xui noXXr)v nsoi uvrovg
inieixetuv xai fj/tSQOTrjTU intSsi^d/tsvog , xeXevoug ts /irjSsvog
dnooTSQrjfrrjvut tcov ivovrcov , iviotg Ss xui uvuXco/iuxu xui
tnnovg nuQuo/ottsvog ooot /ir) svnoQovv, eig Bvl,uvtiov dni-
•zonsjLtns , nsQi Tr/g eiQrjvrjg avd-tg ov fiuotXiSog /tovov , aXXd
xui nuTQido/ov xui tcov uXXcov Seo/tevog uq/ovtcov , Tuvuvrt-
cotutu rotg ixetoe uQ/ovot Stu onovSrjg noXXijg Tt&i/ievog not-
stv. ixeivcov yuQ ov /tovov xovg cpuveQcog Tuxeivov rjQrj/ii-
vovg, dXXu xui si Ttg r)§og vnocpuivot nQog tu nQaxTO/xsva

ai. twv om. P.
postquam evenit, quam promiscrat, et Heracleac muris se

secus
tcxit, (quamvis posset conveuienter regioui providcrc ct hostilem
adventuin denuutiare, ) nihilque ex officio suo fecit, (utpote timcus,
ne hostibus inferior videretur ,) et per eam amcntiam plurimos
rcddidit miserrimos. Cum iudicarct autem , reversioncm suam By-
zautium csse neccssariam ct contineutem ut infestissimam propter
,
hostes metueret, copiis ibi relictis, pcr mare trircmi rediit: visaque
reditio turpissima et minarum illarum terroribus l6nge dissimilis.
Imperator octo diebus prope Byzantium consumptis et detrimentis
immauibus illatis , in Thraciam regressus , coutinuo omnes urbes,
auxiliis e Byzantio desperatis , praeter Aenum et Hcxamiliuin et
Calliopolim se subiicientes accepit. Convocatis porro oinnium prae-
fectis ab Augusta instituHs, multaque lenitate ac mansuctudine
cxceptis, mandatoque ne quam rerum suarum iacturam patercntur,
quibusdam itcm teuuioribus viatico et equis suppeditatis, Byzantium
eos dimisit, etiam tum pacem rogans non imperatricrm solum scd ,
et patriarcham et archontas alios, ex diametro divcrsa ab illis facere

maximopcre euilcns. Nam cum iili nou modo eos, qui apcrte Can-
tacuzcno favercnt , scd si quis vcl affcctum tantummodo ob illa,
484 CANTACUZENI
4.C. tZ^dyavaxTOvvTOg , ntxQoog xai unavfrQoonoog xoXuX,ovtoov , ovTog
Tolg ovXXuftfiuvoftivoig ix toov nQOoxstfiivoov (iuotXtSi nu~
QStysTO xai Sooqu, xui nQog vftQStg uio/Qug xui dvsXsv&iQOvg
Bov fiovov ixstvoov TSTQUftftivoov , uXXd xui Tovg aXXovg unuv-
Tug exxuXov ftevoov , ovTog nuouv avOTTjQiav snsostxvvTO , sio
Tig nuTQiuQ/rj rj ftsydXco Sovxi r) stsqo) toov uq/6vtoov v^qiv

insviyxot. fiuotXtSu yao dsi xui (SaotXia tov vtov Std nu-
orjg rjyov sv<prjfiiug, uvtov xsXsvovTog , ooonsQ uv si firj nQog
ixstvovg inoXiftovv , dXX' vn' ixstvovg rjouv TSTuyftivot.
C orj . BaotXsvg Se insi Tag xutu Tr)v xutoo OQUxrjv no-io
Xstg nXr)v oXiyoov vnsnotr)ouTO unuoug , ini Tr)v ASqiuvov
iyooQSi, xai JBiQvrp) xui Tug fiiyQi ILovtov xui sxuxov xa-
TUTQiyoov xui Xrjiôftsvog ftrj nQOoyooQOvoug. nQOoniftnoov
DSs xai xQvtpa StsXiysTO TOlg ovoi tptXotg , ev Ttj ASQtuvov
Se nQOTSQOv ts r]oav ovx oXtyot , xai tots insyivovTO oQoovTsgiS
c
ijSrj Ti)v Pooftai'oov rjysfioviuv nQog exslvov dnoxXtvaouv , oi
xai niftxpavTsg ixdXovv , oog Svvdfisvov , si fiovov oqjdstrj , fttug
toov nvXoov xQUTrjouvTsg siouystv sig Tr)v noXtv. fiuotXsvg
Se uvTOvg Ttjg nQod-vftiug inatveoag xui Tr)g svvotag Ttjg
nsQi uvtov , ixiXsvs fir) nQOTSQOv intystQStv , nîv ixsTvovô

iSooot- Tolg TStysoiv i<psoTrjxoTa. iSsStsi yu,Q , fir) xutuôoqoi
ysysvrjftivot , ocpug tb uvTOvg tccti Tr)v nQu^tv dnoXioooaiv.
io- xdiai om. M.

quae fiebant, dolentis subostendissct, indignantes atrociter illum et
inhumaniter punirent: hic captis qui ab imperatrice starent etiam
dona largiebatur. Cumcjue illi ad foeda et illiberalia convitia et
jpsi convertereutur et alios omnes incitarent
, hunc, si quis aut :
in patriarcham aut in magnum ducem aut alium de archontibus

contumeliosius quippiain dixisset , severissimum experiebatur. Im-
peratricem quoque et eius filium imperatorem, ipso iubente, semper
honorificentissime appellabaut, veluti si non contra illos , sed pro
illis in eorum exercitu militarent.
Imperalor, Thraciae urbibus praeter paucas sub ditionem
78.
redactis versus Adrianopolim et Bizyam quaeque ad Pontum per-
,
tinent profectus, quotquot se dedere nollent praedabundus incursa-

bat. Praemissis vero occulte internuntiis, cum araicis negotium
suum agebat, quorum et antca Adrianopoli non pauci erant, et
turo quod imperium Romanura ad illum inclinare animadvertebant,
,
plures exstiterunt. Quiuimmo accersebant eum ut qui possent , si ,
raodo appareret una portarum occupata et aperta illuni in civi-

, ,
tatem introducere. Impcrator, praedicata eorura propensa voluntate

actisque gratiis, hortatur, ne quicl prius inceptent quam ipsum ad ,
moonia conspiciaut. Forraidabat naraque , ne deprchensi sccjuc

ncgotiumque perderent: et simul de die convcnit, quo et ipse adea-
g ,

u/ua Se xai rjftiQav ovveri&eTO, iv fj
uvtov re naQefvai eSei,xui A.G. 344 1
rovg nouTTOvzag xrjv uXcooiv nQog to eQyov eivui nuQeoxeva-

Cftivovg. exelvoi Se jiqiv fiaoiXiu ijxetv , xutcc ovoxrjfiuTa 7r£-P«6a3
QiiovTe , inei tioiv uvtcov ovvifirj Bquvm neQiTv/eiv , og jrjv
SajvXuxijv Tfjg nbXecog ev&vg i'S,UQ/rjg Std tcov uqiotcov tt)v q?&o-
quv naQu fiuoiXiSog iniOTev&rj. exelvog yuQ Trjg OTuoecog rt Q%s
xbv Srjftov Totg uQioTOig inuyuycov. tovtov ovv iSbvreg nuQv-
ovTa xai xuTao/elv ftr) Svvrj&ivTeg xrjv 0Qfir)v, (uxqutov yuQ
i/.eirro tt)v OQyrjv eqpvXuTTOV Sid Tr)v nQog uvTOvg yeyevrjftivrjv
iov@qiv xui qj&OQav ,) dfteXrjoavTeg tcov fiuoiXicog nuQuivioecov

ini&evTO, rjSrj Se Ttjg nQoSooiug qpaveQug yeyevrjftivrjg , xui ol
Xomoi nQOoefiorjd-ovv SeiouvTeg tov xivSvvov. noXXoi Se ovTegB
ufia xai tov Srjftov ivStSovrog , (iniiôvTO yuQ vnb tov noXiftov V. 499
xQUTaicog ,) neQieyivovro tcov noXefticov , xai jovg ftev ovve-
iSXdftfiavov uvtcov , 01 Se rjoav ucpavetg aoftevoi xbv xivSvvov
SiutpvyovTeg. 'Anbxuvxog Se MavovrjX tov fteydXov Sov-
xbg vibg, Trjg nbXecog e/cov Tr)v UQ/r)v , cog Icoqu TOvgTu fiu-
oiXicog nQUTTOvrug neQiyevo/xivovg ixXincov Tr)v nbXiv , rjX&ev
eig BovxiXov qpQOVQibv xi ov (xuxquv ixeivrjg oo/.ioftivov.
•xoBQuvog Se avXXrjrpêig xd Te xXeld-Qa nuQei/eTO xrjg nbXecog ,
xui iSeuo ftr) unod-uvetv. 61 Se , cog tjSrj xu&UQCog Tr)g nb-

Xecog rjouv iyxQUTetg , iTQunovro irp' uQnuyrjv , xai Trjv t« C
Bquvov xui xug uXXcov StrjQnuC,ov oixiug. enetTU xai nQog
noTOvg xai qpiXoTrjoiug Sid Trjv vixrjv euvxovg e£iScoxuv t ol
set , et qui de urbe capienda secum agebant, ad opus aggrediendum

parati essent. Verumeuimvero, antequam imperator adveniret , illi
turrnatim obambuiantcs , postqtiam eorum quidam in Branum forte
incblerunt, cui urbis custodia statim ab initio propter optimates
trucidatos ab imperatrice credita fuerat, is enim seditionis princeps
plebem in eos concitaverat. Cum igitur accedentem adspicerent, et
impetum cohibere non possent, (etenim ob iniurias et caedes fa-
ctitatas cane et angue peius illum oderant,) neglecta bortatione
iroperatoris in hominem invadunt. Proditione iam manifesta , reli-
qui item timore periculi iungunt operas. Cum frequentes esseut,
et plebs conniveret, quod bello premebatur hostibus praevalentes ,
alios comprehendunt , alii fuga clandestina libentes se periculo sub-

duxerant. Manuel Apocauchus, magni ducis filius, urbis praefectus,
ut imperatoris fautores victoriam consecutos vidit, urbe relicta in ,
castellmn non procul situm , nomine Bticellum, confugit. Branus

captivus claves urbis porrigcre, ac supplicare, ne occideretur. llii
civitatis iam sine controversia compotes ad direptionem converti et ,
cum Brani , tum aliorum domos expilare. Deiude ob adeptam vi-

ctoriam coinpolaie et poculis iuter sc invitare. Victi ebrios et
:
486 CANTACUZENI
A.C iiWveviy.rji.dvoi Se fts&vovTug xui nuQucpeQOftevovg uvxovg OQcovrsg,
dvu9uQor\ouvreg y.al int&iftevoi donXotg xui fte&vovotv , ixou-
rrjactv re quotu xui dnixTetvuv uvtcov noXXovg' iviovg de
i'S,r)Xuouv Ttjg noXecog , TOvg de Xotnovg rjyuyov eig deofico-
rrjoiu vno xXototg* xui r/ noXtg uv&tg vno Bquvco qv xuiS

rolg nQUTTOvOL %u (iuotXidog. xui 'Anbxuvxov xov ocpcov uq-
yovTU niftipuvreg ijyuyov ix BovxiXov. §uotXevg Sh inei
invfrero t« yeyevr/ftivu , ov fterQicog rjy&ero , ov fiovov zijg
D noXecog dnOTvycov dXXu xui rcov cpiXcov dnoXXvfiivcov ix rijg

,
dfiovXiug. 'Anoxuvxog Sh Muvovr)X 6 tov fieydXov dovxbgio

vlbg nQog SuotXiu xQvcpu niftrpug , nQcorov fthv scpuoxs
y.uiuvtqv uxovovtu nuQU ts tcov uXXcov xui tov nuTQog,
avTOv noXXu xui Sstvu y.urrjyoQOvvrcov , nei&eo&ut xut uv-
tov xui vofti%etv ixeivovg uXtj&evetv * XQovco dh nQOreQOV
noXXro dxQtfitog tcov ytvoftivcov Tug uiriug 6E,6tuL,ovtu, rov-\S
tov fihv doixcog noXeftovfievov evQioxetv , ixeivovg dh tu
eoyaru uStxovvTag ovx uvrbv fibvov , uXXu xui ov/unuvTug
'Pcofiuiovg ovTtog i%uvdQunodiC,Oftivovg xui dnoXXvfiivovg uq-
$tpf Stu Tr]v ixeivcov cpiXuQyiuv xui dyvcofioovvr/v. odev xui
dyuvuxTetv ovx dvexrcog nQog tcov nQUTTOfiivcov rrjv uTOniuv.io
V.Q>±l\iXniC,ovTa di rtvu Tuyicog Xvotv tcov xuxcov yevrjoeodui , cpiQetv
rr)v fter' ixeivcov biuTQtpr/v. vvvi dh ixeivcov fiev oqcovtu

Ttjv dnbvotuv , y.ui cog ovdh tcov xuxcov r/dr/ neQiOTUVTcav tu
diovTU neQt' T6 ocpcov uvtcov xai tcov uXXcov eyvcoouv fiovXsv-
ai. iXnlCcov P.
gressu vacillantes cum intucrentur, redeunte virtute in praecordia,

armis eos adorti facillime vincunt multos orco demittunt quos-
: :
dam urbe pelluut reliquos in carccrcm collariis inicctis contrudunt

:
rursumque Biano et Augustae studiosis urbcm obtinentibus. Apo-

caucbus praefcctus Bucello rcducitur. Haec ut accepit imperator,
non solum proptcr frustratioucm civitatis , sed etiam propter amicos
ipsorummet stultitia perditos summopere doluit- Ad quem Manuel
Apocauchus misit, qui ci suis verbis diceret, s<c quoquc tum patrcm
ipsutn, tum alios multum et gravitcr illum accusantcs audientem
credidisse ac vera illos loqui putavisse. Ceterum iampridcm causis
rerum accurate discussis , invenisse ipsum nulla sua culpa bello la-
ccssi , illos autem longe iniquissimos ob amorem dominandi ct
improbitatem stiam non ipsum modo, sed Romanos omnes in ser-
vitutem et extremum exitium conari praecipitare. Ex quo tam uc
fario corum conatu stomachum moveri vchcmeutissimc. Quia
sibi
vero conhdisset, cito malis fincm futurum in eorum sodalitio pcr- ,
scvcrasse. INunc quia corum vecordiam pcrspiciat, qni ncque malis

iam supra caput adstautibus sibi aliisquc cousulcudum statueriut,
sofrui, dXX' dnco&ovvrui rr)v HQtjVfjV, ftuXiora vn' avrov nu-k. C i344
QuxuXovftevoi tov toouvtu xai nQorsQov xai fiixQi vvv d$t-
xovftivov , xai rcov eig uvzbv tooovtcov xai rrjXtxovrcov $ei-
voov yeyevrjftivcov nuQe/Ofiivov dftvrjoriuv , rrjv re ixeivcov
5ft$eXv'£uftevov dyvcofioovvrjv xai rr)v uvrov d-uvfiuouvra fte-

yuXoipvyjuv xai xuQreQtuv xui rb ovtco rrjg xotvrjg coqpeXeiug B
svexa rd xufr' suvrbv nQotsodut eroifttog, ftr) ixeivoig ini-
nXiov Svvao&at ovvslvui , dXXu ru uvzov fjQrjod-ut ftuXXov ,
xui i'£ uvrrjg ru avrov nQurretv, xui nQOxtvSwsvstv uvxov

lOfiuXioru ftovXso&ut xai rov Stxuiov. rotuvra ftsv Ânbxav-
xog 6 rov fisyuXov Sovxbg vlbg nQog puoiXia xQvqpu $isXi-
ysro. (laoiXsvg $b oftoicog infjvsi re rrjg alQioscog rov dya-
&ov , xui yuQixug rrjg eig , xai u-
uvrbv evvoiug coftoXoyst
qpoQfiug nuQsi/sxo o,n $vvatro vnsQ avrov
rov nQarrstv
iSnoo&vficog, ftsr' ov noXXug $s rJftiQug dnooruvra nQog av-
rbv , insi firj xui rrjv noXtv r]$vvuro nQOouyetv , rovg ovvui-
QOfiivovg ovx s/cov nQog rb sQyov^ (nQoreQOv yuQ bXiyu) unav-
T£? ol fiaoiXicog qptXov vn' dvoiug Stsqp&uQrjouv ,) dofiivcog re C
e$i'£,uro o (iuoiXsvg , xui rtixrjg rj'£icoos xui evfteveiug nXsiorrjg.
ZOfieru tovto $s inei fj 'A$Qtuvov dvsnt/siQrjTog i$6xst, Bt^vrj
inSGTQursvosv 6 (tuotXevg xui inoQ&et rr)v /coquv • nQSofist-
av $s snsftne nQog rr)v nbXtv , nuQUtvcov uvtm nuQu$t$6vui
xui ftt) xsvrjg sXni$og svsxu toouvttjv t,rjftiuv vnoftivstv, $tu-\. 5oo
qp&siQOftivcov tcov dyQcov fisru yuQ rcov xuxcov rr)v intqpo-
i^quv nuQu$cooovoiv dvuyxrj nieoSivreg. Btt,vioi $s ovtb
sed pacem repudient, ab eo potissimum invitati, qui tam roultas et

graves iniurias hucusque sibi impositas perpetua oblivione deletu-
rum promittat, et eorum scclus exsecratum et eius excelsum ani-
mum ac tolerantiam admiratum, et quod boni commuuis gratia res
suas adeo non invito proiiciat., non posse de cetero iniperatrici
favere , sed eius paifces amplexum polius ab hac ipsa hora illi
opera inserviturum proque illo et iustitia nullum discrimen recusa-
turum. Haec ille clanculura. Cui imperator et de mutato consilio
laudem impertivit, et de animo erga se tam egregio gratias egit,
et quod posset pro se impigre faciendi occasionem praestitit. Die-
bus aliquot iutermissis , cura ad eum transiret, simul autem urbem
tradere nequiret, quod administris huius operis careret, (nuper si-
quidem omnes imperatoris amici per insipientiam interierant,) li-
benter illum accepit summoque honore et gratia dignatus est. De-
inde quouiam Adrianopolis invadenda non videbatur Bizyam movit ,
agrumque vastaviL Legatione porro ad cives missa, hortatus est

cos uti scse dcderent, neve propter inanem spera tanta agris detri-
,
meuta laferri suatiuereut: co cniui compulsura iri ut etiara post ,

,
488 CANTACUZENI
A C. 1 344 £7irjyy£XXovro Gcpdg avTOvg xai tj)v nbXtv naQaStSbvah, ovte
nQog t>)v eicofrvtuv uvutoyvvTiuv stqoltiovto y,ai Tug vfiyeig ,
D dXX* evcpr)ficog xui ococpQOvcog dneinuvro Tr)v nQeofteluv. vof.11-
oag Sh 6 (iuotXevg aQyrjv nQOoycoQijoecog eivui tt)v evyvcofio-

Gvvrjv , (ovvscoqu yuQ vnevStSbvTug nQog Tug ovveyetg £cpo-5
Sovg xui Tr)v xuxcootv ^) eyvco Setv Tr)v gtqutiuv undyetv Tr)v
Tay/oTrjv, tva firjTe ycoQU Stacp&etQOtTO fdXXovou yiveo&ut

fj
(.ut' oXiyov vn' uvtov , avTOt ts Tvybvreg aSeiug t« Stovia

(iovXevoutVTO neî ocpcov, xai dv£oTQecpev eig AnQtov.
P6.-5 od-'. "Ev&a SiuTQifiovTi 'AfiQug rtg ovofiu nQOoeXdcov ,10
B £fir]vvev, cog ufia Tivi 6t£qco 2xuquvw nQOoayoQevofievw oXiyco
nQOTtQov £x Bvt,avTi'ov nQOo£X&otev cpvyuSeg. uvtov fihv
odv uSoXcog nQOoeX&etv xui dnavovQycog, ZZxuquvov Sh ovy

ofioicog aXXd uoXXatg vnooyjoeot xai ScoQeulg nuQu fieyu-
,
Xov Sovxbg neio$£vTa , ei uvtov dv£Xoi. vofiiouvTu Sh 2xu-i5

quvov '£,vXXr)\peo$ut avTco Siu tov y£vovg Ttjv nQog Tug ocpu-
yug xai Tovg cpbvovg eTOifiOTfjTu , (£x ILeQocov yuQ Aftt,ug to
yevog ijv ,) bxxaXvxpat to dnoQQrjTOV. tov Sh ^yrjoufievov
Setvbv Tr)v xutu fiuaiX£cog ovyxQvnTttv £ntfiovXr)v , tov t«
uv&Qconov firjvvetv xui Tr)v yvcbfirjv. ^xuQuvog fthv ovv avTt-io
xa ovveXuftfiuveTO , xeXe vouvTog ftaoiXecog • dybftevov Sh 01
neQi @uotX£u coQftrjVTO dveXetv , fiuotXevg Sh rjneiXrjoev , «7«-
9. "Anctoy M,
vastationem se dederent. Bizyenscs neque se urbem dedituros

spondcre , neque ad solennem impudentiam et contumclias coufu-
gere , sed legationem honeste modesteqne reiicere. Ratus autem
imperator, agnitionem beneficii principium deditionis fore , (obser-
vabat enim propter assiduitatem incursiouum vexationumque pau-
latim eos de pcrtinacia remittere ac cedere,) cxercitum quam celer-
rime removendum censuit, ut neque regio vastaretur paulo post
in suam ditionem ventura, et ipsi securitatem adepti salubria sibi
meditarentur et Apros revertit.
,
79. Apris degentem Amzas quidam adiens, se cum quodam

Scarano appellato paulo ante Byzantio profugisse nuntiat. Ac se
quidera citra dolum et calliditatem advenire, Scaranum non item
sed multis pollicitationibus ac muneribus a magno duce illectum,
si ipsum imperatorem occidisset. Eundem Scaranum sperantem
ipsum sibi ad caedem intrepide obeundam propler generis commu-
nionem (erat enim Amzas quoque Persa) adiutorem fore arcanum ,
aperuisse. Se, quod insidias contra imperatorem intentatas habere

tacitas periculosum iudicaret, hominem et machinationem eius in-
dicare voluisse. Scaranus imperatoris iussu exteniplo comprchcndi-
tur: qui cum duceretur, qui adstabant, ad eum trucidaudum prosi-
lfcmt. Tuiu iuipcrator iuterfectoreru hostis sui loco habituruui mi-
HISTORIARUM III. 79- 4$9
GTiag slg uvtov xov (fovsvoovxa xgiveTv dnbSsiS,tg ydg «vA.C. i344
strj tov tavTfo Tfjv ngu$tv ovvstSivut xo tovtov uvsXsTv , Xva C
Siucfvyrj Tovg eXsyyovg. ol ftsv ovv ovTtog uvsycogovv dsi-
aavTsg ttjv dnstXtjv, 2xagdvog Se Oficog sggvsTO tov 9uvutov.
^nuguoxrjadftsvog Se o (iaoiXevg rjgcoTa sl eirj dXrj&tj, ooa
*Af.iC,ug uvtov xuTrjyogoirj. 6 Se ovvcoftoXbysi , noXXuTg vno-
oysosaL xul ScogsuTg vnb fisyuXov Sovxbg nugunsnsTo&ut
ngbg t6 uvsXsTv uvtov , xai sni tovtm tjxslv rjv yug ysv-
vaTbg re ttjv vjvyrjv xai noXstxtxbg xai ttjv gcbftrjv xovg aX-
loXovg vnsgsycov. xbv fihv ovv sxeXevev 6 fiuotXsvg qjvXuTTS-
o&ul , cog eg ttjv voTsgutuv nXsico notrjabfisvog s£stuolv nsgi
amov • vvxTog Ss sxeXsvs tcov oixstiov ToTg ntOTOTUTOtg tov D
OTguTOnsSov sûyuybvTug dnoXvstv '
'Afiûv Ss <ptXoTt[xcog
r^fistxpuTO \o (laotXsvg TTjg ftrjvvoscog Tfjg snifiovXrjg. nugu-

i5>Jxsvu£ojxsr(p Ss av&tg Bttvrj entoTgaxsvstv eSbxst Sstv
ngoTsgov ngsofisiuv notsTo&ut ngog avTOvg y xui nugrjvsi
sxovoicog ngooycogsTv xui ftrj ttjv uvdyxrjv nsgtfteveiv • totc
yug ovx uvToTg , rrj uvdyxrj Ss ttjv ydgtv siSrjosiv Ttjg av-
tcov xaTaSovXcooecog. xui ngmsgov yug iniOTguTSvoug , otl
loGttHfgbvcog unexgivuvTO , Tuyjcog dnsycogrjos , xutgbv avToTg
nagsycov tov tu Ssovtu ovfifiovXsvoao&aL vnsg uvtcov ' xai
vvv si ngooycogoTsv sxovoicog , ovSsfiiuv vnoarrjasTUt xdxcootv
r) ycogu. si S' dyvcofiovoTev stl }
ttjv inuycoyrjv uvtco fir) p. 6 26
ngoaXoyiQeo&uL tcov xaxcov. Bi^vlol Ss insi sSs"£uvro tt)v\.$ 01
natur, icl enim argumento fore communicati cum eo consilii , et

propterea miserum occiclere, ne ab eo prodatur. Illi timore mina-
rum homincm missum faciunt ita Scaranus mortem effugit. Pro-
:
ductum porro in medium imperator interrogavit , verane essent,

quae Amzas detulisset. Reus promissis ac donis plurimis se ad
ipsum occidendum a magno duce male impulsum confitetur, et hu-
ius ergo adventasse. Erat enim animo nobili ac militari et viribus
robustissimis. Mandat eum custodiri imperator , ut diligentius po-
stridie inquisiturus. Noctu interim ministris (idelissimis dat nego-
tium, ut illum e castris eductura dimittant: Amzam ob insidias
patefactas honoriflce donat. Rursus Rizyam expeditione parata,
visum iucolas ante pcr legatos appellare: per quos hortatur, uti
sponte se dedant, necessitatem ne operiantur tum enim non ipsis, :
sed neccssitati subactionis gratiam habiturum. Nam et prius cum sibi

oppuguaturo bonis verbis respondissent, mox recessisse tempusque
ad salutare consilium capiendum indulsisse ct nunc si se volcntes :
dcdant, agrum eorum nihil incommodi passurum. Si adhuc insipien-

ter dctrectaverint , ne suam postinodum quam sensuri sint cala- ,
,
mitatem sibi adscribant. Rizyenses, auditis oratoribus, in coctum

49 ( CANTACUZENI
A.C. i3^7i()£ofi£tav , ixxXrjoiav ovva&QOt'oavT£g efiovXsvovTO o,ti dioi
nQUTTUv. y.ui iSoxu nuot yjijcpo) xotvfj nQooycoQstv rw (laot-
X£t t uSixcog ts noX£ftovftivco xai dn^Xavvofxivco tcov 'Pco/xui-
tov Ttjg aQyJig xai Svvufxivw §XunT£tv • xui TLuXutoXoyov
recoQytov tov uQyovra uvtcov ixiX£vov , u fir) fiovXotTO ovv5
avTOlg nQOotivut fiaotXu , ndoav sypvTU Tr)v unooxtvrjv £tg
Bv^dvrtov unoycoQUv. xdxuvog avTOtg noXXrjv bfxoXoyrjoag
B Tr)g £vyvcofxoovvrjg yuQtv , dn£ycoQU fxr) fiovX6fx£vog nQOotivui
fiuotXei , ovveinsTO Sh xui o firjTQOnoXiTtjg Suoug nuTQiuQyrjv.
St^viot Sh Svo t£ tcov uqiotcov dnoX£'S,ufi£VOi xui tov Srj-io
/xov xai Ttjg ixxXrjoiug TOoovTOvg eTiQOvg, nQog puotXia
nQio$£tg £ii£fxnov xui Tr)v noXtv nuQsdidovv' scpaoav Ss
y.ai avToi nQOT£QOV fxhv vno tcov UQyovrcov i'§rjnuTrjfiivot ,
dyvcoftoovvrjv T£ uvtov xaTrjyoQuv xui intftovXrjv xai nQO-

Sooiav iyxuXuv tcov fiuotXicog nuiScov. inei Ss tov yQOVoviS
TQtfiofxivov , ixuvot ovxo(puvTOvvT£g un£$£t'xvvvTO xai t« fxi-
ytOTa rjStxrjxoT£g , uv\og Sh dStxovfUvog xai intfiovXsvofUvog
xai ovShv inutxhg dxovcov , snstTU xai Tr)v xotvr)v OQcovr£g
navcoXsd-Qiav , ij oXiyov Suv 'Pcoftaiovg unavrag SticpfoiQtv,
CuxovovTig T£ xui uvtov u£i S^dfuvov n£Qi UQrjvrjg , sxsivovgio
Sh uloovfxivovg tov tooovtcov utTtov noXsfxov xuxcov , Suvd
fxhv ijyuo&ui r« nQUTTOfx£va xui nQO&vfiuofrui , u Ttg Sv-
vufttg ivrjv , Xvotv tivu i'§evQiox£tv tcov xuxcov. in£i S' uvTotg
tovto ovx iv iqptxTw , Tovg fihv uXXovg unavrag Ttjg ovfxcpo-
coeunt, quid agaut, deliberant. Una est omnium et concors sen-

tentia ad imperatorem transeundum qui praeter ius et fas armis :
appetitus ct Romano imperio pulsus esset, quique adversariis suis

nocere posset Georgium Palaeologum praefectum, nisi sequatur,
:
cum tota re familiari Byzantium remigrare iubcnt. Is imperatori

se submittere nolcns, bumanitatem istam multa gratiarum actione
prosecutus discedit , cui se metropolita patriarcham timens adiun-
git. Bizyenses duos de optimatibus, totidem de populo et ecclesi-
asticis , omnes numero sex deligunt , quos ad imperatorem miltunt,
et urbem tradunt: fatenturque et ipsi se prius a pracfcctis illum ,
pro improbo et insidiatore et imperatoris filiorum proditore ac-

cusantibus delusos csse. At postquam tempore procedente illos
calumniatores fuisse iniquissimos, ipsumque iniuriose et insidiose
tractatum et maledictis confixum apparuisset, cumque vidisseut
commuucm pestem, qua Romani paene omnes interieriut et audis- ,
sent ipsum pacem sine iutermissione flagitare illos contra bcllum ,
tot malorum causam paci pracfcrre , graviter tulisse paratosque ad

remedium tautis aerumuis aifercndum fuisse, si modo ullum invc-
nire potuisscnt. Scd quoniam uon ca cssct ipsorum facultus ali- ,
HISTORIARUM III. 79- 49 l
Qug oixTstQSiv , avxovg 6*e t« XvoitsXtj ôvXevoftivovg euv-A.C. i344
Totg, xprjftofta noir)ouo&ut nQOoycoQetv exovrug xui Ttjv
nbXtv nuQuStSbvut xui ftr) Ttjg eTeQtov dvoiag unOTiveiv av-
Tovg Sixug. TOtama /xev 61 BtQviot enQeofievov. (iuotXsvg
5Se Tijg svftovXtug enuiveoug , Totg T£ nQeofieot Scoqu nuQa-

oycbv, rjXfre nQog ttjv nbXtv , enojxevovg eycov xai Toiig nQ£-
ofisig, xui 6 brjfiog unug /istu tcov uqiotcov s^rjX&ev vnuv-H
Trjocov. ensi Se syeveTO eyyvg nvXcov , nQcoTU fxev exeXsvev
'Avvuv Tr)v $uotXiSu svqprjustv, xai ftST' exsivrjv fiuotXeu tov
lovlbv, TQiTOvg Se [xst' exsivovg uvtov ts xui EiQ/jvrjv fiu-
otXiSa Tr]v yvvulxu , xui eTsXstio r) sxxprjftiu xutu t« xsxs-

Xsvafxeva. toV Xoov Se TQOnov xdv Tulg uXXutg nbXeotv enot-
ei' xai xutu Tug iSQug ftvoTuycoyiug ofiotcog Tr)v tcov $uoi-
Xscov (xvrjftrjv exeXsvs notstofrut. ev&vg fisv ovv nQOosycoQOW
i 5xui tu nSQi Btuvrjv noXiyvtu ovtu ovx oXiya , xai nuotv 6
fiuotXsvg ecpioTrj rjysfiovug xui Stwxst, rj uvtm ebbxst uqiotu,
uq/ovtu xuTeoTrjoe tov yvvatxog uSsX(pbv Aouvrjv
Btt,vrjg Se
tov Muvovr)X. r)v yd.Q tivu xui oixstOTrjTa nQog tt)v noXtv
uQyuiav eycov. nQcoTOOTQUTcoQ yuQ 6 tovtov nev&eQog exetP.Giy
iOTr)v oixiuv eycov e"£uQyr)g XTrjostg ts nXsioTug xui ftsyuXug
stysv ev uvtt) , xui tcov ovyysvcov xui tcov oixsicov exet noX-
7.oi xuuoxovv , ryeTO oyeSbv rj nbXtg. Stu tuvtijv Sr)
vcp' cov
TrjV UQOg nQCOTOOTQUTOQU TOV yUfl^QOV UVTOtg

oixHOTtJTU
eneoTrjosv uQystv Âouvrjv tov Muvovr)X. nQCOTOOTQUTcoQ yuQ
16. ijysfiova P. 20. olxsiav P. a3. nqog ngcjTOOiQ. om. M.
orum omnium ita afflictorum misericordia commoveri , et ut si-

biinct prospicerent , dccrevisse in eius se potestatem ultro cum
urbe tradere, ne aiienae amentiae poenas luant. Haec Bizyeuses.
Imperator, probato tam laudabili consilio, legatos muneratur, et iis
prosequentibus ad urbem fertur: cui plebs universa cum optima-
tibus se obviam effundit. Ubi ad portas fuit, primum quidem
Annae imperatrici , deindc fdio eius imperatori, postremo sibi et
uxori suae Irenae faustum acclamari iussit, quod feccrunt. Eodem
modo per alias urbes fieri , et inter sacrificandum similiter impera-
torum mcntioncm celebrari voluit. Statim igitur non pauca in
circuitu oppida accesserunt, quibus singulis impcrator praefcctos de-
dit, earumque statum quae optima visa est ratioue formavit. Bi-
zyae Manuelem Asanem , uxoris suae jfratrcm, praefectum delegit,
cui vetus quaedam cum civibus illis coniunctio consuetudinis in-
terccdcbat. Protostrator quippe, eius socer, illic domicilium ab ini-
tio multasque et amplas possessiones habebat. 1'raetcrca cogna-
torum et familiarium eius complines ibi iucolebant a quibus ,
ferme civitas admiuistrabatur. Ob hanc igitur familiaritatem con-

492 CANTACUZENI
A.C. 1344/tfra rijv iv rwuixoxdoTQfp rov (iuotXitog druycoQrjOtv vnb
ptsydXov Sovxbg noXXd qpevuxtode ig , xui eig rovg nQcorovg
rcov qpiXcov reruyftivog, nQtoTofisoTtuQiog rs oXiyta voreoov
dvuSety&sig, enetra elg rr v oixiuv t
xuTexXeioSrj y.ui ôqpov
BxurexQi&r/ rotg aXXoig 6/toicog qpiXotg, xai /qovov ovtco ov-5
yvov Stavvoug cpQOVQOVfisvog iv rfj oixia , votsqov irsXevrr}-
os , nevr/g xui un/Liog eg svuoqov xai neQtqpuvovg yeyevrjfti-
c
"V. 502 vog. 7T.UTQiuQyr] Sk rtjj IeQOooXvficov uqti tots ix Bvûvriov
StaSQUvrt , vnonrevoptivtp xui ndoystv ptiXXovri xuxtog xui
dqptyfiivtp nQog uvritv , o fiuotXevg rrjv BiQvr/g iveyeiQr/oevio
ixxXr/oiuv , tbors ru rotg leQotg xuvooiv ivSeSoptivu nQur-
rstv , insi rumr/g o aQyiSQSvg dnsytOQSi rr\v pluoiXitog uno-
oeto/tevog intSrjfiiuv. inei Sk ndvra Smxrjro tu xutu rrjv
nbXtv pluotXet , avd-tg dviorQeqpev sig XuQtovnoXiv xui rug
ptrt nco nQOoytoQrjodoug nbXeig rotg rs onXotg efitdêro xuiiS
7ioyotg ntd-uvotg insysiQSt neidetv nQOoytOQstv uvtio. Sov£
CSs 6 /liyug , insi rb SturQifieiv rstytov s§to unr^yOQSvsv ,
(ul ftkv yuQ rcov nbXscov Kuvruxov^rjvtp nQOoeycaQrjouv rtp

pluotXet t al Sk noXtoQxov/tsvut xui xuxcog ndoypvoui rutg
xud-qfiSQivutg iqpbSotg d/ttpiploXoi tjStj qouv • intxovQiug yuQio
ovSeftiug nuQ' uvrov irvyyavov , ovyvdg notovptevoi rdg nQS-
ofisiug xui rrjv xuxonQuyiuv oSvQOfisvot,) iva firj Soxoir/ t
tbonsQ iv ptsydXrp xXvStovt rovg oluxug rijg dQyijg xuruXt-

ncov dqybg xa&ijo&at nqbg rb Siuoco£,siv dnstncov , ioxixpaTO
germanum Mnuuclem Asanem praefectum ipsis ut dice-

iugis suac ,
bamus constituit.
, Nam protostrator post secessionem ab impera-
tore apud Gynaecocastrum a magno duce egregie ludiGcatus et
inter principes amicorura cooptatus pauloque post protovestiarius
declaratus , postea domi suae iuclusus ct tenebris similiter ut alii
eiusdem ducis amici damnatus , ita perdiu in aedibus suis custodi-
tus, tandem egens et infamis ex copioso et illustri mortuus est.
Patriarchae autem Hierosolymorum , qui suspcctus et pocnas datu-
rus receris Byzantio ad se confugerat, imperator Bizyensom eccle-
siam sacrorum Canonum concessu regendam commendavit : quan-
doquidem eius episcopus adventum ipsius aversatus aufugerat. Toto
orbis statu composito , Chariopolim se recepit et oppida restantia
ad deditionem partim armis coegit, partim oratione ad persuaden-
dum accommodata invitavit. lam vero magnus dux captus iulra
urbem latendi fastidio, (aliae siquidera Cantacuzeno se permiserant,
aliae obscssae et quotidianis populationibus divexatae nutabaut,
cum subsidium ab ilio nullutu, quamvis crebro et cum lamentatione
suarum aerumnarum expetitum, consequereiitur,) ne ut iu tiirbu- ,
lenta tempestate relicto impcrii clavo otiosus scdcre ac salutcm

Tt ne ois Qyort nov , iva jotg noXXotg Soxoirj dvayxutcov rivcov A.C. »344
Bvtuvrico ivSiuTQi'fieiv • xui og ovSinco uqotsqov ovSiva
iTSQi
rov uyu&ov xui Sixaiov Xbyov inoirjauTO , Sixuioavvrjv ixrj-

Qv$e xui evd-vTrjTU neî rdg Sixug • xui xu&rj/ievog iv rrjD
5/xovrj Xqigtov tov ocoTtjQog xul evsQyhov iSixaUe Sid ndatjg
rijg tjfiiQag , neQi ovfiftbXaia xai iSicoTixug dfitpioftrjTrjoeig
c
uaxoXovfievog. itpQovei Sh PuSufidv&vog ovSev tjttov ini rov-
roig , bg xui rrjv vexQcov Sixrjv iXiyero iniTeTQuqp&ai did Trjv
Sixaioavvrjv , uyvocov cog ovSsv uyevvioreQOV xui xaTayeXa-
iooTOTeoov OTQaTrjyov vnb noXifiov tooovtov nSQiQQSOfiivov
xui ovfifioXuioig oxoXdôvTOg , iva rovg xud-' exaOTOv iSico-
Tug cotpsXoirj tcov xoivcov xuTUfisXcov.
n. TufiuXug Se 6 fiiyug Xoyod-htjg , rov %qovov tqi-P. 628
po/uivov, inei tov ydfiov Ttjg &vyuTQog fiiyag Soii% xutu
i^TOvg oQxovg ovx uneSiSov , iSvo/sQaivi re ov /xeTQicog rrjv
TQifirjv xui fieydXto Sovxi neî tov ydfiov SieXiyero , a£t-B

tov noislv xutu rot)? OQxovg. o S' etpuoxe fisv xui avuo Std
anovSrjg eivuc xui nQOVQyov nuvcbg , Trjv vvfttprjv Sh xui
Trjv ftrjTiQU unavuiveaSui Sid Ttjv noXvauQxiuv. ovvefiov-
zoXevi Te tpuQfiaxeiaig yQtjouo&ui tioiv, ei' ncog yivovzo , tcov
iyxuTcov ovvsaraXfiivcov , XsnTOTSQov tpuvijvui xui iniQUOTOv
rij vvfitprj • ndvv yuQ eysiv ttrjScog nQog Ttjv dovfXfieTQiav
17. filv om. P.
desperare vulgo videretur, quiddam singulare instituit, ut quibus-

dam Byzantio necessariis distineri crederetur. Et qui ante id tem-
pus bonum et iustum nunquam hili fecerat, iustum et rectum in
causis et litibus observandum , praeconis voce promulgavit sedens-
que in monasterio Christi Servatoris et bencrici, toto die forum
agebat , in contractibus et privatis controversiis occupatus. Nec
erat Rhadamautho iuferior , qui, quod fuissct in vita iustissimus,
apud inferos arbitria facere dictus est, iguorans miser, nihil esse
tam ignavum tamque ridiculum, quam duccm tanto bello urgente
disceptandis vacare litibus , et dum prodesse vult privatis singulis,
oinittere communia.
Gabalas autem logotheta
80. quoniam tempus lougum iam
,
abicrat, cum magnus dux (iliam suam secus quam iurarat, nuptum
sibi non daret, moram valde indignatus, de matrimonio eum ap-
pellat orans , ut quod iurasset , aliquaudo re pracstaret. Respondet
ille se quoque id pcrcupere nec ei rei quidquam praevertendum
,
duccre: sed sponsam ct matrem cius ab eo, ut nimium corpulento

atque obeso abhorrere. Proinde medicamcntis utendum si forte ,
contractis visceribus gracilior et sponsae suae amabilis redderetur:

propter vaslitatem enim illam ct proportionem non bene respon-
dentcm nihil esse eo deformius atque iniucundius. Gabalas hoc
,
,
494 CANTACUZENI
A.C. i$44 twv oaQXwv. 6 S' vnconT£v£ fisv oxrjxpstg £ivai xai nQOcpdong
t« toluvtu xui £iqwv£i'uv dxQtftcog tw Ss xaTCtxQug fjTTrj-
•
ofrai tw Tfjg xoQrjg sqwtl, a xai oXiyu cpQsvwv ft£Tiywv

ovvtjx£v av Ttg, avTog i(iovX£TO dyvouv xai hSoxst Sslv ToVg
xaTay^XuoTOTUTOig imyuQrjTiu £lvul Siu Trjv xoqtjv. SluXe-5
Cy&dg Si tlvl lutqw i'§ 'huXiug uqpty/Lievw n£Qi noXvouQ-
Trjg
xiug , i'n£i&e fuyuXotg ftto&oig inuyy£XX6ft£vov xui avTOv

evoTuXsg to owftu xui ovftftSTQOV Ttoi notrjo£tv <f>aQfiux£t'uig,
V. 5o3'X<%/ tuXXu nuvTU Ssvt£qu rjyovfuvog, XovTQOtg ioyoXuê

d'rj
xui ifthotg xui x£vwo£Oi yuoTQog , rj rw lutqw iS6x£i. oXi-io

yootTtu T£ nQ0O£ty£ xui tuXXu nuvTU in£TijS£V£V , bou nQog
XenTOvrjTU ovvui'q£tul. i% cbv ijt6v£l ftsv xui uSQuvrjg rjv , -
xui nuQ£Xv£TO Trjv QOOftrjv, y yuoTtjQ Ss oXiyu nQog tov oyxov

iv^SiSov. vnonT£voug Ss 6 ftiyug Sov^, cog vgt£qov uote
D unayOQ£voag nQ()g Tug cpUQftuxsiug £io£tul oucpwg tt{ v £lqw-io
V£t'uv , xui Suoug, firj Siu to n£QiOQua&ui nQog tov xut av-
xov noXfftov av&tg ixTQunfj xui n£i'orj fiuoiXiSu Tifeo&ui
cnovSug nQog KuvTUXOv^rjvov tov fiuotXiu n£Qi £iQrt vijg , o
TCOV XlvSvVWV aviW 6 CpO@£QWTUTOg iSox£t, ioxiipuTO TQOnW
Slj TLVl SlUCp^£l'Q£lV Xui UVTOV ' Xui TCOV OVV£lS6tWV TU Un0o-2O
QrjTU avTW Ttvag nQOoin£fin£ ftrjvvovTag dY £vvoiav Stjfav
tw fi£ydXw Xoyod-ixri , otl fiuoiXig ftuXtoTU OQyt%oiTO uvtw ,
xrjv Ss ahiav dyvouv. ot xai toluvtu nQOoayyiXXovrsg i'$£-
merum esse figmentura et astutam dissimulationem suspicabatur.

Quia vero amori puellae penitus succubuerat, quae quis vel paulum
prudeus non ignorasset, ipse nescire volebat et eius causa etiara ,
risu dignissima experiunda ceusebat.

sibi Collocutus igitur cura
quodara medico , qui ex Italia nuper venerat, de ista corpulentia,
ingenti mercede eum demulsit , et is se corpus eius quibusdam
mcdicinis ad dccorem et gracilitatem traducturum spopondit. Mox
posthabitis omnibus , ad praescriptum medici balneis , vomitionibus,
crebris alvi ductionibus dat operam parum cibi et potionis adhi-
:
bct ceteraque omnia ad corporis extcnuationem valcutia sedulo

usurpat. Ex quibus languor, imbecillitas nervorumque dissolutio
exsistebat: at ventris moles parum imminucbatur. Veritus autem
magnus dux , ne tandcm pharmacis defatigatus, technam perspiccrct
et timens, ne, quia coutemptus esset, rursus arnia contra ipsum
ferret atque imperatricem ad foedus cum Cantacuzcno patrandura
iinpcllcrct, quo nullura periculum impensius mctuebat, illius quo-
que iutcrficiendi rationem excogitavit. JNara quosdam sibi a secrctis
misit , qui ut magno logothetae , bcnevolo animo indicarent, Au-
,
gustam ei iratam csse vehementer causam se nescire.

: Talilms
nuntiis hominem exterrebant. Deinde et iuramentum exigcbant,
borum arcauorum indices ncmini proditimim. Sic illi in conmicn-
HISTORIARUM III. 80. 4<)5
qtoflovv. enena xai oQXOvg tjtovvto 6/j&sv vnso tov (irjdevi A.C i344
xuTuSrjXovg nocecv TOvg tu dnoQQrjTU /crjvvouvTug. ovtco /cev
ovv execvoc exuxovQyovv Tr)v nenXuo/civrjv drjXcoacv tcov unOQ-P.629
QrjTCOv ruftulug 6e oio/cevog ecvuc ulrjd-rj t« siQrj/cevu, nav-
STuyotrev ixv/cacvsro xai nsQcrjVTXscTO Xoyco/cocg, xai ovvvovg
xai co/Qog itpacvsTO xai Tucg cpQOVTcbc ovvTSTrjxcog. dov'£ ds
6 /ciyug , tcov nQUTTO/ievcov uyvocav vnoxQcvb/csvog , ijqcotu
xr/v uctcuv T?t g ovvvocug xui Ttjg co/Qcuaecog. 6 Se ovcJev v-
nconTevxcog neî ixecvav cpuvXov , olu 6rj xrjdeoT-fj xui dlyrj-
iooovtl vneQ ixecvov , nuv to unoQQrjTOv iîcpucvs xai enixov-
Qiag Tv/eiv Tivog idecTO xai yvco/irjv scorjysTofrui , rj /Qij-
ou/ievog eS,co eoTuc tcov xcvdvvcov. ovdev yuQ rjv to /tioov B
tov vnonrev&ijvuc tots xui ocutp&uorjvuc. 6ov§ 6e 6 /ciyug
ecpuoxe /uev tocuvtu xui uvTog dxrjxoivac nsoi uvtov , rjysT-
iSo&uc 6'e /crj ulrj&rj , o/ccog vnsTC&sc Trjv ovocuv nuQU Totg
c
<pc).ocg exTC&evuc. yuQ noXcTSvo/tivrjv vvvi
Trjv nuQu Pco/cuc-
ocg etpuoxe ovxocpuvTCuv xui dcufioXrjv nuvTU ovtcvovv <pv-
XuTreod-at yoecov. xui ya.Q uvTog tcov xocvcov dnuvTCOv uq-
c
/cov xui Trfi nQcoTrjg nuQu Pco/cuc'ocg dnoXuvcov Tc/irjg xai
o.oevnQuycug ov /cdXcora uvtocg duQQeTv , dXXu tu nkecco xai
noXvTsXioTSQu tcov ovtcov , ev Te *EncfiuTUcg tco ojqovqcm xui
nQog tco ev Dluyxuvocg nvQyco e/scv. uvtov 6e enei /ir) ov/i-
fiucrj cpQovQcov ti e/ecv , co /qiJoucto nQog TOCuvTag tcov
nQuy/cuTcov /tSTufioXug , eTeQfo TQonco Tcvi Trjg ovocug uqovo-Q
10. dlyrjacivri P. anay M.
titiis secretis significandis se malitiose gerebant. Gabalas menda-

cium minime olfaciens uudique cogitationum fluctibus iactabatur,
meditabundus pallidus et prae sollicitudiiiibus coutabescens. Ma-
,
gnus autem dux rci gestae ignorationem prae se ferens tristitiae ,
et palloris buius causam exquirebat. Tura Gabalas candide, tam-

quam socero ct vicem suain doljturo, arcanum ut erat , reserat ,
eiusquc opem aliquam et consilium implorat, quo usus discrimen

evadat: nam tunc inter suspectum esse et iugulari nihil erat me-
dium. Hic magnus dux, se quoque hacc de illo audivisse putare :
tamen vera non esse. Nihilo minus uti facultates suas amicis con-
crederet, monere. Quae enim nunc apud Homanos rcgnum tene-
reut sycophantia et calumnia eas cavere unumquemque oportere.
,
Nam et se totius rei publicae caput ac priucipem honoribusque

ac felicitate inler Romanos praecipuum neutiquam illis fidere, sed ,
maiorem ac pretiosiorem partem rerum suarum Epibatis in castello

et arce in Manganis recondidisse. Ipsi vcro, quoniam castello care-
ret, quo iu istiusinodi reruin commutationibus uteietur, alio quo-
dammodo facultatcs suas tuendas ut, si quid adversum accidat, :
4q6 CANTACUZENI
A..C 1
3 Mstv , Tv' st ti ovftfiui/] Svo/SQsg, (ov yuQ ftutrjv naQu fiaoi-
Xidog VTi07iT€V£o&ai ,) Tr)v yovv ovotuv syr\ xui fir) dftopoTi-
Q(ov , ovotag te uftu xui UQyr)g tcov nQuyftuTcov, dnooTSQrj&rj.
6 ftsv ovv TOtuvTa ovvefiovXeve. Xoyodirr^g ds 6 fisyug Tr)v
intôvXr)v ftr) ovvtScov insi&STO ts xal tu ovtu nQog T0vg5
qjtXovg i^sTi&si. 6 6' uvtixu nQoainsfins Tovg fiuatXidt tu
nQUTTOftsvu {.irjvvoovrag , cog avTOVf.tr) ovvstdoTog. nuQr)vovv
js ol nQoauyysXXovTSg, fir) toiuvtu nsQtOQuv ov yuQ in d-
yudu) Tr)v ovaiuv tov ftsyuv Xoyofrhrjv ixTt&svai, dXX' r) otu-
Batv ftovXsvso&ut, notslv ini tw KuvTuxov^rjvov (iuotXiu tff-io
yso&ai , rj dqjtoTao&ui dtuvosta&ut nQog sxstvov. r) puaiXlg
$£ t« ne qi ftsydXov Xoyod^sTOv stQrjftsvu s^stuôvou , cog
invv&avsTO nuQU noXXcov sivut dXrjfrrj, (y.Qvqa yuQ nuQu tcov
gvvsiSotoov nQog noXXovg dtsdo&rj to dnoQQtjTOV , xov fieyu-
Xov Sovxbg ovtco ovoxsvuouvTog ,) tjyuvdxTSc xui dnooTuotuv i5
sivui msto to nQuyfia quvsQcog, xui iftovXsvsTO b\ri Siov
XQrjadat tw fisydXw Xoyo&iTt}. insi ds tjSrj nSQug stysv r)
V. 5o4 intfiovXt) , xui Xoyo&sTtjg ts 6 ftiyug nuauv ixd-ifuvog Tr)v
ovoiuv sxd&rjTO dsoficoTrJQtov nsQtftivwv , xui r) ftuotXig coq-

yt%ST0 nQog tt)v dnooTuaiuv , nXuodfisvog 6 ftsyug dov'% tivut.o
toov Srjfioaicov /qsiuv , sig 'Isqov to nQog iftfioXug tov Jlov-
P. 63o tov unsnXss tqitJqsi , Tovg ds nQcoTOv Tt)v fiuotXidog drj&ev
OQyr)v firjvvauvTug tw fteyuXto XoyoS-STt] xuriXtnsv intdstvuv
tiXog rjj inifJovXjj' ngoosX&ovTsg yuQ ixstvoi av&tg dsdu-
aa. o*r> P.
(non enim frustra apud imperatriccm cecidisse,) saitem sua retineat,

ne simul illis tamque amplo magistratu privetur. Magnus logo-
thcta, non intellectis insidiis , paret, et fortunas suas apud amicos
coilocat. Quid multa? subito maguus dux mittit, qui, quod age-
batur imperatrici, quasi se mininie conscio, patefacerent et hor-
, :
tabantur qui nuntiabant , ne rem istam negligeretj non enim ma-

gnum logothetam sincero fine res suas apud amicos deposuisse, scd
aut seditionem ad Cantacuzenum rccipiendum machinari, aut ad
illum cogitare dcficcre. Imperatrix dicta examinans ut a multis ,
vera esse auclivit, (clam siquidcm a consciis magni ducis eo id ,
struente, in multos secretum hoc disscminatum fucrat,) acerbe tulit,

manifestamque dcfectiouem rata quid pocnaruin in eutn statueret, ,
deliberabat. Cum iusidiae processissent et magnus logothcta Ga-

balas facultatibus alibi dcpositis sedcrct carceremque exspectaret,
et Augusta, ut perfido, irasceretur, magnus dux, simulata neccssitate
quadam publica Hierum, quod cst oppidum ad ostia Ponti tri-
, ,
remi consccnsa navigavit quiquc prinium logothetae iram impcra-

,
tricis indicarant, eos ad finem negotio iinponcndum rcliquit. Rur-

XQVftivoi xui xaTrjrpeig , ifajvvov cog ixeivrj rjj vvxxi noog e-A. C. 1344
c/azov xivdvvov r/iei, fiuoiXidog ftdXioTU i'S,coQyiofiivrjg , xal
nooroidv riva avxov ixiXevov noietod-ui. Ttjg uvrijg de co-
Qag xai eTeQOvg ix ow&rjuuTog nuQeoxevuôv, dcpixvov fcivovg
SnaQa Trjv oixiav Trjv ixeivov , drcovvficog ovTCog ei avTog uv-
to&i eirj iQcorav , cog tl Seivov tou Xoyov nQoorjfLuivovrog.
c
ov yuQ eicodeoav ixeivco nnoTeQOv ovtco nQOocpiQeo&uL Pco-B
/llulol , dXXu noXXrjv Trjv &eQuneiav nQOorjyov xui Tr]v xoXa-
xeiuv. TuftuXug be rjdrj tov oXe&oov ix ndvTcov TexfiULQOfie-
iovog xai deioug, fir) y.ui nuQunbXouo, tivcov nobg ey&Quv en-
eX&ovTcov, vnoTQO/iog xui neoiSerjg eig tov Ttjg &eov Socfiug
yevbfievog vecov , ovd' ovtco oco£,eo&uL inei&ero , dXXu cpiXo-

vjvycov noXXd, tijv iodrjva dnoSvg, oyijfiu fiovuycov neoiefid-
Xexo , ovTCog oibfievog fcoXig euvTCo Tr]v ocoTrjoiuv ixnoQioeiv •
iStooovtov iêninXtjXTO TuVg dneiXulg xui Tug cpQirug xuxeoei-

ofrrj. 6 fiiyug de <$W\; inei nv&otTO nuoav xutu vovv Tr)v
xuxovQyiuv dnofiuouv , ix tov 'Isqov inuveXdcor, uvzixa nQog

rijg tov &eov ôcpiug tov vecov dcpixxo xui tov fiiyuv Xoyo-G ,
SiTtjv evQtjxcog t« ftovuycov rjfKpieofiivov

, ixonTeTO noXXd
ioxui Trjv yrjQeiuv dncodvQexo xi\g HvyuTQog xui dnuQUfiv&rjzu
iniv&eL. Xoyo&eTrjg de fiiyug noXXolg nuQeftv&eiTO Xbyoig ,
ovdev y.uivov ovfif3e(irjxivuL cfdaxcov , ei tcov dv&Qconivcov dei

nQuyftuTcov uXXots uXXcog cpeooftivcov xui uotutovitcov , vvv
16. t>jv om. P.
sum accedentes illi, perfusique Iacrymis , et deicctis Iiumi

igitur
vultibus, certiorem faciunt, illa nocte in suiiimo discrimine futu-
ruin , imperatrice scilicet iracundia elFervescente et hortantur , ut :
sibi provideat. Subornaraut iuterim ex alia couspiratione 3 qui

eadem hora ad eius aedes veniront, et sine nomine num ipse es- ,
set intus,sciscitarentur , velut his verbis honibile quiddam praesi-

gnificautibus: non enim alias sic tractare illum Romani, sed multa
cum observantia et assentatione cousucverant. Gabalas omnibus
indiciis necem sibi in foribus esse coniiciens, ct formidans, ue qui
busdam ex odio iu se irrueutibus male pcrirct , cum tremore ac
pavore magno in templum Sophiae, tamquam ad asylum, facta fuga,
quoniam ne sic quidem se salvum fore credebat, et producere vitam
non mediocriter cupicbat , monachi habitum iuduit, vix etiam hac
ratione se servatum iri sperans adeo minis attouitus et concussus
:
erat medullitus. Magnus dux totum maleficium cx seutentia evenissc

postquam Hiero reversus
intellexit, ilicet aedem Sophiae petit , :
inveutoque logotheta cum veslitu monastico, plangJt inijum iu

ibi
modum, ct viduitatem filiae lamentatur doletqae dolorem iucon- ,
solabilem. Logotheta eius luctum levare multis verbis nititur, ait-

que nihil coutigissc novi
, si huinanis rebus semper aliter
, et
Catiiacuzcnus II. 3a
49* CANTACUZENI
A.C. iZ^ftev êXxtbvcov, vvv Se yetQovcov enetQud-t] xui avxbq* xui iSb-
xei xb noXv xijg Xvntjg Stu xt)v ixeivov nuQUftvd-iuv dnoxt-
deadui. voxeQOv Se oXiyco nQog xt)v xijg nuftfiuxuoioxov fxo-
vt)v 6 ftiyug ucptxxo Xoyo&ixtjg , xtjg fiuotXiSog xeXevovotjg •
D tpcoQufreig Se SiuSiSQUoxetv fxiXXcov xui xd ftovuycov unufi-5

cpievvvo&ui , eig SeoficoT^Qiov ivefiXiftt]. ovtco ftev ovv xai
xovxov dneoxevdoaxo 6 fiiyug Soi>'§, fieydXu ftev nQog xbv
KuvxuxovL,t]VOv ovvaQUfievov xov fiuotXicog nbXe/xov , d'§icov
ve dnoXeXuvxbxu nuQ' ixeivov dfxoifitov, ?jg iniyyuyev dfxvSt]-

c
xov qj&OQug 6 nuXe/xog Pcoftuioig. io
A.C. i345 na. BaaiXevg Se o KuvTuxovX^vbg nvd-bfievog, tog (iu-
P.63i oiXig nQeofieiuv noioixo nQog 'OQydvrjV ini avfiftuyiu , nifi-
ipug xui uvTog enQUTTev , oncog uvtco fxuXXov, xui /xt) Bvt,av-
^xioig nQCjo&oiTO. xai elXeTO ÔQydvtjg Tt)v nQog Kuvruxovty-
vbv xbv fiaoiXia ftuXXov ovfifiayiuv , xui niftxf/ug Xuxîjv xbvi5
tvvovyov , ixiXei xug onovSag. ovxog Se ov /xuxquv uvxov ,
dXXu xijg ix JlucpXuyoviug uyQi OQvyiug naQuXiov uQyovxog f
V. 5o5 QctSicoq ftexenifinexo KuvxuxovX^vbg 6 ftuoiXevg xr)v avftftu-
yiuv ?)vixu eSev o xui ftdXioxu ixdxtoae xd nQuy/xuTu ^Pco-
fxuicov. tog ininXetov yuQ, xai fiuoiXitog ftt) Seofiivov , neQui-20
ovfxevoi 01 THqoui xug ftrmco ftuotXet nQoaycoQt]odaug nb-
Xetg ixdxovv cog noXeftiug. xoxe Se ex xijg'OQydvt] oxQuxtuq
eytov ovftfxuyiuv , xutg nQoq xbv ILovxov nbXeotv ineoxQuxev-
as xui etXe ndaug nXt)v ^coônoXecoq. tiXe Se xui xt)v iv
aliter volventibus et inconstantibus nunc quidem meliora, nunc

,
deteriora et ipse expertus essct. Et apparebat Apocauchum ad baec

aliquantum acquiescere. Paulo post magnus logotheta imperatricis
iussu ad monasterium sanctissimae Virginis abiit. In fuga autem,
abiecto monachi cultu, adornanda deprehensus , in carcerem da-
tur. Sic igitur et hunc ex mcdio magnus dux removit, qui bel-
lum contra Cantacuzenum non vulgariter promoverat condignam :
nimirum mercedem pro pestiferis cladibus eo bello iuvectis ei re-

pendens.
81. Imperator ut rescivit imperatricem missa legatione Orcha-
nis societatem expetere , missis et ipse oratoribus id cgit, ut ad se,
non ad Byzantios auxilia mitteret. Qui lcgato Chatze eunucho
foedus cum Cantacuzeno iuiit. Cumque non longe distaret, sed a
Paphlagonia maritima usque in Phrygiam imperitaret, facile Canta-
cuzenus, quotics indigebat, Persarum manum accersebat, qui Roma-
nas rcgiones infestabant plurimum: nam saepius imperatore etiam ,
uon rogante, traiicieutes , quae nondum se dediderant uibes , ut

hostiles, direptionibus affligebant. Tunc vero ab Orchanis exercitu
habens subsidium , contra oppida ad oram Ponti sita profectus, omnia
,

Ttj JiQxrj rfi Xifivrj noXtv xui (jqovqiov xi ereQOv ov fiu-kC. 1 345
3
xquv Bvûvrtbv , EftnvQt'rrjv 7iQOouyoQev6f.ievov ehu uvi- G
OTQeyev eig rrjv oixetuv. vno ds rovg uvxovg /Qovovg xui
MuvovrjX 6 vetoxeQog xtov fiuotXitog vltov BeQQOtu ivdtuxQi-
Sfitov , ovuq syoutpev idetv xoiovrov. idoxei ini xXivrjg uvrog
eoruvuL' fiuotXiu dk rov nuriQa Trjfievvov s/ovtu xui /irto-
vu neQinoQopvQu xui leourtxov , noog introu/rjXiov yQvoovv
uyrov iX&etv, dvo ds eriQOvg exuriQtod-ev uvrto nuoineo&ui
(ov ureQog ftsv ov yvtoQiftog r]v , ei/e t)s to nQorprjrov H-
looatov {lifiXtbv uvewyftivov AuvrXûQSTog ds 6 devreQog ro
(iuoiXitog '£i'<pog ei/ev iv yeQoi. fiuotXiu Ss xrjQOv uvTtjj nu~D
Qeo/rjftivov xui orpouytdu , ufirpto iQvd-od ,
„orpQuyioov" nQog
xov vibv einetv. xov ds otpQayibavxog, ^tovra Xiovru ivxvnto&?
r
vai xw xrjQto , uotqov XufinQOTurov rro de'£i(j) xure/ovru nodi
i$xui nQog rtjj toftro ereQOv fiixoov s/ovru iyxexoXufiftivov uotqov.
ûotXiu Ss einetv „uvuorrjoov uvrov." uvuorrjouvrog ds rov viov,

xov xo fttftXtbv Houtov xari/ovra einetv, „6 &eog toSrjyrjoev uv-
xov i% Aiyvnrov , tog Soâv fiovoxeQtoxog avxov eSeofrui ed-vrj
e/9Qtov uvrov, xuiruig fioXioLv avroav xururo%evoeL xui tu nu-

lo/rj uvrtov ixfiveXiet. uvuxXt&eig uvenuvouro tog Xitov xui tog
oxv/ivog' Ttg iyeQet uvrov ; ol evXoyovvrig oe evXoyrjfiivot, xui oi
xuruQtoftevoi oe xexurrjQuvruL^ tuvtu Ss iSoxei rto fiifiXttg oviuP.6Zi
iyyeyQUfiftivu uvuyivtooxeiv. fiuoiXevg ds av&tg rto vlto nQoa-
praeter Sozopolim subegit. Ccpit itern oppidum in Derce palude,

et castclium quoddam non Empyriten vocabulo:
procul Byzantio ,
deinde in provinciam rediit. Sub idem tempus Manuel iunior hlius

eius Berrhoeae manens tale visum per somnum sibi oblatum scri-
,
psit. Vidcbatur sibi scdore super lectulo , patrem autem togam et

tunicam purpura praetestas indutum, gestantemquc a collo peudens
monile sacerdotale atireum accedere dextra lcvaque stipatum duo- ,
bus quoruin alter ignotus

, prophetae Isaiae volumen apertum te-
,
ncbat: altcr Lanzarettis gladium imperatoris manu portabat

, et ,
ipsum imperatorem ceram ct sigillum, ambo rubra porrigentem ,
dicentemque, Signa. Cum signasset, vivum leonem in cera impres-

suin apparere, dcxtro pede stcllam tenentem lucidissimam et iuxta ,
armum aliam stellam modicam velut insculptam habcntem. Tum

imperatorem dicere, Excita ipsum. Quod cum faceret, qui librum
Isaiae tenebat haec inde videbatur recitare
, Domiuus dux eius ,
fuit ex Aegypto, ut gloriam unicornis eius ut comedat gentes ,
inimicorum eius et iaculis corum iaculabitur et crassitiem eorum

,
emedullabit. Recubuit ct quievit ut leo et ut catulus leonis quis ,
excitabit illum? tpii bcnedicunt tibi sunt benedicti et qui male-

, ,
dicunt, maledicli. Hacc ille libro inscripta recitare videbatur. Im-

perator rursus tilium siguare iussit. Cum sigaasset, expressa e*t
.
5oo CANTACUZENI
A.C. t345f'r«rr£ ocpQayTaai. oaiQayioavrog $s, nuQdaXig sS.rjX&s ^coaa,
y.ai yuQTrjv si/s &ut£Q(0 tcov noSwv , (ti ivsyiyQunro , idov

&)]Qi'ov stsqov coasi nuQduXtg, xui iôvoia ido&rj avrw
Y.bksvauvTog ds fiuoiXicog tw xuri/ovTL to (3t(3Xiov tov frrjQiov
Ttjv nQO(prjrsiuv Xsysiv , t« loa sins. fiuoihsvg ds y.ui tqi'-5
tov ixsXsvs ocpouyiaui rw vho •

y.ui ocpQuyiouvTog , i'S,r)Xde
yuXrj t,coaa xai uvrr) , xrjv yXcorruv ds tcov odovrcov nQo(3s-

[3Xrj[tivrj , idoxsL Xsi/siv ti)v yrjv. tov (3uotXicog ds vlov sig
Bvipog aiQOvrog , rj yXcoooa Ttjg yuXrjg /.trjXvvso&UL i6ox£L y.ui
Tr)v yrjv cooavrcog nsQLXsi/SLV. 6 to (3i[3Xiov di y.uts/u>v} §u-\o

otXicog y.£X£ vovTog, Tr)v nQOcprjT£i'uvXiy£LV })
idoi> &rjQt'ov" sinuv
ty £T£Q0v , y.ui £inov uvtOo' uvu(3rjd~L, cpuys ouQY.ug noXXdg."
f.i£Tu tovto ds 6 j3uoiX£vg ocpQuyidu nQuoLvov stsquv nu-
QiT/£ T(jj viio y.ai sy.sXsv£ TavTr\ ocpouyi&iv tov xrjQOV Y.ui
oqjQuyiouvTog , i^X&s nsXuQyog %(3v, oxvcpov s/cov viXcvoviS

t(o nodi ' idoy.si ds o oxvcpog o'S,og s/siv. o to (3t(3Xiov ds
y.aTs/cov sinsv ,,sScoy.uv sig to (3qco/liu (.iov yoXrjv xui sig
Tr)v diipuv {.lov inoriauv /*£ o'S,og' oi/jovtul sig ov i'S,£xivTrj-
ouv." uv&tg <5e 6 tov ffuotXicog viog iacpQuytas xsXsvodîg'

C xui InnoY.ivTuvQog sS^rjX&s , TJj Ss'S,tu /slqi 66qv xuriycov. 020
d's Tug nQocprjT£i'ug Xiycov )}
idov xui stsqov &rjoiov" £in£v )}
sx-
&a[.i[3ov xui nsQtaocog io/vQOv." (.istu tovto ds (3uotXsvg
^svXoyrjTog 6 &£og r)(.tcov" £ins „7i«Vror£, vvv xui clsi xui sig TOvg
aicovug tcov uicovcov, u/ur)v. boS,a ool} 6 d~£og, otl t,covT£g sl-
18. inoiqoav P.
viva pardalis , allero pede chartam sustinens cum hac inscriptione:

ecce fera altera ut pardus , et potestas ei data cst. Cumque inipe-
rator ci qui librum tenebat praecepissct , ut ferae propbetiam lege-
ret, eadem legebat. Teitium signare iussit. Cumque signasset, fe-
lis etiam viva exivit, quae, lingua extra dentes eiecta terram ,
lambere videbatur. Quam cum filius in sublime extulisset , lingua

felis extendi et terram siruiliter circumlingere visa est. Tum qui
librum ferebat , iussu imperatoris propbetiam legit, Ecce fera al-
tera , et dixerunt ci ascende, comede carnes multas. Posthaec im-
:
perator sigillum aliud viride filio dans, in ceram imprimere iussit,

cumque impressisset, exivit viva ciconia , scyplium vitreum pede
sustentans, in quo acetum inesse apparebat. Teneus autem librum
legebat, Dederunt in escam meam fel, et in siti mea potaverunt me
aceto. Videbunt in quem transfixeruut. Adbuc iussus siguavit, et
hippocentaurus exivit dextra manu bastam gestans.
, Qui autem
valicinia legebat, Ecce, inquit, aliud animai praecellens et validum
vclumeuter. Ad extremum imperator, Benedictus Deus noster, ait,
oimii tempore , nunc et semper, et in saecula sacculorum. Amen.
Gloria tibi, Domine , quia vivi adhuc vidimus vaticinia haec eve-
HISTORIARUM III. 81. 5oi
So/i£VTug nQoqrjTeiug unopdaug." iSoxet Sh xeXevetv r(0 vhy A.C. 1345
avyxQvnretv t« Ucou. ra Sh ev&vg iSoxovv oqpQuytSeg ye-
yevfjo&ui ix xrjoov, ug oog ivrjv ovyx.QvnTcov Tulg yeooi, /tSTa V. 5o6
fiuoiXecog iêi tov nuTQog , to isqutixov iniTQuyr)Xtov uno-
5&e/tivov '
iv TOVTOig Sh xov vnvov unooTrjvui. toiuvtu /tev
1) oxpig t(o (luotXitog vttjj iSr/Xov neQt ov Sh -r)v , ovSinco
/tiyQt vvv iyiveTO qpavsoov. tuvtu /ihv ovv 6 fiuotXicog vlogo
nQog tov nureQu eyoaqev ecoQuxivut y.utu Tovg vnvovg. /?a-
c
atXevg Sh oXiyov zJtSv/iOTeiyjo ivSi UTQixpug , av/tnuouv Pto-
10/iuicov , 0001 vn' uvtw yauv, otqutiuv avvayaycov xui Tleo-
otxr)v oXiyr/v inuyo/tevog, ineorQUTSvoev uv&tg BvCuvtho ,
xai nQog xr)v rvQoXi/tvrjg Xsyo/tiviyv nvXr/v il&oov, ovx oXiyov

{.tioog rfjg rj/tiQug StSTiXeasv. ix Bvûvriov Sh ovSsig i'£rjX-
Se tcov nvXcov , u).X' ini tojv Tetycov rt ouv nuouTeTuy/tivot ,

i5cog u/tvvov/ievoi, uv intcooi. Soi>'£ Se /xiyug /tovog u/tct
oXiyotg nQO rcov nvXcov eoTrj i'S,sX&c6v. yvcooiaug Sh 6 jSuot-
Xeiig, cog ixetvog eirj, ens/tns TOvg StuXeô/tivovg. <T eioyei
nQog Tr)v noXtv, uia&o/ievog cog iyvcoQio&rj, xui ol nQog uv-
xov iQYô/tevoL uvioTQScpov. (iuoiXevg Sh, insi neî SeiXrjv 7jP.633
iOr)/tioa rjSrj rt v, nuQU Tr)v Trjg Ku/trjXov xuXov/iivrjv yicpvQuv
ioxQUTOneSevouTO iX&eov xui eig ti)v voTeouiuv oXiyot /tev
eig to oTQUTOneSov /istu ftuotXicog vnsXsinovTO , ro noXv Se

'
rijg OTQUTtug xui Pto/xuitov xui TLsqoojv iTQcinovTO ini Xsrj-
Xuoiug. xui 'Pw/iutoi /tev fiooxij/tUTU xui aXXrjv Xeiuv rj-
i^Xavvov , to TLeQotxov Se rjvSQunoStlôv xui xovg uvSQOinovg,
18. nqos prius om. M.

nlsse. Videbatur porro mandare filio , ut occultaret animalia , quae
mox in cerea sigilla convertebantur: quae manibus ut poterat occul-
tans, cum patre, deposito monili sacro , exivit , et in eo articulo
somno solutus est. Talis species filio imperatoris dormienti obtigit,
Ad quem autem usque hodie latet.
pertinuerit, Et haec is secun-
dum quictem se ad patrcm scripsit Imperator paulum Di-
vidisse,
dymotichi haerens collectis omnibus quas habebat copiis Romauis,
,
paucisque Persarum adiuuctis, rursum in Byzantii fincs irrupit, et ad

portam Gyrolimncs bonam diei partem constitit, Ex urbe egressus
est nemo: verumtamen in moenibus instructi visebautur, qui ho-
stem accedentem repcllcrent. Magnus dux solus cum paucis exicns,
pro portis stetit. Impcrator ut ipsum esse cognovit, caduceatorcs
misit. Ille se cognitum intelligens, in urbem retro cessit et qui ,
missi fuerant, inancs revcrterunt. Imperator quoniam advespera- ,
sccbat, ad portam Camcli castra fecit: postridieque exiguo numcro

tecnm in castris mauenle luaior pars Romani, Persacquc pracda-
,
tum discurrcruut. Et Romaui quidcm pecora ct alia agebant fere-

5o2 CANTACUZENI
AC. »345 xui r/v ov rotg ndoyovoi /.ibvov zo xaxbv dnaQa/uv&rjTOv ,
c
aXXa xui ftuoiXst xui Totg ovvovoiv unuoi Pco/xuioig sXsog
Ssivog siorjSi , toiuvtu tcov b/iocpvXcov dvoTvyovvrcov dvuy-
JSxaicog df tov noXi/iov eiyovTO. nouTTtiv yuQ sxiQcog ovx
ivtjvy tcov iv Bv£,uvtuo Tr)v siQr)vrjv ov nuQudsyo/Lisvcov. 5
n@> . Oi iv TuXutu ds tco cpQOvQUp ovTeg ylurtvoi, oqcov-
c
Tsg {isv tt)v vnb tov i/ucpvXibv noXif.cov Totg Pco/iuioig iy-
yivoîivrjv dfivd-rjTOv cp&oQuv , uyvoovvTsg ds , ei /.cuXXov 01 iv
C.Bvt,uvri(p , rj KuvxuxovCrjvbg 6 fiuoiXsvg nuQsySTai Tug ai-
Tiug tov noXi/xov , xui Tolg /jcsv iv Bvtavruo ovvbvxsg borj- 10
jiiiQai xui noXXu KavTaxov^rjvov tov '

fiuoiXicog dxovovrsg
xuTrjyoQOvvTcov , oti fiuoiXsvsiv ini&v/.ir)oug Totg (tuoiXicog
incfiovXsvosie naioi , nurQiUQyrjg d'e /ustu tcov iniXoincov
uviiOTuirj xui xcoXvosis , /.ir) tov nutdu dcucpfrsiQSiv noXs/xr)oug,
-r) ovSsv dv ixstvov ixcbXvs ndXai Scscpd-ctQ&ui, KuvTuxovCrjvovi5
Ss rov fiaoiXicog ov nQug fiuoiXiu tov ÂvSqovixov
/.ibvov Tr)v
ivvoovvTeg ov/invoiuv, uXXu xui rr)v nQOoovouv inisixsiuv xui
Hy/usQbir]TU,xui rb nuoiv suvtov nuQiyeo&ui r)Svv ts iv b/iccXiaig

xai cpiXbri/uov nQog Tug svsQysoiug xui rrjg sig uvtov evvoiag
tcov cpiXcov /Livrj/iiovsvTixbv, xui vo/iit,ovrsg, ovx dv ovrco Qubicogio
nsQi fiuoiXiu tov cpiXov r]yvco/.covrjxivui , nioTSvsiv /.cev ovx
slyov Totg uvtov xuTrjyOQOvoi tu toiuvtu, ovts /ur)v nuvru-

V.So' naoiv dnujxstv rotg d-QvXXovîsvoig ovrcog vnb noXXcov Scct
bantque Persae etiam homines captivos ducebant. Nec solum ipsis

:
patieutibus ea res acerbissimum luctum afferebat: sed imperatori

quoque, et Romanis universis magnae miserationi erat, suae gentis
mortales his casibus oppressos aspicere. Sed cum Byzantini pacem
aspernarentur , licentiam militarem in hostibus necessitas extorque-
bat, non voluntas.
82. \erumenimvero in oppido Galata Latini cum hoc civili ,
bello Romanos incredibiles calamitates pertulisse cernerent, et iguo-

rarent magisne a Byzantinis , an a Cantacuzeno datum esset iui-
,
tium: et quotidiana cum iliis commercia habeutes , eos Cantacuze-

num multis accnsantes audirent, (quod nimirum regnandi cupiditate
liberis imperatoris insidiaretur patriarcham cum ceteris obsistere,
:
ne puerum bello victor occideret, alioqui pridem occisum fuisse,)

praeterea cum Cantacuzeni non solum cum defuncto imperatore
Andronico voluntatum studiorumque consensum , sed et mores pla-
cidissimos reputarent et quomodo se omnibus iu congressu suavcm
ac benefaciendi cupidum , benevoleutiaeque amicorum erga se me-
morcm praeberet: arbitrarentur etiam, non tam facile in imperato-
rem ingralum atque improbum reperiri potuisse cum haec , in- :
quam cogitarent, nec fidem accusatoribus adiuugere nec prorsus

, ,
dctrahcre poteraut quod adeo a niuitis piaedicareutur. Quocirca

,
HISTORIARUM III. 82. 5o3
Sij xavxa negi nXeiaxov xt&i/tevoi ourpig xi negi xov nugd A.C i345
'Pco/tuioig xextvrj/tivov noXi/tov yvcovut , Setv iyvtoouv , 1»««
iyyvg rjv ioxguxoneSev/tivog, ni/tnetv ngbg uvxov xivag , ot
StuXe$6/ievoi xdg aixiag eioovxut oucpcog , i'£ cov 6 noXe/tog
5xexivrjxo. xui ni/tnovot Svo xtvdg, xijg xcov uevovgicov xdêcog
fiova/ovg, ovvexovg uev xui uXXcog , ov /tr)v uXXd xui ooqpiug
rrjg nagd 'Pcouuiotg eig uxgov iXrjXuxoxug xui xd 'AgtorOTi-P. 634
Xovg xuXXtoxu i%rjaxrj/iivovg. rjv Sh 6 /thv exegog uvxtov ix
2u{icoiug x/jg nuxgwug oixiug *Avvr\ xij (iuaiXiSi , xcov uevov-
logitov r)yovuevog' Stb xui xoxe ngog (iuatXiu nugu xcov 6/to-
cpvXcov ini/tcpd-rj , IV cog /uuXtoxa xdg aixiag i'êxuorj xov no-
v
Xi/tov , xfj ngog (laoiXiSu xr)v Avvuv oixetbxrjxi ov /tovov
(tuotXet /tr) yugtô/tevog, uXXd xui dvxtXiycov xui uneXiyycov,
ooa Svvuxd- 6 Sh Xotnog xcov i'§exu£o/tivcov uxgouxijg iao-
i5/tevog /tovov rjxet, Tva /trj ixelvog uv&tg yugiLo/tevog euvxcjj,
unoxgvnxetv id-eXrjorj xuXrjd-ij. iX&ovxeg Sh eig xo oxguxone-
Sov xui ftaotXiu ngoouyogevauvxeg , rjxetv uhv scpuauv xuin
o/tiXiug svsxu xui ovvxvyiug xijg ngog uvxov , ovrcog iyyvg

soxguxonsSsv/tivov. to /tuXtoxu Sh nstauv elvat urptxio&ai,
c
20oxi ygovov rjSrj avyvbv xov ngog uXXrjXovg Pco/tuioig noXi-
/tov xovxovi xsxtvrj/tivov xui Stucp&stgouivcov oarjuigui xcov
noXecov vn' uXXr)Xcov axuatuL,6vxcov xui xijg uXXrjg ycogug
l
vno Pco/tuicov xui fiugfidgcov xcov xuxuxgsyovxcov xui nXei-
gtcov xui dvrjxiaxcov xeXov/tivcov xai noXXcov xufr' rj/xiguv
i5xTStvo/xivtov xui iûvSgunoStô/tivcov , ovxe Xvatg xcov xuxcov
certnm aliquid de belli causa et initiis cognoscere nimiopere cupi-

entes , quandoquidem is prope castra haberet, quosdam eum per-
cunctatum mittendos statuerunt, ut quod volebant, e.\|)lorate di-
scerent. Mittunt igitur duos Minorum instituti monaciios , cetero-
,
qui prudentes et Latinis litteris excultissimos et in Aristotelea

philosophia exercitatissimos. Horum unus erat Sabaudus paterna ,
cognatione Annae imperatrici iunctus, monachorum minorum anti-

stes. Quapropter et tum ab homophylis ad imperatorem missus
est , ut originem belli accurate indagaret, et ratione propinquitatis
cum imperatrice non modo imperatori nihil coucederet , sed etiam
contradiceret, quantumque posset, eum refelleret- Alter tmtum ut
huius indagationis auscultator ac testis veniebat, ne postea socius
imperatori gratificatus , veritatem celarct. Ingressi igitur castra, se
eius conveniendi et alloquendi causa, quando tam prope tenderet,
advenisse dixerunt. Potissimum autem idcirco venisse , quod diu
iam bello hoc inter Romanos durante et vastatis quotidie urbibus ,
iuter se digsidentibus, reliquaque regione a Romanis et barbaris

praedatoribus, qui pluribus et irrcparabilibus eam detritucntis afte-
,
io4 CANTACUZENI
J
A. C. 345 ovdsfiia e^svQiaxeTat,
1 ovS avTO tovto e'S,sart TuXrj&eg fiu&tVv,
b&ev te ijq'S,uto 6 noXsfiog to uqcotov xdx tivcov tcov ulticov
ovnco fis^XQi- vvv xuTaXvd~ijvuL ijSvvijd-rj , dXX' ovicog enstot
C TiavTa coa7i£Q cpXoS, xutuvuXigxcov . xuitoi ye uxrjxoevui ex
noXXcov , aXXcov aXXcog cog exuoTog dnsy&siug rj svvoiug nQogS
vftug Tovg fiuoiXeug eyovai Sirjyovfisvcov ' ojg ov Sixuiov m-
ctsvsiv xsxQixevui, rolg acpsTeQOig uvtcov nu9soi ovftfiSTufluX-
Xso&ul dfyovoi xui xa nQuyfiuTU, S16 xui Sslo&ul fiuXioTU
uvtov uvtov sS,rjyrjouo9uL , cog eoyev exuoTU aucpeoTUTU tb
sidoTU tcov uXXcov fiuXXov xui TuXrj&eg ov (iovXrjoOftevov dno-10
xqvutilv, oiu Sij dXrjd-etug ts eyoftevov, coousq dxovoftsv, $£-
a.oyjjg, aXlcog ts xai noXXcov ovtcov tcov Svvrjoofievcov dns-
pXeyysiv, dv cpuivrjTUi fir) Xeyeiv fiQrjuevog TuXrjd-rj. (iuoiXsvg
Ss ov tov uuq' avTOV uXXu xui Ttjg uhrj-
dcptyd-uL ftovov ,
ascog enfjvsL xui yd.Qi.Tug ov Tug Tvyovoug co/noXoysi. nuXaiiS
yuQ ecpuoxsv eui&vftstv tcov nQog uXrjdeiuv , d.XX' ov nQog
eQiv xui cpiXoveixiuv dxoveiv (iovXrjooftevcov. nQog yuQ TOig
aXXotg oig enr)vsyxev noXeftog uvtco xuxotg xui tovto tcov
euuy&cov rjystofruL , to ftrjSeuOTe ovvstcov tlvcov uxqoutcov
TvysXv, 01 Sixuoovoiv uvtcT) nsQi tovSs tov noXeftov. vvvi Seô
avTOig xutu Tvyrjv dcpiyfievoig nuQeysod-ui Te SsofievoLg, cov
ctvTog Tvyelv ev fisyioTrjg svyrjg rjye fisQSi, uXXcog ts xui
Svvuftevoig Tonov Slxuotcov xuTeysiv uuq' uvtco , ov fiovov
cisscnt, multisque assidue captis et interemptis,nullus adhuc malo-

rum apparcat: neque hoc saltem vere cognoscere liceat , unde
fiuis
bellum priinum coeperit, et quas ob causas usque hodie sedari
ncquiverit, scd non secus quam furens flamma omuia pervadat et
absumat. Et quamquam ex aliis multis aliter audierint ut quis- ,
que aut bene aut male iu imperatorem animatus est, tamen iis
credendum non ccusuisse ,
qui , quomodo ipsi sensus ct cogitationes
suas mutant, sic etiam res mutari debere opinantur. Quare se ro-
gare maguopcre, ut ipse mcmoret, quo pacto singula se habucrint,
qui ea prae omnibus certissimo norit, et veritatem occultare nolet
utpotc ciusdem inde a puero , sicut acceperint, tcnacissimus idque :
eo miuus , quod exteut plurimi, qui vcra subticentem possint re-

dargucre. Jmperator non de adveutu tantummodo , sed etiam de
petitione eos laudat, gratiasque magnas agit, affirmaus pridem ,
optasse tales sibi contingerc qui od veritatcm, non ad litem et

,
altcrcationem audire vellent. Praetcr alia qnippe mala, quae sibi

bellum boc hoc molestum accidisse, quod nondum
inflixerit, et
viros aliquos prudentes invencrit
,
qui iustam de armis istis sentcn-
tiam pronuntiarcnt. Nuuc ipsis improviso advcnientibus ct rcm
exponi rognntihus , quos ip.sc nancisci votis summis optaverit, ct
qui iusiqtT apud se nou solum ob cruditionein alque prudcutiam
IIISTORIARUM III. 82. 5o5
Stu ttjV oocpiuv ovveoiv , dXX' ori xui sn avuo tov- A.C. 3^5
xui Tr)v
1
t<o rjxoisv, lv' ix tcov Xsyofiivcov TuXrj&ij nsgi tov

noXifiovVMS
yvolev , ?]Siotu t« unuvxa avTOV ix§r\oso&ai xai yagiv ei-
Sioeiv Trjg ahr]oecog. iSetro Te avTcov, ftrjSsv vnoorsiXufisvovg
5s'~sXiyysiv uv quivrjTUL iniogxcov xai uStxcov xui r) TOtg fia-
,
otXicog nuioi tov qiXov int(jOvXsvcov , rj tov noXifiov uhiog

c
y.ui Ttjg Pcofiaicov dfiv&rJTOv q&ogug ysysvrjftivog. dgiufie-
vog ts un ug/Jjg si&vg StrjyetTO sxaoTU , Tr]v ts avTOv xui

ûotXicog *AvSgovixov evvotuv xui qtXiuv ngbg uXXrjXovg uxgt-
io(itj , y.ui cog fUTu Tr)v sxsivov TsXsvrrjv noXXrjv ngovoiuv
axnog notr]ouno ov tcov fiaotXicog fiovov nuidcov xai yvvut-V. 5o8

,
c
xbg Trjg (iuotXiSog, dXXu xui Ttjg Pcouuicov corpsXsiug , ov ygrj.B
fiuzu ftbvov sTOifiog vnso ixsivcov dvuXioxsiv cov , uX7m xul
i,iorjv TrjV qjiXrjv, si xutgog xuXotrj, gctora ngorjoo usvog t
m
oncog
i$ts vnb nuguxoificofiivov snt(3ovXsv&eirj ovSefxtug uhiug svs-
y.u , rj q,9ovr]ouvrog uvtlo xui qfrsigstv Stavorjd-ivTog , tv av-

Tog ugxj) tcov nguy/iuTcov xui cog nuTQtugyrjv xui Tovg aX-
Xovg i'S,unuTr]osis , -psvSrj nXuoufisvog xui ovxocpuvriug , a
ovSs ivsd-v/irjSrj • xui cog ixstvot tcov iSicov svsxu , cog loovto,
zoStarpogcov, ouqioTUTa siSoTsg, ort xpevSovTUi xui ovxoquvrov-

oiv , vneg fiuoiXiSog Srj&sv xui tcov nuiScov tov noXs/iov y.i-
votev noXXu i'S,unuTr]ouvTsg • xui otuv uyvcoftoovvrjv xui anav-

&gconiuv ov negi uvtov ftovov xui firjTigu xui Tovg oixsiovg
imSsiûiVTO , vpgsoiv UTonoig xui qavXotg ngoorjxovoatgC
-j. yeyeytjfj.ivove P. a4- nQOGyxovOi P.
iudicum mtmere fungi possiut: sed ob id ipsum vencrint, nt ex

«ius ore veritatem de hoc bello pcrciperent, libentissime omuia
explicaturura et petitioucm hanc in memoria habiturum. Orabat
siintil , ne se reprehendere vererentur, si se aut peierasse, aut
jniiirium fuisse, aut imperatoris amici filiis insidias composuisse,
aut bello cominoto calamitates inexplicabiles invexisse depreheude-
rent. Exorsus igitur a principio , ordine singula reccnsuit, quam
perfcctc ipse et Andronicns inter se dilexissent: et quomodo eo
niorluo non liberi solum et coniux et res publica tautae sibi curae
fucrint, n t eorum causa non modo pecuniam scd , si opus foret, ,
vitam quoque impendere paratus esset quomodo item pracfecti cu- :
bictili insidias immerito pcrpessus sit , qui cx invidia necem sibi

parare quaesierit, ut ipse rerum principatum obtinerct quo etiam :
pacto commenlis ac sycophantiis suis imponcndo sibi quod nun- , ,
quam cogitarat, patriarcbam aliosque dcceperit qua ratione illi, :
quamvis se nientiri et caluinniari scirent maiiifestissiine , verbo pro

imperatrice et filiis cius re ipsa pro coinmodis suis (ut putabant)
,
multa cum fallacia bcliura couciUuiut: quamque impiobi et iuhu-

:
5o6 CANTACUZENI
A.C. rifixui dvsXsv&iQOtg yQrjouftfvot dv&Qtonotg , xai tov ovd' iv
ioyuTiutg yijg dyvoovftevov uvtov nXomov eig uîoyQecov
cvSsv , dXX' eixjj xai fiuTrjv Staq&etQUVTeg , dXXu xui neoi
rovg qiXovg xui TOvg oncoaSrjnoTe intTrjSeiovg' xui boovg
avTcov dnixTetvav , rovg Ss ayQt^ iv SeoficoTrjQioig eyovotv
vvv , SvonQuyia xai Seoftotg dqvxTOtg nQooraXutnco-
fieyuXrj
QOvvTag' xui cog xotvoi noXifttot qavetev uvtov ts xai toov
nuQU 'Ptoituioig aQtOTCOv ndvrcov , ov (.tovov boov iv svysviotv
9]V , dXXd xui fiovutovai xui intoxonotg , sTt Ss xui gtqu-
TttoTUig xui TOtg tcov noXtTStcov exuoTrjg nbXscog nQoiyovotv.xo
D iov Sr) nuvTtov sqaoxsv uvtov Stu Tr]v nsQioyovouv tovq
c
Poo/Liuiovg ovfxqjOQuv d/nvtj/uovovvTOg xai Tt&eitivov uuq' ov-
Sev , xai ovy unu'%
Sig xui TQig , dXXd xui noXXuxtg
, ov Ss
TOouvTaxtg iâgytjg ev&vg xui fii/Qt vvv nQsopeiag noi-
ts
ovftivov xai Sso/tivov nsQi HQrjvrjg, ov /uovov intstxsg ovSsviS
unoxQtvao&at ixsivovg, dXXd Tovg xs nQiaftstg aixtC,so$ai
xai uti[xovv xai Seo/totg xuTeystv , xai uvtov noXXdg xaTa-
yistv v@Qetg xai Std toiovtcov Tug dnoXoyiag notetad-ut nQog
Tovg nQiofietg , ndvTu /.tuXXov dvexTU qyov/Ltivovg, it) nSQi si-
Qtjvrig StuXiyso&at jjj
dxovstv. Ttjg ts (SuQpuQtxrjg nQog Tovgô
b/xoqvXovg , sqaoxev, inaytoyfjg ovx ixelvov rJQy&ut, dXX' av-
T0vg f nQtoTOvg in' avxbv insvsyxovTug' xui ov /.tovov tovtov
T.6$6svsxa , dXXd xui TQOnotg eTiQOtg yQrjo&ut Totg ûQûQOtg xu-
TavayxuQovrug. yQijftuTU yuQ ixetvot naQeybftevot xui noXstg
18. nc>bs Tas nQSopslccs M.

mani cum se tum in matrem suam et propinquos extiterint,
in ,
iniuriis insolenter, illiberaliter et nefaiie exagitantes, et divi-

eos
tias suas per ultimas mundi gentes auditas, ad nullum operae pre-
tium temereque consumpseriut sed et amicoruin et quoquo modo
:
sibi deditorum quot occiderint , et quot usque nunc dirissime et

vinculis insolubilibus maceratos in custodia detineant: et quomodo
communes inimici fuerint, tum sui, tum optimatis cuiusque Ro-
mani: nec solum nobilium , sed ct monachorum et cpiscoporum et
militum et in quaque re publica excellentium. Quae oninia pro-
,
pter praesentes Komanorum miseiias obiitus sit ac pro nihilo pu-

tarit, pacemque non semel aut iterum ac tertio, sed saepissime,
mox a principio usque nunc per legatos petivcrit. lllos nou modo
nihil aequitati consentaneum respondisse verum legatos insuper ,
verberibus pulsasse et ignominiose tractasse ; in se autem plaustris

conviciorum invectos, isto potius modo ad lcgationem respondisse
nihil non patiendum prius, quam dc pace loquendum audiendumvc
atbitrant.es. Quod autem barbaros adversus natiouem suam indu-
xisset , ita se tuebalur, nou se cocpisse; illos adversum se prius
iuduxissc: uec isto taulum, scd ct aliis modis bajbuioruju opc uti
IIISTORIARUM III. 32. $07
nQoii/tevoi xui tt)v 'Poo/tuioov fjye/toviuv /teyuXoov xui &av/ta- A.C. i345
oioov Tivav unooTeQOv vreg, ov KquXtjv /tovov enetouv tov Tqi-
(juXojv Svvuottjv, uXXu xui*AXi'£uvdQOv tov fiaotXia Mvodov
avrfp noXe/tiovg exuoTOv xu&' eavrov uitoyQeoov nQog
etvut,
c
5/tuyrjv ovtu ov/tnuotv 6/tov Poo/tuioig, v<p' oov nQog uvuyxrjv
xui uvtov ovveXuvvo/tevov, rfj ov/t/nuyiu yQtjo&ut. ttj fiuQfia-
Qixfi , aXXoog Te ouqjdig eidoxu , oog ei unoooovco uvTog, ixei-
vovg XQrjoo/iivovg en' uvtov. ov yuQ Stu to /tr) ftovXeo&ut i-
xeivovg /xr) yQtjo&ui TOtg (iuQfiuQOtg , uXXu Stu 16 /ir) nei&etvB
\oSvvuo&at /iuXXov ixeivto utQOv/tivovg ov/i/tuyelv. ovnoo yuq
X&eg xui nQog 'Oqxuvtjv tov JliQorjV nQeofteiuv nenot-
nooorjv
rj/tivot, idiovTO o<piot ov/t/iuyetv , noXXu inuyyeXXo/tevot na-
Qi%etv xqtj/iutu. tov Se /iuXXov eXio&ui to ixeivto nQotxa

ov/t/iuyetv, rj noXXa nuQ' ixeivoov xqtj/iutu Xu/tpdvetv. ov
i5/tr)v uXXu xuinQOTeQOv oXiyrp tov 'Aouvtjv Touuxtov tov nuv-
vneQoifiuoTOv nQog 2ovXi/iuv rov Kuquot) ®Qvyiug outqu-
titjv uqjtxiodut xui Seto&ut avxov xqtj/xutu noXXu Xufiovia
in' ixetvov. tov Se /trjSe uvtov neneto&ut.
ov/t/iuyetv xui
uv&tg tov naouxot/ioo/ievov rrjg uvT/jg 'ivexa ahiug ini tov
iquvtov iX&etv rov Se tooovtov Serjout neideodut uvtoI ,V.5og
ooot' ovSe &iug yovv vjtXrjg Tj'£iooxivut. exeivrj /tev ovv rj r/-C
/tiQu xui ovx oXiyov Tr)g vvxxog xui t) intovau rj/tiou xui
vv'i 6/noicog uvuXooto iv Totg TOtovTOtg, fiuotXitog /ihv r« xut
l./teydltjy P. 4. d%i6xQE0y P.
coegisse. Nam pecunia et urbibus propinatis et Ro-

illos clata
mano imperio ingentibus et admirandis quibusdam bonis spoliato,
non Cralem dumtaxat Triballorum principem , sed et Alexandrum
Moesorum regem , utrumvis per se universis Romanis simul parem
permovisse , ut sibi hostes fierent. Hinc se quoque coactum barba-
ricum invocare auxilium cum praesertim sciret , illos adversum se
:
eo usuros si ipse uti noiuisset. Non enim nuuc ideo barbarorum

,
opera eos non uti , quia nolint: sed quod iis Cantacuzeno militare
malentibus , societatcm persuadere nequeant. Recentissime enim
ad Orchanem Persam legationem misisse, oravisseque suppetias,
pecuniam praegrandcm pollicentes. Verum ipsum sibi gratis, quara
illis immani mercede socium esse praeeligere. Neque istuc solum,
quin et paulo ante lsaacium Asanem Panhypersebastura ad Suliina-
num Cerasae Phrygiae satrapam rogatum abiisse, ut accepto ingenti
pretio sibi contraCantacuzenum ferret subsidiura. Nec huuc flexura
esse. Ad quem
praefectus cubiculi eadem de causa profectus sit,
tantumque abfuisse , ut se exorari paterctur, ut ne in conspectum
quidem illura admiserit. His serraonibus dies illa et plerumque
noctis cum liice ac nocte sequentibus consumpta sunt, iinperatore
quidem nanante probautcque, sc ad arraa nccessitate adactura: La-
5o8 CANTACUZEM
A.C. i3i{5 avTOv Sirjyovfiivov xai dnoSsixvvvTog Iuvtov, dvdyxrj npog
tov noXsfiov cpSQOfisvov, tcov Autivcov Ss uvTiXsyovTcov in' ivioig
xai d 01 iv Bvâvrico iyxuXovaiv inuyovTtov xai yvfivatovTCOv
cog fidXiOTa tov Xoyov , tvu TuXrj&sg firj SiuSquvui Svvr^sirj.
D ny . 31stu Ss xo nuvoaaOai tcov nspi tovtcov X6ycov,5
6 tcov fisvovQicov rjyovfxsvog ^jLpijyog covofiuofiivog , Sixuiov ,
iins, tov op&cog fiiovv nporjprjftivov y.ai uXrj&siag y.ai Sixato-
ovvtjg xai oXiyov yovv nsnottjftivov Xoyov ,
ftrjSinoTS xuTuxprj-
qjt%sodui ftrjSsvog, ngiv uv uvtov nspi tcov y.uTrflopovfiivcov
tjjv unoXoyiav syyivrjTai d/.ovstv noiovfxivov. xai tcov na-io
P .63; Xuicov Tig fiuoiXicov scpuoxs , to Sstv t^v STipuv tcov dxocov
dy.sou.iuv ftdXioTU tco xuTrjyOQOVfiivco Stuoco^siv , tov$-' rjyst-
ofrut sivav xotvov napdyyslfiu uvSpconoig t« fiiyioTU Xvoits-

Xovv xuTU tov (iiov. iyco yug oov noXXd xui Ssivu xaTijyo-
qovvtcov tivcov dxrjxocog , oti ts Tijg d-uvfiuoTtjg ixsivrjg /5«-i5
oiXicog nQog ah cptXtag dfivrjfiovrjoag , insfiovXsvoag ftrjSsv
dStxovot Tolg nuioi , xcti Trjv Tcofiaicov uycov avTog rjysftovi-

av iv iSicoTOv ayjjfiaTt , ovx ivofitoag Tr)v Soâv iâQXstvt
si ftrj ixsivovg unoxTsivug to xQaiog unuv nsQtOTrjostg sig
osuvtov , xui cog nuTQtuQyov xai tcov aXXcov nQog Ttjv int-2.0
ysiQrjatv ivuvTicov ysvofiiicov, ixftuvsig nQog Ttjv unOTvyiuv ,
Btoj/ ts noXsfiov xsxivrjxug TOVTOvi xai Tovg fiuofiuQovg inrjyu-

ysg 'Pcofiaiotg , xui Ttjv stQtjvrjv ovS' a/QOig xuTuSiyrj Totg
coaiv, uXX' oti ftrj svdvg iûQyijg vnstûv SovXcofrivTsg , ndvTU

2. viC P., £»' M. 3. iv om. P. 5. x6 om. P. 8. dktyov P.
tinis ad quaedam occurrentibus et quae Byzantii iu crimen vocarent,

protlucentibus, deditaque opera facundioribus, ut liquidius veritas
compcriretur.
83. Hoc colloquio finito, Minorum rector Aregus nomine, Ae-
quuni est , iuquit , eum qui sibi vitam cum virtute coniunctam
proposuit, cuique veritatis et iustitiae vel modica cura est, nunquain
prius ullum condemnare quam eius ad obiecta responsioncm au-
,
dierit. Et quidam de vetustis regibus aiebat, alteram aurcm rco

intcgram servare oportere. Quod ego mortalibus iu commune prac-
ceptnm et vitae humanae inprimis conducibile opinor. Nam cuin
multa et pessimi exempli tibi obiiciantur: quod nimirum admira-
bilis illius amicitiae , quae tibi cum imperatore fuit, oblitus liliis ,
eius , a quibus nunquam violatus es , insidias feceris : et cum Ho-

manum imperium privali babitu administrares, id tibi ad gloriaiu
sufficere non putaris , nisi illis interemptis , totum ad tc attralures :
quodque patriarcha couatui tuo advcrsautibus pioptcr re-

et aliis ,
pulsam insanus et bcllura hoc texueris ct barbaros in lines Roma-

uos induxeris et dc pacc nc audire quidcm vcrbuni suslinucris scd ;
quia non stalim ab iniUo ccdcutes se tibi subiecennl, omuia c\ci-

IIISTORIARUM III. 83. ^09
uvuraineiv y.ui diurp&eiQeiv eyvoog, xui roov rpbvoov y.ui rcovK.C. i345
uvdQunodta/ioov ovdevu notfj Xbyov , ovroog ixnenoXi/too/iuc
xui uvxbg y.ui nobg rooovrov eydog i'%rjy6/irjv , ooad: rjdioog
av ei ng dncorpurretv rfivvrftrj , rr)v yecQU xurerptXovv xui
5noXXoov oooT? uu t
y.ui eveQyirrjv uv ivo/icC,ov , ov /ibvov dtd
rrjv yeyevrjuivrjv vnb xov noXi/xov rpd-OQuv iv roaovrro yobvro
c
y.ui rr)v /teydXrjv xaxonQuytav rdov Poof.iut'oov 1 rjg uirtoorurov
elvuc vneXu/t 3uvov t , uXX' orc xui uvrbg ix 2u^cotag cbv rrjgC
nurorbug doyrjg rfj fiuotXtdc, rptXrQOV rc roirpoo nobg rovg
loixeivrjg nucbug dtd rr)v ix rov yivovg xotvcoviuv , xui nobg
rr)v xuxonouyiuv xui uvxbg ovvdyô/tut. xutroc ys ov nuork
rdov rpiXoov /xbvov , dXXd xui roov /idXtoxd ooc noXe/tovvroov
noXXovg xui d~uv/tuaiovg inutvovg rjxovov bte^tovrcov. xui
rrjv re rpvotv cog d~uv/tuoiuv xui rrjv uoxrjotv iûtQovroov
i5ir)v nQog xu xaXd , cbg noXXro xro /lioro rovg uXXovg vneQpi-
l
pXrjxe Poo/tut'ovg , otg ovx ivo/itt,ov nQoaiyecv decv , rocg /chv
dtu rptXiuv , rotg be dV ey&Quv u/trpoxiQOtg yJevSo/tivotg.
eaxc yuQ bxs xui uvroi oc noXe/iovvreg uv'S,ovoc rocg iy-y. 5 JO
y.co/tiotg rovg iy&QOvg, cv rj rjrrrj&ivrsg vnb /teydXoov , rj
novtxrjauvxsg, /xiytoru boSjooat xurooQdooxivuc. vvvi §i /toc rov-

vuvriov unuv neQtiorrj. rocg re yuQ iyxco/adôvaiv ixetvocg d
ovx dXtyu /tb/trpo/tuc , oog rb noXv ovyxQvnrovoc rdov uya-
&cov , xai i/tavrro r/jg uxQtoiug. xui dr) /lerufiuXoov uvxi
sy&QoZ y.ai xurrjyoQOv roov re /.tuXtora yeyivrj/iuc rptXovvrcov,
tcre ac disperdere constitueris et caedes servitutesque nihili pendas :

his omnibus coguitis , tam hostili odio tui incensus sum , ut mul-
torum scrvatoiem ac de re publica bene meritum existimaturus
eidemque manum osculaturus fuerim, qui te iugulare potuisset: non
solum propter cladcm ac pestem tanto belli tcmpore Romanis im-
portatam , cuius le primigeniam causam credebant, sed quod et
ipse , cum Sabaudus sim , e paterno scilicet principatu imperatricis,
ob coinmunionem generis , ipsam et eius liberos amo eorumque
inrbrtuniis similiter doleo. Tametsi uon ab amicis tuis tantum, sed
et iufestissunis hostibus multas cximiasque laudes tuas audivi, cum
et naturae praestantiam et honestarum rcrum exercitationera, quibus
Romanis univcrsis longo intervallo anteires , in te extollerent. Qui-
bus nihilo minus ideo non sum asscnsus , quod utrosque , ct illos
ex amore et istos ex odio mentiri existimarem. Est enim quando
et hostes hostibus illustre pracconium impertiunt, ut aut victi a
roagnis , aut viclores magnorum beati ac feiices habeantur. Nunc
milii prorsus contra contigit nam et illis laudantibus non medio-
:
ciilcr succcnseo, tam niulla quae in te sunt bona tacentibus : et

miiii iinperitiam temeritatemque iudicii exprobro. Et iam linmu-
:
5IO CANTACUZENI
A.C. 1345*«/ noXXoov xai &avfiaoio)v tcov inuivcov xoivcov u£tov, oi
c
vuqu Pcoftui'oig SiuTQificov , dXXd y.ai yevoftsvog eig 'iTaXiav ,
waneQ f.iej' oXiyov olofiui , xrjv tiqogovguv fisyuXocpvtuv y.ui
xrjv evyvcofioavvrjv yai Trjv iniTrjSeiOTtjTU tiqoq t« yuXu yrj-
qv'S,co nuot cpuveQcog. neî ftev ovv rcov xutu rov noXsftov^
dnuvrcov ev&vg e£uQyijg uyQL vvv ovSefttuv nQocpuatv
cog
P. 658 avrog naQeoyeg , dXX' uy.cov ini Tuvra nQog rcov noXefiovvrcov
ovvoi&fi ninsiGfcul Te uyQtficog , yui nQog uXXovg vneQ aov
,
StuXeydeirjv av umog. inei S' uvTog iy.iXevoug nsQi ndvTtov,

tov uv d-ilotfisv, nvv&dvsGdai oov udscog, ri nSQi Ttjg siQtjvrjgto
vvv Stuvofj ; uq' 6T0t'ficog eyeig nQog uvTtjv , e'i Tivog imeiy.ovg
dnoXoytug Tvyoig, tf nQog Ttjv ixeivtov uyvtoftoovvrjv navTU-
nuoiv dniyvtog nQog rug StuXvoeig y.ui uvTog-" paoiXevg Se
avxov rijg re naQQtjoiag inaivioag yai xrjg neQi rd nQu~
yfiaTa dSoXov SiaiTrjg yai Siyaiag, xai dvTtcpiXelv ambv yaiiS
avrog eintov Sid tijv nQOoovaav ovveoiv xui xr\v evcpvtuv rrjv
nQog t« y.uXu , ena unexQivuxo v.ui nSQi xrjg eiQtjvrjg, cog
B in iyeivotg eirj xoig noXeftovoi yui rj xov noXiuov y.ui r) rijg
siQtjvrjg uiQeotg. uvtov ts yuQ Gvv&rjaeo&ui quotu nQog Tug

SiuXvoeig, av ifriXtooiv iyelvoi , xui noXefirjoeiv xutu SvvafiLvp.o
uv ixelvoi t« S/yaia fir) &iXtooi notelv. iystvoi yuQ nQOTS-
qol noXifiov rjQ%uv SiafiaXovreg yai ovyoqpavTrjouvrsg , y.ai
xrjv xe fxrjTiQa oXtyov Sslv dnixxetvav uvToyuQtu , iv Se-
18. $ alterum add. M.
tatus, ex inimico et accusatore evasi amicissimus, teque praeclaris

dignum laudibus iudico nec solum quamdiu apud Romanos suin,
:
sed in ltalia quoque, quo brcvi me profecturum opinor, altitudi-

nem et aequitatem animi tui et ad res egregias naturam idoneam
,
apud omnes palam depraedicabo. Quod igitur ad bellum attinet,

a principio hucusque nullam penitus causam ipse praebuisti sed ,
invitus ab hostibus ad arma compulsus es quod mihi plane per- :
suadeo, et id apud alios pro te confitcri non dubitabo. Quia vero

de omnibus quae vellemus libere interrogari te iussisti quis est ,
quaeso tuus nunc de pace sensus? an si illi aequum rcspondeant,

prompte eam coles? an eorum improbitas facit ut pacificationis ,
spem omnem repudies? Imperator libcrtatem viri integrnmque ac

verum de rebus iudicium laudans, et se propter prudentiam et in-
genium ad virtutem natum redamare illum testilicans, respondet,
belli et pacis electionem in arbitrio bellantium consistere. Nam se
quidem facillime ad compositionem consensurum si ipsis lubeat ,
et pugnaturum pro viribus, si iidem ius fasque contempserint. Ipsos

quippe calumniis ct mendaciis indulgentes bcllum orsos matrem- , ,
que suam in carcere aegrotantem nulla cura dignatos tantum non ,
suamct manu occidisse ct tilium duodennem , qui nihil in eos

:
1
aftcorrjQico voaovauv nQOvoiug d%ti6ouvrsg [xrjSfftiug, xai tov A.C. i34^

vlbv ovnto ScoSsxa sxrj ysyovoTU xai fxrjSiv avTOvg rjStxrjxo-
xa , Stu Trjv nQog ifth uniy&stav vnb SsoftoVg xurioTrjauv

roaovTOv /qovov , xui TOvg cpiXovg unuvTug SticpdstQuv xui
5TOvg oixsiovg , xui ovSsv dniXinov nuootviug , ovdh vpQScog.
i(5 yuQ Xiystv Tr]v tooovtov nXovxov StuQnuyrjv iftov ts xuic
rtov ovyysvtov , ovg sSsl, toouvttjv xuxiuv avvstSbrug luvTOlg
c
xui tog Trjg dftv&rjTOv tpd-OQug Ptofxuitov uituotutol ysyivrjv-
tui , sXsov Ttov oarjfxiQut Sid Tr)v avrtov xuxiuv xai /xoy&rj-
iOQtav Xaftovrag xrsivoftivtov , nQtoTOvg ttj siQrjvrj nQoaSQUftsVv
xai tov noXs/xov onovSdtstv xutuXvslv. insi S' ixsivotg ov-
Ssvbg sriQOv ftiXsi , rj tov tiov nQay/iuTtov ftovov uq/slv, uv
tlvu nsQiXstcp&tooi, tcov S' uQyoftivtov ovSsftiuv nQovotav noi-
ovvtul, coansQ i'£uQyrjg avTog vnsQ rrjg xoivijg acoTrjQtug
i5nuvra inQuyftuTSvofxrjv , ovtco xui vvv , « nuai fiiXXst xotvrj
avvoiostv , nuvTU iQco. i'§ioTui Sh avToVg , rj uIqsVo&ul xd
fisXTito , uv nQovotdv xtva noicovTUL tov xolvov , rj xbv noXs-H
/xov donu£,so&ut } uv tcov uXXcov ndvTcov , d vofxi%ovoiv avToVg
iSia SiucfiQSiv , nQOTtfxtoai. cprj/xi TOtvvv , cog iuv fthv i&sXrj-
zootooL flaoiXia Siyso&uL xui roVg nutoi ovvuQyovra fiuoiXi-
tog , ovS' uvtov noXvnQuy/xovrjosiv firjShv nsQt tiov xutu
tov noXsftov ysysvrjftivtov , dXX* ufxvrjOTtuv ts uvToVg nuQs^siv
tcov xuxcov, xui tcov rjQnuGfiivtov fxrjSsvbg dnoorsQrjosiv , dv
T6 tcov oixsitov toaiv rt Ttov cpiXcov rj tcov avyysvcov. ert
peccaverat, odio patris tamdiu in vinculis retinnisse, et amicos ac

propinquos omnes sustulisse quamque potuennt , petulantissime ,
et contumeliosissime se gessisse. J aceo enim inquit, tantarum ,
opum et mearum et cognatorum direptionem. Quos oportebat tan-

torum scelerum conscientia stimulatos et Romanos oi> calamitates ,
incredibiles , eorum opera illatas, (propter quorum nequitiam et

improbitatem quotidie trucidantur) miseratos, primos pacem ample-
cti et studerc bellum disiicere. Quoniam autem aliud uon cogi-
tant, quam ut soli rerum dominentur , (si modo aliquid rerum
relictum cst.) subditosque nullo loco ducunt ego quemadmodum ,
inde a primordio ad communem salutcm omne meum studium la-

boremque contuli sic et nunc, quae omnibus profutura sint, omnia
:
edicam. E quibus licebit illis aut meliora eligere si universitati ,
consultum velint aut bellum accipere , si id privatis utilitatibus

:
suis omuibus antepouendum sentiunt. Aio itaque, si voluerint me

imperatorem et liliorum defuncti collegam pati non solicite in- ,
quisiturum iu ca quae bello praeterito commissa sunt: sed iniu-

,
rias oblivione sempiterna deleturum, et spoliis suis ac praeda nullura

privaturum sivc ea familiarium, sive amicorum , sive cognatorum
:
5 I 2 CANTACUZENI
1
A.C. i345t« ovd cov uvTOtg r) iSuotXig nuqeoyeTO xutu rov tov noXi-
fiov yqovov, ovts tcov Ttftwv, uv Soxcoot naq' difuv , ovts
P. 639 X(*> v XTr\oecov eue ex toov Srjftooioov rjouv rj tiov iftoi nqoo-
, ,
V. 5u rjxovocov • dXXu ndvTa OTeqyeiv xui firjS&fttuv uvToTg firj-

SenOTe §Xd[ir]V endyetv , ufivvoftsvov tcov xutu tov noXsfiovS
xuxcov. el Se tovt' avTotg firjTe Stxutov sivut (fuiveTut ,
fir^.e
dvexTOv , ndvTU entTqexpOfiev Tjj Stxtj. yqijooftut Se ovy eTe-

qotg SixuoTutg tioiv , uXX' uvTtj fiuotXiSt xui nwrqtaqyri xui
c
toov T£ ftovuycov xui entoxoncov Totg Xoydot xui tcov Pcoftui-
(ov , el' Ttveg eTt xuTeXettpdijouv, Totg dqtoTOig, ov firjv dXXu 10
xai tcov exuoTuyov noXtTetcov TOtg ovveTtOTsqotg. xuv fisv
umog uStxcov xui entoqxcov xai fiuotXecog TOtg nutoi tpuivto-
fiut entftovXevcov , oooneq ovTOt xuTrjyoqrjouv , firjSefttuv uXXrjv
B etvut Trjg uStxtug xtficoqiuv , rj &uvutov UTtfiov xui uxXeu.
ei S' avToi Trjv toiuvtjjv xuTuStxrjv nuqutTOvvTut , unrjvegiS
elvut vofttôvTeg uvd-qconov ddvuiov xaTaxprjcpi%sofrui , dXX'
avrog xut ifiuvTOv, xui nqiv yeveodut rr)v Stxrjv , xvqcooco
rrjv \pijqpov , tv' uvToi ftSTU to Totg dStxijfiuotv dXdovat ftrj-
Ssftiav nsqi Ttjg Ttfxooqiug fiefiiptv eycootv. dv S' av\oi tu-

vaVTta navTa qjuivcovTUt, ovy unXcog , ovSe eixrj , dXXu tcovio
Xsyoftevcov fiuqTvqtug evuqyetg eptov nuqdyovTog , ov naqd
tcZv rjqrjftevoov tu rjfieTequ , Hvu fir) yuqt%eo&ut eftoi Soxtu-
oiv , uXX' oig uvToi ovveqyotg nuqu ndvTa tov noXefiov e-

CyqoovTO, fidXXov Se avTrjg fiuotXtSog xui nuTqtdqyov Totg
fucrit: ncque ablaturum , quac ipsis bello ardcnte Augusta dona-

verit , vel honores , si praeter diguitatem ac meritum collati vide-
antur, vcl posscssiones t sive illae publicae erant , sive ad me pri-
vatim pertinebant: verum aequi bonique facturum omnia : neque
unquam cum eorum damno bellicas offensiones vindicaturum. Quod
si hoc nec iustum, nec ferendum censuerint, totum negotium iudi-
cio permissurum. Iudicibus autem aliis non utar, nisi ipsa impe-
ratrice, patriarcha , monachis et delectis cpiscopis et Romanis, si
qui supersunt, optimatibus: imo vero etiam cuiuscumque rei publi-
cae viris prudentioribus. Et si quidem iuiquus, periurus et insidi-
ator comperiar, quod isti dictitant, sccleribus meis non aliud sup-
plicium, quam mortem ingloriam et infamera irrogari volo. Si hanc
damnationem aversantur crudele ducentes , in hominem sententiam
,
capitalem ferre at ego ipse ante iudicium atrum adversus me cal-

:
culum dabo, ut ipsi poslquam convictus fuero supplicii huius

,
,
reprehensione vacent. Sin autem potius alia omnia constiterint, non

me simpliciter ac temere aflirmante, sed dicta mea evidcntibus testi-
moniis confirmante, non quidem petitis a mearum partium studiosis,
(ne milii gratificari existimcntur,) vcrum ab iliis, quos ipsi toto
nXeioaiv iftoi avftftuQTVQOvvrcov , (ov yuQ uv Svvatwo lâp-AC. i345

voi yireo&ai nQog d iftoi avvioaai aucpcog ,) Sixutov ftev Tovg
oeovxorpavTrjxoTug xai intfiovXevauvTug udixcog xui tooov-
c
tcov xaxcov uiTtovg Pcoftaiotg yevouivovg , t« iou ndayetv ,
Suv tjttcovtui. iyc6 de cooneQ iv roig uXXotg , xuv rovTOtg cpt-
XoTtftiuv rtvu intSetxvvftevog , ifth ftev rjTTcofievov rtficofiav
unodvrjoxetv , av d' avToi uXioxcovTUt , ftrjdhv vnoftivetv urj-
deg , uXX' uvto tovto ftbvov avxocpdvTut unooetxvvo&ui , ifth
c
dh fUTU Tt]V vixrjv (luoiXea xotvij uvuxrjovTTeodui vnd Pco-
lofiatcov xui ovvuq/ovtu fiaotXicog rotg nutoiv. ei de to (3a-
otXtxrjv io&rjTU eyovTU dedoixuoi nQog ttjv dixrjv unuvTctv , D
rj to oTQUTtuv eyovTU vnonTevovatv eig Bv^dvrtov iX&eiv ,
iyco xui Tuvrug idooftui Tug unOQtug. ov nXeiovg yuQ e/cov
eiaekevoofiui rcov dexa , rd re fiaaiXtxd iniorjfia dnod-iftevog
i5idttoTixrjv fteTUficfidoofiui axevrjv. rov xotvrj yuQ evexu Xvoi-
c
TeXovvTog xui tov Pcofiuiovg tcov ix xov noXiftov deivcov
unuXXuyr vut , ovg iyco fidXtOTU cpiXco , xdv ol ovxocpdvrui
t
ovtol xui nQog tovto dtufidXXcoot , fttaeiv cpdoxovreg xai no-

Xefteiv uvTOtg xui dtucpd-eiQetv , ov ftovov toiuvtu, xui inuy&e-
iQOTeQU Sh noXXcZ nQod-vftcog vnofteveiv eyvcoxu uXXcog oti '
&
ovde nQog tijv ev$o't,iuv iftoi tovto ovd' oXiyu XvfiaveiTui.V.6^0
uv fiev yuQ rjTTcofievog dno&v/joxco , ovdeftiu ovrjatg ix tov
fiaoiXtxrjv iottiJTU eyetv neQtioTUf uv ds tcov xuTTjyoQOvvrcov
18. diajiuXXovoi P.
bello adintores habuerunt, immo vero ab ipsa imperatrice et patri-

archa, qui cum pluribus mihi testes erunt, (non enim negare pote-
runt , quae mihi perspicue commendaverint,) iustitiae consentaneum
erit, ut qui criminationibus et insidiis nefarie me appetiverunt,
easdem poenas suscipiant. Verumtamen ego quemadmodum in aliis,
sic in his desiderio quodam gloriae me quidem causa cadentera
morte multandum pronuntio: sin ipsi l tem perdidcrint , nihil eos :
molestum pati postulo , nisi hoc Unum , ut sycophantae ct crimina-

tores coguoscantur et me absolutum
: imperatorem iiliorumque
,
defuncti collegam a Romanis palam proclamari. Sin autem vel cum

veste imperatoria ad iudicium occursurum metuunt, vel cum exer-
citu Byzantium ingrcssurum suspicantur ego illos hoc angore libe-
,
rabo. JSain positis insignibus imperatoriis , ornatu priv*»ti, denis

durataxat comitibus intrabo. Commuuis enim boni causa , et ut
Romanos, qui mihi sunt carissimi , a bclli detrimentis vindicem,
(quamquam sycophantae isti ct hic obtrcctent dicautque me ipso- ,
rum hostein et pcrditorem csse,) non talia niodo, sed longe etiam
odiosiora alacritcr decrevi sustinere praesertim cuin id cclebritati
,
meae nec tantillum nociturum sit. Si enim iudicio victus occidar,

Cantacuzenus II. 33
5i4 CANTACUZENI
A.C 1345 xosittcov cpaivtoftai , ovShv Xvnrjaet xb dnod-io&at nobg ftoa-
yv ,
ftiXXovTU oXiy(t) voxsqov uv&tg dvuXufifiuvetv ftSTct nXei-
ovog xrjg So^rjg xui xrjg evcprjftiug xui Tr)g xjj/jrpov Ttjg xot-
vrjg. ovSh yaQ ovdh vvy.Tog exuoTrjg dnOTtdifievog ini x(o

xuTUxXivead-ut , ovt' dviug , ovTe uSo'E,iug uio&dvoftui Ttvog.%
Stbneo ovSh vvv neoi xijg axevrjg juuxqov notrjaoftut tov Xb-
yov , uXX' cog uv uvrotg uoiaxrj nQUTTeiv eTOtftog iyco. si Sh
xu&unuE, uXbvTeg tw (f&ovo) xui t(o ey&et T(o nQog ifih , tov-
tcov fthv ovShv rjyovvxut i'E,uQxetv , ovSh in ovSef.ua nQOxXrj-
Boet fiuaiXea SiyovTut , dXXu xudunuE, dneyvcoxuat nQog tov- 10
%o xui nuvTcov ftuXXov uncoXetuv xuTuiprjrpiêofrut, uiqovv-
tui , rj euoi SovXevetv vnoftivetv , ixeivcov fihv ovSevu Xbyov
i/Q/jv notetad-ut ovtco fiuivofiivcov. Tr)g Sh xotvijg xcog uXXcov
acoxrjQtug evexa , tva ftr) Soxco xuTunQoteo&ut (ftXoipvycov av-
V. 5i2Tog, exovTi atQOvfiut uno&vrjaxetv. ovSh yuQ dnoSist tovtovi5
to xr)v uQ/rjv dno&iftevov , barjv eyco, xui Tug nbXetg nuQa-
Sovtu xui tijv otqutiuv , avTOv iv iStcoiov ayrjftUTi ucfu-

veiu noXXrj ovtrjv iv ycovict nuQufivouvru tivi. nXr]v ovy
unXcog xui tovto ovSh Xbyov tov nQoaijy.ovTog ixxbg , cog
c
C Soxetv xotg xe Pcoftuiotg xui xotg uXXotg "EXXrjat xui @uq-2.o
fi&QOtg , OTt dStxcov xui intOQxcov xui ftrj Svvdftevog uvx4-
yetv nQog tov noXepiov , Seioug naQeycoQrjau Trjg uQyrjg uv-
TOtg , xb tfjv dxXecog rrjg fter evxXeiug nQortftijoug TeXevT/jg'
dXXu nQWTOV fthv yjijrptoftu fiovXoftut yeviofrut xui nQoyQUft-
nulla ad me ex imperalorio scberaate redibit utilitas. Sin accusa-

tores pessumdedero, nihil triste erit, eum ad breve tempus depo-
suisse, quein mox maiore cum bonore et applausu omniumque suf-
fragiis recepturus sim. JVeque enira noctibus singulis, quando cu-
bitum concedo , ex eius depositione aut tristitiam aut dedecus
aliquod sentio . Idcirco nec raodo super amictu plura loquar, para-
tus facere quod illis placuerit. Quodsi semel invidia ct odio mei
praepediti , borum nihil putant sufficere, neque ulla sponsione con-
ditioneve me imperatorem esse sinunt, sed semel statuerunt me
reiicere , perdereque omnia , quam mibi subcsse malunt: etsi ita
insanientes contemnere oportebat, tamen ne communera salutera
studio vitae meae servandae neglexisse videar, mortem ultro eligo :
nibilo enim minus est quam mori , deposito imperio quantum ego
habeo et urbibus exercituque traditis, privato habitu obscurura
,
plaue et in angiilura qucmpiaiu se compingentein vivcre. Cetcrum

non istuc absolute ac praeter rationem , ut scilicet a Romanis et
Graecis ac barbaris tamquara iniurius ac periurus belloque rmpo-
tens ,imperium reliquisse et vitara inhonoram gloriosac morti an-
tetulisse existimer, sed priraum quidera decretum fieri postulo ta-
fiia v.oivbv trjg xb iv.xXrjoiag xai avyxXrjxov v.ai avunuvxcov A.C. i345
c
xotrrj Pcouaicov , cog ovx dSixcov, ovSe imogxcov, ovSs y.axbg
negi xovg ftuoiXicog xov rpikov natSag iXeyy&eig , dXXu xov
xoirrj xrt g ocoxrjgiug evexa dneoxrjv xfjg dgyijg v.ui xov XeXv-
5o&ai xovg iurpvXiovg, vrp' cov Siu(pd~eigovxui, noXiftovg. eneixct
rovg iv Seoftcoxrjgioig nuvxug Stu xrjv eig ifts xuxeyofievovg
tvvoiuv drpetvai xcov Seoftcbv , xai xr]v ovoiav unoSovvat, ooqgD
dneoxegrjoav , v.ui noog xovg nutSug xtov uno&uvovxcov noi-
etv dftoicog. uxonov yug tcov ftev ovftrpogcbv v.ui xcov Svo-
loxvyrjftdxcov aixiov avxotg orpfrijvai , 71065 Ss xb ngbg xrjv
dgyaiav ftrjSsv rpgovxiocu xvyrjv inaveX&etv. ngbg xoixotg

Ss xui toig ovvovoi , v.ui avyv.Xrjxixotg xui oxguxitbxuig , v.ai
xoig uXXoig xotg ngoorjxovotv iftoi xu&' aiftu , ngcoxov ftev

nioxeig Si' ogv.cov Sovvui , cbg ovSev xuxcboovoiv , dftvvoftevot-
i5xijg eig ifis evvoiag , eneixu Ss v.ui xovxoig dnoSovvut , u
drptjgrjvxui v.ui ygrjftaxa v.ui xxrjoetg. ngbg xovxoig Ss v.ai
ngovoiug exuoxov d'S,tcbout ngbg uS,iav. ei fthv yug eueXXov ei-

vui (laoiXevg avxbg, d'S,icog uv xcbv nbvcov rjuetxpdfirjv xai ovv.
av ixeivcov iSerjd-rjv ngovoetv uvxcov inei S' ev.cbv tivui nugui- P. 6\t
loxovfiui , Sixuiov uvxovg iv uorpuXeiu xe bfiov xai evnogia xcov
ngbg xbv (iiov dnoXinetv. v.uv xuvxu yevrjxai, cooneg a'S,ic6 , xrjv
ftaoiXeiuv unodiftevog uvxbg v.ui xrjv dgyrjv, xui xug nbXeig

nagaSovg , rj ngbg "Ad-(o xw leg(o rj ngbg exigoi ftegei xrjg
l
Pcoftaicov yrjg, (ov yug algovfiui vnegogtog eivat irp' exegag^)
bulasqne proponi publicas , ecclcsiae , senatus Romanorumquc omni-

um nomine , nou me ut improbum neque periurum neque in-
sidiatorem imperatoris amici niei , liberorum sed ut bcllum civile
, ,
commuui saluti tam perniciosum tolleretur, abdicasse. Dcinde

omnes, qui, quod jnibi favent carccre detiuentur diinitti et abla- , ,
tas facultates ipsis eorumve liberis restitui. Absurdum enim, cum

te illis miseriarum et incommodorum causam iuficiari ncqueas, quo
pristinum statum recuperent , nihil laborare. Praeterea iis , qui
mecum sunt, et illustribus et militibus et aliis cousanguiueis meis
iuramento fidem dari , propter studium in me nibil advcrsum pcr-
pessuros atque etiam bis et pecunias et posscssioncs ereptas reddi.
,
Ad haec quemque pro dignitate curari. Si enim impcrator fierem,

ipsc eos pro eo ac mererentur munerarem uec eoruin cuiam haberi
peterem. Quia vero de iure meo sponte decedo, eos sccuros cum
abundanti rcrum ad vitam drgendam nccessariarum subsidio relin-
qucre iustum cst. Haec si fiant, (et ea fieri acquum iudico,) iin-
pcrio et administratione depositis et civitatibus restitutis, aut ad ,
sanctum montem Alho , aut ad aliam partcm Romani loli, (nolo

cnim in pcrcgrina tcrra cxularc,) quod reliqiium est annoruni
5I6 CANTACUZENI
A.C \Vû(puveta avL,r)aco xbv ndvxa (liov xax' itiavxbv Stuycov, oncog
B«V oibg x£ co."
nS'. Totuvxu (isv ûatXsvg ngbg xbv 'Agtjyov StetXi-
yd-fj negi xijg £igijvrjg. hx£ivog Ss (tiygt noXXov xdxco
Cvevcov, i9-av/xats otyrj xrjv xuXoxayad-iuv (HuotXicog xui5
cbonso i'S,£ninXrjy.TO ngbg to (tiyedog tcov eigrj(iivcov. enena
dvev£yxcbv, „cbg (tsv ovSsv iviXtnsg" stnsv „ovx£ evyvco/ioov-
vrjg , ovt£ Stxuioavvrjg iv TOig eigrj(tivotg , ovSs xbv otpbSga
dvaio yvvxovvxa oiea&ut Svvrjoeo&ui dvTeinelv. d Ss uvxtjj negi
xijg eigrjvrjg eigrjTut eiSivat (3ovXeo&ut,ei ngbg avTOvg cog snt-io
V-5\$TrjSeiovg (tovov StetXiy&rj, rj ei povXoao (irjvveod-ut xai Toig
iv JBvâvTto), si ncog yivono xdxeivovg tcov Ssovtcov oxexpa-
c
/uivovg tc tcov (tsydXcov cvti(pogcov Pco(tuiovg unuXXuxx£tv.
fiuatXevg Ss dnayyiXXstv T£ ixiX^vs xai ngovgyov nuvxbg.
tvu Ss (tuXXov fiifiata Soxrj xd £igrj(tivu xai ntoxu , ixiXsvt l5
xai ygdcpttv , xui inei yeygu(t(tivu rjouv nuvTu , boa StetXi-
D y&rj, igvdguig vn£Orj(tuiv£xo vnoyga(patg xai oqjgaytSu ygv-
oijv ixikevev aicogeiv, Seiy(ta tov (pvXdêiv t« iyyeyga(t-
(.tiva fiefiaicog xai dvapKptfiokcog. Âgrjyog Ss inei t« ygd(i-
(iura eiy£v iv yegoi , noXXug fiuotXu yugnag b(ioXoycov, cogio
tu (tiytoTa £vrjgy£Trj(tivog , xai (tiXXcov rjSrj dniivat , iSuTO
fiuotXicog dnayayeiv tijv OTgaxtdv. Trjv (tsv ydg sigrjvrjv
ovx bXiycov r)(iegcov S£rjO£o&ut ngbg Stuox£\ptv. xr)v oxguxiuv
Ss r)ge(isiv (iij Svvuo&ut , dXXd ndvxu intivat xui Stucpdsi-
7. dyvw[j.oavvr}s P. 1 8. ye ypa/i/iiva P. , lyeypu/A/ilva M.
meorum obscurus et ignotus, mihi soli, quantum potero, vivens

traducam.
84- Haec imperator Arcgo de pace sciscitanti. Ille diu terram
intuens tacitusque integritatein eius admirans tam singulari ora- ,
tione velut attonitus , sic deinde ora resolvit Quam nulla pars :
neque humanitatis , nequc iustitiae scrmoni huic tuo dcfnit? adco,

ut nec impudentissimus quidquam possit carpere. Quae autem dc
pace disseruisti, scire aveo nobisne tantum ut amicis , dixeris ,
, ,
an etiam ad aures Byzantiorum perferri velis si fortc et illos utile ,
consilium suscipere et tantis populi Romani calamitatibus (inem

imponcrc contingat. Imperator dicta ab se Constantinopolim rc-
nuntiari, in rem fore censet quae ut ad fidem plus pondcris habe-
:
ant, litteris quoque comprehondi mandat , quibus rubrica subscri-

bit et sigillum aureum pro argumento, se ibi scripta constanter
sineque ulla dubitatione servaturum , appcndi iubct. Aregus instru-
mcntum manu tenens et amplas imperatori, ut maximo bcneficio
ornatus gratias agens
, iamque abituriens , ut abducat exercitum,
rogat pacem enhn ad delibcrationem non paucos dies requirere et
:
HISTORIARUM IIL &[. 5 1
7
qsiv. si dr) avxbg xrjv unoloyiuv nSQtftivcov £vxuv&a xa&s-A-C i345
dttxut , xivdvvsvosi ftsxd xr)v siQrjvrjv vnoXstnso&ut ovSsv,
n£Qi ov uv do^sts ysvio&at fj siQrjvrj. fiuotlsvg ds rovro xs

xui si xl fistL,ov sxsqov uvxov aixovvxog nQO&vftog stvat scpu-P. frJ 2
5oxs notstv, xai inrjyysXlsxo, cog ig xQtxrjv i'£ ixsivrjg, nuorjg
ysvo/uirrjg iv xuvxco xrjg oxQUXiug ,
(disoxsdaoxo yuQ ini xr)v
Xstav,) uvaorrjocov xb oxQuxonsdov. ovrco ftsv ovv AQrjyog
ftuoilsi ovvra\dftsvog , s/cov xai rd yQUftfiaru, uns/coQSt.
xai ysvbftsvog iv fluotXsiotg , rd rs yQUftfiara nuosi/sro
lonarQidn/rj xui ftsydXco dovxi, xai nsQi siQrjvrjg dtsili/d^rj
nQog avrovg, nokld udixrjostv cpdoxcov xai ftuotkiu xai 'Poj-

fittiovg , si ftr) ini fita nvi nQOxXrjost nsto&stsv dtuXvso&ut.
ixslvov ftsv ovv svcpvcog unsoxsvuouvxo, cpdftsvot oktyco voxs-

qov unoxQtvsto&at nSQi cov inQiofisvs. SovS, $s 6 ftiyag, insi
l5nv&otxo (iuotlia nand ^slQijyov sig rQtxrjv fjftiQuv unuôvruB
rr)v oxQUxtdv, nuot Bvûvxiotg noXsftov xuxrjyyslXs nQog Kuv-
ruxovX^rjvbv. xui uvxbg naosoxsvd^sxo d/j&sv xui xaxilsys xovg

oxQuxtcoxag , nuot ds &siotg 01x01 g xui cpQOvxioxrjQiotg tsQOtg
xtti nctvxi yivst xui u-ico/tuxt tSQicov nuQijyysXXs Xtxug , cog
2.0x0 &£tov tXscoooftivovg xotg xco dnooxdxrj ovftfiuXovotv. s-

xsivrjv fttv ovv xrjv fjftiQuv xui xr)v intovauv nuouv nuou-
oxsvuLoftsvog otr\yuy£V. ig xfjv xQtrrjv os iv UQtorov rfj cooa,
in£i nvfrotro nuod rcov oxoncov fiaotXia unrjQxbru ,

(inXrjoov
yuQ ix£tvog rd vnso/rjftiva ,) xdg nvXag uvotS,ug i'S,s/stxo
militem non posse quiescere, sed omnia interca iiicursionibus va-

staturum. Quodsi ipse responsionem opperiens illic sedcat, peri-
culum fore, ne pace confccta nihil eorum restet, quorum gratia
,
pacem ficri concupiverit. Imperator et hoc, et si quid etiam maius

peteret prompte facturum rccepit, et tertio post die collccto in
,
unum milite, ferat enira ad pracdas agcudas dispersus,) castra mo-

turum. Sic Aregus ei valedicens cum litteris disccssit quas in ,
palatio patriarchac magnoque duci reddidit: ac de pace eos allo-

cutus monuit, imperatori et Romanis iniquissimos fore nisi una ,
aliqna conditione ad compositionem moverentur. Vcrum illi homi-

nem dextre submoveut, paulo post ad legationem eius responsuros
autumantes. Magnus dux intelligens ex Arego, imperatorem luce
tertia abducturura copias , Byzantinis promiscue belhim in Canta-
cuzenum denuntiat , ipseque se comparat ct cxercitum conscribit.
Omnibus autem sacris domibus et monasteriis oranique generi ct
gradui sacerdotum preces ad divinum uumen cum perfido desertore
placaudum indicit. Et ille quidem diem illura et inse-
conilicturis
quentem totum se comparando consumpsit. Trrtio die hora prandii,
ut a speculatoribus iraperatorem desperabuudum discedere audivit,
8 : 5
5 l CANTACUZENI
A.C. 1 345 /t«£^ bgfirjg rivog doyirov xui nuguftbXov xai ovvirurxt rrjy
C Tf lnnixr)v xui rr)v neX^rjv Svvufiiv ngb rcav reiyoov. cog
6e inuvijxov 01 OY.onoi, ovg avrbg ngoinefine rovg noXefiiovg

dij&ev xurucxex/JOfiivovg , y.ai unr]yyeXXov ufta ngoot ixeivovg
oiyofiivovg , t]viuro fiev ngbg rr)v unorvyiuv y.ui noXXu euv-5
rbv rijg ftgudvrijrog xure/xiftrpero xui rijg rgtfiijg xui idvoyi-
QUivev ovx uvexroog. nifixf/ag de xai ngbg nurgiugyrjv ifir)-
vvev, cog Kuvruxovtyvbg aio&6fievog rr)v ecpodov x/xi cvviboov

v)g ovx uv vnoorqoofievog rr( v Svvufuv , oiyero dnodgug ufiu
ngoot. ri ovv ngoarjxei ngurreiv, cpvyjj roov noXefiioov ygrjau-iQ
fiivcov ; nurgiugyrjg ds ifirjvve' „cpevyei uoefirjg, firjdevbg di-
coxovxog ' vixa xai fir) vnegvixu." xai ixiXevev uvaorgicpetv

noXXio rcov noXefiioov xgeirrovg yevofiivovg. xai uviargecps
DXvnovfievog, ori fir) ovfifiuXetv i'%eyivero rotg noXefiioig. (la-
oiXevg de , inei fir) uyvoetv ru nguxrbfievu ivijv , noXXcov f x 1
c
Bv~Qavriov borjfiigut firjvvbvroov , rb,re Prjyiov eiXev i% icpb-
dov ineXd-cov xui "Advguv xui /lufioxguveiuv xai SrjXvfifigiuv.
3
y.eXevoug de u4nufieiuv, cpgovgibv ri xureoxu/ufiivov, reiyio&ij-
c
vui, xui orguriuv xuruXinoov iv Prjyico xui Ânufxeia. xui TEfi-
nvgirrj xui rfj ngbg rij Aigxr\ Xifivrj nbXei , cog uv ruvrcl T£2Q
cpgovgotev, eyyvrigoo BvZuvxiov rcov uXXcov ovra, xui inexdgo-
\.5i^fiug nototvro ovveyetg xuru rov Bvûvriov xui Xrjoreiug, xr)v
aXXrjv eyoov orguriuv uvrbg dveyoogrjaev eig AiSvfibreiyov

P. 643 rj dh ev rotg cpgovgioig rovxotg oxguxiu t« fiiyioru ixuxoooe
12. vnsQytxrjs P.
(stabat reclusis , cum efTraenato ac temcrario

caim promissis,) portis
jmpetu equitatum ac peditatum ante muros disponit.
se effundens ,
IJbi speculatores, quos ad speculandum miserat, rcversi diluculo ,
illos ultra abiisse retulerunt, valde ob tarditatem se incusans, patri-

arcbae signiGcat, Cantacuzenum , praecipientem advenlum suum ct i 11 i.
se imparem scientem multo mane aufugisse, quacritque, quid fieri

,
placeat , quandoquidem bostes fugam arripuissent. Respondrt pa-

triarcha: Fugit impius, nemine persequente vince ct amplius vince :
iubetque, ut bostibus longe superiores revcrti: et ille moestus, ,
quia conflictu exciderat , revertitur. Imperator quia quod gercba- ,
tur latere eum non poterat , multis Byzantio in dies nuntiantibus,

Rhegium et Athyram et Damocraniam et Selybriarn primo impctu
cepit. Cumque Apameam, casteilum eversum, reparari iussisset, et
praesidiariam manum Rbegio Apameae, Empyritae et urbi apud ,
Dercen lacum, his inquam locis Byzantio vicinioribus custodiendis,

et excursionibus in agrum Byzautiuum frequrnter faciendis reliquis-
set , cum cetero agmine Didymotichum profectus est. Uorum oppi-
dorum praesidiarii, etsi uunacro paucissimi , Byzantios lamcn vexa-
HISTORIARUM III. 84. 5l9
vXiytj ovaw aysSbv yuQ vvxtcoq ts xui fte& A.C.
?
Bvtuvxtovc, xui »3^5
tjftsQuv nuvxu didcpdsiQOv xui sXr 'i%ovxo t syovxsg xui TIsqol-
j
xijv oXtyrjv Svvuuiv dvuftsftiyfisvijv fisx uvxtov , o^ noXXovg

dnsxxstvov y.ui s%t]vSQuno$tZ ovxo l
y.ai nQog sto unsSiSoiTO sni
5$ovXsia. y.ui oysSbv iv bXiyto yobvto nuvTu xu nsQi Bvtuv*
tiov dor/.rjTU vn' sxsivcov dnsSsiySrj. nuTQiuQyt^g Se xui 6
fisyug $ov'$ siSoTsg , cog 'slQtjyog dnunrjosi Xbyov nsQi xtjg
nQSofisiug, xui xft v fisv sio/jvrjv uvutpuvSbv uiSov/usvoi dnuyo-

qsvslv , XQOnto Ss xivi axsxpufisvoi xbv sIutlvov dnuTuv, 1'va
l
lofirj Soxolsv sxovtl xoig Pcoftuioig ulxlol uvxoi xudioTuodui
ToauvTrjg ovfupOQug, nQog (iuoiXsu xbv Kuvtuxov^vov syQu- B
f
xpuv toluSs' }}
tog ft fxstg noXvv Tiva Xoyov nsQi xov ftij Pco-
[xuiovg vnb xov noXsftov SLutp&siQSofrui notovfisvoi, vXiyto
nQOxsoov snifixpufisv nQog as nQSOjSsiuv , uniQ ctVTog nQog
i5tov nsQinofrtjTOV xui yvrjoitaTUxov «S [3uoiXsi xbv ftsyuv Sov-
xu tjxtjaug snuyysXXbftsvoi noujosiv. tuvtu Ss tjv, dno&e-
fisvov Ttjv fiuoLkSLUv, sv uocpuXsia sivul xui [tr/Ssv nQOaSoxitv
nsLOSo&uL Ssivbv Siu Trjv uyvtoftoovvrjv xrjv nQog fiaouadu
'
xui xu; ovftfOQug, ug snrjyuysg Pcoftuiotg noXsftcbv. ov $e,
zocog sotxsv, sxl cpbvcov y.ui uifiuxcov oQSyoftsvog nXsibvtov xui
c
Tug ovfirpOQug Tolg TuXuincbooig Ptoftuioig uv$siv r
iv' u nQO- C
siXov s§uQy r g, fjTTtjdeig
w t
vn ovSsvbg, sig TsXog So^rjg dyuytiv ,
fiSTUjSuXcbv unQuxxovg dnsnsftxpug xovg nQsofisig, tjQVrjftsvog
u £cp&syS,to. xbxs itev ovv dvsS.sXsyxxu sipsiioco, cpuoxcov tov
bant importunissime , omnia fere noctu et interdiu depopulantcs ac

devastantes: habebantque sibi admixtos Persariun aliquot niauipu-
los qui multos occidebant multos capiebant ct in orientem pro
,
,
sorvis vendebant, brevique tota paeue Byzantium circuin iaccns re-

gio in solitudinem ab illis redacta est. Verum patriarcba ct magnus
dux non iguorantes, Aregum responsum requisiturum cum pacem
, ,
apcrte detrectare vererentur via quadam per consultationem in-

,
venta , qua Latinum fallerent, ne Romanis scicntes ac volentes ae-

rumuas tam multas creare viderentur, Caulacuzeno in haec verba
scripscrunt: Quandoquidem nobis vchementer curae ac sollicitudini
est, ne Romauis bello plurimum detrimentorum imponatur , pronu-
per ad te legatos misimus, pollicentes facturos quae tu a magno ,
duce imperatori dilectissimo fideiissimoque pctivisti. Erant aulcm

haec ut abdicato impcrio tutus esses ct uiliil poenaruin formida-
,
res, quod erga imperatricem tam infidus exstitisses et bcllo Romanos

tantopere afllixisscs Tu vero adhuc fundendi sanguinis ct calami-
tatuin miseris Romanis augendarum cupidus , ut apparet, quo, quao
a principio tuopte impulsu constituisti, ad finem perduxisse videa-
ris , lrgatos, iuutata mpntc et inficiatus quae dixcras , infecta re
,
dimisisli. Tuui igilur improbabili mcndacio magnum duccm non

520 CANTACUZENI
A.C. i345 fteyuv dovxa etQrjxivai neoi aov ftr) uXrjfr/j. vvvi fi& oi't>e-
fxiav aov toiuvt/jv e£eoTt xuTucpvyr)v evqetv xai nobq uvufio-

Xcig /coQeZv tcov etQrjftevcov. xu t£ yuQ yQuftftUTu eXiySpvot
t« aa ovru nuQ* r)ftZv xai 6 nQeoêvT/jg AuTZvog , u'E,i6/Qecog
tbv nQog ntoTtv. u toivvv eyQuvJag uvTog, cog unod-/)arj5

tc Ttjv (iuotXeiuv xui t/)v uq//)v xui Tug uoixcog xuTe/Ofievug
xui TVQuvvovfxevug noXetq nuQucicoaetg, avTog dt) ftovuôvrog
fiiov ^/jostg ev "Ad-to tco leQCo ?j uXXo&i nov, onrj uv doxfj ,
D xu&/)ftevog, OTeQyofiev xui uvroi, xui ovdev aXXo XeineTtxt, rj
dtdovut nQodeoittuv, xufr' rjv rjftZv Tug noXetg nuQudcooetg. 10

neî de nQoyQUfifiuxcov xai dtxutcoftuTcov xui tcov ev deottco-
rrjQiotg xuTe/Oftevcov, ei unoXvfr/joovrut, rj ei clnodcoaoftev uv-
ToZg t« Sixuicog dcpjjQrjftevu, xui neî nQOvoiug tcov ooi ovvov-
tcov ftrjoeva Xoyov ov notov. rjfteZg yuQ ixavoi neî tcov
toiovtcov oximeo&at xui noteZv, uttu uv doxfj XvoneXfj xuiiS
dixata." toiuvtu yQuxpuvTeg xai oixeiutg xui uvToi vnoa/jftrj-
vuftevot vnoyQucpuZg, tov AaxZvov fievunefiipufievot , nuvra,
ecpuauv, a t£ avTog rjE,iov xui K.uvruxovXpjvbg ixheve, nenot-
ijxevui, xai edeixvvauv xu yQUftftuTu vnoyeyQUftfievu , cog uv-
ToZg tcov neQt tifc eiQ/jvrjg Xbycov nuvrcov neQietXrjftftevcov *20
P. 644 ufta d'e xai nuQei/ovTQ uvtco. 6 de dtuXexjov tc T/jg 'EX-
Xrjvtxrjg xui yQUftftuTcov cov anetQog nuvrunuot, ToZg Xoyotg
ttQxeodeig xui Tutg vnoyQucpuig , noXXug avToZg bftoXoyrjouq
c
yuQirug rijg evyvcoftoovvrjq xui tcov Pcoftaicov Ttjq xrjSefio-
11. nQttyftdttov M. pro nQOyQafifittTcov.
vera tle te locutum aflirmasti. Nunc autem tale effugium reperire

et tlicta lougius differre tibi non conceditur. Tuae enim ad nos
Jilterae ct legatus Latinus fide dignus le redarguent. Quae ergo
scripsisti, te imperio et administratioue abiturum, oppidaque contra
fas ac tyrannice occupata redditurum, et quietam monachi vitam in
sacro monte Atho aut ubi placuerit exacturum , ea et nos proba-
mus, nihilque restat, nisi diem praefinire tibi, quo urbes resti-
tuas. De re publica autem et de iudicio constituendo et de cura
tuorum tu sine cura esto: nos quippe ad haec et perspicienda ct
facienda , quatenus commoda et iusta sint, satis valcmus. Scripta
hac epistola et subscriptionibus adiectis , Latino accersito, omnia
quaeque ipse voluisset quaeque Cantacuzenus orasset, se praesti-
tisse memorant, easque litteras, quibus tota pacis tractatio conti-
ueretur, exhibitas ei tradunt. Ille litterarum Graecarum ac sermo-
nis omnino cxpcrs verbis eorum ac subscriptionibus contcntus, de
,
aequitate Romanorum et soUicitudine multis vcrbis gratias agit et

cum epistolaDidymotichum festinat. Conveuto salutatoque impera-
tore, Eu, inquit, advenio, de pace fercus tibi cvangelia. Omnia
vtug , dns/cbgsi. xui onovSfj noXXfj ngbg îSvfiorsi/ov ^-A.C.i$45
xsv s/cov y.ui t« yguttfiuru. ovitv/cov Se fiuotXsZ y.ui
7igoo(pdsy£uftsvog ,
„iSoi> ooi" slnsv }}
svuyysXtu xoftiZcov
rjxco nsgi rrjg sigrjvrjg, nuvru yug, bounsQ uvrbg tjtov, nu-
5rgtug/rjg ts y.ui 6 ftsyug Sov§ ftsru tcov uXXcov rijg ovyxXrjrov
xursnguûvro ngod-vficog y.ui ygdftuuot y.ui uvroi rrjv Stu-
XvOtV fisftuiUV TOV noXiflOV ftuXlOTU nSnOirjVTUi." nUQSl/STO
rs y.ui ru yguftfturu uvrixu. fiuotXsvg Ss snsi clveyrco, fii* B
xgbv vnOfietStuoug, }}
uvsyvcog" slns }}
ru ygdftuuru, u toouvttjvY. 5i5
los/cov rjvvoug bSbv , rj unXcog ovtco y.ui unsgisgycog, rfj (piXrj
xui ovvrgbcpto /gcbftsvog unXorrjri, ftrjSsv siScbg rcbv syysyguft-
ftsvcov, rjxsg s/cov" rov Se ftrjSev negtvevorjuevov, ftrjSs cpuv-
Xov nsgi uvrcov sinovrog oirjd-rjvui , dXX' dnsgisgycog xui u-
nXcog rotg rs Xbyoig xui rulg vnoygucputg nsto&rjvut nurgi-
l5ug/ov , cbonsg uv Stxuicog snoisi xui ngbg ILunuv , xui rulg
ftsyuXov Sovxbg xui rcov uXXcov jcov sv reXst, xui nuorj onov-
Sjj xui ngo&vftia ngbg uvtov sX&sTv, cog nuvrcov rjSrj rjvvofts-
vcov , « uvrbg rjystro nsgi nXsiorov nurru b fiuotXsvg xufr C
exuorov siijysTio xui rr]v Svvufttv -tjgfirjvsvs rcbv ysyguftfisrcov.
norov Ss ngbg rrjv unurrjv uyuvuxrovvrog xui rrjv ixsivcov uvui-

o/viTi'uv xui rb xuxbrj&sg xcbv rgbncov exnXrjrroftevov , }}
ov /gr)
$uvftuLstv," stnsv o ûotXsvg }}
ovS' dvtuo&ut dnurcbftsvov , si
avrbg ftsv ngbg dXrj&siav eiXsro tfv, sxstvotg Se yJsvSovg xui
ovxocpuvrtug xui dnurrjg efisXrjoe nugu rbv fttov • dXX' ex
2.5tQvtcov fiuXtoru tcov oXtycov xui nsgi rcov aXXcov rtbv xurci
enim, quac tute petebas, patriarcha et magnus dux cum ceteris opti-
matibus libeuter annuerunt , et litteris ipsi quoque pacem firmam
ratamque feccrunt. Quibus dictis epistolam porrexit. Qua lecta,
impcrator renidens , Lcgistin', inquit , litteras, cum quibus tantum
iter confecisti, an ita caudide et iucuriose amica tibi et a natura
ingenita simplicitate usus , nesciens quid complecterentur , ad me
illas attulisti? Illo respondente , non se rem altius discussisse , nec
sibi suspectas fuisse, sed citra curiositatcm simpliciter verbis patri-
archae eiusque et magni ducis et aliorum proccrum subscriptionibus
credidisse, (quomodo etiam Papac mcrito faceret,) cupidissime ac
lactissime ad eum venisse, ut omnibus iam, quae ille ardentissime
optasset, consummatis atque perfectis; imperator cuncta sigillatim
recensct et scriptorum sententiam interpretatur. Monacho ad fal-
laciam stomachante et illorum impudentiam malignitatemque ob-
stupesccnte , non oportere admirari, ait impcrator, neque dolere, se
delusum si ipse quidem veritatem in vita colere statuerit, illi vero
,
mentiri , sycophantari et fraudcs componere tota vita studeant sed ,
ex. his paucis maximc etiam alia cpaae belli temporc contigissent,
,
522 CANTACUZENI
A.C i345to>> rov noXiuov yQovov slQyuousvcov gvvoquv onoTu rt v. oJ-
Ss yuQ ovSs/ciug scpsiouvTO vnSQôXrt g unuTrjg xui ipsvSovg
slg Ssvqo sx rijg (LaoiXscog TsXsvrijg, s£ cov puoiXiSu zs snsi-
auv tov noXsuov sXso&ui rr)v cIq/jjv xui /usyQi vvv s'$unu-
DTCovTsg ovx scoot SiuXvso&ul suoi. sxsivoig usv ovv toiuvtuS
fjQfjusvoig xui tov nbXsuov uvunTOvoi , Ssbg ts rug uuotfiug
uvTifiSTQtjosts rijg uQOuiQsoscog u£t'ug , y.ui 'Pcouuioi nuvTsg
sloovTui, cbg ov St uvtov o noXsuog y.ui f] cpdÔQu y.ui ol uvSqw
noSiouoi, clXXu Si sxslvovg yivSTUi. avrbv Ss xai yuQtv uvTOig
sS,unuTrjouGiv siSsvui, oti nQog r\uug ucpixso&ui nuQSoxsvuouv. 10
toiuvtu nQog Aoijyov nSQi tcov yQcufxuTcov b fiuoiXsvgSiuXsy-
dsigt sTQunsTO scp' stsqu, « nQOorp.si cpiXoig nQog uXXtjXovg.
P. 645 ns. Ev co Ss tuvtu STfXsiTO, y.ui 6 usyug Sov£ sotqu-
B tsvos y.uTU 'EunvQnov tov cpQOVQiov xui noXioQxijoug sv tqi-

oiv rtjiisQuig xui unonsiQuoug tcov TSiycov , snsi urjSsv tjvvs ,i5
tcov svSov svQcoGzcog uuvvousvcov , avd-ig sig Bvûvzwv clnij-
qs. xui nQog rco 'Isqco ysvdusvog , xuzcx to gtouu tou Tlovzov
y.siusvrj noXsi , snsysiQsc , coonsQ scpuoxs, Tovg xur' sj.inOQt'uv
nXsovTug sni tov TLovtov nuvzug cpOQOvg anaizslv. zovzo Sh
ijv dSvvuzov , fxr) ûXuoooxquzovvzu. sxsVvog Ss rjSt] ovvoqcov,io
cog zug (.isv xuru ri]V ijnsiQOv nuoug noXsig vnsnoirjouzo nXrjV
dXiycov 6 fiuoiXsvg, sftsXXs Ss uszu (xcxqov xuxsivug, xuiBvûv-
CTiOv noXtOQxott] Tulg ovyvuVg scpoSotg, xui Ssdotxcbg, ur) fiuotXtg
rs xuiol aXXoi,Tt)v uvuyxrjvovvtSovTsg, cog ovts OTQUTtug Svvutvz'
qualia sint, cognoscere: neque enim ab obitu iinperatoris hucusquo

ab ulla quautumvis enonni impostura meudacioque illos absti- l
jiuisse : nnde , inquit, imperatricem ab iuitio ad arma impuleruut,

et usque hodie os ei sublinentes pacem mccum facere non pati-
untur. Illis itaque sic afFectis et bellum accendentibus , Deus tali
proposito digna fcrt ]>raemia, et Romani oranes non a mej sed ab
illis belhim , interitiim, servitutem manasse comperient. Gratiam
autem veteratoribus illis habeo , cum te ad nos miserunt. Haec ad
Arcgum super litteris imperator. Deinde iis, quae suut amicorum
inter se , vacatum est.
85. Interea magnus dux. castellum Empyriten invasit, quod
ubi triduo obsedit, murorumque facto periculo nihil profecit, for-
titerqui intus eraut propugnantibus, Byzantium rediit et Hiero, ,
xube ad ostium Ponti sita, aggressus est, ut aiebat, ab omnibus

mercatoribus Pontum sulcantibus portoria exigere id quod nisi : ,
mare teneret, fieri nou poterat. Videns enira, imperatorem conti-

neutis urbes praetcr paucas omues subcgisse ct illas quoque ,
paulo post subacturum esse et Byzantium ab eodem crebris irru-

,
ptionibus quodammodo obsideri , timensquc, ne impciatrix ct con-

cjlium, ucccssitalo perspecta quod ncquc copias habcre posscut,
,
HISTORIARUM III. 85. 5a3
uv 1'ti evnOQUv ovtb yQrjfiuicov, oTg yQcofievoi noXefioVev (Huai- A.C. i345
'/.11, TQtlpOVTUl TlQOg TTJV £LQTJVrjV, ioxi\pUTO i'ÛnUTUV Y.ul

(f£-
vuxiL,£lv. xui dvu(puvSbv iSrjfirjyoQEL, cognoQOv yQtjftUTOOv /tisyi-
gtov i$evQ0i, i'§ (ov ov Kuvt uxovLrjvio fibvov , dXXu xui nuoi
SnoXffiioig uvtltuûlto. nuoi yuQ ToVg bdevSrjno&ev ifino-Y. 5i6
QOig (pOQOvg im&rjoeiv nQog dvuyxrjv, i$ wv eoovTUL^Poofiuioig
nQoaodoL noXXunXuolovg tcov noinOTS ovocov. xui d<pixofi£-
vog nQog'l£QOv, lvu SiunXi£iv firjdivi e§fj , uv fir) nuQiyijD
yorj/iuTU , bXxuSu fivQioaiOQOv in' dyxvQcov OQfiioug xutu
loftioov i6 Q£Vfiu, bnXiTug iyxu&iSQvoe noXXovg y.ui ixiXeve
yQr]fiUTU XufifiuV£iv nuQu tcov ifinOQCov. ol S' ovSev fiuX-
Xov rj nQ0T£QOV iXufifiuvov. uruXoofiuTtov yuQ uqoteqov noX-
Xwv xui TQLqo£(ov r) iniyeiQrôig iSuTO , oootb uQyeiv Ttjg
fruXuoorjg, fiiyu Svvr;frivTug xui xQeiTTOvg y£vofiivovg tlov
iSnXebvTcov fir) Qo.Siug Se ovorjg nQog tuvtu Trjg nuQaox£vr)g,

y.ui ol &uvfiuoToi ixuvoi nOQOL y.ui ul nQOooSoL untoXXvvTO.
i(ov ovyxXrjTixcov Se ol noXXoi, booi fir) Siu to nQog (iuoiXia
lySog, ooon£Q iv bveiQoig, in£i'$ovTO nXovTelv , £iSoT£g cog d-
vr/vvTOig iniyjiQU, tt)v ft£yuXoq>vtuv id-uv fiutov nQog eiQco-
iov£t'uv xui tcov nuXai fiuoiXicov xuT£yivcooxov noXXrjv xovqjo-V. 6^6
TrjTu , otl tooovtov iv y£Qoi nXovTOv eyovr£g rjyvoovv. (3u-
OL/.£vg Se b Kavruxovtrjvbg ovx 6Xi'yug SiuTQixpuvru rjfiioag
uuq' uvtoI *jLorjyov avd~Lg olxuSe dnin£ftn£ , xeXevoug dno-
xql'v£o&ul firjSev ToVg nifixpuoc fiov(o Se tw fieyuXo) Sov-
24. uCvov P.
neque pecunias, quibus adversus eum uterenlnr, ad pacem incli-

narent modum commentus est, quo eos circumduceret ac luditica-
,
ret. Nam palam coucionabatur rationem pecuniae conflciendae

,
commodissiroam qua nou Cantacuzeno solum, sed uni-

se invenisse,
versis bostibus resisterent. Omnibus cnim iindecuroque mcrcatoribus
tributa necessaria impositurum. Ex quo Romanos vectigalia maiora,
quam unquain antebac, percepturos profcctusque Hicrum ut ne- : ,
mini nisi portorium solvcuti liceret traiicere ouerariam graudcm ,
et iu anchoris stantem, multis ei gravis arroaturae militibus impo-

sitis in medios fluctus provexit, iussitque a ncgotiatoribus pccu-
,
niara accipere. Verum nihilo magis, quem antc, accipiebaut. Sum-

ptu magnotrircmibus multis opus erat, ut doroiui maris ct
et
potentiores iis essent, qui navigarent. Ob cuius apparatus difhcul-
tatem admirabiles illi reditus et vectigalia evanescebant. Complu-
res porro procercs , qui non credebant, propter odiuro iu impcra-
torera velut in somnis ci divitias aflluxuras , cum scircut ronatus
fore irritos , per siroulationcro eius animi iiiaguitudiucin admira-
bantur; vcteresque iinperatores levitatis ct incogitantiae uou parvae
coarguobailt , qui sc i*u.tos thesauros iu mauibus habcre ucsciyis-
5*4 CANTACUZENI
A.C. i345 x/ sinstv , toj otrf nQorsQOv, ovts vvv intXdSoiTO Tr)g rpfXrjg
dnuTrjg xui nuvovQyiug y.ui oz q s fiXor rjTog , uXXd rio nSQt-

tuvtu oyioscog xui &sov vo/u%ol dvvuo&uL i'£-
ovtl Ttjg nSQi
unarav. xai yuQ ndvra /luXXov Stuvoov/tsvog , 7) ix nuQU-
xu^soog /tuysaSui nQog avvov, ixsoiag xai iXuo/iovg nuQuy-5
ByiXXsiv nQog &sov rotg isosvotv vnso uviov, cog /tiXXovTog
/tuysto&UL. uXX' sidsvuL oacpoJg, cog ovts &sog, u nQarrsL xui
diuvostrui, dyvost, xai
oi uvd-oconot ds, si /tr) nQOTSQOv, dXX'
votsqov ys Tug undrug uvtov xui rug navovQyiag nuoug ovv-

oq(ool, ti yuQ (.trj TJj nQOTSQuiu tt]V OTQUTtuv iS,r)ye nQOClO
rr)v fto:yr/v 1 dXXu fisru xo nv&so&UL uvtov dnuyovru rr)v
otqutiuv ; tots fiev ovv XsXvnrjxivat stnsv uvzov, qjvyo/ia-
yr\Gug ovx oXiyu • ivu ds /tr) sntnXsov dtu Tr)v q>vyr)v Xvnr , t
voov ovnco nuXtv insXsvoso&UL xui ftrjvvstv dtu tovto , ivu

(.trjTS XvnotTO intnXiov xui naQuoxsvuCotTO nQog ftdyrjv. A-iS
C Qtjyog fisv ovv rjX&sv sig TuXutuv xui ovds Xoyov Ttvog rj'$i-
coas zovg ns/t\pavTug. dovS, d's 6 /tsyug , insi nvd-ono inuvr)-

xovtu, xurinXssv i'£ 'Isqov xui /istsxuXslto tov AQtjyov, cog
nsQi Tr)g nosofisiug iQC0Tr)ocov. 6 <T ovte nuQsysvsTO xui xa-

TTjyoQSi qpuvsQoog, otl xui opofiovndvru &sov xui uvd-oconcovxo
bnofri/tsvoL aidco, toiuvtu nouTTOvotv, oiu nug Ttg uv uiooi/j
ovvidmv scpuoxi ts , cbg nQog Tug TOLamag unoXoyiug , olug
sent.Cantacuzenus Aregum non paucis diebus apud se diversatum

dimisit cum mandato ut iis , a quibus venisset, nihil responde-
,
ret: solum magno duci diceret , illum nec antea , nec modo fami-
liaris sibi imposturae, calliditatis ac pravitatis oblivisci posse puta- :
reque propter suam in liis excellentiam etiam ipsi Deo sese fucum
facturum. Nam cum quidvis in animo habcret potius quam acie ,
opposita secum congredi, tamen supplicatioues et placamina sacer-

dotibus pro se, ut pugnaturo , indixisse. Interim se certo scire,
neque Deum latere , quid ipse agat et cogitet: et hoinines si non
ante , at certe post fraudes eius vcrsutiasque omnes cognituros.
,
Cur enim non pridie, sed postquam discessisse adversarium exerci-

tum audierit, copias suas ad proelium eduxcrit? Tuin se ista fuga
contristatum dixisse , cum ipsemct pugnam vehementer fugcret.
Ne porro diutius eius fuga dolcat , primo quoque tempore rursus
affuturum et ob id praemonere ut nec moereat amplius , et se ad
: ,
certamen expediat. Aregus Galatam venit, nec eos, a quibus missus

fuerat , 'verbo dignatus est. Magnus dux ut Aregum reversum ac- ,
cepit, Hiero renavigans eum de legatione obita percuuctaturus

accersit: qui nullus veuit et ipsum ac satcllites eius palam repre -
,
hendit, quod omni timore ;Dei horainumquc rcvoreutia soluti ca

designarcnt, quae quisquis sciret, detestaretur aiebatque ad dcfcn - :
sioues tales quales ipsi pro sc pcrfricta froute affcrreut impcra-

,
,
IllSTORlARUM III. 85. ^2 5
uvToi noiovvTai uv£Qv&QiuoT(og, ftuoiXiu (tovov iiaQxetv §eov-h.. C. i345
TcogunoxQtveo&ut. dio xui (ter' oXtyov fj'£et, £Qy<<) Tug unoxotoeig

dcoocov. nuQr yysXXi
t
T£ avTotg nuQuoxevuêodut, cog (tuyov/xe-
vovg nQog Totg T£t'y£otv. ix6tvot (ihv ovv t« ficod-OTU nQu'S,uvT£Q,
Sovdsv xutvov £v6(.ul,ov noutv. fiuotXevg ds uv&tg r)xev eig Bv-
ûvriov nuvoTQurtu xui uqo tvj£ XuQotug nvXrjg ovx oXtyov D
dt£T6).£0£v eoTcog. inei ds ovdsig avT£n£$ri£i , uvuoTQ6\pag
£OTQUTOn£0£VO£V £V Ttj TleTQOyeffVQU XuX0V(liv(0 TOn(<), nOTUllOV
T£ nuQUQQ£Ovrog xui uyd-ovov TQOqpijv TOtg tnnoig nuQiyov-
lOTOg tov Tonov. xui r) otqutiu ixuxov t6 BvL,uvtiov , oou
(xuXiotu ivijv. 'slQtjyog ds av&tg iX&cov nQog (tuotXia, vusq
fiuotXtdog Xoyovg inotetio, cog ovd'u(tcog ahia tov noXifxov
£ irj , dXXct nuTQtu.Q'/t]g xui ol uXXoi, ot tuvttjv ftovXo(ti-
vtjv ovx icooi ycooetv nQOg Ttjv eiQr}vr)V,nsid-0VT6g, cog, av £vi yi

i5rw TQono) neQtiorj, exeivrjv ts unoxTevetg uvtixu xui tu Tixvu.
wv uxovovouv , xuitoi xui uXXcog ovy suvTtjg xvqiuv ovouv , P-647
u)OT£ nQUTT£iv, uttu av Soxfj ov(t(fiQ6iv nuvTU ixeivotg int-V' 5i7 ,
TQin£iv nQog uvuyxrjv. fiuotXevg ds xotg iv BvL,uvri(<) gptXoig

XQvqpu diaXey&eig, inei ovx r\v avTotg evxutQov nQUTTetv tv
iQvneQ uvtov , uv&tg uveycooet. ovdev yuQ rjv, o XrjipSTut ix.Tog
Tetyjtov. xui nQog Tr)v 'AdQiuvov eX&ovTi , ix£t'vrj T£ r) noXtg

nQOoeycoQet, tov TuvTrjg uQyovTOg fluQuonovdvXov nQUTTOV-
rog, xui tu uXXa qpQOVQta, u neî uvtt]v cog nsî (trjTiQa
5. dvxsmÛi P. 17. n£QiiOT>} P.
torem solum pro eo ac deceret respondere idoneum, et propediem

afFuturum opereque ipso responsurum. Quare se instruerent: ante
ipsa enim mocnia confligendum. Illi, quia quod solcrent fecerant,
nihil se novi fecisse opinabantur. Imperator denuo toto cum excr-
citn Byzantium venit, et ad portam Charsiara non parum diu prae-
stolatus , cum nemo pugnaturus exiret, rctrocedens ad Petrogcphy- ,
ram (ioci nomen est) castrametatus est, ubi, praeterlabente fluvio,

irrigua prata abundantem pabuli copiam equis sufBciunt. Ac milites
quidem quantum valebant Byzantio incommodabant. Aregus vero
ad iroperatorcm rediens , Augustam purgabat, nequaquam ab illa,
sed a patriarcha et aliis bellum profluxisse , qui ipsam volentem
amplecti paccm non sincrent, eique persuadere niterentur si quo ,
modo Cantacuzenus praevaluerit statim ipsam cum liberis necatu-

,
rum. Quae cum audiat, (quamquam nec alioqui ita sui ipsius sit,
ut quae probet eflicere possit,) omnia in illorum arbitratu neces-
sario ponat. Imperator cum amicis, quos Byzantii habebat, occulte
agens , quoniam illis eius adiuvandi deorat opportunitas, et quod
extra raoenia occuparctur nihil crat, inde iterura discessit. Adria-
nopolira venienti etiam illa urbs, Paraspondylo praefecto interprete,
le dedidit: aliaque item castella circum ipsam veluti circa matrem
5 26 CANTACUZENl
A.C. i345$xovj>.*«* V TCeQvo/utdvov Sh xai avTr) nQoae/ooQrjaev , uv~
c
BTi/etv nQog rov noXeitov ptrj Svvaitivrj , rjg 'rjQ/ev 6 IiQu$ f
twv oixexdov cov ûotXicog AvSqoviy.ov, v.ui noXXd noog tov
noXe/Ltov y.uxu K.uvt uxovtrjvov tov ftuotXioog nqa%ag xui ei-
noov. iv ASqiuvov Sh xai eTeQog Ttg rjv toov (3uotXicog5
Trj
AvSqovixov Muyxuqjug covo/xua/xivog. TOVTOvg Sr)

oixeToov,
ow c
Tovg TQetg , Muyxuqjuv Te xai Hquxu y.ui IluQaanovSv-
Xov, 6 (iuoiXevg fxeTunef.txpdfievog , ovx dyvoetv fihv eqjuoxev,
tcg naQU toj> tov noXiftov /qovov ndvTa ndorj nQO&v/tia
xai anovSij nQog uvtov vneQ (iuoiXioog inoXiftrjaav, ov itev-io
tov Std tovto nQog uvTOvg dQyi%eo&ut, dXXd xai inatvetv ,
rr)v nQOor]xovoav oixiTutg intSeSeiyftivovg nQO&vfiiav. ovSh

yuQ ovSh naQaxotfxoofxivto xai Totg uXXotg oti inoXiftrjouv
C OQyi%eo&ui , dXX otv oeavxoqjuvrrjxuai re eS,aQ/rjg xai u/qv
vvv avxoqtuvTOvav , xpevSev xpevSog ovQQunTOVTeg xui toviS
noXeftov ovx ioovTeg xuTuXveo&at. ov /ttrjv dXXd xuxeivotg
ToauvTrjv nQog uvtov dyvooftoovvrjv intSeSety/xivoig , ei toov
SoXoov xui tcov ovxoqjavTtcov r]d-iXrjouv dnoaTavTeg StaXveod-uv
nQog uvtov neQt r£ tcov xotvcov xai toov xud^ euvTOvg, ov~
Se/tiuv av iveSeiS,UTO ntXQiuv , ovSh inefivrjo&rj toov xutu tovio
noXeftov yeyevrjfvivcov zrao' uvtoov tooovtcov dXyevvoov , uXX'
ySioog uv eiSe xai ev/xevcog , uQ/uiug rjtyoooe qjtXiag
xai Trjg
y.ai ovvrj&etag nQog uvtov. nQog Sh avTOvg ovSh v/vog /xrj-

vtSog qjiQetv rj OQyijg, ovSh nQOaxexQOvxivai uvtm voiuZ,etv ,
16. i(3oi M. mg.
sita. Praeterea Tzernomianus, qnac se clefcndere non potcrat: cuius

praefecturam obtinebat Hierax, impcratoris Andronici domesticus,
quique bello adversus Cantacuzenuin qua dictis, qua factis non
parum moinenti attulerat. Adrianopoli alius erat ex. eiusdem An-
dronici doinesticis , Mancaphas nomiue. IIos igitur tres , Manca-
pham , Hieracem et Paraspondyluin, advocans imperator , non se
clam esse ait, eos , quamdiu bellum fuerit, summa cupiditate fla-
grautique studio pro iuvcne imperatore contra se dccertasse nec :
tamcn idcirco succensere: laiidare ctiam , quod se pro ofhcio fanm-

lorum strenuos in eo praebuisscnt. Neque enim vcl praefecto cu-
biculi atque ceteris, quod belligerassent, iratuin esse sed quod a ,
principio usqne nunc sycophantias fabricantes, mendacium mendacio

assucrent pacique obnitcrentur. Verumtamen si illi , qui tam im-
probi in se fuissent, a dolis et calumniis temperantcs, inirc secum
concordiam voluisscnt , nec in commune, nec in ipsos quidquam
acerbitatis ostcnsurum neque tot miscriarum bello ab iis invccta-
,
rum recordaturum scd amice et iucnnde eos visurura vetcrique

,
necessitudine ac familiaritate diguatimun fuisse. Contra ipsot

HISTORIARUM III. 85. $27
ori vnsQ f3uaiXicog uvTfo toouvtu inoXi/crjaav, (t« yuQ cV-A.C. 1345
xuiu xui t« nQOarjxovTU dovXocg svyvco/coav nenocrjxivuc,)uX- D
Xcog &' oti ovd' uvTog iaTV noXe/ccog tcov fluacXicog nucScov
xui ScucfSecQecv ixecvovg ix nuvTog TQOnov ôrjccivog , dXXd
l
SnQOTSQOv ts t« /iuXcotu ixecvocg xai Pcoccuc'ocg ovvocoovtu
anovSd^scv , xai vvv ovSsv tjttov /cstu t6v tooovtov noXs/cov
xui tjjv ucfUTOv uyvcoccoavvrjv xui /cavcav , rjv 01 vnsQ ixsc-
vcov Sij&sv , Ttj d' dXrjd-eca xut ixecvcov tov noXe/iov xexcvrj-
xoTsg iveSec%uvTO. ixxuXvxpecv yuQ ijSrj t6 dnoQQrjTOv uv-
xoTOig, cog ecrj ple ftovXs v/civog , slys xui xutu yvco/crjv elrj &eto ,
si neocyivocTO tcov noXe/covvrcov xui xvQCOg tcov fluocXicog

'
nucScov xaTUOTUcrj , nuouv Trjv uo/r]v Pco/cutcov vcp' suvtov
nenocrj/tivog ,
/trj Trjg nuTQtoug uQ/rjg dnoaTeQetv , uXXu Stot- P6\S
xrjouvTU tu nQuy/tuTU u/Qtg civ fluacXevg b viog 'Icodvvrjg
l^nQog fjXtxcuv svtfQOva dcpcxrjTut xai Svvu/tivrjv aystv Trjv
do/rjv' enecTu uvtco nuQuStSovut rrjv fjye/tovtuv. tovtov yovv
ul^dcog ovtco xexQC/civov nuQ' avTto , ovts Totg nQOTSQOv
OQycZea&ui vnsQ ixeivov nenoXf/urjxcatv , ovts Toitg avvovrug
xui avyxuTUXTco/xivovg Tr)v uq/jjv nQog fJuacXea to> viov
zoolso&ut sS,u/iuqtuvscv , ei /tiXXovoiv ixscvto /tuXXov Trjv uq-
/r)v ovvScuocoCstv. tbv evexu xui nQog umovg ovts nsoi
xcov nQiv yeyevr{ /xivcov dne/SuveaSut , ovts tov enscTu /qo-
p0Vy uv uvtco flovXcovTut avvstvuc , fJuocXst rw vito otsofruiR
aulem nullum aut irae vestigium , neque putare

esse in se odii
se olTensum, cum pro imperatore suo
ita depuguarint: fecisse eniin
quae probos ac fideles servos facere iustum ac decorum sit: prae-
sertim cum uec ipse liberos iinperatoris pcrsequatur, eosque quo
iure, qua iniuria perditos velit , sed ct antea quae eorum ac Ho-
manorum ratioiiibus eonducercnt diligenter curarit et raodo nihilo
minus curet post lam alrox bellum et infandum scelus ac furo-
,
rcm: quem qui vcrbo pro illis re autem vera contra illos bcllura
, ,
moverent, declararint Detecturum enim ipsis mysterium. Voluisse

sc, si, Deo approbante, hostibus debellatis totoque imperio Romano
sibi subiuncto imperatoris iiliorum dominus efliceretur
, uon eos ,
paterno principatu depellcre scd admiuistrationc retenta, usque

,
dum adolescentulus Ioanucs aevi florem contiugeret possctque stio

Marte populos regere tum denique ei rerum habcnas contraderc.
,
Hoc igitur cum ex animo vcreque statucrit, neque irasci illis, qui
prius pro illo arma tulerint, neque arbitrari , cos, qui secum sint
ct in imperio acquircndo simul navant opcram , peccare in impera-
torem iuvenem, si illi potius h.ic ratione servent, quam adimant
imperiuin. Quare nec illis infcnsum cssc propter praetcrita nec ,
si in posterum sibi militarc volucrint , imperatori adolescenti exi-

llimare hostcs esse factos. Sed peucs ipsos optionem essc. Sivc
528 CANTACUZENI
k.Cxl^noXefiiovg ytye vijo&ut, uXX' in uv\otg rr{ v alQeoiv etvai exu-
riQOv. av ts yao fiovXcovrai ovvsivat , ydscog syetv • uv ts
nQog Bvûvtiov uvuycoQeiv, ovdsv xcoXvostv, uXXu xui 6coqu
\. 5i8 naQuoyo/tevov , fUT ev/teveiug unoniftipeiv. toiuvtu ftsv 6
fiuotXevg 7iQog ixeivovg dieuey&q, y.ui tqicov rjfUQCov nu-$
Qsiysxo nQO&eo/Liiuv , cog iv TUVTUtg Stuoxevjuftevoi t« Jo-
xovvTa sXoivto XvoneXeiv. 01 ds noXXug o/toXoyovvTeg yu~_
QiTug Tijg evfteveiag fiuotXei xui T/jg neî uvTOvg nQOvoiug,
intaxevjauivotg idsdoxTO fiuXXov ovrstvut fluotXei, ftexu Tr)v
tqittjv nQOoel&ovTeg dn/jyyeXXov
, cog /uuXXovio
tt)v yvcoftrjv
atQOvvTUt to uvto) ovvStuTQifietv xui nQoSv/xot etvut nuvTa

C xivdvvov vnsQ uvtov xui novov vnoftivstv , cog t« (3sXti'co xui
XvoitsXovvtu xui ^Pco/tutotg xotvfj xui Totg fiuotXscog nutoi
xui nQUTTOVTi xui fiovXo/Lisvw. Tovg yctQ iv Bvûvtuo tcov
7iQay/.tdTcov uQyovrag eiSsvui xui uvToi ovdsv vytsg dtuve-iS
vorjftsvovg , uXX' ini xotvfj xuxonQuyiu nuvTu nQUTTOvrug xui
tf&OQa. tov ds firjdsv dstvov nsQi uvtcov vnovosiv idiovro
fiuotXicog xai ntOTStg oV oqxcov nuQUoyio&ut cog ovts uno- ,
OTrjGOVTUt , ovts intfiovXsvoovatv avTW ovvovTsg, clXXu nu~

aav intSsiEpVTUi evvotuv xai Gnovdr)v nsî uvtov. fiuotXsvgio
ds avTotg Tr)v utoeoiv uv&tg nQO€Ti&et, cog ov xcoXvocov, uv
D nQog Bvt,uVTtov fiovXcovTai, anoycoQsiv u/ta yvvuiS,i xui ts-
xvotg* ovv/jouv yuQ uvTotg xutu Tug noXetg, cbv -rjyovvTO. ei
Ss tuvtu §ovXovTai xuTaXtnovTeg ftovot rjxstv nQog BvLûv-
enim suam militiam elegerint , libenter suis annumeraturum sive :
Byzantium redire maluerint nihil impediturum; quin ct cum mu-

,
neribus dimissurum. Haec ad illos impcrator , tridiium pracstituens,

quo excussis omnibus id quod e rc sua iudicassent, sequcrentur.
,
llli imperatori , ut sui amanti ac sollicito gratias agunt verbis am-,
plissimis, reque deliberata, potius ab Cantacuzeno standum decer-

nunt, et die tertio accedunt , sententiam suam renuntiant, malle
nimirum pro ipso stare et eius causa periculum quodvis et la-
borem quemvis subire quippe qui et Romanorum communiter ct
:
filiorum imperatoris dignitatem vtilitatemque et consiliis et actione

semper quaerat. Nam nec se nescire, qui Byzantii gubernacula
summa tencant, eos nihil cogitarc laudabile, sed quae agunt, omnia
ad publicam cladem pcrniciemque dirigere. Ne quando autem in
suspicionem apud eum venirent , rogabant, ut liceret ipsis cum
sacramento fidem obligare , nunquam ab eo defecturos neque insi- ,
dias molituros , sed omni eum bencvolentia studiisque omnibus

prosccuturos. Imperator de integro eis potestatcm facit, Byzantinm
cum uxoribus et iibcris , quos secum haberect in urbibus, quibus
praefuerant , se conferre , si velint. Sin et hos relinquerc soliquc
Tiov, firj6h Tr)g ovoiag u(puinrjo£o&ai , ov6s tcov y.Trjo£ tov , A. Ci 345
uXXd Tutg yvvaiîv iiioxat ndvxa eyetv. cog 6s uv&tg ioyv-
qiLovto r« lou , ixiXevsv dfivvvui ' £t6ivut 6s, cog, uv intOQ*-
y.cooiv, ov ycoQtg Ttftcooiag unaXXd't,ovr£g. ov yuQ piaZ6fi£voi t
5uXX' sx6vT£g uXovto avTtZ 6ovX£v£tv. ot ftsv ovv inotovv
xutu tu y.£y.£X£vofieva. (laotXwg 6s inei Tug nioTStg eiys
xui unrjXXaxTO tcov neoi uvTOvg vnovotcov , cIsoaya ftsv uv&tg
Trjg TtsQVOftidvov nuQeiysTO rrjv rjyeftoviav xai rrjg eyxa&t-
dQVftsvrjg ornaTtdg , ftay/ftto ts ovTt xai uvrto xui nQogV. 649

loifinetQiuv xui ToXftav Xsmoftivto ov6£voq. ILuQUonov6vXov
6s Trjg ''Aoqiuvov xui uvYov uvdtg UQyovxu xu&ioTrj. tuvtu
fdv ovv co6i nrj uys , xui rdg xurd QQyxrjv ndoug noXug
oy£6ov vnrjyuyev euvTtjj 6 fiaotXwg.
ng. 'Auovq 6h 6 oarodnrjg
*lcovtug av&tg ftsv i 3ov-H t
j $X£to nQog ftaotXia xurd rrjv vnooyeotv eX&etv, elye 6h u6v*-

tuTtog. to, t£ yuQ uvtov xutu rrjv ZfivQvrjv vecoQtov ivinorj-
ouv 01 AuTtvot xui rdg vavg, xai to nQog tm Xtftivi tfQOvQtov
v.aTaoyovT£g, TQtrjQetg t£ eyovreg ixu nuQunXfovoag, ixcoXvov
otoXov iûQTvetv xai xatg vuvoi nQog Qodxrjv neoatovv
2or r)v GTQUTtdv. sx T£ Trjg tjn£i'QOv 6io6og uvujj ovx tjv nQog
xov *EXXrjonovrov, 2uQydvrj tov Avdtug outquuov n£Qt Tivtov
oqcov yijg ixn£noX£ficofiivov nQog uvtov xai fiiXXovrog xco-V. 5iq
c
Xvuv, ei 6td rrjg uvtov srQog EXXrjonovTOv SQyso&at int- C
Byzantium abire optarcntj nihil rei familiaris, nihil posscssiomim

ablaturum: sed uxoribus omnia permissurum. IUis idem quod ante
asseverantibus iurare iussit
, scirent tamen si peicrassent, noa
: ,
inipune laturos quando non cuiusquam coactu scd sponte sua se

: ,
illi subiccisscnt. Iuratum. Impcrator ut accepto fidei pignore su-

spicionem dcposuit Hicraci Tzernominiani praefecturam reddidit
:
cum collocato ibidem pracsidio, viro bellicoso et usu atque stre-

nuitate nemini secuudo. Paraspondylo Adrianopolis pracfecturara
coufirmavit. Haec fcre bunc in modum gesta sunt , et Thracias
urbes pene omnes imperator in ditionem suam adduxit.
86. Amurius autem loniae satrapa rursum se imperatori adhin-
gcre cupiens uti promiserat , ideo nequibat , quod navalc eius una
,
cum navibus Smyrnae Latini cremaverant , castelloque ad lacum

occupato, trircmes habebant, quae, illic discurrentcs, classem acdi-
ficari ct iustrui , exercitumque in Thraciam transportari impedie-
bant. Per continentem vcro transitus adHellcspontum non dabatur,
Sarchanae Lydiac satrapae dc finibus quibusdam bcllum ci medi-
tanti , et prohibituro si pcr suam proviuciam co viam capcsserct.
Proptcr profectionera igitur ad imperatorem, quam sibi omnino su-
scipicndam scntiebat per legatos Sarchanem appcllandum ceden-
, ,
dumquc loco^ de quo controvcrsabantur, eiistimabat, si modo usqus

Cantacuzcnus II. 34
53o CANTACUZENI
A.C. rtfi ysiQoit]. o&sv Std rr]v nnbg fluotXsa u<pt'S,iv druyxniuv avxto
vofuôusvrjv , syvco Sstv nQtafisiuv nottta&ui nQog SttQydvtjv,
y.ui nuQtxycoQstv uvxca xr)g ycoQug vnsQ r)g yv uihotg fj Stu-
l
q)OQu, sl fxovov nQog EXXr]onovrov SioSov nuQsyotro. 2uq-
ydvrjg Ss uofisvbg rs sSsysxo rrt v nQsofisfuv, xui rr)v ycoQuvS
sycov ,
qpfXog xs rjv 'slfiovQ , xui rr)v SioSov uSscog nuQsi-
ysxo , ufia Ss xui rbv vlbv nQO$
ovoxQaxsvobfisvov avxto
(SttotXsa fisxd oxQaxiug. xainQog 'EXXrjanovxov sXObvxsg,
D snSQttiovvxo nQog rr)v QQcixrjv tnnsag StOfivQtovg syovrsg'
avrfxa xs sig /tiSvftbxstyov u<pfxovxo nQog fiuoiXsa, <psQOvxsgio
xa.1 ScoQtt. *Afioi)Q Ss sSstxo fittOtXscog fir) ftsXXstv , dXXd
ycoQstv xttxd xov Mofuxtfkov. sfirjvts yuQ 6 fiuQfiuQog sg rd
fiaXiortt sxsfvco rcov xard fiuoiXscog svsxa rsroXftrjftsvcov.
snsi Sh unuQttOxsvog -rjv q 'Pcofiafcov oxQctxid , xaxd Mvoiag

rb (ittQfiaQixbv sycoQSt, snavrjSfitv rdytoxa sinovrsg , uyQigiS
ov nuQttoxsvuooiro tj orQurtd' âoiXscog Ss xcoXvttv nsioco-
fisvov xui opdoxovxog onovSdg xai ovftfiayiav sysiv nQog
y£Xs£avSQOV, ovx snsiOovxo , noXifuoi uvxoi Mvootg slnbv-
rsg siv<xi. xui xuxuSQUftbvxsg , dvSQanbScov xs xui fiooxrj-
fidxcov snavrjxov Xsiav syovrsg noXXrjv. fisrd Ss xovxo xcxiio
c
rrjg Pcofiat'cov nuQSOXSvaofisvrjg oxQaxtdg, sycoQovv xaxd Mo-
P. 65o fuxîXov, Svvautv usydXrjv sycov xui iSiuv
sxstvog Ss -rjSrj
ijys/xoviuv suvrtp nSQtnotovfisvog , Edvdstdv rs siXsv sntfrs-
fisvog , xui rcov xurd MsQonrjv cpQOVQtcov *jQye ndvrcov xui
ftsyQi MoQQug nQOsycoQrjos. nv&bfisvog Sk cog nctQaoxtv-^H

9. rtjv om. P.
ad Hcllespontnm transire se paterehir. Sarchanes legatos comiter

excipit accessioneqiie illa soli Amurio reconciliatus, transitttm
,
impune concedit simttl ci filium una imperatori militattiriim com-

:
mendat. Sic per Hellcspontum cum vicenis equitum millibus in

Thraciam appulsi , Didymotichum ad imperatorem adeunt, ei dona
offerunt quem Amttrius rogat, uti Momitzilum citra procrastinatio-
:
nem invadat: oderat enim illum acerbe barbarus , ob ea , quae in

imperatoreni audacissime commiserat. Quia vero Romanus exerci-
tus nondum paratus erat , Persae in Moesiam irrumpttnt, promit-
tentes excessuros, quamprimum se copiae imperatoris instiuxissenf:
quem conantem prohibere, foedusque et societatem cum Alcxandro
opponentem, audire noluerttnt, cum dicerent , se Moesorum esse
host.es: et agros percursantes, cum opima hominum pecorumque
praeda reverterunt. Post Romanis iam instrttctis Momitzilum petunt.
Qui copias non spemendas habens, et principatum sibi constitticns,
Xanthiam adortus ceperat , et oppidula Meropes tencbat omuia,
atque ad Morrhae fines usque pervaserat. Audiens autcm impcra-
dôno in' wvtov o paoiXevg /ubtu Trjg Jleoaixrjg rjxe tv A. C. 1 345
OTQCtTiug, nQeofletug niftncov , nuQuyetv inetQUTO , a xai
nQOTeoov i'$unuTcov , cbguvTto noXXd fteTUftiXoi Ttjg nQog
uvtov dyvcofioovvrjg , toouvtu ev nu&cbv, xaxbg btpSeirj
6'rt
5xui df.ivrji.icov tu>v xuXcbv , xui cbg el ovyyvcbftrjv uvtio naod-

ayono, ftrjbinOTe voTeQOv dyvojftovrjocov , aXXd SovXevocov
dxQtficog. inei bs ix tovtcov uvtu) rjvveTO ovSev , uXX' invv-
d-dreTO oucpcog intovouv Tr)v otqutiuv , nuouv borj SvvaftigB
rjv neî uvtov ufrQOtoug, xai avTog iycboei cog ftuyovftevoq
lonuatv bftov xui 'Ptoftutoig xai jSuQûQOig* elg ToauvTrjv ydo

av\ov nuQunXrjîuv rj uvota i'§rjyuye xai r) d-QaovTtjg, yevo-
ftivov Ss iv IleQi&ecoQicp , xai fj IleQoixrj gtqutiu iqputveTO
intovou '
inei Ss nQOTSQOv Te inixeno TOtg iv Ileoid-ecoQitp,
xui TOTe fjvdyxuZev eiobiyeo&ut, ixeivov ftev ovx iSiyovTO,

i5dXX' dnixXetaav uvtw Tug nvXag , TOvg (iuQfiuQOvg intSei-
xvvvTeg xui xeXevovTeg eig yeiQug avTOig iivai , cbg TOtg vtxto-
aiv u&Xov Tr)v nbXtv iooftivrjv Trjg dvSouyud-tag. tvu Ss ftr)
Soxotev nuvTunuatv uvtov ucpiOTuafrui ,

(ibeSoixeauv yuQ, ftr)
tov xivbvvov StubibQuoxcov , ntxotog y.oXuLrj Trjg nQoSootug •
•xorjv yuQ unuQutTrjTog nQog OQyug , xul oSficog xai unuv&oto-C

ncog dnoxTeivcov TOvg nQOoxoovovTug , xai ini fitxQOig xui
fteiQootv iyxXrjftaot &uvutov Trjv ^rjfttuv xuTuxprjtptLôfxevog,)
c
xbv dSeX(ptSovv Pdixov ovofta eioebiiuvTO, nevTrjxovTU ptbvov
a3. Tovvofta M. mg.

torem Persis adiuvantibus expeditioni contra se accingi , legatione
missa, tentat eum, ut alias , ductare dolis , et a proposito avertere.
Cruciari se vehementer de malevolo in ipsum animo , cum tot af-
fectus ab eo beneflciis , inimicum se immemoremque praebuerit.
Si veniam sibi det , nunquam de cetero aliquid sceleris in eum
attentaturum : sed examussim ei pariturum. Postquara irritis preci-
bus certo intellexit , exercitum adventare, contractis et ipse quantis
valebat copiis, ad pugnara cum Romanis atque barbaris simul
puguandam processit: eo namque vecordiae stulta illum confidentia
deduxerat. Ubi ad Peritheorium fuit, et Persicum agmen apparuit,
cum et prius ad eara urbem capieudam incubuisset, et lum vi ci-
vibus instaret, ut intro reciperetur , illi portis occlusis se receptu-
ros negarunt barbaros ei ostentantes , ct ad proelium cum iis con-
,
serendum invitantes: utpote civitatem virtutis praemium habitu-

ris, qui vicissent. Tamen , ne prorsus ipsum vidcreutur deserere,
(metuebant quippe, ne si salvus evasisset, crudcles proditionis
poenas sumeret, quod erat iracundia iraplacabili seseque laedentes ,
cum sae?itia et imraanitatc interficiebat , et in miuora perinde ut

in maiora delicta capitale supplicium statucbat,) ex fratre nepotera
Raicum vocabulo, quinquagcnis dumtaxat miliribus stipatum intro-
53 a CANTAXUZENI
A.C. 'rtfioTgaruorag syovTa , ?v' si ptsv vtxwrj , nuoaiTrjaig nqbg o'o-
yr)v slt] o dSeXcptSovg sioSsSeyfisvog' si Se rjTTcbptsvog Sta-
cp&siqouo , ftrjSev sisv xcbXvfta sxstvot bXtyoL bvTsg nqbg to
nyaTTSiv, uttu av Soxfj ovftcpsQSiv. MofitTîXog Ss nqbg to
TStytofiu to nqb Tijg noXscog nuqsTUTTS Tr)v GTQUTtdv , oto-5
D ftsvog uvrtoyrjostv xai ro TStytofiu sycov ovx oXiya ovvulqo-
fisvov. TLsqoai ftsv ovv , snsi nqoospuXov ol nqcoTcog qj&d-
oavTsg , loaavTsg to MoftiTîXov OTQUTSVfta nsqi nsvTUXO-
V. 52001'ovg ytXiovg bvTag, to, ts TStyiofta xu&yqovv , xai Steaxs-
Suvvvto ini XsrjXuatuv Trjg orQUTiag to nXslov , xai ndvTaio
xuTsSquftov avdrjfiSQov xui eXrjtoavTO ayqt MvySoviag. §uai-
Xsvg Se xuTomv fiSTU ÂftovQ xui Trjg uXXrjg oTQUTiug eqybfts-
VOg , GVVSCOQU TO fUTU MofllT^lXov OTQUTSVflU OVy fjTTrjflSVOV,
dXXd [tbvrjg bSov naquycoQrjaav TOtg ûQûQOtg • scbqu yug

evTuxTtog xui ftSTU xooftov TSTuyftsvov SionsQ xui sSbxstiS
o uycbv stl vnoXeineodui. xai owstutts xr)v otqutluv xui
c
P. 65i tr)v xai fiuQftdqcov eni TuyfiuoL tqiol' xal to
Pcoftaicov
fisv Sstybv xsQug Âftovq siys ftSTu tcov TLsqocov , Ivu fiuX-
Xotsv tovq noXsfttovg to'E,otul bvTsg xai nqoontnTOVTSg snl
t« yvftvd. to Se uqiotsqov Aouvrjg eiysv ''IcodvvrjQ , o t^$20
c
fiuotXtSog Eiqrjvrjg uSsXcpbg, ftSTU Pcoftaicov xaTacpquxTcov,
y.ovTolg sico&OTcov ftdyso&aL. to ftsoov Ss uvTog snelysv o
c
fiaotXsvg, tcov ts Pcoftutcov Tovg XoydSug eycov xai ILsqowv.
8. TeTQccy.ia%iUovs M. 17. Iv IniTuyfiaGi M. mg.
mittunt: ut si vinccret , ncpotis susceptio fieret veniac ab irato itn-
petratio : sin victus catlcret , pauci illi nullo sibi essent obstaculo,
quo minus utilitati sua,e servirent. Itaque Momitzilus ad propu-
gnaculum ante urbem expugnandum aciem dirigit: sperans si illiul
occupasset, quia non parum adiuvaret, se posse resistcre. Persae,
cum primi impressionem fecissent repulso Momitzili circitcr quatuor ,
millium exercitu, propugnaculum diruerunt, et plures ad praedan-

dum dispersi ipso die omnia usque Mygdoniam incursarunt. Im-
,
perator cum Amurio et reliqtio agminc sequens non esse victas, ,
sed via solum barbaris cessisse Momitzili copias bcncque ordinatas ,
et dispositas animadvertebat. Quocirca adhuc conflictus restare vi-

debatur. Hinc Romanos et barbaros tripartito dividit dextrum \
cornu Amurio cum Persis committit: qui quod sagittarii esscnt,

in hostes levls armaturae irrucntes tclis cos conficcrent sinistrum , :
Ioanni Asani, uxoris fratri cum Romanis gravis armaturae qui

, ,
contis pugnare consueverant in medio ipse selectos Romanos at- :
que Persas ducens curabat. Momitzilus similiter contra divccta acic

progrediebatur. Ubi iuter sc pro))inquarunt utrimquc concursum ,
est infestissime. Ad extremum Momitzilus superatus, complures

amisit. Cumûe ad muros urbis rcliqui pellerentur quia ob exi- ,
MofiiTîXog 6s xai avTog dfxoicog dvTtTSTayfxivog rjei ngog A.C i345
xrjv fxd/rjv. enei de rjoav eg Tug /etQug, fxd/rj ftev uvrj-
iiTeTO oqjodfjd , xai dvreo/ov tu oTQUTonedu eninoXv dXXrj-
Xoig. Oftoog tjttuto to MofxtTîXov xai emmov noXXoi av-B
5t(5v. cofrovfxevoov dh nQog tu Tei/rj Trjg noXecog , enei dte"£o-
dog xui avTene%aycoyrj ovx rjv Tolg Xnnotg , oXiyov tov /00-
qiov vnoXeXetftfievov fxera^v toov noXefticov xui toov xet/cov,
ot ts ev ILeni&ecoQiw tjguv ov nQOodoxtfxoi eiode"£eo&ut, nQco-
rog avTog dnefiuivs roiT Tnnov , eha xai 01 uXXot unuvreg,
loxai nQoeivro TOiq noXefuotq. oi d' sfxd/ovro neLoi, dyoovi-
ôfxevoi ex&vfxcoq , xui dvTet/ov eninXeioTOv , tovto fxhv dtu
ttjv evxpv/iav,TOvTO d' ort xai r) noXtg avTovg excoXve ftr) xv-
xXcofrrjvut, xui entnzov noXXoi fia/ouevot. fxs/Qt fiev ovv
exelvog neQtrjv, ovds avToi vqj/eouv Ttjg ToX/xrjg, ovde SnXa
i*iinuQedidovv. snei 6s snims xui uvTog xutu xr)v fxd/rjv, ol G
neQtXetnOfievoi ev&vg nuQe$oouv ro onXu , xui rjrdQunoSi-
c
o&rjoav vno Poofiaioov xai TLeQooov, dtudQuvui frvvrj&evTog
fxrjSevog. xui qpaotv eni toov fieydXcov uTv/rjftuToov , cog
ovde nvQqjOQog vnoXeXetmo , tovt' uvto ovvefirj xui t(o Mo-
ôfiirîXov OTQUTOnedw. ol fxsv yuQ eneoov xutu Tr)v fid/rjv^
01 d' edXcooav. ol 6e ev
eni zcov TLeQt&eooQUO eoTcoTeg
xei/oov , ovt rjfxvvovro vneQ tov MofxnL.iXov, ovt' enexeivTO
xai avToi , dXXu fxovov deuxui toov uycovoov eni xoov Tei/oov
exdd-rjVTO. fiuoiXevg 6h eddxQvoev eni ttj ovfxqpoQa, ov fxo-
l5vOV dld TOOV nQUyfXUTCOV TTJV (X£TuftoXr)v , OTl 6 nQOTeQOVD
I, elfi P. 17. âq^dqiav M.mg. pro IleQOcSv-
guitatem spatii iuter hostes , et moenia interiecti , equitatum con-

vertere nou poterant, et Peritheorienses illos accepturi nou exspe-
ctabantur , primus Momitzilus , deinde reliqui omues «b equis de-
scendunt, hostibus se obiectant, dimicantque alacriter et resistunt ,
validissime partim ex virtute , partim quod urbis viciuitas eos cir-

:
cumdari , et in medium concludi non sinebat caduntque multi ,
admodum. Quamdiu igitur dux supererat, ipsi neque de ardore

pugnandi remittebant, neque arma tradebant. Siinul autcm is con-
cidit, reliqui continuo deditis armis , Romanorum Persarumque
captivi fiunt , cura ctFugere nullus potuisset quodque in maguis :
inlortuniis proverbio iactatur, neque ignifer cvaserit, hoc ipsum et

Momitzili excrcitui contigit. Alii enim in acic oppetiveiunt alii :
in hostiumpotcstatem venerunt. Qui vcro Peritheorii erant in

moenibus ncquc IMomitzilum tuebantur: ncque cerlamini dcsupcr
,
se immiicebant scd tautummodo spcctatorcs illic sedebant.

: Huic
calamitati hostium iilacryinavit imperator non solum propter coin- ,
mutatam rcium sortcin , quod qui paulo ante maguifice dc sc sen-

534 CANTACUZENI
A C. i345 cJXiyio fieydXa nsgi suvtov oiofcevog, xui ur/TTr/Tog xig elvai
Soxcov xai Secvbg negi arguTt/yiug , iv ficci. xucgov gonfj,

aTifiog execro ovfcnuTOvfievog vnb toov noXefdcov , dXX' oti
y.ul 01 neoovTeg , ovTeg tooovtoi xui rotuvTr/v incSsSscyfiivoc
c
ugsTt/v xul uvSguyu&iuv , PcofcuZoc r/oav, ovg noXXoov <5a-5
xgvcov ancog ifccpvXcog nbXsfiog nuguvuXcoosv. ovtco fcsv
ovv 6 MoficjXîXog r/vBr/oi ts iv oXiyco xui ini fiiyu sSo'S,e
Tvyr/g ngosXfrsZv , xui ruyiov unr/vd-r/xs xui @u-

xuTSggvr/.
ccXsvg Ss fiSTU rtjv fcdyr/v , eig ^dvdscav ucpZxTO , sv&u r/
oixiu MofUTt,iXov rjv xui r/ yvvr/. ûvd-csZg Ss ngcoTU fcsv, 10
ovSsv eiSoTeg negi MofccTîXov , invv&uvovTO negi ixeivov
Y.ttionr/ ecr/. inei Ss xutu Ttjv fiuyr/v inv&ovTO nsoovTa uvtov
xai ov/inuv to GTguTOnsSov , roov fisv oixsicov uncoSvgovro
%r)v TsXsvTqv , fiuoiXst Sh Ttjv nbXcv nugsdiSovv. xui /?a-
ccXsvg noXXr/v nsgi Tr)v Mo/cct^cXov yvvuZxu insSsixvvT0\5
xr)v inisixsiuv. sxiXsvs yug fcr/Ssv rcov ovtcov ucpucgsZv av-
c
Trjg, uXXu ndvTa sypvouv , r/ fiiveiv ini Tr/g Pcofcuicov av
id-iXtj yr/g, r/ ngbg Tr)v oixsiuv inuvigyeo&ac ix Mvoiug yug •
V. 5i\r/v. f/ Ss fiuXXov siXsto ti)v ini Trjg oixsiug uvuycbgr/ocv,
Bxui ndvTU eypvou , unfjgsv sig Mvoovg. 20

nt,'. BuoiXsvg Ss snsi dneoxevuoTO MofcnîXov, eSoxev
SeZv xui KgdXr/v fieTiivui uScxovvtu xui nuguonovSovvTa.
c
ixeZvog yug tov nugu Pcofcuiocg noXefiov bgcav nuvTU tu av-
C^tcov SiucpdegovvTu ugSr/v,bXiyu tcov ngbg ftuocXiu Gvv&rjxcov
tiebat , et eximius atque invictus dux apparebat, uno temporis

momento despicabilis iacebat, et hostium pedibus conculcabatur:
scd etiam quod qui ceciilerant tam multi , cum tanta fortitudine,
Romani erant: quos bellum istuc civile , plurimarum lacrymaruni
parens, velut auctarium quoddam ad summam calamitatem adiecis-
set. Momitzilus ad breve tempus sic floruit et visus est fortunam
amplissimam consecutus, citiusque defloruit ac defluxit. Impera-
tor secundum proelium Xantbiam , sedem Momitzili, contendit, ubi
uxor ; et Xanthienses, quod nihil super Momitzilo comperissent, pri-
mum quaerere , ubinam esset. Quem ut cum exercitu toto fusum
acceperunt, propinquorum ac necessariorum suorum interitum la-
mentantes , urbem imperatori dedunt qui in Momitzili .coniugem :
mirifica usus clementia , iussit ei relinqui omnia, et aut in solo

Romano in posterum quoque degere, si velit: aut in patriam (nam
e Moesia erat oriunda) reverti id quod etiam fecit, sublatisque
:
secum rebus suis, discessit.

87- Momitzilo e medio iara sublato, Cralem quoque , ut iuris
violatorem et foedifragum sibi ulciscendum decrevit. Qui dum
cerneret bcllo Romanorum mutuo vastari funditus omnia , securns
c
q)QOvxi%»v, uXXug xs nbXetg rcov Pcofiut'oig vnrjxotov etXe, xuiA.C. i345
(Degcig sni ygovov avyvbv noXtogxcov, ev ftsyuXr) xuxsaxrjoev
svSetu xui rjSrj sv sXniatv rjv ftexu fttxgbv sXetv clftu Sh
c
xui sx xcov svSov snguxxbv xtvsg, tog (Degutoi , x/jg Pcoftuicov
5r)yeftoviug unoaxuvxeg, ngooycogrjoovotv sxbvxeg TgtfiuXotg, xov
KguXrj uvxolg vnoayoftsvov Ttjg nbXecog dnodet&tv ugyovTug,
uv xotuvxu xovg noXixug net&toatv (bv rjv xecpuXutov 'Aadvrjg
6 MavovrjX, &etog ngbg naxgbg Eigrjvrj xfj [SaaiXiSi. Hu~
XutoXbyog Ss Kcovaxuvxtvog 6 xov jSuotXscog 'AvSgovixov &etog,
loxui TQuftnXdxcov Jrftrjxgiog fisyug oxguxoneSdgyrjg 6 xovxovV
t
c
yuftftgog xu Pcoftaicov qjgovovvxeg, dvxsngaxxbv re xotg ngdx-
xovot xu TgiftttXXcov , xui nuauv anovSrjv sioijyov , cooxe ftrj
c
roiuvxrjv noXiv Trjg Pcofiuicov fjyeftoviug dnoXso&at, xui ngbg
fiuotXsu snsfinov Sebftsvot fiorjdetv. u siScog (tuotXevg sxgtvs
iSSetv ngeo[ieiuv noteto&at ngbg KgdXrjv , xuv fthv dnboyrjxut
(Degcov , rrjgetv xui avxbv xovg bgxovg xai rug anovSdg' uv
<)" sxetvog StuXvrj ngoxegog ,
ycogetv sn avxbv uftu oxguxtu
xfj riegotxFj. xui enei sSiSoxxo , niftipug ^lcodvvrjv xbv Bgv-
svvtov , sxsXevev uvuycogetv Wegcov , cog uvxw Trjg nbXecog
loStucpegoiorjg , xai xov Xotnov ftrjShv nugevoyXetv ftrjT av-
c
xrjv ,
ftrjx' uXXrjv tcov Pcouaioig vnrjxbcov noXecov. avxbvP.05Z
fthv yug dei fiefivrjodui Trjg evvoiug xui Ttftijg, rjg dnsXuvae
Stuxgifitov nag' avTfo, xai Sixatov stvut olea&at xrjg evnottag
dnOfivrjftovevetv. Stbneg avxov xui ngbg Beggoia xug anov-
pcrcussi cum eo foederis , et alias urbcs Romanae ditionis occupa-

rat, et Pheras diutina obsidione premens , ad miscrabilcm victus
inopiam redegerat, ut paulo post illa se potiturum confideret. Si-
mul autem cx incolis quidam laborabant, ut cives, desertisRomanis,
ad Triballos ultro deficcrent: quibus Crales, si populo id persua-
sisscnt , magistratus urbis despondcrat: quorum antesignanus erat
Manucl Asaucs Irenes imperatricis patruus. Constantinus autem Pa-
laeologus, Andronici imperatoris patruus, ct Demetrius Zamplaco
magnus stratopedarcha cius gener, factioni Triballicae adversantes,
Roraauis favebant: nihilque non expcricbantur, ne talis civifas a
Romano imperio avelleretur , et ab imperatore auxilium flagitabanl.
Horum conscius imperator, Cralem per legatos convcniendum exi-
stimavit: et si quidem Pheris absisteret, sibi quoque foedera et
iuramenta servanda • sin ille prior ea profanarct Persis quoque _,
adiutoribus invadendum. Quando igitur visum est maturum, misso

Ioanne Bryennio, ut Plieras rclinquerct, hortatusest: urbem sua in-
teresse: ac de cetero nec illi, ncc cuiquam Romauae urbi negolium
exhiberet Apud se quidem illius bcnevolentiac honorumque, qui-
bus pracsentcm domi suae cohonestasset , nuuquam inlermorituram
536 CANTACUZENI
A.C. rtl&Sug dnsmapiivov xai votbqov n^noXsfxrjxorog cpuv£Qcog xui
TOvg OQy.ovg xuruX^Xvxorog nQOcpuvcog xui rdg onovSug, av-
%bv iir) xexiv/jo&ai nQog OQyr)v , (xrjSh d(tvv£o9ut i&iX£tv , dX-
Xu rug onovSug xui rovg OQxovg uvuv£0vv} xai yuQtv dnoSi-
Sovut rrjg cptXiug oorj SvvuTrj. uv Sh fir) ndd^rjrut avTog ,5
fxrjSh dcptOTuo&ui id-iXrj rov nuouonovSstv xui dSix^tv, dXXa
noXiOQxfj Tug noXug, fir) uvtm indystv airiav, av dftvvrjTut}
B cbg nuQafcfirjxoTt Tug onovSug xai dyvcoftovovvrt nQog xov £v
n£noit]XOTU } rjvixu fxdXtOTa iSttro. rotavra (thv fiuoiXwg
£nQ£!7@£V£T0 nQOg KQaXrjv. dfta Sh sycov xui rrjv OTQaTidv, 10
V.S22 nQog XQiOTOvnoXiv iycoQst, xui iorQUT0n£S£v£TO iv xoo/nt] ro v
Tu^QtrjX nQOoayoQ£vofxivrj } cog dcpiS,6(t£vog ug 0£Qug xui tcov
uXXcov noX^cov nQOvotuv noirjo6fi£vog f ooai vno tov TqijSuXi-
xov noXifiov suquttov xuxcog. tovtcov Sh nQuxTOfxivcov , *A-
noxuvxog fiiyug Sov'§ oqojv rjSrj rug /xhv r]n£tQc6riSug no-iS
X£tg ndoag KuvTuxovt;rjv6v tov fiaotXia vcp' eavrov n£notrj-
Cfxivov j xai rrjv re 'Pcoftuicov OTQUTtdv dXiyov $£tv dnaoav
syovTu uvtov xai toouvttjv imo tcov @uq($uqcov ov[i(tayiuvt
xui cog uSvvutov uvtoj dvTixu&tOTUo&ai ix rrjg rjn£t'QOv} nQco-
tu /xhv ioxiijjuxo Std rrjg nQGg Tug Stxug dxQifiuag xai J"t-ao
xatoovvrjg n£t'd-£tv Bvt,uvriovg avTui nQOoiyuv sn£na xai
x£vatg iXniotv £%tjndTa, coon£Q iv 6v£tQ0ig nXovotcoTurovg «|
dnoQcav inuyy£XXdft£vog noirjostv , av rr)v bXxuSa orrjotj Tt)v
10. et 21. xai add. M.

esse memoriam: et aequum arbitrari, beneficentiae meminisse.
Quare cum ille apud Berrlioeam foedus retractasset, ac postea ma-
nifeste arma movisset, sancitaque foedera aperte violasset, non se
ira exarsisse neque ad vindictam incumbere sed ca renovare vo-
, :
luisse, ct amicitiae quantam potuerit gratiam rctulisse. Quod si

obsequi recusct, contraque focdus agere et iniuriam inferre non
desinat: sed urbes obsidere pergat, ne se in culpa ponat, tamquam
foedifragum et ingratum iu bcne merentem suum quo tempore ,
pbtissimmn re aliena egebat, si armis poenas repoposcerit. Haec

per oratores ad Cralem imperatorem simulquc cum cxercitu Chri- ,
stopolim iter inteudit, et ad vicum Gabrielis castra locat, ut Pberas

venturus et aliis civitatibus bello Triballico vexatis provisurus-
Dum baec geruntur, magnus dux Apocauchus videns iam urbes
omnes Cantacuzenum ad imperium suiiin traduxisse,
contiuentis
Komanumque exercitiun propcmodum universum ct nihilo miuus
non modica a barbaris auxilia habere eique in coutinente haud ,
quaquam resisti primum quidem per diligentem iuris ac

posse ,
iustitiae custodiam FJyzantios ad sibi obtcmpcraudum allicere dcli-

beravit : deiude spe vana eos delusit, velut pcr somnium ex pau-
pefibus ditissimos eifecturum polliccus, ubi oncrariam a mcrcatori-
uQyvooXoyrjoovouv rovg ifinoQOvg. cog Ss ndvra i$rjXiyysTO&.C. i545
dnuTrj xai ipsvuxurftoi, xai ndvrsg tjStj nQog uvtov unioxco-
mov uSscog , Ssioug firj tv vscoTSQto9fj nsoi uvtov , soxiipuTO
nuouv Ttjv Svvatttv sig Tt)v SdXuoauv ftSTuystv xui nobg tv-
^QavviSa rr)v noXasiuv fts&iOTav. xai nQcoTa fikv vavnxovT)
avOTrjoaofrat xui onliTag^ xui TOVTOtg nqog ts Tug TQirjosig
XQrjo&ui xui nQog ojqovquv oixsiav , %va firj imfiovXsvrjrut ,
xui uusXstv fisv navrdnaoi Ttjg rjnsiQOv , vjjotov Sh syso&ut

xui &uXdoorjg, xui Bvt,uvTi'ovg ix d-uluTTrjg TQS(pso&ui xu&i-
ioqxuv ifinOQSvOfisvovg Tulg vuvoi' nQog TovTOtg Ss xui Tovg
yQrjfiUTU s/ovrug iv Bvûvriw xui tcov ovyxXrjrtxcov, oooi STt
vnsXsinovro , iv d'sofJ.coTrjQioig xuTuxXeietv , iv' ofiov ts «-
nuXXdrTOiTO tov Siovg, (iSeSist yuQ fir) ideXrjocootv etQrjvrjv
Ti&eo&ui nQog Kavraxovtrjvov tov (iaoiXiu,) xui yQrjfiuTCOv
iSsvnOQOirj nQog ts to onXiTixov xui rug TQirjQsig , r« ixsi-
vcov ucpsXofisvog. ov fxrjv Ss xui tcov itXXcov , ooot ftvrjofriv- P- 654
Tsg nQOTeQOv eiQtjvrjg , iv TuTg oixiuig vn ixeivov xuTsxXsi-
o&rjouv , tj iv tpQOVTiorrjQioig unQoiTOi xu&siQyvvvTO, ndvTcov
Tug ovoiug utpsXio&ui [istu to sig SsoficoTrjQiov uyuystv
nonQOTSQOV yuQ ixsivovg SXiycov tivcov unsaTSQrjosv ix Trjg ov-
aiag * situ xui TOtg uXXotg unuot tpOQOvg Tu\ut hrjoiovg,
«5 <OV XQTJfXaTliÔflSVOg dlU&QSXpSl TO VUVTIXOV. SsOUCOTrjQlOV
Sh iv TOtg fiuoiXsioig Kcovotuvtivov tov fieydXov xotvov noi-
stv SisvosVto. otxov yuQ bvTog ixeV fieydXov 'lovOTtvtuvsiov
I. llrjXtyxovTQ P. 16. dkla post d& add. P,
bus pensiones exacturam firmasset. At ubi omnia fraudcs et ludibria
reperta sunt et vulgi iam fabula fuit, formidans, ne quid advcrsum
se rerum novarum oriretur, potentiam suam omnem iu mare tr.ms-
ferre et politiam in tyrannidera mutare constituit. Ac primura qui-
dcm classem et catapbractos comparare , eorumque operam et in
trireraibus et ad corpus suum contra insidiatores tutandum adbi-
bere : continentem pcnitus penitusque negligere: scseque in mari
et insulis , tcnere et ad Byzantios per mare alendos nauticas nego-
tiationes inducere. Ad
et qui nummati esscnt Byzantii, et
haec
quotquot rcstarent in carcercra contrudcre , ut et timore
proceres ,
vacaret, (mctuebat namque , ne cum Cantacuzeuo pacein iuircnt,) et

ipsis spoliatis , pecunia ad stipendia in cataphractos ct triremes
suppeteret. Quin etiam aliorum omuium , quotquot alias mcntioue
pacis facta aut in domibus propriis ab ipso iuclusi essent aut
jnonasteriorum septis, iuterdicto ad eos aditu , cocrcercutiir , iis
prius in carcerem datis facultatcs auferre nam antc pauxillo cos :
privavcrat. Insuper ceteris omnibus aunuas pensioucs praescriberc,

e quibus quacstuni colligeus, classeni snstcntarct. Carcercm autcin
in pulatiy Constuntini magni connnuucm aediucare cogitabat. Waiu
538 CANTACUZENI
A. C. i3^5nQoauyoQ£vofiivov, rrjv OTeyrjv vnb tov yQovov Sisq&aQfxevov,
nuouv eiooSov dvuq>QuS,ug, oixioxovg evSov ixeivov nXeioxovg
B SieXelv iq>' exaxeQM /xeQei , xai xovxoig xuxuxXetoai xovg Se-
Ofxcoxug uvoo&ev xuXooSioig xa&ieig , oooxe vvxxbg fiev Tolg oi-
xioxoig yQrjo&ui , rjfieQag Sh nQog fxexQiuv uveoiv tio vnoXe-5
Xeipifievw fiexu'£v ycoQiM •
xr]v Sh cpQOVQav avco&ev iyxu9i-
SQVfievrjv ini tcov Teiycov Siu nuarjg vvxTog t£ xui rjfxeQug
rr]v qvXuxrjv tcov , xuv Tivog SeocvTO,
Seofxcoxcov noieto&ui
nQog xovg qjQovQOvg noieto&ui TOvg Xbyovg qpuveQcog,
xuxoofrev
woTe anavTug eiSevui , iva fir) Xufroiev imfiovXrjv tivu ov-io
oxevuauiievoi , xQvqpa tcov qpvXuxcov rioi SiuXeydevreg. fxexu
tovxo Sh erpuouv ol avveiSoxeg xai ini {iuoiXiSu yooQetv Siu-
Cvoeco&ui xui dnOQeiQuv , ei fiovXoiro Tr)v ixeivov &vyuT£Qu
(iuoiXet T(p vlw nQog yutiov ovvunTeiv , eiye (jovXoixo avxov
cog vneQ xexvoov ciyoovi^d tievov , ndvTu nXovxov tov avxoviS
7iQog xbv ini Kavxuxovtrjvbv dvuXiaxeiv noXeiwv. xui nQO-

t£qov pthv yuQ ovShv iXXeXoinevuc nQod-vttiug xui nuouv
onovSr]v nQog xr]v ixeivov xutuXvolv imSeSety&ui, xai nuv-
ra dvuXcoxevca t« xoivu xui u dqpeiXexo ix tmv ixeivM nQOO-
tyovxcov vvvi Sh eig xovvuvxiov unuv toov nQuytiuTCOv ne-ô
¥.5^3 QieX&ovxcov xai nuouv ixeivov xr]v rjneiQOv dqeXoftivov , av-
rbv xQuxrjouv xrjg d-uXuoarjg , uvuXioxovxu ix xcov iSioov, xui
BvtjUvriov xui tcov vrjooov doqpaXoog xu&e£eiv Tr]v aQyrjv xitv
D piev ixeivrj nei&ouo rr]v &vyuxiQu nQOouQfioêiv puoiXet xm
cum esset ibi domus , magnum Iustinianum appeliata , tecto vetu-

state consumpto destructis conclavibus ipse domunculas plurimas
, ,
subterra ab utraque parte inaedificare volebat, et in his reos fu-

sibus demissos condere , ut noctibus quidem in domuncnlis mane-
rent diebus ad mediocrem rcmissionem area in medio rclicta ute-
,
rentur, illosque supra muros vigilibus constitutis, totum diem ac

noctem custodiri. Quod si qua re iudigcrent vigiles illi, ut inferio-
ribus custodibus clare et aperte dicerent, omnibus audientibus,
quo insidiarura vitaretur suspicio, si clam cum quibusdam illorum fa-
bularentur. Posthaec, utreferebant qui norant, et imperatricem aggredi
cogitavit et tentare, an vellct ipsius filiam dcspondere filio suo impera-
tori, si paratus sit ipse, velut pro filiis decertans, omnes opes suas ia
bellum contra Cantacuzenum impcndere. Nam et antehacnunquam non
alacrem fuisse, etomne studium suum ad eum evertendum contulis-
se: et cum publicam pecuniam omnem, tum quam Cantacuzeni amicis
in eo collocasse.
abstulerit, Nunc cum res omnino secus , quam
sperabatur acciderint, et ille totam contincntem occuparit, se mari
,
dominaturum: sumptum de suo facturuin: ct Byzantii iusularum-

que imperium sccurc rctenturum. Et si quidem illa connubio aa-*
vho, xai avxbv etvut nuxeQU ûatXecov xui nuaav eyetv «p-A.C. i345
yfjv y.ai nQuxxetv, tcxxa av Soxjj • dv S' unuvuivrjxai xfjv Sva-
yivetav , in avxfjv ycoQetv. SfjXrjv yuQ rjSrj etvat xaxu flov-
Xevoftevrjv neqi avxov. ovveoxevuxe Se xai xax' uvxrjg int-
SfiovXrjv xotuvxrjv. yQdfifiaxa nooq TLdnav eyoacpev cog i£
uvxijg. iSfjXov Se xd yQUf.if.iaxu , tog uvxfj fiev ivxQucpetrj

e&eot xui voftotg xotg "Pcofiuicov, xai Soy/naxa nqeoftevot } u
c
xai rj Pcoftai'cov ixxXrjaiu •
fiuoiXeZ Se vnb xcov oixeicov ix-
So&etoa, uvdyxrj xd ixeivov vnoxQtveod-at. xr]v fievxot 7i(*oj-P-655
loxrjv evXdfietav xui ntoxtv xui bftuvoiav xfj 'Pcoftuicov ixxXrj-

aia neQtacoêtv xui uvxbv rjyetod-ut nuxeQU xui StSdaxuXov
xai nQog xr)v ntaxtv bSrjyov. xui ftovXeo&ut fiev xui fiexd
xfjv uiOQog avxtxa xeXevxfjv SijXa ndvxu xuStoxuv uvxco, xui
neiQuodatj xai nuouv xfjv uQyfjv xd loa rj nei&etv rj xa-
i5ruvuyxd£etv neî xcov xrjg ntaxecog Soyftdxcov uvxij tpQOvetv.
xcoXvd-fjvut Sh vnb xcov neQtaybvxcov noXi/xcov, xcov ftdXtaxa
c
nuQU Pcoftui'otg Svvaxcoxdxcov nQog uvxfjv vneQ xrjg uQyijg
noXeftrjouvxcov xui ext fte%Qt vvv intxeifievcov. b&ev avxov
Setodut, nQcoxu ftev uvxf xb &etov tXeovad-ut Stu xfjv Soxov-
>xoauv xcov SteoxQUfiftevcov Soyftdxcov utQeatv enetxa Se xaiB
ftorjd-etv ini xovg noXeftovvxug, oncog uv Svvutxo , cog, ei ixel-
c
vot xaxaoxoucpetev , avxijg avxixa xd xrjg Pcoftuicov unoaxo-
Xtxfjg ixxXrjatug nQeofievoovorjg cpuveQcog xui xotg uXXotg vcp-
Tjyrjooftivrjg, xotavxa fiev xd nQog TLdnav xijg (iaoiXiSog
nuat, se patrem impcratorum esse velle, habereque totum impcrium

in mauu sua et facere quae libuerit.
, Sin proptcr ignobilitatem
suam conditionem hanc eam oppuguaturum iudicium quip-
recuset, :
pe haud dubium fore malum machiuari. Excogitavit

, eam sibi
ctiam ncquiler ac subdole huiusmodi contra eam insidias. Litte-
ras in eius persona ad papam scripsit hoc exemplo. Se moribus
ac legibus Romanorum educatam eadem cum Romana ecclesia do- ,
gmata colere ac venerari. A suis autem consanguineis imperatori

locatam velit nolit, eius rcligioncm simulare. "Verumtamen quam
,
ab infautia imbiberit religionem, fidem concordiam Romanae , ,
ecclesiae integram inviolatamque custodire et ipsum parentem, ,
magistrum ac ducem fidei agnosccre voluisseque mox post mariti :
obitum statum ei suum exponere, et conari, ut totum quoque

imperium, seu voluntarium, seu coactum eamdem secum religionem
proGtcretur: sed bellis urgentibus et usque hodie durantibus, qui-
bus apud Romanos potentissimi super imperio secum dimicent, im-
peditam fuisse. Unde se precari illum, primum quidem, uti numen
sibi propitiet, quod perversitatem istam dogmatum.sectata videa-
tur deiudc coutra hostes eam pro viribus adiuyct: qoibus subver-
:
54o CANTACUZENI
A.C. i3t\5Srjdsv yQuf.ti.iara iSrjlov. r]v Se li.KijfA.fjg rrjg 'Ptofiai'<ov ex-
xXrjotag rore nQOsarcog. y.ai t,<oyQutpti) rtvi JlQamooirto xa-
lovuivto iyystQiaag , i'S,intfins nQog Jlunuv /xrjSsvi i%sinstv
xelevaug ro dnoQQtjrov fiuotXiSog. ovSsv Ss ixstvog ijSst
nkiov , el fir) ort nifinotro nQog Jldnav. JQrjutjg Ss o Jld-S
Cnag, insi Siâtro ru ftuotktSog yQuftftara , vntQija&tig , ori
xui r) {iaoilig uiQotro rd ixsivtov, xui o- <6g, ti rcov noXifttov
nuKkuyoirj, tpuvsQcog uvrotg nQOoSrjasrut, uvriyQutps xai av-
rog , nQ<ora ftsv inutvtov rijg nQOutQiascog tlrt xuiroi rv- ,
Quvvovfiivrj rtov oq9-<ov So)'fidrcov ovx uniarrj , ukku rfj'Poo-10

ftai<ov ixxkrjata ovfitpQOvoitj. enstra xai iStSuoxsv , tog yQi)
r<ov totov sysa&at usi , xui rovg akkovg evuystv ijnurrjfiivovg

xui rijg dktjfretug exneoovrag. reksvratov Ss inrjvysro, xai
XQijordg vnsrt&st rdg ekntSug, o,rt uv Svvutro, tog ôrj&rjotov
ruvra rd yQUfifiara ivtyxovrog JlQutnooirov, irpvkurrsv uv-iS

D rog ev dnOQQqrto, Stsvostro rs <og , ei ftev nstdotro r) (iuatkig
avrto , etp' otg dv d'§toirj, firjSsv xtvstv , si Ss ftrj, ruvru en
ixxkrjoiug dvayvovra, Bvâvrtovg en' uvrrjv nuQOQfiav xui
SiurpdsiQStv avrrjv xai nulSug* r Sst yuQ nQog rovro ndvv
t
Svaavaaysrovvrag xai Qaara xard nuvrog ovrivooovv ytoQij-iQ

aovrug , uv nv&oovrut ru Aurivoov fiQijfiivrjv xui ovr<o nd- •
auv avrov Bvûvrtov xui rcov vrjocov eystv rrjv uQyrjv, el
Sb fir) nQoyojQotrj, firjSh nsi&otvro ol Bv^dvrtot fiuotktSa xai

11. GVLUfwyolr] M.
sis, Romanae apostoiicac ecclesiae doctrinam et ritus pnblice

statim
celebraturam et aliis exemplo praeituram. Imperatricis litlerae ad
papam, qui ea tempestate Clemens erat, huius nomiuis sextus, hu-
iusmodi fuerunt. Eas pictori cuidam , cui nomen Praepositus, cum
tradidisset Apocauchus, ad papam misit: maudans , ne cui arcauum
Augustae patefaceret. Qui , uisi quod ad papam mitteretur, prae-
terea uihil
sciebat. Clemens, litteris acceptis omnibus incessit ,
laetitiisimperatricera secum communicare et , si bello defungere-

, ,
tur, palam id facturam rescribit. Ac principio eam de constanti

,
voluntatc lauclat, quod quamvis sub iiiiquo domino a legitimis ,
dogmatibus non discesserit , scd cum Romana ecclesia conseutiat.

Deinde quomodo iisdem perpetuo adhaerere, et alios in fraiidcm
iuductos atque a veritate devios eodem reducere dcbcat, edocet.
Tandem bene precatus et bene sperare iubens, quantum iu se essot,
opem laturum poilicetur. Has litteras cum Praepositus attulissct,
ipse Apocauchus arcane scrvabat ut si quidem petka sibi conce-
:
,
dcret, nihil moveret sin miuus per eas in conventu lectas, ple-
:
,
hem ad ipsam una cum liberis interimenclam concitaret. Sciebat

enim id aegerrime laturani, facilliraeque cuivis se opposituram si ,
cam Latiuoiuin decrcta couqdcxaui iutcliigerct : sic totum sc Byzau-

,

t« rixva Starp&eiQStv, ndvrcov rjdrj unoyvovra , -r] rro iv May- A.C. i3$5
xdvotg nvQyoj xuruxXsistv euvrov , oyvQcordro) ovri xui Sv-
vafiivro nQog ndvrug BvZ,uvriovg dvriyeiv noXtOQxovvrag , ^P. 656
TQtrjQet nQog 'Entfidrug uvuycoostv , xuxst rov int\otnov fiiovY. 5a4
5d'iav6etv, aQyofievov vn ovSsvog.
nd-'. Totuvra ftev ixstvog Stevoetro xui rjSrj rjoysro
avroov. xui nQoSra ftev neQtiarrjoev eavrco cpoovodv bnXtrt-
xr]v , 77 nQo'i6vTL rrjg oixtag ovveinero dsi, xai ovSsig iroXfta^
toov aXXcov iyyvg iX&stv , si ftr) vn ixsivov nQOOxXrj&eirj,
lOenetTU xui TQtrjQrj naQeoxevaofiivrjv siye nQog tovto tov
ndvra yQuvov ini rrjg &vXivrjg Xsyoftivrjg nvXrjg icpOQftovaav,
evdu ijv avrto xui rj oixiu eêntjrjSsg ixst xarsaxsvaofthnj.
dsl yuQ inotetro nQOvotav iyyvg sivai roov rstycov , fidXtora
tcov nQog ddXaaaav , tv' sirt nsoi uvrov vscorSQtCotro , QaSicog
iSStsxninrri xai StuGootrj eavrov. tots Se fidXtara onovSrjv
inotetro nXsiarrjv slg rs rrjv neoi avrov qpQOVQav xai nQog
to s§oSov uvrto QaSiav stvut, si rtvog alo&otro xaxbv. sooqu G
yuQ rjSrj ndvrug nQog uvrbv xuxcog Staxstfiivovg, xai fitoovv-
c
xug rfjg novrjQiag xai rrjg roaavrrjg tcov Pooftuioov qpd-OQug
zoov rovg e£co9sv fiovov , uXXu xui rovg oixetordrovg avrovg*
ol Svo yuQ rcov vicov noXXrjv avrov xarayvovrsg oxatorrjra
xai ftoyd-rjQiuv TQonoov, dniorrjoav nQog fiaaiXiw coore xai
nQog rtvag avrui tcov anoQQrjrcov xotvcovovvrag Xiysiv, ov
tii insulnrumquc imperium adepturum. Quod si id secus eveniret,

neque Ryzantii ad imperatricem cum libcris trucidandam adduceren-
tnr, tum rcbus ,desperatis aut in arce Magnacensi munitissima
,
et quac toti Constantinopoli possct rcsistcre, sc includeret; aut

triremi ad Epibatas sccederet, ibique liber ac suus , reliquum
aevi peragerct.
88- Talia volvebat animo et iam ordicbatur. Ac primo quidem
se armatis cnstodibus circumsepiebat, sine quibus nunquam foras
cgrederetur nemoque invocatus propius propter eos audcrct acce-
,
dere. Praeterea ad eumdem finem trircmem quoque paratam habe-

bat , seniner stautcm ad portam Ligncam, ut appellatur, ubi et
domicilium ei dc iudustria aedificatum. Scmper euim studcbat, ut
prope muros esset, ad mare potissimum , ut si quid novi capiti suo
imminerct, expedite elipsus se conservaret. At tunc quidem et de
custodia corporis, et de facili efFugio , si qnid sentiret impendere
mali, rjJire erat soliicitus videbat cnim omncs iam , uon alicnos
:
modo vcitim etinm propinqtiitate coniunctissimos propter scelcra

,
sua et tantas Romanorum clades »ibi infmsissimos. Duo quippe

eius filii sfliditatem patris moresque improbissimos detestantcs,
,
ad impeiatorcni transieraut ut et. quibusdam , quibus arcana sua

:
crederc solitus eratj uon scniel ct itcrum , sed crebrius diccret,

g
542 CANTACUZENI
A.C. iZfiSig xai TQig t
dXXu xai noXXdxig , cog oQcoftev ijSrj Kavraxov-
i^rjvov io/vovTa fieydXa t xai SeSoixufiev fir) xui Bvûvtiov
neQtyivrjTUt • dXX' eiye y.ui toiovto GVftfiutrj ,
yrjg fiovrjg xqu-
Tijoet xui ovquvov
tuXXu Se uvTog Siucp&eQet noXeficov uv-
,
tm l*£XQi xui tov Svvutov , ei ftiXXei xui uvrog ovvSta-5

qj&eiQeo&ai uvTOig. Trjg t£ ovv qpQOVQug Trjg neî euvTOV
DnoXXrjv inotetto nQovoiuv , xai to iv fiuaiXetotg ToVg Kcov-
gtuvtivov SeoficoTrjQtov xuTeoxevuêv y St evoeiTO , SrjftiovQ-
yotg Tiav to eQyov iniTQixpug. ov/vcog Se xui uvTog imcpoi-
tcov , ineoxenTeTO to eQyov xui nQOorjvdyxuXê tu/lov xutu-io
axevdêiv. oi SeoftcoTUt Se to',t£ SeoficoTrjQiov OQcovTeg xutu-
axevuôftevov , ovtco Seivov xui oXiyu Tucpcov unoSiov , xui
Tr)v Sidvoiav ovx uyvoovvTe , ioxixpuvro uvtov dnoxTeiveiv ,
otuv yevrjTUi ixet , dfccpOTeQco&ev uvTotg oiofievot tov ixeivov
XvoiTeXrjoeiv tpovov. uv Te yuQ iniTvy/dvcooiv , dnaXXuêodûti^
Seivov tooovtov xui t,rjoetv iXev&eQcog * uv Te tjttcovtul , d-
P-65j7iofrvijoxeiv xui uv&tg dnaXXaTTeo&uL tov ^covTug xutoqco-
qv/3~ul. TOtuvTa fiev ol SeoficoTat ipovXevoavTO xai nuQe-
TrjQOvv xuiqov, iv (b unoxTevovoiv int&iftevoi. SovS, Se o fii-
yug tov uXXov /qovov, rjvtxa eSev nQog tu Kcovotuvtivov tovio

fieyuXov (JaoiXeia eioeQ/eo&ui , noXXrjv uqovoluv uvtov noi-
ovftevog, (enoftivovg t£ yuQ ei/ev dei tcov SoQvcpoQcov cnXl-
tcov noXXovg , xui TOvg SeoficoTag nifincov xuTixXetev iv Tutg
eiQXTutg, a/Qig uv ixet&ev dnaXXaTTOiTO ,) to't£ tcov SeovTtov
l. 6q<3 fily P, 2. dexoixa P. 7. tj/c pro tois P. et M.
quara nunc potentem cernimus Cantacuzenum ; timendum, ne et

Byzantio potiatur. At enim si id contigerit, sola terra et coelo
potiturum cetera se bellando cum ipso, quantum possit, perditu-
:
rum, etiamsi cum illis ipse perdendus sit. De stipatoribus igitur

sedulo sibi providebat , et in palatio Constantiniano carcerem , ut
statuerat, opere artificibus locato aedificabat, saepiusque accedens,
;
labores per se inspiciebat, ac fabros perurgebat. At vincti tum,
carcerem adeo tetrum parumque a sepulcris differentem construi
cernentes , et scopum minime ignorantes , redeuntem mactare cogi-
tant, utrovis modo caedem ipsius sibi profuturam rati. Sive enira
quocl destinabant animis , assequerentur , a tanlo malo immunes
fore : sive exciderent morte luituros: et ita rursum magno malo,
,
ne scilicet vivi sepelirentur , carituros. Hoc illi consilium capie-

bant, et tempus captabant, quo eum adorti rem perficcrent. Ma-
gnus autem dux cum alias magni Constantini palatium ingressurus,
sollicite sibi caveret, (semper namque armatorum satellitum caterva
eum sequebatur, et vinctos prius in ergastulis claudi iubebat, quoad
abiret,) tunc quo facto maxime usus erat, practermisit , a Deo , ut
ovSsv enoiei t
to tpQovetv vno 9sov , tog sotxe , nuQrjQrjfiivog A.C. i345
xai iyxuTuXsttp9sig nqog ro dno&uvstv. dXXu ot re deofxtoTUt
StsoxsSuofxivot , nSQifjsouv tiov (3uoiXsitov Trjv uvXrjv , xa/V.5a5
avTog rijv nSQi uvtov SoQvtpoQtuv e^to xuTuXtntov , eiofstQ
5ev6g nuQsno/nsvov /xovov. ol deofttoTut de tog etdov ovTtog
dcpvXuxTOv sioiovTU , xuioov int&ioetog voftiouvreg , taQfirjouv
in' uvtov , dXiyot rtveg nQtoTOv, ot stv/ov ovTsg iv tuvtw.
ev olg xui 6 uvsifjiog r]v uvtm 'AXi'S,tog 6 doii'§ vnsQ Kuvru->
xovtrjvov tov ûotXitog to SeofitoTrjQtov xuTuxsxQi uivog t
xui
lOuvTog vno tov &siov. nQtoTU fisv ovv i/Qtovro XiSoig in'
avTtjj' ov yuQ svnoQOvv rtvog oiSijqov. enend Tig uvTtov
QOnuXto xutu Tv/rjv evQrjfiivtp enXrjê xutu rrjg xecpuXijg noX-
Xdxtg xai xurrjveyxe. /xstu tovto Se /Qrjodfxsvot oxsnuQvtp
TCOV TO SsOfXfOTrjQlOV oixoSofWVVTtOV TSXTOVtOV , unhsftov uv- C
i5rov Trjv xscpuXrjv. r) Se nsQi ftsyuv Sovxu cpQOVQU xui ol
uXXot } ooot slnovro , tog ijod-uvovTO ixetvov Tsd~vstoTU , ov noog
ufxvvuv iTodnovTO vnsQ ixsivov, uXXu xuTunXuyivTSg nQog

rr)v ToXftuv , aXXot uXXooe StsoxsSdo&rjouv. ol SsofttoTut Ss
nQtOTU fxsv nQog Tr)v ruQu/rjv ovviSQUftov ndvrsg. rjyvoovv
ioyuQ uvtcov oi nXstoTOt o,Tt etrj. tog Se eyvtoouv tov /xiyuv
Sovxu Tsd-vrjxoTa , to otofiu ftev uvrjQTtjouv ini Ttav TSt/tov
Ttov d-QuovTSQtov Ttvig. Trjv xecpuXrjv Se nsQtnsiQuvTsg uxov-
rttp , xui uvrrjv ofioicog iniorrjouv TOtg TSi/sotv , tv' elrj nuoi
coniicimus, mente privatus, et atl caedem descrtus. Ccterura ca-

ptivi atrium palatii sparsim obambulabant , et ipse satcllitio suo
foris relicto , uno tantum comite iugrediebatur. Tum illi , ut ita
incustoditum aspexerunt, tempus adesse rati insiliunt, pauci qui- ,
dam primum , qui forte simul erant, in quibus et Alexius dux,

Cantacuzcni causa et ipse damnatus carcere , sororis filius ab avun-
culo suo. Ergo lapidibas eum initio insectantur , quod ferrum in
promptu non erat. Post quidam fustem fortuito repertum saepius
in caput impingit. Ad extremum arrepta bipenni a fabris materia-
riis , qui carcerem exstruebant, caput illi amputant. Tum custodia,
et quidquid satellitum sequebatur, ut eum interfectum audierunt,
ultione praetermissa , tanta audacia attoniti alius alio diirugeriint. ,
Captivi ad tumultum omnes concurrentes, (maior enim pars eorum

quid esset nesciebat,) ut magnum ducem occisum cognoverunt, qni-
dam audaciores , cadavcr de muro suspendunt, caputque telo prae-
fixum similiter in muro pro spectaculo statuunt. Gratum enim po-
pulo facere se arbitrabantur, qui illum pro communi hoste haberet,
tamquam huius belli civilis fontem scilicet primamque originem:
nemo enim iam quae contigerant non scicbat. Ipsi vero pro copia
praesenti, si qui eos aggrcderentur , defensionem parabant subli- :
mibus palatii muris potissimum fidcntes. Simul etiam spes quacdam

544 CANTACUZENI
-A.C. t^5xara(pavr)g. wovro yuQ /iuXXov xsyaQiafxiva rw Sr)/i(o Squv ,
DnoXi/xtov xotvov rov /isyav Sovxa r)yov/tiv(o, ola Sr) rov i/t-
gjvXiov noXiftov ovra uhtcoraTOV. ndvrsg yuo rjSrj rd ysys-
vrj/tivu ovx r)yvoovv. avroi Ss nuQsaxsvuCovro ix toov ivov-
T(ov, cog u/tvvovfisvoi, uv iniooai rtveg , rotg reiyeat roov /?ct-5
atXeioov ftdXtara &uQQOvvreg ovoiv vxprjXotg. clfta 6s xui
vniaatvi Tig avrovg iXnig , wg ovSsig vnsQ ixsivov d/tvvst-
rat, ndvrcov iyd-Qawovrcov , xai r) fiaatXig Ss, Ssioaoa fir) rv
vscorsQiocoat nXiov neoi avrcov , ov ftovov d/tvrjatiug Soxovg
nuQsêrut xui dna&eiag , uXXu xui nQog srSQa Tiva uhr)ftu-io
xa vnei%et. r) /ihv ow avrixa cog inv&ero, nuvv-
fiaaiXig
neQoifiuOTOv ^laadxtov ixsXeve rov Âadvrjv ,
(ovrog yuQ av-
P. 658*"'*« SisSiyero rcov nQuy/idrcov rr)v dqyrjv,) nuauv nqovoiuv
notrjaua&ut xui OQXOvg nuQsyetv rotg Seoftcoraig , coore tcov
fiuotXsioov s^sXdstv. sSstas yuQ nsQi uvrcov unSQ xuxstvotiS
vnsvoovv. ixstvog Sh , oyXov noXXov nQuy/idicov dd-QOOv nsqi
avvov ysysvrjfiivov , rjfiiXet roov Ssa/tcorcov. xui tt)v re rjfii-
quv ixsivrjv xui rr)v vvxra Strjyuyov , ovSsvbg int&e/tivov •
xu&' rjv sl ifiovXovxo , Steocotovro dv , r) iv xio rrjg rov dsov

ysvd/tsvot vstji 2oq>iag , rj uXXoas not StuaxtSuo&ivrsg • ovdsigio
yuQ uvrovg iqjQOvQSi. /tsydXu Sh iXnioavrsg uvorjrcog, xui
v rijg (piXrjg dnsaTiorjvTat Ccorjg. ig rr)v vazeQaiav ydq TCs-
(fQaixtg ix rcov oixsrcov /teydXov Sovxog , at/taat yaiQcov av-
B&Qconog xai ntxQog xai dndvi^Qoonog xoXaarrjg, (Srj/tiov yuq
7. d/ivyelov P., dpvvelW. a3. ro€ antc fieydXov add. V.
illis subblandiebatur, neminem eius ultorem proditurum in quem ,
omnium odia conspiravisscnt: et Augustam metucntcm nc quid am-

plius novarcnt, non solum oblivionera facti ct impunitatem illis
iuraturam , verum ctiam aliis quibusdam petitionibus satisfacturam.
Impcratrix, acccpto cacdis nuntio , statim Isaacium Asanem panhy-
pcrscbastum, (hic enim mox summac rerum praepositus est,) vidcre
iubet, ne quid rcs publica dctrimcnti capiat: ct fidem dare publi-
cam captivis illis , ut palatio exirent ea enim iliis timebat , quae :
et ipsi suspicione praccipiebant. Verum Asancs scxcentis simul

ncgotiis obrutus, captivos posthabuit qui dicm illum et noctcm :
conscquentem ncminc invadente illaesi transogcrunt: quo tempore,

si voluissent, vcl in acdcm Sophiac, vel alio-quopiam dissipati
confugientcs , cum non custodirentur , scrvati fuissent. Scd quia
magna pracmia insipicuter sperabant, ctiam caras sibi animas suas
pcrdiderunt. Postridie siquidcm Zcphraetis c famulis magni ducis,
homo sanguinarius sacvusquc et immanis, (carnificinam cnim, doniino
superstite, faciebat) ad vindicandam intcrfccti cacdcin populum con-
citat classiarios imprimis
: quibus quod assiduo iuscrvirct , pcrbc-
,
,
HISTORIARUM III. 88. ^4^

inetye xbnov ixeivov neoibvxog ,) vnto xov Seonoxov dftvvb- A.C. 1
34 ^*
ftevog , tov dijftov ixivet , *a< fiuXtora zo ruvrixbv , evvoiuvB

nqbg ixetvov xsxxrjfiivov ov ftixouv, oia br) neqi uvxovg dei
r]oyolrj uivov. t
y.ai bnXa dvuXupovxeg iycbqovv in' i/.eivovg.
5oi bs xcov yqijoiticov evnoqovvxeg ovbevbg, [onKa xe yuq av-

rotg ov nuqrjouv, oig cpqu'S,ufievot enioxrjoovxut xotg xeiyeot,
y.ui xo xov tp.qovqiov fiiyedog xqetxxov rjv, r) oioxe nuq' av-
rcov cpvldxxeadut, ovxcov iXuoobvcov , dneiqcov xcov inc/.eiui-
rcov ovxcov y.ui nuvxuyb&ev neqioqvivxcov ,) cog rjo&ovxo bto-
lOQvooofieva xd xeiyrj y.ui ulAoy.toSai ftilXeiv *]$*], xo rpoov-
qiov ixltnbvxeg ini xbv iyyvg xuxirpvyov vabv xbv xcov ivria G
xuyfidxcov nQOouyoQevbfievov. y.ui ol fihv uvxcov xu ubvxu
eiorjeouv, oi be iv vnovbfioig xuxexqvnxovxo ovoiv ixet nXe i- V. 5a6
oxocg y.u.i SvoeXixxoig. b bijfiog de ineX&bvxeg bqufj xivt d-
i5ayixo> y.ui fiavicbdei , roi)g fiev avxcov dniotpu'E,uv xcov ddv-
tcov evSov, Tovg Je uklovg oi xaxelufifidvovxo, y.ui biibqaouv
xbv xivbvvov oXiyoi ndvv y.ui ftdXioxu oi xov fiiyav bovxa
unexxovbxeg. oi 8' ulikoi nuvxeg uneorpdyrjouv ovxeg ovx o-
Xiyot. ourpioxuxa yuq toV dqt&fiov ovx i'S,eyivexo ftufretv
ôoia brj ix diutpbqcov nolecov ovvetXeyfiiicov. ixetvoi ftev ovv

ovxco xbv xe fiiyuv bovxu inid-iftevot dnixxetvuv xui uvxoi
dncb/.ovxo vn' d(lov).iag. oi be iv Bvûjrirp rpi/.ot, fiuau.et ,D
cog iyivexo avxixa cpuvsqbg xedvrjxcbg b ftiyug boi>'S,, yquftftaxa
ngbg (iuat)Ju eyqarpov neqi xcov yeyevrjuivcov xui nuofvovv ,
25nuvxu iv voxioco Siftsvov xdyioxa ijxeiv nqbg Bv^dvxtov ,
nevolis utebatur. Quamobrem sumptis armis in miscros vadunt.

Qui oranibus ad pugnam rcquisitis, (nam et armis care-
destituti
bant, qnibus tecti in muris starent et maius erat palatium, quain ,
nt a paucis dcfcndi posset , cum innumeri essent, qui adorireuluf

et uudique sc circumfunderent,) ut nuiros perfodi et se capiendos
scnserunt, rclicto palatio sivc castelloj ad tcmplum in pro\imo,
Wovem Ordinum cognominatum perfugiunt. Et alii quidcra adyta ,
subeuut: alii in cuniculis, (qui plurimi ibidem et tortuosi erant,)

sese occultant At populus superveniens praecipiti et insano fu-
rore quosdam eorura intra ipsa adyta , alios ubi eos comprchende-
bat, iugulat paucique admodum eiTugeruut, et illi pracscrtim, qui
:
magnum ducem percmerant reliqui omucs iique frcquentes necati

:
sunt quoruin numerus, quod ex divcrsis urbibus erant collecti ad

;
,
liquidum iniri nou quidcm hoc modo magnum

potuit. Atque hi
ducem occidcrunt, et ipsi vicissim pcr imprudeutiam sunm occisi
sunt. Porro amici jinpcratoris, qui crant Ijyzantii, simnl necem
magni ducis faina vulgavit, rcin gcstam ad eum perscribunt, admo-
pentes ut omnibus intcrraissis Byzantium advolet captivis quipp«
, ,
Cantacuzenus II. 35
-
546 CANTACUZENI
A.C tificog tiov Seo/tcoTcov tu Kcovotuvtivov tov /teyuXov (SuoiXsia
xuTUOyrjOovrcov, xui ei tu/iotu nuQuysvoiTO, Bvûvtiov tiuqu-
Xtjxpo/tevog sxeZ&ev. tu /tev ovv tcov cpiXcov yQcx/t/tuTU ev TJj
tov rufiQitjX nQOouyoQevo/ievrj xco/trj eoTQUTOneSev/tevco r)xov

fiaotXeZ. ci/iu Ss xui sx JtSv/iOTsiyov uuqu ywutxog T/jg^
P.65g fiaoiXidog dnyyyeXXeTO t« iou.

B n$ m Tfjg uvTtjg Ss r)/tsQug xui ol nQog KquXtjv ns/t-
cp&evTsg nQsofietg snuvrjxov unijyysXXov ts , cog KQuXrjg /tsv
xui nQiv uvTOvg /jxeiv unooTuir/ Osqcov nQog ti)v oixeiuv, Sei-
oug tcov TleQocov Tr)v eqjoSov, cog r)yyeXXovxo entovTsg. uvtcovIO
ts evd~u rjv nuQuyevo/tevcov xui unuyyetXuvxcov Tr)v nQeofieiuv
unoxQivuo&ut, cog eiSeirj y.ui avrbg tu Sixutu xui Siu tovto
dnooTuitj xui (DeQuicov , oig s'E,sotul fiuotXet yQtjo&ui cog oi-
xeioig. sXeyov Ss ol nQsofieig, TOvg OsQuiovg SeZo&ut- noXXtjg
nQOvoiug T/jg tu KQuXrj nQUooovrug H§£~?+
ts uXXrjg xui TOvg
Xufrtjvui' ov yuo suoovotv sxeZvov tov oyXov
rjQS/tsZv, uXXu
Quvuneioovoi KQuXrj nQOoycoQsZv, uv unoXuvcootv dSsiag. $a-
GiXeZ /tsv ovv sSoxst, u/tcpoTSQOig SsZv onovSijg noXXijg xui
xcov clvuyxutOTuTcov u/tcpco eivui , xui s/iSQiêTO ToZg Xoyto/toZg»
sxxXrjoiuv Ss sx tcov sv tsXsi noirjod/tevog , xui '^4/iovq nu-"10
qovrog tov ouTQunov xui ôvXt/tuv tov ûQyuvrj nutSbg, eig
xoivov 7tQ0VTt'dei TfjV povXrjv xui sxsXevs yvco/trjv sxuotov
eiouyeiv, rj uv ev ToZg nuQOvoi Soxoirj XvoltsXsotsqu eivut»
sSoxsv /tsv ovv nuot xotvft nQog Bvûvtlov hsov eivui xui
Constantini palatium obtenturis, si celerrime affuerit: inde urbem

occupaturum. Hae litterae apiul vicum Gabrielis castramctanli ve-
nerunt et Didymoticho ab uxore eadem nuutiabantur.
,
89. Eadem luce legati a Crale redeunt renuutiantes , ante-

quam eo venissent, eum Pheras relinquentem recessisse, Persarum
videlicet adventum , de quo audierat metuentem. Sed cum illum ,
eo loco, in quo tunc erat, convenissent legatione percepta respon- ,
disse, se quoque quid iustum sit scire: atque idcirco Phetis abiisse,
qua urbe imperator tamquam sua uti posset. Referebant item legati,
Pheras alioqui curam ac providentiam non miuimain desiderare, et
factionem Cralis expellendam non enim passuram plebem quiesce-
:
re, sed ubi licentiam adepta fuerit, ad deditionem Crali faciendam

sollicitaturam. Imperator utramque rein multo egere studio et
ambas esse summe necessarias iudicans, huc illuc cogitationes divi-
debat. Convocatis primoribus praesentibus item Amurio
igitur ,
satrapa et Sulimano Sarchanis filio rem in disceptationem adilu

, ,
cit, et quod cuique pro tcmpore utilius videretur, proferre in me-

dium iubet. Placuit ad unuin omnibus , citra cunctationem petcn-
dum Byzantium non enim rcs ipsas exspectaturas, si ipsi cessaudo
:
HISTORIARUM III. 89- 5^7
fif) ftiXXeiv* ov yug xu nQuyftuTa avTOvg dvafievovatv, avA-C. i345
TQtfiioot xov xatQOv xai StaftiXXtoai. ftuotXevg Se ovx oo&cov
£yeo9ut Xoytofttov t« eiQtjftiva uneSeixvv. TOvg ftev yaQ
cpiXovg yeyQacpivat , tog nuQuxotfttbfi£vov dn£xxovbx£g 01 d~£-
Softtoxut xu Ktovoxuvxivov fluoiXeitt avxoi xaxioyov u SrjXov V. 527

Ss etvut, £i xuxiyovot xui fdyQt vvv. £t ftsv yuQ unaoa rt D
nbXtg nQ0o£y(6Qf]O£V i)utv xui ovSsv ix£i'votg ivoyXovot Std
xrjv evvotav tt\v nQog qftag, xi Set xayvxfjxog nQog ixeivovg j
ftf)x' avxtov ovSiva xivSvvov vnonxevovxtov xai rjfttov ^rjut-
loovfiivtov Stu xfjv /uiXXijatv ftr/Siv ; ei S' toon£Q nQ0X£Q0v av-

&tg noXeftovot xcti xetyo/nayiag nQ()g uvxovg 6 Sfjfiog noiovv-
xut intbvxeg, ovy oqco xfjv Svvufttv , vcp' rjg uvioi neQinotf - t
oovxut x6 qjQOvQtov. ovxe yuQ bnXtov evnOQOvotv uonXot

xui S£Ofttoxut ovxeg, ovxe xtov intxrjSutov nQog xQOcpfjv * xa
t^yuQ dvayxutu ftbXtg iyOQrjyovvxo nuQU xtov tpvXuxtov yXi-
oyQiog. nQog xovxotg Ss ovSs nQog xb xov tpQOvQiov ftiys-P.GGo
9og iûQxioovotv oXiyoi bvxeg, avxb xe to cpqovqiov r)ft£Xij-
uivov ix noXXtov £tiov QCfOTa nQoStooet xovg ivovxag' tooxs
£fioiy£ ix nuvxtov unOQu, £tvut SoxeT , Svvr)o£od-ut uvxovg
2onQog xooovxov noXfftov dvxioyfjaetv. ei S' 6frevSr)no9ev int-
xovQtug dniXavodv xtvog xai evnoQ?)oavxeg tcov nQog rfjv
yQeiav dvTioyov dyQt vvv, xai ftiyQt noXXov Svvrjoovxut dv-
xtxu&ioxuo&ai' ov Sfj St iXniSa uSrjXov Ttov iv yeQoiv dyu-
dtov dnooyioSui Siov. OsQtxi yaQ ov cpavXtj nbXtg xui ota
16. ov P. pro ovSk.
cliem exemerint. At imperator dicta cum recta ratione haud con-

sentire ostendit. Amicos scripsisse quiclem , praefecto cubiculi oc-
ciso, viuctos Constantiui palatiura tenere esse tamen in anibiûo, :
utrum adhuc teueant. Si enim , inquit, universa civitas nostra ,

neque illis propter studium nostri quidquam molestum est, cur ad
illos fcstiuemus , quando nec insi periculum ullum metuunt, et nos
cx dilatioue detrimentum nulluni capimus? Sin , ut antehac , rur-
sum in armis sunt et populus palatium oppugnat non video, qua :
vi id servaturi sint nec enim arinorum facuftas est cum sint in-
: ,
ermes et cum catcnis neque victus , quem custodes vix. ad neces-

:
sitatem tenuiter suppeditabant Adde quod ad amplitudinem palatii

tutandam ipsi pauci non sufliciunt, quod iam pridem neglectum et
desertum facillime qui intus sunt prodet ut milii quidem qua- :
cumque intuenti, difficile videatur, possc illos contra tantam vim

resistere. Si vero unde auxilium consecuti et rebus nccessariis
abundantes usque nunc se defendere poterunt, non sane propter
iucertam spcm bona, quae in manibus sunt, abiicere oportet. Noii
enim exigua el contempta urbs Pherae scd anipla et illustris et &
,
,
548 CANTACUZENI
A.C. i3A5 y.UTacpQOvrj&ijvai, dXXu fteydXtj xs xui &avftaaia xui dvay-
xuiu ttj "Pcofiuicov UQyij nuQetvut. di u detv oioftut. ttjv
B ftsv uXXrjv unuaav otqutiuv ini Bvt,dvTtov ycoQetv uvtixu,

ifts ds TQtaytXiovg naQaXufiovTU OTQUTtcoTug ucptxio&ut sig
WsQug , xui ftiuv rjftiQuv ixsivotg avyysvofisvov xai nQOvoiug5
uîcoouvtu Tivog, snsnu xui Tovg tu KquXtj fjQrjftsvovg ixst-
&ev i\eXuauvTU, uvdtg dvuoTQscpstv. Ttjg uXXrjg ds aTQUTidg
dtd fiuQvxrjTU xai nkrftog nvxvoTSQug Tug OTQUTOnsSstug not-
ovftivrjg, voTSQirjoofisv ovde uvToi evoTuXstg ts ovTsg xai oXi-
yoi xui quov ttjv o$otnoQi'uv StuvvovTsg. xui Tr]v ts nQOVotuvio
notijooftedu Osqcov TrjXr/.avTrjg noXecog, xai nQog Tr]v eig Bv-
C ûvtiov odotnoQiuv ^rjfttcooofts&u ovdsv. si Si Ttvog unoXsi-
nbfisvoi xui tcov Ssovtxov , ov nsQiysvoiftedu tov BvXûvtiov
vvv , dXX' eiouv&ig el-eoTiv ovx uyevvetg nsgi avxov iXnidug
eystv OeQui ds si dftsXrj&stoui vno KquXtjv yevotvTO, uv-i5
Tug t€ uvuocoCeo&ui sXnig ovxstl ovdsftiu, xai Tug aXXag Ttjg
MaxsSoviag noXetg cbonSQ fts&OQtov xstftivrj Ttjg uXXrjg uQyijg

"Pcoftuicov dtuTSfivsi. u yQr) ovvoquv xui ftr) ddijXcov svsxa
tu nQodrjXu nQotsa&ui xuXu." TOtuvTU ftsv 6 fiuoiXsvg in'
ixxXrjoiug ovvsfiovXsvs, xui insi&ovTO 01 nXstOTOi "Pcofiuicovio
tcov iv tsXsi. jLfiovQ ds ftSTU ôvXtfiuv xui tcov uXXcov
TIsqocov uvTetnov cpuvsQtog , ov XvoitsXovvtu sinovTsg fiuat-
Xiu fiefiovXevo&ut, Xoycov ijxdvicov neî BvtavTtov, xui toouv-
DTTjg iXntSog vnocputvo/.iivijg, ixsivcov fisv dftsXetv, nQog stsqov
1. fisydla P.
qua Romanum imperium valcle pentleat. Quare religuo exercitui

nulla interposita mora Byzantium contcndendum, mihi vero ctmi
tribus miliibus Pheras proficisccncliim ibi umim diem cum civibus
:
ponenclum, rebusque utcumque inspectis et compositis, et Cralianis

expulsis , revertendum opinor. Alias autem copias, propter multitu-
dinem armorumque poudus crebrius castrametantcs , nos pauci et
Jeviter armati alque idcirco expcdite ambulantes facilc asscquemur:
et ita Pberis, tantae urbi, consulemus et profectionom Byzantiuam
nihil morabimur. Quodsi re quapiam necessaria defecLi Byzau-
tium nunc non obtinuerimus , tamen ingenuam spem eius adhuc
obtinendi habere liccat. Sin Pherae ncgiigcntia nostra snb Cralis
potestatem venerint ipsns recuperandi nulla spes supererit
, nec :
alias Urbes Macedoniae inter quas velut confitiium sita , a cetero

,
imperio Romano eas dividit. Quae aestimanda sunt, nec pro incertis
ccrta diraittenda. Talia imperator in consilio procerum suadebat,
ot pcrsuadcbat plurimis. Arnurius vero ct Sulimanus aliique Persae
palam responsantes parum utiliter consuluisse aflirmabaut: cum de
Byzautio agatur, et tanta spes affulgeat, illo ncglecto , ad aliud
:

££ t* xQinso&ai , xav ndwxcov êXxioimv r
f ov yuQ fcMMt&l315
fxiuq xui dvo noXecov xi]V SiucpoQuv avxco noog xovg aXXovg
'Fcofiuiovg eivui
, uXXu xoivfj negi ovfindorjg zijg uoyijg, rjg
aoneQei xecpdXuiov sotl Bv^dvriov xuv fir) exeivov neQiys- *
5vrjxuL , ovdenoie fiefiaicog xijv rjyefioviav eêiv. WeQai ds ei

VVV nQOOyiOQtjoOVOL TQlfiuXoLg, OV flUXQCp voxeQOv uvuo(od-ij~
covxul uvxoig emoxQuxevouvxog xai avxovg snayofisvov xui
6'ovXovg xui ovfiudyovq. 01 fiev ovv IleQocov uQyovxeg xoiuvxu
xe uvxelnov xui ebeovxo ûoiXecog ocpioi nei&eo&ai' afiu de
joxai coofir io rt oxoaxid uvuKevyvveiv. ftuoiXevg 6s snsi scoqu?.66i
t
nQuxxeLV exeQcog udvvdxcog eycov , enexQene xrjv eg BvLuvxiov

indvodov. enei 6s rjxov , xovq xe Seoficoiuq evQOv unoieSvrj-
xoiuq xui xu u/J.u nQuyftaitt sv rjovyia. fiexu ydo xrjvV. 628
fteydXov Sovxoq xeXevxijv, eni Svo xui xQioiv rjfiSQutq xuqu-
iSyijq xtti ovyyyoecoq yeyevrjftsvrjq , snena ijoefiei , Toauxiov
xov navvneQoeiSdoxov xr]v aQyrjv xcov oXcov StaSeûftsvov ,
ovvdoyovxoq uvko xui Kivvdfiov xov ftvoxixov , xai ndvxu

enQuxxov uvxoi , xui nuiQidoyov cooneQ nQOiSQOv ovftuexs-
yovxoq xrjq Sioixrjoecoq. fieiuSe xr)v fteydXov xeXevxrjv Sov
7.0x6 g , r\ yvvr) xov nXovxov ndviu syovou ovxu ovx oXiyov,
avvetSviuq xai xrt q ûotXiSoq xai ftrjSev neQi xcov yQrjftuicov B
evoyXovorjq , dreycoorjoev eig ÊntfiuTuq. eXeyeio Ss noo xijg
xsXeviijg fiiXQOv , ndvxu oou eiyev 6nov6rjnoxe , eig BvL,dv-

xiov uyuyetv ' oxonoq Se rjv uvxio , coq fiuoiXiSi xov nXovxov
9. xe add. M. ai. fiydh P.
quamvis optimum, converti. Nbn enim illi cum ceteris Romanis de

una aut duabus urbibus, sed de toto simul imperio litcm esse
cuius velut caput et summa Byzantium quam nisi subiecerit, :
nunquam staTjilem principatum babiturum. Pheras, si nunc ad

Triballos defecerint, non multo post, ubi illuc moverit et sc pro
gociis ac servis secum duxerit, recuperari possc. Sic Persarum du-
ctores adversantes imperatorem rogabant, ut sibi obsccundaret si- :
mulque exercitus eo reilire gestiebat. Imperator ut vidit aliter fieri

nequire, manus dedit. Eo ut venerunt , captivos illos occisos et
quietum civitatis statum invenerunt. Kam cum post mortem magui
ducis ad biduum triduumve turaultuatum fuissct , Isaacio panby-
persebasto, collega Cinnamo mystico, summam ca|)essentc rcm publi-
cam, tranquillitas consecuta est. Atque bi , patii.ucba, ut prius,
soc.o , adiiiinistrabaat omnia. Post obitum mariti , magni ducis
uxor cum ptcuniarum vi immodica , couscia etiam imperatrice ncc
eam quidquam carum gratia obturbante, Epibatas seccssit. Dice-
batur aulein Apocauclius paulo antc uccem , quidquid ubicumque
babcvct pccuqiarum Byzanlimn contuliosc co Qiic ut cum ostcn-
, , ,
,
55o CANTACUZENI
A. C. xV^notrjoug SijXov, ov vnlo uvirjg xui xixvoov uvuXtoost, ovxco
7i£i'&£tv avxrjv &vyuxiQu xrjv ixtivov ftuottet nQoauQfi6t£tv
r(o viw. fluoitevg Sh 6 Kavxaxov^rjvog , snsi ix Bvâvxiov
ovShv unijvxa xax' iXniSug , ov fisxQioog rjvtuxo xai xovg uq-
yovxug T1£qocov xai xovg iv xil£t iv aixiaig tlysv, bxt Stu5
xrjv uvxoov ufiovXiuv xui fitXQOxpvyiav (Dsqoov xs xui xcov
Cxaxd Max£$oviuv noXfoov unooxsQOixo. vnoonxsvs yuQ fisrd
xrjv ixuvoov uvuyooQrjotv QaSioog nuQuoxrjoto&ut xov KquXtjv,
dntiQrjxviag nQOg xrjv ix (3aot\icog inixovQiav , xai na-
rjSrj
Qr]vtt xotguQyovov TLtQooov , uv&tg tlvut Siov sig Mux^Sovi-io

uv uvuoxQ£(f£iv. avvoQoovr£g Sh rjSrj xui uvxoi , cog ix Bv-
ûvxiov fihv ovShv sorut nkiov, (unuvra yuQ rjSrj iv xd'£st
rjaav , xui ovShv svSov iruQurrsxo ,) lvotx£loirj Sh uv&tg nQog
MaxsSoviav ovv£xoxqux£V£iv fiaotktt, inti&ovxo UVlCOflivW
Siu xr)v indvoSov. xui inti iSiSoxxo nQog xrjv saniQUV av-i5
&tg ixaxQuxtvttv , sig *jLndfittuv iaxQuxontStvaavxo sk&ov-
x£g. ioxQurontStvftivotg Sh ixtt 6 xov ÛQydvrj vlog 2ov-
Xtfiuv uB-qoov vno Xuvqotutoov xuT£oyi&rj nvQ£rcov ol n£Qt
uviov Sh dxQoxdxcog yQrjodfttvot \pvyQu Stuixrj , sig xovvuv-
D xiov nsQtiaxrjauv xo voarjfiu , xui xcov nvQSxoov intXunovroov ,10
uxQoog xuxuxpvyfoig , sft£XX£v ixX£i'n£tv vno ovyxonijg, xov
n£QtxuQSiov uifiaxog ovx iâQXOvvrog uvrsystv nQog xrjv vi-
y.Qoootv. ^ftovQ Sh xrjg aixiug oroyaQofisvog xov xtvSvvov
dvTsnQaxx£v oou s^rjv nQog xo xuxov. SrjQtaxrjv xs yaQ na-
5. aliiag P.
jtlissct , quantas opes pro ipsa et filiis eius impensurns
imperatric;
esset, ad filium cum filia sua matrimonii vinculo copulandum eam
pelliceret. Impcrator Cantacuzenus, postquam Byzantii nihil, quale
sperabat , evenit, non mediocriter moestus culpam in duces Persa-
rum coniiciebat: ob quorum imprudentiam languoremque Pheras
cum Macedonicis urbibus amisisset. Suspicione enim movebatur,
post eorum disccssum lcvi eas negotio, impcratoris auxilia despe-
rantes, Cralem subegisse hortabaturque , uti secum in Macedoniam
:
redirent. Qni quod et ipsi videbant nullum se Byzantii operae

,
pretium facturos, (omnia quippe iam ordinata et pacata intus erant,)

Ct expedire in Macedoniam rursus cum imperatore proficisci quam-
quam tristiores, attamcn in eius sententiam ierunt. Ut convenit
occideutem denuo petere, Apameam veniunt, ubi castris positis
Sulimanum, Sarchanis filium, rcpenle rapidissima febris arripit. Quem
eius comiles diaeta frigidissima curantes contrarium ei morbum
,
creaverunt febrique desinente extreme refrigeratus syncope occa-

:
surus erat, cum sanguis circa cor ad mortem arcendam imbecillus

esset. Amurius, causa coniecta, malo depellendo quantum poterat
faciebat. Nam ct thcriacain et vinum uieracum vetus dabat bibere.
HISTOIUARUM III. 89- 55 1
geiyeio niveiv xui uxqutov olvov naXaiov. tcov nvQSicov Se A.C. i345
av&cg ia/vv Xufibvicov, ol neoi ôvXi/cuv i/Qcovio Tocg nQOie-
qocg uv&cg, dnecQiuv noXXrjv Â/iovq xuieyvioxoieg • vexQcaSei-
arjg Se av&ig Ttjg xa^Siug , unefruve nuQa/Qrjua, ol Se neQC
Sexecvov ovx aviovg tov Suvutov coovio uiiiovg ecvuc , dXXd
'A/covq xuirjyOQOvv qjuveQcog, cog dnsxiovoiog SrjXrjirjoiio, rjvixa
nuQeiysTO tov oivov. d nvd-6/iievog 6 *A/covq eSeioe neî TrjgP.662

UQ/rjg, /crj Suoydvrjg nairjQ neQi irjg TeXevirjg nv&o/cevog tov
vcov xui ncaTeiaug ifj ScufioXtj , cog nuo' uviov dvucoefreirj,
loini&rjiuc, uvtov dnovTog /ieiu Trjg OTQUTcdg , xai vnuydyrjiui
Tug noXeig u/cvvo/cevog. Sc' u iSoxsc Sscv irjv lu/ioirjv oixaSs
dva/cooscv noiv exnvoia yevioduc t« xutu toV ôvXi/tdv. A-
/covq /cev ovv ix TOiuvirjg uhiag av&ig eig '[coviuv dne/coQec t
xuiioc yvco/crjv eycov , ayocg dv 6 noXs/tog xuTaXvfrfj , avvioe-
i5a5"cet tw puoiXec. xai /coXcg enei&e âo/dvrjv, nioiecg /ceyuXug
nuQeyo/ievog, cog ovSev aviog neî tov vlov ixeivov xuxovq-
yrjoecev , dXXu avxpqpaviocio vno tcov einovicov. fiaocXevg Se

eig JcSv/coiecyov r^xev , uvcco/cevog noXXu neî (Deocov xui tojvB
uXXcov icov xuiu DlaxeSoviuv noXecov. iSeSiec yuQ , /cr) uXcooc
loTQifiuXocg , bneQ Srj eyeveio dXiyro voieQOv. inei yuQ inv-
&eio 6 KQuXrjg sig irjv eco Scufiuv to IleQocxov , uv&cg inc- V. 5ag
&e/cei'og OeQucg, ecXe , tcov tu ixeivov fiQrj/civcov evSov nQu-
'Sjuvtcov , cog iXufiovTO xuiqov. xui /ceiu tovio ixetvog rjSrj
c
/ceya qjQOvcov xai tov nXeiovog /ceQOvg irjg Pco/cuicov UQ/rjg
Febribus denuo hinc ingravcscentibus Sulimani comites priorem ,
medicinam Amurio eorum inscitiam damnaute , repetunt. lta ene-

,
cto rursum corde , statirn obit. Socii non se, scd Amurium ut ,
causatn mortis eius manifcste accusant, qui viuum

, id est, in hoc ,
morbi genere venenum, ei dedisset. Quo audito, Amurius satrapiae

suae titnuit, ne scilicet pater Sarchaues, de filii obitu re inteilecta,
calumniae (ab ipso nimirum occisum esse) credens per eius ab-
eentiam ad ulciscendum sese adduclis copiis urbes subigeret. Quare
celerrime , priusquam casus Sulimani fama nuntia eo pervaderet,
domum sibi redeundum est opinatus. Hoc fuit, cur in louiam re-
verteretur: tametsi quamdiu bellum duceretur, ab imperatore non
discedere fixum habebat. Ac vix tandera , solidis licct argumentis,
Sarchani fidem fecit , niliil se in filitim malcficti admisisse, sed ab
obtrectatoribus falso se deferri. Imperator Didymotichum venit,
mtierens graviter propter Plieras aliasque urbes Macedonicas, quas
a Triballis capttim iri formidabat, quod quidcm haud longo inter-
vallo factum est Nam ut ad Cralem allatum est , Persas in orien-
tcm rcdiisse illico Pheras aggressus, ccpit, data dppoitunitate ad-
,
iuvautibus, quos iutus sui cupidos habebat. Ac tuiu iam sc nuigui-

:
552 CANTACUZENI
A.C.iifoineiXqftfiivog, fiuaiXiu eavTOV urt]yoQeve 'Pcoftuicov v.ui Tqi-
C fiuXcov ,
Tf»i Sh viro TrjV tov KouJ.ij nuoeiyexo nQoarjyoQtuv.
A, C. i3/j6 ^'. BuTu.Tt.rig Sh 6 ftiyug axQUTOneSuQyrjg , vnb fiuai-
Xicog v.uTuXeXetfifiivog fiexu OTQurtug , coore y.uTUTQe/eiv Bv-
t,dvziov y.ui v.uxovv , tiqcotu fthv enoiet v.uxcog rrjv ycoQuv5
Dxui eXrj%eTO av/yutg eqjoSotg- intoTQurevodvzcov Sh uvtoi
tcov Bvt,uvTicov , cov iazQUTrjyet *AnXrjocpuQrjg, iviv.rjoe avfi-
(julcbv y.ul ^covrug re ixQUTrjoe noXXovg v.ui unixxetve v.utu
rrjv ftuyrjv , euXco Sh v.ai 6 OTQUTrjybg. ftexu Sh Trjv Bvtuv-
ricov rjTTuv o BaTurtrjg oirj&eig, ei nQOoycoQrjaet ftuotXiSt ,\o
TiQcoTog eoeo&ut uvrog xui nuvrcov fiefiuicog uQêtv , tcov
uXXcov neoi fiuyug xui noXiftovg ovSevbg u'S,icov ovtcov , uX-
Xoig &' oti v.ui naTQiuQ/rig v.uru yivog uvtco nQoarjxcov , (tjjv
yuQ ixeivov d-vyaxiQu 6 BaTUTtrj eyrjftev vlbg ,) nQog rrjv
P. 665 uQy/jv uvro) ftuXioTU ovftnQu'S,ete , nifixfjug nQog (3uoiXiSat$

SieXiyezo neQi ovfifiuoecov , v.ui inrjyyiXXero KuvTuxovt.rjvcp
tw fiaotXei upTiTu'£J eod'ui , avTog Svvufievog ix JleQocov otqu-
tiuv in' ixelvov uyuyetv. rjv yuQ nQOg Ttvug twv outquticov
qjtXiav e/cov tco ts Tr)v <pcov/}v uvxcov eiSivut v.ui StuXiye-

o&ui n.eooiOTi , uXXcog #•' oti xui fiuotXevg nuQu tov tov 710-20
Xifiov /qovov Stu tuvt/jv %r)v ahiuv Toig TliQauig ixiXevev
dei avveivut,' i'§ cov eyiveTO ev avvrj&eiu, nQog avTOvg. 1)
fiuotXig Sh uoftivcog Te iSeS.UTO rbv Xbyov xai nuvxu nQO-

11. nputTOS P. pro ndvTcov.
ficemaioreque imperii parte occnpata circumspiciens palam semet ,
Romanorum Triballorunique impeiatorcm pronuntiat, Gliumque Cra-

lem appellat.
90. autem magnus' stratopeclarcha ab imperatore acl
Batatzes
Byzantinum agrum incursandum populandumque cum aliquot ma-
nipulis relictus, primum quidem icl crebro faciebat. Byzantinis
Aplesphare duce, contra egreclientibus conilictu superior, multos ,
occiclcbat multos capiebat, atque inter captos etiam du^ ipse fuit.
,
Victis Byzantiis arbitratus si se imperatrici adiungeret, primas

, ,
adcpturum fiimumque in omnes et omnia imperium consccuturum

quandoquidem alii bello et pugna nihil valerent, et pracsertim
quod ei patriarcha quoque propter coniunctionem affinitatis (eius
enim iiliam ipsius filius duxerat.) ad fastigium hoc summo adiu-
menlo futurus esset, acl impcratricem mittens de conditionibus
cum caegit, promittens Cantacuzenum domiturum , cum et ipse
posset Persas in illum ducere: intercedebat siquidem illi cym qui-
busdam satrapis amicitia, tum quod Pcrsice loqueretur, tum veio
jnagis , quocl ct imperator pcr belli tempus hanc ob causam ciim
Persis eum versari semper voluisset: unde uata dciudc familiarilas.
Imperatrix laeta audivit, et quac pcteret, ouiuia se pcrlibeuter
&vficog entjyyiXXeio noirjoeiv, ooa 6 Buidi^rjg tjiei ' tcsqiA.C i34^
nXeioiov yuo inontto rd iovg dv&iOTU/uivovg eivui fiuoiXet.
s%ecf6ôvv yuQ y.aTuxQug nuTQiuoyrjg ie xui ol uXXoi tcSVB
nouyfiuicov uQ/ovTeg , noXXu xuTuxpevdofxevoi fiuoiXitog , xui
Seneid-ov ixeivrjv cog , el TQonco drj rtvt Bv^dvrtov ixetvog
,
vnonoitjoano , uvirjv aviixa xai nuTSag dnoxievet xtov vpQS-

(ov evexa xui icov uXXcov xuxcov tcov eig ixetvov xui iovg
ovyyevetg yeyevrjfiivcov dj.ivv6ij.evog. dto nQog xr)v siQrjvrjv
rj6rj xui avir) vnb deiXiug dovfi Suicog etye t

, xuiiot §uot-
loXicog dei deouivov xui yQUf.ii.iUTU nuTQtuQyrj neî Trjg eiorj-
vrjg niftnovrog, (u ol uyovieg naQU tov tov naiQtuQyov

&q6vov ij uXXofri nov , evdu fiuXtoiu ovx evrjv Xu&etv , Xu-
&Qa eQQinTOv iQyoftevot • idedieoav yuQ cpuveQcog nuasye-
o&ut , oiiy TjfiiQOvg dftoifiug Seyofievot xcov nQeofietcov ,) xuvC
i5ixetvog tuvuvt/u enQunev uei , tov noXeftov cog fiuXioTU
ivrjv dvduTCOv. BuTuiLrjg fiev ovv iXnidcov ovico fieyuXcov
evexu noXeuetv av&ig fjQetio fiuoiXet, xui nQog iov jdvoiug
ouTQunrjv nifirpug , ijiet y.utu ovfiftuyiuv otqutluv. fiuoi- V. 53o
Xevg ds snei xu y.utu Buidi^rjv ovx rjyvoei , noXXcov dnayyeX-
2,oX6vtcov, K.uX6deiovTOV nocoiooifiuoTOv nifixpug ^xuirjyoQet Trjv
dyvcofioovvrjv xai xrjv dnooTuaiuv , ineyeiQet t£ nei&eiv, fir)
toluvtu xuxovoyetv, uXXu irjQetv xovg ooxovg TOvg nQog uviov

xui Tug ovv&rjxug , rjxetv xe nQog uvibv ixiXevev , cog nuviu
nQu^cov, cbv dv diono. Baidi^g ds unrjyoQeve ib vvv eyov
praestituram spopondit. Gaudcbat enira etiam atque etiam, inventos

esse, qui Cantacuzeno auderent possentque obsistere. Patriarcha enim
aliique archontes multa in illuin mentientes vehementissinie eam ter-
rebant, et pcrsuadebant, si quo modo Byzantium ille subiugaret,
ad ulciscendas contumclias atque iniurias in se cognatosque coi-
latas , continuo ipsam cum liberis perempturum. Idcirco quamvis
pacem semper peteretj et ob id ad patriarcham scriberet, ipsa ta-
men iam prae timore ab ea paciscenda abhorrebat. Eas litteras
qui fcrebant, principio iuxta patriarchae thronum aut alibi , ubi
minirae latere poterant, clam proiiciebant. Quod euim praemia
parum mitia exspectabant palam eas reddere non audcbant. Sem-
,
per, inquam ille ad patriarcham scribens pacem pctcbat , etsi ille

,
contra perpetuo faceret belhimque quam maxime poterat accen-

deret. Batatzes igitur, cum ad spes ita ingentes exarsisset itcrum ,
cum imperatore arrais conteudere instituens, a satrapa Lydiae au-

xilium pctcbat. Impcrator quoniam quid cudcrct Batat/.cs multis ,
nuntiantibus, nou ignorabat per Calothctum protosebastum ingra-

,
tura animura ct dcfectiouem ci exprobrat et a sccleie dclcrrcre

nititur, hortaus., ut quac sibi iurassct, ca scrvarct et ad se veni-
554 CANTACUZENI
A.C. i3^6 rjxstv nQog uvtov dsSotxivut yuQ unsQtoxinTcog ohtco xui
D ycoQig oqxcov nQog uvtov iX&etv ovSs yuQ sE^qvsZto to ttj /Sw-
atXtSi nsqi tov nQOoycoQStv avTjj diaXsyfrtjvui ,
/xstu fitxQov
Se inqyyiXXeTO nQog puotXia nifixpstv , OQxovg ahr)ocov dfxvrj-
criug nSQt Ttjg tuvtu Ss oxr)xpstg xai nQoqpd-S
unooTuoiag.
astg rjouv uXXd Trjv ix AvSiug nsQtfiivcov otqutiuv , qpsva-
xfQstv insystQSi, ayQtg ov Svvufitv XTrjodfxsvog fisfiuiuv , no-
Xsftrjost nQog ixsZvov qpuviQCog. fiuotXsvg Ss notovfxsvog nSQt
nXsioTOv BaTUT^rjv systv , (r)v yuQ Xoyov u'S,tog 6 uvt)q , ov
avviost fxovov , uXXd xui sunstQtu xui toXuj] tjj xutu Tugto
fiuyug ,) xai nuouv onovSr)v intdsixvvo&ut SsZv oiofisvog tov
ftr) BuTUT^rjv nQog TOvg noXs/xtovg unooTrjvut, (TOtg yuQ iv
Bvûvrico ovotv uQ/ovot noXXr)v ovvijSst uToXfifuv xui unst-
P. 664 Qtav xutu Tug fxdyug ,) NtxrjqpoQOv sns/xnsv uvdtg tov Ms-
Toyurjv, og Tr)v fxsyuXov Xoyo&hov votsqov TSTifirjTO uS,iuv ,i5
OQxovg xofxtC,ovTU dfxvrjOTiug , xui stsqu uttu inayysXXofis-
vov t u sxstvog scpuoxs (iovXeo&ut nifixpag ahsZv nQog fiaot-
"ksu. MsTOyiTfjg Ss insi ouqpcog eyvco BuTaT^rjv unodTUVTa
(iuotXieog ,
(rjSrj yuQ xui rjTlsQOtxr) otqutiu xutu Tr)v TrjQt-
GTUOtv Stifiatvev ix Trjg Aoiag , rt v BuTUT^rjg ini avftfiuyup-o
fiSTSniftnsTO ,) TuytOTU uvaoTQSipag , unr)yyeXXe Tr)v unooTU-
afuv (iuaiXsZ, xui cog r)Srj xui ovfxfxayfuv eycov I1sqoixi)v ,
Brou noXifxov uxputTO. ftuotXeZ Sh iSoxet fxsv av&tg uvaqpai- f
a3. fiey om. M.
rct, facturum, quae rogaret omnia. Batatzes se excusarc , quod

inconsiderate et sine cautione iurameuti illius venire metueret:
«am cum imperatrice de sua acl illam transitione egisse haud ne-
gahat: pauloque post ad iroperatorem missurum et sacramentum
super oblivione discessionis suae petiturum promittehat. Verum
hic tantum fucus erat: etenim e Lydia copias praestolans , verba
ci dare conabatur, donec, certo couflato exercitu , beilo cum eo
aperto decerneret. Imperator nihil tam cupiens quam Batatzen
,
secum habere, ( erat siquidem vir ille non prudentia modo sed ,
experientia, item et bcllica fortitudine memorabilis,) et omni dili-

gentia curandum censens , ne cum hostibus sese coniungeret, (qui
enim erant Byzantii administratores imperii, eos timidos et rei
militaris rudes esse cognoverat,) Nicephorum Metochiten, qui magni
logothetae postea dignitatem obtinuit, rursuro misit iuramentum
itfivrjOTiac et alia promittentem , quae illc petiturum se confirma-
rat. At Metochites, quod perspicue sciebat, Batatzen ab impcratorc
dcscivisse, (iam enirn manus Persica pro suhsidio ab illo evocata
Teristasin ex Asia transierat,) citissime reversus ei defcctioncm nar-
rat, et iam Persico fideutem auxilio ad bcllum aggredi. Imperatori
calainitas redintegrari viciebatur: una cnim curo Batatze uon paucae
veo&ai Setvd' avvunioTrjauv yag uvrixu Butut^tj xui nbXeig A.C. i346
ovx oXiyui Qoaxixui , cov ol exsivov tjq/ov avyysvstg , fiuai-
kicog iyxe/eiQixozog rdg uQ/ug* o/xcog uvuyxaicog xui uvxog
nuQeoxevuêro nQog ptd/tjv , xai ni(t\pug (teTexaXetTO xovg
SoTQUTivoTug ix tcov noXecov , uig rjaav iyxufrtdQvpiivoi' uv-
rog $e ioxinTeTO , rj /Qrj diufriod-ut tu xutu tov nQog Ba~
TUT^fjv noXe/xov, xui rw nenQeofievxoTt nQog ixetvov dteXiysTO
Ncx/j(fOQ(p T(p MeTO/iTtj ini xXivrjg uvaxei/tevog' vvoru£ug
d'e ini /ttXQOv , vnvtp xuTeXrjcpd-rj /teTU^v dtuXeyo/ieiog neî
loBuTUT^rj. idoxet ds oquv xutu Tovg vnvovg veuvioxovgC
6vo Tivug xuXXioTOvg xdXXet , ninXov cpotvtxovv e/etv , ip
/Qvoovg ivTeTvncoTO OTuvQog ini ra TiooaQU dtrjxcov uxqu,
iyiyQunTO ds xui neoi tov otuvqov yQu/t/tuoi xui uvTotg
/Qvootg' ,*Itjoovg XotOTog vtxa." o> cpiQovrsg ol veuvioxoi
i5neQiexuXvnTOv tov ftuotXiu. tuvtu /isv ovv 6 pluatXevg tcoQa
xutu TOvg vnvovg , xui s§vnvog yevb/ievog dtrjystTO rotg
nuQOvoiv. iSoxet Ss avTOtg ts xui plaotXet , uya&ov Tivog
tov oveiQOv eivut /xrjvvTrjv iXiysTO Ss , ibg Ttjg uvTtjg coQag
BaTUTtrjg uvforjTO vno IleQOcov. ovtco yuQ sêTuôvTt e/trjvv-
2OCT0 iioTeQOv tio pluatXet. 6 yuQ BuTUT^rjg , inei oi IHqoui

nuorjouv , oti /tev nQog Kuvruxovtrjvbv tov fiuatkiu nbke/xov
ctvrJQtjTO , ovx idrjkov tovto ds /xbvov scpuaxev , cbg rjyrjaotTO
ini XsrjXuaia , oio/xsvog} ei inuyuyoi Tutg vnb pluotXiu noXeoiD

xui intdsi£oi dieoxeduo/iivovg uv&Qconovg xui fiooxrj/tUTU
urbes Thraciae, (quas imperatoris auctoritate eius cognati regebant,)

desciverant. Nihilo minus se quoq/ie bello necessario instruebat,
niilitcsque e pracsidiis advocabat: ct qua ratione id bcllum admi-
nistraret, tacitus secum volutabat: cumque Wicephoro Metochitc,
qui legationem obierat, in grabatulo rcquiescens disserebat. Ali-
quamdiu autem iuter colloquendum dormitans, somno consopitus
est quo visus est videre duos adolescentes pulcherrimos, tenentes
:
vcstcm stragulam , colore Phoeniceam , super qua expressa crux

aurea, ad quatuor eius angulos pertiugens. Circum crucem scri-
ptura erat litteris aureis: Iesus Christus vincit. Eam vestcm afFe-
rentes illi adolescentes imperatorem dormientem cooperiebant. Hoc
visum cxperrectus adstantibus refert, qui (ut etiam ipse) boni quip-
piam portendere hoc somnium coniectarunt. Ferebatur porro , Ba-
tatzen ea ipsa hora a Persis interfectum, ut indaganti postea impe-
Etenim ille, Persis iam praesentibus, se bcllo
ratori significatum est.
Cantacuzenum persequi non indicarat hoc solum dixerat , eos ad
:
populandum vclle ducere putans, si ad urbes imperatoris illos

,
admovissct boniiuesque et pecora sparsa ostentasset, cupiditatc

praedarum cliam barbaros iu inipcrutorem pugnaturos. Qua iu re
556 CANTACUZENI
A.C. rtffinoXXu, ini&vfxia vJqSovq aiQr]o£o&ui v.ul rovg fiaoftdoovs
zbv nQog fiaoiXia nbX£fiov. tovto S' ivavxioog dnifiuivev rj
sv.tivog oisto. cog yuQ iyivexo ini TuQiXXuv , v.ai inirQsns
rtjv Xuuv noXXrjv OQCOfiivrjv dv&Qconoov 6[iov v.ai fiooxrjudTcov,

01 IHqoul fisv rjQOOTOov , el firj vno KuVTUxov^rjvbv tov /?a-5
oiXiu r) yooQu £irj. rov Ss i'S,£in6vTog to dnOQQrjxov v.ui
V.bSmaQuivovvTog noXvnQuyfiovslv /xrjSsv , dXX' ifininXuo&ut, roov

dvSQunoScov , 01 /?«p/3apot dyuvuv.TijouvT£g nQog rrjv dnd-
ttjv , OTi /urjSsv udoTug ini fiaoiXia rjyuy£ , v.ui Svoy£-
P- 665 Quvavr£ g vnsQ sxsivov , Butut^tjv /xsv dnoxTsivovoiv uvri-io
c
v.u , TOvg uXXovg Ss Pco/xuiovg , 0001 ovvrjouv , i'$uvd'Quno-
SiouvTsg xui tov vlbv, uvsyooQrjauv sn oiv.ov ,
firjSsv rulg
vnb fiuotXiu noXsoi TsXovoutg Xvfxrjvdfi£voi. BuTuxXjjg ftsv
ovv TOiuvTrjv sSooy.s Sixrjv Trjg dyvcofxoovvrjg. al Ss ovva-
nooruoui nQOTSQOv ixsivco noXstg xai (xstu ttjv ix£i'vov z"£-i5
Xsvrrjv ov nQOO£yooQijouv tco (tuoiXu , dXXu (tiyQt noXXov
inoXifirjoav dvTiyovout. i'§ sv.sivcov Ss rcov noXscov v.ui r]
ibv "EftnvQnrjv ovT£g xuriyovou cpQOVQu , tov uQyovxu ovX-

"ku$ovx£g ocpcov lAQyovTiT^rjv nQOoayoQ£v6(ievov avxov ts ,
nuQiSoouv ftuoiXiSt v.ui xb ojqovqiov. xui TvyovTsg uSsiugio

B£ig Tug olxiag inuvrjX&ov. 'icouvvrjg t£ "Anbxuvv.og 6 tov
c
fuyuXov Sovv.bg uSeXcpbg vvxxbg in£X&cbv t6 Pi\ytov slls
n-QoSooiu , v.ui rrjv (SuoiXscog s^rjXuos ojqovquv. fiuotXsvg Ss,
dnsi rj otqutiu Siu ro> nQog BuTUT^rjv ~noX£(xov ijSrj rj-
&QOiofxivrj rjv , sSoy.sl Sslv BvL,uvTioig snsXd^tv' ovvsinovTO^

5. fiyv M. 17. t£ P. 19. naqiScaOav P-
eum fefellit opinio. Ut enim apucl Garellam opimam hominura

pecorumque praedam Persae quaesierunt, ecquitl sub
eis concessit ,
Cautacuzeno esset illa regio. Batatze quotl celarat aperiente hor-

tantequc, ne essent curiosi, secl quantum liberct mancipiorum rape-
rent, barbari ob frauclem stomacho exarclescentes , quocl inscios
contra imperatorem duxisset, et propter cum indignati , homiiii
mox ferro vitam eripiunt, et Bomanos eius milites ad untim si-
mulque filium captivos abducentes, subiectisque imperatori oppidis
nihil damnorum dantes, doraum receduut- Batatzes igitur tali poena
scelus suum expiavit. Civitates apostatrices post cius quoque mortcm
diu rcstiterunt. In his qui Empyriten tenebant praesidiarii piae- ,
fectum suum Archontitzcn nomine comprehendunt ct cum ipso ca-

stello imperatrici dedunt adeptique impunitatem domos abeunt.
, ,
At Ioannes ApocaucliuSj magni ducis frater, nocte praeter opiuionom

ailvcnieus llhegium proditione capit et imperaloris pracsiilium
,
ciicit. Idcni, congregato iam qui adversus Batatzcu colligcbatur cx-

erciLu , Byzautios adoriundos dccrevit, Sequebanlur illmn Uierax,
,

Ss avrco 'Iega^ rs xbv ix TL,eQVOfuuvov Xoyov uycov , xai Jla-A.C. i346
gaonbvSvXoq • o> ngooiruTTev 6 ûoiXevq xovq orgurevOfie-
vovq xaru- rijv *ASgiuvov nuvruq uyeiv nXr)v Bguvov y.ai
MovySovcpij xui OguyyonovXov , oi rrjq iv avrjj oruoecoq

5r)g'S,av ngoorcoq xai noXXovg dieop&eigav tcov ngooeybvrcov
fiaoiXst. oxonbg Ss rjv avrcjj , iva fir) Soxoirj Sid cpbfiov
-
icpiXxeofruL eixfi xai fiurrjv ngbg yug orgaTeiag nuvrunuoivC
uvuoxrjroL ixstvoi r ouv xai ovSevbq afxeivov SiuxeiftevoL
t
rcov ovSs o,tl nori eioiv eiSbrcov onXa. fiuoiXevq fisv ovv
xoTOiuvTTjV yvoofirjv eycov, ixiXeve ILuguonovSvXco firjSsva rcov
rgicov ixeivcov uyeiv ' ixetvog Se, oog eXeyev, uyvocov o&ev eig
tovto ivuyjreirj , tov (DguyybnovXov , xuitol vooovvra vooov
Seivrjv, (igvoineXaq yug rt v ,) rjvdyxaos ovvinso&ai' bv iScbv
6 ftuoiXevq ivdiurgiôvru rco orguTOniSco TLuguonovSvXov ,
j5xurrjybgsL ngbg bgyr)v ovx unsi&siuv fibvov dXXu xui cb-

,
fibxrpu, ori vooovvru av&gconov ovrco Ssivcbq uyti ngbq

rb orgurbneSov , xairoi xeXevodeiq firt Ssv nagevoyXetv. b
Ss rrjv re unsidsiuv cbfioXbyei xai ovyyvcbfirjq rvyetv iSet-
to •
firjSs yug siSivui, bdev xivrj9et'rj ngbq rb tolovtov • xai- D
zotol rrjq orguretaq dcped-tjvuL noXXd Sebftsvov, sneo&uL xuru-
vuyxuZ,eiv. ûot-Xevq Se rrjq vboov rbv OgayybnovXov oixrsi-
Quq , ixiXeve rotq ovvovoiv iargotq ngovoiuv uvrov noiet-
o&ui, avrbq Sh nagu rrjv xrjq Kafir]Xov yecpvguv eX&cbv
av&Lq ioTQUToneSevezo xai SteXeyero xgvcpa rotq iv Bvûv-
cohortem praesidiariara Tzernomiano addueens, et Paraspondylus:

cui maudavit imperator, ut quanlum esset militnm Adrianopoli,
duceret praeter Branum Mugdupham et Pbrangopuluin, primos ibi-
,
dem seditionis auctores , multorumque imperatoris studiosorum in-

teremptores. Consilium fuit, ne timore tantum
frustraque ac tc-
mere non tam duci, quam trahi viderentur nam ad militiam omnino :
inexercitati crant nec multum eorum dissimilcs, qui nec sciunt

quidem aliquando arrna exstitisse. Hac itaque mente imperator trcs
illos relinquere Paraspondylo praecepit. Is ignorans, ut aiebat, unde
instinctus , Phrangopnlum, tametsi gravi morbo, nempe sacro igni,
tortum sequi coegit.
, Quem iu castris intuitus impcralor, Para-
spondylum non de inobcdientia solum sed insuper de crudelitate ,
obiurgavit, qui hominem tam vehemcnter aegrotum , et quidem

iussus nihil ei molestiarum exhibere , in castra deduxisset. Para-
spondylus ct inobcdicntiam confiteri ct veniam precari neque enim :
cire, quomodo haec sibi mens iniecta fuerit sed quamvis expedi- :
tionem muitis deprecantem sequi compulisse. Imperator Phrango-

pulum morbi causa miscratus mcdicis praesentibus curandum coin-
misit: ipse ad pontem Cameli procedcns ruisura ibi castra fccit
558 CANTACUZENl
A.C. 1346 t/w qptlotg , 61 Svvutvro ttjv noXtv avtw naQadiSovui , inrjy-
yiXXovTo T6 xui avToi Ttjv Trjg £vXoy.£Qyov Xeyoftivrjv nvXrjv

ix noXXcov €T(Sv dmoxodofirjfiivrjv dtOQvûvTeg eiouyetv. ovtoo
$s tov /qovov TQiftofievov, tivu T(iov ix Bvûvriov yVCOQlflCOV
p.6660 (DQayyonovXog iScov iv OTQuxonidoi dtuTQiflovTU rjQooTuS
rr v uhiuv, xud xai ei noXvg yQovog} ooog
-
t
'
rjv dcpixono , elrj
dnooTUirj BvtuvTtov . ds to,t£ nQog fiaotXiu iy&og 0Quyyo-

novkov nQOzeQOv eMcog xui Tfjv nQog uvtov qjtXtuv , xui vof.11-
oug noodvf.iOTUTU ovvaycovutoSui nQog Trjv intyeiQrjotv av-

tw, dnexuXvnrev uvtixu to dnoQQrjTOv , xui nuQu fihv Tcovto
iv Bvûvti'(o iXeyev UQyovTcov neneZo&ui iv&ude rjxetv fie-
yuXu ev notrjoetv inayy£tXuftivcov '
SrjXrjTrjQtov ds eyetv , cv'
ei dvvuiTO) uviXot, fiuotXiu nQOoayaycov. %xtov ds rt Srj ftrjvu

ini tovto) nQOOTuXuincoQOvvTU (irjSinoTS xulqov iniTvyeZv.
vvvi di uvtov rj nQOoe$Qtu xui rj xuqt6qiu Tolg fiuyeiQOtgi^
V.53a ivruûou tov fiuoiXicog xuiqov nuQiyeiv ro onovdutoftevov
Huvvetv. $16 xui /xuXiotu ovvrjdeodûi uvtw f
Iti ovxco gvv-
xvyov ovyxuT6QyuoeTui uvtoi , iva xai tcov tooov eveQyeTrj-

ftuTcov Tvyrj nuQu tcov uQyovicov. iXeyi ts nuQeoxevuofii-
vog etvut, cog xijg eoniQug rjSrj TUVTijg th> fiuotXicog deinvono
\u qpuQfiuxu X6QU000V. uftu Ss ftovXeod-at, xui nQog Bv-
ûvtiov dno$t$Quoxetv , nuQr\vei T6 ovvineo&ut xui uvtov»
ovtco fiev ovv ixelvog eSjeZne xb unoQQrjTOv , iyd-Qutvetv oi-
rj&eiq QQuyyonovXov t<£> fiuoiXeZ'• 6e idoxet, nQog Ttjv
cum amicis, qui erant Byzantii, de urbc sibi tradenda , si fleri

et
possct occulte egit. llli portam Xylocerci dictam, multis abhinc
annis obstructam perfossuros eumquc introducturos receperunt.
,
Post intervallum temporis quemdam familiarem suum Byzantinum

in castris conspicatus Phrangopulus , quid eo venisset et quamdiu
esset , ex quo Byzantio discessisset, sciscitatur. IUe et pristinum
Phrangopuli odium in imperatorem et egregiam erga se fidem
haud ncsciens, existimansque manibus et pedibus conatus suos ad-
iuturum statim arcanum cum eo communicat , ab archontibus, qui
,
essent Byzantii, promissis uberrimis illcctum huc se contulisse , ha-

bercque veneficium, quod, si posset imperatori admovere,eum ene-
caret. Sextum iam mensem in hoc misere laborare , nec unquam
perficiundi occasionem iuvenire. Nunc autem perseverantiam ac
tolerantiam suam, quae in coquos imperatoris eum allegerit, ad rem
tanto studio quaesitam semel transigendam occasionem olferre. Ideo
sibi gratulari vehementer, cum ita ceciderit, ut ipse sibi subservire
queat et paria apud archontas promcrcri beneficia , ac paratum
esse vel illa ipsa vespera pharmacum imperalori in coena misccre.
Yclie dciude Byzantium fugam capesserc: et admonebat, uti secum
nQu%tv /jSso&ai xai (lovXso&ui xui ovvsoysiv iSsfto ts xai av-A.C. i346
t(7) t« qjuQ/tuxu intSstxvvai. 6 S' insSsixvvsv uvtixu, ovSev nsoi
ixsivov quvXov vneonTSvxoig. insi Ss siysviv ysQoiv 6 Oqay-C

yonovXog tu qu.Qf.iaxu , ovx unsSiSov unuiTOvvri '
voftioug Se,
5onSQ rjv, i^nuT/jodûi xui Ssioug,aho ,ansSt'SQaoxsv av- ftrj
tixu. (DQuyyonovXog Se tu qdoftuxu eycov , rjxe nQog (iu-

otXiu xai ineSstxvvi ts xai StrjystTO, ola nsî tov HQayfia-
Tog ovftfiuirj , ioyvQi^STO ts , cog uoyoX/jdsig nsQi t« qjuQ-
/nuxa tov int(iovXsvovru iwrj StuSouvui. (iuotXsvg Se t/jv
lonsQi uvtov xrjSsftoviuv tov &sov &uvftuoug , a iS6- otc xai
xst IluQuonovSvXog SsSQUxivui unst&cov , Tuvfr' vnb &sov T/jg
sig avTOv svsxa nQOvoiug (oxovoftrjTO , xui noXXug T/jg ocot/j-
Qtag /uoiTag OftoXoyrjoug , t« quQfiuxa ftsv ixiXsvs xuto-
qvttsiv , tvu firj Ttg uv&Qconotg rj xt/jvsoiv vn uvtov (iXu(i/jD
iSnQOOTQtfis/rj, ®Quyy6novXov Sh rjftsifisTO svsQysTrjoag uîcog

x/jg svvoiug.
•la'. 'Hqu^ Ss rjv fiiv usi Svovovg (iuoiXst , tots Se TrjvP. 667
OTQUTOniSov iniTSTQujufxivog qjvXuxrjv , insi ftSTU tov vn B
uvxov Xbyov iyyvg Sisvvxt^qsvs Bvûvtiov , Tovg ftsv uXXovg
zouq/jxs OTQUTKoxug qjvXuTTStv dyovnvovvrag • avTog Se evu
tcov oixsTcov eycov , ooTtg r« dnoQQ/jru uvtm ovvfjSei, Bv-
ûvrtov T£ iyivsTO ivTog xui StuXsy&sig ToZg uQyovoi xui
inuyystXuftsvog unoxTsivstv (iuotXiu , uv&tg i'£sXfrcdv , ftSTu
aufugeret. Sic ille secrcta sua euuntiabat, quod Phrangopulum

odio iniperatoris afFectum crederet Phrangopulus simulare rogare^
que , ut et sibi venenum osteuderet: qui coufestim nihil infidum
suspicans ostendit. Phrangopulus ubi pharmacum in manibus ha-
buit, reposcenti non reddidit. Veneficus ratus id, quod erat, se de-
ceptum, et timens, ne caperctur, extemplo fuga se subduxit. Phran-
gopulus venenum imperatori demonstrat: quid contigisset, memorat,
aflirmans, sc illo considerando occupatum insidiatorcm elabi sivisse.
Imperator Dei erga se tantara curam admiratus , quod et quae Pa-
raspondylus iramorigerus fecisse videretur, eadem sua in ipsum pro-
videntia ita moderatus sit ac dispensarit, de salute conservata
gratias multas agit , et pharmacum , ne cui homini aut pecudi pesti-
fer eius contactus noceat, humi defodi iubet, et in Phraugopuium,
pro eo ac eiusdem benevolentia merebatur , munera confert.
91. At vero Hierax pcrpetua quadam in imperatorem malevo-
lentia suffusus, tum mandatis sibi castrorum excubiis, quoniam cum
agmine suo prope Byzantiura pemoctabat excubitoribus relictis, ,
ipse, uno famuio secretorum conscio prosequente, urbem subiit, et

colioctitus cum archontibus pollicitusque iinperatorem necaturum,
regrcssus inde , cura aliis militibus suis iu castra venit. Imperatori
quid Hierax fecerit, araici ex urbc protiaus siguificaat: qucmadrao-
56o CANTACUZENI
A,C. i346 twv uXXcov r xs arQartcordov sig to arQuronsSov. flaaiXei Ss
t
c
01 (piXot r« nSQi IsQuxog uvxixa snoiovv Srt Xa , oog zavrrjg
rrjg vvxriig svrog ysvotro Bvâvriov xai rotg uQyovoi Siu-
Xsydsiij , nuQt)vovv rs cpvXdrrso&at rov uvSqu. fiaotXsvg Ss

C wsro avrovg s^fjnarijodât, sopaoxs ts nQog ovg s&uqqsi t«5
TOtuvra , oog rolg UQyovot nQog dndrrjv o-nsQi 'IsQuxog St-
aSo&siT] Xoyog , stsqov tivu sioayayovatv , iv' rj avrov sydo
Std&oofiut xaxcog nv&o/usvog, r) ixstvog Ssioag nSQi suvrov

dnoorair} nQ()g sxsivovg. cog Ss 01 cpiXot ioyvQtC,ovro sivui
dhr]d-/j xd si.Qrjf.isva, rcov nQOxsQoov Xoycov dvsf.iif.Lvrjoy.sv 010
c
fiaoilsvg fiSTansfirpdfisvog IsQaxa y.ui xcov ovvdtjxcov v.ai
V. 533 rcov oqy.gov, ovg nuQsiysxo, ftrjSsnoxs uyvcofiovrt ostv' uvdig rs

xrjV iorjv atQsaiv nQOvxi&st xui nuQr]vet, stys fiovXotro fla-
otXiSt nQooycoQsiv , ftrj Xu&Qa , uXXu cpuvsQcog avvxu^dftsvov
uvuycoQStv ov yuQ uvxov xcoXvostv nQog ovSsv. uvxixu Ssi%
sxstvog coftvvs cpQixcoSstg oQxovg, firjSsv uvxcTi rcov xurriyoQov-
Dftsvcov ovvstSsvat , uXXd Tolg rs nQOrsQOtg oQxotg euftsvstv
uxotftcog xai raTg ovv&fjxutg , xul ro uvrco avvstvut tov nuv-
tog rtfido&at ' nXeiovog Ss docpaXeiag svsxu sv t(7i nuQOvrt
xai xov Xqioxov ftuQXVQOg eixova nuQeiyeroio
ftsydXov tov
Tecooyiov niorecog svsyvQOV xai xijg nsQt uvxov uSoXov yvoo-
ftijg. ftaoiXsvg ftsv ovv snavouxo avrixa vnonxsvcov. 'Isou'%
Ss ftsrd fttxQOV avd~tg xatQOV sntrrjQrjoag, r)Xds nQog BvL,dv-
tlov , dog uv&tg xoig uQyovot StuXs't,6fisvog. xijg uvxijg Ss
7. slauyovai P. 23. nqo P.
dum scilicet noctc cum archontibus sermonem

praeccdcnte intus
contulerit, ut caveret sibi ab bomine.
monentes , Imperator illos
falliratus, ait iis , quorum in talibus fidem exploraverat , ab ar-
chontibus versute rumorem sparsum esse ut eo auclito ipse in , ,
illum exempla ederel, aut ut ille sibi timens ad eorum partes

transiret. Sed postquam amici eaclem confirmarunt, Imperator, II ie-
race accito dictorum pactiquc ac iuramenti , qiiod dedisset nibil
,
,
se sceleris de cetero facturum admoniiit eamdemque quam prius

optionem proposnit, hortatus, si vellct imperatrici militare, ne fur-
tim a se, secl palam valcdicens rccederct: nullo enim modo impe-
diturum. Statim ille tremendum sacramcntum dicit, uihil cius sibi
esse conscium , quod obiiceretur pactumque ac iuramcntum prius ,
servare sedulo et ut imperatori aclhacreat, in co sibi esse omnia.

,
lllico imaginem praeclari martyris Christi Georgii ficlei suae since-

raeque crga imperatorem voluntatis quoddam pignus dedit. Hinc
impcrator mox. suspicionem deposuit. Uierax non diu post itermn
captata occasione, Byzantium cum archontibns denuo colloqucndi
causa intravit. Eadem noctc Paraspondylus alius a pracfccto Adria-
nopolis ob similcm causam verba cum iisdcm Uabiturus in. urbcm
, ,
,
HISTORIARUM III. 91. 5Gl

vvxrbg, HaQaonovSvXog rig eieQog nuQU rbv uQ/ovra rrjgk.C. i34G
'ASqiuvov rrjg 6/noi'ag evexa airiag nQog Bvtuvnov dcft/.ro
roig uoyovot SiuXe'S,6ftevog • rjv yuQ xui tiqoisqov SieiXsy/ii-
rog x.Qvcpa tisqi rov (iaoiXiu dnoxrsivsiv. insi Se xui Hqui-P. 668
5dcptxro xuru ivyrjv xui eit ul nvXui rjouv xsxXsiofiivui
c
Hqu'§ fisv xui uXXcov noXXcov nuaovrcov ov Siiyvto ILaQU-
c
onovSvXov • exeivog Se cp&ovrjouq Hquxl rov rotg bftoioiq iy-
ysiQetv xai nQoSiSovut Siuvorj&siq , Xu&Qa nQOoeX&cov rrjg
ovnug dnerefte rov innov rQiyug, IV eirj oucpcog iXiyyeiv

loini rov {juoiXitog dety/ia cpaveQov rrjg xaxovQyiag ruq rQi/ag
nuQS/ofisvoq, wsro yuQ nQoq dficpoiSQU avico XvousXrjostv
c
rrjv ixsivov nQoSooiuv '
Hquxu re yuQ ovxin e'$siv dvruyco-
viorrjv nSQi nQuy/xurog ovrco itsyuXov , Siscp&uoftivov vnb
fiuoiXicog , xai avrbq dcpvXaxroriQCO /xuXXov ivrvyeiv tw /?«-
\5oiXsi Stu rr]v Soxovouv evvoiuv , xui quov xursQyuoso frui rovB
tfbvov. disvostro yuQ , toq iXiysro , vnvovvri iniri&so&ut /5«-
oiXsi xui dnoxisivstv. ufta Se tjftiQa oi re cfiXot puoiXet
c
i/irjvvov , toq uv&tg Hqu'§ eioiX&ot Bvtuvrtov rrjg vvxrbq
xui roig UQ/ovot StaXsy&sirj. xui TluQuonbvSvXog bfioicog
c
lorrjv re dnooraoiav iftrjvvsv IiQuxog xui rr)v imfiovXrjv , xui
rug rQiyag insSsixvvs rov innov , ecfuoxs Se cog vnonrsvoot
ftev xui nnoieQOv uvibv , Seiouq Se firj xuiuxpsvSono avrov,
ftr) vnonrsvtov dXrj&rj, nuQU rrjv Bvûvriov nvXrjv ucpixiodat

c
y.ai roiq uXXotq ovvtivui dyvoovftevov •
dcfixoptivov Se Uqu- G
venit nara et antea clandestine de nece imperatori inferenda cnra

:
illisegerat. Ubi autem fortuito et Hierax ailuit, portis adhuc clau-

sis inter alios multos Paraspondylum non agnovit. Is vero Hieraci
similc facinus molicnti iuvideus illnmque prodere statuens, clara
acccdit: pilos de cauda eius equi praescindit, ut sic hominem, apud
imperatorem signura facinoris conspicuum pilos illos proferendo,
manifesto coargueret; cuius proditionem sibi bifariam commodatu-
ram credcbat uempe ut Hieracem in re tanti momenti tamque
:
-
ardua amplius antagonistam non habcret, ab imperatore vita mnl

tahun scilicct, et ob tam insigne beuevolentiae suae documrntura
liberius securum adire , atque ita facilius eum iugulare posset: co-
gitabat enim ut perhibebant, in dormientem stricto ense irruere.
,
Prima luce amici iternm imperatorem faciunt certiorem Hieracera ,
noctu ingressura denuo Byzantium cum Archontibus sermonem mi-* ,
scuisse. Paraspondylu3 ipse quoque defectionem Hieracis et insidias"

nuntiat ct pilos caudae equinae ostentans autumat, se etiam priui
,
suspectum habnisse: sed ne forte ex falsa suspiciorte mentiretur,

tiinuisse, idcoquc ad portam Byzantii abiisse, et intcr alios igno^
tuin latuisse. Eodem Hicracem venisse scquc pilos candac iumeflli ,
Cantacuzenus IL 36
562 CANTACUZENI
A.C. i346xo?, avjov ftev dvenuto&tJTCog tov Tnnov Tug TQtyug dcpeXi-
c&ai, iv tlq TexfirjQtov ivuQyig. ixetvov Se tcZv nvXcov dvoi-
y&etocov , ivTog yevofxevov , uv&tg e&X&etv. fiuotXevg Sh inei
c
TOtavxa ijxovev , ioxinTeTO neî IiQuxog o,ti yQr]autTO. oxe-
nTOfiivh) Sh avno ijyyiXXeTO , cog Bvâvriov i'£eX9ovou otqu-5
Ttd ovftnXuxei/] Tial tcov (iuotXitog. Autivoi yuQ oXiyot ti-
veg ex FeQftuvcov iv Bvûvtici) SiuTQtfiovTeg , i'£,eX&6vTeg Ttai

c
tcov fiuatXicog neQtiTvyov , iv olg xui Hqu'$ r)v • xui ftuyrjg
c
ovvuqj&eiorjg , ov\e tcov Pcoftuicov , ovte tcov Autivcov ne-
c
nTCOxev ovSeig, ovxe fir)v ixQuvftuTtaSr] ' Hqu'% Sh ftovov Sigio
TQUVfiuzto&eig , dnefiuXi rs tov Xnnov , xai umog rjl&ev iy-

Dyiig uXcovut' uvd~tg Sh ineX&ovTeg ol (iuotXixoi, dveacoauvTO
rs xai nQog t6 OTQUToneSov rjyov tquv/liutiuv. fiuotXevg Sh
nQog Tt]V oxi]vi]V iX&cov, iv rj Stijye, oxonetv ixiXeve, ftij IV
toQytog tov Xqiotov /tuQTvg Ttjg eig uvvov nuQOtvtug oco-i5
cpQOvitcov , oTtneQ iyyvt]Tr]v nuQeayrj/xivog , uv&tg Totg cfuv-
Xotg xai novrjootg eQyotg ixSiSoitj eavTov , eiuoe tquv/iuti-
o&tjvut. t« lou Totg nQOTeQOtg ia/VQiCeTO cog
6 S' uv&tg ,
dSixcog vnonTevotTO. vvxTog Sh ineX&ovoqg, enei ijo&uveTO

V. 534 ovx dyvoov/tevog, coyeTO eig BvCuvtiov dnoSQug • eQcoTco/ie-zo
vog Sh Tt]V uhiuv , dY jjv ov TeXioete ra vneoyrj/tivu uei ,
V 669 fihv ecpuoxev intyeiQetv , xuiqov Sh ovSinOTe TeTvyrjxivui ,

qjvXuTTO/iivov fiaotXicog, cooneQ av ti ovvrjSet avTto Tovg Xo-
ytofiovg, xui SeSotxivut firj xatdcpcoQog yevofievog dnoXr]TUt,
12. Sieowaavio M. mg.
eius pro cvidcnti indiciq ita ut non animadvcrtcrotur

, abstulissc, ,
ipsum portis reclusis, cum intus fuisset rursum exivisse. llis au- ,
ditis, quid Hieraci faccret, apud animum disquirebat imperator. Dis-

quirenti nuntiatur globum Byzantio erupisse qui cuin aliquot de
, ,
eius exercitu confligat. Lalini siquidem ex Germanis quidam pauci,

Byzantii manentcs in quosdam imperatorios cgressi incidcrant
, in ,
quibus et Hierax. conscrtisque manibus

: nec de Romanis ncc de , ,
Latinis quisquam aut cccidit, aut vulneratus est: solus Hierax.

duobus acccplis vulneribus cquum amisit, et quin caperetur, paruin
abfuit quem postea supervenientes imperatorii scrvarunt, saucium-
:
que in castra perduxcrunt. Ad cuius tabernaculura accedens impe-

rator , videret, moncbat, ne forte Georgius Christi martyr cius in
se insolentem tcmeritatcm castigans (quod cum sponsorcm dedissot,
rursum se vitiose et improbe factis astringeret) vulnerari permi-
sisset. Ille idem quod ante afllrmarc, iniuria in se suspicionem
commoveri. Nocte sequenti, quoniam se proditionis manifestum
videbat, Byzantium aufugit ubi interrogatus, cur promissa non per-
:
fecisset, vespoudit, conatum quidem nunquam , opportunitatem sem-

HISTORIARUM III. 91. m
563
eSiyfrrj /tivrot nuou (iuoiXiSog /iuXlotu -r)Sioog xui toov xa- \.c. iZ\6
%u QQCtxrjv noXscov at BututCti ovvunioTrjouv , uq/oov dns-
,
Ssiy&r/. /xstu /uxqov Ss cpooQudsig xui HuQuonovSvXog int-

plovXsvoov fiuotXet , dneSiSQUOxe nQog fiuotXiSu , xui oi tu,
5ftuoiXicog evSov nQuooovTeg ,

/irjvv&siorjg Trjg inipovXrjg , Sei-
cuvTeg xui uvToi dnsSiSQuoxov n.Qog fiuoiXiu, ftuoiXevg Ss
inei rj ts svSov nscpcoQUTO iQyuoiu r]v , u,
, xui ixTOg ovSiv
Ti XvnrjoeiBvûVTiovg , dvst,svyvvsv sig SrjXv/xpQiuv. ixetoeB
Ss nuQuoxsvuou/isvog xui OTQUTicoTug TQiuxooiovg s/oov im-
loXixrovg, vvxTog ucptxTO nQog cIsq6v , Tr)v xutu to oto/xu tov
FLovtov xsiuivrjv noXiv , inuyo/xsvog xai xXi/iaxug. tcov evSov
(.livroi ovSsig owinQUTTSv uvTotg, dXXu xufr' euvTOvg ins-
ysiQOvv rrjv uXcooiv Ttjg noXsoog. Xud-ovTsg Se rovg evSov ,
Tug ts xXi/tuxug nQOorjQsiSov Totg Tsi/eoi xai avToov dvi-

i5âivov ovx dXiyoi. insi Sh evSov r ouv, ttjv vixrjv Siicpdei-
t
quv vn' ufiovXiug. ovts yuQ sqdiotuvto Totg Tsi/soiv , uSsiav

nuQS/6/xsvoi xui TOtg uXXoig dvufiuivsiv , ovt' insi xuTifiuivovC
evSov dno toov TSiyoov , Siuvoiyvvvui Tug nvXag xai Totg uX-
Xoig OTQUTicoTUig sOsvto Siu onovSijg , uXXu nuvTCOv toov Se-
ioovtoov d/xeXrjouvrsg eTQinovTO icp' uQnuyug, oio/tsvoi (ispuicog
rjSrj Trjv noXiv .eyeiv. oi evSov Ss, insi f o&uvovTO Tovg noo-
t
d-ovvTug dXiyovg ovTug , rj/tvvovTO dvu&uQorjouvTsg xui dvu-

fiuvTsg ini tcov tsl/oov , Tug ts xXi/iuxug dnsoxsvuLovTO ovV"
SXoovTeg, nXeiovg t£ oXiyoig iniovrsg xui eyyoOQioi nQog
5. SefjGavxeg P. oUyovg cvtctg add. M.
22.
per sibi defuisse , imperatore non secus sibi cavente , quam si
cogitata eius perspiceret: metuisse, ne deprebensus sanguine
et
poenas daret. Augusta illum cupidissime susccpit, urbiumque Tbra-
ciae, quae cum Batatze ab imperatore desciverant , praefectum de-
claravit. JNon multum intercessit spatium , cum et Paraspondylua
insidiarum in imperatorem compertus, ad imperatricem transfugit.
Qui vero intra moenia erant, ab imperatore stantes detectis vicis- ,
sim eorum machinis , perculsi ad cum confugerant qui quod intu3 :
parabatur intellecto , quia foris, unde Byzantiis aegre esset, fieri

nibil poterat, Selybriam est reversus. illic instructus cum treceutis
selectis, et scalis noctu Hierum ad Ponti fauces situm pervenit:
oppidanorumque adiuvante uemine, per se urbcm capere aggrcdiun-
tur: ac latcnter scalis ad muros applicitis non pauci ascendunt.
Intus iam cum essent, victoriam stulte perdiderunt. Neque enim
iu moenibus tantisper consistebant, dum et alii tuto asccndissent:
neque cum in oppidum descendissent, porlas sociis resorare labora-
bant: sed partibus suis ncglectis, putantcs se urbem pro certo iam
obtinere, ad praedam discurrcbant. Indigenae, animadversa praeda-
torum paucitate , ad dcfcnsioucm rccipiunt animos conscensisque :
564 CANTACUZENI
A. C.i5b6§ivovg, xaTiorrjoav iv %Q(o xivSvvov. hficog ol {iuoiXicog ev-

c
QcooTcog dfivvofievov , ifiidouvro ts TOvg IeQeiovg nQog Tr)v
uvoSov xai SieSîntnTOv uno tcov xeiycov , r\ sxuoTOg ovvtv-
Hyov SiaxivSvvsvovTeg , y.ui 77 noXig fisv tovtov tov tqouov ,
Sisoco&r] ' tcov (3uoiXixcov Sh eig [isv svSov snsos [iuy6[ievog ,5

sreoog Ss Tolg uXXoig ovvexneocov , to oxiXog STeXevTt]os
ovv^Xuaag' 01 S' uXXoi navxeg Sieocod-rjouv. fiuoiXsvg Ss, insi
Stiwvyev r) noXig, ovrcog iyyvg aXcovai yevofxivrj, ixeifrev uvu-
oroiipug inuvijy.ev elg lAdoiuvovnoXiv.
P. 670 ^fl. ~*ESoxsl Ss ijS/] y.ul rbv tcov ftuoikicov TQonov GTi-io
c
cneo&UL, inei xai nuTQiuQyjig 6 tcov IeQOooXv[icov nuQrjv uv-
tw xui rcov uQytSQicov uXXoi ovx oXiyoi. y.ui yQvooyooig
~&iniToi\pug ovififiaTu xuTuoxevaêiv , y.ai tuXXu bau iniTrj-
Seia nQog Tr)v TeXeTrjv, insi nuvra r\ouv rjdrj nuQeoxevuo[iiru,

c
ioricpeTO vnd AuXûqov tov tcov IeQoaoXv[icov nuTQiuQ-iS
V. 535 ôu xutu [irjvu Mdiov , rjvixa y.ai Kcovotuvtivov tov [isyd-
c
Xov y.ui EXivrjg Tr)g [irjTQog tcov iounooToXwv (iuoiXicov t]
[ivrjfirj yiveTai. sgtsgjs Sh xui uvTog xutu to s&og EiQrjvrjV
fiuoiXiSu Trjv yaîerijV , xui ndvTa boa sico&sv ireXeiTO oaov
[iuXiotu i'£?]V. un6Seo[ioi ts yuQ iQQuiTOVTO uQyvQov xuiio
yQVOov , xui noTOi xui qjiXorrjoiui ini nXsioTag r][iiQug ixe-
Xovvto. ovtcov S' ixel Sid Tr)v eoQTrjv ovveiXey[iivcov tcov uq-
yieQicov xui Xoyov neî nuTQiuQyov tov 'Icodvvov yeyevr/[ii-
C vov , el XQr) uvt(o xutu Tt)v ieQcoovvrt v eivuv xoivcovovg tol-
4. Gvviv%r] P. 8. oSko P. 24. ta add. P. ante ttjy.
muris scalas confractas deiiciunt, ac plures in paucos, incolaeque

in advenas irruentes , ad praesentissimum eos discrimen redigunt.
Nihilo niinus imperatorii rcsistentes fortiter, ad muros repellendis
Hierensibus pervenerunt: inde se, qua cuique sors obtigit, non sine
pcriculo deiecerunt. Urbs hoc modo servata est. Ex imperatoriis
unus pugnando intus occubuit alter cum aliis dcsiliens dilfracto
: ,
crure periit: reliqui omnes incolumes evaserunt Imperator ut vidit

urbem pacne captam non potuisse capi, Adrianopolim se recepit.
92. Iam vero placuit ctiam imperatorum morc coronari, quan-
doquidem ct patriarcha Hicrosolymorum et episcopi compluies co-
ram adessent. Cumque mandasset artificibus, ut coronam et aliis ,
ut alia ad eam celebritatem ceremoniamquc accoinmodata confit(>-

paratis omnibus
rent, Lazaro patiiarcha Hierosolymitauo mense
a ,
Maio quando Constantini magni et Helenac matris eius, apostolis

,
comparandorum memoria colitur, corora induitur. Coronat autem

et ipse, ut mos tenebat, Irenen coniugcm suam , omniaijuc solitis
ritibus quain n.aximc fieri potuit, peracta sunt. Nam et argentea
atque aurea nuinismata spargebantur et convivia poculorumque :
1IIST0RIARUM III. 92. 565
<xvra toX/ucovtc , inei xui nunct tcov iv BvZuvTcro uQ/csQicov, A.C. 1346
o'i sv Tucg oixiucg unQocTOC dctjyov, insTQinovro nQOTSQOv
unoo/io&uc Tijg ixsivov xocvcoviug ' insi iboxsc nuoc xuXrag
s/eiv urpioTUoiruc ixeivov xui inexpr^rpiCeTO xui 6 fiuoc-
SXevg, twv csqcov unuvTcov iîjyov Tt)v ixeivov fivrîrpv , xui
nuocv uneiQrjTO ixecvov qyeco&uc nuTQCUQ/tjv , xai kx tcov
fiuocXeirov opioirag r) ixeivov fivr)firj iiefluXXeTO. pcSTU tovto
6e 01 iv TeXec nuvTeg xui Tfjg OTQUTCug ol ^yefioveg , uua
bs xui r) otqutcu , nQoaeXdovTsg (tuocXsl, iSiovTO xai Mut-®
lofracov tov viov unobecxvvvui fiuotXiu , Xv' shc nSQi uvtov
GVfifiuirj , xui TQOnro b'r) tcvi i| dv&Qronrov yivovco ,
§uocXsv-
ocvro vn uvtov • rotg yaQ noXefdoig ov duQQtlv , i'S,uQ/r)g ts
nQog uvTOvg bvofiiveiuv ov Ttjv tv/ovouv incbebetyfcivocg ,
xai fii/Qc vvv Tr)v Xorpv yvroftrjV ocuttjqovoc. fiuoiXevg bs
iSuvTotg T?jg ptsv uvtov /uqcv coftoXo-
evvoiug evexu Tr)g eig
yec bixuiu Te srpuoxs xai nQoor)xovTU uhecv , beofiivovg tov

,
vlov dnodecxvvvac fiuoiXiu noQQco Ss nuvTunaocv elvac Trjg •
ixeivov dcuvoiug. ovts yu.Q i'E,uQ/r)g Tolg fiuocXicog nucoiv

intflovXsvrov sXXsto tov noXspcov , ovts fii/QC vvv , xuhoc?. 6^1
O.QTOOUVTU nuou tojv nenoXefir^xOTCOv vnofieivug t« decvu , Tt]v
nQog TOvg nucbug (jaocXicag svvotuv dnifiuXsv, aXXd tots
pisv , ixeivcov noXXug ovxorpuvTiug nXuoufcivcov xui dcufioXug
21. dnO.apey P.
invitationes ad dies plurimos frequentabantnr. Congregatis illic pro-

pter diem festum hunc episcopis , de Ioanne patriarcha quaesitum
est, ecquid eius sacerdotium revcreri et cum iilo communicare
oporteret quando tam scelerate egisset et ab episcopis etiam qui
:
,
Byzautii in aedibus interdicto accessu coercebantur, ab eius com-

munione abstinendi potestas iam ante concessa esset. Postquam
visum universis, ab cius societate penitus recedendum , eamque
sententiam suifragio suo imperator comprobavit, e sacris omnibus
eius nomen expunctum est, et decretum factum , ut ue quis de
cetero illum pro patiiarcha agnosceret. E palatio similiter eius pro-
fligata mcmoria. His actis , proceres et duces omnes atque adeo
totus exercitus imperatorem orare uli Matthaeum lilium imperato-,
xem designaret, ut si quid ipsi humauitus accideret, ab eo rcgc-

rentur: non enim (idcndum hostibus , qui ab initio non vulgare
illius odium prae se tulisseut et nunc eodem esscnt animo. Impe-
rator de arnica in se voiuntate gratias agit, petendoque filium im-
peratorem declaraii, eos haud iusta, ucc couvcnicntia peterc ait,
ct istuc a cogitationibus suis csse rcmotissimuin. Ncque enim ab
initio , qiiod (iliis imperatoris insidiarctur , arma sumpsisse : ncque
usquc ad illum dicm, qaamvia adco dira ab inimicis perpessum, beni-
guuin erga cos animum exuisse. Sed tum quidcm illis multa meu
5
566 CANTACUZENI
A.C. i346x«/ ftuotliSa nQog tov nole/tov xsxtvrjxoTcov xai ^r/TOvvrtov
dvatQetv i'§ ovSe/itug aktag , ovr' int&v/iia S6'§rjg puotXixrjg,
(xui fiaotlecog yaa sti neoiovrog , systv , ei ifiovXsTO, sgrjv ,)
ovr' dnlrjoria xai nleoveîa yvco/trjg, ini to fiuotlevetv rjxev

dkX' uvtcov noXku Serj$ivrcov ,
/xr) xuTuktnetv iv xutQotg xtv-5
Svvcov xr)v noooTaaiav ,
/trjS' coonea xvfieQvrjTrjv iv xlvScovt
xai adfao tcov oidxcov dnooTrjvut , ov /tdXXov Ttjg avrov aco-
B T-rjQiag svsxa rj ixeivcov naog tuvtijv il&etv Trjv ini/eigrjoiv ,
ovvoqcovtu , cog eTSQcog ovx eaTt SiuocoI.so&ul, vvvi S' inei

&sog naQsoysro tcov nsnoXs/irjxorcov dcp&fjvai XQSiTxovg Ssovio ,
tijv UQyuiuv yvco/irjv neQi Tovg (3aotlicog nalSag Stuoc6t,etv ,
tva iirj Soxco/tev tots /tsv VûnuTuv , /irj noks/cstv Totg (luot-
Xicog kiyovTsg nuioiv , dkku rrjg ixeivcov /tukkov xui xotvfj
c
tcov ukkcov Pco/tui'cov cotpsksiug evexa ekso&ut to fiuotksv-
etv , rjvtxa sTt ttjv tov nsQtioso&ut uSrjkov ikniSa styo/tsv , 1
vvvi Ss o&' rj/ttv nsQisaxtv ix rcov nQuy/tuTcov sksyyov StSo-

vai Tfjg yvco/irjg ivuQyrj , rdvavTia rotg nQOTSQOv hkio&ui.
rotyuQOvv ovts nQOTSQOv Trjg uQyijg dnooTSQstv tov fiuotkitog'
Celko/trjv natSa, ovts vvv atQijoo/iat , dkkd nuvTU TQonov
intystQijoco avvStuocoêiv ixetvto xrjv aQyJjv. ehe yuQ 710-20
ki/tto Bvt,avTiov re XQUTtjato xui amov §aatkitog , etxs nQog
stQrjvrjv ycoQrjocoatv i/itoi ov/ifidoetg d~i/zevoi ini rto (juotksa
:
OTSQystv , el'd stsqio TQonto Srj rtvt nsQtyivco/iut , rijg na-
a3. nsqtyivoiitti, P.
dacia calumniasque comminiscentibus et imperatricem ad bellum

cxstimulantibus ac se insontem perimere quaerentibus, nec desiderio
augustae maiestatis qua adhuc vivo imperatore frui potuisset, si
,
voluisset, nec inexplebili opum cupiditate ad imperandum acces-

sisse : verum ipsis impense rogantibus, ne periculosis temporibus
procuratione abiret , nec ut infidus gubernator, in fluctibus et salo
clavum dimitteret , non magis suae , quam ipsorum salutis causa ad
boc munus aggressum cum intelligeret , aliter eos servari non posse.
:
lam, quoniam divino concessu hostes debellarit, antiquam erga

liberos imperatoris conservandam esse pietatem , ne fraude usus
videatur , cum tunc profcssus sit non sc bcllum adversus imperato- ,
ris (ilios gerere , sed ob eorumdem Romanorumque communera uti-

litatem potius impcrare velle, quando adhuc in incerto erat spcs
victoriae nunc vero cum facultas sit, re ipsa huius propositi palam
:
tcstificandi, contra quam pollicitus sit, faciat. Proinde neque antca

filium impcratoris impeiio spoliare cogitasse neque nunc spolialu- :
rum sed id omnimodis ei conscrvaturum. Sive enim armis Byzau-

,
tium cum ipso imperatore capiat, sivc paccm illi accipiant seque
certis conditiouibus impcratoris collcgam patiantur: sive alio quo-
dam modo vincat, paterno eum principatu nou dcpulsurum, *ed
,

Tijmug UQy/jg ovx dnooTSQijooo , dXl' uv&tg f*£X? ifte 'Pcofiaicov \ C. i346
tivut fiaaiXea xuTuoTrjaco , SvyuTSou Trjv iftrjv ixdovg noog V. 036
ydfioy. ov ftijv dXX' ei xui tiootsqov ovftfluirj , r, tTinuv
iy.ttvov uyuyio&ut tov noXiftov nuouTeivofiivov , rj nulSu
5irjv iftrjv noo tov yuitov TeXevTuv , ovd' ovtco nouTTttv tTi-
Qoog eyvooxu, ovde dtu Trjv tTSQCov dyvcoftoavvrjv xuxog uv-D
xog xui uydotOTog neoi tov iftoi qpilTUTOv iy.etvov SuoiXiu
xui Tovg nulSug unodeixvvod-ut. ovtco ds tovtoov y.exQtfie-
voov nuQ' iftoi , cog uovvutu uiietTS , ovvoouv ijSrj y.ui vfitv
loiiioTUt. ov yuQ dr) Xr 'iov

t
cooneQ SaoiXicov dnodtitoftev ,
dXX' rj ftrjSiva stsqov etvut tfuotXiu diov , rj xui xov ovra
dnoxTivvvvut. tovto de 00 g ddvvuTOv iuh notstv, 01 d' dno-
Heiiecog otoftut dsijosa&ut. iots yuQ ourpcog , cog si nuvrsg,
c
0001 xui EXXr)vcov xui BuqBuqoov uQ/ovat xutu Tr)v oixov-
iSftivrjv , xotvfj yrj(prp SovXsvostv inrjyyiXXovTO iX&ovreg xa/P.673
xotvbv unuvTCOV dv&Qoonoov dnofief^siv BaatXia , eni iro Buot- •
Xeu tov veov 'Ioouvvrjv dnoxTeivstv , ftuXXov uv elXofirjv ioyu-

Trj ovt^rjv nevia xui dcpuveiu noXXfj , rj ovtco qjuvXa xui
naQuvOftu nQOsXoftsvog avftnuvTcov dvd^Qconcov uoystv , ov
loftovov diu BuatXia tov nuTeou , uXXu xul 6t' uvtov , ovde-
ftiuv uhiuv nQog tov noog ifte xexivrjftivov noXeftov nuoeoyrj-
fiivov. Siu yuo Trjv rjXixiav ovdefttug ovdinco diotxrjosoog
nQW/fiuTcov rjnTut , coots xui aixiuv nuouayslv. cog ovv ovtoj
6- Ixincog P. 9. lffilv P.
rursus iuiporatorera Romannm,

sua in matrimonium ei dala
filia
secum esse permissurum. Nec istuc solum

sed etsi contigcrit illum :
aliam duccre , (bcllo longius extenso scilicet,) aut filiam suam ante
nuptias in fata abire , non aiiter facere, ncc proptcr aliorum im-
probitatcm nequam se ct ingratum erga imperatorcm demortuum,
sibi carissimum, eiusquc filios osteudere dccrevisse. His apud se
fixis , illos posse cognoscerc, quomodo pctant, quae ipse praestare
nequcat. Kon enim profecto instar scgetum creandos imperatores ;
scd aut nullum alium esse imperatorem , aut qui est, eum occidi
oportcrc. Hoc autem se facere neutiquam possc , deinuustratione
non egere. Certo enim sibi persuadcant, si omnes, quotquot Grae-
cis et barbaris per orbem terrarum impcritant, vcnircnt, unaui-
mcsque promitterent, se ipsi subicctos fore et commuuem omnium
mortalium regcm salutaturos, sub ea couditione , ut loannem im-
peratorem adolcscentem interficeret, elccturum potius vitam perpc-
tuo paupcrrimam obscurissimamque degere , quam adco improba
et scclerata in animum inducentcm omuibus bominibus iura darc , :
idque non solum propter patrem cius impcratorcm sed etiara pro- ,
pter ipsum, qui in causa bclli advcrsum se' susccpti nullo modo
fuerit. Ob aetatcm enim inbrmiorem nihil adhuc publici muncris
568 CANTACUZENI
A.C. ilfiyvcdft rjg e/ovxa , firjS' uvxoi netguoê tcov SeSoy/uivcov dtpi^
B axuv ' ei S' uga aXXcog iyvcoxaxe vfietg y.al fir/xixi SovXev-
eiv ixeivw fiovXeo&e , dXX' exegbv xiva xbv uqI-ovtu vftcov
ent^rjxetxe , nug' ifioi fiev ov gdStov evgetv , fiuXXov Se uSv-

vaxov dnooxuot Se ifiov , tu xaxd yvcbfirjv i'S,ioxuv ngux-5
'
Teiv avTog ydg ov fxbvov ov ovvixpofiai ngbg Tr)v ini/eigr}-

'
oiv vfttv, dXXu xcoXvaco xui tu SvvaTa." toluvtu fiev o flu-

otXevg ngbg Tovg iv xiXei SteiXi/d-rj xai xr)v oxguxidv , u§t-
ovvxug xbv vtbv dnoSeixvvvai ftaaiXia. ixetvoi Se inei fir)
net&eiv et/ov , rjav/uouv , dûvfidoavxeg Tr)v fiuoiXicog imei-io

xetuv xui fieyaXoxfjv/iav , otl fiexd xooovxovg nbvovg xai xtv-
Svvovg ov xotg oixetoig fiuXXov , dXXd Totg fiuoiXicog §ov-
c
C Xotxo nuiai Tr)v Pcoftat'cov dg/r)v nagaStSbvui.
c
D Sy'. Ynb Se Tovg avTOvg /gbvovg xai 5 iv GeaoaXo-
vixtj Sijfiog uvetXe noXXovg tcov noXtxcov eS, aixtag T0iavTrjg,i5
6 tov fteyuXov Sovxbg vlbg Ânbxuvxog 6 'Icodvvrjg , ftiyag cov
s ngtfifaxr)giog Tr)v u'E,tuv , Tr)v ug/r)v QeoouXovixrjg iniTeTgu/x-
V. 537 fiivog, ovdf ovxcog el/ev
, tooxe ftaivea&ai xaxd xcov figr)-
aSai Soxovvxcov xu Kavraxov^rjvov tov fiuoiXicog ovTe tpu- ,
vegcog avvinguTTev avxotg. bgcov Se xovg ZrjXcoxug ia/vov-10

xug ininoXv xui xr)v nbXtv nuouv uyovTug SC euvxcov ixei- ,
V.Gfivco Se xevbv ovofia xr)g dg/ijg negiXeinbfievov , Seivu inotetxo
20. ia^voyiag om. P.
administrasse ut id facere potnerit. Quia igitur ita ipse statuerit,

,
ne se a scntcntia dctorqucre concntur; si forte aliter ipsi sentiant,

nec hcredi legitimo subesse in futurum velint alium autem quae- ,
rant, qui ipsis imperet: apud se quidem iilum haud facile aut
omniuo nunquam inventum iri. Si a se desciscant, potestatem ha-
bituros faciendi quae libucrit: se tamen molitionem illorum nou
,
modo non secuturum, scd quantum in se sit etiam prohibitu- ,
rum. Haec ad proceres et cxercitum imperator, cum lilium eius

imperatorem designari pcterent. Quein ut permovere nequiverunt,
petitioue destiterunt eius modestiam animique praestautiam su-
,
spicientes , quod post tot casus et discrimina rerum non magis

consanguineis quam imperatoris defuncti liberis impcrium tradcre
,
cupcret.
g3.Sub idem tcmpus populus Thessalonicensis multos civcs
occiclit ex tali quadam causa. Magni ducis filius Ioannes Apocau-
chus dignitate magnus primicerius
, et praefectus Thessalonicae, ,
neque sic erat comparatus ut contra eos qui Cantacuzeni partium , ,
videbantur fureret neque tamen aperte eorum studia adiuvabat.

, ,
Ccrnens autem non modicam Zelotarum poteutiam et eos urbem ,
totain ptr se gubernantes sibique inane praefecli nomcn rclictum,

,
iuique feiebat, nec leviter iudiguabatur. ftlichael enim Palacologus,

xai tjyavdxTet ov fiSTQt'oog. IlaXuioXoyog yuo MtyatjX, xs-A-C. i34<3
qpdXutov oov tcov ZtjXooToov xai ovvuQyetv ixeivto TSTuyftsvog ,
XvntjQog t]V ftdXtOTa, Ttj iôvoia, yQoo/xevog ovx looog. to fisv

ovv qjuvSQcog uvrtxu&ioTuo&at nQog noXeftov ovx iSoxifxui,ev.
oideoiei yuQ noXXovg ovrag Tovg Zt]XcoTug xai tov 6/jftov d-
yoftevov vn' ixeivoov, uXXcog &' otv xui 6 nuTt]Q ixeivto stl
£%t]. ioxexpaTO Ss TQonto Stj tvvv iîQto Stuqp&siQStv xui Tr)v
aQ/t]v dnuouv iq>' suvtov fieTuyeiv tcov nQuyfxuTOov , xai
Tovg fxdXiOTa uQioTOvg xai tu KavTuxov^tjvov Soxovvrug
lOfjQrjo&ui tov fiuotXsoog vnenoieiTO xui nQoat]TuiQt%eTO , ovvo-
(xiXcov 7]dioog xui nuQaqjaivcov dfiv$Qcog , obg tu ioa xai av- B
Tog uvTolg uiqoVto. inei 6' ixetvot quotu nQOoeyooQOW xui
ovoTt]iiu rt v neî uvtov ovx dysvvsg , inefiovXevev ev&icog
unoxTetvetv tov ovvuQyovTu. ovveôoQftoov Ss ftuXtOTU xui
>5ot qpiXot , uney&oog neQi ixetvov fieTU ndotjg syovTsg vnsQ-
fioXijg. ovSsv yuQ nuQOiviug xui ntxQiug ixstvog nQog av-
Tovg iviXtns xutu tov tov noXiftov yQOvov , Tug ts ovotug
Stjftsvoov xui 6eo[xooTt]oiotg xuTUxXeioov xui vnsQOQtovg noi-
dov TOvg nXeiovg
, xai nuouv xuxiug ivSsixvv/xsvog vnSQ@o-
20A^v. yuQ fidXioTa syoov svqjvcog nsî to xuxovQyetv , xui
7]V
fxtXQug svexu uhiug xui vnoxpiug /xovtjg fteydXag Sixug dnai-

toov. inei Ss iSsSox.TO unoxTsivstv , xui vqpioTUTO to sQyovC
Tig toovnQOTSQOv vn ixsivov noXXd xsxaxooftsvoov , 'Anoxuv-
xog TOvg neQi uvtov sycov ndvTag evSov donXtOfxivovg } iva
1. om. P. 17. tov om. P.
Zelotarum caput ciusque in praefectura collega , aequalitate ma-

gistratus miuime contcntus: sccl plus sibi arrogans , vehcmeuter eum
cruciabat cui vi et armis resistendum non putabat, cum Zelotas
:
tam multos et plcbem quae ab illis regebatur pcrtimcsceret. Ac-

cedebat, quod patcr adbuc vivcbat. Alium itaque modum circum-
spiciebat, quo illo disperdito praefecturam solus obtineret. Ob id
,
opiimates potissimum, et qui Cantacuzeno studere videbantur ad ,
auctoritatem suam allicicbat, sibique socios adiungebat, iucunde

cum confabulans, seque earumdcm esse partiuin subinsinuans.
illis
Ubi nullo negotio in cius fidem concesserunt , et honorato cum

illi
comitatu cinxeruut, statim collegae per insidias caedem moliri in-

stituit. Quo eum simul amici, Palaeologum capitali odio prose-
quentes, maximopere incitabant, quod per tempus belli omue in eos
accrbitatis ac petulantiae suae virus effuderat , facultates eoruin
publicando ipsos in carccrcm compingeudo , multos iu exilium eii-
,
cieudo et otnuem deuique sceleris modum exsuperando. Erat enim

,
ad inale faciendum uatus et lcvi de causa atque ob suspicionem

:
dumtaxul atroces poenus exigcbat. Postquani de eo interimendo

,
570 CANTACUZENI
A. C. i346,ut} <oot xarucpcoQOt vecoTSQtXovrsg , nQog tu Trjg noXecog fiu-
Xtaru doixrjTU ftsQrj vnsyoiQSi, rov Sfjftov Tr]v xtvrjotv vno->
mevcov xai ttjv sx rov cpovov raQuyrjv axrjxfjufisvog Ss xv
fiovXsvso&ui tcov xotvcov ,
fisrsxuXsZTO v.ul tov ovvuQyovru,
cog xoivcovrjooi Ttjg ftovXijg. 6 Ss ptrjSsv eiScog tcov soxutco-5
Qtjfisvcov dXiyovg sycov neî avrov , rjxe nQog ixsZvov. Xoycov
Ss dficptpoXcov xsxtvtjftsvcov, 6 IluXutoXoyog , oju Sr) uqotsqov
D sx rov vnsQsyovrog ToZg uXXoig si&taftsvog ofttXsZv , xui tots
TQuyvTSQug Tug dnov.Qtoeig snoitiTO 01 Ss fiuXXov sl-sniTrj- •
Ssg rjQS&ttyv TQSnOftsvot nQog v^QStg. Ss vnonTSvaugio

bnsQ rjv , vscotsqi^slv flovXsod-at sv.sivovg, coQftrjro ftsv nQog
cpvyrjv, tu soyuTa Stud-rjoetv dnetXcov. cp&uoug Ss ixeZvog 6 to
eQyov vnoorug, codrjos rb 'S.lcpog xuru rcov onXuyyvcov xui dni-
xtsivsv. svd-vg ftsv ovv ol ZrjXoiTui vnsycoQOvv xui xutsSvovto
eig yrjQUftovg^ o,ts Srjftog ovSsv vnsQ rov neoovrog rjyuvuxrrj-iS
oev. yaQ ovSs nQOTSQOv xuXcog Stuxsifisvog nsQi TOvg ZrjXco-
rjv
P.G^^Tug. r)ouv yuQ oftotcog xui nsQi rci SeZa cooneQ xui neQi tu
dv^Qcontva v^QtQovTeg xai noXXr)v intSeixvvfievoi rr]v fto-
. yd-rjQtuv. ov ftovov yuQ rjSixovv uSeeog xui StenoQd-ovv Trjv
ycoQuv sntovTsg, xai rug xotvug ovftqjOQug dcpoQfiug noiov-10

ftsvot iSiug evnQuyiug , dXXu xui xutu Tug dyvtug , Seûcte-
vug rtvug vSuiog nXrjQOvvrsg , stru xui vcpunTOVTeg xrjQOvg
nvug tcov tcc KaVTaxov^rjvov yQrjod-ut Soxovvtcov fiuotXscog
ovXXuftfiuvovTsg , ovtug sx tov Srjuov , dvs(3dnTiôv cog dno-
, convenit , et quitlam de iis quos mire vexaverat

,
hoc sibi muneris ,
depoposcit, Apocauchus cum stipatoribus suis, omnibus intrinsecus

armis contectis ne quasi res novas molirentur deprchendi possent
, ,
ad regionem civitatis in primis solitariam secedit populi motum ac ,
tumultum ex caede oriturum veritus simulataque deliberatione de

:
re publica, collegam, ut cum eo sententiam collaturus, accersit. Qui

meditatae sibi necis ignarus , paucis comitantibus accedit. Cum am-
biguus sermo texeretur, Palaeologus antea in congressione ob magi-
stratum fastuosior tunc quoque asperius respondit, Illi de indu-
,
stria conviciis hominem magis irritare. Tum rem ipsam suspicione

attingens, eos videlicet novi quippiam machinari ad fugam cum ,
minis dirissimis effertur. Quem praeveniens qui caedem suscepcrat,

gladio in viscera adacto eum interficit. Zelotae subito e medio re-
cedcntcs latibulis se condunt.
, Eius morte populus nihil doluit,
alioqui etiam a Zelotis alienus: siquidcm divina et humana iura
contumeliose ac sceleste violabant. Non enim dumtaxat absque
ullo metu irrogabant iniurias, regionemque devastabant, et ex com-
munibus miseriis suas sibi felicitates comparabant: sed et per vicos
urbis , soliis aqua rci>lctis , et cercis accensis , quosdam de plcbe,
H1ST0R1ARUM III. 93. Î
ftoauftivovg %6 (iunxioftu Std ttjv ixsivov xoivcoviuv TOvg TfA.C. i346
nuQiovTug ixiXsvov uQyvQiov Qrjiov xuTUTtfrea&uL sig Trjv soq-
ttjv. xui rjv dvuyxrj uquttsiv xutu to ixstvoov xsXsvoftu, 77 V. 538
vnonTSvsoSuL uvtixu rjv , oog tu KuvTaxovL^rjvov tov |3«Cft-B
5Xioog rjQrjftivov xal u/d-ofievov nQog rrjv iQsa/sXtuv. fiSTu
tovto 6s (.tsd-vovTsg iv xunrjXetotg , xai tu uXXu sôoq/ovvto
toov Xqiotiuvoov (.ivoTrjQtu, Trjg 6ixrjg uvs/oftivrjg xui dfts-
Xovvtoov toov xsquvvcov. cbv Tr)v dxontuv fiiorjoug xui 6 6rj-
fiog nQOTSQOV ts sx tivoov uhtoov xsxivrjfiivog , toov ZrjXoo-

,
\otcov Ttvug iv tw Trjg &sotoxov Trjg u/etQonotrjTOV TS/nivst

Tovg ftsv unioopuûv uvrjXsoog , svu ds xui dtu Trjg uyOQug
xuTiovQuv, Xidotg fidXXovTsg xai 'E,vXotg TOtg nQOOTV/ovoiv,
soog dninvsvas ovQO/tsvog xui tots ovSh rjyavdxTrjas 6'tu
•
tov TLaXutoXoyov opovov , dXXu 6ijXog rjv rj66ftsvog ini tio

i5dnooxevdi,eo9ui Tovg ZrjXcoTug. "Anoxuvxog 6s rj6'rj ndouv C
s/oov Tr]v UQ/rjv uvTog, naoQrjaiag ts fxsxidcoxsv ov Ttjg tv-
yovarjg TOtg tu fiuotXsoog nQUTTOvot , xui uvTog rjv opuvSQog
tu ixstvov fQtjftivog, xui toov ZrjXcoTcov , oool fisv iv Xoytg
nQog TlXuTU/iicovu niftxpug
rjouv, xuTixXetoev iv 6eoftcoTrjQi'w ,
to/.ui Tug ulXag noXi/vug, oaui vn uvtco hiXovv tov 6s uXXov
ovQcpeTov i'%rjXuos Trjg noXsoog. ixstvog 6~s sits tov nuT^QU

dsdotxoog , slts Totg owovolv untoTcov , nQog tyjv dx.QonoXiv
iX&oov 6trjys' xui QsoauXovixioov , 0001 tu fiaotXioog i'S,uQ/rjg
foOVVTO , OVX.iTL VnSOTSXXoVTO , dXXu ftSTU nUQQTJOlUg nQOOl'
20. akXoiv P.
qui Cantacuzeno favere videbantur, comprehensos, velut qui per
eius communionem baptismum eiurassent, denuo lustrabanf: ac
praetereuntes constitutum pretium ad fcrias agitaudas iubebant per-
solvcre. Qui si abnuerent, statim in suspicionem Cantacuzenismi
incidebant, et ludibriis illis offendi putabantur. Praeterea in cau-
ponis usque ad ebrietatem perpotantes, Christianis mysteriis illudc-
bant, patiente et fulmina continente divina iustitia. Quorum ne-
fanda scelera populus exosus et antehac quasdam ob causas exa-
,
cerbatus, Zelotas nonnullos in Deiparae non manufacto tcmplo absque

misericordia occidit unum per forum traxit, lapidibusque et lignis
:
obviis tamdiu impetivit ac contudit, donec animam expiraret. Tunc

itaque ob occisum Palaeologum haud irascebatur: sed libere et
palam propter summotos Zelotas laetitiis incedebat. Apocauchus
solus iam praefectus, amicis imperatoris non parvam libertatem im-
pertiebat , ipseque earumdem se partium esse non dissimulabat, et
Zelotas insigniores ad Platamonem atque ad alia oppidula iuris sui
mittens, in carccrem tfadebat, reliquam colluviem ex urbe extex-
minabat. Deindc vcro sive patrem timcns, sive diflidens suis , arci
se credit, et Thessalonicenses quotquot ab iuitio ab impcratorc
,
57 CANTACUZENI
A.C. i$ffi £aav ixstvu) , xai uvtov vnonoLOv/uivov fiuXiGTU xai naQa-
oxsvuQovTog , rjv s/sl nsQi ftuotXsu yvooftrjv sxaoTog ixqjut-
D vsiv. insi Sh Tiuvrag rjSsL uxQtficog, ft£Tu(3uXcov u&qvov , ijq-
yvQoXoysL rovg nXovotovg , KuvTuy.ovtrjviOfibv intxaXoov. ol
Sh , insi uSvvutol rjouv s%uqvsio$ui ,

(uvjoi yuQ i'^rjXsy-5
/d-rjoav vop' eavTcov,) qijtov uQyvQtov xuTsftaXov ini t« ul-

Ttag dnoXvso&uL '
nQog Sh TOvg inLXotnovg ovx rjv [SuQvg ,
dXXd fiovov sdoxEL rr)v nQOTSQUV nsQi (HaoiXia yvoofirjv fisTa-
fidXXsLv. to Sh ovx rjv , aionsQ vnconTEvsro , aXXd tov na-

tsqu SsSotxoog, fir) Std to ZrjXcoTug xa&rjQrjxhvai xai tu fta-io
oiXicog Soxsiv ^qjjo&ul, s'S,eXuvvolto rrjg noXscog , ns/uipuvTog
V.GnSixstvov nQog OQyrjv , rj xui Sslvov tl steqov vnooTatrj , vns-
xQtvsTO av&ig opQOvsiv rd fiuotXtSog , iv iv tuvtw /QrjftuTi-
ôito rs xai nuQutTOLTO TtjV OQyrjv vnsQ oov iSoxsL uqooxs-
XQOvxivaL. insi Sh (lstu^v tov /qovov TQi(3ofiivov rjyysXXsTOiS
avTM 6 nuTrjQ iv roig Koovgtuvtivov fluoiXstOLg vno tcov Se-
OftcoTOOv dvrjQrjfisvog , ovxstl vnsxQtvETO ovShv ,
dXXd opuvs-
pcos tu (JuoLXsoog snQUTTS xai nQog rs ixslvov snsftns TOvg
/LirjvvoovTag , oog uvTog ix noXXov t« ixstvov fjQrjfisvog , ov
fiovov Sid rrjv intsixsiuv toov TQonoov xui rrjv rjftSQOTrjTUio

c
xui to fiovov ai-iov rjystod-UL Pooftat'oov /SugiXsvelv , dXX* otl
B xui tw TtaTQi noXXd ovv>]Sel GsavxoqpavTrjy.OTL xai dStxoog
noXsfirjouvTL , ndXuL fihv fiovXrjdstrj dnooT?jvaL noog uvtov
ftETU nQOOTOGTQUTOQog tov yufi§QOv, Tr)v lorjv xui bfioiav xui
faciebant, nihil iam reformidantes, secure se illi iungebant: cuius

auctoritate et opera , quid quisque de imperatore sentiret, publice
ostendebat. Cum iam omnes explorate nossct , repente mutatus,
divites obiecto Cantacuzenismo pecuniam poscit. Qui cum negare
non possent, quod semetipsi prodideraut , quo a culpa absolveren-
tur, mulctam definitam pendebant tenuioribus molestus non erat. :
Et cum tantummodo priorem de irnperatore sententiam mutasse vi-

deretur , id secus erat. Etenim patrem metuens , nc illo sibi pro-
pter Zelotas occisos et quam sequeretur impcratoris factionem ira-
to, urbe per aliqucm submissum pelleretur aut dirum aliquid pa- ,
teretur rursum se imperatrici addictum fingebat : ut eodem ne-

gotio et pecuniam acquireret et iram eius propter commissa mi-
tigaret. Ceterum ubi tempore intcrmisso nuntius illi de patre in
Constantini palatio a vinctis interempto veuit , omui simulatione
deposita , se ab imperatore esse, factis propalam declarat atque
ad eum mitt.it indicatuiu , se cius partes iampridem amplexum, non
solum ob morum ipsius acquitatem ac mansuetudinem , quodque
unum illum Romano impcrio dignum arbitraretur scd ctiam, quod :
mulljs calumniis ac bcllo iniusto a patrc exagitatuiu sciict , cum

HISTORIARUM III. 93. 5;3
ixsivov yvtoftrjv syovrog vnb tov naTgbg vnco-A.C.
, xtoXvSsirj ds 1346
nTSvxoTog xai uhiuv ngbg QsoouXovtxrjv
dtu TUVTrjv Tr)v
niftxpuvrog. vvvi bs tov xutgov xaXcog naguayoftivov , t«

ndXut xutu yvtbftrjv sig egyov uysiv fiSTu nuvv xuXrjg xui
5fruvfiuoiug Trjg ngoo&rjxrjg. uysiv yuo fts&' suvtov xui Qsa-
c
ouXovtxrjv fiSTu Tr)v fisyuXrjv nagd Pcoftuiotg ngcoTrjv nb-
,
c
Xtv, xui vnoysigtov uvtm notstv , ov fttxgbv Tfjg Pcofiaitov
rjysftoviug ftigog ovoav. ov br) svsxu xui uvTto ftsftrjvvxivui ,
ivu xui uvrog ovvrjdotTO , cog ycogig ngayftaTcov xui noXiftcov

lOTrjXtxumrjv nbXtv sycov. xui umbg ixxXrjoiuv quvsgtog ovvu- c
yuycov sx ts tcov ugioTCov xai Trjg OTguTtug xui tcov uXXtov
noXiTtov tcov ftdXtoTU iy Xbyto , s(3ovXsvsto qpavsgcog , si dst
fiuotXst ngooytogstv tco KuvTuxovLrjico , xui uvTog Tr)v oixstuv V. 53g

yvcoftrjv ngosTt&st , cog sirj XvousXsg vn' ixsivfo ftdXXov sivut,
i5rj BvûvTtotg ngooiystv , ovde savTOtg ngbg iiftvvuv e$ug-
xovot. xai ndvxsg toansg ix ovvfrrjftuTog ins\prjcpiZ,ovro. Kco-
xaXdg de rstogytog , noXXug fisv xui umbg vnooTug ftSTU-
ftoXdg nugu tov tov noXiftov ygbvov , oftcog de tcc fluoiXscog
ftdXXov figrjfisvog , insxprjqt%STO xai avTog tots ttjv (tovXrjv
lobftoitog de xai JluXutoXbyog 'Avdgiug, TOtg ZrjXtOTutg ftsvj)
ngmsgov ovvcov xui avftnguTTcov oou ftdXtOTU evrjv , ftSTgtog
de slvut Soxcov xai ugsT/jg uvTinotsta&at xai qbvtov uni-
yso&at xui ugnuycov , oV d xai tcov uXXcov ZrjXtoTtbv eXuv-
voftsvav , r/^tovTO qpsttjovg avTog, dtu Trjv ngooovaav ovvs-
11. lijs om. P. a3. dia P.
protostratore socero eadem sentiente pridem ad eum transirc voluis-

se: verum a patre prohibitum , qui istuc olfaciens, Thessalonicam
se misisset. ^Nunc, quoniam praeclara se occasio obtulerit, quae
diu iam apud animum proposuerit, opere exsequi, cum pracstanti
ac nobili auctario secum enim adducere ct illi subdere Thessa-
:
louicam, qua post Constantinopolim Romani urbem maiorem et il-

lustriorcm non habeant. Quocirca, hoc ei significare, ut et ipse
citra moiestias et pugnas tantam se civitatem accipere laetetur.
Palam autem exercitus et primariorum civium principes in conci-
lium vocans num ad Cantacuzenum esset transeundum quaesivit,
,
suamque primus sententiam dixit, praestare illi subesse, quam

parere Byzautiis qui nec semet possint defendere. Omnibus una
,
lnentc asscntienlibus, Georgius Cocalas, qui ipse quoque bcllo hoc

varia sorte usus tamen imperatori magis adhaerebat, huuc con-
,
sensum suffragio suo etiam conGrmavit: similiter et Andreas Palaeo-

logus qui antea inter Zelotas numeratus, summopere eos adiuva-
,
bat : scd quia moderatior et virtulis amantior atque a caedibus

et rapinis abhorrentior apparcbat , idcirco aliis expulsis , veuiam
574 CANTACUZENI
A.C. i346at>» xai rr)v sntsixstav tcov TQoncov ovSsv ttqoq rrjv (iovXrjv
dvTstnsv , dXXu ovv£n£Vjrjq)i%£TO. SrjXog Ss rjv dy&6(x£vog

7lQ0g T« nQUTTO(X£VU.
P. 676 S J"'. *En£i Ss sSsSoxto nuai xoivrj nQoaycoQstv tm fiaai-
'RXst, nQ£0@£VTug jjqovvto nQog Kuvruxov^rjvbv MuvovrjX rbv5
fiuatXsoogvlbv iv J3sqqoi'u 8iutqi'(5ovtu , NixoXuov t£ tov
KufiuoiXuv xui 0UQ/xuxrjv. rjv yu.Q s'S,ovoiav (iuoiXsvg to~)
vlw nuQSoyrjfxsvog , si rig roov noXsoov nQOoioi xui Ssoito

avrov svsQysouov rivcov Tvystv, nuQsysiv /tsv sxstvov , oaa
vo(xi%oi nQoaijxovTu xui Svvutu orsQysiv Ss uvtov xai xu-10
•
zu (xrjSsva TQonov nsiQuoSui xutuXvsiv. u xai QsaauXovi-

xstg siSoTSg, sns/inov rovg nQsofisig nQog sxstvov xai -rj-
tovvto ov iiovov utsXsiuv xoivfj TTj noXsi , dXXd xui nQlfX-

/xixrjQto) is T(p (isyuXo) xui rotg uXXotg too^ Svvutootsqoov
Qidia Ti/iug xui nQoaodovg Tug nQoarjxovaug xai rfj otqutiui^
xui rotg uXXotg (t£T sxsivovg sxuotm xutu tt)v dvuXoytuv.
tov ftuotXsoog Ss vlbg Stxutov vo/xioug /xrjSsv (ttxQoXoysiv, ttj-
7uxuvttjv y£ nbXiv (isXXoov nQoauysiv nuTQi tw fiuotXst, nuv-

%a oou tJtovvto nuQsiysTO oi nQsaftsig , xai noXXr]v Tr)v cpt-
%oti(xiuv nSQi rug svSQysoiug snsSsixvvTO. snsi Ss sig Qso-20
ouXovixrjv oi nQsofisig snavrjxov cpsQOvrsg xai rug (SuotXscog
tvsQysoiug , rj noXig fxsv rjSrj ndau qpuvsQcog £vcprj/x£t (iuot-
lia , xui Stu nuorjg yXoooorjg ijSsro , xui r) otqutiu xui ol
ctXXoi navTsg Tutg SsSofxsvatg Tt/tatg rjQxbvvro. 'AvSQsug Ss
. 18. (xillov P.
obtinuerat propter eam qua valebat intclligentiam bumanosque

,
mores nihil communi iudicio repugnans subscripsit. Dubium tamen

non erat^ illum quae agerentur aegre ferre.
g4- Postquam placuit omnibus Cantacuzenum imperatorem ,
complectendum ad Manuelem Cantacuzenum eius filium Berrhoeae

,
morantem Nicolaum Cabasilam et Pharmacen legatos deligunt. De-

,
derat autem iilio potestatem pater ut si qua urbium se dcderet et

,
ab eo aliquid beneficii rogaret, praestaret quae decere et fieri

posse existimaret: se, quae egisset, firma et rata in perpetuum ha-
biturum. Quod cum Thessalonicenses minime fugeret, per orato-
res non solum vectigalium immunitatem urbi in commune verum ,
et magno primicerio et aliis potentioribus separatim honores

, re- ,
ditusque honestos , similiterque praesidio , et aliis, unicuique pro

portione commoda petunt. Imperatoris filius non sibi scrupulosius
causandum putans, ut amplissimam civitatem patri liceret accpii -
rere, conccdit omnia, sequc illis gratificandi cupidissimum ostendit.

Legatis Thessalonicam rcversis cum bencficiis impetratis , tota urbs
imperatori omuia fausta ac felicia comprecari^ cumque omnium lin-
,
HISTORIARUM III. 94- ^5

o JluXaioXoyog eSvoyiQaivev uXXcov nQOTi(ico(xivcov , (ov msto A..C. 1346
avTog Sixuiog slvai vnsQiysiv, xui dvTstns qpavsQcSg ndvrcovD
r]&QOio(iivcov iv rfj 'Anoxuvxov oixiu, • xai SiyooTuoiug ysvo-
f-iivrjg , uovVTuxzcog dvsycoQSi. ixstvoi Se vnoXeiqj&ivTeg , i&o-
5qvj3ovv (ibvov xui rwv Ssovtcov ovSev inoiovv • Ssioag Se
TLuXuioXoyog (ir) vn' ixsivcov SiuqeQO(iivoov nuQunbXr ruL , t
uvrixa rr v nQog d-uXuoouv nvXrjv

t
, aoneQ tivu xuTeXufifiuvs
q>vXuxr)v ' neQi rjv oixovoi nuv to vuvtlxov, ol nXetoroi Te ov-
reg xui nQog qovovg svysQstg, uXXcogrs xui conXio/xivoL ndv-\. 5^
lOrf^, coonsQ to xqutiotov slol tov Sr)(iov , xui oysSbv ev Tcasp.677
oTuoeot nuouig uvtoi tov nuvrbg nXij&ovg eS^yovvruL nQO&v-
(xcog enOfiivov , r\ uv uycoocv uvtol' eyovoi Se xui iSiutôv-
ouv UQyr)v umoi nuod Tr)v xrt g uXXrjg nbXecog cov ixetvog
Toxe r\Qys . Sid ts ovv t6 uQysiv xui rijv uXXrjv evvoiuv
i5ijv tiyov nQog uvtov , nQO&v/xcog vneQ exsivov dveXd(i§uvov
xd onXa xai dfivvso&at r\ouv stoliiol nuvxi tco imbvTi.
KcaxaXdg Se ovS' uvTog (xev r)ovyu"£siv iyivcoaxsv iv Totg nu-
qovoiv dXXu neQi Tr g uQyJjg insfiovXsvsv 'Anoxuvxco
, (idX-
t
•
Xov yuQ suvtw r ixsivco costo nQOojjxsiv. iXiysTO Se xai

t
ôvnconTSVxivuL r^Stxrjo&UL nuQ' ixsivov nQog tov yd/xov Sl' «B

ifiovXsTO si Svvulto Siuq&etQeLV. quveQcog /xev ovv ixetvog
ovx dvTixu&ioTuoSuL iSoxeL , dXXu nQeofievcov naQ' exuTiQOig
ini tw SiaXveiv , (xuXXov ovvixQOvs xai nuQc6'$vvs xbv noXe-
9. cJUoc P. aa. uy&loiao&ut P.
guis in caelum ferre , militesquc et alii omnes concessis honoribus

contenti esse. Solus Andreas Palaeologus alios sibi praelatos, qui-
bus iure praeferendus fuisset , moleste patiebatur totique conven- :
tui in aedibus Apocauchi se opponebat : natisque discordiis , iudi-

cta salute abscedebat. Tum ceteri fremere tantum , et nihil quod
officium poscebat, facere. Tiraens autem Palaeologus, ne illorum
a se discrepantia malam sibi mortem afferret , statim portam ver-
8us mare ut aliquam custodiam occupavit circum quam habitant :
omnes classiarii , quorum magna est et ad trucidationes obeundas

haud impigra multitudo. Adhaec gravis armaturae omues , tamquam
robur populi: cui ferme in cunctis seditionibus praeeunt , alacriter
sequenti quo ipsi duxerint. Habent vero suum proprium magistra-
,
tum , cui tunc Palaeologus praeerat. Quam ob causam, et quia

ceteroqui illum diligebant, prompti pro eo arma capessebant, et
cuilibet contra se ferenti resistere parati erant. Cocalas in prae-
senti nec sibi otium agendum, sed de praefectura Apocaucho, quam
sibi , non illi convenire opiuabatur , insidiandum duxit, Dicebatur
etiam suspicatum esse , sibi ab eo factam iniuriam propter miptias.
Quamobrem occidere hominem cupiebat, si posset. Apocauchus
igitur aperto Marte resistendum non cxistimaus, ad utrumque de
576 CANTACUZENI
A.C. i346ôy. IlaXuioXbyog Se Tovg ZrjXcoTug , oaoi ntoi OsoauXovi-
xrjv rjouv, fiSTexuXetTO ' evioi de xui xuTaxQvnTOfisvov ev d-
dvTOig e£uicpvrjg dvecpuivovTO. y.ai n Srjftog unug e&xvfiui-
vsto vn uvtcov , y.ai dijXoi rjauv uv&ig ycoQrjoovTeg eni Tovg
unioTOvg. 6 fieyug
de nQiftfuxrjQiog fieTU tcov uXXcov noXt-5
tcov xui OTQUTiug vneQ dy.Tuxooiovg ovTeg , cog eXeysTO ,
rrjg
dsivu enoiovvTO , si TLuXuioXoyov fibvov fiSTu tcov nuQuSu-

Xuaoicov ,
(o yuQ uXXog d/jfiog ovdenco ovdsTSQOig y.ud~aQcog
C nQoaexeiTO ,) tooovtoi ovreg rjTTrj&etev •
Oficog Ânbxuvxog ovx
rjfieXei tov fir) ytoQstv nQog uXXu nQog tovio
Tug ovftfiuoeig ,
JluXuLoXoyov ensfins tov KotsuvitKtjv nQsafisvTrjv, Trjg otqu-

Tiug ovtu rjysfibva, diuXs^bfisvov neQi siQijvrjg. nQiv Se tv
nQog exetvov einetv , oiZrjXcoTui nQoonsabvTsg ,
(ov yuQ eSb-
xei rj siQrjvrj uvrotg XvoiTsXstv ,) noXXug fiev nQoarjvsyxuv
nXrjyug xui' 'i-icpsoi. xui doQUTioig' xuTufiuXstv Se ovx r]Sv-i5
vrjdrjouv TS&coQUxtafisvov evdov ovtu , dXX' eêcpvye , rrjv yttQa
fiovrjv eni tco xuQnco TQUVfiUTiodsig. Ânbxuvxog Se enei Trjv
av&uSeiuv envd~eio , coQfirjae fiev eneXfretv Totg nuQafruXuo-

D aioig xui Totg ZrjXcoTutg vnb IluXuioXbyov TSTuyfdvoig , y.ui
QaSicog uv ixQUTrjoev, Mtv dnaQuaxsvoig eneX&cov, tov Te drj-ô

fiov firjnco nuvTog uvTotg ovvTSTuy/uevov eneoye Se o Kto- •
xuXdg dnuTrjaug ev nQOayrjftuTi fiovXrg. enrjyyeXXsTO yuQ

avTog ycoQig alfiUTCov IluXuioXbyov nsiosiv nQog avTOvg eX-
&etv xai ovficpQovijoat. afia Se, snsi rjSrj ensyevsTO xui r)
II. TsaviT^rjV M.
compositione mittendo bellum magis irritavit et incendit.

, Palaeo-
logus Zelotas , quotquot Thessalonicae erant, coegit nonnulli etiam :
in aditis absconditi repente prodierunt, a quibus populus omnis

,
instar fluctuum est coneitatus: et apparebat eos rursum in optimates

ituros. Magnus porro primicerius et alii civcs, et pracsidium, (quo-
ruin omnium numerus ad octingentesimum putabatur ascendere,) pro
indigno liabebant, si a Palaeologo solo cum maritimis seu classia-
riis, (populus enim nondum alterutri parti liquido adbaerebat,) ipsi
tam multi vincerentur. Tamen Apocauchus pactorum haud negli-
gens, Thcanitzen praeaidii ducem pacis conficiendae mittebat. Quem
priusquam orationem inciperet, Zelotae quibus pax parum videbatur
conducere, irruentes, gladiis et hastis appetiverunt, multosque ictus
incusserunt prosternere tamen, intus thorace ferreo munitum, non
:
potuerunt: sed in vola tantum vulucratus cffugit. Apocauchum

audita corum insolentia inaritimos et Zelotas, cpii aPalaeoIogo servie-
hant invadendi impetus cepit: et facile adbuc imparatos, populo-
,
qne nondum illis succenturiato , oppressissct, nisi Cocalas specie

consilii eum dcludens cohibuisset. Prdmittebat enim , citra sangui-
:

vv"$, Ânoxuvxog /isv /istu xrjq OTQUTiug xai rcov uXXcov no-.\.C. il\6
Xncov nod Ttjg dxQOnoXscog rjvXiouvro ttjv vvxtu conXia/iivoi.
IluXaioXoyog Se uv&ig ini Ttjg nQog &dXuooav nvXrjg /utu
tcov nuQuduXuooicov y.ui tcov ZtjXcoTcov Sisvvxtsqs ve , xui
5ovyyvoig Seivt) xui utu^/u rt)v noXiv siye , xai r) fiev $aai-
Xicog rov KavTuxov£ rjVOv nQOorjyoQiu uv&ig l
unsoftswvTO ,
nuvTu/odsv Tovg tuxsivov fiQt]/iivovg.
ipofiog Se nSQisioTtjxsi
xui ?jv oquv nQog
d~uXuoouv cpovxTovg ts ovyvovg uvi-
/isv Ttjv
oyofxivovg xui nuTuyov Ssivbv xai \)-qovv uorjfiov s$axov-P, 6j8

100/isvov Xai Tt]V ouXniyya Siu ndarjg rijg vvXTog {iocoauv
xai ovyxuXov/iivr/v tov Srj/iov ini Tovg SvvuTOvg ' sxsivovg
Ss nQO Ttjg uxQonoXscog iatQaronsSsv/iivovg u&OQvficog /isv
xui Tsray/iivcog , nQod-v/iovg Se o/ioog ov/xnXsxsaûi tw Stjficp
ovTag. tjXniôv yuQ tv xui /zsQog avTolg ovvioso&at tov St)-

y
i5/iov , uXXcog &'oti, xui T/jg uxQug vn uvtcov xurs/Q/isvrjg ,
iXniSug si/ov ovx uyevvelg , si xui ijrtovg qpuivotvxo rcov dv-

xits ruy/isvcov , ovSev nsiosod-ui Seivbv , uXX' dvuycoorjoeiv
nQog Tt]v uxquv. nQOg Se TOvxoig xai ix BsQooiug rj^siv i]X-
niouv ov/i/uuyrjoovouv otqutluv. u/iu yuQ rw JJuXuioXoyov B
zor/oy&ai tov noXs/iov nQog tov âoiXicog ovtoi nstixpuvrsg
,
vibv , ?] uvrbv r)xsiv sSsovto /istu Tt\g oTQUTidg , 7] ns/msiv

ov/i/xuyiuv. ovtco /tev ovv SiijX&sv fj vv$ , d/iffOTiocov dXXtj- V. 54*
Xoig dvTioTQUTOnsSsvo/iivcov xui nuQuoxevaXô/iivcov nQog
1. /i\v om. P. 8. xt]V om. P. 23. dvTiatQctxevo/iiviov P.
nem se a Palaeologo concordiam societatemque persuasurum. Noctu
Apocauchus et praesidium aliique cives ante arcem in armis ma-
nent. Palaeologus iterum ad portam vcrsus mare cum maritimii
et Zelotis pernoctat: confusio ac tumultus ingens civitatem occupat
lmperatoris Cantacuzeni appeliatio rursum evanescit et amicos eius
undique metus et horror circumstat. Et iuxta mare quiclem faces
crebrae sustollebantur , strepitus terribilis et obscurum murmur et
buccina per totam noctem insonans plebemque contra optimates"
convocans exaudiebatur. At illi alii ante arcem quieti et dispositi
sedebant, ad pugnam cum plcbe committendam alacres: sperabanfc
enim etiam illius partem aliquam sibi auxilio fore. Praeterea cum
et arcem tenerent, quamvis adversariis succubuissent, nihil singtilare
passuros, sed in eam confugituros vehementer confidebant. Berrhoea
insuper subsidium exspectabant. Simul enim Palaeologus bellum
orsus erat, ad filium imperatoris miserant rogantes , ut vel ipse
cum militari manu adveniret, vel copias auxiliatum mitteret. Sic
ambobus sibi castris oppositis ct utrisque ad praeliandiini paratis,
noctis tempus exactum est. Claro iam die Apocauchus cum suis pu-
guaturiens descendit: et Cocalas denuo utrosque separatim adienf
specie quidem dc pace dissercbat, re autcm ipsa ad dinncatiouci*
Cantacuzenus 1L S^
578 CANTACUZENI
A.C. li^drov noXsfiov. snsi ds fjftsQa rjfSrj rjv , Ânoxavxog ftev fitTu
xrjg OTQUTtug xuTsfiutvs dtuyoovtooftsvog • KcoxuXug 6s uvdtg

7lQ0g SXUTSQOVg STlKpOlTCJV TO doxeiV flSV 71SQI SlQyjVTjg^ SlS-
XsysTO , tji o' uXrj&sia nuQoo^vvs nQog ftuyrjv. JtuXsy&sig Ss
xui xotg fjysftoai toov Xoycov , XQvrpa dtsqp&stQS xai xuTsnst&iS
ftr) ftuyso&ut, uXXu ysvoftsvrjg avftfioXijg, nQooTOvg xad-' av-
rovg &sod~ut Tf]V TQOmjv. snei ds toiuvtu toxovoftrjro , rov
Cdijfiov avTOig snrjysv, uyQi tots firjnoo cpavsQog ysysvrjftsvog
oti noXeftel. snsi dh syyvg rjouv xui r XQo(ioXiCovTO , ol otqu-
t
ticotui ovx scpuouv Sslv nQog SftocpvXovg ftuysofrut, ovds Tovgxo

oixsiovg unoxTsivstv , uXXu nQog Tr)v uxquv uvayooQSiv , svbv
axivdvroog oco^so&uf xui ufia uvsyooQOvv , ovvsinovro ds u-
vuyxrj xui ol uXXot. snsi ds sysvovTO nQOg Tjj uxqu , *Ano-
xavxog ftsv sdsuo nQO rcov TStyoov uftvvsofrut xuQTSQOvvrug,
(rjv yu.Q xui to ycoQtov sntTijSsicog syov nQog InnrjXuotug ,) fjl5
otqutiu ds ovx scpuouv Sstv , uXX' svdov siotsvut xui UflV-
veo&ut uvu§avTag uno tcov rsiycov. snti ds sv$ov rjoav , na-
D Quxulovfisvoi, av&tg sni tu Ttiyrj uvufiuivetv xui dftvveod-ai
ovx fftsXrjouv , ftr) sidsvut cpuoxovTsg TStyOfiuyetv, firjde xrsi-
rstv Tovg rj XTStvsodut , uvuyxrjg ftrjSefiiag vnov--0
oixstovg
arjg.'Anoxuvxog Ss fterd tlov uXXcov, snsi tijv nQoSootuv xu-
TSVOOVV Xui TOV XtvSvVOV nSQlSOTrjXOTU GVVSOOQCOV , COQftrjVTO
cpevyetv s$co TStycov. avvsfirj Ss tov tu xXet&Qu Trt g axQug
xuTsyovru toov ZijXcotcov svu stvut , og snsi StyoaruxovvTug
tide xui ooQftrjfisvovg cpevyetv , ovveig to ftsXXov , unsxQv-16
eos inflammabat. Duccs item allocutus clam eos conumpebat et

a conflictu dcbortabatur, suatlcbatque, ut eo cocpto, primi terga cla-
rent. Uis ita compositis, populum in eos ducit- Ac tum primum
hostem esse patuit. Cum propiores iam iacula torquerent, milites
tlicere, contra populares non pugnandum, neque tlomesticos 'occiden-
dos, sed in arcem , ut in tutum perfugium, recedendum, ac simul
recedere, quos alii vellent nollent sequebantur. Ad eam ut venerunt,
Apocauchus orare, uti ante muros obversi hostem pugnando susti-
nerent. erat namque locus equestri proelio idoneus. Milites detre-
ctare aflirmareque , ingrediendum, et muris conscensis, inde hostem
propellendum. Ubi iutus fuerunt, rogati, ut muros adscenderent impe-
tumque hostilem inde arcerent, noluerunt dicentes, nescire se de
nmro pugnare, neque cives suos sine ulla causa velle occidere aut
ab illis occidi. Apocauchus et ceteri, cum proditionem perspicerent
periculumque praesens animadverterent, fugam extra arcem arripere
cogitabant. Forte fortuna claves arcis peues Zelotam erant qui ut , ,
dissidium et ad fugam inclinatos vidit, futuri providus cas abscon-

dit. Duabus autem portis arcis longius inter se distantibus Apo- ,
71TSTO Ttt xXet&QU S/COV. 7toXv Ss TCOV TlvXcOV SXaTSQCOV Tr)g A..C. 1
3^6
axQug uXXr)Xcov Sis/ovocov , Ânoxavxog (isv (xstu tcov uXXcov
s/coqow ini Tr)v i'S,uyovouv tcov tsi/cov. inei Ss r]v xszXsl-
o(iivrj , ins/siQOvv SiuxonTSiv o Sr)(iog Se 6 Tr)g uxQug , (710-
5Xsi yuQ Tiyi soixs (uxqu xui olxtjTOQug iSiovg s/si ,) ovx sicovV- C79
SluSlSquoxslv inuyuyovrug avTolg tov Sr)(iov , aXX' svSov (ii-
vovTug u(lvvso§ul TOvg iniovTug (ist' uvtcov. iv cb Ss tuvtu
iTsXstio , 6 Srj/nog uvq ivieouv Tutg nvXuig Tr)g uxQug Tutg
TiQog Tfl noXsi, inei (irjSsig r)(ivvsTO. ^TQUTr)yiog Ss 6 r« xXst-
lofroa s/cov (ovtco yuQ covo/iuoto ,) rjvoiyev iX&cov, xui 6 Si)-
fiog eiae/eiTO, xai uvtixu (isv nQog Tutg nvXuig Svo tcov no-
Xltcov unsocfdSjav , snsiTU nQog UQnuyr)v iTQunovTO bnXcov
T£ xai Inncov. 'Anoxuvxog yuQ xui ol uXXol , otl IdXcooav
i SbvTeg , inei (ir) cpevyeiv tjV, tcov inncov unofiuivovTsg xai
l5unoSv6(ievOL t« onXa xuTexQvnTOVTO , iXdv&uvov Sh oXiyoL
Toiig nXeiovg Ss unoSvovTsg xuTiXsinov yv(ivovg. KcoxaXug
Ss xai JlaXuioXoyog nsQisnoiovvTO TOvg OTQUTicoTag xuin
ixiXevov (ir) unoSveiv u(iu Ss xai TOvg innovg evQioxovTeg
nuQei/ovTO sxuotco , u(ieifi6(ievOL Trjg iiQoSooiag , ci(iu S' otl
zoy.ai boxovg avTOtg nQoiSQOv nuQei/ovTO , cog ovSsv nsioovTUL
Sslvov, uv Tovg uXXovg nQoSiScooLv. ovtco (isv ovv to Kuv-
TuxovL,rjvov tov puoiXscog (iSQOg nQoSo&sv vno Tr)g OTQUTiug
fjTTUTO xutu XQUTOg. KcoxuXug Ss xui TluXuioXoyog tov
(isv Sr)(iov i'S,r)Xavvov Tr)g dxQug • tjSrj yuQ Sir)QnaL,ov xai t«
ig. TiaQSixOVTO P.
cauchns cum ad eam.qua e moenibus egressus est, acces-

aliis sociis
sit: quam cum clausam invenireut, difiindere tentaverunt. At popu-
lus arcis (erat siquidem instar parvae urbis propriosque habebat
incolas) fugam eos capessere et se populo urbano, quem supenluxis-
sent, prodi non sinebat sed oppugnantibus intus eos secum resi-
,
stere volebat. Haec dum fiunt , populus urbauus foris ignrm por-
tae arcis versus urbem, quandoquidem nemo propugnabat, implicat.
Claviger Strategius (hoc cnim illi noinen) accurrens aperit, populus
se infundit, subitoque in ipso aditu cives duos truciclat deinde ad :
arma equosque diripiendos convertitur. Apocauchus et socii captos

se adspicientes, quoniam fuga excludebantur, de equis descendunt,
armis depositis se occulunt, pauci tamen latuerunt plures ab ho- ,
stibus despoliati armis nudi relicti sunt. Cocalas et Palaeologus

milites tuebantur et eos vetabant spoliari quosque inveniebant :
equos, singulis donabant, tum ut prctium proditionis, tum quod iu-

rassent ipsis nihil mali illaturos, si ceteros prodidisseut. Sic itaquc
Cantacuzeni pars a militibus prodita vi dcvicta est. Cocalas et Pa-
laeologus populum, iam etiam incolas arcis diripicntcm, expulerunt i
58o CANTACUZENI
A. C. i346rcov iyycoQt'(ov, avroi Ss nSQtfisivavrsg a/Qi vvxrog, rovg
C [xsv orQuricorug navrag olxuds dninsitnov xui rivag xcov
(ptXcov uvroi diiatolôv • *Anoxuvxov <Je y.ui rcov noXtrcov oXi-
yro iXuaoovg sxurov xurixXsiouv iv dsaftcorrjQao nQog xjj
dx.QOnoXst y.ai (pqovquv iniarrjauv uvrolg. uftu ds sco sig$
Y.5foTr)v iniovoav y.ai 7) ix BsQQoiag gtqutlu nuQrjv. insi 6s

invdvvro, tog uXoisv olg fjxov ovftfia/siv^ xarudQufiovrsg iXrj-
'iaavro riva oXiyu, xui dviorQScpov sig rr)v oixtuv. n£Qi fii-
orjV Ss rjftiQUV cprjftrj rig nQoaininrsv u&qoov nQog rrjv no-

Xiv , cog ol dsojLHorui ndXw rrjv uxquv xuruayovrsg rr)v ixio
BsQQOiag gtqutluv siadi/ovrui. iXiysro dh, cog rtov ZrjXco-
D rtov rivsg rd roiuvra xutuvjsvgulvto ini rw dnoxrsivstv tov?
dsaftcorug, xui 6 d/jfiog uv&ig rd onXa avuXufiovrsg iyco-
qovv nQog rr)v uxquv vno rs &vfiov xui oivov OTQurrjyovfis-

vot t ol nQog rfj uxqu ds dsiouvrsg xrjv scpodov rov d rjftov ,i5
[trj ru bvra svoov $LuondocoaL ysvoftsvoi , dnixXsiouv rug
nvXug' dvuftdvTsg 81 sni rcov rsi/cov idiovro fir) diucpdsiQSiv
acpug, tog nuv noir)aovrug to xsXsvpftsvov. ol d' ixsXsvov
roi)g dsoficorug uysiv xui xaraxQrjfivt%SLv nQog uvrovg, xui

uvxixa ol deaficoTUL ijyovro yvfivoi. xai nQcorov ftsv ldno-20
y.avxog xuTSXQrjfivio&rj ' ovrco Ss ovfiftuv OQ&og sottj xui
sfisivsv ininoXv, ftrjdsvog nQOOunrsofrui roXfttovrog. snsird
rig nQOosX&cov rtov ZrjXtdrcov , xai fiaXuxiuv rtov uXXcov xa-
TrjyoQrjoug , dnivsfisv uvrbg rr)v xscpuXijv ftayaiQa. sha xuc
8. olxeiay M.
ipsi domum militibus, ami-

usque ad noctem exspectantes, dimissis
cos quosdain servarunt: Apocauchum et cives paulo infra centum
in arcis carcere, apposita custodia, clauserunt. Sequenti diluculo
auxiliarii Berrboea alfuerunt: qui, ut acceperunt captos esse quorum
gratia veniebant , cum mediocri populalione domum retlierunt. Circa
meridiem rumor quidam urbem afllavit, vinctos, rursum arce occu-
pata , Berrhoeense subsidium intromittere : quem Zelotae ad necem
illis curandam ementiti ferebantur. Populus de integro ad arma ire,
atque ad arcem, vino ac furore ducibus, procedere. Arcis indige-
nae impetum ac direptionem rebus suis metuentes portas occlu-
dunt: in muros adscendunt: misericordiam rogaut, facturi quidquid
tandcm iuberentur. Iussi vinctos adducere et ad ipsos praccipites
dare. Protinus nudi adducuntur. Ac primus quidem Apocauchus
praecipitatur, qui forte quadani erectus stclit, ac nemine audente
illuin contingere, diu sic mansit. Postea unus de Zelotis mollitiem
aliis exprobrans accedit, caput ei a cervicibus gladio abscindit.
Deinde ceteri quoque circumfusi totum corpus' vulneribus con-
sauciant. Post haec non uuo, sed pluribus locis reliqui, Zelotis no-
HISTORIARUM III. 9%. 58 1
ol uXXot neqtOTuneg xuTeTqcoouv t6 ocofta oXov. enena xa/A.C. i3^6
TOvg uXXovg sqqtnxow unb tcov ts tycov , unuiTOviTcav ovo- P- G8o
(.iuoti Tcor ZrjXcoTcov , ovx icp' evu TOnov , dXX' ini nXe/ovg .
xaf 6 dtjuog d-rjqtcodcog xai dnuvfrqconcog xaxrjxbvTiôv neqti-

Ooxdftevot ' ivtcov bh unhe/iivov y.ui xecpuXug , xai nuvTug ov-
Tcog tbftcbg unixTetvuv nXrjv oXtycov Xiuv , oi vnb tcov xr)v
uxquv oixovvTcov xaTexqvnTOVTO. nuqrjouv de xai KcoxuXug
xui JluXatoXbyog dnoocpuTTOfiivcov , xui idbxovv fiev nqbg tcx
nqaTTOfieva Svoyeqaivetv , dvuxbmetv fxivroi Tr)v bqftrjv tov

loSrjftov vnexqivovTO fiij HvvuoSuf enetTU ixetSev 6 b/jftog
iTqdnero nqbg Tug oixiug xui unixreivav xui uXXovg Ttvug
rcov noXncov iX&bvxeg de xui nqbg Tr)v oixiuv KcoxuXu, tcov B
ZrjXcoTcov ivuyovrcov , xbv (Duqfiuxrjv tJtovv ixet xuTuxqvnTO- x
fievov vn' ixetvov ' bg KcoxaXu Trjg yvvuixbg ubeXcprj ovvrb-

i5xet , fiiya Se iSvvrj&rj naqu Ânoxuvxco uqyovTt xui nXttaxa
ixuxcooe TOvg ZrjXcoTug. betoug de ixetvog, ftr) vnb tov brjfiov
diucp&uqij , nuqidcoxe tov ovyyevfj xui dvrjqiSr, ev&vg vnb

,
tov Srjftov. iXiyeTO Se xui OTiuTOg dvSqconfoov uipuod-ut

Ttvug tcov tov bijfiov TOTe. dvuTefxvofiivcov yuq tcov dnoxxet-
lovofiivcov , tu eyxuTU eS,eyeixo. cbv Ttg vn uxqug dvaiod-rjoiug
xai uvuXyrjotug OTiaq ovvuyuycbv oixude dnrjyuye' rr)v yvvutxa
Se fir) eibvtav b&ev etrj , vofttououv Ttvog exiqov eivut tcbov,
TjSvofiu xfi yvTqa nqooeftfiuXuv , fteru Se to cpayetv uiod-e-C
o&ut , tov dvdqbg cog eirj dvfrqconiva einbvTog. ovtco fxev
minatim petentibus , de muro praecipites aguntur: quos circumsi-

stens populus , ferina quaclam immanitate sagittis contigit , quorum-
dam etiam capita praecidit. Ita omnes crudelem iu modum praeter
paucos , quos iucolae arcis absconderant , inlerierunt ; quorum neci
Cocalas et Palaeologus praesentes, se rem-aegrius ferre, furorcra ta-
men populi cohibere ac reprimere haud posse, simulabaut. Qui
deinde in aedes involaus alios iusuper cives contrucidavit. Cupi ad
domum Cocalae, Zelotis praeeuntibus, venissent, Pharmacen (îuicum
nupta crat soror uxoris eius, quemque ipse occultaverat, et qui
apud Apocauchum praefectum auctoritate multum valuerat et Zelo-
tas mire afllixcrat,) sibi dedi postulant. Cocalas vitae suae timens
affinem tradit, quem continuo interficiunt. Aiebant tum plebeios.
quosdam humanura adipem gustavisse. Nam cum, disscclis occiso-
rum corporibus, viscera effunderentur, quidam summo stupore et in-
dolentia collectum adipcm domum portavit. Uxor iguoraus unde,
et alterhis animantis esse opinata , ad cibum suaviler coudienduJn
in ollam iniicit, ac post cpulas demum viro narrante, liumauum
adipcm se comedisse discit- Sic Thcssalonica se imperatori volens
a.diuuxit, iterumque, Palacologo et Cocala auctoribus, ad arma rediit,
582 CANTACUZENI
A.C.i346>7 (dsoaaXovixt] nQoa£yooQrjO£ fiaoiXu hxovoa, xui ndXiv tlg
xbv noXs/uov i'S,sxQunr} vno JluXuLoXoyov xai KooxuXa,, xai
xotuvxu ixoX[itjdrj nuauv vnsQfiuivovxu oo[ioxrjxu } xui'xo Kuv-
xuxov^rjvov xov §uoiXioog oxd<pog uvxuvSqov xuxiSv. ixstvog
Sh [i£xd xr)v iv *AS qluvovuoXsl xijg iSiug ox£<prj<poQi'ug soQxtjV^
ISlux&ulov [ihv xov vlov xuTslinev ini xtjg QQaxrjg syovxu
otqutiuv, xdg ts noXug noXiOQxr)oovxu xug Buxdx^t] avvu-
noaxdoug, xui 'Isquxl dvxioxrjo6[i£vov • tjxt yuQ ix Bvûvxiov
D oxQaxtooxug oXiyovg syoov in' ixsivug xug noXug axQaxrjyog'
o) xui ov[ipuXoov 6 xov fiuoLXioog ivixrjO£v vlog [ibXig Siu- 10
Squvtu to dXoovui ' ol yu,Q ovvovxsg ndvr£g ol [ihv snsoov ,
ol S' suXooauv nu.Qu xiyv [idyrjv. snstxu Sh xui xug noXsig

nuosoxijouxo xui vnqyuys xo> nuTQi fiiaod[tsvog Tolg onXoig.
P. 68 *ie. BaoiXsvg Sh sig 2t]Xv[tfiQi'uv iX&oov xoTg iv Bv-
. V. 543 "Quvtlw (piXoig xQxxpu Si£Xiy£TO • in£i Sh ovShv r)vv£V ooviS
B ifiovXsxo , uvd-Lg uvioxQscpsv sig xfjv 'ASqluvov. vnb Sh xovg
avxovg yoovovg xai MuQxlvog [i£xd xov Koovoxavxivovno-
Xsoog nuxQtdoyov , ov b Tlunag £loo&£ y£iQOxov£lV [lstu xr)v
StuiQSGLV xr\g ixxXrjoiug , oia Sij xrjg noXsoog JluxivoLg nQOo-
rjxovorjg, oxl vn' avxoig iyivsxo nox£ , ,d[ia SvoxaiS^xu xql-iq
-rjQ£atv, tjXfrov £ig xr)v 2[ivovqv, xui nQox£QOV vno xoov Au-
xtvoov xux£yo[iivrjv. nuxQiuQyrj Sh iSoxsL Sstv sig xov xuxu
^[ivQvav i'E,sX$6vxu vuov , iv w ndXui r) [trjXQOnoXLg rjv , xqv
C dsiuv [Lvoxayooyiav ixxsXiouL , xui ixiX£V£ xr)v oxQaxidv onXi-
au[iivt]V snso&ui. M.aQxlvog Sh ixooXvs xai ol aXXoi xoovi.5
21. itjv om. P.
et haec ibidem omni crudelitate crudeliora designata sunt navisque

Cantacuzeni cum ipsis vectoribus summersa periit: qui post corona-
tionis suae apud Adrianopolim diem festum Matthaeum filium in ,
Thracia cum copiis, urbes, quae cum Batatze defecerant, obsessu-»

rum et Hieraci Byzantio cum parva manu ad illos venienti se op-
positurum reliquit, Eum Matthaeus congressus devicit, militibus
eius universis partim concisis, partim captis nec multum abfuit, :
quin ipse quoque dux caperetur. Insuper oppida armorum terrore

ad deditionem coegit ac patri subiecit.
95. Imperator Selybriam cum veuisset, cum amicis, qui erant
Byzautii , arcane suum negotium agebat: sed nihil efliciens Adria-
nopolim reiliit. Sub idem tempus Martinus cum patriarcba Con-
stantinopolitano, (quem papa eligere consuevit , post divisam eccle-
siam velut urbe ad Latiuos adbuc pcrtinente, quia sub ipsis ali-
,
quando fuit,) duodecim trircmibus Smymani appulsus est , quam et

prius Latiui possederaut. Patriarchae placuit in Smyruense tciu-
vavuQycov , StuxsxtvSvvsvfiivu ToXfiuv ioyvotÔftsvot. insi A.C. i3^6
Ss ovx insi&STO , stnovTO dvuyxrj. xai ysvofiivto nQog tov
vaov xai Tf-jV ftvoTaycoytuv Ttjv &siav ixTsXovvrt inijX&sv
'AflOVQ flSTU Tfjg OTQUTluq. Xui TO flSV CtXXo OTQUTSV/UU TCOV
Âutivcov StsocQ&rj dvuycoQrjouv nQog to cpQOVQtov, xutsi-
yov, insi Tovg UsQoag stSov intovrug' nuTQtuQyrjg Ss Tr)v
Isquv otoXtjv ivSsSvfiivog dnsotpuyrj vno tcov TLsqocov xul
MaoTivog xai uXXov tcov intcpuvcov dXtyot. iv Ss TOtg y.QO-
voig TOVTOig xai tcov iv Tsvvova svysvcov Tvvsg Svo xai
loTQiuxovTa nXrjQcoouvTsg oixsioig uvaXwftaov TQvrjQSig ini-D
nXsvouv t{] Xi(o xui inoXtOQxrjouv yQOvov ovx oXtyov, xui
TSiyociayiag ts noXXug inoir\ouvro xui xuQTSQug xai ftrjya-
vrjfiaTa nQOorjyov. rjvvov Ss dnb tcov tovovtcov oXtyu rj ov-
Siv. ol yuQ Xlol rjuvvovro Tovg AuTtvovg xuQTSQcog , ivSsia
iSSs niso&ivTSg xui Xtfxc6'S,uvTsg , insi inixovQtag ovSsutdg
c
iTvyyavov nuQu Pcofxut'cov , nQOosycoQOvv Toig AuTtvoiq xui
tiuqsSoouv Tr)v noXtv vn' uvuyxrjg. r) fiuotXig Ss rjvtuio fisv
Sstvcog, TtjgXiov noXtOQXOVfiivrjg , fiorjdttv Sb ovx slys yQrj- •
/xutcov yuQ ovx svnoQsi nQog toouvtijv Svvuluv , cbovs

ts
O.OOTOXOV UVTlQQOnOV uo Autivcov iûQTvetv xai tov Stotxrj- ,
oovtu xuXcog xui cog nQOorjxs tu nQuyfiuTa ovx siys • nuv-

c
Tsg yuQ, ooov rjocxv uS,voXoyov Pcofxut'cov , iv SsofxcoTrjoiotg xu-
TSxXsiovTO. Sfxcoq Ttvuq oXtyovg iqponXiouvTsg oi aQyovTsgp.S8^
6. (ifev M. 8. ot aXXov M. 23. dXiyas M. i(fonX^t -

oayitg P,
plum ,olim metropolitanum ingredi et illic sacris operari , iussit-

,
que milites armatos sequi. Martinus et aiii navarchi factum hoc,

ut periculo non carens, dissuadebant. Dum necessitati parere non
vult et in aede sacriGcium facit, Amurius cum armatis supervenit.
Et milites quidem Latini cernentes Persas invadere ad castellum
suum confugientes, morlem evaserunt: patriarcha vero sacris inJutus
vestibus una cum Martiuo paucisque nobilibus a Persis obtrunca-
tus est. Per idem tempus Genucnses nonnulli nobili loco nati,
duabus et triginta triremibus sua impensa instructis , Chium navi-
garunt eamque non parum diu obsederunt et muros saepe, admo-
tis etiam machinis, valide oppugnarunt. Verumtamen Chiis fortiter
se tuentibus, nihil aut parum profecerunt. Cum autem victus inopia
premcrentur nullumque a Romanis auxilium adventaret, Lalinorutu
se potestati permittentes urbem coacti tradideruut. Imperatrix quam-
,
quam Chio obsessa miriGce angeretur ferre tamen opem nequibat: ,
nam ncc pecuuia contra tantas vires in promtu erat, ut classem La-
tinorum classi aequalem compararet, ct bonum ac peritum eius du-
clorcin uon habebat; omncs siquidcm, qui inter Romanos eminebant,
584 CANTACUZENI
A.C. iZ^6TQUjQ£ig , Wux£ooXrxTOV snsfixfjav ovvdQyovTa tot£ Totg uXXoig,
(rjvyuQ Kivvdfiov tov [ivgtixov ovvotxrov dS^Xcpfj Trjg yvvui-
xbg ,) ovy woTS uvtitutt£o§ui AuTivoig' ovx dXiyov yuQ u-
TliSsV 7lQ0g TtjV ix£lV03V SvVUf4.IV dXX' £i SvVUlTO TQ071M SlJ
Tivi oZtov elouyeiv sig Trjv Xiov. (Dux£ooXuTog Sl inei xet-5

TunXioov inv&STO Trjv Xiov mXooxvZuv, dvioTQ£rp£V ev&vg*
xui bXxuSi ix Tsvvovag n£Qirvyoov fuyuXrj ixQUTijos fidyrj
xai dnixT£ivsv ovx oXiyovg toov Autivoov fiayofiivovg xui

Sujonaos tu yQrjfiuTU. nvd~6fi£voi Sh ol iv TuXutu bfiorpv-
V. 544 Aot xprjrpiofxu eyQuxpuv unoxTivvvvui 0ux£ooXutov, ol uv Tig ovv-\o
BTvyoi , xai firjSivu y.Qivtiv rpbvov , xui Siifisivsv avToZg rj nQog
ix^Zvov syd-QU ayQL T£X£VTijg. fiuoiXig Sh inu iroou fiovrjv
ttjv Koovgtuvtivov nbXiv avTrj n£QiX£inoftivrjv , (ui yuQ uXXuv
aysSbv nuout nQOO£yooQrjouv (SuoiX^Z rw KuVTuxovtrjvro ,) nQog
JVInaXixav tivu tov Kuq(3oovu uQyovru nifixpuou nQ£op£t'avi5
sS^Zto fiorjfeZv. o Ss dofiivrog re iSi'âTO Ttjv nQ£ofitiuv
xui GsoSojqov xui TofinQOTUâv TOvg uS^Xrpovg ,
yiXiovg gtqu-
riooTug uyovTug imXixrovg
, xutu ovfifiuyiuv hi£fin£ Tij (3a-
aiXiSi , xutu tov TLovtov nuQuduXuooiovg nbX£ig
oi xai Tug
SuovT£g inuouv anooTrjvui fiuoiXioog xui Tij 8uoiXiSi nQOo-10
yooQtZv rjXniouv yuQ umovg ti fiiya xutoq&ooo£iv. xui r)
'
C fiuoiXig iSi'£aTO TOvg uv&Qug fi£TU noXXijg Ttjg svfisvsiyg

xui Tifiijg , xui Trjv ts Ânoxuvxov tov fisyuXov Sovxbg &v-
yaTSQu ovvroxios tm TofinQOTiTtu , xui OTQUTrjybv dniSsiE,&
3. dkiyov P. 10. jJ
P. i5. MnuMxu M.
carceribus Nihilo minus archontcs aliquot triremes
attinebantur.
armantes Phaceolatum collegam, (qui Cinnami mystici uxoris soro-
rem habebat in matrimonio,) iis praefecerunt non quidcm ut se :
Latinis quibus longe esset inferior , obiiceret sed ut commeatum

,
,
in insulam, si quo modo posset, importaret. Phaceolatus ut Chium

captam audivit illico iter relegens et onerariae Genuensi occur-
,
rens acri pugna eam vicit, et complnres Latinos occidit pecuni-

amque diripuit. Fama Galatam ad homophylos perlata, publico de-
creto impunitatem proposuerunt si quis eum ubicumque iugularet,,
ct usque ad mortem eius tamquam hostem oderunt. Augusta ut

solam Constantinopolim sibi relictam vidit, (aliae namque urbes
ferme ad unam in Cantacuzeni auctoritatc erant,) a quodam Mpa-
lice, Carbonae principe, per legatos auxilium petit. Is, legatione be-
nigne admissa Theodorum et Tomprotitzam fratres cum mille sele-
,
ctis militibus suppetias mittit qui et maritimas ad Pontum urbes

:
transeuntes , eas ab imperatore ad Augustam monitis et consiliis

suis revocabant: sperabant enim illos ncscio quid magnum fclici ,
successu praestituros. Iinperatrix eos admodum beuevolc ct houori-

Tr g 'Pcoftuicov OTgaudg. 6 Ss tt]v ts oixeiav tycov xai tt)v A.C i346
t
Pcouuicov eneorQUTsvoe 2r]Xvfi^Qiuvoig ,

ûoiXicog JiSvfio-
Tsiyco evdiuTQtfiovToq. (DuxQaor)g Ss 6 nQcoTOOTQUTCoo vno
t3uotXecog ev ZrjXvfipQict xuTuXsXetfiuevog fteTU OTQUTtug , eycov
Sy.ui Tovg ^rjXv fx^Qiuvovg owenXexeTO TOig neQi ToftnQOTi-

,
tLuv s£,eX$c6v xui evixa xutu xQUTOg. unetQog yuQ cov o

TofxnQOiivûg tcov /coQicov ioTQUTrjyrjos xuxcog , eig TucpQOvg
xui oTevo/coQiug xui uttniXovg TOvg Inneug ififiuXcov ofovD
ijXTrftevTeg oXiyoi ftev unifruvov xutu tt)v ftuyrjv , edXcoouv
\oSe noXXoi oXiycov , SluSquvul Svvrj&ivTCOv. tov Tovg entcpuve-
OTeQOvg Srjouvreg eiyov iv cpQOVQuig' Tovg S' dXXovg dnoSv-
ouvrig dneXvov. qX&s Ss xui 6 TofinooxiTûg iyyvg uXco-
vai, oftcog SiuSquvul Svvrj9eig uvioTQScps xuTrjo/vftfievog.
fiSTU tt)v 7]ttuv Se ixsivrjv TofinQOxiTtug fisv vneXeineTO iv

iSBvûvricp ijStj yvvuixu e/cov ex 'Pcoftuicov xui Ttfiijg dniXuve
nuQu puotXiSog Tfjg uS,iug • Qe oScooog Se 6 dSeXcpdg dvi-
OToecpev eig tt)v pixeiuv , tt)v vnoXsXstftfiivrjv e/cov otqutluv.
(istu tovto Ss 'OQ/uvqg nQog KuvTuxovtyvov tov (laoiXiu
nQeofieiuv nifiipag rfaov exSovvai ol nQog ydfiov tt)v Svya-
noTeow entjyyeXXeTO Te } ei nuQuoyoLTO, TTQod^vficogovfifiu/r]oetv^-^'6
c
xutu nttvxbg noXsftiov TOig Pcoftaioig ovxeTL yaQ eoeo&uL •
ovfiftayov xai cpiXov , dXXd vlov , xui nQO&vftcog SovXevoeiv

avTOv Te xui tt)v ovftnuouv OTQUTidv, ol uv xeXevoL. fiaoL-
Xevg Ss ovts dneinuTO tt)v nQSofisiuv , ovt' ev&vg ovve&STO
2$nQC>g tt]V eniyufiiuVy dXXu nQOorjVcog ts xai rjftsQcog TOtg nQe-
17. oixCay P. 18. de om. P.
fice excepit, magni ducis, filia Tomprotitzae in coniu-

et Apocauchi,
gium ducera eum Romani exercitus creavit, qui suas copias
sociata ,
cum Romauis coniuuctas, imperatore Didymotichi degente, in Scly-

brianos duxit. Phacrases autem protostrator ab imperatore Sclybriac
cum praesidio relictus, Selybrianis adiunctis, egressus oppido, Tom-
protitzam eximia virtute devicit. Imperitus euim ille locorum equi-
tatum pcr fossas et angustias et vineta ducebat: unde superati
iu conllictu pauci cadebant, multi capicbantur et vix aliqui eflu-
giebant. Captorum illustriores vincti custodiis mandabantur, alii
spoliati propcmodumque et Tomprotitzas ipse captus
dimittcbautur ,
est, Sed Y;igae commoditatem nactus, cum ignominia rcdiit. Post
eam cladem ipse Byzantii iam uxore Romana potitus subsedit ac
, ,
pro diguitate ab imperatrice tractatus est: Thcodorus frater cum

reliquiis militum domum remigravit. Secundum haecOrchanes, ad im-
pcratorem missisoratoribus, eius filiam uxorem poscit: quam si libenter
dederit, contra que^nvis Romanorum hostem auxilia promittit: nectam
de cetero fore socium et amicum, quani iilium, impigrcque illi cum omni-
586 CANTACUZENI
A.C. i3/{6o(3soi yQrjfiaTioag xai Scooa nuQaayofievog , vvv fisv eXeye
firjSsv dnoxQivetod-uL , votsqov Ss dXiyco ns/ui/jug nQsafisiuv
rr)v dnoxQtaiv noir)oso&aL. ol fisv ovv 'OQydvrj nQsafisig «-
•vsaTQsrpov eig tt)v oixeiuv. fiuoilsvg Ss (xstu tcov oixsicov
y.ui tcov ev tsXsi, sfiovlsvsTO nsQi tov ydftov, si /QtJ Tr)v5
^S-vyuTSQa tw ÔQydvrj exSiSovui , xui ndvTsg diansQ sx ovv-
&qjuuTog xqutiotov sivui eXeyov 'Oq/uvtjv s/slv avf.if.iu/ov
xui (piXov (IspuLOv. âoiXsvg Ss xai nQog ÂfiovQ nQSoftsiuv
nsfixjjag, si Soxoirj ^sXtlov sivuL xai uvtw Tr)v SvyuTSQU avv-
oixi^sLv snvv&uvsTO 'OQ/dvrj. 6 Ss uqlotov r]yetTO xai avv-\o
sfiovXeve dsysa&UL to uvtm XvoiTsXstv
xr)Sog. fiuXioTa yuQ
tr]v ojlXiuv xui vr)v oixsiOTrjTU tov ûqûqov fisydXa Svvu-
c
fisvov wfpsXstv xutu tcov Pcofiuioig noXsfiicov. si yuQ xai
fir) Ssolto vvvi fiuQfiuQcov nQog tov tcov bfiocpvXcov noXsfiov ,
TSTunSLVcoftsvcov rjSrj xui fir) Svvufievcov uvtixu&iotuo&ui av-iS

c
tw, uXX' ovv ei nuoa r) Pcofiai(ov vn uvtov ysvoiTO r)ysfio-
C via, nQog Tovg ofiOQOvg SvvdoTug Ssrjoso&uL Ttjg TLsQOLxrjg Sv-
vdfiscog, noXXu rjSixrjxoTag xui noXXug noXeig xai ycoQag Trjg
'Pcoftuicov nuQ.aonaaufisvovg. ovv eqjuoxev,

eiSsvui fisv cog
V- 545ov J' uv eiTt yevoiTO , toouvttjv 'OQydvrjg svvoiuv sniSsi^so&aiio

Svvulto, oarjv avTog nQog (iuoiXsu. uXX' ovv evyeQcog sxst-
•vov syuv fiorj&stv. wvtov Sh noXXrjg Ssta&ai nQuyfiaTSiug
Siu uXXoTQiug nQog uvtov iovra yrjg- 'OQydvrj Ss Tt)v avri-
4. olxtav P. 8- nollces ndksis xcci add. M. 19. naoaona-

Ofiivovs M.
bus copiis suis ubi voluerit, inserviturum. Imperator neque legationem
sprevit, neque extemplo affinitatem ainplexus est, sed leniter ac
placide legatos allocutus ac donis etiam prosecutus , paulo post
missa legatione Orchani se responsurum promisit. Sic legati abie-
runt. Imperatore familiares et proceres super connubio filiae con-
sulente , omnes quasi ex composito Orchanem socium et amicum
fidelem habere, permagni interesse dixeruut. Id ipsum dein per le-
gatos ex Amurio quaesivit: qui matrimouium istuc, ut optimum,
approbavit, affinitatemque minime repudiandam censuit. Amicitiam
cnim et propinquitatem istam barbari, qui adversus hostes Roroa-
norum multum posset, maximopere ipsi profuturam. Etsi enim in
praesentia ad bellum contra homophylos iam depressos et ad resi-
stendum imbecilles barbarorum ope non egeret, at cerle si totius
imperii Romani pctens fuerit, contra vicinos dynastas , qui tanta
ultro detrimenta dederint, multasque urbes ac regiones a princi-
patu Romano avulseriut , Persico robore opus habiturum. Affirma-
bat igitur, scire se , Orchanem neutiquam omnino tain effusam in
impcratorcm bcnevolenti.im navaturum, quam ipse navasiet cctcro- :
qui illutn uou djllicultcr posse succurrcrc , cutn sibi pcr ali-
niguv Qgdxrjg rjnetgov vrp' euvrbv nenotrjfiivto gdStov eivai, A.C. 346 1
oxe (lovXoiro , guSiuv noteTo&ut rr)v intxovgiav. St u avv-
efiovXeve xo xrjSog ixxeXeTv , cog xa xgdrtora XvotreXrjoov

c
roTg Pcoftuioig • xuv firj xai nuvv xuxu yvcofirjv rj, ovShv Se
^notijoetv u%tov airiag, el xui rcov ngb avxov (3e(iuoiXevx6xcov
ovx oXiyot 2xv&utg xui uXXotg xtoi fiugfidgoig rdg &vyarigagt)
i'îScoxuv rdg euvrcov ngbg rb XvotreXovv roig vnrjxootg. roi-
avra fiev 6 *jifiovg nagrjvet. (iuotXevg Sb ro,re ftirgtov
rov cpgovrjfiuxog i&uvftuêv 'Afiovg, bxt 'Ogydvrjv avxov ftuX-
joXov coftoXoyet XvatxeXeTv, xui rb dSoXov xui xu&ugbv rrjg yvco-
ftrjg, ort a iSoxet XvotreXeTv, ovx unexgvnxexo. xai ineifrexo

nQog rr]v nuQuiveotv. nifixfjug Se ngeofietuv ngbg 'Ogydvrjv,
rrjv re irvyarigu xuxrjyyvuxo , xui orgaxtdv ixiXeve nifinetv,
rjrtg u£et rr]v yvvuTxu ngbg uvxov. S' enefinev avxixa
\5vavg re xgtdxovxu xai tnniug ovx oXiyovg xui rovg intcpa-
veoxigovg rcov vn avxbv. fiuatXevg re fierd rrjg orgurtugp.6%^
'Poofiuicov oarj rjv , rjxev eig ^rjXvftfigiuv fierd yvvutxbg rrjg
puotXiSog xui rcov Svyuxigtov , xai ixiXevt ngb xrjg noXecog

iv rio neSito ngoxvxptv noteTv ix '%iiXcov, tv' in uvrrjv rj (ia-
loatXicog vvfKfevo/nivrj &vydxrjg axuoa nuot yivotxo xuxacpa-
vrjg- ovxco ydg efrog elvut xoTg (iuaiXevot noteTv ini ruTg &v-
yuxgdot ngbg ydfiov dyofiivatg. enetxu ixiXeve xui rrjv (3a-
otXtxrjv oxrjvrjv iyyvg loxuv. enei Se rjaav nugeoxevuoftiva,
7j (iuotXig fihv fiexu rcov &vyurigcov ini rrjg oxrjvrjg rjvXiouro
2. niios M.
enam provinciam multa cum difficultate ad eum veniendum sit: et
qui sibi continentem e regione Thraciam respicientem subdidisset,
uullo labore , quando vellet, opero allaturum. Has ob causas,
quamvis alioqui non ita liberet affinitatem ut Romanis utilissi-
, ,
mam, cum eo iungendam suadebat addens in nullum crimen ideo ,
incursurum, siquidem non pauci superiorum temporum imperatores,

quo subditorum ratiouibus providerent, Scythis et aliis quibusdam
barbaris fllias suas dcspondisscnt. Hoc fuit Amurii consilium. Cuius
animi modestiam atlmiratus est imperator, quod conliteretur Or- ,
chanem se ipso amplius profuturum et siucerum candidumque pe- ,
ctus quod quae couduccre putabat, non tacuisset.

,
Itaque comple-
ctcns eius sententiam per legatos Orchani filiaiu despoudet hor-
,
taturque uti numerum militarem mitteret qui sponsam adduceret.

, ,
Qui naves triginta et equitum magnam vim atque e provincia

sua viros nobilissimos illico misit. Impcrator cum loto exercitu
Homauo, cuinquc uxore ct filiabus Selybriam profectus , in planitie
autc urbcm tabulatum ligncuin cxcitari iussit, super quo nuptura
fiiia cousisteus conspiceretur ab omuibus. Huuc cnim inorein
538 CANTACUZENI
A.C. 1346 t^v vvxtu , xui 6 (HaotXevg fteTU rrjg OTQuuug. tlg rr)v v-
otsquiuv d's fiuotXig ftsv bf.isi.vev sni rtjg oxrjvrjg /j.stu tcov
intXoincov dvo &vyuT£Q(ov 1 QsoScoqu Ss rj vvftcpevoftivrj ini

BrijV TtQoxvxptv uvrjXde , fiuotXevg 6s etoTrjxet scptnnog ftbvog*
01 (Js uXXot unuvreg neôi. ovtco ds tcov naQuneTUOfiuTcovS
neQtutQe&ivxcov ,
(neQtxexuXvnTO yuQ r) nQOxvxptg nuvTuyb&ev
vcpuoftuot orjotxotg xui StuyQvootg,) dvecpaiveTO rj vvft<prj. xai
XaftnuSeg rjouv neî uvrrjv rjfiftivut exuTiQcofrev , ug evvov-
yoi xuTiyovreg ini yovv xexXtfiivot ovx icpuivovTO. ouXnty-
yeg Ss rt yrjouv intnXetOTOv xui uvXoi xui ovQtyyeg xut bouio
nQog TiQiptv i'E,evQrjTut dvd-QConotg. nuvouftivcov Ss sxeivcov,
iyxcofttu rjSov 01 fteXwSoi vno rtvcov Xoyicov nQog rr)v vvftcprjv
nenotrjftivu. inei Ss nuvru ireXetTO tu fiuotXitog nQoar)xovTU

C&vyuTQuotv vvficpevoftivutg, rrjv ts otqutiuv xui TO-vg iv xi-
c
Xei nuvTug xui Pcofiuicov xui {3uq(3uqcov 6 fiuotXevg ilortuiS
scp' rjftiQug ovx oXiyug. snenu i'S,ineftne Tr)v d-vyuriQU nQog
tov uvSqu fteru noXXijg vnoSeSûftevov Ttjg rjSovrjg , rj xui rco
ûqûqco ovvotxovou Trjg evxXeiug tcov nuriQcov uîuv luv-
rr)v iv T(jj noXtreveod-ut nuQeiyero. ov ftbvov yuQ ix zijg
ovvStuTQifirjg ixeivcov nuQeftXufirj xutu Trjv niortv ovSev, xut-o.o

TOt ye noXXu noXXuxtg intyetQOvvTcov fterunei&etv , dXXu xui
noXXovg tcov nQog rr)v uosfietuv vnay&ivTcov dvexuXiouTO Xb-
imperatores servabant in filiabus, cum ad nuptias abducendae es-

sent. Deinde et imperatorium tabernaculum piope statui mandavit.
Quibus paratis imperatrix et filiae ibidem, imperator in castris
,
noctem egit. Postridie imperatrice cum binis filiabus in tentorio

manente sponsa Tbeodora tabulatum conscendit
, solo impcratore ,
eqiio insidente , ceteris ad unum adstantibus. peripetasmatia Tum

in circuitu ablatis, (erat enim tabulatum appcnsis ex omni parte
aulaeis sericis et auro intertextis ornatum,) sponsa conspecta cst,
dextra laevaque accensis lampadibus, quas eunucbi in genua subsi-
dentes tenebant. Resonabant tubae et tibiae ac fistulae plurimum,
et quaecumque ad aures oblectandas ab hominibus instrumenta
musica excogitata sunt. Iis taceutibus, cantores a poetis Iaudes in
sponsam compositas modulabantur. Finitis solennibus universis, quae
imperatorum filiabus cum nuptum darentur, fiebant impcrator
, ,
militibus et proccribus Romanis ac barbaris omnibus ad dies com-

plures epulum dedit, atque ita demum filiam ad sponsum multo
gaudio eam suscepturum misit. Quae quamquam barbaro-nupta,
sic vitam suam instituit, ut a maiorum suorum gloria non degene-
raret. Nec enim solum ex illorum hominum convictu constiettidi-
neque nullum in rcligionc damnum fccit licct nuiltum ac sacpe ,
alind ei persuadere conarentur, sed et multos ad impietatis divor-

tjcula impulsos ad veritatis semitam argumentorum vi rcvocavit.
HISTORIARUM III. 96. 5 $9
yotg nsi&ovou nQog Tr)v uiqsoiv T/jg dkrj&siag. ovtco Se neQi A.C. 134G
xr)v nioTtv docpakcog nokvcevoufxivrj xai Toye eig uvTrjv rj-
xov vnsQ uvirjg nQOXtvSvvevaaoa nokkdxtg , ovde tcov ukkcov®

uyu&cov ijfiikei , ukku ndorj TQVcpfj xui nokvxektia yuioetv
5einovau , t« ovra Tolg nivrjat dteSiSov, xai nokkovg tcov
ini Sovkeia naQu tcov ûqûqcov unoStSofiivcov eQQveTO, yov-
oiov avTr) nuoeyovou, xai nuav ocoTrjQiag rjv ktftrjv Totg Jixr-V. 5^6
c
Tvyovai Pcofiaicov xui SeSovkcofievotg vnb tcov (tuQfiuQcov xu-
tu avyycoorjotv &eov. exeivrj ftev ovv ovtco nQog unuouv
loiSeuv ivuQevov fitov nuo' ooov ovvStrjys TOtg (SaQfiuQOtg yQO-
vov eQQvfrttrjoev euvTrjv.
c
îg. Yno Se tov jxvtov yQovov xai ex tcov xutu Tlov- P. 685
c c
xov nokecov Pcoftaiotg vnrjxocov HQuxkeiug xai ÂftdoTQtSogB
xuTuoxonoi iniftcpd-rjouv leQevg Ttg xui fiovuyog , Trjv fiuot-
i5)Jcog Svvuftiv xaTaoxexpofievot , onoarj Ttg ovoa, ovTCog uxot-

§earuTu Bv^dvrtov Svvutui noktOQxetv. ol Se, enei eig 2rj-
kvftpQtuv rjxov , KovTOCpQui tw nQtoTOoefJuoTW ovri

e'E,evt%ovTO
intTrjSeico. o Se uvTOvg nQoarjye fiuotkst xui Trjv uhiuv «-

nrjyyskkov, St' rjv Totg ocpsTSQOtg iniftcpd-rjouv nokhutg. (iuot-
zokicog Se rjftiQtog yQrjftuTtauvTOg uvTotg xai svrjQysTrjxotog, i-
nsi uvuycoQstv nQOg Tr]v oixiav eftekkov, tcov fluotkeicov il-t-
ovTeg, OQooai Ttva iv (iuoikeiotg StuTQtfiovTU, w iv BvûvtimC

fivoTtxov ecoQcov tov Kivvuftov , uQyovTU TOTe tcov nQuyftd-
a. rrjv om. P. 6. napu om. M. 18. iniTtdeirp P. ai. of-

xeiav M. âOiXiwv P.
Cum autem quod acl Gdei mysteria attinet, tam constanter se gcre-
ret ac pro sua parte frequenter cum periculo pro ea propuguaret,
alia interim virtutis decora non negligebat , sed omnes delicias ac
magnificentiam valere iubens facultates egentibus distribuebat, mui-
tosque barbaris in servitutem venditos lytro persoluto ipsa redi- ,
mebat, et Romanis omnibus incommoda fortuna utcntibus atque

in servitutem a barbaris, Deo permittcntc, redactis, portus salutis
erat. Sic igitur illa quamdiu iuter barbaros vixit, vitam suam ad
omne genus virtutis composuit.
96. Paulo post ex urbibus Romanorum ad Pontum , Heraclea,
et Amastridc, sacerdos quidam cum monacho ad exercitum impera-
toris speculandum , quantus tandem esset , qui Byzantium sic ar-
ctissime obsidere posset, emissi sunt. Hi ut Selybriam venerunt,
a Contopbre, cui cum protosebasto amicitia intercedebat, Iiospitio
sunt accepti isque ad imperatorcm cos adduxit, et quamobrem a
,
civibus missi essent, indicavit. Cum imperator benigne ipsis respon-

dissct et benefecisset, iam palatio egredienlcs, ut domum redirent,
quendam illic conspiciuut, qui cum aliquando Byzantii Ciuuainum
5g< CANTACUZENI
A.C. rt/finov, Siukeyofievov iv unOQQrjTfO. xui amixa KovTOcpQai iSr]-
kow neqi tov dv&Qconov , nuQ^vow ts dvuxQiveiv Trjv ahi-

av Ttjg dcpfêcog uvtov. KovrocpQui Sh tov uv&Qconov ixnkrjT-
T£tv (iovkofiivov ev&vg xui &QuovTeqov tcov IfiuTicov unTOfii-
vov xui neQiikxovTog , fiuyuiQU evQrjTO vno &oifiuTiov xqv-S
nTOftivrj, o^mrjTog fuv xui uxfirjg ovSefiiuv unokeinovou vneQ-
plokrjv , xoiXoTtjTug Si Tivug xui uvakafiug eyovou xutu tu
nkuyiu, uig cpaQfiuxu ivixeno ruyioiu SiucpfreiQeiv t6v nQoa-
Ofiikr\aovTU Svvdfcevu. dvuxQWOfievog Se 6 uvd-Qconog , o,u,
(jovkoiTO avTfo rj pidyuiQU, ix tcov iv Bvûvtim ecpaoxev uq-io

Dyovrcov ini tco pluoikiu tuvttj UTQCooxeiv ifj fiuyuiQU nenei-
ofiivov rjxeiv. nivTe Se rt fiiQug ini Sixu eyeiv dcpiyfiivov,
iv aig dnaS, evnOQrjaaVTU iniTrjSeiov nQog to eQyov yQOvov,
avfrig dnooyio&ut Seiauviu rrjv plaoikicog dneikrjv. ftiorjg
yuQ scpuoxe vvxibg, (Saoikecog imSeSrjfirjxoiog pluoikeioig, x«/i5

tcov cpcoTcov vn dvifxcov iv yeificovog coqu iopleofiivcov , iovg
akkovg fihv neî cpcoicov r]oyokrt od-uL xofiiSrjvxai SoQvfieZv, uvibv
Sh xuiqov vofiiouvTU Siu to ffxoTOg xui nQOOLOvTu, pluoikiu ftrj-
Sivu nQoaeyyi%eiv nQOoeinelv, cog xui uvtov irjv ftuyuiQuv xuii-

yovru. o nv&6fievov uvtov xui SeiouvTU dnooyjo&ai Trjginifiov-io
P. 686 ktjg. iQCOTcofiivov Se pluotkicog, eiu tot£ neî Trfi inifiovkijg vnca-
mevxev, ovSev etnev, dkku tcov ukkcov &oqv(}ovvtcov xui coaneQ
SeSoixoTcov neî uviov, iv evTQunekiug elSei &uQQetv nQog uviovg
V. 547 einetv xai ptrj SeSotxivut . ptuyutQuv yuQ xaiiyuv xui uvtov. r)
mysticum ex archontibus unum, secreto loqui viderunt, moxque acl

Contophren de homine retulerunt hortantes uti causam adventus ,
eius exquireret. Quem Contophres perterrere volens statim et

audacius pallio apprehensum huc illuc rapit. Et ecce sub eius veste
sica, ipsa acie ct cuspide longe omnium acutissima, in lateribus
quasdas cavitates et ansas habens , quibus venenum erat allitum :
quo qui eas coutigisset, cclerrime interiret. Examinatus autem,

quid sibi cum sica vellet, respondit, se a quodam archonte Byzantii
inductum ad imperatorem ea vulnerandum adventasse. Et iam
quintum decimum ire diem , ex quo venisset: quo tempore semel
nactum occasionem perpetrandi facinoris metu tamen minarum
imperatoris abstinuisse. Media enim nocte dicebat , cum imperator
in palatio praesens adesset , et lumina per tempestatem ventus ex-
stinxisset, alios quidem iis reaccendendis studiosius et tumultuo-
sius occupatos fuisse. Tunc se ratum venisse tempus propter te-
nebras accessisse Imperatorem contra exclamasse, ne quis sibi ap-
:
propinquaret, se quoque sicam habere. Quam vocem ubi audierit.

et extimuerit , insidias omisisse. Interrogatus porro imperator, ec-
quid tum de insidiis quidquam suspicatus esset , nihil inquit sed :
HISTORIARUM III. 96. D 9I
fj.lv ovv imôvXr) ovTcog iftrjvv&rj. {iaaiXtvgTS avTog xai 01 A.C. 1346
ntoi uvtov noXXug cdfioXoyovv ydniTug 9~£ro, ovTcag ix yotX£-

ncov xivSvvcov QvOfiivro (iuoiXiu. (juoiXig Ss r) Avva xai 01
ntoi uvTrjv tcov nQuyftuTcov ug/ovrsg, inei naou ts T?jg Mv-
5ocov ovfiuayiag xai tcov uXXtov covrjVTO ovSiv, 'OoydvrjV t£
uSvvutov icoocov fi£Tun£i'9-£Lv noog Kuvraxovtrjvov tov (iuoi-
Xia noXsfiuv Std to xrjSog , erQunovro ini xo n£i'&£iv £T£q6v

Tiva tcov (2aQftdQcov ovftfiuyuv avTotg. xai niftxfjavT£g X«'-b
yuQiv T^coQyLOv tov fiiyav OTQuSon^SuQyrjv nQog ûQydvrjv
iotov AvSiug oaTQunrjv yuQ uvtco xui ovvrjSrjg nQOT£Qov
,
(rjv
ini OtXuSiXrp£iav noXvv yQOvov tm nuTQi GvvSiUTQixpuvTi,)

iSiovTO ocpioL (3orj&£tv xai nifinuv xutu fiuoiXicog gtqutluv.
6 Ss avTixa ts in£t'&£TO xai ovv£E,in£fin£ tco TuyuQt Tr)v
SvvufiLv. AftovQ Si, tbg inv&£TO Tr)v ÛQydvrj otqutiuv yco-
iSoovoav xutu fiuoiXicog , Sfivd inoiUTO xai inivoidv tlvu i-
oxinr£TO, dY Tjg i%ioTUL rro rpiXro (3orj&£LV. xui dnoX£'S,dfi£vog
Svo tcov naQ* avTro imrpavtov, ovg rjS£L fidXioTa tu xutu yvto-
fxrjv nQu%ovrug , i'S,in£fxn£ xui SioyiXiovg OTQUTicoTug naQa- c
ay6fi£Vog , tog dfiu Trj ûQydvrj otqutiu n£QULcod~rjoOfxivovg
lonQog Trjv QQnxrjv. s&og yuQ rovTOLg TOig fiuQfiuQOig, otuv
ini XfrjXaoiuv lcooiv, dv TiV£g i'S, hiQug ouTQunnug idiXcooi
ovvinfo&ai, firj xcoXv£iv,dXXd xai uSivai yuQiv , tog cpiXoig
xui ovfifidyoig. ixiXws Ss ÂfxovQ xotg nuQ' havTOv n£fi-
aliis turbantibus ct quasi eius causa metuentibus, iocabundum

dixisse , confiderent , sibi quoque sicam esse. Insidiae boc modo
in apertum prolatae sunt , et impeiator cum comitatu suo maguas
Deo gratias egit, qui e tam gravi periculo se liberavisset. Cete-
rum Anna imperatrix quique apud ipsam erant administratores
eius, postquam Moesorum et aliorum auxilia nibil profuerunt, vi-
deruntque nunquam fore nt Orchani aliud persuaderent eumque
, ,
ad Cantacuzenum socerum oppugnaudum inducerent, ad alius bar-

bari societatem et auxilium iraplorandum sese converterunt. Itaque
Georgium Tagariu, maguum stratopedarcham, ad Sarchanem, Lydiae
satrapam, ei farailiarem, (quippe qui cum patre ipsius Sarchauis
Philadelphiae diu versatus fuerat,) mittunt et opem adversus impe-
ratorera flagitant. Is confestim flexus Tagari copias tradit. Amu-
rius, ut ad eius aures venit, Sarchanem contra imperatorem mittere
militem, iniqua mente tulit et quiddam commentus est, quo amico
opitularetur. Delectis enim de suis duobus illustribus quos sibi ,
inprimis obsecuturos norat, iisque attributis duobus miliibus , si-

mul cum Sarchanis cohortibus in Thraciam traiecturos misit. Erat
enim apud barbaros istos sollemuc cum populatum irent, si ex
,
alia satrapia essent qui sequi cuperent, ne prohiberentur quin et :

5g2 CANTACUZENI
A.C. i34G cpfrstaiv uq/ovoiv , cog uv ftev SiuXXdrxoiro nQog (HuotXia ?j
2uQ/dvrj orQuxid ,
(oiso&ut yuQ uvxovg fiuoiXea neiostv xu-
ruxifrso&ut xbv nQog ixstvov nbXsfiov xui ovftfiuystv ,) firjd'
ctvxovg unoxuXvnrstv xo unOQQrjrov , dXXu fisru rcov uXXcov
nQog xov ûotXia rjxstv. uv d' idiXcootv exeivot noXeptetv cog$
D dXrj&cog , xQvcpa nifixpuvrug nQOg (iaotXiu nuQuivsTv uvrco
dvriy.ufrioruo&ut nQog fidyrjv xotg fiuQfiuQOig. inetduv de
toot nuourtruyfiivot y.ui rjbrj ftiXXcoot ovfinXixto&ut , fit&i-
axuodui nQog fiaoiXia xai /coQtiv xuxu rcov §uq($uqcov ftexd
xr)g ixsivov oxQuxidg. xotg fiev ovv uq/ovoi rrjg oxQuxiugio
ovtco nQOoixuxxev ^jtftOVQ ,
firjdevog avroig eriQOv ovvetdbrog
to dnooQrjxov. rotg oxQuxicoraig de ixiXeve nuvxu nei&eo&ut

xotg ao/ovoi xai firjbiva noXvnQuyfiovetv^ cog, ei' Ttg fir) nei-
&otro y uvxov xui yivovg dtucp&uQrjaoftivov. toiuvxu fiev
*jlfiovQ ovoxevdoag, fisru rcov uXXcov avveînefine rrjv otqu-ij

tiuv. TdyuQig bh fiiyug OTQuronebuQ/rjg ndvrug e/cov
Y.Gfyofiov ineQuiovro rbv 'EXXrjonovrov. xui 6 fiuotXevg inei rr]v
gtqutiuv inv&exo neQuico&etouv , ufiu de cog xui ol ruvrrjv
uyovreg orQurrjyoi rcov cpiXcov eioi xui tcov ovvrjd-cov, rbv

ylotooQirrjv xui *A&tuvbv nifixpug nQOg avrovg nuQrjvei xu-10
ruri&to(rat rbv nbXtftov rbv nQog uvxbv • xui ndvxu TQonOv
ine/eioet nei&etv dcpiaxuo9ut rov xur avrov ycoQetv. ol
fiev ovv uXXot rcov rjysftovcov ovx dcpiaruvro rov nQurreiv rct
xuru yvcoftrjv tco ocpcov aurodnrj' dXrj&cog yuQ inificp&ôav
18. xai om. P.
gratiae, ut amicis et sociis, haberentur. Imperavit autcm ducibus

suis, si Sarchanis copiae
ut, imperatori rcconciliarentur, (arbitrari
enim cum ex hostibus sibi amicos et auxiliares rcdditurum,)
se,
ncc ipsi arcanum enuntiareut, sed cum aliis ad imperatorem transi-
rent. Siu illum serio oppugnare vellent , clam mitterent et ad
barbaris resistendum hortarentur. Dispertitis porro ordinibus, iu-
gruente iani conflictu , ad imperatorem transfugerent et cum illius
agmiue in barbaros impressionem facerent. Talia ducibus praecepit
Amurius, qtiae rcliquos fallebant omnes. Milites vero, omissa curio-
sitate, ducibus per omnia obtemperare iussit. Qui secus fecisset,
cum geuere suo periturum. Huiuscemodi dolum machinatus Amu-
rius cum aliis Suos emisit. Tagaris cum omnibus Persis Hellespon-
tuni traiecit. Jmperator ubi exercitum trausvechim et simul du- ,
ctores amicos ac familiares esse acccpit, per Locdoritem et Athia-

num monuit, uti bello coutra se supcrscderent quod ut ab illis :
obtincret, tcntabat omnia. Alii igitur duccs, quae cuperc satrapam

suum nosscnt non praetermittebant vere siquidcm contra Canta-
, ,
ctizenum missi erant. Verumtamen spcm bouam dabaut. At duces

IIISTORIARUM III. 96. 5g3
xax' avxov. bftcog de xtvag xai yQrjaxorsQug nuQsiyovxo iX-k.C iZ\Q
niSug. ol xfjg IsfftovQ ds oxQuxtug fjyovftsvoi iftrjvvov xo
unoQQrjxov xro fiuoiXst xui nuQr^vovv xs fraQostv y.al nuQU-
ay.svdisa&ai nQog fiuyrjv uv inicoatv. ol ftsv ovv nQsoftstg
,
5xdytoxu inuvsX&ovxsg dni yysXXov (juotXst xu nuod tcov Jlfo-g

t
acov. y.ui nuosaxsvuCsxo y.ul uvxbg cog ftuyovftsvog, rjv dsrj.
ovdsvu yaQ r^rj xcov uXXcov inotstxo Xoyov , ftsXXbvxcov ixsi-

vcov nQOg avxbv fts9loxao9ui ini xrjg naoaxd^scog. fisxd
fiiy.QOv d's y.ui ol uXXoi ovftcpcovrjaavxsg y.oivr)v inotrjauvxo
lOnosoftsiuv nobg xbv (3uoi7.su , (pdaxovxsg &UQQstv} cog soovxuc
avfiuuyoL y.ui cpiXot. idsovxo de uvxov firj xb vvv syov u-
vuyxd^stv rjxstv nQog uvxbv ukV unsXSbvxug slg Bv£dvxtovV-5tf
nQog puotXida y.ui dcoou dsS.uftsvovg xai xd inrjyysXftsva
yQrjuuxa xw ocpcov auxQunrj inuvrjxstv nQog avxbv , y.ai ndv-
i5r« xu xsXsvbftsvu notstv. oi ftsv ovv ûQûoot yvcourjv syov-C
xsg xotuvxrjv rjxov sig Bv^dvxtov. y.ui ol axQuxrjyoi nobg fiu-
atXidu siosld-ovxsg nQOosxvvovv xs y.ui ibsyovxo dcoou nuo'
ixsivrjg cptXoxificog , ovvsfiuivov xs ol xcov Bvûvxicov uQyov-
xsg xolg TLsQauig, iv' uvxoi ftsv ix 9uXdaarjg TQtrjostg nifi-
loxpuvxsg xcoXvocoatv OQydvrjv fiuotXst ftr) fiorjfrstv , uvxoi dh
ix xfjg ijnsiQOv nsotaxQuxonsdsvodfisvot ^rjXvft^Qiuv noXsfico-
otv , uyQtg uv ixnoXtooxrjocoatv avxrjv xai xovg avvovxug. rjX-
ntC,ov yuo xui ^rjXvftpQtuvovg , uv ftsyuXrjv dvvuutv ix yfjg
xui SuXdxxrjg idcoat , nQog fiaotXsa
dtaoxuotdasiv xai xrjv
i5nbXiv i/.sivotg nuQudccosiv. xai con)u%ovxo avxixu al XQtrjQstg.
copiarum Amurii et secretum irnperatorum reserabant: et si petere-

tur, ad puguara vicissim acciugi hortabantur. Lcgati ocissime re-
versi statum rerum apud Persas exponunt. Tum ipse quoque di-
micationi, si opus sit, se instruit, alios flocci pendit Amurianis ex. ,
ipsa acie ad se transituris. Paulo post et Sarchaniani conspirantes

commuuera legationera ad imperatorem miltunt bono animo csse ,
iubent se deinceps socios illius et amicos fore. Rogabant tamen,

:
ne in praesens ad se veuire cogeret, sed Byzantium abire sineret :
illic acceptis donis satrapae suo pecuniis , reversuros

et, promissis
et quae imperarct, elTecturos omnia. Tali scopo barbari Byzanlium
venerunt, ingressique ad iraperatricem duces eam adorarunt ho-
norificaque dona acceperunt Convenit porro intcr archontas et
Persas ut ipsi qtiidem missis triremibus e mari Orclianem impera-
,
tori succursurum irapcdirent hi a continenti Selybriara tamdiu ob-

:
siderent, quoad ipsam cuiu adventitiis expugnasscnt. Sperabant

enim, et Selybrianos, si maguas terra marique copias vidissent, dis-
sidio ab imperatore urbem ipsis tradituros. TriremeS siue mora
Canlacuzenus II. 38
594 CANTACUZENI
c
A.C. \l\Grb IIsqgixov 6s StsvoovvTO , ti y.ui Pco/tuicov Innixr) otqutiu
Dovvinotro uvTOtg, nuvTug 8%av$Quno$l%£iv. i/ir]vvdv ts (juoi-
?,sl t«> KuvtuxovC,J]V(o , si xu&' fj6ovr)v rb toiovtov sir/ nouT-

rstv. 6 <T ixcoXvsv , uvtoq io/vQtô/tsvog a6ixsto&ai , uv toi-
UVTU TOX/ICOGIV. oXtyO) y<XQ VOTSQOV UVTOV TOVg OTQUTlCOTUgS
sgsoSui ixsivovg. ixeivov ftsv ovv unio/ovro , y.ui ov6s ivi-
/tstvav nuQuaxsvuou/tivovg ovv avrotg sX&stv. uvuoTQicpov-
zsg 6s ix Bvûvtiov nQOg 2rjXv/t^Qt'uv , nuvTug r]v6Quno6iôv
tovq nQOOTV/dvTug y.ui sL^rj/ticoauv ovx dXiyu 6tu ro d-uQQStv
uvTOtg Tovg usqi ro Bvûvtiov , cog cfiXotg xui ov/t/id/oig. 10
insi 6s sig 2r/Xv/t^Qiav rjauv , r) otqutiu /isv s'S,co xutsXsi-
nsTO, Xo/uyoi 6s xai r)ys/tdvsg xui OTQurrjyoi, ovx dXtyoi ov-
Tsg f nQog fiuotXia r/Xdov. xui 6 fiuotXsvg sIotiu cptXoTi/icog
in uvrov. ovtco 6s r)v r) oixiu xuTeaxevua/tivrj, iv r) r\vXi-
P. 688 ^sto o ftaotXsvg, coots xad)]/xivovg oquv ts Tr)v &dXuoou: u

xui 0Quo&ui vnb tcov nuQtdvTcov. sioticovto /tsv ow
6/toicog
ol IHqgui, xui ul ix Bvûvtiov naQrjoav uvtixu TQtrJQStg

ovx oXiyut xui nsvTr/xdvTOQOt XrjOTQtxai , xui nuQunXiovTsg
(j]6souv yaQ ixst fiuotXiu dtuTQifiovra ,) rcov v^qscov rjcfsi-
6ovv xui tcov unstXcov. ol JliQOut 6s uvtixu uvuoTUvrsgio
sfiuXXov Tovg TQtrjQnug und xrjg oixiag ov/volg rotg piXsot ,
xai irQUV/LtuTtouv rtvug. ol vuvuQ/ot 6s rovg ILiQOug oqcov-
Ttg /tu/o/tivovg , nncoru /tsv i&uv/iuôv xui 6trjn0Q0vv, o,rt
sirj ' insi 6kinv&0VTO to TIsqgixov nQOoxs/coQrjxoTug ftuat-
instruebantur : Persae si ipsos Romani equites sequerentur , onones

,
facere servos cogitabant. Qua de re Cantacuzeiium certiorem faci-

eutes quaerebant, ecquid probaret istuc consilium: qui,quasi iniuriam
suam, icl ficri vetuit; illos siquidem Romanos non multo post suos
fore milites. Eo igitur facinore temperarunt, nec , quamvis para-
toSj secum proficisci sustinuerunt: redeuntesquc Byzantio Sclybriam
obvios omnes ceperunt, nec parum multaruut, quod tamquam sociis
et amicis fiderent iis , qui prope Byzantium incolebant. Selybriam
ut venerunt, exercitu foris relicto centuriones , tribuni et duces
,
non pauci imperatorem conveniunt, a quo splendido apparatu epu-

lari accipiuntur. Domus,in qua diversabatur imperator, sic coustru-
cta erat ut sedentes possent mare conspicere et conspici a prae-
,
tcrnavigantibus. Persae igitur convivabautur et ecce Byzantio ad- ;
8imt triremes non paucae cum quinquaginta remorum praedatoriis,

praetereuntesque (sciebant cnim, illic imperatorem habitare,) vcrbo-
rum contumelias cum minis aifatim iactant. Persae statim consiu-
gcutes ex aedibus sagittas in vectores ingeminant et aliquot vul-
nerant. Navarchi cernenles, Persas arma capere primum quidem ,
adniiraii ct dubitare^ quid hoc esset. Ut aulem inteilexcrunt , Pcr-

HISTORIARUM III. %. SgS
Xst, uviatnecpov avvixu , nuoqg avTOtg iXnidog nsQiaiQ£&ei-A.C. i3't 6
atjg , xai 6 fiaoiXsvg Totg uq/ovoi Ttjg axQUTiug Scoou uuqu- B
a/6fisvog dninsftns n.Qog Tt)v oixsiuv ov yuQ avTcov iSsho
tots. ixstvoi ds trjuiav ov fitxQuv rjyovftsvoi to xsvutg dva-
5/coostv /sooiv insoTQUTSvaav Mvootg , xui dnsxTSivav noX-
Xovg xuru tijV scpodov ixstvrjv xai rjvSounodiouvTO , xai
{joaxrjfiuTcov ixQUTrjouv nctftnoXXcov, xai, sinsQ nOTS, ixdxtoauv
IMvoiuv. iXiysTO Se, cog fiuoiXevg uvTotg iniTQixpete Tt)v stpo-
Sov dftsifioftsvog Ttjg avf.tf.iu/iag • ixpsvdovxo de uxouTtog ot
\oXnyonoiovvreg. ov/ oti tots yctQ 6 fiuoiXsvg, uXX' ovdh itXXo-
ts nois sxcov sivui TOvg (jUQjSuQOvg inrjyuys IMvaotg • clXXuC
nXsiovg ovTsg, rj coazs ayso&ai vno 'Pcoftutcov , dtp' suvtcov
c
avxoi inrjsauv xiodovg evsxu. Xafifiuvsiv yuQ naou Ptofiaitov
ovdiv i$rjv , tcov fisv rt Srj discp&UQfiivcov , tcov vnoXoincov ds
i5tsXovvtcov vno fiaoiXiu , w avfifiu/oi xui cpiXoi sivai eXeyov,
fiuXXov ftsv ow xai nnovoiav inoisuo nXstoTtjv Totg Blvaotg

Trjv tcov (lanfiuQcov srpodov dsi ftrjvvstv • xai noXXdxig dno
tovtov tov TQOnov disotofrrjaav ini Tug noXsig xui tuq Xo-
/ftug xaTudvvTeg. ov fu)v dXXd xai nQog TO-vg cpiXovg cisi
lonoXvv tivu Xoyov inoistzo nsQi 'Ptoftaitov tcov i'E,ttV$Qunodill,o-
ftivtov dyuvaxTtov , oti u firj fiovXoiTO , dXXd xai a/&oiTO yi- y. 54«
voftivcov ov ftSTQttog, tuvtu vnq tcov noXsfiovvrtov nQUTTSiVD
3. olxtav P.
sicum agmcn se cum imperatore omni spe perdita^

coniunxisse ,
statim reverterunt. quod tunc

Imperator, donatis ducibus , Pcrsas,
eorum opera non egeret domum remisit, Qui non mediocre da-
,
mnum interpretantes vacuos disccdcre, in Moesos irruptione facta,

multos occidunt, multos captivos cum pecudum gregibus abducunt,
et Mocsiam si unquam alias
, dcformaut. Rumor spargebatur, im-
,
peratorcra ad gratiam pro societate repcndenilain banc illis iinpres-

sionem permisisse sed illi fabularura architecti merissimum men-
:
dacium garriebant. Imperator enim non modo tunc, sed nec un-
quam ante id tcmpus sciens et volens barbaros Moesis iuduxit;sed
cum essent plures , quam Romani opus haberent, pcr se cmolu-
meuti sui causa irruperunt. A Romauis quippe auferre nihil lice-
bat: quornm alii iam ad incitas erant redaeti alii parcbaut impe- ,
ralori, cuius Persae socios se et amicos proGtebantur. Immo vero

de barbarorum incursionibus cos praemoneri semper fliliêntissinic
curabat, et sacpe hac ratione in oppida ex agris commigrautes aut .,
in silvis opacis latitantes conservati sunt. INcc hoc tantum sed ,
rtiam inter amicos frcquentissimc inulta de Romanis captivis verba

faciebat, indignc fercns , quod quac minime vellet et siiper' qui- ,
bus doleret potius non mediocriter, ea farerc ab hostibus compci-

leretur. Et quidcm in ilios puguarc iustum se aibitvari autumab3t,
596 CANTACUZENI
A.C. xSft dvayxdt.oixo • xai noog ftev ixeivovg ecpaoxev ujxvveo&ai oY-
xaiov ?jyeto&ui , ov ftovov dtu xo ptr) xuxadiyeo&ai xr)v ei-
Qtjvrjv , dXX bxt , ei xai XQOnco dr] xtvi neQtyivotvxo avicov ,
ndvxag coficog dnoxxevovotv , cog ix xcov yeyevrjftivcov eixdtetv

eêoxt xu ptilXovxu. oV u xai xr)v xcov fiuQ@uQcov atQeto&afi
ovftfiayiuv , iva ftt) avxoi yQrjodftevot , cooneQ nolikuxtg iue-
yeiQqouv , uvxov xai xovg ovvovxug. nQog Sh
dtucpfreiQcootv
xovg xxetvofievovg xu eoyaxa
xai e'S,avdQunoStt,o[ievovg xai
vnofievovxug ovdeftiuv evnQOoconov dnoXoytav eyetv. xi yuQ
P.68gr]d'txt)xaotv av&Qconot yecoQyoi xai yvvatxeg xui pQecprj vr nta , 10 t
« xa&rjfteQav xaxaocpdxxexai xai nQog SovXeiuv anodidoxat

xai ?j&eot xai voftotg evxQecpexai [iuQfiuQixotg xai nQog xo
dcpioxaofrat ivdyexat deov xov nXdouvxog ; r) yvvutxeg aioyv-
voftevut nuQ&ivot , xui vaoi xaxaoxQecpofievot, , xui xu uyta
ovfinaxovfteva xai neQtvfiQtLofteva xai d&icov yeQoi nuQa- 15
dtdofteva naQa ndvxu xov dtxaiov xui evkoyov koyov ; icp*
ojg xai ineddxQve xdg nuQu xov dtxuiov xqixov neî xovxcov
ivvocov ev&vvug xai xb dnuQuloytoxov ixetvo dtxuoxrjotov
xui cpofteQOv. Oftcog xcov uvxcov ndXtv dvayxaicog eiyexo xcov
B ytvoftivcov, xr)v uixiuv eig xovg ftr) xaxuKvetv xov noleftov i&i-2o
Xovxag dvuxtdeig, dXX' intfiovXevovxug dei xui ftrfiivu xcov
xxetvofiivcov eleov Xaftfidvovxug , xai xavxu vn uvxotg xekovv-
xcoy. ol ftev ovv fiuQfiuQOt, noXXijv uiyftuhcooiuv uyovxeg dno
M.vocov ineQULco&rjouv eig xr)v Âoiuv.
8. xai prius om. P.
non solum quocl pacem repudiarent, secl etiam, quod, si qua via
victores evaderent omnes (ut ex praeteritis futura liceret colligere)
,
crudeliter interfecturi essent. Quapropter et barbarorum arma socia

expctere, ne illi ipsis usi se cum suis , quod saepius conati sint,
perimant. Quod vero tam multos occiderint, ccperint , dirissime
cruciarint, id eos nullo honesto nomine posse defendere. Quid
enim eos laeserunt homines agricolae et mulieres et infantes, qui
quotidie iugulantur et in servitutem pretio diyenduntur legibus- ,
que et institutis barbaricis viveutes , ad Deum procreatorem suum

deserendum irnpelluntur ? Aut virgines, quibus erepta est pudici-
tia: aut templa eversa, et sancta indignissime conculcata manibus-
que irapiorum iniquissime tradita? Haec inter verba fluebant ei
lacrimae cum iusti iudicis super his examen ac tribunal illud
,
formidabile, quod decipi non potest, reputaret. Verumtamen ad

eadem rursus necessario aggrediebatur, causam ii» adscribens qui ,
bellum finiri noluisscnt, sed insidiarentur sibi perpctuo, nihil eos,

qui trucidarcntur quamquam suae ditionis miscrautes. Barbari
, ,
igitur onusti praeda Moesiaca in Asiani renavigarunt.

IllSTORIARUM III. 97. $97
*»£'. 01 kv Bvâvrio) ds insi (pavsQtog dnsyvcoaav no- k.Q. i34<5
Xfftetv nQog ftuatXsu , snsftovXsvov uv&tg uajuvcog , y.ui Blo- C

rofidyov tivu, ud'sX(ptdovv ovtu TdyuQt zw ftsyuXoj oiouto-
nsduQ/rj, drjXrjTijotov syovra uvtouoXsTv sxsXsvov nobg fiu-
SotXsu , shu ftrjvvstv drjdsv Trjv sntflovXrjv xai t« (puQuuxa
tpuvsQOvv. snsiddv ds uJs/ug XufirjTut xui nuoQrjoiug diu
Tt)v doxovauv svvoiuv , tot' rjdrj ttj snifiovXij /Qrjod-ut ddtcog
xui (pdofiuxa ersQa syovTU nooadystv fiuotXst. ij filv ovvD
emftovXr) TOiuvTrj rjV. xui 6 JMovoftuyog enottt xutu t« xs-
loxsXsvoftsva , xui t/jV ts snifiovXrjv sftrjvvs , Trjv unur&Qto-
ntuv xui fioy&rjo/uv tcov nSftxpdvTCOv (pdoxcov pdsXv"$aodat
ov utexTcog xui fiuXXov fiovXso&ut ovvslvui (iuotXtt diu Tr]v
TjiisooTrjTU xui ynrjoToirjTa tcov Tooncov , y.ui to (pdoftuxov
nuntTysv sv uyysuo vsXivw. tov ftsv ovv Movofidyov b /?a-
i5oiXtvg snfivsi Trjg sntsiv.siug , xui uvztxu ûsi^sto dcoosutgY. 55o
diu Tt]v firjvvotv Trjg sntfiovXrjg xui srt sftsXXs fiuXXov sv
notijasiv. to d's cpdofiay.ov tov TloTuittuTijv sxsXeve XaftbvTU
xuzoQviTeiv xui xuTioovTTe T/jg nbXecog sêXd-cbv. uvuotqs- P. 690
ipug ds r^nTSTO TQOcpijg ftr) vtipdftsvog Tug yttoug • ov ydo
lovnconTevs toouvtijv syeiv ovruutv , ojots sv vsXnro xutu-
v.s/.Xsioftsvav , xai vnb noXXcbv stsqcov ntQisybusvov sntfiXrj-
ftdrcov dnb ftovrjg (jXunTtiv dvvao&at ucpijg, to ds ovrarg
,
uqu svsoybv xui dQuorrjotov rjv , cog fibXtg tivvrj&tjrut TLotu-

8. sxeoa ora P. ao. vnonxsvos P.
97. Byzantii , victoria contra impcratorem prorsus desperata,

rnrsus occulte struxerunt insidias , et Monomachum quendam, ex
sorore Tagaris stratopedarchae natum, cum veneno transfugere ad
illum iusseruut: deinde de insidiis et veneno illi couliteri. Ubi
pro benevolo habitus sccuritatem libertatemque agendi adeptus
fuerit, tum citra metum maturare insidias et quod habcret, aliud ,
imperatori venenum admovere. Jnsidiae tales fuerunt. Et Mono-

machits iussa peragens, insidias detegebat , inhumanitatem , et sce-
lus eorum a quibus esset missus, mirabiliter se exsecrari, ac malle
,
cum imperatore propter suavitatem bonitatemque morum versari

testificans simulque venenum in vascuio vitreo exhibebat. Quem
;
ob aequitatcin et inclicium insiiliarum lauclavit , et muneratus est

imperator , maiora adhuc in eum collaturus. Veneni porro sub
terram defodiendi negotium Potamiatae dedit, qui id extra urbem
defodit. Eeversus non ante lotis manibus cibum cepit: neque enim
tam praesentem illi inesse vim suspicabatur , ut vitro inclusum ac
multis insuper involucris circumdatum , solo contactu etiam sic no- ,
cere posset. Atqui adeo magnara vim et r fficacitatem cohibcbat , ut

Potamiatae tantum non interitum attuleiit quem diarrhoea fre- :
queus et dolor stomachi vehemcns arripuit, et toto ore pustulac

598 CANTACUZENI
A. C li^Gfudxr^v xov nuQ* ixeivov xivdvvav diucpvyetv. diuQQOiui xs
yuQ xoikiug xuxio/ov ovvs/stg y.ui nsQtcodvviui xov oxoftu-
/ov , xui unav xo oxoftu opkvxxidug qv it-tjv&qy.og. xui ol
ooovxsq idoxovv xuxuninxstv , xcov nSQte/ovxcov vftivcov vs-
y.Qcofrivxcov. driQtuy.utg de /Qôdfievog xui exiQOtg dvxtdoxoig^
ftakig xo unoduvstv diiqpvysv. ivooqoe de ovx okiyov /qovov '
B ovxco de vsvuqxcoxo xu nSQi xo oxoftu nuvxu , cog intnokv

ftrjdsfiiug uioduvsoduv notoxrpxog. xo ftsv ovv dr/krjxijQtov toi-
uvxtjv sl/e xijv dvvufttv. ol qpikot de ix BvTûvxiov fiuotket
fti) &uQQttv nuoyvovv J}lovofiu/w , dkku (pvkuxxsodui toîo
uvSqu ovxco yuo sivui ovvsoxsvuofiivov nuQU xcov nsfixpuv-
•
xcov , cocrz' avxov ftev nQOxsQOv sxovxa nuQuo/etv xo cpuQftu-

xov , cog av vofuZoixo evvovg slvui , voxsqov ftivxoi nQOou-
ysiv exsQOv ixeivov /aksncoxsQOv. ov avxixu ftsxunsftxpufievog
o fiuotkevg, si dkq&Jj xu usqi exeivav ysyQufifiivu invvOu-i^
vsxo nuQu xcov tpikcov strj. 6 d' rJQvetxo ftev , ou&Qug de nu-
C Qei/exo dnokoyiug xui oiag vnonxeveodat. fiaotkevg de xu~
xcog ftev ovdev inoiet , uvu/cooetv Se fiovov ixiksve xui ftrt
avxro ovvstvui xui uvxixu dve/coaet. ftuotkevg ftev ovv xov
nkeico /qovov diixQiftev iv ^rjkvftfiQia, iv' i'£fj xotg iv Bvt,uv--o
rup cpikoig dtukiyeo&ut. T^VQux/jg di rtg xcov fiuatkidog oi-
xexcov , ovouvuo/excov nQog xu nQuxxofieva xui xi]V roouv-
rrjV^Pcoftuicov oixxeiQcov xuxonQayiav , ovvoqcov re, cog oi fiev
iv BvL,uvxi(o uQ/ovxeg ovx' uvxi/eiv nQog fiuatkiu oioixe
erumpebant, ac emarcentibus propemodum exci-

dentes, gingivis ,
debant. Theriacae autem aliorumque antidotoruin usu vitam ser-

vavit ille quidein, quamquam vix, sed in morbo longinquo fuit.
Sic autem palatum et lingua obstupuerant, ut diu nulluui cibi po-
tioqisve saporem perciperent. Venenura itaque istanc efiicienliam
habuit. Verum arnici Byzautio imperatorem monebant Monoinaclni ,
ne fideret, sed hominein devitaret: sic enira ab iis, qui misissent,

per nequitiam et dolum instructum ut principio quidem uitro
,
venenum ofFerret, quo beue velle putaretur, post aliud illo exi-
tialius admoveret. Imperator subito accersitum percunctatur, vera-
ne sint, quae de illo ab amicis scribantur. Negat et frivolis qui-
busdam suspectisque ratiunculis se tuetur. Imperator, nulla poeua
imposita eum apud se pati noluit
,
atque ut se amoliretur iussit ,
,
quod continuo fecit. Imperator itaque, ut cum amicis Byzautii lit-

teris et intcruuntiis commodius ageret, diutius Selybriae se con-
tinuit. Pono Zyraces e famulitio imperatricis, cui dolori erant
quae agebantur quique Romanos de tauta aerumna miserans, <t
,
iutelligens, archontas nec resistere iinperatori posse, nec pacein

hili faccrc; scd uuuui hoc tantum slatuisse, in impcrio dominari ,
sioiv, ovts nSQt siQrjvrjg ovSsvu notoviTut Xoyov , d/X uvto A.C. 1 34G
tovio fiovov syvcbxuoi to tcqv nouyfiuzcov uvtoi uQystv , tcov
d' uXXrav ovSsvbg nobvoiuv notovvTut , xui voftioug, si Kuv- rj
TUxovL^rjVog 6 fiuotXsvg tqojiu) Sr) tivi tcov nQuyfiaTcov avft-

c
5nuvrcov uq'S,sls , Xvd~r)osod~ui Pcof.iaioig Tttg ovfttpooag , xai
sni ti (HXtiov ycoQijostv Tfjv r)ysftoviuv , vnb tccv ovvsyrav
noXsfirav tooovtu) fisys&si yQrjouftsvrjv ovftrpoQcov , xui uXXovg

ovx oXiyovg nQOosTUiQiodftsvog , snQUTTSv, oncog vnb (juotXsu
ysvotTO Bvt,uvriov , xui nsfixpug sSr)Xov ftuotXsT xutc. SijXvffi-
\q3qiuv SiUTQipoiTi. 6 Ss sSs/sto ts Tr)v nQuîv , xai ndvTU,
oou fiTOvvTO, snrjyysXXsTO notr)ostv. ol sv raXuTft Ss, chonsQ
AutTvol dnsy&cag uyuv nQog WuxscoXuzov Stuxsiftsvoi
srprjftsv,
Stu to TOvg bfiorpvXovg, dvtjQtjofrui , uvToi ts sonovSuL,ov

unox.Tsivsiv , xui nQGg (iaaiXiSu ovyvug notovftsvoi nQso@siugV.3gi
tSsxSoîjvuL orpioi tov OuxscoXutov tjTOvv , si fti) [JovXono noXs-
fiiovg systv. fiuotXig Ss OaxsraXdiov ts nQotso&at ftr) ftovXofts-
vrj, (JjV yao tots xai avTog tcov yorjfisvrav uoystv xai ftvoTixio
Tui Ktvvdftro xai slouvr] rw nuvvnsQOsfiuoTU) ovunouTTcov
nQog tov xutu flaoiXstag nbXsftov ,) to,ts yluTtvotg noXsftsTv
200J Xvoits XsTv uvifj vofii%ovou nQog Tt)v uQyr)v , ovt' dns-
nsftns rpuvsQcog , cbg uStxu nQSojisvovTug , ovt' svsSiSov ti
xutu QuxscoXutov nQUTTStv, dXX' r)nirag ncog xui nooorjvcog v. 55i
qfiovXsTO SiuXvsiv Tt)v dturpoQuv. xui Auxivotg ftsv srpuoxsv
unoxQivsTo&ui nQOTSQOv xuXrag nSQi cbv d'£,tovot Stuaxsxpufts- B
22. Tf M. pro niSg.
cetera in postremis ponere : et opinatus, si quo modo Cantacuzenus

principatinn adipisceretur, Romanos praeteritarum calamitatum im-
memores fore, et imperium coutincntibus bellis tantopere attritum
divexatumque aliquando recreatum iri, haec, iuquani, intelligenSj
aliosque non paucos eadcm sententia secum dcviucicns, id agebat
ut Byzantium sub potestatcm imperatoris veuiret et Selybriarn ei- ,
dem suam rncntem siguificabat. Qui quod agerent probabat quae- , ,
que peterent omnia se pracstiturum promittebat. Latini apudGa-

,
latam in Phaccolatum ut diximus, odio capitali ardebant, quod

,
homophylos occidisset ipsumque spiritu privarc cupientes , crebro

,
ab imperatrice dcposcebant, hostcs iutiiri, ni impetrassent. Augusta

Phaceolatum abiicere nolens (erat enim tum ipsc qaoqae de collc-
,
gio archontum et cum Cinnamo mystico atque Aânc panhyrsrse-

basto ad Cantacuzcuum bcllo persequendnm incumbcbat ,) t cum -
Latfaia bclligcrarc sibi ad impcrii iucohimitatcm haud quidquatn

commoilaturum providcns ucc manifesle legatoi dimittcbat quasi
, ,
inicjua pctcreut ncc mollcscebct, ut Phaceolatum laederct, sed clc-

,
mcntcr ac bcubnc volcbat controversiam decidere et Latinis se :

600 CANTACUZENl
A.C. i346^v. Oay.etoXuTU) 6s iy.iXsvs nQOvoiuv uvtov noietauui ,' /tij
vno tcov ylaTiroav snifiovXevdr) r)/tiQag i] vvy.Tog intde/tirtov.

o /tsv ovv avTtY.a neQtiaTrjaev eumtp ojqovquv , y.ai vnco-
n-TSViTO na.Q' ovdevbg , 6/toitog iv fiaotXeiotg y.al xutu ti)v
uXXi]V noXtv netjtitov onXhug sycov neî eavTOV. 6 ds dy&6-5
/tevog y.ui nQOTSQOv ini TOig vno tov noXi/tov ov/t(Suivovot
y.uy.oig , y.ai /teyuXo) /tsv dov/.i y.ui nUTQtuQyp noXXt)v ovret-
dcog dyvto/toovvi]V neî Kuvtuy.ovL^vov tov (iaaiXia y.ui ov-
y.otpavTtav , iy.etvov Ss tu sayuTa i]Sty.i]/tivov y.ai Sly.uiots-
Cqov ovtu tcov uXXcov /tuXXov rotg nQuy/taotv i(peoTi]Y.ivui ,10

tots Ss y.ui /tuXXpv vno tcov n&QtayovTtav (p6(jtov , to , ts
xotvrj XvoitsXovv y.ui uvtw iSia avviStov, ioy.inTeTO y.ui uv-
rog Tr)v eig HvXûvtlov eiooSov av/tnQuTTeiv (iaatXet, cog /10-
vriv tuvti]V noXXcov dnuXXayt)g xuxcov uhiuv ioo/tivt]V. nv-
&(')/tevog Ss xui nsî TCvquxi] , otl tu uvtu iy.eirtp (jovXoito } x5
ovvf]X&6v ts eig Xoyovg y.ui ovvi&£VT0 y.otvfj ti)v noXtv (iu-

otXet nuQuStSbvut. xul ni/t\puvT£g uv&tg idt)Xovv ftuotXet,
cog y.ai (DuxecoXuTog nQoo(roiTO Totg nQUTTOvotv vnsQ uvtov.
inei Ss sSsl y.ui ui,i6Xoy6v rivu sXdstv nQog BuoiXiu , coots
Gindiadut tov yoovov , iv (o Ssijosi avTOV T£ nuQttvui y.uiio
ii]V uXcoaiv iy.£t'vovg nnuTT£tv , sSo'S,s ax£\pa/tivotg tqv J\1ixqo-
DxirpuXov Ttva ni/tn£tv. y.ai /i£Tan£/irpd/i£vot tcov t£ dno^-
Qi)icov snotovvTO xotvcovov , y.ai nuQtjVOvv uvTO/toXetv nQog
16. Ovytjl&ev M.
responsuram aiebat, si prius eorum pcstulata apud animum bene

perpendisset. Phaceolatum interca monebat , viderct ctiam atque
etiam, quomodo Latinorum insidias, quas ei diu noctuque pararent,
effugeret. llle statim custodes corporis sibi adhibuit. Et cum pcr
palatium perque urbem armatos circum se habens ambularet, nulli
tamen suspectus erat. Verum cum iam ante maiis e bello exsistcnti-
bus ingemisceret , neque nescius esset, quanta improbitate, qnibus
calumniis magnus dux et patriarcha Cantacuzenum ad cxtremas mi-
serias dcvolvissent, quem iure oporteret prae aliis summum tenere
imperium, illo autem tempore ob timorcm, quo obsidebatur, clarius
quid communi ac sibi privatim possct conducere auimadvcrteret ,
ipse similiter, quando haec una et sola via e multis malis emcr-
gendi relinqueretur, de imperatore in urbem recipientlo cogitavit.
Ut porro accepit Zyracem eadem moliri , cum eo collocutus ct de
,
dedenda pactus est cui denuo signi-

civitatc concorditer imperatori ;
ficarunt , etiam Phaceolatum

ad ipsius partium studiosos accessisse.
Ut autem e primariis quempiam ad eum mitti necesse fuit, cum
quo de tempore decerneretur quo veniret ipsique urbcm trade-
,
,
rent placitum est

, re considcrata, miltere quendam nomine Micro-
,
(iaotXia Sij&ev v.ai nuvTu SrjXu v.u&iotuv , v.ai ynovov avv- A,C. i3\6
TfSivui , xufr' ov iv.etvov nuoetvui Ser oei. t
inei St inet'frezo
ncidg Tr)v iniyetQr/otv , ILeTooyov oyov Qfp Tivi neoi vuvtixu
rjOyo'Krjuevfi)
}
inutjSeirp /iuXiotu (l)uv.etoXuTfp ovti , Tr)v lttiv.no-
5y.e<puXov nnog ^rjXv/ifiniuv unuycx>yr)v ineTnenov iv. SuXut-

rr/g, {iv.eyeinia ydn rtg rjv 2?t]Xv/tfiQiuvorg nnog BvûvTiovg,
xui uSetog icpoutov noog d).XijXovg i/mooiug evev.u, 6/toicog ts
nuQOVTog v.ui dnovTOg fiuotXiog,) iv. yrjg Ss XrjOTeiui re tjouvP.Gqi
ovveytTg v.ui fiaqfiaQtov ecpoSoi, xui ovSsv Seivbv r)v , o /tr)
lonuoijv , u inoiet unoqov navTunuot ti)v SioSov. iv.etvotg /ttv
ovv ovtco jtttv.ooxecpaXog nuqeoxevuoTO nqog fiaotXia rj^cov.
ov /tr)v ovSe ol iv BvLuvTtfp uqyovTeg rj/tiXovv , dXX' eSov.ei
Selv xuxeivoig ni/tyjuot, StucpStiqeiv Ttvdg tcov fluotXet ovv-

nvTtov , noXXu iv. fiuotXiSog inuyyeiXu/iivovg. iSov.ei Sr) v.ui
iSuvTOig ov.eipauivotg 6 Jttiv.QOv.ifpuXog ovTOoi nqog to eqyov

eivui iniT^SeioiuTOg. v.ui uvriv.u /teTexuXovvTO v.ui SteXiyovTO
neqi tov StevoovvTO , ev notr]oetv noXXu inuyyeXXo/tevot. 6
Se nntoTOv /itv eSetoe nnog Tr)v v.Xrjotv , necpcaquo&ut oirjdsigB
rovg nnuTTOVTug Tr)v uXtooiv. enei de tfo&dveTO /trjStv eiSo-
noTag , inr/yyeXXeTO to nnooTUTTO/tevov noir]oeiv noo&v/iOTUTa.
ol Se yqd/t/tuTU Te nuqeiyovTO noog ovg efiovXovTO v.ai Ile-
rqoyovqyovqtp , nQog 6v v.ui 6 QuxetoXuTOg, nuQeSiSoouv , tog

uxuTtfp Ttvi dnuôvTL nqog ^rjXv/t^qiuv. 6 xai /idXXov eSo$e
22. xcxi om. P.
cephalum ,
qucm accitum sccretorum
faciunt conscium suadentque ,
ad inijieratorem ultro confugiat eique aperiens onmia de tempore ,
adventus Byzantium cum co convcniat. Microcephalus, ucgotio sus-

cepto, Petrogurguro cuidam naviculariam facicnti et Phaceolato
,
amicissiino Selybriam deduccndus committitur: erant siquidem in-

,
duciae Selybriaiiis cum Byzautiis, ac mercimoniorum gratia aeque

praesente, ut absente, imperatore inter se Commeabant. Nam conti-
ncntcni barbari incursabaut ac depraedabantur assidue nec ulla :
aberat malorum facies. Unde via omnimojis invia reddebatur. Sic

Microcephalum ad imperatorem profectnrum adornabant. Neque
iili
tamen archontes Byzantii dormiebant quibus visum est propositis ,
impcratricis uomine praemiis non vulgaribus mittcre, ac nonnullos

de imperatoris familiaribus morti oflerre, cui operi, re circumspecta,
Microcephalum accommodatissimum iudicabant. Quem advocantes,
cogitata illi sua explanant et exquisita beneficia spondent. Is pri-
mum hoc accitu timere, ac de urbe tradenda laborantes deprehensos
existimare. Verum ut negotii ignaros sensit, quod iubebatur, proin-
ptissimc curaturum recepit. Tum illi litteras conscribunt ad quos
volunt, cumque illis Petrogurguro Microcephalum, (cui et Phaccola-
tus cundem tradiderat,) lcmbo Sclybriam perduceudum committunt.
602 CANTACUZENI
A-C. iltf tolg n£Qt (DaxecoXuTOv vno r/jg nQOvoiug avv£ox£vdo$ui. xai
7iqo&v/u6t€qoi rjouv TtQog ro nQUTTSiv , ut£ Sr) ovvuioofiivov
XUl TOV &£10V. ovtco fisv ovv MixQOxicpuXog TlUQtySVtlO T«
nQog fiuotXiu avv QctOTCovf] xui uuvtu snQU%£ tu nuou (/>«-
xscoXutov. fiuoiXsvg Ss ovv&ifisvog rjfiSQUv , sv y sSst, nQ0g5

Crijv /Qvarjv xuXovfiivrjv nvXrjv vvxTog , sivui {sy.siSsv yuo
V.5b2£dox£i quSiov eiadysiv £ivui,) unfJQ£v §lg Tr)v ASqiuvov, ivu
fiijSsuiuv vnoipiuv nuQeyoiTO zolg uq/ovolv iv BvtuvTio).
^rj Tovtiov Se nQUTTOf.isviav uvTOfiuTcog xui
D . , -r) fiuai-
Xig di£Ti'&£TO xuxcog nQt>g nuTQiuQ/rjv , xuhoi nuQu nuvTUio
tov tov noXifiov /qovov noXXrjv rtjv svfisvuuv nuQ£/ofiivrj
xui ttjv QOnijv, cog uQ/ovra uq/ovtcov £ivui. uhiu Ss rjv ,
oti fiSTU to xsxivrjo&ai tov noXsfiov £v&vg cp&ov£Qcog 6 nu-
TQiuQ/rjg nQog HuXufxuv , olu Sr) vnconT£vxcog icp£-
s/cov
Sqsvsiv uvtco ttjv xu&sSquv tv)v uo/ixr)v , in£/£iQ£ii5
ncibg
xuxovQyuv. xui nQcoTa fisv sxiXsvs fiuoiXu tco Kuvtuxov-
(^rjvcjj ovftnoXsftfiv xui nQOg Tug iniTiftr)o£ig xui TOvg dcpo-
QiOfiovg ovyxoivcovuv. cog S' dn£inuTO ixslvog cpuv£Qcog nQog
rrjV tcov uToncov xoivcoviuv , ovviScov, cog ovSsv uv ixetvov
P.693 fiXunTStv dvvuno Srjfwoia iyxXrjftUTU iniarjfiov vvtu St uq£-io
%r)v xui cptXooocpiuv , Svoo£p£i'ug iSicox£ fisTafiuXcov. Axtv-
Svvco yuQ tivi fiovu/co fiSTU to BuqXuu/i undauig uXcovut
ipijcpotg , svuvtiu TOig uyioig xui XsyovTa xui cjqovovvtu
n£Qi rrjg OQ&ijg ni'oT£cog xui vytovg, uv&ig tu ixeivov ix-
Quod Phaceolatus divinae providentiae artificium interpretatus, velut

ipso adiutante numine, ad opus conficiendurn fiebat alacrior. Sic
Microcephalus ad impcratorem iucunde profectus Phaccolati man-
data omnia peregit. Imperator condicta die, qua ad auream portam
noctii adesset, (inde enim facilis ingressus videbatur,) Adriauopolim,
ne quam suspicionem archontibus moveret , concessit.
98. Interea etiam impeiatrix sua sponte de patriarcha male
sentire coepit, etsi belli tempore singulari eum studio et incliua-
tione animi fecerat ut archontum priuceps esset. Causa haec erat,
,
quod, simul bellum esset natum, Palamam sibi ob cathedram patri-

archalem insidiari suspicatus,ei ex invidia nocere contcndisset. Nam
primum quidem, ut Cantacuzenum una pcrsequeretur et ad illius
excommunicationem assentiretur, postulabat. Eo tam nefariam as-
sensionem commuuioncmque repudiante, perspiciens ille, virum vii-
tutc et sapientia conspicuum nihil laesura crimina publica, mutata
ratione , ei dicam scripsit.
impietatis Aciudyuo enim cuidam mo-
nacho, postquam Barlaamus omnibus calculis sanctorum scitis dc
rccta et sana fide pugnantia docere ct saperc convictus est, rursuin
iliius causam in iudicium adduccuti ailinnanliquc iuiuria dlBiAa-
HISTORIARUM III. 98. 6o3
dtv.ovvTt xui r/Stxijo&ai cfuoxovTt negi xrt v bixr/v oq&u y.ui \ C. i3$6
dXr/d-tj cpgovovvru , TLaXufta ds y.ui ToTg nsgi uvtov xuxoSo-
$iuv iyxaXovvTt , ngoodiftevog xui 6 naTgtugyjjg, (ovdt yug
ovds &eov dnioyeTO dtu xo ngog Kavraxovtrjvov tov (iaot-
5Xia sy&og , y.utTOt ye uvTog cav 6 BugXuufi Ttjg noifivr/g otu
Xvfir/v dnsXuoug xai cffrogav y.ui dixr/v y.UT' ixsivov nsnotrj-
/xivog, £ti xui puotXicog Âvbgovtxov to£? [xuxugiov negtov-B
xog xui BugXuufi ov ftovov xuTUXfjrjqptouftivov , dXXa xui
ygurptxuTg unooetêot y.ui dvdyxatg XoyixuTg dneXiyâvTog
ioy.u/.odo'*eTv ,) TLuXufiuv ts 6/noicog xai ooot tu uvtu ixeivco
negi Trjg nioTecog icpgovow , iv deoftcoTr/gioig stys xui ixu-
xov oou dvvaTu • xui noXtftov ixivtt xutu Trjg ixxXrjoiug to"
(3uoiXixco nugofioiov. dixqg yug ovdsfitug ovd' iXiyycov , ovd'

unodtfgtcov deoftevog , tcov ts intoxoncov ovx oXiycov xai tcov
i^Xoyudcov tcov /xovu/cov xuTSxprjCftZsTO igrjurjv , xui noXvg snvet
nugu nuvTa tov tov noXiftov ygovov xutu Ttjg evoefteiug
xui tcov dgyovTcov iv xoTg nguyuuotv ovx oXiyu ovvutgoui-
vcov. tcogcov yug ovde tovto to (xigog oXiyu ovvutgofisvovC
ngog tov ngog fiuotXiu noXeuov. nuot yug ouoicog udixeTodai
zoKuvruxovLrjvog 6 ftuotXsvg idoxet , xui dtu onovdr/g rjyov to
xutuXvso&ul tov dvuggtnio&ivTU noXeftov ovyyevixov , cog ai-
tiov iooftevov noXXcov xaxcov • u ToTg ugyovotv ov XvoneXeTv
ovts ngog fiuotXidu, ovts ngog aXXovg 'Fcoftuiovg uxovsofrui,
idoxst. noXXr)v ftsv oiv xutu tov tov noXiftov ygovov xutu
i4, dnodeH-Ews P.
tum esse , cutn recte ac vere sentiret : Palamam autem et socios

de prava religione accusanti, assentiens patriarcha, (neque enim vel
Deo parcebat propter odium, quo in Cantacuzenum ardebat: ta-
metsi ipse, Palamas inquam , Barlaamum velut pestem ac perni-
ciem gregis repulerat, illique actionem intenderat, adbuc vivo beatae
memoriae Andronico imperatore , nec solum condemnarat , sed et
probatiouibus e sacra scriptura et ratione conclusis ac necessariis
dcmoustrationibus perversi erroris redarguerat,) eum et quicunque
candem de fide tuebantur sententiam in carcere detinebat , quan-
tumque potcrat aflligebat: ac bellum imperatorio simile contra ec-
clesiam commovebat. Nec enim iudicium ullum ncc argumentortim
iirmamenta requirens, multos episcopos et praecipuos de monachis
indicta causa damnabat ac per omne belli tempus spirabat contra
,
pietatem ferociter, archontibus eius amentiam non parum adiuvan-

tibus, quod et istuc bello adversus Cautacuzenum momento baud
mediocri futurum cerncrent. Omnibus namque acqualiter cum Can-
tacuzeno inique agi videbatur: et bellum civile , ut lnultarum ca- ,
lawitatum ioutcm, rcstinûi studcbaul: id quod archontcs non cs.-

6o4 CANTACUZENI
A.G. 1346 rcov /xr) t« ÂxivSvvov ^^««'wv Tr]v /tuvtuv insSstxvvTO o
nuTQtuQyrjg 6/toicog xutu ts /tovuycov xui intoxlmtov. r) fiu-
otXig ds uvrjxoog /tsv ov nuvTunuoi tcov ToX/itouivcov r]v

Dcosto ds Tovg /tovuyovg dtu to t« KavTuy.ovt^vov tjorjo&ui
TOtuvTU vno/tivsiv. insi ds ijvSflTO sni /tiyu to xuy.vv , ooot5
V. 553rcoi> imoxoncov xai avroi dtscp&UQ/tivoi r)ouv iv TOig 66-
/tr)
y/taoi , t« x«r« tov nuTQiuoyrjv yQd/t/iaotv inoiovv fiaotXidi,

drjXu , xui noXXr)v rr]v xuxorftsiuv y.ui Tr]v d'tuoTQoqir)v tlov
oofrtov Soy/iaTCOv svsxdXovv. r) ds , cog inv&STO /lovov , ov

noog uvaftoXdg iycoQrjosv , otds oXtyrjg «|/« cpQOvrt'6og r)yr]- 10
c«to m'«t Ttt 7rfo/ &sov , dXXd naouv uXXrjv onovdrjv iv
dsvTioco rtds/tivr] , svi tovtco nc/oostys /lovco , r-r) ixxXrôia
P. 69$ xaxcog nuoyovot] xui noXs/tov/tivr] ot/Joui to v.uxov. xui
rovg intcfiQOVTug xr]v yQucpr]v /tSTuns/npu/tivrj intoxonovg ,
snti Sslvu ijy.ovs xuTrjyoQOvvTcov , sdoxsi dsiv ovvodov ix tcoVi5

svovTcav ovvudQ0t%siv xai xov nuTQiuQyrjv xuXsiv nQog Tr)v
unoXoyiuv. iyivovTO /tsv ovv iv (SaotXsioig 01 inioxonot, xs-

"ksvovorjg fluotXidog, nXr]v tcov 0001 rjouv cpuvsQtogTu Kuvtuxov-
t,7]V0v tov ftuoikicog f]Qrj/tivot. sxsivot yuQ unQoiTOt iv oixtjosot
xutsxXsiovto' nXr]v xui unovrsg Tr]v yvco/trjv, rjv syovoi nSQi tov 2 ®
nQuy/LUTog, idr]Xovv. r) ovvodog ds, nQOxu^rj/xivrjg (SuoiXidog
Bxui tov vlov fluotXitog , Tr)v sîxuotv rtov doy/tUTtov inotsuo.
*!&. 'Ev o> ds tuvtu stsXsito, ix 2rjXv/t(3Qi'ug Ttg s~A&tov
pedire, nec de eo imperatrici aliisque Roraanis audienduro puta-

bant. Itaque per annos illos belli patriarcha contra Acindyui ad-
versarios egregie insaniebat: nempe contra mouacbos et episcopos.
Imperatrix autem tam audax scelus non omnimodis nesciebat, verum
monachos propter Cantacuzeni partcs ista pati opinabatur. Ceterura
malo in maius adaucto, quotquot episcoporum sinccritatem dogma-
tum retinebant sensum niuni adversus patriarcham per littcras im-
,
peratiici explicaverunt eiusque insignem malignitatem et perveisas

de fide opiniones accusarunt. Quae simul cognovit, non distulit,
neque res divinas parum cordi habendas censuit sed cetera omnia ,
in posterioribus ponens, in hoc solo vigilavit, ut aegram et op-

pugnatam ecclesiam in integrum restitueret. Accersensque accusato-
res episcopos , ut magni criminis reum facientes auclivit, synodum
e praesentibus congregandam , et patriarcham ad sui defeusionem
advocandum duxit. Coierunti igitur ab Augusta vocati in palatium
episcopi praeter eos qui aperte Cantacuzeno patrocinabantur nam
,
:
illi in aedibus inaccessi tenebantur. Nihilo minus,quamvis absentes,
sententiam suam scripto demonstrarunt. Synodus porro, impera-

trice ac filio imperatore praesidenlibus dogmata disculiebat. ,
9Q. Intcrim Selybria quidam nuntius adest, ea nocte Canta-

HISTORIARUM III. 99- 6o5
ifirjvvsv , cog ev tuvtyj rtj vvxti iyyvg etrj BvâvTtov tsi/cov A C. i347
6 KuvraxovCyvog , o cpvXuûa&ai dsov fiuotXidu. io/vQi%STO

T€ oarpsoTUTa eidevut uuqu tcov tu dnOQQrâ xotvcovovvxcov C
avTM nsftrpdsig. fiuotXig ds insi invfrszo , unuTrjv sivut oi-
5rj&staa vno tcov nuTOtuo/ov rpiXcov avvsaxsvaouivrjv , iv\
avTijg noog tt)v dyysXiav &OQV^rj&siarjg , to oovvut di/.rjv
ixsirog diud'Q(or] icp' otg hoXftrjGS xutu &sov , ovx srprj dva-
GTrjosodut , ii xai ourpcog sidsirj iv ixsivrj Tfj vvxTi Kuvtu-
xov^rjvov iaoftsvov ivTog tsi/cov. r) fiev ovv TOiavia dns-
lorp&iy'£uTO ftr) eivui dXrjfrij Tr]v dyyeXiuv oirjSeiou. to de r]v
uqu dXrj&sg' yuQ ix 2rjXvft@Qiug fiSTU xo nQO&sofiiav

ibg
Gvv&safrut nQog TOvg nQUTTOvrag Tr)v uXcoatv , iv r\ uvtov ts

nuQeivut eSet xdxsivovg Tr)v /Qvorjv nvlrjv oioqvttsiv dnco-
xoSourjfiivrjv , sig ^yloQtuvovnoXtv dnf^QS , t6 xuXXlgtov dno-D
i5Xs'£dftsvog Trjg oxQUTiug vnsQ /tXiovg ovxug, tru fir) xuTacpco-
Qog sirj inuyofisvog noXXovg' xui dtu tcov dotxrt Tcov xui d-
TQtftcov odsvaug voTSQrjos ftsv xrjg noofrsoftiug vno xtvog
dvdyxrjg xcoXv&sig rjftsQa fttu' xui noXXoig inuXuts Xoytoftoig,
dedotxcog, ftr) dtOQv'£uvrsg ot tu ixsivov nQUTTOVTSg xuzu ro
loavvSrjfiu Tr)v nvXrjv , uvzog ftev dnjj , ixeivoi ds vno tov Sij-
ftov Siurp&UQcaotv uXovTeg in uvxorpcoQU). xui idvo/SQatvsv

ovx uvexTwg ov ftovov Stct Trjv dnoxv/tuv BvtuvTtov , d)^X'P-fc)5
oti xai tcov rpiXcov efisXXsv ovx oXtyovg dnoXsiv. bftcog St>
cuzenum ante mocnia Byzantii affuturum ctii malo Augustam oc- ,
currere oporteat: afiirmabatque id se exploratissime nosse , utpote

,
missum ab iis, quibuscum ipse arcana sua communicaret. Impera-

trix rata fraudem ab amicis patriarcbae fabricatam, ut, ipsa ad nuu-
tium consternata , ille supplicium admissae in Deum impietatis cva-
deret, non se loco discessuram asseverabat, quamvis plane scirct,
ea ipsa nocte Cantacuzenum intra moenia fore. Haec illa , cum
falsum apportari nuntium arbitraretur, qui erat utique verissimus.
Ut enim cum illis, a quibus ad urbem capiendam adiuvabatur, dicm
constituit , quo die et ipse adesset et illi auream portam obstru-
ctam perforarent, Selybria Adrianopolim discessit cum amplius
mille e toto exercitu delectis militibus, (ne proderetur videlicet , si
magnam multitudinem duceret,) perque deserta et avia iter faciens,
necessitate quadam praepeditus, die uno tardius venit, quam prae-
finitum crat: cum interea cogitationibus distraberetur metuens , ne
pars eius, ipso adbuc abscnte, ex conventis portam perfosso muro
aperiens, flagrante delicto a populo necaretur: dolebatque incredi-
biliter , non solum quod Byzantio frustraretur , scd etiam quod bo-
num numerum amicorum amissurus esset. Attamen non funditus
abiccta spe, codcm gradiebatur. Amici ct ipsi necessitate quadam
606 CAISTACUZENI
A.C. 13470»; navrdnuai rcov eXnidtov unoyvovg iyooQei ini rb Bv-
'Qdvriov vvxrbg. 01 nQobiSovreg <Je xui avroi vnb rivog dvdy-
xr/g xooXvdivreg TOig reiyeoiv iniyeiQetv xurd rr)v nQod-eo/ii-
av , eig rr)v voreQuiuv, xud^ fjv iv ftuoiXeiotg r) xard nurQi-

V. 554 doyov ovvodog owexQOTetro , Sivoqvttov rr)v yovorjv nvXr/v*
avveX&ovreg iv noXXfi ruQuyfi xui ouXo) ovreg xai uvroi. ide-
bieouv yuQ , fxr) rf
t
nQoyeyevrj/iivr) vvxri iXfroov 6 fiuoiXevg xui
xoov ovvredei/tivoov r/vvofiivoov evQtjxcbg /irjSev , uvrbg /iev
av&ig dveyojQfjoev , avroi Se vqfeuvroov xurunQodo&ivreg dt-

B acp&uQcooiv. o/toog ov $' avroi rug rov oooL.eo&ui iXniSug uno-*°
yvbvreg Slooqvttov rr)v nvXr/v • rjouv ydo ovorrj/tu ovx dyev-
veg ix netôbv re xui tnnioov, xai i&uQoovv otfioiv euvrotg,
oog d/ivvov/tivoig , av xig inirj. xuv diOQvûvreg /tr) evQoooi
nuQOvra xbv fiuotXia, nQog avrbv dnoycoQetv. ixetvoi /tev
ovv roiuvrrj yvoo/trj dicoQvrrov. y de iv fiuotXeioig ovvodog ,'5
inei ix noXXoov dneSeixvv nurQiuQyrjv avrov re neî ru OQdd
xijg ixxXrjoiag SbyfJtuxu eyovra ovy vytoog xui rovg uXXovg
uvuyxdôvru ixeivn) ov/c(f>QOvetv ,
yvob/tr\ xoivfj xufruiQeaiv
C avrov xuru\pr](fi%ovxuu Si' d Sr) xai /iuXlotu e"So'£ev voreQOV

fiaoiXevg re xui 01 nQurrovreg rrjv dXcooiv ovveX&etv xuruio
xr)v nQod-eo/xiuv xooXv&r/vui iva /tr) fivr/oixaxcov uvrbg §0-
,
xoirj roov d~QOViov xa&aiQetv uXX' uxQifioog eir\ rcov oq&oov

Soyuuroov rrjg SiuorQOoprjg ev&vvr/. 01 /iev ovv uQyieQetg, inei
xavra enQu'§uv } xai xoov unbvroov Sid rb vnonreveofrut, uq-
7. nooyevo/iivri P.
illo clie retardati , tlie altero, quo in palatio contra patriarcham

conventus agebatur, convenientes portam auream cum trepidatione
et anxia cura aperiunt. Timebant siquidem ne praecedente nocte ,
veniens imperator et ex pactis nihil dum factum invenicns, reces-

sisset, ipsique proditi eius causa neci dcderentur. Tamen nec
ipsi salutem in desperatis ducentes portam perrumpunt erat euim :
peditum equitumque haud contemncndum agmen , et si qua vis in-

grueret, se defendere illam posse confidebant. Si perfossa porta
imperatorem non invenirent, ad eum abire statuebant. Hac mente
opus inceptaut. Synodus autem in palatio, postquam copiose do-
cuit, patriarcham ipsum in germanis ccclesiae dogmatis desiperc
ct alios ad sibi assentiendum cogere, concordibus eum sentenliis
exauctoravit. Quam ob causam maxime iniperatorem et qui urbi
ab eo capicndae studebant dic praestituto couvenire fuisse prolii-
bitos, postea iudicatum est: ne scilicet impcrator iniuiiarum me-
mor de throno illum deturbasse vidcretur: sed ut eum proptcr
adulteratam doctrinae veritatem has poenas penderc omnes perspicuc
intelligcrent. Episcopi cum sufliagiis aliorum episcoporuni., qui, ut
ytrgicov avvsmi}Jrjrpioufiircov , dvsycogovv exaaTOg ngog xuqk.C. 1347
oixrt otig rt 6rj noggco vvxxcov. (iuoiXevg de inei nagrjv , tcov
evdov ra ixsivov ngaxTOVTcov Tr)v ygvotjv diogv'E,uvTcov nv-
7>tjv , eiorjXuvvev ovdevog dv&ioTUftivov , «AAa di evcprjftiug
5uvt6v dyovicov nuviog xov Stjftov , y.ui xolg xe oigaTicoiaig
dnelne fir) ycogeiv ngog dgnayug' xui xov Srjftov ixcoXvev
bou ovvutu. o&ev ovde iyiveio Tig xivrjaig ini xovg doxovv- D
rag fjgrt ofrai ra (iuoiXidog , nXrjv einov nvug avicov eLrjf.ii-
cooav 01 yeixoveg. xai tcov otquticotcov tte oXtyoi ini xug oi-
loxiug tcov noXsfiicov ,
(iuoiXecog fir) eidoiog, ineX&ovieg inoirj-
cuvto tivu ueigtuv ugnuyrjv. (tuoiXevg 6e uygi Ttjg Jlogcpv-
goysvvrjTOv xuXovftevtjg oixiug ngosX&cov , ngcoia ftev ixiXsve
ftrjdivu ycogstvxuid tcov fiuotXstcov aXXd digsfistv , cog av- ,
iog diudrjooftsvog tu xutu (iuoiXidu fj doxst eyetv agiaiu.

iSinei de dtiipaivev rjSrj rjftiga , Stu ftiarjg xrjg uyogug iftctSi-
L,sv ini &enur}TOgog to irjg 'OSrjyrjigiug Tifisvog , xr)v ocpstXo-
fiivrjv ngooxvvrjatv xui Tr)v evyugtOTiav irjg vixrjg dnoScoocov P- 696
rij fttjigi tov &sov. avfrig Se Siu irjg uvirjg inuvrjxcov ini
Tr)v tov TlogcpvgoysvvtjTOv xuieXvaev oixiuv. (iuoiXig Se cog
losiye to ie fiuoiXeiu rt ocpuXt%eio , Totg oixeioig xui fiuXtaxa
Soxovatv evvoig invcginovou rr)v cpvXuxtjv. xui ex tcov iv
TuXutu (iort d~stuv fteiexuXetio. ol Se uvtixu rjoav iv xotg
bnXotg xai cbgfirjvio ngodvficog fiorj3etv igirjgetg re nXrjgco-
ouvieg, ooul rt ouv, uv&cogov xui Xififiovg icponXiauvreg ngog
suspecti, in consilium aclhibiti non fuerant his ita peractis multa , ,
iam nocte iu stia quisque tecta recesseruut. Imperator ubi afFuit,

et eius factio intus aditum per portam auream patefecit, resislcutc
neraine cum totius populi applausu et gratulatione urbem ingressus
,
est, militibusque interdixit ne ad cives diripienclos discurrerent:

,
et quantum potuit, idem plebi vetuit. Ita in pace fuerunt qui ab

Augusta stabant nisi si forte quidam a viciuis multati sunt et mi-
: ,
litcs aliquot in domus hostium imperatore ignorante, pcnetrantes

,
praedas mediocrcs fecerunt. Imperator usque ad aedes Porphyro-

geniti appellatas cum processissct, edixit , ne quis contra palatium
tenderet, sed quieti manerent: se quod optimum censuisset, de
imperatrice coustituturum. Die iam terris reddita per medium fo- ,
rum ad Deiparae Hodegetriae templnm, debita eiusdem adoratione,

ac de praestita victoria gratiarum actione functurus petivit eadem- :
que via rediens in Porphyrogeniti domiun divcrtit. Augusta ut po- ,
t«st, palatium communit: domesticis et quorum benevolentiae

jlatimum (idebat custodiam couunittit: a Galataeis item auxilium
accersit qui repente ad arma convolantes subsidio ferendo alacri-
:
tcr se couiparaut, cademque hoia impletis quotquot in promptu

608 CANTACUZENI
A.C. i347Tct ftaoiXeia snenuiovvTO. uvtltu'S,u/i£voi $« avTolg ex tcov
/lutu fiaoiXecog otqutlojtcov Tiveg , uua xui tov dt]/LOv tiqoo-
emfiorjdovvTog , ovx elcov tt\ yrj nQOo/etv , dXX' dnens/inovTO
BfidXXovTeg ov/voig Totg fiiXeoiv. OQcoVTeg dh xai sxsTiol , cog
ovx dvTio/rjOOvoi nQog tooovtovq, {nooxsQOv yuQ oiovto vnsQ$

(juoiXidog avTOig xai tov dtj/iov ov/inQOofr>]oeo&ui ,) dve/co-
qovv ts xui ovxstl votsqov enefioifoovv. fiuoiXsvg dh XUT
ixeivtjv Tt)v T]/lsquv /irjdhv nXhov /it]T£ nQu'§ug, /.it]Te eincov,
eig Tt]V voTeQaiav TOvg Te enioxonovg , oooi t]ouv, /LieTune/u-

ipd/ievog ev BvtuvTico xui tcov to> xXt]QO) xaTeiley/ievcov Ttjgio
exxXt]oiug Tovg /idXcoTa ev Xoyo) , uqcotov /ihv n£Qi tcov xutu
'V. 555 Toy noXs/iov ov/iê^t]X0TCOv disiXs/dtj , cog ovts sûQ/ijg sXolto
avTog , ovts TOlg fiuoikscog smfiovXsvosie nuioiv , cbonsQ vno
Ctcov ovxocpuVTcov xuTt]yoQeiTO , dXX' vn' sxeivcov did cp&ovov
y.exivt]/xevov enifiovXevodvTcov , uvuyxuicog T/jg uvtov xui tcov 1 ^
ovvovtcov ocoTt]Qi'ug svexu rj/ivv£TO. eig dvdyxt]V dh eX&cov
xai fiaQfiuQOig /q/']ouito ov/i/id/oig , JVlvoovg xui TQifiuXovg
xai avTOvg Tovg fiuQfiuQOvg sxeivcov snuyovTcov. xai Ttjg ye-
c
yevt]/isvt]g cf&OQag xai ai//iaXcooiug tcov Pco/iuicov sxsivovg
dnedetxvvev ahiovg. ensna xui tcov yiyvo/isvcov snoisiTOio
fxuQTVQag , cog uvTog /ihv ovts uqotsqov , ovts vvv dvo/SQsg
ti neQi fiuoiXidog SluvooTto xui tcov nuidcov , aXX' ooa /.idXioTu
eoTi nQog ocottjqluv xui XvoltsXsluv Ttjg uQ/rjg. uv d' sxsivrj
erant triremibus et lembis armatis, ad palatium traiiciunt. Sed eos

nonnulli de militibus imperatoris , populo adiuvante crebris iaculis ,
ad terram appellere prohibebant. Yidentes Galataei, se contra tan-

tam multiludinem invalidos, (speraverant enim, populum pro impe-
ratrice tuenda ad ipsos accessurum,) retro abeunt: nec deindc sub-
sidio venire audent. Imperator die illo nihil praeterea nec fccit,
nec locutus est. Sequenti cpiscopos quicunque Constantinopoli
,
reperiebantur et cleri principes cogit: ac primum quidem de iis,

,
quae bcllo accidissent, disscrit, quod neque a principio ipse susci-

tarit, neque liberis imperatoris, (quemadmodum eius obtrectatore3
garriant,) insidias molitus sit. Sed cum illi capiti suo insidiantes
ex invidia illud excitassent, facere» non pdtuisse, quin pro sua
suorumque salute propugnaret, et barbarorum quoque auxilia quo- ,
niam necessitas ita flagitaret, sibi adiunxisse quando et ipsi Moe- :
sos ac Triballos similiter barbaros induxerint. Quod autem tanta

labes facta, tot Romanorum capti sint, eos in causa esse docet. Tum
ex ipsis testimonium affert
actis se nec alias nec in prae-
, ,
sens adversus Augustam eiusque libcros qnidquam hostilc medita-

tum esse, aut meditari , sed quaecunque imperio salutaria inprimis
forent atque utilia. Sin illa inimicum retiueat animum ct resi- ,
HISTORTARUM III. 99- 609
srt rr)v nQorsnav Svaftivstav svSstxvvftsvrj , uv&iarao&at «M-A.C. 1347
/stooirj y.al ocol^siv savrrjv xui riy.va Stu rov noXiftov , /«/} D
«vrf'7 nooaXoyitsadut rr)v airiav ,
«' Tt 7rf^f «z?r;jv xcu r£-
*v« ovftfiuirj Sva/sosg. ov yuo avrto XvotrsXstv Soxstv , ovSs
5ulXcog acorpQOv, iuv avrrjv iv (iuoiXsioig xa&rjttsvrjv , rov ni>~
'/.ffiov av&tg rov avyysvtxov uvuxtvovauv , xal nSQtoQuv rovg
vnolstnofisvovg 'Pcoftuiovg vn uXXrjKcov Stucpfrsioofisvovg. u/.X'
si fi/j nsi&oiro /coQStv nobg rug ovf/fiuosig, uvrov ftsv nsQi
uvrrjg otliUv (iovlevosodat Sstvov SeSoixsvat Ss ftr) , avfi-
lonuvrcov coQftrjfisvcov in' uvrovg ,
ftr) Svvrjrut uvrog uvi/stv
rr)v ()ofii;v , dXlu rv ToXftrjd-jj nSQC uvrovg rcov uvrjxiorcov. P. 697
snenu rov rijg (Dtlinnov ftrjrQonohrrjv unolsûftsvog xui Ku~
§uotluv rov ouxsXXiov , ot xui nQorsoov sig /JtSvfiorsi/ov
rjxov nQog ixetvov nQSofisvTui , snsftns nQog (iuatXiSu. rj nQS-
iSapeiu Ss rjv nsQi eior)vrjg. xai nQcoru ftsv noXXug coftoXoysi
/UQirug 9~sio , brt nQog ruvrrjv rjyuys rrjv rjfisQuv , rj Xufi-
noorSQOv r)Xiov nuot Svvurm xarucpuvrj noistv y.ui rr)v fio-
/d-rjoiuv rcov osovxorpuvrrjy.oicov xai rr)v uns/dstuv nQog rd

xuku , xui rr)v suvrov nQog rs rovg (iuotXscog natSag s'S,uq-
zo/ys u X(Jt v vv intsixetuv Stuoeacoausvrjv , xui T(i ftrjSsv uysv-

rsg, ftrjds uvu^tov rrjg (SuatXscog nQog uvriiv cptXiug ftsru rrjvB
ixsivov TslsvrijV ipuvrjvut StunsnQuyftsvov. snstru ovvsjSov-

Xsve /cooslv nQog rug ovft[iaostg , xui ftr) xsvutg sXniotv
stcrc seque cum filiis armorum vi defeudere nitatur, ne sibi ail-

scribat, si quid ipsi et coutigerit.
filiis INon euim
eius odiosius
conducibile, neque cum prudentia coniunctum videri , illam in pa-
latio sedentem , et inter cives cogualosque bellum rediutegrantem
relinquere , Romanorum vero reliquias mutuo se devorantes negli-
gere. Sed si ad conditiones descendere nolit, se quidem in eam
durius nihil decreturum: metuere autem, ne simul omuibus suis in
ipsam et qui cum ipsa sunt irruentibus, ipse eorum impetum com-
pescere nequeat, et aliquid patiatur eiusmodi quod medicinae fa- ,
ciendae locum nullum rclinquat. His dictis delecto metropolitauo

Philippopolis et sacellii curatore Cabasila (qui et prius Didymoti-
chum legati venerant) ad eam de pace illos mittit. Ac primum qui-
dem imraensas Deo gratias agit, quod diera aspexisset, qui sole cla-
rius et calumniatorum suorum scelus atque odium honestatis, et im-
peratoris liberis ab initio hucusque a se praestitam aequitatem ac
moderationem et nihii illiberale aut indignum imperatoris Andro-
,
•
nici amicitia post illius obitum a se dcsignatum |>ossit ostendere.
Deinde suadet, ut pacis conditionibus se tubttitUt: nec vana spe
suspcnsa, aut etiam ab optimati!>us suis decepta, adhnc armis con-
tra eundum putet: nequc enim aliunde extcrnum ipsi exspeclandum
Cantacuzeuus II. 3q
6lO CANTACUZENI
A.C 347
j uicoQOvtiivrjv rj xai vnb tcov gvvovtcov i'£unuTco/Liivrjv , ol'£-
a&ui uvTio/qosiv ngbg to> nbk£itov. ovts yug i^co&iv

ewi ,
nofrtv ij'S,uv /gr) Gvct/xu/iuv ngoaSoxav. ov yug ioTtv , ovx

1'oTiv ovSsig, bg ucpt^STuv intxovgr)ocov , Ix T£ tcov nagbvTcov
iknig ovSs/uiu aco^so&ui, tov cpgovgiov iiiv y.ai /gbvov Ttvbg5
xui uvuXco/xutcov 0£0(.iivov xui vlcov ngbg intox£vr)v , ci ovx
£t,£OTl nOQl%£G&Ul , TCOV GVVOVTCOV Sh OVT£ d't,lOllU/COV OVTCOV
7lQOg TOGUVTrjV Sv VUIUV , OVT£ TCOV inlTtjSîcOV £VnOQOVVTCOV ,
Ccoot£ Siucpigstv rr)v noliogxiuv sv/xagcog. oV u nuvra ngbg

GVfxftuosig uvrfj ovvsfiovksvs /coguv , xai /xr) uvttJ /xsv xuiio
%ixvoig t« dvrjXSGTa ngo'S,svsTv i% ufiovhug , uvtov Ss /x£yi-
orrjv ngbcpuoiv £vSo'£iag acputguv. tovto yug xuiu tov tow

noXiitov /gbvov xui §ovX£od~uv u£i xui sv/soSui ngbcpuoiv
tivu to dsTov nuguo/sTv , l£ rjg uvTog Tr\v int£i'xsiuv xuivr)v
£vyvco/.taovvrjv intS£i"$£Tui , xui t6 ngbg fiuotkiu cpikrgov, cogiS
dxigutov vvv a/gt Stuac6^£t , xai ovSsv ijTTOv r/ ngoTsgov
xrjSso&ut, tcov nuiScov Siuvoutui, kbyov notov/u£Vog ovSivu
tcov ooa ngbg avrbv xutu tov nbkf/xov tfyvco/xovrjfrrj.
D g'. 01 ptsv ovv ngiofotg xui oi aXXot 01 nugbvT£g rovg
V-556 paotXicog kbyovg xai Tr)v d'£icooiv uxovovTsg, bkiyov Suv xuiio
r]nioTOvv Stu TrjV vn£gt3oXrjv. to ydg toouviu ngoT£gov vno
P.698TOJV nok£[AOvvTtov vnociuvuvTU xui /Ltvgtuxig iv uxitfj xtv-
Svvov xuTaoTuvTa , £n£iTa xguTr]ouvTa ToTg bnlotg xai n£gt-
y£vb/x£vov Ttov nok£fxicov} fxr) ngbg cpbvovg xai ocpuyug /coguv
7. &m M.
auxilium: non enim
csse profccto, qui venturus sit auxilio: et ex
re praesenti nullam spem salutis affulgere, cum munitiones et pro-
.pugnacula ut instaurentur, et tempore aliquo et sumptu et materia
indigeant , quae nunc comparari uon possint. Quos autem nunc se-
cum habeat, nec pares esse eius copiis , nec abundare commeatu,
ut obsessianem facile ferant. Ob haec omnia, ut secum paciscatur
monet , ne sibi ac libcris per dementiam immauc malum conflet,
et illi pulcherrimam gloriae occasionem praecidat Hoc enim bello
et voluisse semper, et a Deo optimo maximo precatum esse, uti ali-
quam sibi ansam daret, unde bonitatem, et clementiam in vivos, et a-
morem in defunctum demonstrare posset: quem usque nunc iutegrum
sincerumque conservet: ncc se minus modo quam antea de procura-
tione liberorum eius cogitare nihili pendentem, quae per bellum
,
advcrsus se improbe patrata sint.

100. Legali cetcriquc praescntes vcrba impcratoris et postulatio-
ncm audientcs piopter admirabilitatcm vix fidcm commodabant. Nam
,
adco multa antehac al) hostibus perpessum essc, ct plus millies in-
ter sacrum saxumquc stetissc postea armis adcpta vicloria, uon ad
,
HISTORIARUM III. 100. 6ll
xai lo* avx looov dnodtddvut Totg nQcoTOig uQ$aoiv, dXXd A.C i3/|7
/UTa Tr]v vixtiv ini ov/iftuoeig nQOXuXetoSui , xuixoi dvvu-

/tevov o/.r/fj) yndiro Stuqj&eiQeiv, xoetTxov elvai Ttjg dv&Qooni-
vqg opvoeoog iddxei. rjdovTO t€ ovv 6/j.ov dtu Trjv fiuotXioog
5intet'xeiav y.ai id-av/iaôv Tt)v /teyuXoxpvyiav. ftuoilig ds
navTanaoiv ov nQooeSiyexo Ti]V nosofisiav , dXX' dnQuxTOvg
unins/xns xovg noiofisig , vno toov ovvovtoov nst&o/tivtj. y.ai
o fiuoiXsvg rJvtuTO' xui idvoysQutvsv ovx dvsxTCog /LivQiotg
nQOonuXuioov Xoyto/iotg. ovvsooqu yuQ Tt]v ivoxaotv ov Te-

ioXevrrt oovouv in' dya&to , aXX' ixeivotg ts dvrjy.ioTcov xuxoovb
xui tovtm /teiCovog r) , Xvnr g
xu&' boov /qovov rjv 6 noXe/xog t
uhtuv ioo/iivrjv. o% ts yu.Q ovvovxeg unuvTeg eig noXXcov nel-

quv dXyeivoov iX&ovTeg xai ol svdov o/ioicog BvL,airiov tcov
,
deo/uooTt]ot'oov i'£sX&ovTsg xui /tvrt oixuxovVTSg io/uToog Totg

i5ovvovoi fiaotXidt, avxoi ts dtsnQtovTO vn OQyrjg xai tov dij-
/tov i'S,rjoid-it,ov, xui svdrjXot. rjoav , cog xui fiuotXioog dxovrog
int&rjod/isvoi, Totg iv fiuoiXsioig. xui idedisi /ii] nsQt' ts Ttjv
fiuotXida xui TOvg natdag dvrjxeoxov ti ToX/.Ujd*fj , xui ol ov-
vovTeg nuvTeg vnb toov iy&QUtvdvicov StaqifraQcooiV' o oXiyo)
zovoTSQOv /tixQOv idiqoe yevio&ut. cog yitQ inv&ovTO , bit C
/irj Trt v nQeofieiuv diyouo r\ fiaoiXig, /trjds ycoQoirj nQog ov/i-
fidostg, to iv BXaysQvaig ojqovqiov, /tiQog xai avtb tov nsQi
3. eivtct, xccl dv&Q. P. et M. 11. d om. P.
caedes mactationesque procedere, pariaquc paribus remctiri iis , qni

priores lacessivcrant sed victorern victos ad pacta conventa iiivitare,
:
tametsi eos brcvi spatio dclerc funditus licerct, excellentius quid-

dam quara pro humana natura videbatur. Gaudcbant igitur tanta
lenitate et suspiciebaut tam praestantis animi magnitudinem.
_, Im-
peratrix suorum consiliariorum impulsu legationem prorsiis aspcmata,
oratores re infecta dimittit, ex quo impcratorcm tristitia molestia-
que intolcrabilis occupavit, sexcentisque cogitationibus in diversa
rapuit. Augurabatur enim., pertinaciam istam non bene eventuram,
scd ipsis mala deterrima maioremque luctum , quam toto belli tem-'
pore experti essent, parituram. ]Nam et illi omnes , qui cum impe-
ratore erant, cum multa adversa pertulissent, et similiter qui By-
zantii in carceribus fuerant, extreme se a proceribus Augustae ve-
xatos mcminisscnt, ira aestuabant poptilumqiie irritabant et ap- :
parebat, vel invito imperatorc in eos qui essent in palatio Impetum

facturos. Verebatur insuper , ne imperatrici ac liberis aliquid atro-
cius fieret , quiquc cum ea versarentur , omnes hostium gladiis con-
ficerentur id quod paulo post propemodum accidisset.
: Ut enim
hitellexerunt cam legatos reiecisse ac pacem nolle castellum in ,
Blachernis appellatum , partem munitionis et proptignaculorum, qui-

bus palatium circumdatur , impcratore nesciente expugnarunt ac
6 1 1 CA.NTACUZENI
A.C. i347r« fiaoiXeia qjQOVQiov ov, KaorsXtov nQOoayoQevo/tevov , *§*•>
noofrrjodv re xai dirjQTiaoav ,

fiaotXscog dyvoovvxog , xuixot
ys rcov svSov dno rtov ret/iov d/tvvo/tsvtov xouxutcog. xui
ol Soxovvxeg $s neQi (iaotXiSu evvot eivui nQOreQOv, xui rr]v
qpvXuxrjv rtov ûotXeitov sntrsxQa/t/tsvot , snsi toj/ xivSvvov «-5

navxa/o&ev /cooovauv
nsQttoxd/Lievov scoqiov, fiaotXiSa Ss /xr)
nQog av/xfidostg dXXd /xuXXov

, utQOv/xsvrjv uvrrjv re dno&vrj-
oxeiv xdxsivovg ovvunoXXvoSat , eoxeipuvxo xoivjj rrjg oqexs-
Qug acoxrjQiag svexa xaxanQoteoSat sxeivovg xui nuQuSiSovui
DfiaatXet to qjQOVQiov. ov /xrjv dXXd xui twv sv Xoyto /xdXtoxaio
Tiveg nQog fiuotXsu ns/txpuvxeg , neî nQodoaiug SieXeyovxo
xai ScoQedg rjxovv xui rt/xdg, ei naQaSiSotev rd fiaoikeia uv-
Ttj ftaaiXiSt xai rotg rsxvotg. ftuatXevg $' ov$' axQOig rjvs-
V. 557 o/sxo coaiv, dXV dnsns/tne, ocoêofrat /tuXXov §uotXi$a xai rovg
natSag eincov noteio&ut neQi nXeiaiov. fiaaiXevg Se 6 vsogi5
^lcodvvrjg srog nsvxexutSsxuxov roxe tov, /xttt,ov rj xuxu xrjv rj-
Xtxtuv scpaivexo qpQOvtov xai tw xuiqcTi nQoarjxovra ftovXevo-

(.tevog. cog yuQ fjo&dvero &OQvfiov/tsvovg roug sv fiuotXeiotg,
oxaotaC,etv re rjSrj UQ/o/xevovg xai n£Qi uvrtov sntstxeg ov-
?• (>99 Ssv fiovXsvousvovg, Squ/xcov nQog rrjv /trjrsQa, rov re &6qv fiovio
dnijyysXXe xai rrjv sntfiovXrjv. xui sSstxo nQog fiuotXeu ru-
/tora nQSofieiuv ne/xnetv xui rifreod-ut ov/tfidoeig neî rrjg
eiQrjvrjg. /tdXtoxa /lisv yuQ squaxev ixetvov ovSev neQi av-
rcov fiovXevoso&at Setvov. si $' uqu xui rd SevxeQu vtxc/ir/j
fisXrtov vri sxeivov xaxcog nu&etv, rj dXoyiu $r]/xov xui otqu-%5
diripucrunt , cura qui intus erant c muris fortitcr se defendcrent.

Qui autem antehac Augttstae bene cupere putabantur, quibusque cu-
stodia palatii commissa erat postquam undique periculum
,
et cain ,
a pacilicatione reftigientem mori ipsosque secum perdcre malle vi-

derunt, consensu ipsam cum liberis prae salute sua neglectum irc ,
> et imperatori palatiutn tradere constitucrunt. Quin ctiam honora-

tissimos quosdam ad eum mittendo dona et honorcs quaerebant,
,
si rcgiam cum imperatrice et libcris dedidissent. Quos imperator

auribus ista respuens dimisit, testatus , eam cum libcris servatum
potius velle maximopere. Ecce autem imperator Ioanues tum quin-
decim natus annos supra aetatem sapere et tempori opportuna
,
consulere visus est. Ut enim tumultuantes sensit, qui in palatio

erant , et iam dissidere incipientes deque matre cum Cliis nihil
aequum animis agitantes ad parcntem accurrens , tumultum ct insi-
,
dias nuntiat: orans celerrime ad imperatorem mitti ct cum co de-

cidi affirmansque, nihil ab eo grave timendum. Sin sccus res cat
:
praeslare illum inclcmcntcm cxperiri quarn in populi dcmentiam ,

IIISTORIARUM III. 100. 6l3"
noncov OQftjj nsQtnsostv. aviixa rs snsi&sro r)

H-^ Tt19 xcu A C. i34;
rbv 'Avd\>i>vixov Aaurrjv rnv fiuotlitog nsv&soov r.ai rov
Tla/Mftuv nov xuruxsxlstoftivovg iv ds-
rtjrjyoQiov uirov
oftcorrjoioig svdov (JaoiXsitov uyso&uL ixiXsve nQog uvirjv
5xui nsni rrjg noog ftaot)Ja dtu).s/&siaa nQog avrovg siQrjvrjg

ensftns nQog ixstvov nQsafievrug. ol 6'e vouiouvrsg fiaoiXiaK
oiduivstv rs rw &vfia> y.ui nobg uftvvuv rtov xuru rdv noXs-
fiov ysysvrjuivcov nuosoxsvaoftivov sivui, nQcoru usv ini dsrj-
osig erQunovro y.ai iy.soiug , ucpsivuL rr)v doyrjv rotg uuaQrrj-
looaoi, y.ui ftrjdev nXiov ini^rjrsiv roi; rcov noXsuitov xqsittco
sIvul xai nuvrug vno/siniovg Sfiov Xufisiv •
dXX' tbonSQ
roig bnXoig, ovrco dr) xai rij ftsyuXoxpv/iu (puivso&ui vtxcovra,
rjnso dr) ftsyiorrj vixrj xui ftuktora nQoarjxovau uvtco. snstru
dnrjyysXXov xui rrjv nQSofisiuv fiuotXidog xai idiovro fivrj-
vSftsiov uvrov intstxsiug xui ftsyaXoxpv/iag xui ovviastog

rrjg
rrjv nsni rovg fiuatXitog svyvcoftoovvrjv nutdug uvsûXsinrov

rolg sig votsqov xuruXtnsiv. iXuv&uvov ds 'S,vqov dxovcovrsg,C
xai tnnov dyu&bv ini nsbiov nQOXuXovftsvoi. cog yaQ
&isiv
fiovov rxove rovg Xoyovg ftaoiXsvg, ndvxa rjv sroiftog vnsQ
iotcov fiuoiXicog naibtov nQurrstv, cbjnsQ uvrbg svsQysrovftsvog,
uXX' ov nuQi/tov rug svsQysaiug. rtov fthv ovv nQioftscov
tw nsvdsQto (.ihv coveidtêv rjnitog rrjv nnbg uvtbv uyvcouoov-
vrjv o fluoiXevg, otl nQOTSQOV vn' ixsivov ftrjSsv udixrj&sig,
uXX' ei dst Ti ruXrjdsg sinstv , xui fivQia ev nu&cov , bd' rj-
ii- if nb x f iQ a M.
ac raililum persuasa mater Antlronicum

furorem iucidere. Illico
Asanem imperatoris socerum Gregorium Palamam illic carcere
et
detentos ad se adduci iussit: quibuscum de pace locuta , eos ad im-
peratorem legat. Qui illum tumere iracundia et persequendas bello
acceptas iniurias paratum esse opinantes, primum preces et suppli-
cationes adhibeut, ut reis placaretur ct hcstes domuisse pcnitus-
que subiecisse contentus esset: et quemadmodum eos armis vicisset
sic et iniuriarum contemptu ct altitudine aniini se ipsum vinceret
quae nimirum maxinia illique convenientissinia victoria essct. Deiudc
legatioucm exponentes petunt, ut pietatem erga defuncti imperatoris
liberos clementiae , excelsae mentis ac prudentiae suae aeternum
monumcntiim relinqueret. At enim nesciebant se novaculam acuere
ct equum cursorem in campum provocare. Cum primum namque ea
verba audivit, omnia se illorum causa vclle ostendit: periude ac
ipse non daret, sed accipcret bcneficiiiin. Legatum vero socerum
de ingrata voluntate blanda oratione increpuit quod nitlla in rc ,
offcusus sed, si vcrum fatcndum, mille beneficiis cumulatus, tara

,
6i4 CANTACUZENI
A C. i347 fxsiiparo Toig svavTiotg, xai tov noXsftov xsxivrjxs xut amov.
HaXuftuv dh snrjvst v.al noXXug coftoXoyst ydgiTug, OTt noX-
Xrjv vnhg amov dtxuiov xai Ttjg uXrjfrsiag xdxcootv vnsvs-
1
D yxcov , ov6hv uysvvhg ovts snga^sv , ovz sqi&syâTO uygt ts-
Xovg. snstTU sxsXsvs TOvg ngog fiaotXioa xai (iaoiXsa iro>5
vidv ygdcpstv ogxovg. xai sygdcpovTO sni TOVTOtg, choxs fiijx'
uvtov dftvvso&at Tovg XsXvnrjxoTag xai ovvovrag sv fiuotXsi-

oig (laoiXidi tots , ftrjTS X^rjfttovv ftrjohv, uXXu nuouv dftvrj-
OTt'av nagsyso&ui tcov nsnguyftsvcov •

ftijTS fiaotXida xui
{SaotXsa t6v vtov TOtg sxsivto ovfingd'S,aoi xutu t6v noXsitovio
fivrjotxuxsiv, ftrjS' sntystgsiv fiXdnTStv ,
ftrjTS Tsyvrj, ftrjTS ftrj-
yuvfj ftrt dsfitu, uXX' uftcpOTsgotg dtaXsXvofrui to ngog Tovg

sxuTsgotg ngooxstftsvovg ty&og • v.Trjostg 8h systv navTug
Tug sxuotm ngoorjxovoug un ugyrjg •
ovftfiuotXsvstv Sh uft-
tfOTsgovg flaotXsa ts tov Kuvtuxovuijvov xui t6v JlaXatoXv-iS
yov lcodvvrjv tov vsov fiaoiXsu' xui aXXrjXotg svvoslv tijv
P. 700 ngoorjxovouv svvotuv nuTgdoi xai natoi ngog sxuTsgovg*
vnsixstv Sh tov vsov tco ngsofivTsgro xutu ndvTU xui xov
nguTTStv avTto nagaycogitv sni Ssxa stsoi Stu Trjv rjXixiav •
Y.SHSftSTU tovto Sh Tr)g ugyjjg ovftftSTsystv. toiovtoi fthv 01 bgxoiio

sysysvrjVTO , xai avTog ts chftvvsv 6 fiuotXsvg xui rj ftuotXig
Slvva fiSTu fiuotXscog tov vtov , coots nugufirjoso&ut ftrjSsno-
ts. T£T£Xsoftivo3v Sh tcov ogxcov, Tug nvXag 01 sv fiuotXsioig
16. dlXtjlovs P.
male gratiam retulissct et bellum contra se concitassct. Palamam

contra laudavit et gratias egit , quod pro iustitia veritateque gra-
vissime afflictus , usque atl extremum nihil abiectum aut fecerit aut ,
dixerit. Tum praccepit iuramenla ad Augustam et impcratorem

filium conscribi et conscripta sunt cum his conclitionibus. Ut neque
:
ipse vintlicaret in eos qui se laesissent et tum in palatio cum im-

,
peratrice degerent neque multaret ullo modo , sed omnia praeterita

oblivione sepeliret neque impcratrix aut filius imperator in eos a
: ,
quibus ipse Cantacuzeuus bello atliutus esset inimicum .retinerent ,
animum , nec illis vel arte vel ulla machina nocere conarentur: sed
ntrinque adversum socios utrorumque odia dcpouerentur omnesque ,
quas ab initio habuisscnt, fortunas suas retinereut imperarcnt autcm :
ambo Cantacuzenus et Ioanncs atlolcsceus Palaeologus seque ea in- :
vicem benevolentia complecterentur , qua patres et filii solent iu- :
niorque seniori potiores deferrct in omnibus ac propter aetatcm

nondum firmatam decem annos administratione cederet, quibus
exactis , aequali auctoritate cum eo imperaret, In has conditioncs
et ipse imperator et Anna Augusta cum filio imperatore ut io ,
HISTORIARUM III. 100. 6l5
vnuvofeuvTSQ elaeSiyovTO tov jSaaiXia , oydorj (Deftoovaoiov A.C. 1347
ioTu/itivov , ini Totg nivTe xui nevTrjy.ovTU €Teai noog e%uxia-
yu.ioig y.ui dy.Tuxoaiotq iv ivdixTw nevTexutdexuTrj.
pcrpctuuni servandas iuraverunt. Secundum iuramenta , qui in pa-

latio erant portis reclusis
,
Cantacuzenum imperatorem acceperunt,
,
se\l<> Idus Februarias, anno orbis couditi sexies millcsimo octiugen-

tesimo (juiuciuagesinio quiuto , iudictioue quiutadeciina.
Corrigenda.
P. 17, 11. et ix leg. duvauivois et {-/ouOt et annol. prior delenda

in altera scrib. i%0VTas P. 6a, i3 naoaoxeudoei. 65, ai. et
70, 28. ToitjQiutv. 106,tnayytildfitvoc.
9. ii3,m annot. xa-
xwv M. pro êouiov. 14 del. ou et annot.
277, 4'9> 9- $cr -
XQitifxivoig et del. annot. 447 >" 1 annot. pro 1. scrib. 16 5n,

12. add- annot. 12. /hovojv do/tjv P.
%
5i6, m
annot. scrib iyeypap,-
f.iiva (sic) M. 525 in annot. pro 5. leg. 7. et i5. pro 17.
, 583,
23. scr. dklyas ct in annot. okiyovs P.
BONNAE
TYPIS C. F. THORMAWN
DF Corpus scriptorum historiae
503 byzantinae
C6
v.24
PLEASE DO NOT REMOVE

CARDS OR SLIPS FROM THIS POCKET
UNIVERSITY OF TORONTO LIBRARY

s
* -
"

Corpusscriptorum24niebuoft CSHB024

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Corpusscriptorum24niebuoft CSHB024

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

X

GRAECE ET LATI NE.

Cttim iam in eo sim, ut, quid in hoc altero Can-

non possum, quin acerbissimam casus illius me-

tam spem accrevit, eum subita atque immatura

maque doctrinae laude conspicuis, nescio qua fati

pulcliritudo, tanlus in omnibus, quae proderet,

viveret, nominis existimationi consuluit et virtute

ipsa desideratissimi viri recordatione remedium

et decori prospexit, studio effectum id quoque esse,

codice vetustiore deprompta est ;

fuerit emendandique operam meam Jevaverit, ni-

tione, ut nibil quidquam ex ingenio mutarem,

mallem, velut p. 21, 19., ubi pro eo, quod uter-

emendandum sit KagiGTdixevov. Vid. p. 207, 5. 237,

<jvvaLQov{ievov sed Stov ovvaigofiivov ut in eadem

formula apud nostrum saepius. Reliquum est, ut

Scr. Bonnae meus. April. a. i85«.

I&ANNOT TOT KANTAKOYZHNOY

loponnenscs se subiiciunt cum conditionibus : quorum legati a do-

adversus domesticum irritandam suadet etralionem proponit. Jlsa-

diripiuntur ; eorum immensitas explicatur. Contra (Hm socer An-

referant , aurum datur. Cantacuzenus e monte Atho monachorum

dorae, sororis Andronici iunioris viduae et monachae , in mm-i-

Quidam Thessalonicenses deficiunt. Byzantini nobiles rebus suis

nus quidam pecuarius linp. lcgatos vinctos Apocaucho dedit. Quid

et regaliler tractat. Ab eo auxilium petit : ille socielatis merce-

laena suos mlites Germanos attribuit (57). A Berrhoeotis plauden-

Cantacuzeni, amor et solLicitudo propter eum declaratur : milites ad

lolarum in Cantacuzenicos crudelitas. Peritheorii obsidio. In ca-

naves et pecuniam ad reditum adipiscatur. Principes Constantino-

apud Cantacuzenuia custodes suarum navium interfectos ulcisci

ardent. Eis Imperator Romanos adiungit ; eius regiunculam deprae-

peratore et vidua administratores miserum rei publicae statum do-

archamque et Gabalam, magnum logothetam, se visentes ad suas par-

Hellesponlum transit- Persarum in Moesiam impressio. Momitzilus

crimat. Momitzilus humanae fortunae exemplum. Xanthienses suo-

piis Byzantium tendat. Uxor Apocauchi in Epibatas migrat. Im-

rius provinci ie suae a Sarchane timens domum revertitur. Cra-

les Plteras occupat et se Imperatorem , filium Cralem appellat (89).

ducitur. Byzantium profugit; caede Imperatoris non obita

Monomachus ad caedem Jmperatoris suhornatus , monentibus amicis

adierint. Porlam auream perfodiunt ad ingressum. Patriarcha gradu

prude.ntia et magnanimilas. Diligens admodum et crebra difensio

a. lu (.ihv dtj tcov rialatoXoycov {iaaiXicov , baa xs ntgi^C. i34i

1. \51icmaclmod1un igitur Palaeologi Imperatoros inter se con-

nsQug eoyrjxev f, i%aQyrjg t

Se fieTU dxQtfieiug iftoi nQOoeyetv xai fir) nuQeQycog. »1 fiev

yuQ uXXoi ndvreg , ei Srj Ttvsg sisv ol ovyyQaxpdfisvoi nsQiza

ooa r) byXog SrjficaSrjg Sls&qvXXsi fj Ttveg stsqoi unrjyyeXXov^

DovSev oaqpeg siSoTsg nSQi rcov ytvofiivcov , oiu naQeSe^avTO

17. nqoOixoVTas P.;

habuerit, huc usque a nobis explicatum cst et promissa ab iuitio

steritas cognoscat, quantam vim incommodorum invidia importare

nascentis ferrumque consumeutis, exitiosa est: sed ctiam ut pracsen-

tiquam interfucrunt: quaeque sive multitudo popularis sivc alii qui-

toSv dn0QQ7}T0TSQ(av r)ouv xoivcovoi , uXXcog ts ovS' icp' dnu-

JOuvtcov unuyysiXuvTcov tcov nQu£uvrcov , Siu to noXXug y.ul

ovvs/sTg iqp' unuVTU t6v tov noXifiov /qovov Tug /xsTufioXug

tl nuQ)]O0(iui sxcov tcov boa Tioi XoiSoqiuv 7] (xifxipiv siQrjfis-^

vu iunoirjost, ov yuQ i(ioi cpiiMV to Tivug xaxrf/OQsTv , xaVV. 284

(isvog (ir) cog SoS^uQovocv ol noXXoi , ov /Qr) duvfiuQsiv. ov

dam persecnti sunt: nihilque rerum gestarum liquido