HIDROTERAPIJA

Pod hidroterapijom podrazumevamo spoljnu primenu vode u terapijske svrhe radi prevencije,
lečenja i rekreacije. Voda ima najveći toplotni kapacitet od svih drugih medijuma, dobru
toplotnu provodljivost, i koristi se u sva tri agregatna stanja. Biološko delovanje se
manifestuje u lokalnim, reflektornim ili opštim rakcijama organizma.
Indiferentna temp. 34-35°C, tačka tolerancije 44-45°C
topla diferentna zona 36-43°C i to topla voda 36-39°C, vruća voda 40-42°C,
hladna diferentna zona 0-33°C i to mlaka 28-33°C, sveža 21-28°C, hladna 5-20°C
ledena 0-4 °C
Primena hidroterapije može biti lokalna ili opšta.
U hidroterapiji postoje :
Hidromehanički efekti – podvodna masaža i tuševi korišćenjem pritiska vazduha i vode
izazivaju ovaj efekat
Hidrohemijski efekti – resorpcija nekih hemijskih materija iz mineralnih voda u organizam
(S, Ra, Ca, J, CO2 ... )
Hidrotermički efekti – koriste se efekti različite zagrejanosti vode za lokalnu i opštu
primenu u vidu kupki i vlažnih obloga

PROSTORIJA I OPREMA ZA HIDROTERAPIJU

Prostorije su smeštene u prizemlju zgrade zbog prisustva vlage i eventualnog ošećenja

prostorije ispod hidrobloka. Zidovi i podovi su obloženi pločicama .tu su još i
čekaonice,garderoba za presvlačenje pacijenata, posebno muška, posebno ženska, ormari za
odlaganje garderobe, klupe za sedenje i odmor, WC. Pacijent je dužan da ponese peškir,
sapun, kupaći kostim, zaštitnu kapu, papuče samo za hidroterapiju. Garderobe treba da su
dvostruko prohodne za tuširanje, posle tuširanja, a pre ulaska u bazen postoji jedan mali bazen
za dezinfekciju nogu. U posebnoj prostoriji smešten je bazen , a u prostoriji do bazena nalaze
se specijalne kade za opštu i lokalnu hidroterapiju, individualnu Kth i podvodnu masažu.
Kade mogu biti od nerđajućeg lima ili plastike, najfunkcionalnije i najpogodnije za rad su u
obliku deteline ( dobar pristup sa svih strana a pacijent može zauzme odgovarajući položaj za
bilo koji vid tretmana). Pri instaliranju kada treba voditi računa da imaju pristup sa svih
strana, da budu odignute od osnove, za udoban rad.
Postoje tri verzije kada:
- bez dodatnih pomoćnih sredstava
- sa dodatnim uređajem za podvodnu masažu
- sa uređajem za podvodnu masažu i instaliranom opremom za hidroelektro procedure
Od opreme mogu da se nalaze i pokretni aparati za podvodnu masažu. Pored svake kade mora
da se nalaze plitke plastične posude sa dezinfekcionim sredstvom kroz koju pacijent prolazi
prilikom ulaska u kadu, kao i stepenice sa držačima za lakši ulazak , lift za nepokretne
pacijente.Blok hidroterapije sadrži i prostor sa galvanskim kadama, prostoriju izdeljenu na
boksove sa kadama za lokalne dvoćelijske ili četvoroćelijske kupke, kao i prostoriju izdeljenu
na boksove za primenu lokalnih kupki.

1
 PRIMENA HIDROTERAPIJE U VIDU KUPKI

To su hidrotermičke procedure gde koristimo termičke efekte vode za lokalnu i opštu primenu
u obliku kupki i vlažnih obloga (umotavanja).
LOKALNE KUPKE – specijalne kadice, povezane sa gradskom vodovodnom mrežom, sa
ugrađenim termometrima za kontrolu vode. Izrađene su od nerđajućeg lima ili plastike,
prilagođene za primenu na distalnim delovima GE i DE.
Prema stepenu zagrejanosti vode ove kupke mogu biti:
- ledene 0 - 4°C
- hladne 5 - 20°C
- sveže 21 - 27°C
- mlake 28 - 33°C
- indiferentne 34 - 35°C
- tople 36 – 39°C
- vruće 40 – 42°C
HAUFOVE KUPKE – odlikuje se time što se temp.vode u njima postepeno povećava. Prvo
uradimo pripremu pacijenta ,oslobodi deo tela koji će biti tretirani to su distalni delovi
ekstremiteta, uradimo inspekciju kože, smestimo pacijenta u sedeći položaj. U kadicu se sipa
voda temp. 35-36°C pa u vremenu od 10-12 min. temperatura se povećavamo na 42-45°C i
terapija se nastavlja još 10-12 min. Zbog postepenog povećanja temperature ne javlja se
vazokonstrikcija već direktna vazodilatacija krvnih sudova kože, potkožnog tkiva i mišića.
Po završetku terapije pacijent vadi ekstremitete iz kadice i briše ih peškirom.Voda se ispušta
iz kadica potom se kadice operu i dezinfikuju .
KONTRASNE ILI NAIZMENIČNE KUPKE – naizmenično se primenjuje vruća voda
t-39 - 40°C u jednoj kadici u trajanju od 1-2 min. i sveža voda t-20 - 23°C u trajanju od
10-15 sec. U jednoj seansi temperatura vode se menja četiri do pet puta završava se hladnom
vodom. U početku temperatura može biti manja odnosno viša za hladnu vodu, tako da se
temp.tople vode povećava na 42-45°C a hladne vode se snižava do 14°C . Po završenom
tretmanu ekstremiteti se snažno istrljaju, a pacijent još 10-15 min. ostaje na ležaju u
relaksiranom položaju umotan u suv peškir.
OPŠTE KUPKE - sprovode se u kadama najpoznatija je Habard kada u obliku deteline,
pacijent zauzima polusedeći položaj voda u visini grudi sa prednje strane i pozadi u visini
donjeg dela ramena, prema temp. koja se koristi mogu biti : opšte sveže, opšte hladne i opšte
tople kupke. Na grudi se stavljaju hladne komprese i ispod glave kako bi se sprečio veći priliv
krvi u mozak. Mora se pratiti puls i pritisak pacijenta,kao i njegovo ponašanje ( da li oseća
pritisak u grudima ). U ovim kadama se mogu sprovoditi i polukupke do polovine tela
pacijenta tako da se mogu kombinovati sa polivanjem i trljanjem onih delova tela koji nisu u
vodi. Po završetku terapije pacijent odlazi na tuširanje pa u prostoriju za odmor 30 minuta.
VLAŽNO UMOTAVANJE – je opšta procedura za celo telo. Na ležaj se postave dva vunena
prekrivača, preko platneni čaršaf nakvašen hladnom vodom ( 15-20°C), dobro isceđen, pa
potom postavljamo pacijenta u udoban položaj i dobro ga umotamo. Dolazi do
vazokonstrikcije i osećaja hladnoće a posle nekoliko min. dolazi do reaktivne hiperemije
praćene snižavanjem temp.tela, koje traje 10-15 min.tj. dok se temperatura pokrivača ne
izjednači sa temperaturom tela, tada toplota deluje sedativno, ukoliko traje duže 30-50
min.izaziva pregrejanost organizma praćeno pojačanim znojenjem što daje dobre rezultate u
lečenju gojaznosti i intoksikacije.
U terapiji se koriste još i vruća umotavanja, komprese u vidu toplih hladnih i vrućih obloga,
kao i frotiranje u obliku lok.ili opšteg frotiranja sunđerom ili grubom tkaninom natopljenom
vodom određene temp.i ima tonizirajući efekat.

2
HIDROTERAPIJA U BAZENU

Bazeni mogu da budu terapijski ili rekreativni.Terapijski su dubine od 80-140 cm., i mogu da
se pune morskom,termomineralnom ili običnom vodom temp.28-36°C .Terapijski bazen mora
imati najmanje tri nivoa:
Prvi nivo – tretiraju se pacijenti kojima prilikom sedenja u vodi, nivo vode ne ometa
slobodno držanje glave i disanje
Drugi nivo – odgovara visini pojasa odraslog čoveka u stojećem stavu
Treći nivo – je u visini ramenog pojasa odraslog čoveka
Pojedini bazeni imaju i pokretno dno
Bazen mora biti pristupačan sa svih strana, i imati dovoljno slobodnog prostora, stepenice sa
dve strane i rukohvate za ulazak i izlazak iz bazena,lift za unošenje i iznošenje nepokretnih
pacijenata.Stepenice su obložene gumom.Sa unutrašnje strane bazena postoje držači,da bi se
pacij. lakše hodali i vežbali. Dodatni rekviziti – dušeci,pojasevi,nasloni u vidu
ležaja,klupe,stolice,lopte isl.Voda u bazenu stalno cirkuliše,prečišćava se i hloriše.Umesto
hlora koristi se i ozon koji je 10 puta aktivniji od hlora,ali je zato dezinf. mnogo skuplja.
Jednom nedeljno uzima se uzorak vode koji se šalje na bakteriološku analizu.
PRIPREMA PACIJENTA
Svi pacijenti moraju biti pregledani od strane kardiologa,žene od ginekologa a muškarci od
urologa. Pre ulaska u bazen pacijentu se mora izmeriti kr.pritisak i povremeno u toku i posle
tretmana ako se radi o bolesniku koji ima obolenje KVS, u protivnom samo pre.Uradimo
inspekciju kože, ukoliko nema promena uputimo ga u svlačionicu,tuširanje
presvlačenje,stavljanje kape, papuče, dezinfekcija nogu i tek onda može u bazen. U bazenima
se vrši hidrokineziterapija, podvodna masaža.
HIDROKINEZITERAPIJA – konbinacija hidro i Kth
Pacijenti vežbaju u grupi, sastavljenoj od učesnika sličnih Dg. ili individualno.U toku vežbi
oni mogu da stoje ili sede, da zauzmu horizontalni položaj uz pridražavanje za držače.
Terapeut stoji pored bazena i pokazuje vežbe, ili je u bazenu i vežba sa njima. Kada se završi
predviđen program vežbi 15-30 minuta pacijent napušta bazen i odlazi na tuširanje, a zatim u
sobu za odmor, gde provodi još 30 min. ležeći i odmarajući se.terapeut prati stanje pacijenta,
uočava pozitivne ili negativne reakcije i o njima obaveštava lekara.Kod fracture acetabuluma
pacijent ne sma da hoda sa osloncem 5-6 meseci u vodi do vrata je dozvoljen oslonac,što je
voda niže veće je opterećenje tj oslonac.
INDIKACIJE KONTRAINDIKACIJE
- posttraumatsaka stanja - kožna obolenja
- deganerativni reumatizam - otvorene rane
- obolenja perifernih nerava - maligna obolenja
- obolenja periferne cirkulacije - krvarenja
- aktivna TBC
- zarazna obolenja
- epilepsija ( nije apsol. kontrain.)

PODVODNA MASAŽA

To je veoma prijatan oblik terapije. Predstavlja kombinovanu primenu hidro i mehanoterapije.

Izvodi se u kadi ili bazenu pomoću posebnog aparata koji izbacuje vodu ili vazduh pod
pritiskom od 1-3 atmosfere, ređe 5 atm.Tangetori ili pulsatori su ugrađeni u kadu za podvodnu
masažu ili se prave kao posebni aparat. Oni crpe vodu iz kade ( u jednom minutu izbace
60-100 l vode ) pomoću jednog creva a izbacuju pomoću drugog creva koje je dužine 2 metra
pod određenim pritiskom.

3
PODVODNA MASAŽA – SE DOZIRA:
- jačinom pritiska mlaza 1-1.5 atm. kod dece i žena; 2-3 atm kod zdravih muškaraca
- nastavkom na kraju creva ( stvaraju mlaz većeg ili manjeg prečnika, mlaz manjeg
prečnika izaziva jači mehanički nadražaj, sitasti nastavak izaziva nadražaj nervnih
završetaka, okrugli- mišići )
- trajanjem procedure – lokalno 5 min. opšte 15 min. primenjuje se svaki ili svaki drugi
dan u seriji od 5,10,15 terapija, temperatura vode je 34-35°C
Pacijent dolazi pripremljen, odmoran, ne punog stomaka. Prvo mu se izmeri TA i puls, ako je
zdravog KVS merenje je obavezno samo prvi put, oblači kupaći kostim, ide na pripremno
tuširanje mlakom vodom i sapunom, posle toga odlazi u kadu, napunjenu do sredine grudi.Pre
uključenja tangetora , završetak creva se drži pod vodom, a drugom uključuje i podešava
mlaz. Deo tela koji se masira mora biti potopljen pod vodom 15-20 cm. Masaža se izvodi
kružnim ili pravolinijskim pokretima od periferije ka srcu u pravcu venske tj. limfne
cirkulacije.
Kontraindikovane regije su: predeo polnih organa, pupka, grudni koš, tj srce i dojke kod
žena, bubrezi, zatkolena jama, ingvinalni predeo. Crevo se uvek vraća pored pacijenta
„praznim hodom“. Posle masaže pacijent odlazi na završno tuširanje, ako želimo tonizirajući
efekat tuširanje je hladnijom vodom. Posle toga se odmara 20-30 min.
GREŠKE U RADU.
- pacijenti ostaju na masaži i 30 min ili je rade sami
- pritisak je često veći od 3.5 atm.(povreda , hematom )
- rastojanje od cevi do pacijenta nije 10-15 cm (ako je rastojanje veće manji efekat, ako
je rastojanje manje moguća povreda)
- masaža grudi i stomaka na zahtav žena
- voda u kadama se ne menja
- da crevo isklizne, vitla po vazduhu ili se drži neposredno pored pacijenta ( neprijatan
udar mlaza )
BISERNA KUPKA – je kada na čijem se dnu nalaze rešetke, ispod kojih je smešten
kompresor koji izbacuje vazduh pod pritiskom od 1-2 bara, tako da mehurići vazduha izlaze
na površinu u vidu bisera tako da draže receptore u koži i imaju izrazito sedativni i
relaksirajući efekat.
TUŠEVI – predstavljaju primenu mlaza vode pod pritiskom sa izrazito mehaničkim
delovanjem i opštim tonizirajućim efektom. Postoji više tipova tuševa koji se razlikuju po
temperaturi vode, pritisku, razdaljini.
ŠARKOV TUŠ – je mlaz vode pod pritiskom od 1.5-3 bara koji se primenjuje na razdaljini
od 2,5-3 m. Prvo se tušira zadnja strana pa bočna , pa prednja odozdo na gore, procedura se
ponavlja nekoliko puta dok koža ne pocrveni u trajanju od 3-5 min. potom pacijent odlazi pod
VERNIJ tuš još 2-3 min.Tretman se završava snažnim trljanjem suvim ubrusom.U toku
terapije pritisak se postepeno povećeva na 3 bara a temperatura vode se snižava sa 30°C na
20°C.
VERNIJ tuš ima specijalni nastavak u vidu lopatice koji se pričvršćuje na Šarkov tuš.
ŠKOTSKI TUŠ predstavlja Šarkov tuš u kombinaciji hladnog i vrućeg tuša.Temp. mlaza se
menja i to 40°C 20-30 sec. i 20°C 10-15 sec.1,5-3 bara rastojanje 2,5-3 m .ponoviti 4-5 puta.
Zavšava se hladnom vodom.