Skip to main content

Academia.edu

LOG INSIGN UP

ENDO: Mga Salita ng Taon 2014 (SAWIKAAN)

David Michael San Juan

D. San Juan

“ENDO” (Isa sa MGA SALITA NG TAON 2014 na pinili SA SAWIKAAN)

nina John Kelvin R. Briones

at David Michael M. San Juan

Post-Kumperensyang Introduksyon

Tapos na ang Sawikaan 2014. “Selfie” ang itinanghal na pangunahing Salita ng Taon.Pangalawa naman
ang “endo.” Pangatlo ang “Filipinas.” Kasama rin sa mga Salita ng Taon 2014 ang mga sumusunod  “P!"F#
hashtag# riding in tandem# whistle$lower# pagpag# %%T&# im$a# $ossing# peg# storm surge.” 'akit
nga $a nakasama pa sa “(gaSalita ng Taon 2014” ang “)*!+#” samantalang# sa$i nga ng isang ,omment sa
isang Fa,e$ook page ng isang media firm# “matagal na - ang salitang - an.” *arito ang papel na aming
iprinisenta sa Sawikaan $ilang sagot. Sa la uning mas mapatampok ang kampan ang kontra/)*!+#
nakahanda kami na talaka in an gaming papel saanumang pagtitipon# asem$li a# o kumperens a.
(ang aring kontakin kami saFa,e$ook o ka a   sa pamamagitan ng email  dmmsan uan  gmail.,om para
sa pag/iisked ul ng pagtalaka  sa aming papel. 3angad namin na mas maraming mamama an ang
maka$asa sa papel at makalahok sa talaka an.  amitin nating oportunidad ito upang lalong isulong ang
kampan ang kontra/)*!+. "la  namin ito salahat ng mga manggagawang naghahangad ng at nakiki$aka
para sa isang makatarungan at mapagkalingang lipunan.

Kahulugan  E!i"#l#hi$a a! A%!&al na Ga"i! ng Sali!a

1
Nagtapos ng Bachelor in Secondary Education, major in English sa Bulacan State University(BulSU);
kasalukuyang nagtuturo at koordineytor ng  ilipino sa !luminada "o#as$%endo&a %emorial 'igh School,
sa Bocaue, Bulacan; part$time English instructor sa BulSU; kumukuha ng %aster sa Sining ng  raling
 ilipino sa  e *a Salle University$%anila +ilang isang iskolar; nag agi ng !katlong -antimpala sa -a ad ./ 
sa Sanaysay 0 123

Associate professor

sa  epartamento ng  ilipino ng  *SU$%anila; nagtapos ng Bachelor in Secondary Education, major in

 ilipino sa BulSU

(magna cum laude)

, %aster o4  rts in 5eaching  ilipino sa 6hilippine Normal University, at 6h  in Southeast  sian Studies sa
7entro Escolar University; may yunit din sa %  in !nternational Studies, major in European Studies sa
 *SU$%anila;

board member

ng 6am+ansang Samahan sa *inggistika at *iteraturang ilipino (6S**);

convenor

ng  lyansa ng %ga 5agapagtanggol ng /ikang  ilipino (5 N- -8* /!. ); at

public information o cer

ng  lliance o4 7oncerned 5eachers$6rivate Schools ( 75$6rivate)3

ENDO

<pangngalan>: pinaikling  ers!on ng pariralang "end o# contract$%tu&utuko! sa &anggaga'ang

kontrakt'al na natapos na ang kontrata% pagtatapos ngkontrata% huling ara' sa tra ahong kontrakt'al%
siste&a ng e&ple!ong 'alangseguridad. Malina' sa &ga depenis!ong i iniga! na ang salitang "endo$ a!
&ula sapariralang (ngles na "end o# contract)$ ang &as si&pleng  ers!on ng teknikal nakonstruks!ong
"e*pir! o# contract$ sa &ga doku&ento ng e&ple!o na pinapipir&ahansa &ga &anggaga'ang kontrakt'al.
+inaga&it ding pandi'a ang "endo$  ata! sa &gahali& a'ang nakuha sa internet: "in,endo$: 'inakasan ng
e&plo!er ang kontrata  agoang legal nitong pagtatapos o tinanggal sa tra aho ang &anggaga'a-e&ple!
ado% "na,endo$: natapos na ang kontrata% "nagpa,endo$: nag iti' sa kontrakt'al na tra aho
para"ru&aket$ nang todo o &agnegos!o% "pagka,endo$: pagkatapos &a,endo% "&ag,endo$:&agtapos
ang kontrata.
En'# sa  a"  a nsang Dis%u*s#

oong 2//0 a! ipinala as ang pelikulang " ndo$ ni Jade  astro na tu&atalaka!sa  uha! at  uha!,pag,i ig
ng &ga &anggaga'ang kontrakt'al. +ina'aran ngine&ala!a +rand Jur! 3ri4e ang "ndo$ sa taong i!on. Sa
pelikulang " ndo$ angdala'ang pangunahing karakter a!

saleslad 

at

sales$o .

5igit na &apapansin ang&alali& na kontekstong panlipunan ng pelikulang ito na sa unang sipat a!

si&pleng

lo5e stor #

kung isasaalang,alang ang (ngles na pa&agat nito: "6ove on 7 Budget.$6i reng pag,i ig sa gitna ng
&agastos,pero, aratil!ong,&agpas'eldong daigdig angpeg ng pelikula. Sa so rang liit ng s'eldo ng isang
&anggaga'ang ga!a nina 6eo at8an!a sa " ndo)$ 'ala na silang pera para sa kahit anong luhong
nakapag i  i ga!,kasi!ahan sa &ga &asasalapi. Sa kaso ni 6eo) karani'ang &adali ring &ag,endo angkan!ang
&ga pag,i ig hanggang sa du&ating si 8an!a na  u&ago kahit paano sakan!a. 3antapat ang
pansa&antalang seguridad na alok ng pag,i ig sa per&anentenginseguridad na dulot ng tra ahong kada
ani& na  u'an a! nag,eendo. 3ag,i ig  ilangpakuns'elo sa &ga &anggaga'ang pinasusu'eldo ng &ga
kapitalista para la&ang&uling &akapasok  ukas at &uling &apagsa&antalahan  ilang alipin ng
siste&angpinakikina angan ng iilan.

Bago pa &aipala as ang naturang pelikula) palasak na ang pagga&it sa &id!ang "endo$ sapagkat
 uka&  i  i g ito ng &ga un!on at i a pang organisas!on ng &ga&anggaga'a na lu&ala an sa siste&atikong
kontrakt'alisas!on na laganap sa  uong3ilipinas. Marahil) ang desis!on ng Korte Supre&a 9+.R.  o.
120   ;  na inila as noongSet!e& re 1/) 1==; na&an ang isa sa &ga pinakaunang doku&ento ng
go !erno nagu&a&it ng ter&inong "end o# contract.$ 7!on sa nasa ing desis!on) hindi
&aaaringga&itin ang "end o# contract$ para tanggalin ang isang &anggaga'a dahil ito !
isang"...devious)  ut crude) atte&pt to circu&vent petitioner?s right to securit! o# tenure...$Baga&at
&a! &agkakasalungat na panana' sa i a pang is!ung ekono&iko atsos!o,politikal) nagkakaisa na&an sa
pagga&it ng ter&inong "endo$ at pagtutol sasiste&ang ito ang Kilusang Ma!o @no 9KM@ ) 3artido ng
Mga Manggaga'a 93M ) at 7lliance o# 3rogressive 6a or 9736 . (sinisisi ng KM@ ang siste&ang endo
sa BatasRepu lika A01  o Batas 5errera na nilagdaan noong Marso 2) 1=;= sa ilali& ng
unangad&inistras!ong 7Cuino. 7!on sa KM@)  inig!ang,kapang!arihan ng Batas 5errera ang

la$or se,retar 
na &agla as ng

guidelines

na nag iga!,daan upang &aging legal angkontrakt'alisas!on sa 3ilipinas. (dinagdag pa nila na "7#ter 2 
!ears o# the 5errera 6a')

endo

) shorthand #or "end o# contract)$ has eco&e a co&&onl!,used 'ord andcontractuals have eco&e
the &aorit! a&ong the countr!s 'orkers.$ Bukod sapag a asura ng Batas 5errera) ipinana'agan din
ng KM@ ang pagpapa'ala&isa saDepart&ent Erder 1;,7 Series o# 2/11 ng ikala'ang ad&inistras!ong
7Cuino na saesens!a a! nagpatulo! la&ang sa patakarang kontrakt'alisas!on ng &ga
nakaraangad&inistras!on. Sa kasa&aang,palad) 'ala sa pra!oridad ng ikala'angad&inistras!ong 7Cuino ang
pagaasura sa kontrakt'alisas!on) sa siste&ang endo&is&o. oong 2/12 na&an) ipinaha!ag ng
 7+K7(S7) isang al!ansa ng &ga pangkatng &ga &anggaga'a na pinangungunahan ng 3M na
nilalaanan din nila angsiste&ang "endo$ o ",,$ o " o  contracting$ na anila ! tinata'ag na
siste&ang "oorder$ sa &ga ahens!a ng go!erno. 8inata'ag ding " , , $ ang siste&ang
"endo$sapagkat   u'an la&ang ang karani'ang ha a ng panahon ng karani'ang kontratangkontrakt'al sa
ansa. 7ng ganitong iske&a a! pag,ikot o sirku&ens!on sa &aka,

&anggaga'ang prois!on ng 6aor ode na nagtatadhana ng pag i iga! ngper&anenteng tra aho
sa sinu&ang &anggaga'ang lu&agpas sa ani& na u'an angpagtatra aho sa isang ku&pan!a. Sa ka ila
ng anga!an sa pagitan ng KM@ at 736)sinasa i ng 736 na ga!a ng KM@) sila rin a! tu&ututol sa
siste&ang "endo.$ Sa "3ra!&er 5inggil sa Krisis sa  kono&!a$ na inila as ng 3a& ansangKa'anihan sa
(nstruks!on ng 3artido Ko&unista ng 3ilipinas noong 2//0) gina&it angter&inong "endo$ para ilara'an ang
kalaga!an ng &ga &anggaga'a sa ilali& ngkasaluku!ang siste&a. +a!a ng &ga ko&unista) &aging ang
Depart&ent o# 6aor o# &plo!&ent 9DE6 at ang (nstitute o# 6a or Studies nito a! kap'a
gu&aga&it ngter&inong "endo)$ na tina'ag ding "A,A,A$ ng DE6 . (pinag!a!a ang din ng DE6 
nanilili&itahan nila ang pag,auso sa ga!ong siste&a sa pa&a&agitan ng Depart&entErder o. 1;)
Series o# 2//2. Malina' kung ga!on na nasa pa& ansang ka&ala!an atdiskurso na ang salitang "endo$
aga&at 'ala pa ito sa &ga diksi!onar!o.

Ang Mun'# ng En'# Ang En'# sa Mun'#

Sa kaila ng &ala'akang pagtutol ng &ga organisas!ong &aka,&anggaga'asa siste&ang "endo)$ pala'ak

nang pala'ak ang sakla' nito sa 3ilipinas at ga!undinsa i ang ansa. 7!on sa Bureau o# 6a or and
 &plo!&ent Statistics (ntegratedSurve!-B(8S 92/12 ) F/. G ng &ga &anggaga'a sa 3ilipinas a! di
regular 9o sa&adaling sai) kara&ihan sa kanila ! nagtatra aho sa ilali& ng siste&ang endo .
Dati,rati) sa &ga priadong korporas!on la&ang pangkarani'an ang "endo.$
*otorious

ang&ga

mall ,hain

at

fastfood ,hain

sa pagpapatupad ng siste&ang "endo.$ Malaon)&aging ang &ga ahens!a ng go !erno a! nagpapatupad

na rin ng iat iang ers!onng "endo.$ 5ali&a'a) sa Depart&ent o# ducation 9Dep d )
 ati onal 6a or Relations o&&ission 9 6R   ) at  ati onal  o&&ission on  ulture and the 7rts
9    7  ) ga!undin ang napakara&ing state colleges and universities 9S @s  a! pa'angku&ukuha
ng &ga e&ple!adong kontrakt'al na karani'ang ipinapaketeng "pro ect, ased$ o " o  order$ o ka!
a! "sucontracted.$ Sa kaso ng Depd) ang &ga kontratang pinapipir&ahan sa &ga
&anggaga'angkontrakt'al a! su&asakla' sa ani& na u'an la&ang na rene'a le hangga t &a!

DOWNLOAD FILE

Find new research papers in:

Physics

Chemistry

Biology

Health Sciences

Ecology

Earth Sciences

Cognitive Science

Mathematics

Computer Science