KOMPIL
Instrumento sa Pagkalap ng Datos mula sa Kapuwa-
Tao
1. talatanungan o gabay na tanong – gumagamit ng
organisadong at estrukturadong talatanungan kung ang
gagawin ay survey hinggil sa mga katangiang sosyo-
demographic, kaalaman, persepsiyon at iba pang variable.
Kung ang gagamitin naman ay etnograpikong pamamaraan
nararapat na hindi ito ipinipilit na ipasok sa pag-uusap.
2. pagsusulit o eksaminasyon- gimagamit ito lalong lalo
na sa kwantitatibong pananaliksik na sumusukat sa
kaalaman, kakayahan at kilos ng mga kalahok.
3. talaan sa fieldwork- dito itinatala lahat o isiusulat lahat
ng mga obserbasyong hindi nakuha o nasagap ng
elektronikong rekorder.
4. rekorder- ang paggamit nito ay maaaring makapagdulot
ng agam-agam sa kapapanayamin, lalo ng kung sensitib
ang paksang tatalakayin.
Wika
 Susi upang ang ta ay magkaintindihan
 Nag-uugnay sa isang bansa
 Kanlungan ng isang bansa
 Kakikitaan ng identidad ng isang bansa na
nagsasarili at may pagkakaisa
 Repository ng karunungan
1936 - itinatag ni dating pangulong Manuel L.Quezon ang
Surian ng Wikang Pambansa (SWP) na tinatawag na
Komisyon sa Wikang Filipino (KWF)
- Pinili ang Tagalog bilang pambansang Wika ng
Pilipinas
1959 - Naging Pilipino ang pambansang wika ng
Pilipinas bilang pagkakalanlan nito
1973 - Naging Filipino ang pambansang wika ng Pilipinas
bilang pagsagot sa isyung sosyo pulitikal ng bansa
1987 - Filipino ang pangunahing wikang panturo sa lahat
ng asignatura mula elementarya hanggang sekundarya
Executive Order no. 335 - (Kautusang Tagapagpaganap
Blg. 335) nilagdaan ni Pangulong Corazon Aquino
- Gagamitin ang wikang Filipino bilang
pangunahing wika sa lhat ng transaksyon sa
gobyerno maging pangalan ng mga ahensya ng
pamahalaan ay isasaFilipino na
Executive Order No. 210 - nilagdaan ni dating Pangulong
Gloria Macapagal Arroyo
- Ingles ang pangunahing wikang panturo sa lahat
ng asignatura maliban sa Filipino
Bienvinido Lumbera - Pambansang alagad ng Sining
Virgilio Almario - Komisyuner ng Komisyon sa Wikang
Filipino
MGA GAWAING PANGKOMUNIKASYON NG MGA
PILIPINO
Ang Komunikasyong Pilipino ay nakahabi sa
mga pag-iral ng ating kultura. Nakaugnay sa ekonomik, at
politikal na kalagayan ng ating bansa, at sumasalok at
dumadaloy sa mga katutubong wikang Pilipino, lalo na sa
wikang Pambansa.
Ang Komunikasyon ang nagbibigay buhay at
nagpapadaloy sa ugnayan ng mga tao habang hinuhulma
nila ang kanilang lipunan at habang hinuhulma rin sila nito.
Kasamang nahuhulma at humuhulma sa lipunan ang
Kultura na ayon kay Salazar (1996) ay siyang “kabuuan
ng isip, damdamin, gawi, kaalaman, at karanasan na
nagtatakdang ng maaangking kakanyan ng isang
lipunan ng tao.”
Hindi nahuhulma nag isang lipunan kung walang
komunikasyon na nagaganap sa pagitan ng mga taong
naninirahan dito. Kung kaya’t kailangan din ng mga tao ng
Wika bilang behikulo ng komunikasyon para sa
panlipunang pagkakaintindihan at pagkilos
(Constantino at Atienza, 1996).
Ang Wika ang “daluyan, tagapagpahayag, at impokan-
kuhanan” ng isang kultura (Salazar, 1996) na umiiral at
nagkakahugis sa sa proseso ng komunikasyon ng mga
taong nakikipag-ugnayan sa isa’t-isa.
Sa intercultural na komunikasyon, ang kulturang panloob
ng mga Pilipino ay hindi madaling maunawaan ng mga
dayuhan kahit pa madali nilang nasasakyan ang ating
kulturang panlabas.
Ang kulturang panloob ay may pantayong pananaw
(Salazar,1996) at nagtataglay ng mga kagawian na
pagpapahayag na di-tuwiran, paligoy-ligoy o puspos na
pahiwatig (Maggay, 2002).
Mapapansin rin sa kulturang Pilipino ang kahiligan o
pagiging bukas sa pagbuo ng relasyon sa kapwa, at ang
katangiang ito ay pangitang-pangita sa paggamit ng mga
Pilipino ng facebook at iba pang social networking sites
(Pertierra, 2010)
TSISMISAN: Istoryahan ng Buhay-Buhay ng mga
kababayan
Ang tsismisan ay:
- Itinuturing na isang pagbabahaginan ng
impormasyong ang katotohanan ay di-tiyak.
- Ito ay isang uri ng pag-uusap sa pagitan ng dalawa
o higit pang magkakilala o magkapalagayang-loob.
- Ang tsismis, na syang laman ng tsismisan ay
nanggagaling din minsan sa hindi kakilala, lalo na
 KOMPIL
kung ito ay naulinigan lang sa mga
nagtsitsismisan.
- Ang haba ng oras ng tsismisan ay di-tiyak.
- Ang Tsismisan ay maaaring totoo, bahagyang
totoo, binaluktot na katotohanan, dinagdagan o
binawasan na katotohanan, sariling interpretasyon
sa nakita o narinig, pawing haka-haka, sadyang di
totoo, o inimbentong kuwento.
Ang Tsismis ay may siguradong pinagmulan o
pinanggalingan na mauuri sa tatlo:
1. Obserbasyon ng unang tao o grupong
nakakita o nakarinig sa itsinitsismis.
- Sa unang uri, ang obserbasyon ay maaaring
naipamahagi nang walang malisya, at ito ay
nagging tsismis lamang dahil kumalat ng hindi na-
beripika.
2. Imbentong pahayag ng isang naglalayong
makapanirang-uri sa kapuwa
- Ang pahayag ay may kaakikabat na balaking
maghasik ng intriga.
- Ang intriga ay isang uri ng tsismis na nakakasira
sa reputasyon o pagkakaibigan (Tan,2016).
3. Pabrikadong teksto ng nagmamanipula o
nanglilinlang sa isang grupo o madla.
- Ito ay madalas kinakasangkapan ng naghaharing-
uri kagaya ng mga politico, negosyante, at
dinastiyang politikal para manira ng kalaban, lituhin
ang taumbayan, pagtakpan ang mga kabaluktutan.
Ang Tsismisan ay:
- Hindi lamang nagaganap sa Pilipinas kundi maging
sa ibang mga bansa rin gaya ng United States,
Australia, atbp.
- Ito ay madalas na katumbas ng gossip, rumor, at
iba pang kaugnay na salita gaya ng hearsay,
scuttlebutt, o chatty talk na dumadaloy sa
pamamagitan ng grapevine.
- Maging sa bibliya, matatagpuan ang mga taludtod
na nagbabala laban sa tsismis.
- Ang tsismis ay halaw sa salital Espanyol na
chismes.
- Ang tsismis ay isang uri ng usapan o huntahan na
posibleng nangyayari na bago pa man dumaating
ang mga nanakaop sa bansa (Tan, 2016).
Sa kabila ng negatibong konotasyon, ang
Tsismisan ay:
- Bahagi pa rin ng daynamiks ng interaksyon ng
mga Pilipino sa kapuwa at maaaring
nakakapagbigay sa mga magkausap ng sikolohikal
na koneksiyon at kultural na ugnayan sa lipunang
ginagalawan.
- Maaaring makapagbigay ng panimulang ideya
hinggil sa mga isyung binibigyang pansin ng mga
mamamayan.
- Maituturing na hamon sap ag-alam o paglantad ng
katotohanan.
- Maaaring gamitin sa social marketing upang
takamin o pukawin ang atensyon ng mga tao ukol
sa isang produkto o bagong teknolohiyang
panlipunan.
Sa politikal na pananawa, ang Tsismis ay ginagamit ng
mga naghaharing-uri bilang “Instrumento ng
Kapangyarihan” para linlangin ang taumbayan (Dela
Cruz, 2014). Halimbawa na lamang nito ay ang
paggamit ng mga Espanyol noon sa tsismis laban sa
mga Babaylan, sa Katipunan, at kay Dr. Jose Rizal
upang mapanatili at mas mapalakas ang dominasyon
ng kapangyarihang dayuhan sa bansa.
Ang tsismis rin ay nagbibigay ng panandaliang
katuwaan at kaluwagan sa damdamin ng mga mahirap
na manggagawa dahil dito nila naibubuhos ang sama
ng loob sa kanilang mahirap na kalagayang
panlipunan.
UMPUKAN: Usapan, Katuwaan, at Iba pa sa Malapitang
Salamuhaan
Ang Umpukan ay:
- Impormal na paglalapit ng tatlo o higit pang mga
magkakakilala para mag-usap ng magkakaharap.
- Ito ay hindi planado o nagaganap na lang sa
bugso ng pagkakataon
- Ang mga nagiging kalahok sa umpukan ay iyong
mga kusang lumapit para makiumpok, mga di-
sadyang nagkalapit-lapit, o mga niyayang lumapit.
- Usisero ang tawag sa taong hindi kakilala ngunit
lumapit sa umpukan upang manood at making,
kung sya naman ay sasabat, maaaring isiping sya
ay intrimitida, atribida, o pabida.
- Likas sa isang umpukan ang “pagbibigayan,
pagbubukas-loob, at pag-uugnay ng kalooban.”
- Kagaya ng tsismisan, walang tiyak o planadong
daloy ang usapan at paksa sa umpukan.
- Ito ay maaari ring humantong sa seryosong
talakayan, mainit na pagtatalo, masayang biruan,
malokong kantyawan, at maging sa laro at
kantahan.
- Sa umpukan ay madalas naisisingit ang mga
biruan na kung minsay ay nauuwi sa pikunan.
Naniniwala si Enriquez (1976) na taal o hindi na
bago sa mga Pilipino ang pagkapikon dahil sa
“isang kulturang buhay na buhay at masigla
dahil sa pagbi-biruan.”
 KOMPIL
- Ang umpukan ay maaaring maganap sa kalye,
paaralan, korte, batasan, atbp. Halimbawa, sa
senado, nag-uumpukan ang mga mambabatas
bago magsimula ang sesyon at kapag break. Sa
umpukan madalas nagaganap ang ang paghingi
ng pasensya ng mga mambabatas na nagkainitan
o hindi nagkaintindihan dahil sa magkaibang
pananaw hinggil sa isang isyu na napag-usapan.
Sa isang komunidad, ang Umpukan ay masasabing isang
ritwal ng mga Pilipino para mapanatili at mapalaakas ang
ugnayan sa kapuwa. Dahil dito ay umuusbong ang diwa ng
paki sa ating kapuwa.
Ang Salamyaan ay isang uri ng tradisyon na tampok ang
umpukan. Ayon kay Petras (2010) noong pinag-aralan nya
ang salamyaan sa Marikina, ang itinatampok ng umpukan
ay may kahalong tsismisan, talakayan, biruan, baliktaran,
at iba pa na nagaganap sa isang silong o tambayan.
Nabanggit din nya na ang salamyaan ay nabuo “mula sa
umpukan ng mga Marikenyong magkakatulad ang interes
ar hanap-buhay.”
Ang Ub-Ufon ay isa pang halimbawa ng ng
komunikasyong pangkomunidad kung saan tampok din ang
umpukan at iba pang gawing pangkomunikasyon na
nagaganap sa mga tubong Kadaclan sa Barlig, Bontoc,
Mt. Province na naninirahan na sa syudad ng Baguio sa
kadahilang pang-ekonomik.
Ang Ub-Ufon ay isinasagawa sa isang itinakdang ator o
dap-ayan (lugar) ng pagsasama-sama ng mga umili
(magkababayan) para magpakilala, mag-usap hinggil sa
iba’t-ibang isyum, magbigayan ng payo, magresolba ng
mga alitan, magturo ng mga tugtukon
(customs/traditions) sa nakakabata, mag-imbita sa
okasyon, at magtulungan sa mga problema (Protectan,
2012). Subalit maaari rin itong maganap sa pagitan ng mga
kailian (kapwa katutubo) sa kahit anong oras at lugar.
Ang Umpukan ay maaari ring gamitin sa pananaliksik
bilang dulog sa pagtatanong at pakikipagkwentuhan
kagaya ng ginawa nila Balba at Castronuevo (2017).
Pwede rin itong gawin sa mga impormal na pangkatang
talakayan, pagdalaw-dalaw, pakikipanuluyan, at
pakikilahok upang makakalap ng impormasyon sa paraang
angkop sa kulturang Pilipino.
TALAKAYAN: Masinsinang Palitan at Talaban ng
Kaalaman
Karaniwang layon ng talakayan ay:
Talakayan- ito ay ang pagpapalitan ng ideya sa pagitan ng
dalawa o higit pang kalahok na nakatuon sa tukoy na
paksa. Ito ay maaring maging:
 Pormal na talakayan- ito ay karaniwang
nagaganap sa mga pagpupulong, at sa mga
programa sa radyo at telebisyon kung saan pinipili
ang mga kalahok. Ito ay karaniwan nang may
itinatalagang pagdaloy (facilitator) upang matiyak
ang kaayusan ng daloy ng diskusyon.
 Impormal na talakayan- ito ay madalas mangyari
sa mga umpukan o di sinasadyang pagkikita kung
saan hindi lahat ng kalahok ay napili o mapipili. Sa
talakayang impormal, ang kalahok mismo ang
kusang nangunguna o nagmamaneho sa
diskusyon.
 Harapan- Ito ay madalas na nangyayari sa
talakayan na maaaring iangkla ang makalipunan
nating mga pilipino at sa personal na pakikipag-
ugnayan natin sa kapwa.
 Pangkatang Talakayan- isa sa mga
pamamaraan ng harapang
komunikasyon na madalas gamitin ng
mga tao dahil mas personal ang dulog
at mas nagkakaroon ng
pagkakaunahwaan ang mfa
magkakausap.
 Mediated (ginamitan ng anumang midya)
Bentahe ang mga mediated na talakayan na
wala sa harapang porma ay:
1. Naiigpawan nito ang hadlang sa distansiya
kung ang mga kalahok ay magkakalayo.
2. Maaaring tagapakinig o manunuod ang
naaabot ng talakayang isinasahimpapawid
sa pangmadlang midya kagaya ng radyo
at telebisyon.
3. Ang midyang pangkomunidal ay mainam
amitin sa mga talakayan hinggil sa mga
gawaing pangkaunlaran na nakatuon sa
mga tukoy na pamayanan at mga dulog na
partisipatory.
o Radyo Tambuli- midyang pangkomunidad
sa Pilipinas na kung saan nagaganap ang
demokratikong diskusyon sa pagitan ng
mamamayan at opisyal.
 Pagbusisi sa isyu o mga isyung kinahaharap ng
indibidwal o buong bansa para makahalaw ng aral,
magkaroon ng linaw at pagkakaunawaan,
maresolba ang isa o magkakakahawig na
problema, at makagawa o makapagmungkahi ng
desisyon at aksyon.
 KOMPIL
Para maabot ang layon:
 Kahingian ang bukal sa loob na pagpapalitan,
masinsinang pagsusuri at pagtatasa at pagtatahi
ng mga opinyon, kaalaman at proposisyon.
Pagbabahay-bahay: Pakikipagkapuwa sa kanyang
Tahana’t kaligiran:
Pagbabahay-bahay- ay ang pagdalaw o pagpunta ng
isang tao o grupo sa mga bahay sa isang pamayanan para
maghatid ng mahalagang impormasyon, magturo ng isang
teknolohiya, kumonsulta sa mga miyembro ng pamilya
hinggil sa isyu o programa, mangumbinsi sa pagsali sa
isang paligsahan o samahan, o manghimok na tumangkilik
sa isang produkto, kaisipan, gawain, o adbokasiya. Ito ay
mahalaga sapagkat ito ay isang pamamaraan upang
mapagusapan ang mga sensitibong isyu ng pamayanan.
Ang pagbabahay-bahay ay hindi nalalayo sa kaugalian na
matagal ng ginagawa ng mga Pilipino ang
pangangapitbahay. Ito ay ang nagpapatatag ng samahan
ng mga pamilya o mga magkakaibigan na magkakalapit
ang bahay sa pamamagitan ng kamustahan, bahagian ng
mga ideya, opinyon, maging sa materyal na bagay tulad ng
mga ulam, o nauuwi sa pakikikain, pakikipag inuman, at
pakikitulog.
Ang pagbabahay-bahay ay madalas isinasagawa ng mga
ahensiya ng pamahalaan o ng mga kumakatawan sa
pribadong institusyon na may layong panlipunan.
Estratehikong estilo sa pagbabahay-bahay:
1. Mas personal at impormal
2. May pagkumusta sa buhay ng pamilyang dinalaw,
at
3. Lapat sa araw-araw na alalahanin ng pamilya ang
takbo ng usapan.
Kadalasan ang mga nagbabahay-bahay ay ang mga
taga labas na ang layon ay nakasentro sa mga isyu,
alalahanin, at programang panlipunan na saklaw ang isang
buong komunidad. Kung tagaloob ang nagbabahay-bahay
malamang sila ay nag-hahanda ng isang hakbangin ng
mga tao para sa pagkilos.
Kasama sa mga gumagamit ng pagbabahay-bahay at ilang
halimbawa ng kanilang layon ang sumusunod:
1. Mga politiko para mangampanya tuwing eleksyon.
2. Mga nahalal na lider o kinatawan nila mula sa mga
lokal na pamahalaan para sa kumonsulta hinggil
sa mga programang pangkaunlaran at humingi ng
suporta sa pet project.
3. Mga kinatawan ng ahensiya ng gobyerno para
magbahagi ng kaalaman sa bagong teknolohiyang
pangkabuhayan o pangkalusugan, manghimok sa
mga tao na makiisa sa mga proyektong lokal na
pamahalaan, o magtasa sa kinalabasan ng mga
proyekto.
4. Mga organisadong grupo sa loob at labas ng
pamahalaan para magorganisa ng mga grupong
pansibiko, manghimok sa mga tao na lumahok sa
mga proyektong pangkaunlaran, magsulong ng
iba’t ibang adbokasiyang panlipunan, at
makatulong sa mga tao na maunawaan ang
mahihirap o mapanghamong sitwasyon na
kinalalagyan nila.
5. Mga grupong panrelihiyon na nagsasagawa ng
katekismo o nangangaral ng salita ng Diyos.
6. Mga pribadong institusyon para magsulong ng
mga proyektong bahagi ng kanilang corporate
social responsibility at magpakilala at mag-alok ng
mga produkto.
7. Mga mananaliksik na nagpapasagot ng mga
talatanungan, nakikipagpanayam o
nakikipagkwentuhan.
Ang kahalagahan ng pagbabahay-bahay ay ang harapan at
impormal na dulog na may tiyak na layon. Subalit limitado
sa isang araw ang bilang ng mapupuntahan sa
pagbabahay-bahay lalo na sa mga lugar kung saan
malalayo ang agwat sa pagitan ng mga bahay.
Pulong-bayan: Marubdob na Usapang Pampamayanan
Pulong-bayan- ito ay pagtitipon ng isang grupo ng mga
mamamayan sa itinakdang oras at lunan upang pagusapan
nang masinsinan at pagdesisyonan kung maaari ang mga
isyu, kabahalaan, problema, programa, at iba pang usaping
pangpamayanan.
Madalas itong isinasagawa kapag may mga plano na nais
isakatuparan, mga problemang dapat lutasin, at ang
pagpapatupad ng batas sa mga komunidad. Ang maaaring
maging kalahok dito ay ang mga kinatawan ng iba’t ibang
sektor sa isang pamayanan, mga ulo o kinatawan ng
pamilya, o simumang residenteng apektado sa paksang
paguusapan o kung sino ang interesado sa usapin.
Layon ng pulong-bayan:
1. Ang pagkonsulta sa mga mamamayan,
2. Paghimok sa kanila na sumuporta o sumama,
3. Pagpaplano kasama sila,
4. Paggawa ng isang desisyon na binalangkas nila,
5. Pagmomolibisa sa kanila hinggil sa isang isyu,
problema, gawain o programang panlipunan.
Mga halimbawa ng mga napapatawag ng pulong-
bayan:
 KOMPIL
 Halal na lider na nagsasagawa ng konsultasyon
hinggil sa isang programa o panukalang batas.],
 Ahensiya ng gibyerno na may programang
pangkaunlaran
 People’s o nongovernment organization na may
isinusulong na proyekto at adbokasiya
 Progresibong grupong nagmomobilisa ng mga tao
laban sa pang-aapi at pang-aabuso ng mga nasa
kapangyarihan o nagnenegosyo.
 At iba pa.
Saragpuan- isang tradisyonal na tipunan na matatagpuan
sa Calauit sa Busuanga, Palawan kung saan nagaganap
sa madilim na lugar na may malaking batong nakaayos
nang pabilog na nagsisilbing upuan ng mga kalahok sa
pulong.
 Roy Dabuit- Dating tagapangulo ng Balik Calauit
Movement na nagsasabing malaki ang
kahalagahan ng tribunal sa buhay, kultura, at
kagawian nilang mga tagbanua dahil ito ay
nakabuhol sa kanilang katutubong estrukturang
pampolitika.
Ang pabilog o paikot na kaayusan ng pulong ng mga
matatandang konseho ay kumakatawan sa kanilang
balanse at pantay pantay na kapangyarihan bilang mga
hukom at pinuno ng pamayanan. Ang mga batang konseho
o kabataan ay hindi maaaring makisali sa pagpulong ngunit
maaari silang mag obserba upang may matutunan at
makasunod sila sa mga tradisyon na ipagpapatuloy nila
kapag sila ang namuno sa kanilang pamayanan.
KOMUNIKASYONG DI-BERBAL: Pagpapahiwatig sa
Mayamang Kalinangan
Ang komunikasyong di-berbal ay paraan ng pagbabatid
ng kahulugan o mensahe sa pamamagitan ng samot-saring
bagay maliban sa mga salita. Sab nga ni Marshall
Mcluhan, “ang midyum ay ang mensahe.” (Griffin,
2012).
Ang komunikasyong di-berbal ay naisasagawa sa
pamamagitan ng mga sumusunod:
 Paggalaw ng kahit na isang bahagi lang katawan
 Kombinasyon ng mga galaw ng ilang bahagi ng
katawan
 Panahon ng pagsasalamuha, lalo na ng bilis o
bagal, kawalan o dalas, at oras o araw ng
interaksyon
 Pook at kaligiran ng pagsasalamuhaa
 Kasuotan at borloloy sa katawan
 Iba pang simbolo kagaya ng kulay
Pinakamakulay at pinakaginagamit ang mga di-berbal na
senyales sa pamamagitan ng mga bahagi ng katawan.
Ang ilan sa mga halimbawa ng pahiwatig na
ipinaparating ng galaw ng bahagi ng katawan ay:
 Panlaki ng mata
 Pagtaas ng kilay
 Pagkunot ng noo
 Pagnguso
 Pagkagat ng labi
 Pag-umang ng nakakuyom na kamao
 Pagkibit ng balikat pagkuyakoy ng mga
hita o binti habang nakaupo
Ang lugar at kaligiran ng aksiyon at interaksyon ay
nakakaambag din sa pampakahulugan sa mga di-
berbal na pahiwatig.
- HALIMBAWA: Kapag ang manliligaw ay nagaya
sa nililigawan na maghapunan sa mamahalin at
magarang restawran, sinasabing ang siya ay
masugid at galante at espesyal ang kung maturing.
Ang iba’t ibang piraso ng kasuotan, kasama na nag
aksesorya ay nagbibigay rin ng iba’t ibang pahiwatig
sa parehong katutubo o modernong pananamit.
- HALIMBAWA: Pagdadalamhati sa itim, umiibig o
kaarawan sa pula.
Ang mga kulay naman ay may iba’t ibang kahulugan sa
ating kultura na itinutura sa elementarya pa lamang.
Maraming simbolismo ang kuay sa mga Pilipino.
- HALIMBAWA: Ang dilaw ay naikawing n akina
Cory at Nonoy Aquino, ang mag-inang nagging
president ng Pilipinas, sa Rebolusyog EDSA
noong 1986 aqt sa partido liberal simula noong
eleksyong 2010.
MGA EKSPRESYONG LOKAL: Tanda ng Matingkad,
Masigla at Makulay ng ugnaya’t kuwentuhan
Ang mga ekspresyong lokal ay mga salita o pariralang
nasasambit ng mga Pilipino dahil sa bugso ng damdamin
kagaya ng galit, yamot, gulat, pagkabigla, pagkataranta,
takot, dismaya, tuwa, o galak. At ang mga lokal na
ekspresyon ang nagpapaigting at nagbibigay ng kulay sa
mga kuwento ng buhay at sumasalamin sa kamalayan at
damdamin ng mga Pilipino.
Sabi nga ni Walter Fisher, “Ang tao ay isang
makuwentong nilalang at anumang anyo ng
komunikasyon ng mga tao ay dapat tingnan bilang
naratibo o kuwento (Griffin, 2012).
 KOMPIL
Ang ilang halimbawa ng mga palasak na ekspresyon
ay:
Sa Timog Katagalugan at iba pang mga Rehiyon:
“Nakupo!” at “susmaryosep” na sinasambit dahil sa
pagkagulat, pagkabagabag, o pag-aalala; “Ewan!” at
“ewan ko sa’yo!” para sa kawalan ng tiyak na sagot sa
sadyang pag-iwas makapagbitaw ng masakit na salita, o sa
di tahasang pagsasabi ng “Bahala ka sa buhay mo”,
“Tanga”, na depende sa pagkakabigkas, emosyong
namamayani, at konteksto ay maaaring pang-uuyam,
pagkainis sa isang kamalian, o sabi nga ay isang birong
totoo; o “hayop” na para sa taong ipinapalagay na
bumaba sa antas ng asal na inaasahan sa isang nilalang
na hinubog at nagpapahalaga sa kabutihan; at “isa”
kapag nagbabanta na tapusin o simulant ang isang
Gawain.
Ang mga ekspresyong ito ay may kaakibat na
paralengguwahe (Hal, diin, lakas, o tinis ng boses, bilis o
hina ng pagkakasabi ng isang kataga o salita.)
“Nakupo” - ang mga baryasyon ay “Inakupo, naykupo, at
naku” ay nanggaling sa “inay ko (po)”, at nagpapahiwatig
ng paghingi ng tulong sa ina.
“Naku naman” - nagpapahiwatig ng pag-aalalang may
halong pagkainis o paninisi.
“Dyusko at Susmaryosep” - may bahid na Katolisismo na
ipinakilala ng mga Espanyol sa Pilipinas.
“Ano ba yan” - halos katumbas ng “anya metten” sa
Ilocano.
Sa Kabikulan:
“Iyo man sana” na nagpapahayag ng pagtatapos o
hangganan ng sinabi, “Dios mabalos” na ang ibigsabihin
ay pagpapasalamat, “Garo ka man” na nagpapahiwatig ng
pagkadismaya, “Inda ka saimo” na katumbas sa tagalog
ng “ewan ko sa’yo”, at “masimut” o “lintian” na
nasasambit kapag galit ang isang Bicolano.
Sa Kabisayaan:
“ay, tsada!” ay sinasabi kapag ang naobserbahang
bagay, lugar o pangyayari ay nakalulugod sa paningin,
“Paghilum” (manahimik ka!) para sa magulo o maligalig,
“Gabaan/Magabaan ra ka!” (mapaparusahan ka) para sa
maingay, “Ginoo ra’y mubalos” (Diyos na ang bahala
sa’yo) para magpasalamat o magpahiwatig na ang Diyos
na ang magpapalit sa kabutihang ginawa ng kapwa.
Mga halimbawa ng Ekspresyon na ginagamit sa
batanes:
- “Capian ka pa nu Dios” (Pagpalain ka ng Diyos)
- “Dios Mamajes” (Diyos na ang magbabalik ng
pagpapala sa iyo)
- “Dios Mavidin” (Mananatili sa inyo ang Diyos)
- “Dios Muapu” (katumbas ng Dyusko)
Dahil tigib ng mga indirektang pahiwatig ang talastasang
Pilipino, ang kahulugan ng maraming sa mga lokal na
ekspresyon ay hindi literal. Bagkus, ito ay kadalasang
nakadepende sa iba’t ibang konteksto ng pag uusap.
Di tuwiran din ang pagpapahayag natin ng ekspresyon ng
mga biro at pagpapatotoo kaya mayroon tayong birong
totoo, birong may halong ilang hibla ng katotohanan pero
nanghahamon, nang-uuyam o fishing.
HALIMBAWA: “joke lang” at “charot” na binibitawan
pagkatapos ng isang pahayag na di layong pangatawanan
ang katotoohan.
IBA PANG KAGAWIAN: Pang-unawa sa Hitik na
Kalinangan
Kagawian sa pagbabati ng mga Pilipino:
 Berbal- ito ay ang pagbati sa paraan nang
pagsasalita
Halimbawa: Magandang Umaga!
 Di-berbal- ito ay ang pagbati sa paraan nang
pagsenyas.
Halimbawa: Pag-aapir o pagkakamay.
Ang hindi pagbati o pag-iwas sa kakilala ay
nagpapahiwatig ng tampuhan o away. Ang pag-aalok ng
pagkain ay bahagi rin ng ating nakagawiang
pangkomunikasyon na nagpapakita ng kagandahang loob.
Sa ating kultura, ang madamot ay di kagiliwan.
Marami ring mga gawaing pangkomunikasyon na
matatagpuan lang sa ibang espisipikong lugar tulad nang
sa salamyaan Marikina, bandilyo at katutubong praktis
kagaya ng pukkaw.
Pukkaw- nangangahulugan ng pagsigaw o pagtawag. Ito
ay katutubong praktis ng mga Tingguian sa Tubo, Abra.
Madalas na mensahe sa pukkaw:
 KOMPIL

 Pagpupulong Kailangan ding damitin ang sariling wika sa pag-aaral ng

 Ambon- nawawalang tao o hayop
 Saep- pangingisda ng mga tao sa Ilog Otip P
 Payas- bayanihan sa irigasyon
 Ganap- bayanihan sa pangkalahatan
 Billete- kasal
lipunang Pilipino dahil ang wika ang kinapapaloonan at
kumakatawan sa kultura (Zafra, 2016). Sa paggamit ng
wika, mas nakakaugnay ang escolar sa sariling kultura at
kababayan at mas nagiging isang makabayan.

Ito ay pinag-aralan ni Calbayan (2012)

Manpupukkaw- Nagsisilbing taga-sigaw o tiga-anunsyo sa
komunidad.
KOMUNIKASYON AT WIKANG FILIPINO: Magkatahing
Puwersa ng Pag-uugnayan, Pagkakaunawaan, at
Kaunlaran
Ang pag-iral ng iba’t-ibang gawing pangkomunikasyon sa
lipunang Pilipino ay tanda ng mayamang tradisyon ng
malalim na pakikipag-ugnayan at marub-dob na
pakikipagsalamuha ng mga Pilipino sa kapuwa. Lahat ng
kagawian ay mainam at may silbi ito man ay maging
tsismis at umpukan, seryoso at malalim na usapan o ang
personal at impormal na pagbabahay-bahay na may tiyak
na layon.
Ang mga Pilipino ay mahilig makipagkapuwa-dumalaw,
makipag-usap, makisama, makiisa, at iba pa. Bukas at
makwento rin tayo sa kapwa, kaya marami satin ang
nagpapaskil ng kung ano-anong impromasyon at
pangyayari sa ating Facebook timeline.
Bihirang-bihira ang nagsasalita ng purong Ingles sa
tsismisan, at kung mayroon man sila ay nahaharap sa
maraming balakid sa interaksyon. Sinasalamin din ng wika
ang “mga bagay na pinapahalagahan ng isang kultura”
(Jimenez, 1892)
Kailangang ilapat ang mga pamamaraan o intruksiyon sa
kultura ng lipunan, habang patulog na nag-iimprobisa ng
mga mapanlahok at mapanlikhang lapit at pananaw sa
pagtuturo (Atienza,2004).
Nagiging “baluktot” ang pagkaunawa sa sarili (Jimenez,
1982), sa kapuwa Pilipino at sa bansang ginagalawan ang
paggamit sa dayuhang wikang sumasalamin sa realidad
kaya’t nahihirapan ang mga Pilipinong guro at mag-aaral
ang kanilang mga pinag-aralan at intelektuwalista sa
realidad.
Sa larangan ng agrikultura, ang estruktura at pamamaraan
ng pagsasanay at seminar ay nakakadismaya at
nakakawalang-gana lang sa mga magsasaka. Gumagamit
pa sila madalas ng Powerpoint presentation na madalas
tinutulugan lang ng mga kalahok. Madalang isaalang-alang
ang mas impormal, praktikal, at experiential na
pamamaraan kagaya ng sa umpukan, pagdalaw sa
sakahan at demonstrasyon na isinasagawa nang may
aktibong partisipasyon ang mga magsasaka.