ABSTRAK:

SOCIAL MEDIA
Kasabay ng pag-unlad ng teknolohiya ay ang pagbabago sa ugali ng mga
kabataan. Sa pag-usbong ng internet, computer, cellphone at mga gadgets ay siya
ring pagdating ng mga social media sites. Tulad ng Facebook, Twitter, Instagram
at iba pa. Halos lahat ng mamamayang Pilipino ang gumagamit ng Social Media.

Ang paggmit ng mga sites na ito ay mayroong dalawang epekto sa mga

mamamayang Pilipino. Una ang pagkalap ng mga impormasyon ay mas napadali.
Ang mga iba’t- ibang pangyayari sa loob at labas ng bansa ay madali nating
nalalaman o sa madalling salita tayo ay nagging “updated” s mga blita kahit gaano
man ito kalayo. Sa tuwing may mga kalamidad ay madali natin itong nalalaman
gmit ng social media. Nakakatulong din ito sa pagkokomunikasyon sa ibang tao
kahit gaano kalayo. Mgayon isang pindot na lamang ay maaari mo na silang maka-
usap.

Sa kabila ng magandang epekto ng social media sa tao mayroon ding

masamang epekto ito. Sa paglawak ng porsyento ng gumagamit ng social media o
sa pamamagitan ng mga posts sa Facebook, Twitter at Instagram ay nagkakaroon
na itong “harsh” o masamang komento. At ang dulot nito ang pagkawala ng tiwala
sa sarili at depresyon. Ito ay tinatawag na “Cyber Bullying”, kung saan lagnap ito
sa social media na kabataan ang nagging biktima nito. Nagkakaroon din ng mga
harrasments sa social media. Tulad ng Cybersex, mga kabataan din ang biktima
nito. Nangyayari ito sa pamamagitan ng pagsasabi ng mga sexual na salita o
pagdadala ng mga maselang video o litrato.

Sa pagiging active natin sa social media, nagging offline naman tayo sa

totoong mmundo. Sa kagustuhan nating maging sosyal at makisabay sa uso, hindi
na natin napapasin na nalalayo na tayo sa totoong buhay natin. Masyado tayong
nagfofocus sa mga likes at papuring natnaggap natin sa ibang tao.
TALUMPATI:

“Magulang”
Nay… Tay… Po… Opo… Nasasabi mo pa rin ba ang mga ‘to? Hindi naman masakit
sambitin hindi ba at mas nakakalambot pa nga ng puso? Pero bakit parang hindi
na tayo ang paggamit ng mga ito?

Isa ito sa sampung utos nga Diyos na mahalin at galangin natin ang ating
magulang. Lahat tayo y binigyan ng mga magulang. Minahal, inaaruga,
binabantayan, at pinapakain tayo hangang sa paglaki natin. Binigay ang ating mga
pangangailangan. Pinag-aral tayo para sa ating kinabuksan.

Ang ating mga magualng ay nagsisikap para ambigyan tayo ng maginhawang

buhay. Ginawa nila ang lahat, tiniis nila nag sakit at pagod para lang maibigay ang
mga pangangailangan natin.

Babaliwalain lang ba natin ang lahat ng hirap at sakripisyon na niraranas ng ating

magulang?

Ako bilang anak gusto ko paipadama nila ang aking pagmamahal kahit sa simpleng
paraan lamang. Paggalang sa kanila ay hindi tatalikuran.

Bilang kabataan ngayon sa ating henerasyon ay hinihikayat ko sa inyo ay mahalin

nang lubos an gating magulang dahil hindi sila panghabang buuhay na ibingay ng
Diyos sa atin kaya habang nandiyan pa sila na nag sasakripisyon sa atin sana’y
ipadama natin sa kanila na mahalaga sila s ting buhay.

Ako ay nagpapasalamat sa aking magulang sapagkat binigayn nila ako ng buhay.

Ang ibang magulang ay nagpakahirap sa ibang bansa at nangungulila para lang
mabigyan ka ng kinabukasan. Kaya marming salamat sa walang katapusang
pagmamahal sa ating magulang.
Sintesis o boud:

“ Teenage Pregnancy “
Ito ay may alarma kapag ang karamihan sa mga tao na malaman ng isang
tao, isang kaibigan, kamag-anak, kaklase o kapit-bahay, na nakuha buntis habang
nasa kanilang mga kabataan. Ito ang sitwasyon ngayon.

Ang pagsubaybay sa insidente ng pagbubuntis ng tinedyer sa bansa ay tumaas sa

nakaraang dekada. Sa taon ng 2000, 7 porsiyento ng lahat ng mga kapanganakan
ay ibinilang sa mga batang ina sa edad na 17 taong gulang. Sa pamamagitan ng
2010, ang kanilang rate ay nadagdagan sa 12 porsiyento. Ang Pilipinas ay hindi
maaaring magkaroon ng pinakamataas na saklaw sa Timog Silangang Asya ngunit
ang ating bansa ay may pinakamataas na antas ng pagtaas. Noong 2011, iniulat ng
United Nations Population Fund (UNFPA) na ang Pilipinas lamang kung saan ang
pagtaas ng antas, habang ang iba pang mga bansa sa rehiyon ay bumababa.

Mula 2000 hanggang 2015, ang bilang ng mga live birth sa mga tin-edyer na
ina sa Pilipinas ay lumaki ng higit sa 60 porsiyento, ang pinakahuling data mula sa
National Statistic Office ay nagpakita. Ang average na rate ng mga tinedyer na ina
sa Pilipinas ay dalawang beses na mas mataas sa Timog-silangang Asya ayon sa
World Health Organization (WHO), 4.5 porsiyento kung ang dalagang ina sa
Timog-silangang Asya ay nagbigay ng kanilang unang paggawa. Sa Pilipinas, 7
porsiyento ng ina ng dalagita ang nagbigay ng kanilang unang kapanganakan.

Karamihan sa mga tinedyer ay hindi nagplano na mabuntis. Ang mga

pregnancies ng kabataan ay nagdadala ng karagdagang panganib sa kalusugan sa
ina at sanggol. Ang mga panganib para sa sanggol ay kasama ang paunang
kapanganakan at mababang timbang ng kapanganakan. Ang sanhi ng hindi
ginustong pagbubuntis, ayon kay Fox: Mga kahihinatnan ng raging hormones.
Karamihan sa mga tinedyer ay dumaranas ng biglaang at hindi kilalang emosyon
at damdamin sa kanilang unang pagbibinata. Ang lahat ng ito na sinamahan ng
biglaang kamalayan ng bagong-natagpuang kalayaan sa pamamagitan ng
sekswalidad, ay nagreresulta sa marami sa kanila na nagbubukas sa kanilang mga
damdamin sa pamamagitan ng seksuwal na mga ekspresyon at mga karanasan.
 Siyempre, ang karamihan sa mga bansa ay nakatuon sa pag-aaral ng sex sa
mga paaralan, ngunit may ilang mga tinedyer na nagsasangkot sa kanilang sarili sa
hindi ligtas na kasarian na maaaring magdulot ng hindi ginustong pagbubuntis. At
isa sa mga pangunahing sanhi ng problemang ito ay ang karamihan sa mga
kabataan ay lumaki sa mga sirang tahanan. Pinili ng mga magulang ang ama o ina
ng mga kabataan na umalis sa kanilang mga anak dahil sa katotohanan na hindi na
nila kayang hawakan ang kanilang obligasyon bilang mga magulang. At ang mga
kadahilanan ng pagiging buntis sa mga tinedyer ay kabilang ang: Mga Hindi
Nakaplanong Sekswal na Nakatagpo, Pagpipigil ng Kasamahan, at Kakulangan ng
Impormasyon tungkol sa ligtas na pakikipagtalik at Pagkasira ng Pamilya.