1 група

1.Наброј ги елементите на еконосмките системи:

Елементи на економските ситеми се:

1.Видови на соопственост
Индивидуална приватна (сите права му припаѓаат на едно лице(физичко или
правно),имовината се состои од средствата , имотот или капиталот што тоа лице ги внело
во своето стопанисување.
Групно приватнатаа сопственост постои во акционерските друштва, компании
корпорации друштва со ограничена одговорност.
Зедничка сопственост кај ортачките друштва ,во задругите со старите системи но денес
е поретка појава.
Кај јавната сопственост основна карактеристика е што с егубат сите права од
приватните физички лица. Најлесто тква е сопственоста кај инфраструктурните,
комуналните дејности.
Кај државната сопственост сите права остануваат кај дрѓавните органи.,таква беше
сопственоста во административоцентралистичкиот социјалистички систем
Кај мешовитата сопственост во разни пропорции се вложени средства во приватната и
јавната сопственост.

2.Типови на односи (Основни работни односи се: Наемни, колективни

договарање, нормирани)

3.Збир на институции ( Разликуваме 4 групи институции :

1.Стопански претпријатија (инокосни, ад,јп,државни, задружни)

2.Државни општествени органи (министерства, агенции, заводи, институти итн)
3.Општествено политички организации (партии, синдикати, сојузи)
4.Домаќинства(потрошувачки, производствени, мешовити)

4.Начини на управување (претприемничко, менаџерско, техноменаџерско и

административно управување)

5.Методи на уредување (пазарен механизам, монополистичка контрола, планско

насочување, стратегија на макроекономската политика, текушта макроеконосмка
политика)

Системот е ефикасен ако постои еднородност и усогласеност помеѓу

елементите.
2.Поврзаноста помеѓу економските и политичките системи:

Мешањето е неминовно и може да биде полезно за економијата . Прашањето е

како а не дали треба да се мешаат.

•Политичкиот и економскиот систем се потсистемина општествениот систем и

меѓу нив мора да постои кохерентност, спој, тие треба да си договараат еден со
друг.

•Практиката на XX век покажа дека економскиот систем не претставува основа за

политичкиот систем. Политиката не е надградба туку често се втемелува во
основата на општествениот поредок.

Контрадикторности
•Ако политичкиот систем е монистички, а економскиот плуралистички порано или
подоцна земјата ќе западне во економска криза. Или обратно земјата ќе западне
во политичка криза.

3. Објасни ја кеинзијанската теорија.

•Кејнзијанска татеорија настана пред втората светска војна а до нејзината широка

примена дојде до пред две три децении. Потоа беше заменета со
неокласичнататеорија и монетаризмотно остана во употреба и се користи и до
денес. Нова кејнзијанскатеорија, Нео-Кејнзијанскатеорија, Пост-
Кејнзијанскатеорија.

•Основна констатација на оваа теорија е дека слободното дејствување на

пазарната економија предизвикува во пракса несакани последици, кои се
спротивни на основната мисла.

•Оттука произлезе потребата од државната интервенција

•Според препораките на Џон МајнардКејнзод 1936

1.Регулирање на стопанските кредити а преку нив и на

инвестициите.Државататреба да влијае на каматните стапки и така тие да бидат
ниски. Инвеститорите така ќе позајмуваат пари од банките и ќе ги инвестираат во
производството.

2.Влијание врз распределбата на националниот доход да се зголемат приходите

на населението во широката потрошувачка, со повисоко оданочување на каматите
и профитите,
3.Државата да превзема јавни работи за изградба на инфраструктурниобјекти.
4. Наведи ги специфичностите на јавниот сектор во развиени земји со
пазарно стопанство и објасни:

1.Отсутвона вистински пазар вокојби имало голем број на понудувачии

побарувачи, со слободен влез на овитефирми, со конкуренција , итн.

•Само кога економски е оправдано да постои само една фирма што ќе ги снабдува
потрошувачите или ќе им нуди услуги. Таквите случаи се нарекуваат природен
монопол.

2.Јавен интерес –за обезбедување на заедничка потрошувачка . Во текот на

20тиот век израсна свеста дека некои добра и услуги треба да стојат на
располагање за користење од сите луѓе. Такви добра се :Образованието,
културата, здравството, социјалната заштита, рекреацијата, спортот, итн.

3.екстерналиите –т.е. Екстерната економија и екстерната дисекономија, имаат

доведено така, до примената на концептот за јавниот интерес.

4.Значење на општиот развиток-на стопанството и целото општество .Сите

инфраструктурнидејности и служби имаат својство на јавен интерес не само за
одделни фирми туку и за голем број на гранки и дејности со тоа што ги снабдуваат
речиси сите претпријатија.

5.Објасни ја улогата на државните органи во економијата во Јапонија

1.Учеството на државата во вкупното национално богатство изнесува околу

20%, а толку изнесуваат и зафаќањата од националниот доход. Во 1980та
учеството на државните даноци во националниот доход изнесуваше 21.8%, во
САД 28.8%, Велика Британија 37.4%.

2.Во јавниот сектор во државна сопственост се наоѓаат претпријатија и

установи само до областа на инфраструктурата како и во САД кои им даваат
услуги на приватните стопански организации по ниски цени, често
субвенционирани идр.

3.Јапонската влада води ефикансамонетарно-кредитнаполитика на тој начин што

ги користи ЦБ на Јапонија , банката за развој, и Јапонската експорт-импорт банка.
4.За разлика од САД постои општо државно планирање , но тоа не е само
индикативно, туку е помалку насочувачко, отколку на пример во Франција,
Државната агенција за стопанско планирање, како специјализирана институција,
врши опсежни анализи и прогнози за идните движења, па ги посочува насоките
што треба да ги превземестопанството, на пример во структурата на
производството.Ноостанува на менаџерите на корпорациите дали ќе ги следат
овие укажувања.

5.Многу значајна област на државна интервенција во Јапонија, повеќе отколку во

другите земји е надворешната трговија. Увозот се контролира со нецарински
бариери, а извозот се стимулира со субвенции.

6.Државата во поново време превзема опсежни мерки за заштита на човековата

околина многу повеќе од другите земји. За таа цел се трошат 3-5% од
националниот доход. Тоа е разбирливо со оглед на густата населеност на
островите во јапонскиот архипелаг.

2 група

1. Mетоди на уредување на стопанското движење – наброј и објасни?

I. Пазарен механизам кај либералниот систем но и современиот пазарен систем.
(ограничен од големата концентрација на производството и прометот но и од
државната регулација)
II. Монополистичка контрола кај монополизираниот сектор на стопанството
(природен монопол во некои гранки, монопол настанат со неделивоста на
технолошките процеси, ваквата положба се регулира од државата)
III. Планско насочување кај административно централистичкиот систем (плановите
служат за работатата на претпријатијата а стратеиите се сопствени насоки само за
акциите на државните и општествеите органи).
IV. Стратегија на макроекономската политика( изработуваат владите,ја донесуваат
парламентите со задача да се уредуваат општите стопански движења во државата)
• Стратегија на приспособување кон шокови
• Стратегија на развој на стопанството
V. Текушта макроекономска политика (карактеристилна за современиот пазарен
систем во комбинација со пазарниот механизам а е значајна и за транзицијата во
системот на поранешните социјалистички земји).
 Фискална политика
 Монетарна политика

2. Објаснете кога постои конзистентност меѓу политичките и

економските системи и зошто е потребно да се конзистентни?
Конзистентност постои ако двата система се монистички или двата ако се плуралистички.
Историски примери :Западна Европа, Латинска Америка, Источна Европа, Африка ,
Далечниот исток.

• Во монистичкиот политички систем се јавува нестабилност поради ограничените

човечки права, а во економскиот се јавува незаинтересираност (алиенација) поради
начинот на управување , па бројни етатистички грешки во алокацијата на ресурсите. Така
целиот општествен систем влегува во криза.

• Конзистентноста во плуралистичкиот систем е потрајна , општественото уредување

функционира поефикасно, и реформите се изведуваат поуспешно.И овој поредок има
недостатоци, бидејчќи растат класните разлики социјалните разлики што ги прават
граѓаните незадоволни и во политичкиот систем се јавува нестабилност , во економскиот
систем се јавува алиенација поради менаџерското управување. За да не западне системот
во криза се спроведуваат реформи . Во политичкиот систем се додава социјалната
политика како функција на државата а во економскиот систем се додава партиципацијата
во одлучувањето на сопственоста.

Двопартискиот систем во Велика Британија и САД е дел од плурали.

• Некои политиколози сметаат дека двопартискиот систем е многу подемократичен од

многупартискиот бидејќи секогаш напозицијата и на владејачката партија и се
спротиставува една моќна опозиција.

3. Објаснете го монетаризмот како современа теорија?

За решавање на претходните проблеми во втората половина на 1970тите се јави една
варијанта на кејнзијанската теорија која бараше интервенции на државата со монетарно
кредитната политика, а не со други мерки што значи без рецептите на теоријата за
мешана економија.

• Набргу се јави монетаризмот како предвесник на уште поразработената неокласична

(неолиберална) економија.

• Овие теории станаа доминантни во 80тите и 90 тите во равзиените земји

• Основната филозофија е дека за современиот економски систем во развиените земји

повеќе одговара слободата на современиот пазарен механизам .

Економската функција на државата монетаризмот ја сведува на регулирање на

количеството на парите во оптек за да се одржува стабилноста.

• На долг рок пазарните сили сами по себе доведуваат до развиток на економијата.

• Монетаристите ја потценуваат кејнзовата теорија дека ја потценувала улогата на парите
во стопанските движења и го потценувала проблемот на инфлацијата.

• Државата со своите активности со каматната т.е. Кредитната политика и јавната

потрошувачка (фискалната политика0 поттикнува инфлација.

4. Објаснете ја политиката на вработување?

Невработеноста е најтежок проблем дефектите во овој систем најлошо се одразуваат врз
луѓето што остануваат без работа, што значи и без доход.

• Дефектот е во преголемата понуда на работна сила , но таа се одразува врз

користењето на овој фактор а не само врз цената.

• Основна причина за појавата на невработеноста е несразмерноста помеѓу капиталот и

работната сила како два основни фактори. Дури поконкретно меѓу обртниот капитал и
работоспособното население. Проблемот е тежок така што палијативни мерки не се
прифаќаат.

Полна вработеност

• Целта полна вработеност никогаш не се постигнала затоа е воведен терминот политика

за намалување на невработеноста.

• Овој термин се дефинира како положба кога секој работоспособен човек кој активно
бара работа да може да ја добие во своето место на живеење, или со преселување на
друго место , според својата квалификација или со преквалификување итн.

• Полната вработеност во исто време не значи целосно отсуство на невработеност

бидејќи и во тој случај има луѓе кои поради краткотрајните фрикции на одделни
корпорации и стопански гранки или поради движење на населението. Оваа е фрикциона
невработеност и изнесува 1% до 3% од работната сила.

Мерки за вработување

• Мерките за вработување не се толку амбициозни како декларираната цел. Основна

мерка е организирање на трудот во берзи , кои во поново време се мотивирани од нова
техника но чија основна функција е да посредуваат и да даваат информации.

• Друга мерка се курсевите за преквалификација на невработените организирани и

финансирани од страна на државата.
• Трета мерка е стимулирањето на просторната мобилност (миграцијата ) на работната
сила од депресираните региони кон подрачјата што доживуваат стопански бум.

5. Дебати за економскиот систем во Јапонија ( набројте ги 3те школи и

нивните размислувања ) ?
• Постојат три школи

1. Рационалистичка (државната управа ја зголемува ефикасноста на јапонското

стопанство, бидејќи настапува како самостоен рационален во политичко економските
процеси.)

2. Негаторска (државната интервеција ја смета за неефикасна и непотребна но и штетна )

3. Интересовна (државната управа застапува определни специфични и плуралистички

интереси во стопанството).