Đề cương Hóa dược 1

Đề cương Hóa dược 1 Đoàn Quốc Việt – Dược 11
Thuốc gây mê
CÂU 1.
- Hãy nêu định nghĩa và cách phân loại thuốc gây mê?
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, định tính, công dụng, dạng dùng của
ketamine hydrochlorid?
Trả lời
* Định nghĩa và phân loại thuốc mê:
- Định nghĩa: Thuốc gây mê gồm các chất có tác dụng ức chế có hồi phục thần kinh trung
ương ở liều điều trị; làm mất ý thức, cảm giác (đau, nóng, lạnh,…); làm mất phản xạ, giãn mềm
cơ; nhưng vẫn duy trì được các chức năng quan trọng của sự sống (hô hấp, tuần hoàn).
- Phân loại: Các thuốc mê được chia thành các nhóm, dựa theo đường đưa thuốc vào cơ thể.
+ Thuốc gây mê đường hô hấp: Gồm các chất lỏng dễ bay hơi (ether, chloroform, halothane,
enflurane, isoflurane, methoxyflurane, desflurane, sevoflurane,…) và khí hóa lỏng (nitrogen
monoxide).
+ Thuốc gây mê đường tiêm và các đường khác: Thuốc gây mê đường tiêm này rất được
chú ý phát triển vì thuận lợi trong công nghệ chế tạo, dụng cụ gây mê đơn giản; khi sử dụng
không gây ô nhiễm khí quyển; tuy nhiên mới chỉ có được các thuốc mê với thời hạn tác dụng
ngắn.
+ Thuốc tiền mê: Có tác dụng làm giảm lo lắng, bồn chồn, khởi mê dễ dàng; làm tăng tác
dụng thuốc mê không hoàn toàn; làm giảm liều thuốc mê; làm giảm tác dụng phụ.
* Ketamine hydrochlorid:
- Công thức cấu tạo:

C13H16ClNO . HCl
- Tính chất lý hóa:
~1~
Bột kết tinh màu trắng; nóng chảy ở 262  263C với sự phân hủy. Dễ tan trong nước và
methanol, tan trong ethanol.
- Định tính:
+ Phổ IR hoặc sắc ký lớp mỏng, so với ketamine hydrochlorid chuẩn.
+ Dung dịch cho phản ứng đặc trưng của ion Cl .
- Định lượng:
Phương pháp acid – base: Chuẩn độ acid hydrochloric kết hợp bằng dung dịch NaOH 0,1M
, trong môi trường methanol, chỉ thị đo điện thế.
- Công dụng:
+ Thuốc gây mê đường tiêm; phát huy tác dụng nhanh, kèm giảm đau. Thời hạn tác dụng
10 – 25 phút, tùy theo tiêm tĩnh mạch hay tiêm bắp.
+ Chỉ định: Gây mê cho các trường hợp phẫu thuật ngắn.
- Dạng dùng:
Lọ 20ml ( 10mg ml ) pha với nước muối đẳng trương. Lọ 10ml ( 50mg ml ), 5ml (
100mg ml ) có chứa chất bảo quản benzalkonium chloride.
CÂU 2.
- Hãy nêu định nghĩa và cách phân loại thuốc gây mê?
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, định tính, định lượng, công dụng, dạng
dùng của thiopental natri?
Trả lời
* Định nghĩa và phân loại thuốc gây mê: (Xem Câu 1).
* Thiopental natri:

C11H17N2NaO2S
~2~
Bột kết tinh màu trắng ánh vàng nhạt, hút ẩm, mùi hơi khó chịu. Rất tan trong nước, nhưng
dung dịch dễ bị kết tủa lại, tan trong ethanol.
- Định tính:
+ Phản ứng đặc trưng của barbiturat:
 Đun nóng trong dung dịch kiềm đặc, bị thủy phân thành thiourea và malonat, tiếp sau
thủy phân thiourea thành NH3 , làm xanh quỳ tìm thấm ẩm.
 Muối dinatri cho kết tủa màu với các ion kim loại màu Men , cho màu khác nhau (với
Ag  cho tủa màu trắng, với Co2 cho tủa màu xanh tím (đặc trưng),…).
+ Ion Na : Đốt trên dây Pt cho ngọn lửa màu vàng.
+ Kết tủa acid 5-ethyl-5-methylbutyl-2-thiobarbituric bằng HCl , lọc thu cặn, rửa sạch, sấy
khô: nhiệt độ nóng chảy của cặn khoảng 163  165C .
+ Sắc ký lớp mỏng hoặc phổ IR, so với thiopental natri chuẩn.
- Định lượng:
+ Hàm lượng Na ( 10,2  11,2% ): Chuẩn độ bằng HCl 0,1M , chỉ thị đỏ methyl.
+ Hàm lượng acid 5-ethyl-5-methylbutyl-2-thiobarbituric ( 84,0  87,0% ): Kết tủa dạng
acid bằng dung dịch H2SO4 , chiết bằng chloroform, bay hơi thu cặn; chuẩn độ bằng
LiCH3O 0,1M trong dung môi DMF.
- Công dụng:
+ Thuốc gây mê đường tiêm; tác dụng nhanh, nhưng duy trì mê ngắn.
+ Chỉ định: Tiêm tĩnh mạch gây mê cho các cuộc phẫu thuật ngắn hoặc phối hợp với các
thuốc mê khác cho phẫu thuật kéo dài.
- Dạng dùng:
~3~
Lọ 0,5g , 1,0 g , 2,5g dạng bột đông khô màu trắng ngà kèm nước cất để pha tiêm
20  40ml . Khi dùng thì pha thành dung dịch 2,5  5,0% . Chỉ pha trước khi dùng, không tiêm
khi dung dịch đã bị đục.
~4~
Thuốc gây tê
CÂU 3:
- Hãy nêu định nghĩa, cách phân loại thuốc gây tê?
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, định tính, định lượng, công dụng, tác dụng
không mong muốn của lidocaine hydrochloride?
Trả lời
* Định nghĩa và phân loại thuốc gây tê:
- Định nghĩa: Thuốc gây tê là các chất có tác dụng ức chế có hồi phục sự dẫn truyền thần
kinh từ ngoại vi về trung ướng; làm mất cảm giác (đau, nóng, lạnh,…) của một vùng cơ thể, tại
chỗ dùng thuốc; trong khi chức phận vận động không bị ảnh hưởng. Nhưng trường hợp dùng liều
cao có thể ức chế cả chức năng hoạt động của cơ thể.
- Phân loại:
+ Theo cấu tạo hóa học:
 Các amino ester: Là ester của acid benzoic đã bị thế vào nhân
 Dẫn chất acid para aminobenzoic: procaine, tetracaine, chloroprocaine.
 Dẫn chất acid aminobezoic khác: primacaine, parethoxycaine.
 Các amino amid: Thường là amid của anilin đã gắn nhóm thế vào nhân: lidocaine,
etidocaine, mepivacaine, prilocaine,…
+ Theo đường sử dụng:
 Gây tê bề mặt: Phần lớn là thân dầu, không tan trong nước để thấm qua da và màng
niêm mạc. Gây cảm giác tê không sâu nhưng có tác dụng kéo dài. Thường được sử dụng
dưới dạng bào chế như thuốc xịt hoặc thuốc bôi trên da, niêm mạc như thuốc mỡ, gel, kem.
Một số loại thuốc tê bề mặt là benzocaine, ethyl chloride,…
 Gây tê đường tiêm: Thuốc tê được tiêm vào mô bên dưới của vùng cần gây tê, thuốc sẽ
khuếch tán sâu, ngăn chặn dẫn truyền thần kinh tại các nhánh thần kinh tận cùng của vùng
được tiêm. Được sử dụng trong các trường hợp như gây tê ngoài màng cứng, gây tê tủy
sống,… Một số loại thuốc tê đường tiêm là procaine, lidocaine,…
* Lidocaine hydrochloride:

C14H22N2O . HCl
~5~
H
N
N
HCl H2O
O
Bột kết tinh màu trắng, không mùi, vị đắng; biến màu chậm trong không khí, ánh sáng;
nóng chảy ở khoảng 76C . Rất dễ tan trong nước; tan trong ethanol, chlorofrom; hầu như
không tan trong ether.
- Định tính:
+ Dung dịch nước cho phản ứng của ion Cl .
+ Phồ IR hoặc sắc ký lớp mỏng, so với lidocaine hydrochlorid chuẩn.
- Định lượng:
Bằng phương pháp acid – base, với các kỹ thuật sau:
+ Trong dung môi acid acetic khan, chuẩn độ bằng HClO 4 0,1M , chỉ thị đo điện thế.
+ Phần HCl kết hợp, định lượng bằng dung dịch NaOH 0,1M , dung môi ethanol 96%, chỉ
thị đo điện thế.
- Công dụng:
+ Gây tê: Tác dụng nhanh, kéo dài khoảng 60  75phút ; nếu có kèm adrenaline tác dụng
được đến 120phút . Dạng base dùng gây tê bề mặt. Liều dùng: Tiêm 0,25  0,35g , nồng độ
thuốc tiêm 0,5  1,5% . Gây tê bề mặt dùng dạng bào chế nồng độ 2  5% .
+ Chống loạn nhịp tim: Tiêm hoặc truyền tĩnh mạch chống loạn nhịp thất. Liều dùng: Người
lớn, truyền 50  100mg , tốc độ 25  50mg phút .
- Tác dụng không mong muốn:
Hoa mắt, run cơ; có thể bị loạn thần.
~6~
Thuốc an thần, gây ngủ

CÂU 4.
- Hãy nêu định nghĩa và cách phân loại các thuốc gây ngủ?
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, định tính, định lượng của nitrazepam?
Trả lời
* Định nghĩa và phân loại thuốc gây ngủ:
- Định nghĩa: Thuốc gây ngủ là những thuốc có tác dụng ức chế thần kinh trung ương, tạo ra
trạng thái buồn ngủ, đưa dần đến giấc ngủ, duy trì một giấc ngủ tương tự một giấc ngủ sinh lý.
- Phân loại: Theo cấu trúc hóa học, các thuốc gây ngủ được chia thành 3 nhóm:
+ Nhóm dẫn chất acid barbituric (các barbiturate).
+ Nhóm dẫn chất benzodiazepine.
+ Nhóm cấu trúc khác: ethchlorvynol, ethinamate, glutethimide, methyprylon,…
* Nitrazepam:

C15H11N3O3
Bột kết tinh màu vàng nhạt; nóng chảy ở 226  230C . Thực tế không tan trong nước; khó
tan trong ethanol và tan nhiều trong dung môi hữu cơ.
- Định tính:
+ Dung dịch nitrazepam trong methanol, thêm NaOH : màu vàng đậm lên.
~7~
 
+ Hấp thụ UV cho cực đại ở 280nm , với trị số E 1%,1cm  890  950 (dung dịch trong
H2SO4 methanol ).
+ Sau khi thủy phân bằng đun sôi trong HCl , nhóm amin thơm bậc I giải phóng cho phản
ứng tạo phẩm màu nitơ đặc trưng.
+ Sắc ký lớp mỏng, so với nitrazepam chuẩn.
- Định lượng:
+ Phương pháp acid – base trong dung môi acid acetic khan, dung dịch chuẩn HClO 4 0,1M
, chỉ thị đo điện thế.
+ Quang phổ UV: Thường áp dụng cho các dạng bào chế.
CÂU 5.
không mong muốn của diazepam?
Trả lời
* Diazepam:

C16H13ClN2O
Bột kết tinh màu trắng hoặc gần như trắn, không mùi; bền ngoài không khí. Tan trong các
dung môi hữu cơ; khó tan trong nước. Nóng chảy ở 131 135C .
- Định tính:
~8~
+ Dung dịch diazepam trong H2SO4 , đậm đặc cho huỳnh quang màu xanh lục – vàng trong
ánh sáng UV 365nm .
+ Hấp thụ UV: Dung dịch diazepam trong H2SO4 0,5% trong methanol, cho ba cực đại
hấp thụ ở 242 , 285 và 366nm .
- Định lượng:
+ Phương pháp acid – base trong dung môi acid acetic khan, dung dịch chuẩn HClO 4 0,1M
, chỉ thị đo điện thế.
+ Quang phổ UV: Thường áp dụng cho các dạng bào chế.
- Công dụng:
+ An thần; giãn cơ vận động. Sản phẩm chuyển hóa có hoạt tính.
+ Chỉ định: Lo âu, căng thẳng; hội chứng cai rượu; co cơ vân.
Ngủ gà và chóng mặt vào ngày hôm sau, lú lẫn, loạng choạng (đặc biệt ở người cao tuổi),
quên, lệ thuộc thuốc, yếu cơ, tăng nghịch đảo tính hung hãn, thỉnh thoảng nhức đầu, chóng
mặt, biến đổi tiết nước bọt, rối loạn tiêu hóa, rối loạn thị lực, run, nói khó, biến đổi tình dục,
đi tiểu khó, tiểu tiện không tự chủ, bệnh lý về máu, vàng da, dị ứng, tăng enzym gan.
CÂU 6.
- Hãy nêu định nghĩa và cách phân loại các thuốc gây ngủ?
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, định tính, định lượng, công dụng của
flurazepam hydrochlorid?
Trả lời
* Định nghĩa và phân loại thuốc gây ngủ: (Xem câu 4).
* Flurazepam hydrochloride:

C21H23ClFN3O . HCl
~9~
Bột màu trắng hoặc gần như trắng. Rất dễ tan trong nước; dễ tan trong ethanol, chloroform;
không tan trong ether. Nóng chảy ở khoảng 212 C .
- Định tính:
+ Hấp thụ UV: hai cực đại ở 240nm và 284nm ( 0,001% trong H2SO4 2,7% ).
+ Dung dịch nước cho phản ứng của ion Cl .
+ Sắc ký lớp mỏng, so với flurazepam hydrochloride chuẩn.
- Định lượng:
Phương pháp acid – base trong dung môi ethanol 96% ; dung dịch NaOH 0,1M ; chỉ thị đo
điện thế.
- Công dụng:
+ An thần, gây ngủ. Thuốc thuộc nhóm các sản phẩm chuyển hóa còn hoạt tính.
+ Chỉ định: Mất ngủ do các nguyên nhân.
CÂU 7.
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, định tính, định lượng, công dụng, liều
dùng của pentobarbital?
Trả lời
~ 10 ~
* Pentobarbital:

C11H18N2O3
Bột kết tinh màu trắng, không mùi, vị hơi đắng. Khó tan trong nước; dễ tan trong ethanol
và một số dung môi hữu cơ; tan trong dung dịch hydroxyde và carbonate kim loại kiềm; tan
trong dung dịch amoniac.
- Định tính:
+ Trộn 10mg chất thử với vanilin và H2SO4 đậm đặc, đun trên cách thủy; xuất hiện màu
đỏ nâu. Làm nguội, thêm ethanol: màu đỏ chuyển sang xanh lơ.
+ Cho các phản ứng chung của barbiturat:
 Đun nóng trong dung dịch kiềm đặc, bị thủy phân thành urea và malonat, tiếp sau thủy
phân urea thành NH3 , làm xanh quỳ tìm thấm ẩm.
 Tan trong NaOH tạo muối natri. Muối dinatri cho kết tủa màu với các ion kim loại màu
Men , cho màu khác nhau (với Ag  cho tủa màu trắng, với Co2 cho tủa màu xanh tím (đặc
trưng),…).
+ Phổ IR hoặc sắc ký lớp mỏng, so với pentobarbital chuẩn.
- Định lượng:
Cho mẫu thử vào trong dung môi pyridin, có tham gia của AgNO3 quá thừa. Sau đó chuẩn
độ bằng NaOH 0,1M trong ethanol, chỉ thị thymolphtalein.
~ 11 ~
- Công dụng:
Thuốc an thần, gây ngủ; thường dùng dạng muối mononatri.
- Liều dùng:
Người lớn, uống ngủ 100mg ; uống an thần 20mg lan à 24 giôø .
à  3lan
~ 12 ~
Thuốc điều trị rối loạn tâm thần

CÂU 8.
- Hãy nêu định nghĩa thuốc điều trị rồi loạn tâm thần?
- Hãy trình bày khung cấu tạo chung, định tính, định lượng, tác dụng, tác dụng không mong
muốn, chống chỉ định của các dẫn chất phenothiazine?
Trả lời
* Định nghĩa thuốc điều trị rối loạn tâm thần:
- Bệnh tâm thần là các rối loạn về chức năng của não bộ, gây ra những thay đổi về suy nghĩ,
nhận biết, tâm trạng, tính tình hoặc hành vi của người bệnh. Các thay đổi này không phù hợp
với quan niệm bình thường của mọi người.
- Thuốc điều trị rối loạn tâm thần (còn gọi là thuốc hướng thần) là thuốc có dược chất kích
thích hoặc ức chế thần kinh trung ương; dẫn đến sự thay đổi trong nhận thức, tâm trạng, ý thức,
nhận thức hoặc hành vi; dùng để điều trị các rối loạn tâm thần.
- Thuốc điều trị tâm thần hưng cảm (còn được gọi là thuốc liệt thần hay thuốc an thần chủ
yếu) là thuốc dùng điều trị các triệu trứng tăng khí sắc, hoang tưởng, ảo giác trong bệnh tâm thần
hưng cảm hoặc pha hưng cảm trong rối loạn tâm thần hưng-trầm cảm luân phiên,…; đưa người
bệnh trở về trạng thái cân bằng tâm thần.
- Thuốc điều trị tâm thần trầm cảm là thuốc kích hoạt, làm tăng dẫn truyền thần kinh trung
ương; điều trị các triệu chứng của tâm thần trầm cảm: chán nản sâu sắc, tự ti hoang tưởng, ức
chế vận động, có thể tới tuyệt vọng cao độ.
* Phenothiazine:
- Công thức chung:
+ Nhân phenothiazine với nhóm thế ở các vị trí 2 và 10.
+ Theo cấu trúc mạch nhánh ( R1 ) chia ra các phân nhóm:
 Phân nhóm 1: R1 là propyl dialkylamine.
~ 13 ~
 Phân nhóm 2: R1 là alkyl piperidine.
 Phân nhóm 3: R1 là propyl piperazine.
- Định tính:
+ Nhân phenothiazin dễ bị oxy hóa ngay cả với oxy không khí; khi gặp các chất oxy hóa
mạnh như H2SO4 , HNO3 , phản ứng xảy ra nhanh, cho màu.
+ Dung dịch chế phẩm trong nước cho kết tủa với thuốc thử chung alkaloid.
+ Các phương pháp vật lý: sắc ký lớp mỏng, phổ IR, hấp thụ UV,…
- Định lượng:
Các chế phẩm là muối hydrochloride, định lượng bằng 2 phương pháp:
+ Phương pháp acid – base trong dung môi acid acetic khan; dung dịch chuẩn HClO 4 0,1M
; chỉ thị đo điện thế (hoặc chỉ thị màu). Phải thêm vào dung dịch chuẩn độ dung dịch thủy
ngân acetate.
+ Phương pháp acid – base trong dung môi ethanol 96%; dung dịch chuẩn NaOH 0,1M
trong nước hoặc ethanol; chỉ thị đo điện thế.
- Tác dụng:
Thuốc dẫn chất phenothiazine phong bế thụ thể dopamin sau synapse gây liệt thần. Ngoài
ra, các thuốc còn tác dụng an thần, kháng histamine nhẹ. Trong 3 phân nhóm, dẫn chất
piperazine và piperidine có tác dụng liệt thần mạnh hơn.
Đáng kể nhất của thuốc dẫn chất phenothiazine là phản ứng ngoại tháp với các triệu chứng:
run tay kiểu Parkinson; vận cơ vận động ngoài ý muốn như vẹo cổ, máy cơ, bồn chồn, đứng
ngồi không yên, tay cứng đờ. Các thuốc có R1 là piperazine và piperidine gây phản ứng ngoại
tháp thường xuyên hơn.
CÂU 9.
- Hãy nêu định nghĩa thuốc điều trị rối loạn tâm thần?
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, công dụng, dạng dùng, liều dùng của
chlorpromazine hydrochloride?
Trả lời
~ 14 ~
* Định nghĩa thuốc điều trị rồi loạn tâm thần: (Xem câu 8).
* Chlorpromazine hydrochloride:

C17H19ClN2S . HCl
+ Bột kết tinh màu trắng, không mùi, vị đắng; bị biến màu, phân hủy khi để tiếp xúc lâu
với ánh sáng, không khí; hút ẩm nhẹ. Nóng chảy ở khoảng 196C .
+ Dễ tan trong nước; tan được trong ethanol; khó tan trong nhiều dung môi hữu cơ. Hấp thụ
UV, cho hai cực đại hấp thụ ở 254nm và 306nm .
- Công dụng:
Uống hoặc tiêm điều trị tâm thần hưng cảm. Ngoài ra thuốc còn được dùng chống dị ứng,
giảm cơn co giật nhẹ.
- Dạng dùng:
+ Viên nén: 10mg , 25mg , 50mg , 100mg , 200mg .
+ Viên nang giải phóng thuốc kéo dài: 30mg , 75mg , 150mg , 200mg , 300mg .
+ Dung dịch uống: 30mg ml , 40mg ml , 100mg ml .
+ Sirô: 10mg 5ml , 25mg 5ml , 100mg 5ml .
+ Ống tiêm: 25mg ml .
+ Thuốc đạn: 25mg , 100mg .
- Liều dùng:
Người lớn, uống 25  50mg laàn  2  3laàn 24 giôø ; tiêm bắp 25  50mg 24 giôø .
~ 15 ~
CÂU 10.
- Hãy nêu sự khác biệt chủ yếu về tác dụng và tác dụng không mong muốn của 4 nhóm thuốc
điều trị trầm cảm?
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, công dụng, tác dụng không mong muốn
của haloperidol?
Trả lời
* Sự khác biệt về tác dụng và tác dụng không mong muốn của 4 nhóm thuốc điều trị trầm cảm:
Tác dụng Tác dụng không mong muốn
Thuốc tricyclic Chống triệu chứng lo lắng trầm Khô miệng, táo bón, rối loạn thị
cảm giác. Chuyển sang pha hưng cảm
khi vượt liều điều trị.
Thuốc ức chế Ức chế enzyme oxy hóa phân huỷ Thường xuyên gây hạ huyết áp.
enzyme oxy hóa các monoamine dẫn truyền thần
các monoamine kinh, làm tăng nồng độ các amine
sinh học (IMAO) này ở synapse, làm tăng tốc độ
dẫn truyền.
Thuốc ức chế Ức chế chọn lọc tái hấp thu Gây rối loạn tiêu hóa vì ống tiêu
chọn lọc tái hấp serotonine sau synapse, tăng dẫn hóa sử dụng serotonine nhiều hơn
thu serotonin truyền thần kinh trung ương, các tổ chức khác. Gây hạ huyết
(SSRIs) chống trầm cảm. áp, nhưng không đáng kể.
Thuốc xếp chưa Hiệu lực không cao nên không phải là thuốc lựa chọn đầu trong điều
xếp loại trị tâm thần trầm cảm; chỉ dùng thay thế khi dùng các thuốc khác không
hiệu quả.
 Nhận xét chung: Thuốc của cả 4 nhóm đều tác dụng hoạt hóa dẫn truyền thần kinh, khắc
phục triệu chứng trầm cảm. Hiệu lực của các nhóm hơn kém nhau không đáng kể; sự khác biệt
để lựa chọn sử dụng là ở tác dụng không mong muốn. Hiện nay nhóm SSRI và một số thuốc nhóm
4 có tác dụng bất lợi nhẹ, được coi là các thuốc lựa chọn điều trị tâm thần trầm cảm.
* Haloperidol:

C21H23ClFNO2
~ 16 ~
Bột kết tinh màu trắng, không mùi; bị biến màu trong ánh sáng; nóng chảy ở khoảng 150C
. Thực tế không tan trong nước, tăng độ tan khi thêm acid lactic; khó tan trong ethanol,
methanol.
- Công dụng:
Tác dụng liệt thần
Triệu chứng ngoại tháp, đặc biệt là loạn trương lực cơ cấp, bất an vận động (đặc biệt là ở
người bệnh bị nhiễm độc giáp).
CÂU 11.
- Hãy nêu sự khác biệt chủ yếu của 4 nhóm thuốc điều trị trầm cảm?
không mong muốn của imipramine hydrochloride?
Trả lời
* Sự khác biệt chủ yếu của 4 nhóm thuốc điều trị trầm cảm: (Xem câu 10).
* Imipramine hydrochloride:
C19H24N2 . HCl
~ 17 ~
Bột kết tinh màu trắng ánh vàng, không mùi; dễ biến màu ngoài không khí, ánh sáng. Nóng
chảy ở khoảng 172C . Dễ tan trong nước, ethanol; tan trong acetone; hầu như không tan trong
ether, benzen. Có tính base và tính khử.
- Định tính:
+ Hòa tan chất thử vào HNO3 đặc cho màu đỏ đậm.
+ Dung dịch cho kết tủa với thuốc thử alkaloid và phản ứng với ion Cl .
 
+ Phổ UV: Cực đại hấp thụ ở 251nm , E 1%,1cm khoảng 260 (dung dịch 0,002% trong
HCl 0,01M ).
- Định lượng:
Phương pháp acid – base trong ethanol 96%, dung dịch chuẩn NaOH 0,1M , chỉ thị đo điện
thế.
- Công dụng:
Thuốc nhóm tricyclic; điều trị tâm thần trầm cảm.
Khô miệng, táo bón, rối loạn thị giác. Chuyển sang pha hưng cảm khi vượt liều điều trị.
~ 18 ~
Thuốc chống động kinh

CÂU 12.
- Hãy trình bày một số nguyên tắc dùng thuốc chữa động kinh?
không mong muốn của phenobarbital?
Trả lời
* Một số nguyên tắc dùng thuốc chữa động kinh:
- Chỉ dùng thuốc khi đã có chẩn đoán lâm sàng chắc chắn (ghi EEG). Sử dụng đúng loại thuốc
cho từng thể bệnh, phù hợp với từng bệnh nhân.
- Xác định liều thích hợp. Liều lượng thuốc phải dựa trên loại động kinh, thể trạng bệnh nhân
và thường dùng 1 loại thuốc theo đường uống. Ban đầu dùng liều nhỏ (để tránh được sự lên cơn)
và tăng dần tới liều duy trì tối ưu.
- Điều trị lâu dài, liên tục nhiều năm (3 – 5 năm). Phải đảm bảo cho bệnh nhân uống thuốc
đều hàng ngày, không quên thuốc. Không tự ý tăng hay giảm liều. Không được ngừng thuốc đột
ngột (vì có thể gây ra những cơn động kinh liên tục).
- Theo dõi biểu hiện lâm sàng của bệnh nhân để điều chỉnh thuốc thích hợp.
- Muốn thay đổi thuốc, không nên thay đột ngột mà phải thêm dần thuốc mới cùng với việc
giảm dần thuốc cũ.
- Không kết hợp 2 thuốc cùng loại. Thực tế cho thấy dùng đơn trị liệu được thì tốt hơn (giảm
phản ứng có hại), trừ trường hợp bệnh nặng.
- Kiểm tra chức năng gan thận thường xuyên.
- Xây dựng một chế độ ăn uống, nghỉ ngơi thương xuyên. Cấm uống rượu (hay các đồ uống có
cồn) trong quá trình uống thuốc.
- Chờ đợi đủ thời hạn để đánh giá hiệu quả điều trị:
+ Vài ngày với ethosuximide, benzodiazepine.
+ Từ 2 – 3 tuần với phenobarbital, phenytoin.
+ Từ 3 – 4 tuần với sodium valproate.
- Tuân thủ điều trị:
+ Kiểm soát cơn hiệu quả.
~ 19 ~
+ Hiểu rõ tác dụng không mong muốn của từng thuốc để theo dõi kịp thời. Tránh tác dụng
phụ và đảm bảo cơn động kinh không tái phát.
+ Tăng cường giáo dục và thuyết phục bệnh nhân.
- Nếu có thể, kiểm tra nồng độ của thuốc trong máu khi cần.
- Thuốc chống động kinh là là thuốc làm giảm tần số và độ nặng của các cơn động kinh. Các
thuốc chống động kinh chỉ điều trị triệu chứng cơn động kinh chứ không điều trị căn nguyên.
Mục tiêu của điều trị là cải thiện chất lượng cuộc sống bằng cách giảm số cơn tối đa với các tác
dụng phụ của thuốc tối thiếu. Lý tưởng nhất là hết cơn (seizure free).
* Phenobarbital:

C12H12N2O3
Bột kết tinh màu trắng, không mùi, vị đắng; bền trong không khí; nóng chảy ở khoảng
176C . Rất khó tan trong nước; dễ tan trong ethanol và một số dung môi hữu cơ; tan trong
dung dịch NaOH và các dung dịch kiềm khác (tạo muối).
- Định tính:
+ Cho các phản ứng chung của barbiturat:
 Đun nóng trong dung dịch kiềm đặc, bị thủy phân thành urea và malonat, tiếp sau thủy
phân urea thành NH3 , làm xanh quỳ tìm thấm ẩm.
 Tan trong NaOH tạo muối natri. Muối dinatri cho kết tủa màu với các ion kim loại màu
Men , cho màu khác nhau (với Ag  cho tủa màu trắng, với Co2 cho tủa màu xanh tím (đặc
trưng),…).
+ Nitro hóa bằng HNO3 cho dẫn chất nitro màu vàng.
+ Phản ứng với hỗn hợp formol và H2SO4 đặc, cho màu đỏ.
~ 20 ~
+ Phổ IR hoặc sắc ký lớp mỏng, so với phenobarbital chuẩn.
- Định lượng:
+ Phương pháp acid – base trong dung môi có tính base là dimethylformamide (các phân
tử acid yếu phân ly gần 100%, trở thành acid mạnh); dung dịch chuẩn NaOH 0,1M trong
ethanol; chỉ thị đo điện thế.
+ Phương pháp acid – base trong dung môi pyridin, có tham gia của AgNO3 quá thừa.
Chuẩn độ bằng NaOH 0,1M trong ethanol, chỉ thị thymolphtalein.
- Công dụng:
An thần, gây ngủ, giãn cơ vân; được dùng từ năm 1910 để chống co giật trong các trường
hợp: uốn ván, động kinh, ngộ độc, sốt cao ở trẻ em,… Dùng chống căng thẳng thần kinh, lo
lắng. Dạng muối mononatri được dùng làm thuốc tiền mê.
Trầm cảm; loạng choạng; rung giật nhãn cầu; phản ứng dị ứng da (đôi khi viêm da bong,
hoại tử thượng bì do ngộ độc); hội chứng Stevens-Johnson; cơn kích thích chống đối; bồn chồn
lú lẫn ở người già; dễ bị kích thích và hiếu động ở trẻ nhỏ; thiếu máu hồng cầu khổng lồ (điều
trị bằng acid folic); nhuyễn xương; động kinh liên tục (khi ngừng thuốc); hạ huyết áp; co thắt
thanh quản và ngừng thở (khi tiêm tĩnh mạch).
CÂU 13.
- Hãy trình bày một số nguyên tắc dùng thuốc chữa động kinh?
phụ, chống chỉ định của carbamazepine?
Trả lời
~ 21 ~
* Một số nguyên tắc dùng thuốc chữa động kinh: (Xem câu 12).
* Carbamazepine:

C15H12N2O
Bột kết tinh trắng; nóng chảy ở 189  193C ; thực tế không tan trong nước; hơi tan trong
ethanol, acetone, propylene, glycol.
- Định tính:
+ Đo độ nhạy.
+ Đo phổ hồng ngoại.
+ Đun với kiềm giải phóng NH3 (do nhóm amid CO  NH2 ), làm xanh quỳ tím ẩm.
- Định lượng:
Bằng phổ tử ngoại (hòa vào methanol, đo độ hấp thụ ở 285nm ).
- Công dụng:
Thuốc chống động kinh và có tác dụng hướng tâm thần, dùng uống để chữa các thể động
kinh có rối loạn hoạt động tâm thần, động kinh toàn bộ và cục bộ, đặc biệt là cho những người
bệnh không đáp ứng với các thuốc chữa động kinh khác ít độc hơn. Ngoài ra còn dùng trị
bệnh đau dây thần kinh sinh ba, đau dây thần kinh lưỡi hầu tự phát. Có thể phối hợp với thuốc
chống co giật.
- Tác dụng phụ:
Choáng váng; buồn ngủ; nhức đầu; loạng choạng; nhìn mờ; nhìn một hóa hai; buồn nôn;
nôn; chán ăn; đau bụng; khô miệng; tiêu chảy hoặc táo bón; hồng ban thoáng qua; giảm bạch
cầu và rối loạn huyết học khác (giảm tiểu cầu, giảm bạch cầu hạt, thiếu máu bất sản); vàng
da ứ mật; viêm gan; suy thận cấp; hội chứng Stevens – Johnson; hoại tử da; rụng tóc; tắc nghẽn
~ 22 ~
mạch; đau khớp; sốt; protein niệu; sưng hạch; loạn nhịp tim; blốc tim hoặc suy tim; rối loạn
vận động; loạn cảm; trầm cảm; liệt dương; vô sinh ở đàn ông; vú to ở đàn ông; chảy sữa; hung
hãn; làm tăng loạn thần; mẫn cảm với ánh sáng; tăng mẫn cảm ở phổi; giảm natri huyết; phù;
rối loạn chuyển hoá xương gây nhuyễn xương; người cao tuổi bị lú lẫn và kích động.
- Chống chỉ định:
Có rối loạn dẫn truyền nhĩ – thất; tiền sử suy tủy xương; loạn chuyển hóa porphyrin; quá
mẫn với carbamazepine hoặc thuốc chống trầm cảm ba vòng.
~ 23 ~
Thuốc điều trị bệnh Parkinson

CÂU 14.
không mong muốn, chống chỉ định của levodopa?
Trả lời
* Levodopa:

C9H11NO4
Bột kết tinh trắng, dưới tác dụng của không khí và độ ẩm sẽ bị thẫm màu dần. Chế phẩm
dễ tan trong dung dịch HCl loãng và dung dịch hydroxyde kiềm; ít tan trong nước, ethanol;
rất khó tan trong cloroform. Nhiệt độ nóng chảy khoảng 280 C (phân huỷ). Dễ bị oxy hóa
(cấu trúc dihydroxyphenyl). Lưỡng tính (acid amine), lệch về acid (dung dịch trong nước có
pH khoảng 4,5  7,0 ).
- Định tính:
+ Tác dụng với FeCl3 cho màu xanh lục (tính chất của OH phenol ).
+ Tác dụng với dung dịch HCl1M , thêm NaNO2 và amoni molipdat cho màu vàng.
 
+ Phổ UV: Cực đại hấp thụ ở 280nm , E 1%,1cm khoảng 137 (dung dịch trong HCl 0,1M
+ Phổ IR hoặc sắc ký lớp mỏng, so với levodopa chuẩn.
- Định lượng:
Phương pháp acid – base trong môi trường gồm acid formic khan, acid acetic và dioxan;
dung dịch chuẩn HClO 4 0,1M ; chỉ thị tím tinh thể (đến màu xanh) hoặc đo điện thế.
- Công dụng:
~ 24 ~
+ Ở não, levodopa bị khử nhóm carboxylic tạo thành dopamine, ức chế dẫn truyền thần
kinh trung ương.
+ Ở ngoại vi, 95% levodopa chuyển hóa enzyme thành dopamine, không tới đích tác dụng
(não), mất tác dụng.
+ Hiện levodopa được coi là thuốc tốt nhất trong điều trị hội chứng Parkinson, nó làm giảm
mạnh triệu chứng cứng đờ và vận động chậm chạp nhưng ít tác dụng với triệu chứng run.
+ Trong điều trị thường dùng phối hợp levodopa với các chất ức chế enzyme dopa
decarboxylase như: carbidopa, benserazide, thì 80% liều dùng vào não.
Nôn; tăng nhịp tim; hạ huyết áp (do dopamin hình thành ở ngoại vi).
Glocom; bệnh tim – mạch; bệnh phổi; co cơ; tâm thần; suy gan.
CÂU 15.
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, công dụng, dạng bào chế của carbidopa?
Trả lời
* Carbidopa:
C10H14N2O 4 . H2O
Bột trắng đến trắng ngà, không mùi; nóng chảy ở khoảng 205 C (phân huỷ). Chế phẩm ít
tan trong nước; thực tế không tan trong ethanol, cloroform hoặc ether; dễ tan trong dung
dịch acid vô cơ và dung dịch kiềm.
- Công dụng:
~ 25 ~
Carbidopa không có tác dụng điều trị trực tiếp, nó chỉ được dùng phối hợp để bảo vệ
levodopa không chuyển thành dopamin ở ngoại vi.
- Dạng bào chế:
+ Viên nén 25mg .
+ Viên kết hợp với levodopa có 2 loại hàm lượng: Levodopa 100mg  Carbidopa 10mg ;
Levodopa 250mg  Carbidopa 25mg .
~ 26 ~
Morphine
CÂU 16.
- Hãy trình bày phân loại các opioid theo cấu trúc?
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, công dụng, dạng dùng, chống chỉ định
của methadone hydrochloride?
Trả lời
* Phân loại các opioid theo cấu trúc:
- Morphine và các chất liên quan (có khung morphinan):
- Các opioid tổng hợp khác:
+ Dẫn chất của benzomorphan:
+ Dẫn chất của phenyl-piperidine (pethidine và các chất liên quan):
~ 27 ~
- Dẫn chất của phenyl-propylamine (methadon và các chất liên quan):
* Methadone hydrochloride:

C21H27NO . HCl
HCl
O
N
Tinh thể trắng, không mùi, tan trong nước, dễ tan trong ethanol hoặc chloroform, không tan
trong ether.
- Công dụng:
~ 28 ~
Methadone có tác dụng giảm đau mạnh hơn morphine 5 lần, tác dụng xuất hiện chậm
nhưng kéo dài. Nó còn có tác dụng an thần, giảm ho, ít gây táo bón, dễ gây buồn nôn.
- Dạng dùng:
Viên nén 2,5mg và 10mg ; ống tiêm 5mg và 10mg ; thuốc đạn 5mg .
Không dùng cho người suy hô hấp, trẻ em dưới 7 tuổi.
CÂU 17.
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, định tính, định lượng, công dụng, chống
chỉ định của morphine hydrochloride?
Trả lời
* Phân loại các opioid theo cấu trúc: (Xem Câu 16).
* Morphine hydrochloride:

C17H19NO3 . HCl . 3H2O
+ Dạng bột kết tinh trắng hoặc gần như trắng hoặc hình kim không màu hoặc khối lập
phương không màu, dễ biến màu do bị oxy hóa, lên hoa ngoài không khí khô. Chế phẩm tan
trong nước và trong glycerin, khó tan trong ethanol 96%, thực tế không tan trong ether, tan
trong các dung dịch kiềm mạnh.
+ Năng suất quay cực từ 110 đến 115 (dung dịch 0,5g trong 25ml nước).
~ 29 ~
- Định tính:
+ Dung dịch morphine hydrochloride cho tủa với các thuốc thử chung của alkaloid.
+ Phổ tử ngoại: Dung dịch 10mg 10ml nước, đo trong khoảng 250nm đến 350nm , có
 
cực đại hấp thụ ở 285nm và A 1%,1cm ở 285nm là khoảng 41.
+ Trong phân tử morphin có nhóm  OH phenolic nên có tính acid (tan trong kiềm mạnh)
và cho màu tím với dung dịch FeCl3 .
+ Thêm 1ml dung dịch nước oxy già loãng, 1ml dung dịch amoniac loãng và 0,05ml dung
dịch CuSO 4 4,0% vào 5ml dung dịch chế phẩm 0,1% trong nước, màu đỏ sẽ xuất hiện.
+ Cùng do có nhóm  OH phenolic nên morphine tác dụng với các mỗi diazoni trong môi
trường kiềm cho màu đỏ của phẩm màu nitơ.
+ Morphine dễ bị oxy hóa. Trong môi trường acid, dưới tác dụng của kali ferricyanid thì nó
sẽ tạo thành dehydrodimorphine (còn gọi là oxydimorphine) và acid ferrocyanic. Nếu cho
thêm dung dịch FeCl3 thì sẽ có màu xanh lam phổ của ferrocyanide ferric (codeine không cho
phản ứng này).
+ Morphin có thể giải phóng được iod từ kali iodat.
+ Đặc biệt khi đun nóng morphine với acid vô cơ như acid hydrochloric, acid phosphoric
đặc rồi sau đó cho thêm acid nitric đặc thì sẽ có màu đỏ máu. Đó là do khi đun với acid vô
cơ thì morphine mất nước tạo thành apomorphine, chất này rất dễ bị oxy hóa bởi acid nitric
đặc cho màu đỏ máu.
+ Chế phẩm cho phản ứng của ion chloride.
- Định lượng:
+ Bằng acid perchloric 0,1N trong môi trường acid acetic khan, chỉ thi tím tinh thể (cần
thêm dung dịch thủy ngân II acetat).
+ Định lượng HCl bằng đo bạc (phương pháp Volhard).
- Công dụng:
+ Morphine là một thuốc có tác dụng giảm đau, gây nghiện điển hình. Thuốc tác động lên
hệ thần kinh và cơ trơn. Nó kích thích một số trung tâm dẫn đến gây buồn nôn và nôn, làm
co đồng tử, làm tăng trương lực cơ, đặc biệt là cơ vòng giữa ruột với dạ dày và đường mật.
Morphine gây nghiện cả bề thể chất lẫn tinh thần.
+ Chỉ định:
~ 30 ~
 Dùng trong các trường hợp đau nhiều như đau quặn do sỏi thận, sỏi mật, bệnh nhân
đau do ung thư, nhồi máu cơ tim hoặc dùng trong phẫu thuật.
 Morphine còn có tác dụng gây ngủ nên được dùng khi mấy ngủ do đau.
 Morphine làm giảm nhu động ruột nên được dùng để trị ỉa chảy.
 Trong phẫu thuật, morphine còn được dùng để gây mê, giảm đau và giảm lo lắng.
Trẻ em dưới 5 tuổi; giảm chức năng hô hấp; tổn thương ở đầu và mổ sọ; hen phế quản; phù
phổi nặng; các bệnh gan, thận nặng.
CÂU 18.
- Hãy trình bày liên quan cấu trúc và tác dụng của nhóm thuốc opiat?
chỉ định của codeine?
Trả lời
* Liên quan cấu trúc và tác dụng của nhóm thuốc opiat:
- Các thuốc trong nhóm đều có cấu trúc nhân phenanthren tương tự morphine – là cấu trúc
quyết định tác dụng giảm đau của các thuốc.
- Khi thay đổi nhóm  OH ở vị trí C3 , C6 và nhóm thế ở vị trí N17 trong phân tử morphine thì
một số tác dụng dược lý và đặc tính dược động học cũng thay đổi:
+ Nếu alkyl hóa nhóm  OH ở vị trí C3 như codein (methylmorphine), dionin

(ethylmorphine) thì tác dụng giảm đau gây nghiện giảm, nhưng tăng tác dụng giảm ho. Nếu
nhóm  OH này bị hóa ester, ví dụ acetyl hóa (acetylmorphine), tác dụng của morphine sẽ
tăng cường.
+ Nếu nhóm  OH ở vị trí C6 bị khủ H để tạo nhóm ceton, như hydromorphone, hoặc bị
hóa ether, hóa ester thì tác dụng giảm đau và độc tính tăng lên, nhưng thời gian tác dụng giảm
đi.
+ Nếu cả 2 nhóm  OH ở ở vị trí C3 , C6 đều bị acetyl hóa, tác dụng giảm đau gây nghiện
sẽ tăng mạnh, ví dụ heroin (diacetylmorpine) là chất ma túy mạnh.
+ Nếu thế nhóm CH3 ở vị trí N17 bằng một alkyl lớn hơn thì tác dụng giảm đau yếu hơn
nhưng tác dụng đối kháng morphine tăng lên. Tác dụng đảo ngược này tăng dần từ ethyl,
~ 31 ~
propyl, allyl và cyclopropylmethyl. Ví dụ: nalorphin (N-allylnormorphine), naloxon (N-

allylnoroxymorphone), naltrexon (N-cyclopropylnoroxymorphone).
* Codeine:

C18H21NO3 . H2O
+ Tinh thể không màu hay bột kết tinh trắng, không mùi, vị đắng; ít tan trong nước; tan
nhiều trong nước sôi; tan trong ethanol 96 , chloroform và các acid loãng. Nhiệt độ nóng
chảy khoảng 155C  159C . Độ quay cực riêng từ 142 đến 146 (dung dịch 2% trong
ethanol 96%).
+ Codeine không có nhóm OH phenol nên bền vững hơn morphine, không tan trong kiềm
mạnh, không cho màu với thuốc thử FeCl3 , nhưng khi loại nhóm CH3 để giải phóng nhóm
 OH tự do (ví dụ đun với acid sulfuric) thì sẽ cho màu với thuốc thử này.
- Định tính:
+ Đo độ chảy.
+ So phổ hồng ngoại chuẩn.
+ Đo phổ tử ngoại (có cực đại hấp thụ ở 284nm ).
+ Thêm 1ml acid sulfuric và 2 giọt dung dịch FeCl3 2% vào 10mg chế phẩm, đun nóng
trên cách thủy sẽ xuất hiện màu xanh lam, sau đó chuyển sang màu đỏ khi thêm 2 giọt acid
nitric đặc.
+ Cho phản ứng tủa với các thuốc thử chung của alkaloid.
- Định lượng:
~ 32 ~
+ Codeine base và muối của nó có thể định lượng bằng acid perchloric 0,1M trong môi
trường khan (acid acetic khan), với chỉ thị tím tinh thể.
+ Dạng muối (ví dụ codeine phosphat) có thể định lượng bằng dung dịch NaOH hoặc định
lượng trong môi trường khan.
- Công dụng:
+ Codeine có tác dụng giảm đau kém, nhưng nó ức chế trung tâm ho, do đó có tác dụng
giảm ho, giảm các phản xạ kích thích gây ho.
+ Chỉ định: Codeine chủ yếu được dùng làm thuốc chữa ho, ngoài ra còn dùng trị ỉa chảy,
làm thuốc an thần, giảm đau (kết hợp với thuốc giảm đau khác).
Mẫn cảm với codein hoặc các thành phần khác của thuốc. Trẻ em dưới 1 tuổi. Bệnh gan,
suy hô hấp.
CÂU 19.
- Hãy trình bày liên quan cấu trúc và tác dụng của nhóm thuốc opiat?
pethidine hydrochloride?
Trả lời:
* Liên quan cấu trúc và tác dụng của nhóm thuốc opiat: (Xem Câu 18).
* Pethidine hydrochloride:

C15H21NO2 . HCl
~ 33 ~
+ Bột kết tinh trắng, không mùi; dễ tan trong nước, trong ethanol; ít tan trong ether và
benzen; vững bền trong không khí. Nhiệt độ nóng chảy là 187C  190C .
+ Hóa tính của pethidine hydrochloride là do nhân piperidine, gốc phenyl, nhóm chức
ester và phân tử HCl .
- Định tính:
+ Phổ hấp thụ vùng tử ngoại của dung dịch 0,1% trong nước có cực đại hấp thụ ở các bước
sóng 251nm , 257nm và 263nm .
+ Đun chế phẩm với acid acetic và acid sulfuric sẽ có mùi thơm đặc biệt của ethyl acetat
tạo thành.
+ Dung dịch trong nước thêm dung dịch acid picric cho tủa. Tủa này có độ chảy ở
187C  189C .
+ Chế phẩm cho phản ứng của ion chloride.
- Định lượng:
+ Phương pháp môi trường khan: Trong dung môi acid acetic khan, với dung dịch chuẩn
acid perchloric và chỉ thi tím tinh thể.
+ Phương pháp trung hòa: Hòa chế phẩm vào nước, thêm dung dịch NaOH và chiết
pethidine base bằng dung môi hữu cơ, bốc hơi dung môi, hòa cặn vào dung dịch HCl 0,1N
(dư) và định lượng acid dư bằng NaOH 0,1N với chỉ thị phenolphtalein.
- Công dụng:
+ Pethidine có tác dụng giảm đau kém morphine 8 – 10 lần, ít gây nôn và táo bón, không
giảm ho, ít độc hơn morphine 3 lần, không gây ngủ.
+ Pethidine được sử dụng trong điều trị như morphine, ngoài ra còn dùng để giảm đau khi
đẻ vì nó ức chế các sợi cơ tử cung. Thuốc thường hay được dùng để gây tiền mê, điều trị
glocom cấp, nhồi máu cơ tim cấp.
CÂU 20.
- Hãy so sánh morphine và nalorphine về: công thức, công dụng và bảo quản?
Trả lời
~ 34 ~
* Phân loại các opioid theo cấu trúc: (Xem Câu 16).
* So sánh morphine và nalorphine:
Morphine Nalorphine
Công thức C17H19NO3 C19H21NO3

cấu tạo
Công dụng - Morphine là một thuốc có tác dụng - Nalorphine đối kháng một phần tác
giảm đau, gây nghiện điển hình. dụng của morphine và các opiat khác.
Thuốc có tác động lên hệ thần kinh và
- Được dùng làm thuốc giải độc các
cơ trơn. Nó kích thích một số trung
opiat. Trong khoa sản, dùng để cấp
tâm dẫn đến gây buồn nôn và nôn,
cứu trẻ sơ sinh bị ngạt thở do bị ức
làm co đồng tử, làm tăng trương lực
chế hô hấp.
cơ, đặc biệt là cơ vòng giữa ruột với
dạ dày và đường mật. Morphine gây
nghiện cả về thể chất lẫn tinh thần.
Bảo quản Theo chế độ thuốc gây nghiện; đựng Bảo quản ở nhiệt độ phòng, tránh ẩm
trong lọ thủy tinh màu, kín, tránh ánh và tránh ánh sáng.
sáng.
~ 35 ~
NSAIDs
CÂU 21.
- Hãy nêu khái niệm thuốc giảm đau – hạ sốt – chông viêm phi steroid?
thuốc acid acetylsalicylic?
Trả lời
* Khái niệm thuốc giảm đau – hạ sốt – chống viêm phi steroid:
Là các chế phẩm có hiệu lực giảm đau trong các chứng đau nhẹ và trung bình (đau đầu, đau
răng, đau lưng, đau dây thần kinh,…) và hiệu lực hạ sốt, chống viêm ở những mức độ khác nhau
không thuộc nhóm opiat và trong cấu tạo của chúng không có nhân steroid.
* Acid acetylsalicylic:

C9H8O 4
+ Tinh thể không màu hay bột kết tinh trắng không mùi hoặc gần như không mùi. Có thể
có mùi dấm do ẩm và nóng làm cho aspirin thủy phân giải phóng acid acetic. Nhiệt độ nóng
chảy khoảng 143C .
+ Khó tan trong nước, dễ tan trong ethanol 96%, tan trong ether và chloroform; tan trong
các dung dịch kiềm và carbonat kiềm (do có nhóm acid).
+ Dung dịch trong nước làm đỏ giấy quì xanh và không cho màu với thuốc thử FeCl3 vì
không còn nhòm  OH phenolic tự do.
- Định tính:
+ Thủy phân chức ester bằng cách đun với dung dịch NaOH . Sau khi để nguội, acid hóa
dung dịch sẽ có tủa acid salicylic. Lọc tách tủa và dịch lọc.
~ 36 ~
 Phần tủa rửa sạch rồi thâm dung dịch FeCl3 sẽ có màu tím.
 Phần dịch lọc đem trung tính hóa bằng CaCO3 (lọc nếu cần) sau đó thêm thuốc thử

FeCl3 thì sẽ có màu hồng của Fe CH3COO . 3
- Định lượng:
+ Trung hòa nhóm chức acid bằng dung dịch NaOH 0,1N với chỉ thị phenolphtalein trong
môi trường ethanol. Chú ý để tránh phản ứng vào chức ester cần tiến hành ở nhiệt độ thấp và
không thao tác quá chậm.
+ Cho chế phẩm tác dụng với một lượng kiềm quá dư để thủy phân chức ester, sau đó định
lượng kiềm dư bằng acid chuẩn.
- Công dụng:
+ Aspirin là một thuốc đã được dùng từ rất lâu với tác dụng giảm đau, hạ sốt, chống viêm
và làm tăng thải trừ acid uric qua nước tiểu. Gần đây người ta xác nhận tác dụng làm giảm sự
ngưng kết tiểu cầu, làm giảm khả năng tổng hợp prothrombin nên thuốc có ảnh hướng tới quá
trình đông máu.
+ Chỉ định: Điều trị các chứng cảm cúm, nhức đầu, đau răng, đau mình mẩy, thấp khớp
cấp và mạn tính, chống viêm tắc tĩnh mạch và huyết khối, phòng nhồi máu cơ tim và đột quị.
Dùng ngoài có tác dụng trị nấm, hắc lào.
CÂU 22.
- Hãy nêu khái niệm thuốc giảm đau – hạ sốt – chống viêm phi steroid?
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, định tính, định lượng, công dụng, của
paracetamol?
Trả lời
* Khái niệm thuốc giảm đau – hạ sốt – chống viêm phi steroid: (Xem Câu 21).
* Paracetamol:

C8H9NO2
~ 37 ~
+ Bột kết tinh trắng, không mùi, vị đắng nhẹ, nóng chảy ở khoảng 170C .
+ Hơi tan trong nước, tan nhiều trong nước sôi, rất khó tan trong chloroform, ether, dễ tan
trong ethanol và các dung dịch kiềm.
+ Dung dịch bão hòa trong nước có pH khoảng 5,3  5,6 ; pKa  9,51.
+ Hóa tình của paracetamol là do nhóm  OH phenolic , nhóm chức acetamid và tính chất
của nhân thơm.
- Định tính:
+ Nhóm  OH phenolic mang lại tính acid cho chế phẩm, với dung dịch FeCl3 cho màu
tím.
+ Đun với dung dịch HCl để thủy phân, thêm nước thì không có tủa vì p-aminophenol tạo
thành tan trong acid. Thêm thuốc thử K2Cr2O7 thì có màu tím (khác với phenacetin là không
chuyển sang đỏ).
+ Đun nóng với acid sulfuric có mùi acid acetic.
+ Nhân thơm hấp thụ ánh sáng tử ngoại, có thể ứng dụng để định tính và định lượng.
- Định lượng:
+ Phương pháp đo nitơ: Vô cơ hóa, giải phóng nitơ dưới dạng NH3 , cho chất này tác dụng
với H2SO 4 0,1N dư và định lượng acid dư bằng NaOH 0,1N .
+ Thủy phân bằng acid rồi định lượng p-aminophenol bằng phép đo nitrit hoặc định bằng
ceri IV.
+ Bằng đo phổ tự ngoại trong môi trường methanol hoặc môi trường kiềm
- Công dụng:
+ Dùng paracetanol thuốc giảm đau, hạ nhiệt. Paracetamol ít độc do ít tạo ra

methemoglobin. So với aspirin , tác dụng hạ nhiệt của paracetamol êm dịu hơn, tác dụng giảm
~ 38 ~
đau mạnh hơn và kéo dài hơn, và còn có tác dụng làm thư giãn cơ, không gây kích ứng ở dạ
dày và dung nạp tốt. Thuốc không có tác dụng chống viêm.
+ Chỉ định: Đau đầu, đau dây thần kinh, đau cơ, đau răng, đau do chấn thương, đau mỏi
mình mẩy, cảm cúm, đau cho thấp khớp mạn tính. Hiện này paracetamol là một thuốc giảm
đau được sử dụng rộng rãi nhất.
CÂU 23.
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, định tính, định lượng, công dụng, chống chỉ định của
paracetamol?
Trả lời
* Paracetamol:
- Công thức cấu tạo: (Xem Câu 22).
- Định tính: (Xem Câu 22).
- Định lượng: (Xem Câu 22).
- Công dụng: (Xem Câu 22).
+ Người bệnh suy gan, suy thận, thiếu máu nặng.
+ Mẫn cảm với paracetamol.
+ Người thiếu hụt glucose-6-phosphat dehydrogenase.
CÂU 24.
dùng của diclofenac natri?
Trả lời
* Diclofenac natri:

C14H10Cl2NaO2
~ 39 ~
+ Bột kết tinh trắng hay vàng nhạt, hơi hút ẩm. Chế phẩm hơi tan trong nước; dễ tan trong
methanol; tan trong ethanol; ít tan trong aceton; thực tế không tan trong ether.
+ Là một dẫn chất của anilin, diclofenac có thể bị oxy hóa.
- Định tính:
+ Dung dịch trong methanol, thêm acid nitric đặc sẽ có màu đỏ nâu.
 6
 
+ Dung dịch chế phẩm trong cồn cho phản ứng với các dung dịch K3 Fe CN  , FeCl3 và
HCl sẽ cho màu xanh và có tủa.
+ Cho phản ứng của ion natri.
+ Đo phổ tử ngoại.
+ Sắc ký lớp mỏng.
- Định lượng:
+ Định lượng bằng acid perchloric trong dung môi là acid acetic khan, xác định điểm kết
thức bằng đo thế.
+ Đối với dạng acid có thể định lượng bằng dung dịch KOH trong methanol trong môi
trường là chloroform.
- Công dụng:
+ Diclofenac có tác dụng chống viêm, giảm đau và hạ sốt.
+ Được dùng trong các trường hợp đau do viêm khớp, đau thắt lưng, đau rễ thần kinh, đau
bụng do kinh nguyệt,…
- Dạng dùng:
Viên 25mg , 50mg , 75mg ; ống tiêm 75mg hoặc mỡ để bôi ngoài da, thuốc nhỏ mắt (Ví
dụ thuốc Naclof).
~ 40 ~
CÂU 25.
dùng của ibuprofen?
Trả lời
* Ibuprofen:
C13H18 O2
+ Bột kết tinh trắng hoặc tinh thể không màu. Thực tế không tan trong nước; dễ tan trong
aceton, ether, ethanol, dichloromethan; tan trong các dung dịch hydroxyd và carbonat kiềm
(do nhóm chức acid).
+ Độ chảy từ 75C đến 78C .
- Định tính:
+ Đo độ chảy.
+ Đo phổ tử ngoại, phổ hồng ngoại.
- Định lượng:
Dựa vào nhóm chức acid, định lượng bằng dung dịch NaOH với chỉ thị phenolphtalein
(hòa tan chế phẩm trong methanol).
- Công dụng:
+ Ibuprofen có tác dụng giảm đau, hạ sốt, chống viêm. So với aspirin có ít tác dụng phụ
hơn, nhất là trên hệ tiêu hóa.
+ Áp dụng điều trị các chứng bệnh về khớp cơ như thấp khớp, viêm khớp,… giảm đau khi
đau lưng, đau dây thân kinh, bệnh gút.
~ 41 ~
- Dạng dùng:
Viên nén 200mg và 400mg . Thuốc đạn 500mg .
~ 42 ~
Thuốc gây nôn và chống nôn

CÂU 26.
- Hãy trình bày cơ chế tác dụng của thuốc chống nôn?
dùng của metoclopramide?
Trả lời
* Cơ chế tác dụng của thuốc chống nôn:
- Các thuốc chống nôn được chỉ định trong các chứng nôn do có thai, sau mổ, nhiễm khuẩn,
nhiễm độc, say tàu xe và do tác dụng phụ của thuốc, thuốc mê, thuốc trị Parkinson, opioid giảm
đau và nhất là thuốc chống ung thư.
- Các thuốc chống nôn tác dụng theo nhiều cơ chế khác nhau. Một số thuốc tác dụng trên thần
kinh trung ương, ức chế trung tâm gây nôn ở hành tủy, một số thuốc khác lại có tác dụng trên cơ
trơn, làm giảm co bóp cơ trơn, do đó làm ức chế phản xạ nôn.
Các chất trung gian hóa học (có liên Thuốc chống nôn (ức chế các chất trung gian
quan đến phản xạ nôn) hóa học)
Acetylcholin ảnh hưởng đến đường Gia tăng phóng thích acetylcholin:
truyền vào trung tâm nôn (thụ thể  Dẫn chất kháng cholinergic: scopolamin.
muscarinic)
 Làm tăng áp suất của cơ vòng dưới thực
quản tạo dễ dàng cho sự đẩy các chất xuống
dạ dày: cisapride.
Histamin có thụ thể H1 nằm trên đường Kháng histamin H1: dimenhydrinat;
truyền vào diphenhydramin.
Dopamin (D2) làm tăng tính vận động Đối kháng với thụ thể của dopamin:
của dạ dày domperidon; metoclopramid; alizapride.
Serotonin hay 5-hydroxy tryptamin (5- Đối kháng với thụ thể 5-HT3 của serotonin:
HT3) là 1 tín hiệu tiền nôn quan trọng ondansetron; granisetron; tropisetron.
trên đường truyền vào thông qua cảm thụ
quan hóa học
~ 43 ~
* Metoclopramide:
C14H22ClN3O2 . HCl
+ Bột kết tinh nhỏ, trắng, vị đắng, không bền với ánh sáng. Rất dễ tan trong nước (tạo thành
dung dịch có pH từ 5,3 đến 6,3); dễ tan trong ethanol; thực tế không tan trong ether.
+ Nhiệt độ nóng chảy khoảng 183C  185C .
- Định tính:
+ Hấp thụ ánh sáng tử ngoại: Có các cực đại hấp thụ ở 272,5nm và 308nm (có thể ứng
dụng để định tính và định lượng).
+ Là một amin thơm bậc nhất nên cho phản ứng diazo hóa: Với natri nitrit trong môi trường
acid sau đó thêm dung dịch naphtol trong kiềm thì có tủa màu đỏ.
+ Cho phản ứng của ion chloride.
- Định lượng:
Thường dùng phương pháp môi trường khan. Ví dụ hòa chế phẩm vào anhydrid acetic,
thêm chloroform và acetat thủy nhân II, định lượng bằng dung dịch acid perchloric 0,1M
trong dioxan đến màu đỏ tím (chỉ thị là vàng methanil).
- Công dụng:
+ Metoclopramide là một thuốc tổng hợp có tác dụng chống nôn mạnh và điều hòa nhu
động ruột.
+ Được chỉ định trong các chứng nôn, buồn nôn, nấc, đau nửa đầu, rối loạn vận động đường
tiêu hóa như khó tiêu do rối loạn nhu động ruột hoặc chuẩn bị cho một số xét nghiệm đường
tiêu hóa.
- Dạng dùng:
~ 44 ~
Viên nén 5mg , 10mg và 15mg ; ống tiêm 2mg 18ml ; dung dịch uống 5mg 5ml ; thuốc
giọt 0,1mg giotï ; thuốc đạn 10mg và 20mg .
~ 45 ~
Thuốc ho
CÂU 27.
- Hãy trình bày đặc điểm tác dụng của các thuốc điều trị ho?
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, định tính, định lượng, công dụng của N-
acetylcysteine?
Trả lời
* Đặc điểm tác dụng của các thuốc điều trị ho:
- Ho là cơ chế tự vệ sinh lý quan trọng để tống ra ngoài các dị vật ở phần trên của đường hô
hấp có thể gây tắc đường thở. Ho cũng có thể là triệu chứng của một số rối loạn trong cơ thể
(hen, trào ngược dạ dày – thực quản), mà khi điều trị những bệnh này sẽ giảm ho, nhưng nhiều
khi cũng cần điều trị triệu chứng.
- Chỉ dùng thuốc giảm ho trong trường hợp ho không có đờm (ho khi cảm cúm, ho do kích
ứng, dị ứng), ho nhiều làm người bệnh mệt mỏi, mất ngủ.
- Không dùng thuốc làm giảm ho trong trường hợp ho có đờm (trong bệnh viêm phế quản mạn,
giãn phế quản) vì ho được coi như cơ chế bảo vệ có lợi, làm sạch đường thở.
- Các thuốc giảm ho được chia làm 2 loại:
+ Thuốc giảm ho ngoại biên: Làm giảm nhạy cảm của các receptor gây phản xạ ho ở đường
hô hấp.
 Thuốc làm dịu ho do có tác dụng bảo vệ, bao phủ các receptor cảm giác ở họng, hầu:
glycerol, mật ong, các siro đường mía.
 Thuốc gây tê các ngọn dây thần kinh gây phản xạ ho: benzonatat, bạc hà (menthol),
lidocaine, bupivacaine.
+ Thuốc giảm ho trung ương: Các thuốc này ức chế trực tiếp, làm nâng cao ngưỡng kích
thích của trung tâm ho ở hành tuỷ, đồng thời có tác dụng an thần, ức chế nhẹ trung tâm hô
hấp.
 Các opiat gây nghiện: codeine, codethyline, pholcodine,…
 Các alcaloid không gây nghiện: dextromethorphane, narcotin,…
 Các thuốc non-opiat: oxeladine, eprazinone,…
 Giảm ho kháng histamin-H1 trung ương: chlorphenamine, brompheniramine,

clocinizine, alimemazine, oxomemazine,…
~ 46 ~
* N-acetylcysteine:

C5H9NO3S
Bột kết tinh trắng hoặc tinh thể không màu, dễ tan trong nước và trong ethanol, thực tế
không tan trong methylen chlorid.
- Định tính:
+ Đo năng suất quay cực: Độ quay cực riêng từ 21,0 đến 27,0 (Trong môi trường dung
dịch đệm pH  7,0 ).
+ Đo độ chảy: Từ 104C đến 110C .
+ Đo phổ hồng ngoại, so với chất chuẩn.
+ Bằng sắc ký lỏng: So sánh thời gian lưu với chất chuẩn.
+ Thêm 0,05ml dung dịch natri nitroprussiat ( 50 g l ) và 0,05ml amoniac đặc vào 0,5ml
dung dịch chế phẩm 5%, sẽ xuất hiện màu tím đậm.
- Định lượng:
Hòa chế phẩm vào nước và dung dịch HCl loãng, làm lạnh, thêm dung dịch KI và định
lượng bằng dung dịch iod 0,05M .
- Công dụng:
+ Thuốc làm lỏng dịch nhầy đường hô hấp, làm lành tổn thương, bảo vệ tế bào gan.
+ Được chỉ định cho:
 Tiêu chất nhầy trong trong bệnh nhầy nhớt, viêm phế quản cấp, phế quản – phổi mạn
dưới dạng uống, xông khí dung hoặc nhỏ tại chỗ (dung dịch acetylcysteine 10  20% ).
 Để bảo vệ tế bào nhu mô gan khi dùng liều cao paracetamol (Ví dụ bằng cách tiêm
truyền tĩnh mạch biệt dược Fluimucil theo chỉ định).
~ 47 ~
Thuốc tác động thần kinh trung ương

CÂU 28.
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, tính chất lý hóa, định tính, xác định các tạp chất lạ, định
lượng, công dụng, chống chỉ định của caffeine?
Trả lời
* Caffeine:

C 8H10N4 O 2
+ Caffeine ở dưới dạng tinh thể trắng, mịn hay bột kết tinh trắng, không mùi, vị hơi đắng,
nóng chảy ở 234C  239C , vụn nát ngoài không khí khô. Khi đun nóng ở 100C , caffeine
sẽ mất nước và thăng hoa ở khoảng 200C .
+ Caffeine hơi tan trong nước; dễ tan trong nước sôi, chloroform; khó tan trong ethanol và
ether; tan trong các dung dịch acid và trong các dung dịch đậm đặc của benzoat và salicylat
kiềm. Dung dịch caffeine trong nước có phản ứng trung tính với giấy quỳ.
+ Caffeine là một chất có tính base yếu, chỉ tạo muối với các acid mạnh và các muối này
không bền, dễ bị phân ly.
- Định tính:
+ Chế phẩm cho phản ứng Murexit (phản ứng chung của dẫn xuất xanthin).
+ Caffeine là một alkaloid nhưng không cho tủa với thuốc thử Mayer.
+ Với dung dịch iod, chỉ kết tủa khi môi trường là acid.
+ Cho tủa với dung dịch tanin nhưng tủa tan trong thuốc thử quá thừa.
- Xác định các tạp chất lạ:
+ Các alkaloid lạ: Phát hiện bằng thuốc thử Mayer hoặc bằng sắc ký lớp mỏng.
~ 48 ~
+ Theophylline và theobromine: Dựa vào tính acid của 2 chất này, hòa một lương chế phẩm
trong nước, thêm chỉ thị thymolphthalein, màu xanh phải xuất hiện khi cho thêm một lượng
kiềm nhất định vào dung dịch.
+ Có thể tìm các chất liên quan nói chung bằng sắc ký lớp mỏng.
- Định lượng:
+ Phương pháp môi trường khan: Hòa tan chế phẩm vào acid acetic khan và benzen. Chuẩn
độ bằng dung dịch acid perchloric 0,1N với chỉ thị tím tinh thể (đến màu vàng), hoặc xác
định điểm kết thúc bằng đo thể.
+ Phương pháp đo iod: Trong môi trường acid sulfuric, caffeine cho tủa periodid
C8H10N4O2 .HI.I4  với dung dịch iod (cho dư). Lọc bỏ tủa, định lượng iod dư bằng dung dịch
Na 2S 2 O 3 chuẩn.
+ Phương pháp cân: Ví dụ định lương caffeine trong dung dịch tiêm caffeine (có
natribenzoat) bằng cách kiềm hóa dung dịch, chiết bằng chloroform, bốc hơi dung môi rồi
cân cặn.
- Công dụng:
+ Caffeine có tác dụng kích thích hoạt động của thần kinh trung ương chọn lọc trên vỏ não,
làm tăng khả năng nhận thức, tăng khả năng làm việc trí óc, làm giảm cảm giác mệt mỏi,
buồn ngủ. Trên tim, thuốc có tác dụng kích thích, liều cao làm tim đập nhanh, co bóp mạnh,
tăng lưu lượng máu qua tim. Trên thận, có tác dụng lợi tiểu nhưng kém theophylline và
theobromine.
+ Được chỉ định làm thuôc hồi sức cấp cứu (trụy tim mạch và hô hấp cấp), chống mệt mỏi,
suy nhược thần kinh, giải độc thuốc mê, thuốc ngủ.
Cao huyết áp, tổn thương tim mạch, trẻ dưới 15 tháng tuổi. Không dùng thuốc vào buổi tối
hoặc trước khi đi ngủ.
CÂU 29.
chỉ định của nikethamide?
Trả lời
~ 49 ~
* Nikethamide:

C10H14N2 O
+ Nikethamide ở dưới dạng chất lỏng sánh như dầu, không mùa hoặc màu hơi vàng. Có thể
trộn lẫn với nước, chloroform, ethanol 96% và ether ở bất kỳ tỷ lệ nào.
+ Tỷ trọng ở 25C là 1,058  1,066 . Chỉ số khúc xạ là 1,524  1,526 . pH của dung dịch
25% trong nước là 6,0  7,8 .
+ Nikethamide có hóa tính của nikethamide là tính chất của nhân pyridine và của nhóm
chức diethylamide.
- Định tính:
+ Khi đun nóng chế phẩm với dung dịch natri hydroxyd thì sẽ bị thủy phân, giải phóng
diethylamine có mùi đặc biệt.
+ Dung dịch chế phẩm 25% trong nước tác dụng với dung dịch đồng sulfat cho màu xanh
đậm.
+ Với acid nitric đặc, chế phẩm tạo muối nitrat kết tủa (kèm theo sự tỏa nhiệt). Chiết tinh
thể bằng aceton, bốc hơi dung môi. Tinh thể có độ chảy 100C  102C (Chú ý tinh thể tan
trong nước và trong acid nitric loãng). Thêm 2ml dung dịch cyanogen bromid và 3ml dung
dịch anilin 2,5% vào 2ml dung dịch chế phẩm 0,1% và lắc, sẽ xuất hiện màu vàng.
- Định lượng:
+ Phương pháp môi trường khan: Hòa chế phẩm vào acid acetic khan và anhydrid acetic,
chuẩn độ bằng dung dịch acid perchloric 0,1N , xác định điểm kết thúc bằng phương pháp
đo thế.
~ 50 ~
+ Có thể định lượng bằng cách đun chế phẩm với acid sulfuric để thủy phân. Sau đó kiềm
hóa bằng dung dịch natri hydroxyd. Cất diethyamine vào một lượng quá thừa acid
hydrochloric 0,1N rồi định lượng acid thừa bằng dung dịch natri hydroxyd 0,1N .
- Công dụng:
+ Nikethamide kích thích thần kinh trung ương ưu tiên trên hành tủy, đặc biệt trên trung
tâm hô hấp và tuần hoàn, làm tăng nhịp thở, tăng độ nhảy cảm CO 2 của trung tâm hô hấp,
tăng sức co bóp cơ tim, tăng nhịp tim và làm tăng nhẹ huyết áp. Liều cao kích thích toàn bộ
thần kinh trung ương gây các cơn co giật rung.
+ Được sử dụng khi hô hấp và tuần hoàn bị ức chế như suy hô hấp và tuần hoàn, ngạt thở,
trụy tim mạch. Phối hợp chữa suy tim giữa các đợt nghỉ dùng glycosid trợ tim. Còn dùng chống
ngộ độc thuốc mê, thuốc ngủ, morphine,…
Người cao huyết áp, động kinh.
~ 51 ~
Thuốc tác động thần kinh thực vật

CÂU 30.
- Hãy trình bày phân loại thuốc tác dụng kiểu giao cảm theo cấu trúc hóa học?
chỉ định của adrenaline hydrochloride?
Trả lời
* Phân loại thuốc tác dụng kiểu giao cảm theo cấu trúc hóa học:
Về cấu trúc hóa học, hầy hết các thuốc có tác dụng cường giao cảm là dẫn chất của
phenylethylamine. Có thể chia các chất cường giao cảm ra làm 2 nhóm:
- Nhóm I: Gồm một số chất như adrenaline, noradrenaline, dopamine, salbutamol, terbutaline,
dobutamine,… có nhóm chức OH phenolic , do đó kém bền, dễ bị oxy hóa, đặc biệt là khi có 2
nhóm OH ở nhân thơm. Nhóm này có tác dụng cường giao cảm mạnh, thời gian tác dụng ngắn.
- Nhóm II: Không có nhóm chức OH phenolic nên vứng bền hơn, có tác dụng cường giao
cảm yếu nhưng lâu hơn, có loại có tác dụng kích thích thần kinh trung ương (có thể do có nhóm
R 4   CH3 là khác nhóm trên).
* Adrenaline hydrochloride:

C 9H13NO 3 . HCl
~ 52 ~
+ Bột kết tinh trắng hoặc trắng ngà, không mùi, vị đắng. Do có hai nhóm OH phenolic
nên adrenaline rất dễ bị oxy hóa. Khi để ra ngoài không khí, ánh sáng sẽ bị sẫm màu nhanh
thành màu nâu hoặc đỏ. Các tác nhân làm tăng nhanh sự oxy hóa là không khí, ánh sáng,
nhiệt, các chất kiềm,… Dung dịch adrenaline bền trong môi trường acid nhẹ, pH  4,2  4,5 .
+ Chế phẩm tan ít trong nước và cồn; không tan trong các dung dịch amoniac và carbonat
kiềm; tan trong các dung dịch hydroxyd kiềm (do các nhóm  OH phenol ) và các acid vô cơ
(do tính base).

20
+     50 ñeán  53 (đo trong dung dịch 4% mới pha trong HCl 1M ).
D
+ Hóa tính nổi bật của adrenaline là tính khử. Một sản phẩm oxy hóa chính là
adrenochrome:
+ Dùng HCl để điều chỉnh pH và thêm chất ổn định như natribisulfit, natrimetabisufit (
Na 2S 2 O 5 ), acid boric,… với tỷ lệ 0,1% vào dung dịch tiêm. Vì chế phẩm không bền nên không
tiệt trùng được bằng nhiệt.
- Định tính:
+ Dùng phản ứng oxy hóa bởi các thuốc thử: bạc ammoniacal, kali iodat, muối sắt III, iod,…
Ví dụ với dung dịch iod ở môi trường đệm pH  3,5 hoặc 6,5 thì có màu đỏ do tạo thành
adrenochrome (Đối với noradrenaline chỉ thực hiện được ở pH  6,5 cho màu tím hồng của
noradrenochrome).
+ Đo phổ hồng ngoại, so với chuẩn.
+ Làm phản ứng của ion chloride.
- Định lượng:
+ Thường dùng phương pháp môi trường khan.
+ Đối với dung dịch tiêm có thể dùng phương pháp đo màu, ví dụ làm phản ứng màu với
thuốc thử sắt II hoặc với dung dịch iod.
~ 53 ~
- Công dụng:
+ Làm tăng nhịp tim, tăng lưu lượng tim, co mạch do đó làm tăng huyết áp.
+ Làm giãn phế quản, làm dễ thở, nên dùng để chữa hen phế quản.
+ Làm co các động mạch nhỏ: Dùng cho vào dung dịch thuốc tê có tác dụng kép dài tác
dụng của thuốc tê. Dùng để giảm sung huyết niêm mạc khi viêm mũi, viêm xoang, viêm kết
mạc mắt,… Dùng để cầm mãu tại chỗ. Tác dụng cầm máu không chỉ do làm co mạch mà chủ
yếu do chất chuyển hóa adrenochrome.
+ Làm giãn đồng tử: Dùng điều trị glocom và để kiểm tra nhãn áp.
+ Người bệnh bị gây mê bằng cyclopropane, halothane hay các thuốc mê nhóm halothane
vì có thể gây ra rung thất.
+ Người bệnh bị cường giáp chưa được điều trị ổn định.
+ Người bệnh bị bệnh tim mạch nặng, tăng huyết áp.
+ Người bệnh bí đái do tắc nghẽn.
+ Người bệnh bị glocom góc hẹp, người bệnh có nguy cơ bị glocom góc đóng.
CÂU 31.
- Hãy trình bày phân loại thuốc tác dụng kiểu giao cảm theo cấu trúc hóa học?
salbutamol?
Trả lời
* Phân loại thuốc tác dụng kiểu giao cảm theo cấu trúc hóa học: (Xem Câu 30).
* Salbutamol:

C15H21NO 3
~ 54 ~
+ Bột kết tinh trắng hay gần như trắng, vị hơi đắng, chảy ở khoảng 155C (kèm sự phân
hủy).
+ Chế phẩm hơi tan trong nước, tan trong ethanol 96%, khó tan trong ether. Là một
monophenol nên bền hơn adrenaline, noradrenaline và dopamine (diphenol).
- Định tính:
+ Đo phổ tử ngoại: Dung dịch trong môi trường acid hydrochloric có cực đại hấp thụ ở
 
276nm với A 1%,1cm từ 66 đến 75.
+ Phản ứng màu: Hòa tan khoảng 10mg chế phẩm trong 50ml dung dịch natri tetraborat
2%, thêm 1ml dung dịch 4-aminophenazon 3%, 10ml dung dịch kali fericyanid 2% và 10ml
chloroform, lắc và để yên cho tách lớp. Lớp chlorodorm có mày đỏ da cảm.
- Định lượng:
Bằng phương pháp môi trường khan, với dung dịch chuẩn acid perchloric 0,1N .
- Công dụng:
Công dụng chính là để điều trị hen co thắt phế quản, khó thở gián đoạn và cơn hen kéo
dài; dùng cho người lớn và trẻ em. Chú ý dùng thuốc sớm để trị cơn hen đúng lúc. Còn dùng
để chống đẻ non.
CÂU 32.
- Hãy trình bày công thức cấu tạo, tên khoa học, tính chất lý hóa, định tính, định lượng, công
dụng, dạng dùng, chống chỉ định của ephedrine hydrochloride?
Trả lời
* Ephedrine hydrochloride:

C10H15NO . HCl
~ 55 ~
- Tên khoa học:
(1R,2S)-2-(methylamino)-1-phenylpropan-1-ol hydrochloride
+ Epjehedrine hydrochloride ở dưới dạng tinh thể nhỏ không màu hay bột kết tinh trắng,
vị đắng, dễ tan trong nước, tan trong ethanol, thực tế không tan trong ether.
+ Nhiệt độ nóng chảy: 217C  220C .
+ Năng suất quay cực: từ 33,5 đến 35,5 (tính theo chế phẩm đã làm khô).
- Định tính:
+ So với adrenaline thì ephedrine vững bền hơn vì không có nhóm OH phenolic . Không
cho màu với thuốc thử FeCl3 , nhưng khi đun nóng với dung dịch kali fericyanid trong môi
trường kiềm thì ephedrine bị phân hủy tạo thành benzaldehyde có mùi hạnh nhân.
+ Với thuốc thử CuSO 4 có mặt NaOH , tạo phức nội có màu xanh
 
10 15 
2 n  2 m
 
 Cu C H NO  . Cu OH  . Thêm ether, lắc rồi để phân lớp, lớp nước vẫn giữ màu xanh,
còn lớp ether có màu tím đỏ.
+ Đun sôi cẩn thận dung dịch chế phẩm trong NaOH 30% , có mặt iod, sẽ có ùi iodoform
(phản ứng của nhóm ethylic).
+ Dung dịch chế phẩm cho phản ứng của ion chloride.
+ Đo độ quay cực.
- Định lượng:
+ Bằng phương pháp môi trường khan (dung môi là aceton có mặt dung dịch thủy phân II
acetat) với dung dịch acid perchloric 0,1M , chỉ thị là methyl da cam đến khi có màu đỏ.
~ 56 ~
+ Bằng phương pháp đo bạc, dùng chỉ thị hấp phụ xanh bromphenol, trong môi trường acid
acetic, chuẩn độ trực tiếp bằng dung dịch AgNO 3 0,1N cho đến khi tủa vón lại và dung dịch
có màu tím.
+ Bằng đo màu dựa vào phản ứng tạo phức với CuSO 4 .
- Công dụng:
Tác dụng cường giao cảm yếu nhưng kéo dài, có thể uống được, ít độc hơn adrenaline. Còn
có tác dụng kích thích thần kinh trung ương.
+ Ephedrine làm giãn phế quản tốt, dùng uống (hoặc tiêm) để phòng hoặc hạ cơn hen, kích
thích hô hấp. Chú ý uống trước khi có cơn hen để thuốc có tác dụng vào lúc có cơn hen thì tốt
hơn.
+ Tác dụng co mạch làm tản máu, giảm sung huyết, dùng chữa sổ mũi, viêm mũi mạn tính
bằng cách nhỏ mũi dung dịch 1 2% , thường phối hợp với một sulfamide kháng khuẩn ví dụ
như với sulfacetamide trong chế phẩm “Sulfarin”.
+ Có tác dụng làm giãn đồng tử: Dùng để soi đáy mắt.
+ Tác dụng kích thích thần kinh trung ương: Dùng làm thuốc chống ngộ độc các chất ức
chế thần kinh trunng ương như alcol, morphine, các chất barbituric.
- Dạng dùng:
Viên nén hoặc viên nang 10mg và 30mg ; ống tiêm 10 mg ml hoặc 50 mg ml ; thuốc nhỏ
mũi 1% cho trẻ em hoặc 3% cho người lớn.
Cơn hen nặng, khó thở do suy tim, phối hợp với IMAO, tình trạng nhiễm acid huyết, suy
mạch vành, bệnh cơ tim gây nghẽn, tăng huyết áp, cường giáp, glocom góc đóng.
CÂU 33.
chỉ định của adrenaline hydrochloride?
Trả lời
* Adrenaline hydrochloride: (Xem Câu 30).
~ 57 ~
CÂU 34.
- Hãy trình bày cơ chế tác dụng chung của các thuốc hủy giao cảm?
chỉ định của propranolol hydrochloride?
Trả lời
* Cơ chế tác dụng chung của các thuốc hủy giao cảm:
- Thuốc có tác dụng hủy giao cảm là các chất có tác dụng phong bế thụ thể của adrenaline
hoặc các chất phong bế ngọn sợi giao cảm.
- Phân loại theo cơ chế tác dụng, các thuốc này bao gồm các nhóm thuốc:
+ Thuốc ức chế trực tiếp hệ α-adrenergic: gồm:
 Thuốc ức chế α-adrenergic không chọn lọc: ergotamine, ergometrine, prazosine,

tolazoline, phentolamine,…
 Thuốc ức chế chọn lọc α1-adrenergic: terazesine, doxazosine,…
+ Thuốc ức chế trực tiếp hệ β-adrenergic:
 Thuốc ức chế chọn lọc β1-adrenergic: atenolol, acebunolol, metoprolol, practolol,

betaxolol,…
 Thuốc ức chế cả β1- và β2-adrenergic: propranolol, sotalol, timolol, pindolol,

alprenolol,…
+ Thuốc ức chế tổng hợp cateholamine (gián tiếp): reserpine, guanethidine, yohimbine,
bretylium,…
* Propranolol hydrochloride:

C16H21NO2 . HCl
~ 58 ~
+ Propranolol hydrochloride ở dưới dạng tinh thể nóng chảy ở 163C  166C .
+ Chế phẩm tan trong nước và ethanol, không tan trong ether và benzen.
- Định tính:
+ Đo phổ hồng ngoại, làm sắc ký lớp mỏng (với bản mỏng silicagel G, với hệ dung môi
methanol:amoniac đặc tỷ lệ 99:1), hiện màu bằng dung dịch anisaldehyde.
- Định lượng:
Bằng dung dịch NaOH 0,1M trong dung môi là ethanol, xác định điểm kết thúc bằng đo
thế.
- Công dụng:
+ Propranolol phong bế thụ thể β-adrenaline (kể cả β1 và β2).
+ Chỉ định cho đau thắt ngực, tăng huyết áp, rối loạn nhịp tim (nhịp tim nhanh, đánh trống
ngực, ngoại tâm thu, rung tim), giải độc thuốc cường giao cảm.
Hen, suy tim, kèm sung huyết, bloc nhĩ thất độ II và III, mạch chậm (dưới 50nhòp phút ), u
tủy thượng thận, rối loạn tuần hoàn ngoại vi,…
CÂU 35.
dụng, liều dùng của acetylcholine chloride?
Trả lời
* Acetylcholine chloride:

C7H16ClNO2
- Tên khoa học:
2-acetoxy-N,N,N-trimethylethan-1-aminium chloride
~ 59 ~
+ Acetylcholine chloride là bột kết tinh trắng, rất dễ hút ẩm, có mùi đặc biệt, vị mặn và
đắng. Rất dễ tan trong nước; tan trong cồn, acid acetic và chloroform; không tan trong ether.
+ Nhiệt độ nóng chảy 149C  150C .
+ Dung dịch chế phẩm trong nước không vững bền, để lâu sẽ bị thủy phân thành choline
và acid acetic.
+ Acetylcholine chloride vững bền trong một số dung môi hữu cơ như ethyl acetat,
propylene glycol, diethylene glycol,…
- Định tính:
+ Đo độ chảy.
+ Làm sắc ký lớp mỏng.
+ Dung dịch chế phẩm cho phản ứng với NaOH và KMnO4 , đun nóng. Hơi thoát ra đổi
màu quỳ tím đỏ thành xanh.
- Định lượng:
+ Định lượng ion chloride.
+ Định lượng bằng phản ứng thủy phân nhóm acetyl trong môi trường kiềm.
+ Định lượng nitơ bằng phương pháp Kjeldahl.
- Công dụng:
+ Acetylcholine chloride có tác dụng trực tiếp kích thích trên hệ phản ứng với acetyl
choline, biểu hiện tác dụng cường phó giao cảm.
+ Chế phẩm chỉ được dùng làm giãn mạch trong viêm tắc động mạch chi, hội chứng
Raynaud hoặc điều hòa nhịp tim trong cơn nhanh tim kịch phát.
- Liều dùng:
à , ngày tiêm 1 2 lần. Chế phẩm không bền

Tiêm dưới da hoặc tiêm bắp 0,05  0,1g lan
trong dung dịch nước nên chỉ pha trước khi dùng.
~ 60 ~
CÂU 36.
dụng, liều dùng của neostigmine?
Trả lời
* Neostigmine methylsulfate:

C13H22N2O6S
- Tên khoa học:
3-((dimethylcarbamoyl)oxy)-N,N,N-trimethylbenzenaminium methylsufate
+ Chế phẩm ở dưới dạng tinh thể trắng, không mùi, vị đắng, nóng chảy ở 144C . Rất dễ
tan trong nước; tan trong ethanol; dung dịch trong nước có phản ứng trung tính với giấy quỳ.
+ Có thể dùng dưới dạng muối bromide (khi điều chế thay methylsulfate bằng bromide).
Muối neostigmine bromide có độ chảy khoảng 167C .
- Định tính:
+ Đo độ chảy của chế phẩm.
+ Đo phổ tử ngoại: Trong môi trường acid, có 2 cực đại hấp thụ ở 261nm và 267nm .
+ Với huốc thử diazo benzensulfonic cho màu đỏ da cam.
+ Cho phản ứng của ion sulfate.
- Định lượng:
Vô cơ hóa rồi định lượng nitơ toàn phần dưới dạng NH3 .
- Công dụng:
+ Là chất tổng hợp ít độc hơn physostigmine, có tác dụng kháng cholinesterase, gián tiếp
làm cường phó giao cảm qua acetylcholine.
~ 61 ~
+ Chỉ định cho: Glocom hay giãn đồng tử, khi bị co mạch ngoại vi, giảm chức năng cơ trơn
(táo bón, chướng bụng, liệt ruột – bàng quang sau khi mổ), giải độc một số thuốc như thuốc
làm mềm cơ, thuốc hủy phó giao cảm.
- Liều dùng:
+ Giải giãn cơ không khử cực: Tiêm tĩnh mạch chậm (trên 1 phút). Người lớn 2,5mg , sau
đó nếu cần, bổ sung thêm 500 g cho tới tổng liều tối đa là 5mg ; trẻ em 40 g kg (dò liều
bằng cách kích thích thần kinh ngoại vi).
+ Bí tiểu tiện sau mổ: Tiêm dưới da hoặc tiêm bắp. Người lớn 500 g (cần thông tiểu nếu
nước tiểu không qua trong vòng 1 giờ).
CÂU 37.
- Hãy trình bày cơ chế tác dụng chung của các thuốc hủy giao cảm?
dụng, liều dùng của pilocarpine hydrochloride?
Trả lời
* Cơ chế tác dụng chung của các thuốc hủy giao cảm: (Xem Câu 34).
* Pilocarpine hydrochloride:

C11H16N2O2 . HCl
- Tên khoa học:
3-ethyl-4-((1-methyl-1H-imidazol-5-yl)methyl)dihydrofuran-2(3H)-one hydrochloride
Pilocarpine hydrochloride là những tinh thể không màu hay bột kết tinh trắng, nóng chảy
ở 200C  203C , không mùi, dễ tan trong nước và ethanol, ít tan trong ether và chloroform,
dễ hút ẩm. Chê phẩn bị phân hủy ngoài không khí thành màu hồng.
- Định tính:
~ 62 ~
20
+ Đo năng suất quay cực:     90 đến 100 (dung dịch 2,5% trong H2O ).
D
+ Dung dịch đậm đặc chế phẩm trong nước tác dụng với kiềm mạnh và đặc (như dung
dịch NaOH đặc) thì giải phóng pilocarpine base dưới dạng các giọt dầu, tan trong thuốc thử
quá thừa do tạo thành muối natri của acid pilocarpic (các dung dịch kiềm loãng không giải
phóng được pilocarpine base).
+ Phản ứng đặc trưng của pilocarpine là phản ứng với kalibicromate khi có mặt nước oxy
già và benzen (hay chloroform). Khi đó chế phẩm bị oxy hóa thành chất màu xanh tan trong
benzen (hay chloroform).
- Định lượng:
Có thể định lượng pilocarpine hydrochloride bằng dung dịch NaOH 0,1N trong môi trường
ethanol, chỉ thị phenolphtalein. Có thể định lượng bằng phướng pháp thủy phân với dung
dịch NaOH (đun nóng trong dung dịch cồn) rồi định lượng NaOH thừa bằng dung dịch acid
sulfuric chuẩn.
- Công dụng:
+ Pilocarpine kích thích trực tiếp lên hệ phản ứng với acetylcholine, chủ yếu tác dụng lên
hệ M nên tác dụng đơn thuần là cường phó giao cảm.
+ Có thể ứng dụng điều trị trong các trường hợp:
 Glocom, viêm mống mắt, giãn đồng tử (nhỏ mắt dung dịch 1%).
 Có thắt mạch ngoại vi, nghẽn tĩnh mạch, viêm tắc động mạch.
 Giảm chức năng cơ trơn như táo bón, chướng bụng, liệt ruột – bàng quang sau khi mổ.
 Giải độc các thuốc hủy phó giao cảm (như belladon, cà độc dược).
- Liều dùng:
à ; 0,05g 24 giôø .
Uống hoặc tiêm dưới da tối đa 0,02g lan
CÂU 38.
dụng, liều dùng của atropine sulfate?
Trả lời
~ 63 ~
* Atropine sulfate:
 C17H23NO3  . H2SO 4
2
- Tên khoa học:
Tropin  tropat sulfate hay  hyoscyamine sulfate
+ Atropine sulfate ở dưới dạng tinh thể không màu hay bột kết tinh trắng không mùi, vị
đắng. Dễ tan trong nước và trong ethanol 96%, thực tế không tan trong chloroform và ether.
+ Nhiệt đô nóng chảy ở khoảng 190C và bị phân hủy (sau khi sấy khô ở 135C trong 15
phút).
+ Atropine sulfate không có có hoạt tính quang học (góc quay cực riêng phải đạt từ 0,5
đến 0,1 ).
+ Do có hóa chức ester trong phân tử nên atropine có thể bị thủy phân (bởi tác dụng của
acid hoặc kiềm) tạo ra tropanol và acid d,l tropic.
+ Đem oxy hóa atropin bằng nước oxy già thì được chất genatropine ít độc hơn.
- Định tính:
+ Sử dụng phản ứng Vitali: Cho chế phẩm tác dụng với acid nitri để nitro hóa. Bốc hơi trên
cách thủy đến khô rồi cho thêm dung dịch KOH trong ethanol thì có màu tím. Phản ứng này
nhằm xác định phần acid tropic và xảy ra như sau:
~ 64 ~
+ Hòa chế phẩm vào nước, thêm dung dịch NaOH 2M . Lọc, rửa tủa và sấy khô ở 100C .
Tủa atropin base có độ chảy ở khoảng 116C .
+ Chế phẩm cho phản ứng của ion sulfate.
- Định lượng:
+ Định lượng bằng kiềm: Hòa một lượng chế phẩm đã cân chính xác vào hỗn hợp ethanol
– chloroform trung tính rồi chuẩn độ bằng dung dịch NaOH 0,1N với chỉ thị màu
phenolphtalein.
+ Định lượng trong môi trường khan (acid acetic khan) bằng dung dịch acid perchloric
0,1M với chỉ thị tím tinh thể đến khi xuất hiện màu xanh lá cây. Acid sulfuric trong atropine
sulfate không cản trở quá trình chuẩn độ nên không phải thêm dung dịch thủy ngân II acetat.
+ Định lượng atropin sulfat trong dung dịch tiêm (dung dịch 0,1%) có thể dùng phương
pháp đo màu dựa vào phản ứng của atropine với acid picric tạo thành atropine picrat có màu
vàng.
- Công dụng:
+ Atropin phong bế hệ M.
+ Chỉ định trong các trường hợp:
 Gây giãn đồng tử để soi đáy mắt, điều trị một số bệnh về mắt.
 Chống co thắt, dùng để cắt cơn hen phế quản, chữa ho.
 Giảm đau do co thắt cơ trơn trong các trường hợp đau bụng do viêm loét dạ dày – tá
tràng, co thắt ruột và đường tiết niệu.
 Giải độc morphine, thuốc cường phó giao cảm, ngộ độc chất lân hữu cơ.
- Liều dùng:
à ; 3mg 24 giôø ; tiêm (dưới da) 1mg lan

Tối đa uống 2mg lan à ; 2mg 24 giôø .
~ 65 ~
Thuốc tim mạch

CÂU 39.
chỉ định của quinidine sulfate?
Trả lời
* Quinidine sulfate:

 C20H24N2O 2  . H2SO 4 . 2H2 O
2
+ Bột kết tinh hình kim, mày trắng, vị rất đắng; bị biến màu khi để lâu ngoài không khí và
ánh sáng. Tan trong ethanol; khó tan trong nước, chloroform; không tan trong ether.
+     275 đến 290 .

D
+ Tính base và dễ bị oxy hóa (do nhóm vinyl).
- Định tính:
+ Huỳnh quang: Pha quinindine sulfate vào dung dịch H2SO4 loãng, cho huỳnh quang xanh
lơ trong ánh sáng UV.
+ Phản ứng Thaleoquinine (phản ứng chung của các alkaloid Cinchona): Dung dịch
quinidine, thêm nước Br2 , tiếp theo thêm amoniac: xuất hiện màu hồng chuyển nhanh sang
xanh lục.
+ Dung dịch cho phản ứng của ion SO24 (kết tủa BaSO 4 với BaCl2 ).
+ Sắc ký lớp mỏng, cho với quinidine sulfate chuẩn.
~ 66 ~
- Định lượng:
Phương pháp acid – base trong dung môi acid acetic khan; dung dịch chuẩn acid perchloric
0,1M ; chỉ thị đo điện thể.
- Công dụng:
+ Thuốc chống loạn nhịp tim phân nhóm I(a).
+ Chỉ định: loạn nhịp tim, đặc biệt loạn nhịp tâm nhĩ.
Có tiền sử quá mẫn với quinine hoặc quinindine, dị ứng với các đồ uống có chứa quinine
làm gia vị. Ù tai, viêm thần kinh mắt, có biểu hiện tan huyết.
CÂU 40.
dùng của procainamide hydrochloride?
Trả lời
* Procainamide hydrochloride:

C13H21N3O . HCl
+ Bột kết tinh màu trắng, không mùi; bị biến màu khi để tiếp xúc lâu với không khí, ánh
sáng. Rất tan trong nước, ethanol; khó tan trong nhiều dung môi hữu cơ. Nóng chảy ở
166C  170C .
+ Tính base và tính khử do các nhóm amine bậc I và III.
- Định tính:
+ Nhóm amine thơm bậc I: Phản ứng tạo phẩm màu nitơ (như procaine).
~ 67 ~
+ Dung dịch cho phản ứng của ion Cl (phần HCl ).
+ Hấp thụ UV: Dung dịch 1mg 100ml NaOH 0,1M cho max ở 273nm .
+ Sắc ký lớp mỏng, so với procainamide hydrochloride chuẩn.
- Định lượng:
+ Bằng phép đo nitrit, theo phản ứng tạo muối diazoni của amine thơm bậc I:
Ar  NH2  NaNO2  2HCl  Ar  N  N Cl  NaCl  2H2O
- Công dụng:
+ Thuốc chống loạn nhịp tim phân nhóm I(a); thế hiện tác dụng nhanh hơn quinidine; hiệu
quả cả trong trường hợp loạn tâm nhĩ và thất.
+ Chỉ định cho loạn nhịp tim.
- Liều dùng:
Người lớn, uống: loạn thất: 6mg kg 3giôø ; loạn nhĩ: 0,5  1,0 g 2  6 giôø .
CÂU 41.
dùng của digitoxine?
Trả lời
* Digitoxine:

C41H64O13
~ 68 ~
+ Bột kết tinh màu trắng, không mùi. Tan trong nước; dễ tan hơn trong ethanol, chloroform.
+     4,8 .
D
- Định tính:
+ Hóa tan vào ethanol 60%, thêm vài giọt acid dinitrobenzoic và vài giọt NaOH loãng:
xuất hiện màu tím.
+ Dung dịch trong acid acetic khan có FeCl3 , khi cho tiếp xúc với H2SO4 đậm đặc: xuất
hiện màu xanh.
+ Sắc ký lớp mỏng, so với digitoxine chuẩn.
- Định lượng:
Phương pháp đo quang, theo phản ứng tạo màu giữa digitoxine với dung dịch natri picrat
kiềm; đo ở 495nm . Tiến hành đồng thời với digitoxine chuẩn.
- Công dụng:
Chỉ định cho suy tim. Uống phát huy tác dụng chậm, kéo dài 14 ngày.
- Liều dùng:
Người lớn, uống liều đầu 0,6mg ; sau 3  6 giôø uống tiếp 0,2  0,4mg cho đến đạt tổng liều
1,6mg 1 2ngày ; duy trì, uống 0,05  0,3mg 24 giôø
CÂU 42.
chỉ định của nitroglycerine?
Trả lời
* Nitroglycerine:

C3H5N3O9
~ 69 ~
+ Dạng nguyên chất ở nhiệt độ thường, nitroglycerine là chất lỏng dầu, màu vàng nhạt, vị
hơi ngọt. Không tan trong nước, dễ tan trong ethanol và nhiều dung mô hữu cơ. Khối lượng
riêng 1,60 g cm3 ; hấp thụ UV, cực đại hấp thụ ở 270nm . Dễ bị thủy phân ở pH kiềm và acid
cho HNO3 và glycerine.
+ Dễ nổ khi va chạm và nhiệt. Vì vậy chế phẩm dược dụng không để nguyên chất mà pha
thành dung dịch 9  11% trong ethanol 96%, đảm bảo an toàn.
- Định tính:
+ Đốt trong kali sulfate, tạo acrolein mùi khó chịu (glycerine):

C3H5 ONO2  3
 H2O KOH  C3H5 OH   3
 KNO3
C3H5 OH   3
t  , H O

2
 CH2  CH  CHO
+ Phần nitrat có phản ứng tạo màu với acid phenolsulfonic.
- Định lượng:
Phương pháp đo quang sau khi tạo màu với acid phenolsulfonic.
- Công dụng:
Thuốc đặc hiệu chống cơn đau thắt ngực cấp.
Người huyết áp thấp, tăng nhãn áp.
CÂU 43.
- Hãy trình bày phân loại thuốc chống tăng huyết áp theo cơ chế tác dụng?
- Hãy trình bày công thức chung, tác dụng, liên quan tác dụng – cấu trúc và tác dụng không
mong muốn của nhóm thuốc phong bế kênh calci làm hạ huyết áp?
Trả lời
* Phân loại thuốc chống tăng huyết áp theo cơ chế tác dụng:
- Thuốc phong bế β-adrenergic.
- Thuốc phong bế kênh calci làm hạ huyết áp.
- Thuốc tác động hệ renin-angiotensin.
- Thuốc chống tăng huyết áp tác động trung ương.
~ 70 ~
- Thuốc giãn mạch trực tiếp làm hạ huyết áp.
* Thuốc phong bế kênh calci làm hạ huyết áp:
- Công thức chung:
+ Là các dẫn chất của 1,4-dihydropyridine.
+ Ghi chú: R2,3 : gốc thế R gắn vào vị trí 2’ hoặc 3’ của nhân phenyl (4).
- Tác dụng:
Phong bế kênh calci cơ trơn mạch máu gây giãn mạch, hạ huyết áp.
- Liên quan cấu trúc – tác dụng:
+ Cấu trúc 1,4-dihydropyridine là tối ưu quyết định hoạt tính; nhóm  HN (ở vị trí 1) đóng
vai trò quan trọng (đa số các chất H của nhóm này tự do không bị thế).
+ Các nhóm ester ở 3 và 5 ảnh hướng đến hoạt lực giãn mạch; bất đối cho hiệu lực cao
hơn cân đối.
+ Vị trí nhóm thể ở phenyl ảnh hưởng đến hiệu lực: ortho  meta  para .
+ Những thay đổi ở các nhóm thể ở 2 và 6 cũng sẽ ảnh hưởng tới hiệu lực và tác dụng của
thuốc, ví dụ: amlodipin có R2 cồng kềnh, hiệu lực chống huyết áp mạnh hơn nifedipin, kèm
giãn động mạch vành đáng kể.
Giãn mạch gây hạ huyết áp quá mức khi không có điều chỉnh liều, nhất là khi phải dùng
thuốc kéo dài: hoa mắt, chóng mặt, đau đầu, phù ngoại vi.
~ 71 ~
CÂU 44.
- Hãy trình bày phân loại thuốc chống tăng huyết áp theo cơ chế tác dụng?
không mong muốn của hydralazine hydrochloride?
Trả lời
* Phân loại thuốc chống tăng huyết áp theo cơ chế tác dụng: (Xem Câu 43).
* Hydralazine hydrochloride:

C8H8N4 . HCl
Bột kết tinh màu trắng; nóng chảy ở khoảng 275C ; bị biến màu ngoài ánh sáng, không
khí. Tan trong nước; khó tan trong ethanol và nhiều dung môi hữu cơ. Tính base, dễ bị oxy
hóa và tạo hydrazone với aldehyde.
- Định tính:
+ Hấp thu UV: Dung dịch trong nước có 4 cực đại hấp thu: 240nm , 260nm , 303nm và
315nm ; tỷ số E240 E303  2,0  2,2 .
+ Dung dịch nước cho phản ứng đặc trưng của ion Cl .
+ Với thuốc thử nitrobenzaldehyde tạo kết tủa màu vàng của hydrazone.
- Định lượng:
Là một hydrazide nên định lượng bằng phép oxy hóa – khử, dựa vào tính khử của hydrazine;
dung dịch chuẩrn là kali iodat 0,05M ; chỉ thị đo điện thế.
- Công dụng:
+ Giãn động mạch nội tạng, thận, não, động mạch vành; không giãn mạch ngoại vi. Có
tác dụng hạ huyết áp. Tác dụng của thuốc không chắc chắn.
~ 72 ~
+ Chỉ định: Phối hợp với các thuốc khác điều trị tăng huyết áp.
Gây triệu chứng giống như bị viêm khớp.
CÂU 45.
- Hãy nêu tác dụng của thuốc hạ mức lipid trong máu?
lovastatin?
Trả lời
* Tác dụng của thuốc hạ mức lipid trong máu:
- Hạn chế tác động của các yếu tố gây tăng mức cholesterol và triglyceride trong máu: Acid
mật, các lipoprotein tích lũy lipid, enzym tổng hợp cholesterol,…
- Tăng HDL để phát huy khả năng thải loại lipid ra khỏi thành mạch.
* Lovastatin:

C24H36 O5
+ Bột kết tinh màu trắng; nóng chảy ở khoảng 174C . Khó tan trong nước; tan trong
chloroform và nhiều dung môi hữu cơ khác.
+ Hấp thụ UV: Các cực đại ở 231nm , 238nm và 247nm (0,5% trong acetonitril).
~ 73 ~
- Định tính; Định lượng: Bằng các phương pháp: phổ UV, IR và HPLC.
- Công dụng:
+ Cạnh tranh với enzym khử HMG-CoA do sản phẩm thủy phân vòng δ-lacton có cấu trúc
tương tự sản phẩm khử mevalovat của enzym.
Ở gan:
HO O HO
COO
- H2O
O OH
Vòng δ-lacton (thuốc) Sản phẩm thủy phân
+ Chỉ định: Mức lipid trong máu cao; nguy cơ nhồi máu cơ tim, bệnh động mạch vành.
CÂU 46.
- Hãy nêu tác dụng của thuốc hạ mức lipid máu?
dùng của fenofibrate?
Trả lời
* Tác dụng của thuốc hạ mức lipid trong máu: (Xem Câu 45).
* Fenofibrate:

C20H21ClO 4
~ 74 ~
Bột kết tinh màu trắng; nóng chảy ở khoảng 79C  82C . Hầu như không tan trong nước;
khó tan trong alcol; tan trong các dung môi hữu cơ thông thường.
- Định tính:
+ Xác định nhiệt độ nóng chảy.
+ Đo phổ IR, so với fenofibrate chuẩn.
- Định lượng:
Bằng phương pháp xác định ester (acid – base): Dùng lượng quá thừa NaOH 0,1M để thủy
phân chức ester. Chuẩn độ NaOH dư bằng HCl 0,1M ; chỉ thị methyl da cam.
- Công dụng:
Phòng và điều trị bệnh tim – mạch cho người có mức lipid trong máu cao.
- Dạng dùng:
Viên nang và viên nén.
~ 75 ~
Thuốc lợi tiểu

CÂU 47.
- Hãy phân loại các thuốc lợi tiểu theo cơ chế tác dụng?
hydrochlorothiazide?
Trả lời
* Phân loại các thuốc lợi tiểu theo cơ chế tác dụng:
Mỗi thuốc lợi niệu thường tác dụng ở một vị trí nhất định của ống thận, làm thay đổi thành
phần ion của nước tiểu trong lòng ống thận.
Sự thay đổi đó sẽ gián tiếp hoặc trực tiếp gây ra các phản ứng trong sự vận chuyển các ion và
nước ở các phần khác, và sẽ là nguyên nhân của các rối loạn điện giải, thăng bằng acid – base
của thuốc. Để tiện theo dõi lâm sàng khi dùng thuốc lợi niệu kéo dài, chia thành 2 nhóm lớn:
- Thuốc lợi niệu làm giảm K  máu (tăng thải trừ K  ):
+ Thuốc phong toả carbonic anhydrase (CA) – sulfamid lợi niệu.
+ Nhóm thiazid (benzothiadiazid).
+ Thuốc lợi niệu tác dụng mạnh hay thuốc lợi niệu “quai”.
- Thuốc lợi niệu giữ K  máu (giảm thải trừ K  ):
+ Thuốc đối lập với aldosteron: Spironolacton (Aldacton).
+ Thuốc không đối lập với aldosteron – Còn gọi là kháng aldosteron giả (pseudo-anti-
aldosterone)
- Ngoài ra, có loại thuốc lợi niệu thẩm thấu, không gây rối loạn ion.
* Hydrochlorothiazide:

C7H8ClN3O4S2
~ 76 ~
+ Bột kết tinh trắng hoặc hầu như trắng, không mùi, nóng chảy khoảng 268 C với sự phân
huỷ; pKa1  7,9 , pK a2  9,2 .
+ Hydrochlorothiazide ít tan trong nước, methanol; dễ tan trong các dung dịch kiềm,
dimethylformamide; không tan trong ether, chloroform.
+ Hydrochlorothiazide có tính acid yếu, tính base yếu, dễ bị thuỷ phân và hấp thụ mạnh
bức xạ tử ngoại. Những tính chất đó được ứng dụng trong định tính, định lượng
hydrochlorothiazid.
- Định tính:
+ Hydrochlorothiazide dễ tan trong các dung dịch kiềm, tác dụng với một số muối, tạo muối
mới kết tủa hoặc có màu.
+ Hydrochlorothiazide tan trong acid hydrochloric. Trong dung dịch này, nó tạo muối kết
tủa với một số thuốc thử chung của alkaloid.
+ Đun với dung dịch kiềm giải phóng amoniac làm xanh giấy quỳ đỏ.
+ Tác dụng với hydroperoxyde hoặc acid nitric tạo ion sulfate; phát hiện ion sulfat bằng
thuốc thử bari clorid.
+ Thuỷ phân hydrochlorothiazide giải phóng nhóm amine thơm tự do, phát hiện amin này
bằng phản ứng tạo phẩm màu azo.
- Định lượng:
+ Định lượng bằng phương pháp đo kiềm trong môi trường khan, dung môi
dimethylsulfoxyde; chất chuẩn tetrabutylamoni hydroxyde, chỉ thị đo thế (lấy điểm uốn thứ
2). Trong trường hợp này, cả 2 chức acid đều tham gia phản ứng.
+ Dung dịch chế phẩm 10 g ml trong dung dịch NaOH 0,01N ở vùng sóng từ 250nm đến
350nm có các cực đại hấp thụ ở 273nm và 323nm . Tỷ số độ hấp thụ ở 273nm so với 323nm
 
từ 5,4 đến 5,7. Để định lượng, tiến hành đo ở 273m và lấy giá trị A 1%,1cm ở cực đại hấp
thụ này là 520 để tính toán.
- Công dụng:
Chỉ định dùng như các thiazide nói chung là điều trị bệnh tăng huyết áp và làm thuốc lợi
tiểu.
~ 77 ~
CÂU 48.
dùng, chống chỉ định của mannitol?
Trả lời
* Phân loại các thuốc lợi tiểu theo cơ chế tác dụng: (Xem Câu 47).
* Mannitol:

C6H14O6
+ Bột kết tinh trắng, không mùi, vị hơi ngọt. Nóng chảy ở 165C  168C . Mannitol dễ tan
trong nước; rất khó tan trong ethanol; thực tế không tan trong ether và lipid.
+ Hoá tính của mannitol là hoá tính của một polyalcol.
- Định tính:
+ Đo phổ hồng ngoại, so với chất chuẩn.
+ Đo độ chảy.
+ Đo góc quay cực riêng: từ 23 đến 25 , tính theo chế phẩm khan.
+ Hoà tan được Cu OH  2

 
hoặc Fe OH : Cho 0,5ml dung dịch sắt (III) clorid vào 1ml dung
3
dịch bão hoà mannitol trong nước, thêm 0,2ml dung dịch NaOH 5M . Lắc, dung dịch vẫn
trong.
+ Dễ tham gia phản ứng ether hoá hoặc ester hoá: Tác dụng với anhydride acetic có
pyridine xúc tác tạo kết tủa hexaacetyl mannitol; tủa nóng chảy ở 123C . Dựa vào phản ứng
này để định tính và định lượng mannitol bằng cách xác định chỉ số ester hoá.
- Định lượng:
~ 78 ~
+ Sắc ký lỏng.
+ Dựa vào phản ứng ester hóa, xác định chỉ số ester hóa.
- Công dụng:
+ Do không tan trong dầu nên mannitol không khuếch tán qua ruột vào máu; phải dùng
đường tiêm tĩnh mạch. Liều cho người lớn từ 50  200 g 24 giôø .
+ Chỉ định dùng: Do có tác dụng làm tăng thể tích dịch lỏng ngoài tế bào, mặt khác, hiện
nay có nhiều thuốc tác dụng lợi tiểu mạnh hơn nên mannitol chỉ được dùng để phòng và điều
trị suy thận cấp trước khi suy thận trở nên không hồi phục (khi mới bị giảm niệu); điều trị phù
não hoặc tăng áp lực nội sọ; điều trị bệnh tăng nhãn áp khi các phương pháp khác không đạt
hiệu quả hoặc chuẩn bị phẫu thuật trong mắt và dùng để loại chất độc ra khỏi cơ thể để tránh
tổn thương thận như các salicylat, barbiturat, bromide, lithi,…
- Dạng dùng:
Dung dịch từ 5% đến 25%; tiêm truyền tĩnh mạch.
+ Mất nước.
+ Suy tim sung huyết, các bệnh tim nặng.
+ Chảy máu nội sọ sau chấn thương sọ não (trừ trong lúc phẫu thuật mở hộp sọ).
+ Phù do rối loạn chuyển hoá có kèm theo dễ vỡ mao mạch.
+ Suy thận nặng (trừ trường hợp có đáp ứng với test gây lợi niệu, nếu không có đáp ứng
hoặc đáp ứng kém thì thể tích dịch ngoại bào tăng có thể dẫn đến ngộ độc nước cấp).
+ Thiểu niệu hoặc vô niệu sau khi làm test với mannitol.
CÂU 49.
bào chế của furosemide?
Trả lời
* Furosemide:
~ 79 ~
C12H11ClN2O5S
O OH
H
N
O
H2N
S
O O Cl
+ Bột kết tinh trắng hoặc hầu như trắng, không mùi, không vị; không bền vững với ánh
sáng, nhưng vững bền ngoài không khí; chảy ở khoảng 210 C với sự phân huỷ; pK a  3,9 .
Furosemide thực tế không tan trong nước; tan trong acetone; khó tan trong ether; hơi tan trong
ethanol; tan trong methanol và rất dễ tan trong dimethytformamide; tan trong các dung dịch
kiềm loãng. Dưới tác dụng của ánh sáng, furosemide biến màu dần.
+ Hoá tính của furosemide là hoá tính của nhóm carboxylic, của nhóm sulfonamide, của
nhân thơm và của nhóm amine thơm, ứng dụng các hóa tính này để định tính, định lượng
furosemide và điều chế muối dễ tan trong nước.
+ Điều chế dạng muối natri furosemide để pha dung dịch tiêm.
- Định tính:
+ Phổ UV.
+ Sắc ký lớp mỏng, so với chất chuẩn.
- Thuỷ phân furosemid bằng acid, thêm natri nitrit rồi thêm amoni sulfamat và N-(l-naphtyl)
ethylendiamin dihydroclorid thì tạo màu từ đỏ đến đỏ tím.
- Định lượng:
+ Định lượng furosemide bằng phương pháp đo kiềm trong môi trường khan (dung môi:
dimethylformamide; dung dịch chuẩn: NaOH ; chỉ thị: xanh bromothymol).
+ Dung dịch furosemide 0,0005% trong dung dịch NaOH 0,1N . Ở vùng sóng từ 220nm
đến 350nm có 3 cực đại hấp thụ ở 228nm , 270nm và 333nm . Tỷ số độ hấp thụ ở 270nm
so với độ hấp thụ ở 228nm bằng 0,52  0,57 . Để định lượng, đo độ hấp thụ ở 270nm và lấy
 
A 1%,1cm tại bước sóng này là 580.
~ 80 ~
- Công dụng:
Chỉ định dùng để điều trị bệnh tăng huyết áp; điều trị phù và chống tăng calci máu.
- Dạng bào chế:
Viên nén 20mg ; 40mg và 80mg . Dung dịch uống 8mg ml ; 10mg ml . Thuốc tiêm
10mg ml .
CÂU 50.
spironolactone?
Trả lời
* Spironolactone:

C24H32O4S
H H
O S
+ Bột kết tinh trắng hoặc trắng hơi vàng, mùi lợm giọng, vững bền ngoài không khí. Chảy
ở khoảng 198C  207C với sự phân huỷ.
+ Spironolacton thực tế không tan trong nước, dễ tan trong chloroform, tan trong ethanol.
~ 81 ~
+ Hoá tính của Spironolacton là hoá tính của khung steroid có oxy ở vị trí 3 và của vòng
lactone.
- Định tính:
+ Tác dụng với acid sulfuric 50% tạo màu vàng và huỳnh quang màu vàng xanh. Đun nhẹ,
màu chuyển sang đỏ thẫm và có khí H2S bay ra làm đen giấy tẩm chì acetat.
+ Tác dụng với natri hydroxyd và hydroxylamine tạo acid hydroxamic. Acid hoá, thêm
dung dịch sắt (III) clorid tạo màu tím.
+ Đun chế phẩm với dung dịch NaOH10% , acid hoá bằng acid acetic, thêm dung dịch
chì acetat, tạo tủa đen.
- Định lượng:
Định lượng bằng phương pháp đo phổ hấp thụ tử ngoại. Hoà tan chế phẩm trong methanol,
 
đo độ hấp thụ ở 238nm ; giá trị A 1%,1cm ở bước sóng này là 470.
- Công dụng:
Kết hợp với các thuốc lợi tiểu khác (như thuốc lợi tiểu tác dụng trên quai Henle hoặc loại
thiazide) để điều trị phù và tăng huyết áp; dùng một mình để điều trị chứng tăng aldosterone
nguyên phát (như u thượng thận). Có tài liệu cho rằng, spironolactone là thuốc lợi tiểu chọn
lọc đối với bệnh nhân xơ gan. Ngoài ra, cũng có thể dùng một mình (với tác dụng lợi tiểu nhẹ)
để điều trị phù cho những bệnh nhân suy tim sung huyết, xơ gan, hội chứng thận hư hoặc tăng
huyết áp.
~ 82 ~

Đề cương Hóa dược 1

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Đề cương Hóa dược 1

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Đề cương Hóa dược 1 Đoàn Quốc Việt – Dược 11

* Định nghĩa và phân loại thuốc mê:

- Công thức cấu tạo:

- Tính chất lý hóa:

+ Phổ IR hoặc sắc ký lớp mỏng, so với ketamine hydrochlorid chuẩn.

, trong môi trường methanol, chỉ thị đo điện thế.

100mg ml ) có chứa chất bảo quản benzalkonium chloride.

- Công thức cấu tạo:

- Tính chất lý hóa:

+ Phản ứng đặc trưng của barbiturat:

+ Hàm lượng acid 5-ethyl-5-methylbutyl-2-thiobarbituric ( 84,0  87,0% ): Kết tủa dạng

LiCH3O 0,1M trong dung môi DMF.

khi dung dịch đã bị đục.

* Định nghĩa và phân loại thuốc gây tê:

+ Theo cấu tạo hóa học:

 Dẫn chất acid para aminobenzoic: procaine, tetracaine, chloroprocaine.

 Dẫn chất acid aminobezoic khác: primacaine, parethoxycaine.

+ Theo đường sử dụng:

- Công thức cấu tạo:

- Tính chất lý hóa:

+ Dung dịch nước cho phản ứng của ion Cl .

+ Phồ IR hoặc sắc ký lớp mỏng, so với lidocaine hydrochlorid chuẩn.

Bằng phương pháp acid – base, với các kỹ thuật sau:

thị đo điện thế.

- Tác dụng không mong muốn:

Hoa mắt, run cơ; có thể bị loạn thần.

Thuốc an thần, gây ngủ

* Định nghĩa và phân loại thuốc gây ngủ:

+ Nhóm dẫn chất acid barbituric (các barbiturate).

+ Nhóm dẫn chất benzodiazepine.

+ Nhóm cấu trúc khác: ethchlorvynol, ethinamate, glutethimide, methyprylon,…

- Công thức cấu tạo:

- Tính chất lý hóa:

+ Sắc ký lớp mỏng, so với nitrazepam chuẩn.

, chỉ thị đo điện thế.

- Công thức cấu tạo:

- Tính chất lý hóa:

ánh sáng UV 365nm .

hấp thụ ở 242 , 285 và 366nm .

, chỉ thị đo điện thế.

- Tác dụng không mong muốn:

- Công thức cấu tạo:

- Tính chất lý hóa:

+ Dung dịch nước cho phản ứng của ion Cl .

+ Sắc ký lớp mỏng, so với flurazepam hydrochloride chuẩn.

+ Chỉ định: Mất ngủ do các nguyên nhân.

- Công thức cấu tạo:

- Tính chất lý hóa:

+ Cho các phản ứng chung của barbiturat:

+ Phổ IR hoặc sắc ký lớp mỏng, so với pentobarbital chuẩn.

độ bằng NaOH 0,1M trong ethanol, chỉ thị thymolphtalein.

Thuốc an thần, gây ngủ; thường dùng dạng muối mononatri.

Thuốc điều trị rối loạn tâm thần

* Định nghĩa thuốc điều trị rối loạn tâm thần:

- Công thức chung:

+ Nhân phenothiazine với nhóm thế ở các vị trí 2 và 10.

+ Theo cấu trúc mạch nhánh ( R1 ) chia ra các phân nhóm:

 Phân nhóm 1: R1 là propyl dialkylamine.

 Phân nhóm 2: R1 là alkyl piperidine.

 Phân nhóm 3: R1 là propyl piperazine.

trong nước hoặc ethanol; chỉ thị đo điện thế.

- Tác dụng không mong muốn:

tháp thường xuyên hơn.

- Công thức cấu tạo: