Kahalagahan ng wika sa… Panahon ng katutubo

1. Sarili 1. Pamilyang Austronesyo

2. Kapwa 2. Negrito-Salindilang kuwento
3. Komunidad 3. Malay-Sistema ng pagsulat
Kahulugan ng wika ayon kay Henry Gleason 4. Indones-Sistema ng pamamahala
Ang wika ay masistemang balangkas ng mga Baybayin (dagat) (unang alpabeto)
sinasalitang tunog na pinili at isinaayos sa paraang
arbitraryo at ginamit sa pakikipagkomunikasyon ng mga
taong may iisang kultura.
Teorya
1. Tore ng Babel (old testament)
2. Pentekostes (New testament)
Siyentipikal
1. Bow-wow (kalikasan) Banyagang letra
2. Ding-dong (tunog ng gamit) 1. C- s/k
3. Pooh-pooh (Natural na tunog) 2. F-p
4. Yo-he-ho (puwersa) 3. J-dy/h
5. Ta-ta (Galaw ng dilaw at kumpas ng kamay) 4. Ñ-ny
6. Ta-ra-ra-boom-de-ay (Ritwal/chants) 5. Q-kw/ky
6. V-b
1. Baryasyon-Proseso ng pagbabago na nagaganap 7. X-s/eks
sa wika 8. Z-s
2. Barayti-WIka na resulta ng pagbabago
Panahon ng Kastila
1. Dayalek-Heograpikal na aspeto
1521- Spice Island (Moluccas)
2. Sosyolek-Sosyal na aspeto
1565- Blood Compact – Miguel Lopez De Legazpi – Datu
 Sosyo-edukasyonal
Sikatuna
 Pormal
-Doctrina Christiana
 Pambansa-Filipino
 Pampanitikan- Sa pagsulat Abecedario (Pangalawang alpabeto)
ng literature
 Di-Pormal
 Kolokyal
 Balbal
 Bulgar
3. Idyolek-Personal na aspeto
Anim na balbal
1. Binabaliktad ang mga letra
2. Binabaliktad ang pantig
3. Hiram na Salitang pormal
4. Filipinong salitang pormal Digrapo – ch, rr, ll
5. Paggamit ng numero Limpieza De Sangre (purity of blood)
6. Paggamit ng initials/acronym 1. Peninsulares-Pure Spanish, born Spain
“ANG HANGGANAN NG WIKA AY HANGGANAN 2. Insulares-Pure Spanish, Born PH
3. Mestizo- Half Spanish
MO SA MUNDO”
4. Principalia- Pure Fili. – rich
-LUDWIG WITTGENSTEIN 5. Indio-Pure Fili. –laylayan ng lipunan
Lingguwistikong komunidad 4 na sitwasyon
1. Homegenous-DI bukas sa ibang wika 1. Hindi pinagamit ang baybayin
2. Heterogenous-Bukas sa ibang wika 2. Itinuro and abecedario
Lingguwistikong akomodasyon 3. Hindi tinuruan ng wikang Kastila
1. Dayverjent 4. Inaral ng mga Kastila ang katutubong Salita
2. Konverjent-ugnayan sa ibang komunidad
Lingguwistikong Kakayahan
1. Monolingguwal
2. {bilingguwalismo
{multilingguwalismo
Panahon ng Amerikano “Orthos” – Wasto/tama
1898-treaty of Paris ($20M) “Graphein”- pagsulat
Thomasites- mga unang guro  Tuntunin ng isang particular na wika sa paraang
Alpabetong Ingles (3rd alphabet) pagsulat
ABCDEFGHIJKLM Ortograpiyang Pilipino
NOPQRSTUVWXYZ 1987-Unang Bersyon
Dalawang sitwasyon 2001-Unang Rebisyon
2009-Ikalawang Rebisyon
1.Mabagal na pagusad
2013- Ikatlong Rebisyon
2.Naapektuhan ang kulturang kanluranin ang
kulurang Pilipino. 2001-Malayang paggamit ng banyagang letra
1936-(Ama ng wikang pambansa) 2009-Ibinalik ang tuntuning tinutumbasan
-Manuel Luis Molina Quezon 2013-o/u, e/I, d/r, ng/nang
1937-Surian ng wikang pambansa Ortograpiyang Filipino 2013
1940-Tagalog (wikang pambansa) 1.Grapema-Simbolo/ sagisag na ginagamit sa
-Tagalog-English Dictionary wika/pagsulat
-Balarila ng wikang pambansa Titik
Lope K Santos Di Titik - Bantas
-Ama ng Abakadang Tagalog Tuldik – Pahilis (/) matagal
-Ama ng balarilang tagalog Pahiwa (\)mabilis
Abakadang Tagalog (4TH ALPABETO) . tuldok ; tuldok- … tutuldok-tuldok
A B K D E G H I L M N NG O P R S T U W Y kuwit
Panahon ng Hapon - 1941 , kuwit ‘kudlit / palihis
“Ginintuang panahon ng panitikang Pilipino” : tutuldok “” panipi () panaklong
? tandang - Gitling
Panahon ng Kasarinlan - 1959
pananong
Alpabetong Pilipino (5th ; Pinagyamang ! tandang _ gatlang {}[] braket
Alpabeto) padamdam
A B C CH D E F G H I J K L LL M N Ñ NG O P Q R Gitling
RR S T U V W X Y Z 1. Paguulit
1973-Proposisyon na tawaging “Filipino” ang 2. Tambalan
wikang pambansa 3. Maylapi
1987-Saligang batas ng 1987 Artikulo XIV 4. Pagsasaklaw
Seksyon 6 5. Pagpuputol ng salita
-Ang wikang pambansa ay Filipino 6. Pagdudugtong ng Apelyido
De Jure- Filipino ay tumutukoy sa lahat ng wika
Pagpapantig
sa Pilipinas
P KPKK
De Facto- Filipino ay nakabatay sa tagalog
KP KKPK
Seksyon 7
PK KKPKK
-Ang wikang opisyal ay Filipino at Ingles
KPK KKPKKK
Seksyon 8
PKK
-Ang konstitusyon ay isasalin sa lahat ng mga
KKP
wika sa Pilipinas
Seksyon 9 Pagbabaybay
-Mungkahi na bumuo ng bagong alyansang A. Kung anong bigkas syang baybay
pangwika B. 8 banyagang letra
LWP- linangan ng mga wika sa Pilipinas  Pagpapanatili
Alpabeto Letra K P D 1. Katutubong salita
Baybayin 17 14 3 0 2. Pangngalang pantangi
Abecedario 30 25 5 3 3. Salitang hiram na di tinutumbasan
Alpabetong 26  Pagtutumbas
21 5 0
Ingles 1. Lumang salitang hiram
Abakadang 20 15 5 1
Tagalog
Alpabetong 31 26 5 4
Pilipino
Alpabetong 28 23 5 1
FIlipino
C. Kambal Patinig
Malakas= a,e,o mahina= I,u
Malapatinig na katinig y=I w-u
Rule 1
 Malakas + mahina = pagpapanatili
Rule 2
 Malakas + mahina = I > y u > w
Eksemsyon 1
 Ang kambal patinig ay sumusunod sa
pinakaunang katinig
E #2
 Ang KP ay sumusunod sa kumpol patinig
E #3
 Ang kp ay sumusunod sa tunog “H”
E #4
 Ang kp ay nasa dulong pantig ng salita at ang diin
ng pagbigkas ay nasa pinakaunang pantig ng KP
D. Kambal Katinig
Sk – sk
St – st
Sh – s, sh, sy
Ct – k
Ch – ts
E. /e–I/
Salitang hiram na nagsisimula sa tunog (s)
Salitang ugat + (-in)/(-an)
F. (o–u)
Salitang hiram
Salitang ugat
G. /d–r/
Katinig – d
Patinig – r
Malapit na katinig (w,y) – r
Ra, re, ri, ro, ru
Wa, we, wi, wo, wu
Ya, ye, yi, yo, yu
-r
H. Paggamit /ng/ at /nang/
Ng – pantukoy
Nang –
1. Noon
2. Upang o para
3. Paguulit ng kilos
4. Paglalarawan ng kilos
5. Na + ang