Gateways Institute of Science and Technology

Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

EPEKTO NG KAWALAN NG CANTEEN SA MGA ESTUDYANTE NG

GATEWAY INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY,
MANDALUYONG BRANCH

Isang Mapanahong-papel na

hinaharap sa kaguruan ng departamento ng

Gateways Institute of Scienc and Technology

Mandaluyong City

Bilang pagtupad sa isa sa mga pangangailangan ng

pagbasa at pagsulat tungo sa pananaliksik

Nina:

Arguelles,Darrel S.

Avila,Ray-ann B.

Flores,Benjie Mateo M.

Supetran,kyle brian C.

Bb.Marjorie Bulatao

Guro sa Tesis

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY1

 Gateways Institute of Science and Technology
Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

PANIMULA

Ang kabanatang ito ay nirerepresenta ang Kaligiran ng Pag-

aaral, Paglalahad ng Suliranin, Kahalagahan ng Pag-aaral,
saklaw ng Pag-aaral, at Katuturan ng mga Talakay

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY2

 Gateways Institute of Science and Technology
Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

KABANATA I

A. Kaligiran ng Pag-aaral

Base sa aming naisip na paksa na aming pagbibigyang

pansin ay ang kawalan ng canteen sa loob ng paaralan ng
Gateways Institute of Science and Technology, at kung anong
maaaring epekto nito sa mga estudyante. Maaaring may
madisgrasiya sa labas ng paaralan habang oras ng kanilang
pahinga. Maaari din naming may mga estudyanteng lumiban sa
kanilang susunod na klase gamit ang kanilang bakanteng
oras,at umuwi na lang kaysa pumasok pa sa susunod nilang
klase.Maaari din silang manakawan ng mga masasamang gawain
na labag sa batas.Ang kawalan ng canteen sa loob ng paaralan
ay maaring maging sanhi ng hindi pagdating sa tamang oras
dahil sa malalayong tindahan ng pagkain.Maaari din silang
makakuha ng sakit galling sa polusyon o sa maduming hangin
na kanilang nahihinga na nangga-galing sa mga taong may
sakit din.Pwede din atakihin ng asthma o ng hika ang ibang
estudyante may mga ganong karamdaman.

Ang mga disgrasya maaaring mangyari sa mga

estudyante,isa na rito ang maaari silang masagasaan na kung
ano mang sasakyan dahil sa kalapitan lamang ng paaralan sa
highway. Maaari din silang manakawan ng mga kawatan at
maaari din manakaw sa kanila ang mga mahahalaga o mamahaing
mga gamit na pinakaini-ingatan nila tulad ng, laptop ,
palamuti, at iba pang gadgets na mabigyan pansin ng
magnanakaw at makuha nito. Maaari din silang makagawang mga
ipinagbabawal ng batas o mga ipinagbabawal ng paaralan sa
labas, tulad ng pagsusugal, paninigarilyo, at maaari din
silang gumamit ng ipinagbabawal na gamot sa labas ng

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY3

 Gateways Institute of Science and Technology
Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

paaralan habang oras ng kanilang bakante. Maaari din nilang

madala ang pangalan ng paaralan sa labas nito at makagawa ng
masamang gawain at makilala ang paaralan bilang masamang
paaralan at masira ang pangalan nito. Maaari din makaranas
ng gutom ang mga estudyante habang nasa loob ng paaralan at
walang mabilhan ng pagkain sa loob. Ang mga sakit na pwede
mong makuha sa pagkain ng street foods at iba pang
maduduming pagkain. Isa na dito ang food poisoning na kung
saan konti-konting nilalason ang ating katawan hanggang ito
ay manghina at tuluyan ng bumigay na sanhi ng pagkamatay.
Magkakaroon din ng Diarrhea na walang hinto ng pagkalam ng
tiyan at walang tigil na pagdumi at pagsusuka. Makukuha ito
sa palamig tulad ng gulaman, pandan, at iba pa. Ang madalas
na pagkain ng street foods tulad ng fish ball, kikiam, kwek-
kwek etc. Dito pumapasok ang pagkakaroon ng hygiene at
sanitasyon ay hindi maayos na nagreresulta ng mga sakit gaya
ng Typhoid fever. Thypoid fever ang sakit na may pinaka
malaking kaso sa Pilipinas na nakukuha sa pagkain ng street
foods at maruruming pagkain. Napansin ko rin ang pagkain ng
mga Junk foods ng mga mag-aaral sa loob ng GIST na maaaring
magdulot ng sakit na Syndrome dahil napupuwersa ang ating
digestive system na tunawin ito. Marami rin ang mahilig
uminom ng softdrinks na nagdudulot ng sakit na diabetes
dahil ang isang bote nito ay mayroong 10 kutsaritang asukal.
Gayundin ang pagkakaroon ng UTI dahil sa mataas na acid nito
ito ang karaniwang sakit ng mga tao ngayon dahil sa ginagawa
ang softdrinks sa panawid uhaw at presko pa pag nakainom.
Kasama rin ang pagkain ng inihaw katulad ng isaw, dugo, at
marami pang iba. Ito rin ang sanhi na pagkakaroon ng cancer
dahil sa pagkain ng mga sunog na parte nito ay dahilan na
pagkakaroon ng cancer, dahil hindi ito natutunaw at naiiwan
lang sa ating katawan. Pwede karing makakuha ng iba’t ibang

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY4

 Gateways Institute of Science and Technology
Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

mikrobyo sa pagkain ng mga nasa lansangan dahil sa polusyon

sa paligid.

Ayon sa aking sariling opinyon ang epekto ng kawalan ng

canteen sa GIST ay karamihan ng mga estudyante rito madalas
na gutom at nag titiis sa paulit ulit na kanilang kinakain
tulang ng fishball at iba pa. Sa katunayan nito ay hindi ito
masustansya para sa mga estudyante dahil nag titiis sila
dito para maitawid ang kanilang mga gutom na iniinda mahirap
nga naman na ang isang paaralan ay walang pook kainan dahil
kahit mga guro ay may oras na gutom at kinakailangan pa
nilang lumabas ng paaralan para lamang maka bili ng kanilang
kakainin at dahil dito ay maaari din silang mapahamak tulad
ng masagasaan sa pag tawid at isa pa rito ang nauuso ngayong
kidnapan na nangyayari at ano mang oras ay may posibilidad
na sila ay umatake. At nagiging dahilan din ng kawalan ng
pook kaininan sa paaralan ay nakakapag liban sila ng susunod
na asignatura dahil sila ay nalelate sa kanilang pag balik
sa eskwelahan dahil kailangan pa nilang lumabas ng paaralan
para kumain. Importante sa estudyante ang kumain lalo na
sila ay nag iisip sa paaralan, paano nga naman makakapag
isip ng maayos ang estudyante kung walang laman ang kanilang
mga tiyan.

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY5

 Gateways Institute of Science and Technology
Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

B. Paglalahad ng Suliranin

1)Ano ang mga naging epekto ng kawalan ng canteen sa mga

estudyante?

2)May mga nadisgrasya ba na mga estudyante habang oras

ng pahinga o break time nila?

3)May mga hindi na ba nakakapasok sa klase pagkatapos ng

bakanteng oras nila?

C. Kahalagahan ng Pag-aaral

Ang mga respondanteng maaaring makinabang ng pag-aaral

na ito ay ang mga sumusunod:

Mga Estudyante, makatutulong ito sa mga estudyante upang

malaman nila kung ano ang maaaring maging epekto ng
kawalan ng canteen sa paaralan, at kung ano ang mga
posibleng mangyari sa kanila sa labas ng paaralan sa
bakante nilang oras.

Mga Magulang, upang malaman nila kung ano man ang mga
posibleng mangyari sa kanilang mga anak kapag oras na ng
kanilang pahinga.

Mga Guro, upang mabigyan nila ng pansin ang suliraning

ito kung may mga maling nangyayari kapag oras na ng
pahinga ng mga estudyante.

D.

Ang mga respondate na aming nais pagkuhaan ng impormasyon

ay ang mga magaaral ng Gateways Institute of Science and
Technology, Mandaluyong Branch tungkol sa aming napiling
paksa.

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY6

 Gateways Institute of Science and Technology
Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

E.

Canteen- Isang bilihan o tindahan ng mga pagkain, inumin,

at iba pa.

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY7

 Gateways Institute of Science and Technology
Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

KABANATA II

A.Mga Kaugnayan ng Literaturang Local

Ayon kay STEPHANIE MACAYAN, Ang parating pagpapalipas ng

gutom ay malaki ang epekto sa katawan, dahil pangunahing
pinagkukunan ng lakas ng ating katawan ay ang pagkain.
Madalas itong ginagawa ng mga taong gusto magbawas ng
timbang, ngunit mayroon din namang nakakaligtaan lamang ang
pagkain sa tamang oras. Ito ay isang epekto ng kawalan ng
canteen sa isang paaralan kaya naman ang ibang mga
estudyante ay nalilipasan ng gutom. Ayon dito ay nakukuha
ang mga sakit na ulcer, heartburn, sakit sa tiyan, Irritable
Bowel Syndrome (IBS) at mas maraming sakit pa ang maaaring
makuha. At karamihan ng estudyante sa GIST kalentong branch
ay madalas na nalilipasan ng gutom dahil sa kawalan ng
kantina nito sa silid ng paaralan kaya naman ang mga
estudyante ay napipilitan na mag palipas na lamang ng gutom

Ayon kay Andy cononoy ang epekto ng kawalan sa canteen sa

paaralan ay maaari ang mga rstudyante ay kumain ng street
foods o junk food na sinasabi Base sa aking nalagap na
impormasyon, Ang pagkain ng “chichirya” o junk foods ay
lubhang nakakasama sa ating kalusugan. Ito ang ilang dahilan
kung bakit dapat mo nang iwasan ang pagkain nito. Ayon sa
study na American Journal of Clinical Nutrition in 2011 ang
mga taong madadalas kumakain ng junk foods ay humihina ang
pag mememorya at nahihirapang umintindi sa pag aaral, dahil
nakakabagal ito ng pagiisip at sinisira nito ang mood ng isang
tao. At isa pa rito ang dementia ang dementia ay isang mental
illness na nakakawala ng memorya at nakakabagal ng pag iisip.
Gaya ng nabanggit sa taas nakakataas ng risk sa pagkakaroon
ng dementia ang pagkain ng junk foods. Maaari wala ng gana

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY8

 Gateways Institute of Science and Technology
Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

kumain, dahil nabusog ka na sa kinain mong junk ring maging

epekto ng pagkain ng junk foods ay ang pagka foods.

Ayon sa mga opisyal ng barangay na hindi mabuti tumawid sa

hindi tamang tawiran bagkus maari silang maaksidente dito.
Marami ng kaso ng aksidente ang nangyari dito karamihan na
ang mga estudyante at mga bata tulad ng isang aksidente na
nangyari ang ulo hindi tumatawid sa tamang tawiran kaya
malapit sa aksidente. Dahil sa kawalan ng kantina sa ibang
paaralan ay napipilitan ang mga estudyante na lumabas ng ang
isang estudyante ay gustong kumain ngunit walang kantina sa
kanilang paaralan kaya't napilitan ang estudyante na lumabas
para kumain sa isang karinderia at sa hindi inaasahang
pangyayari ang bata ay tumawid at nahagip ito ng mabilis na
motor ayon sa MMDA mahigit 50 bata ang naaksidente araw-araw.
Sa aking nalagap na impormasyon ang sangkot sa mga aksidente
ay edad 15-18 taon gulang dahil dito karamihan sa mga
naaksidente ay mga estudyante sa kadahilanan ng matitigas
eskwela.

Ayon sa Department of Health na mayroong 648 cases ng food

poisoning ang naiulat ng iba’t ibang ospital at hindi kasama
ang mga hindi nagpapagamot sa ospital. Hindi pa tapos ang
imbestigasyon at pinaghihinalaang salmonella infection ang
sanhi ng mga sakit na nararanasan ng isang indibidwal.
Karamihan sa mga kantina sa Metro Manila ay walang lababong
hugasan ng kamay at malinis na filtered o purified na
daluyan ng tubig sa loob ng kantina. At maaaring magkaron ng
pagka-sakit sa tyan ang mga studyante sa loob ng paaralan.

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY9

 Gateways Institute of Science and Technology
Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

B.Mga Kaugnayan ng Literaturang Global

Di na marahil mawawala sa panlasa ng masa ang mga bagong

lutong fish ball, squid ball, at kikiam. Nariyan din ang
siomai at instant noodles na di lang nakabubusog, swak na
swak din sa budget Pero may paalala ang Department of Health
(DOH) sa mga suki ng ‘street food’ o mga pagkaing karaniwang
inilalako sa kalye Ayon kay Luz Tagunicar, National
Nutrition Program Coordinator ng DOH, maaaring magdulot ng
iba’t ibang uri ng sakit ang pagkain ng street
food.“Puwedeng magdulot ng hypertension [ang street food]
dahil sa fats, puwede ring cardiovascular diseases,” ani
Tagunicar. Kaya naman iminungkahi ni Tagunicar ang pagkain
ng prutas at gulay araw-araw. Hindi naman daw magastos ito;
katunayan, madali lang magpatubo ng gulay sa sariling
bakuran. Di problema kung walang bakuran ang tirahan dahil
puwede ring magpatubo ng gulay sa mga ni-recycle na bote ng
soft drinks. Kailangan lang itong hugasan, gupitin, lagyan
ng maliliit na butas at ng lupang pagtatamnan ng gulay. Ayon
din sa DOH, sa katagalan, mas makamumura sa pagkain ng gulay
at prutas kumpara sa magiging gastos kapag nagkasakit dahil
sa pagkaing di masustansiya

Ang Gabay sa Wastong Nutrisyon para sa Plipino o 2012

Nutritional Guidelines for Filipinos na binalangkas sa
pamumuno ng Department of Science and Technology’s Food and
Nutrition Research Institute ng (DOST-FNRI) ay binubuo ng
sampung pangunahing rekomendasyon ng naglalayong itaguyod ang
mabuting kalusugan at wastong nutrisyon ng mga Pilipino. Ang
ika-anim na gabay ay nagsasaad na “Kumain ng malinis at ligtas
na pagkain at tubig upang maiwasan ang diarrhea at iba pang
sakit na nakukuha sa kontaminadong pagkain at tubig”. Layunin
ng mensahe na ito na ipabatid ang mga paraan kung paano
maiiwasan ang mga sakit na nakukuha sa kontaminadong pagkain
at tubig. Ipinababatid din ng gabay na ito ang iba’t-ibang
pinanggagalingan ng kontaminasyon ng pagkain. Sa Estados
Unidos, tinataya ng Centers for Disease Control na mga 48
milyon Amerikano ang nagkakasakit at hanggang 3,000 tao ang

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY10

 Gateways Institute of Science and Technology
Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

namamatay taon-taon mula sa hindi ligtas na pagkain. Sa

pagsunod sa mga gawi sa kaligtasan sa pagkain sa manwal na
ito, maiiwasan mo ang mga pinakakaraniwang dahilan ng mga
sakit na nakukuha sa pagkain.

Noong 1999, pinirmahan ng dating pangulong Joseph

Estrada ang presidential proclamation na nagtatalaga na ang
huling linggo ng Oktubre ay ang National Food Safety Awareness
Week. Ito ay isang kampanya na pinapangunahan ng Department
pf Health na nagnanais na ituro sa mga tao ang resulta ng
maling paghahawak ng pagkain sa kalusugan.Ayon sa datos ng
Department of Health, 11 katao na ang namatay sa bansa ngayong
taon dahil sa typhoid fever. Ang sakit na ito ay isang
bacterial disease na dulot ng Salmonella typhi. Naipapasa ang
bacteria na ito kapag nakakain ng pagkain o inumin na
hinawakan ng taong may typhoid fever. Ang bacteria ay dumadami
sa bituka at humahalo sa daluyan ng dugo. Talamak ang typhoid
fever tuwing may baha o kahit anong sakuna dahil sa hindi
malinis na tubig. Ang sintomas at lala ng food poisoning ay
iba-iba, depende sa kung ano ang nagdulot nito at kung gaano
kalakas ang immune system ng katawan. Ang pinakaraniwang
sintomas ng pagkalason sa pagkain ay ang pagsusuka, pagtatae
at pagkahilo. Maaaring lumabas ang mga sintomas na ito isang
oras hanggang sampung araw pagkatapos kumain.kaya mas mag
ingat sa panahon ngayon dahil mahal na ang magkasakit ngayon
panatiliing malinis at ligtas nag kakaining pagkain upang
maiwasang magkasaket.

C.
INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY11
 Gateways Institute of Science and Technology
Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

D.

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY12

 Gateways Institute of Science and Technology
Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

E.Balangkas Teoritikal

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY13

 Gateways Institute of Science and Technology
Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

INPUT PROSESO AWTPUT

Pagsusuri ng Input sa
Pamamagitan ng :
Ano ang Magiging
Pagkalap ng Datos Epekto ng Kawalan ng
Epekto ng Pagkawala
Canteen sa mga
ng Canteen sa mga
Estudyante ng
Estudyante ng
1. Pagsasagawa Gateways Institute of
Gateways Institute of
ng Survey Science and
Science and
Questionnaire Technology
Technology
2. Pagpapakalat
Mandaluyong Branch
Mandaluyong Branch ng Survey
Questionnaire
3. Pagsusuri

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY14

 Gateways Institute of Science and Technology
Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

EPEKTO NG KAWALAN NG CANTEEN SA MGA ESTUDYANTE NG

GATEWAY INSTITUTE OF SCIENCE AND TECHNOLOGY,
MANDALUYONG BRANCH

PANGALAN: EDAD:

KASARIAN: GRADE/YEAR:

PANUTO: Basahin nang mabuti ang mga tanong.

Maglagay ng isang tsek (√) sa kahon na naaayon sa
iyong tugon.

Mga Tanong Oo Hindi

1.Ayos lang ba sa iyong kalooban na
walang kantina sa loob ng inyong
paaralan?
2.Gaano kahirap mawalan ng kantina sa
loob ng paaralan?
3.Naranasan mo na bang malipasan ng
gutom sa kadahilanan ng walang kantina
sa loob ng paaralan?
4.Kung magpapalagay ng kantina sa
paaralan sang ayon kaba sa desisyon na
iyon?
5.Nakaramdam kana ba ng sakit dahil sa
iyong kinain sa labas ng paaralan?
6.Nakakasiguro ka bang ligtas ang
iyong kinakain sa labas ng paaralan?
7.Sakto lang ba ang oras na ibinibigay
sa inyo ng inyong guro para kumain?
8.Nasisiguro moba na ligtas ka sa
labas ng paaralan?
9.Sang-ayon kaba kung sakaling payagan
ng opisyal ng paaralan na kumain sa
loob ng classroom?
10.Sa tingin mo nagagawan ba ng aksyon
ng paaralan ang problemang ito?

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY15

Gateways Institute of Science and Technology
Mandaluyong Branch
Grade 11-ICT Senior High School

INFORMATION AND COMMUNICATION TECHNOLOGY16