РЕПУБЛИКА МАКЕДОНИЈА

УНИВЕРЗИТЕТ „ Св.Климент Охридски “ - Битола

Економски факултет -Прилеп

- придружна членка-

Семинарска работа

Ефективна комуникација

Ментор: Кандидат:

Проф., Д-р Каролина Илиеска, Јулијана Апостолоска,

број
на индекс. 16/18

Прилеп, 2018 година

СОДРЖИНА
1. ВОВЕД...............................................................................................................................................3
2. ОПШТО ЗА КОМУНИКАЦИЈА..................................................................................................5
2.1. Улога и значење на комуникацијата.......................................................................................5
2.2. Дефинирање на поимот комуникација....................................................................................6
2.3. Процес на комуникација............................................................................................................9
2.4. Видови (интраперсонална, интерпероснална, интергрупна, јавна комуникација).......10
2.5. Видови (вербална, паравербална и невербална)..................................................................10
2.6. Неуспех во комуникацискиот процес.....................................................................................12
2.7. Влијанието на менаџерот како носител на комуникацијата.............................................16
2.8. Влијанието на лидерот како носител на комуникацијата..................................................21
3. Важноста на ефективната комуникација за постигнување на организациските
перформанси...........................................................................................................................................25
4. ЗАКЛУЧОК....................................................................................................................................32
5. КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА.....................................................................................................33
1. ВОВЕД

Овој семинарски труд има за цел да ги нагласи позитивните страни и придобивките

од ефективното комуницирање во деловен контекст, како и негативните страни и
послединиците кои настануваат кога не се комуницира ефективно.

Луѓето комуницираат помеѓу себе вербално и невербално. Ние ги пренесуваме

нашите мисли и чувства преку зборови – вербално комуницирање и невербално преку
говорот на телото, тонот на гласот, фацијалните експресии, тикови и акции. Многу е
битно овие две форми на комуникација да бидат усогласени. Почнувајќи од овие две
форми на комуницирање постојат и три стилови на комуникација, а тоа се пасивно,
агресивно и асертивно комуницирање. Луѓето користат различен стил при
комуникација во различни видови на ситуации.

Често се наоѓаме во ситуации каде сме соочени со луѓе кои не комуницираат како
што сакаме, кои не ги разбираат зборовите кои ги кажуваме. Оваа неспособност да се
комуницира води кон фрустрации, разочарувања и понекогаш создава чувство на
недостаток на сила. Од таму до пукање, повишување на тонот или употребување на
остри зборови, има само еден чекор. Оние кои имаат искусено некаков вид на
едукација можеби и нема да западнат во ваков “грев”, користат различни начини за да
искажат незадоволство, несогласување дури и контрола во дискусија. Но, она што се
случува со другите е дека тие искажуваат зборови за кои покасно зажалуваат,
минуваат низ фрустрација во форма на вербална агресија, често насочена кон луѓе кои
не се директно вклучени во настаните кои што се дел од дискусијата.

Ефективното комуницирање е способност да се претставиме на светот она што

навистина сме, да го искажеме она што го чувствуваме, кога го чувствуваме тоа за
неопходно. Способноста да се искажат нашите чувства и нашите права, при тоа
почитувајќи ги чувствата и правата на другите. Оние кои знаат да комуницираат
ефективно, успешно се справуваат со конфликтите, како еден главен извор на стрес за
многу од нас.
 Деловното однесување демонстрира почит кон себе и кон другите, самоспознавање,
самоконтрола и самопочит.

Ефективното комуницирање е најефективниот начин на решавање на

интерперсоналните проблеми. Директната комуникација, отвореноста и искреноста води
кон примање на пораки без искривување и извртување на пораката, што создава простор
за зачувување на односот со другите.
2. ОПШТО ЗА КОМУНИКАЦИЈА

2.1.Улога и значење на комуникацијата

Комуникациите имаат големо значење за човекот и за општеството бидејќи без

комуникација не може да егзистира ниту човекот како социјално битие ниту, пак,
општеството како човечка заедница. Комуникациите овозможуваат развој и пренесување
на културата и знаењето воопшто. Комуникациите претставуваат неопходна претпоставка
за егзистенција на социјалниот општествен систем. Нашата способност да комуницираме
и облиците во кои го правиме тоа, често, се сфаќаат како нешто сосема природно, дадено
само по себе и разбирливо. Затоа комуницирањето го сфаќаме како базичен социјален
процес.
Комуникацијата е елементарна човекова активност, како спрема надворешниот
свет, исто така, и спрема внатрешното човеково битие. “Човекот не може, а да не
комуницира”, вели Паул Вацлавик (Paul Watzlavick, 1968:48). Активноста или
неактивноста, зборовите или тишината, се има вредност на порака: тие влијаат едни на
други, а другите, пак, не можат, а да не одговараат на ова комуницирање, па така и самите
комуницираат.
Во речничко - енциклопедиската литература, поимот комуникација се дефинира
како (анг. Communication, фр.La Communication), секоја онаа порака која е предмет на
реципрочна размена на информативни содржини меѓу рамноправни субјекти на
комуникацискиот чин и којашто во процесот на размената помеѓу комуникаторот и
реципиентот е изложена на можностите на дијалошка разработка, а тоа значи и на
можностите на критичката негација на новостекнатото сознание што е содржано во неа
(Leksikon novinarstva, 1979:128).
Комуникацијата (лат.Communication) не значи само соопштение, туку и учество,
заедништво. Под поимот комуникација подразбираме предавање, преработка и прием на
сигнали на живи битија, пред се, на човекот. Особена улога во тоа имаат јазичните
комуникации, односно размената на информациите меѓу луѓето со помош на акустичките
и оптичките знаци. Размената на информациите, односно комуникациите се врши во
различни животни ситуации за стекнување на нови сознанија и пренесување знаење,
образување на свеста и за влијание на меѓусебното однесување на луѓето.1

2.2.Дефинирање на поимот комуникација

За поимот комуницирање постојат повеќе дефиниции.

Според Берелсон и Штајнер (1964), комуницирањето претставува пренос на
информација, идеја, чувство, сознание и така натаму со користење на симболи, зборови,
броеви, цртежи. Актот или процесот на пренесување се вика комуницирање. Постојат
теории кои го застапуваат гледиштето дека нема комуницирање доколку кај примачот на
пораката не дошло до соодветен одговор, односно ефект. Тоа е според теоријата S-O-R
(stimulus-response-одговор).
Без оглед на тоа како го определуваме поимот комуникација, таа во својата основа
е составена од комуникатор, порака, код , трансмисија (канал) и примач. Во
комуниколошката литература постојат повеќе од 126 дефиниции за поимот комуникација.
Кај Р. Буркарт (2000) се наведени дури 160 дефиниции. Сите тие, и покрај своите разлики,
инсистираат на тоа дека комуникацијата, пред се, е процес. Според Колин Чери (Collin
Cherry, 1957), коминикацијата суштински е општествена работа што, се разбира, заради
своите општости и не е дефиниција. Сепак, Чери додава дека човекот развил и низа
различни системи на општење кои му овозможуваат општествена комуникација, а, секако,
од тие системи најзначајни се јазикот и говорот. Развојот на јазикот се одржува во
мислењето, со јазикот се организира и се развива мислата на поединецот, а како последица
на организираното мислење се јавуваат самосвесноста и чувството на општествена
одговорност, се изградил системот на етика, се изградиле закони со што човекот станал
самосвесно, организирано општествено битие. Благодарение и на комуникацијата,
овозможен е вистински општествен живот и негово практицирање. Најзначајната
функција, како што вели Чери, е социјалната и таа значи поседување заеднички елементи
на однесување или начин на живот.
Од многубројните дефиниции што постојат за поимот комуникација ќе наведам
петнаесет што ги издвојува Франк Денс (Frank Dance, 1967).

1
Д-р Томе Груевски, Комуникологијата како општа наука за комуникациите, Триесет години
студии по новинарство во Република Македонија
1. Симболи (вербален говор): “Комуникацијата е вербална меѓуразмена на мисли и
идеи”(Haben, 1954).
2. Разбирање: “Комуникација е процес со чија помош ги разбираме другите и за
возврат настојуваме другите нас да не разберат. Таа е динамична, постојано
променлива, подвижна во одговорот на севкупната ситуација.”(Martin, P. Anderson,
1959).
3. Интеракција (однос), општествен процес: “Интеракција, дури на биолошко ниво, е
вид на комуникација, инаку не би можел да се склучи заеднички акт.”(George H.
Mead, 1963).
4. Намалување на неизвесноста: “Комуникацијата се јавува од потребата да се намали
неизвесноста, ефикасно да се дејствува, да се одбрани или да се зајакне
егото.”(Dean C. Bamlund, 1964).
5. Процес: “Пренесување информации, идеи, емоции, вештини, користење симболи,
зборови, слики, бројки, цртежи. Тоа е акт или процес на пренесување кој обилно се
вика комуникација.” (B.Berelson, G. Stejner, 1964).
6. Трансфер и меѓуразмена: “Заедничка нитка се идеите нешто да се пренесе од една
работа на друга. Зборот комуникација понекогаш го користиме мислејќи на тоа
што се пренесува, понекогаш на средствата преку кои се пренесува, понекогаш на
целиот процес. Во многу случаи тоа што се пренесува на овој начин продолжува да
биде заедничко. Ако пренесува информација на друга личност, тоа не значи дека ја
губиме со тоа што таа преминала кај другиот. Во сооднос со тоа зборот
комуникација, исто така, добива смисла на партиципација (соучествување). Во таа
смисла, на пример, за религиозните верници се вели дека комуницираат. ”(A.J.Auer,
1957).
7. Поврзување, спојување: “Комуникацијата е процес којшто ги поврзува
неповрзаните делови на живиот свет заедно.”(J.Ruesch, 1957).
8. Заедништво: “Комуникацијата е процес на она што било монопол на еден или на
неколкумина, а сега го прави заедничко за двајцата или за групата.”(А.Gode, 1959).
9. Канал (носител), средство (пат) : “... средства за испраќање воени пораки, аредби
итн., преку телефон, телеграф, радио, курири” (American Collega Dictionary, 1964).
 10. Реплицирање меморија : “Комуникација е процес на водење внимание на друга
личност со цел за реплицирање меморија” (Carter & Harwood, 1953).
11. Дискриминативен одговор. Промена: “Комуникацијата е дискриминативен одговор
на стимуланс (S.S.Stevens, 1050).””Така комуникацијата меѓу две животни
настанува кога едно животно ќе создаде хемиска или физичка промена во
околината (сигнал) која влијае на однесувањето на другото”(H.Fringe, 1967).
12. Стимуланси : ”Секој акт на комуникација се набљудува како пренесување
информации и се состои од дискриминативни стимуланси, од изворот до
реципиентот.”(T.Newcomb, 1966).
13. Намера: “Главно, комуникацијата за свој главен интерес ја има онаа ситуација во
однесувањето во која изворот пренесува порака до примачот со намера да влијае на
однесувањето на овој вториот” (G.A.Miler,1966).
14. Време, ситуација: “Комуникацискиот процес е пренесување од една структурна
ситуација – како целина на друга, на поволен начин”. (B.Sondel, 1956).
15. Mоќ:”Комуникацијата е механизам преку кој се остварува моќта”. (S.Schacter,
1951).

На крајот од овој наведен список на дефиниции за комуникацијата и самиот Ф. Денс

заклучува дека ниедна од овие дефиниции не ги задоволува потребите. Затоа, како што
вели тој: “Дали комуникацијата е премногу дефинирана или, пак, премалку, извесно е дека
нејзините дефиниции ги водат и истражувачите и историчарите и теоретичарите
подеднакво, во различни, понекогаш сосема спротивни правци”.
Првиот тип ја набљудува комуникацијата како процес каде што на прво место доаѓа
поимот заедништво, дејствување (communis: заеднички communicare: да се дели, да се
направи заедничко).
Во вториот тип таа (комуникацијата) се набљудува како наговарање, како средство за
постигнување некои намери. Обично се употребува во начинот на рекламирањето или во
политичките говори, на предизборни митинзи итн.
Третиот тип е многу поширок и подразбира кој било тип на влијание или одговор.
Четвртиот тип ја набљудува комуникацијата како интеракција и во себе ги вклучува
системските теории.
 2.3.Процес на комуникација

Процесот на комуникација се состои од две фази: фаза на пренос и фаза на

повратна информација. Во фазата на пренос, информациите се разменуваат меѓу двајца
или повеќе поединци или групи. Во фазата на повратна информација, се обезбедува
взаемно разбирање. Во двете фази, за да настане комуникација, можат да се случат бројни
посебни фази.
Почнувајќи од фазата на пренос, испраќачот, личноста или групата која сака да ја
подели информацијата со друга личност или група, одлучува за пораката, каква
информација да пренесе. Потоа испраќачот ја претвора пораката во симболи или јазик,
процес наречен кодирање. Пораките често се кодирани во зборови. Шум е општ поим кои
се однесува на се што ја попречува било која фаза на процесот на комуникација.
Кога е кодирана, пораката се пренесува преку медиум до примачот, личноста или
групата за која е наменета порака. Медиум е патека, како што е телефонски повик, писмо,
допис, или комуникација лице во лице на состаноците, преку кои кодираната порака е
пренесена до примачот. Во следната фаза, примачот ја интерпретира и се обидува да и
даде смисла на пораката, процес наречен декодирање. Ова е критичен момент во
комуникацијата.
Фазата на повратна информација е поттикната од примачот (кој станува
испраќач). Примачот одлучува каква порака да испрати до оригиналниот испраќач (кој
станува примач), ја кодира, и ја пренесува преку избран медиум. Пораката може да
содржи потврда дека оригиналната порака била примена и разбрана, или оригиналната
порака да биде преформулирана, за да се обезбеди дека била точно интерпретирана, или
може да вклучува барање за повеќе информации. Оригиналниот испраќач ја декодира
пораката и обезбедува дека е постигнато взаемно разбирање. Доколку оригиналниот
испраќач утврдил дека не било постигнато взаемно разбирање, испраќачот и примачот
кружат низ целиот процес онолку пати колку што е потребно да се постигне взаемно
разбирање. Повратната информација ги отстранува недоразбнрањата, обезбедува дека
пораките се точно интерпретирани, и им овозможува на испраќачнте и примачите да
постигнат взаемно разбирање.
 2.4.Видови (интраперсонална, интерпероснална, интергрупна, јавна
комуникација)

Тргнувајќи од однесувањето на комуникаторот, комуникацијата може да има четири

различни категории на комуникациски системи:

1. Интраперсонални или интерактивни комуникациски систем, кој што го прави само

еден поединец. Улогата на испраќач и примач ја врши само еден човек (една
индивидуа). Комуникацискиот процес тогаш се одвива по следниот тек: идеа,
мислење, чувствување, делување. Ова е еден вид на самоодржувачки комуникациски
систем.
2. Интерперсонални или интерактивни комуникациски систем, кој опфаќа две
индивидуи, двајца комуникатори. Тогаш постојат логички, синтаксички и граматички
правила на вербалната комуникација.
3. Мултиперсонален или групен интерактивен комуникациски систем кој го чинат повеќе
поединци - комуникатори во кој секој со својата поеднинечна позиција прават еден
комуникациски јазол на мрежата во форма на прстен, (круг). Тука има можност за
густа мрежа на протекот на информациите.
4. Трансцедентален комуникациски систем, во кој пак се вклучени поголеми тимови
односно групи на луѓе. Истовремено тоа се и општествени системи на комуникација
или јавна комуникација.

2.5.Видови (вербална, паравербална и невербална)

Кодирањето на пораките во зборови, пишани или говорни, е вербална

комуникација. Пораките можеме да ги кодираме и без користење на пишан или говорен
јазик. Невербалната комуникација ги дели информациите со помош на изрази на лицето
(смеење, подигнување на веѓата, муртење, спуштање на вилицата), јазикот на телото (став,
гестови, климнување со глава, спуштање на раменици), и дури со стилот на облекување
(неформален, формален, конзервативен, помоден). На пример, кога шетале околу
фабриките на GM, врвните менаџери во General Motors носеле неформални и спортски
палта наместо костуми, за да пренесуваат или сигнализираат дека старата бирократија во
GM била распуштена, и дека компанијата е децентрализирана и понеформална отколку
што била. Трендот на овластување на работната сила придонесол некои менаџери да се
облекуваат неформално, за да пренесуваат дека сите вработени во организацијата се
членови на тимот, кои работат заедно за да креираат вредност за потрошувачите.
Невербалната комуникација може да биде употребена за засилување на вербалната
комуникација. Токму како што срдечната и љубезна насмевка може да ги засили
зборовите за оценување на добро извршената работа, загрижениот израз на лицето може
да ги засили зборовите за сочувствување со личниот проблем. Во такви случаи,
совпаѓањето меѓу вербалната и невербалната комуникација, помага да се обезбеди дека е
постигнато взаемно разбирање.
Понекогаш, кога менаџерите на организацијата одлучуваат да не ја изразуваат
пораката вербално, тие ненамерно го прават тоа невербално. Луѓето тендираат да имаат
помала контрола над невербалната комуникација, и честопати, вербалната порака која е
задржана, се изразува преку јазикот на телото, или изразите на лицето. Менаџерот кој се
согласува со предлогот дека некој всушност не му е наклонет, може ненамерно да ја
пренесе неговата ненаклонетост со гримаса.
Понекогаш, невербалната комуникација се користи да испрати порака која не може
да биде испратена преку вербални канали. Многу адвокати се свесни за ваквата тактика на
комуникација. Адвокатите често се образувани за техниките на невербална комуникација,
како што е одбирање каде да стои во судницата за да постигне максимален ефект, и да
контактира со очите за време на различните фази од судењето. Понекогаш адвокатите
запаѓаат во неволји поради употребата на невербалната комуникација во обид да влијаат
на поротата. Во судот во Луизијана, јавниот тужител Thomns Pirtle, бил предупреден и
казнет со 2.500 долари од судијата Yada Magee, за тресење на главата при изразувањето на
сомнеж, движење на рацете при изразување на ненаклонетост, и ракоплескање, кога
бранителите го изложувале нивниот случај.
Паравербална комуникација се однесува на глас, висина на тонот, брзината на
говорот, динамиката на говорот (темпото), паузи, акцент, дикција, грешки. Позади
паравербалната комуникација се кријат гласовите, темпото и интонацијата коишто го
следат говорот и му даваат дополнителна информативност. Еден дел од нив е задолжен за
сфаќање на основната смисла на вербалниот израз. Тие ни даваат извичник или
прашалник на крајот од реченицата, односно кажуваат дали се говори за оружје или за
средство за нокти (лак- ла:к или лак-лак).
Паравербалната комуникација ќе ни пружи информации и за расположението на
говорникот. Непримерно гласен говор може да остави впечаток на агресивност, да делува
луто и можеби по малку и примитивно. Од друга страна, премногу тивкиот говор често ќе
го поврземе со страв или слаби црти на личноста. Говорот со зголемена назалност
најчесто ќе го поврземе со настинка, но доколку лицето има вообичаено таков говор,
несвесно може да ни побуди перцепција на мрзливост и/или умисленост. Пискавиот гас
дава назнака на чувство на слабост или хистеричност. Испрекинат, напнат говор во
staccato, ако ги исклучиме говорните мани, може да остави впечаток на одлучна,
динамична, но исто така и на нечувствителна личност, додека благиот legato дава впечаток
на нежност и чувствителност. Ритамот на говорот е важен и за вниманието на оние
коишто не слушаат. Важните информации мора да ги изговориме поспоро, за учесниците
слушатели полесно да ја перципираат нивната важност и самите информации, но
константен спор говор многу брзо ќе го замори слушателот, којшто несвесно ќе очекува
дека сите информации се многу важни и додека на почетокот од говорот ќе биде многу
концентриран, наскоро заради умор нема повеќе да биде во состојба внимателно да слуша.
Брзиот говор дава динамика и одлучност, но поради пребрзото зборување ќе се намали и
можноста за следење на информациите. Паузите во говорот се уште еден од начините за
нагласување на важните информации и покажување на промисленост на изреченото, но,
како што веќе знаете, за предолги паузи ќе добиете единица.

2.6.Неуспех во комуникацискиот процес

Постојат пречки во комуницирањето или како уште можат да се наречат

дистрактори. Притоа мора да се има во вид појавата на ефектот на статусот во
комуницирањето. Тоа е случај кога едната личност е на повисока позиција во
хиреархиската структура на организацијата во однос на другата. Кога овие луѓе
меѓусебно комуницираат тогаш се јавуваат пречки во комуникацијата како резултата
на пренагласен респект, доминантнос, па некогаш и страв кои што се последица на тој
различен статус, во принцип пречките во комуницирањето можат да потекнуваат од
следните извори:

- Семантички проблеми – се појавуваат тогаш кога луѓето користат исти

зборови на различни начини, или различни начини или различни зборови на
ист начин.
- Перцепциски искривувања – можат да бидат предизвикани осиромашен
сопствен концепт, односно, начинот на саморазбирање или недоволно
разбирање на другите.
- Културолошки разлики – овие разлики влијаат врз комуницирањето меѓу
луѓето од различни сектори во организацијата (на пр.Секторот за
истражување и развој и секторот за произвотство), вакви разлики, често се
јавува и меѓу луѓе кои имаат различни искуства како и луѓе кои потекнуваат
од различни општествени и религиозни средини.
- Физички пореметувања – се јавуваат во случај кога е предизвикана голема
врева како на пример чукање во блиската канцеларија на машина за пишување,
играње на моливот во рака, дури и носење на кафе во текот на комуницирањето.
- Лош избор на канал за комуницирање – ако се очекува брза реакција од
примачот тогаш не треба да се испраќа долг говор,туку да се направи
директна комуникација со примачот.
- Непостоење потврдна информација – иако еднонасочната комуникација е
побрза, сепак двонасочната е поправилна во сложените ситуации таа им
помага и на испраќачот и на примачот да го оградат степенот на нивното
разбирање, а и го зголемува чувството на поврзаност кон задачата,тоа им
овозможува и на двете страни да го согледаат и надминат недоразбирањето, а со
тоа води кон повисок квалитет на примање и прифаќање на информаците.

Комуникацискиот процес може да се наруши доколку испраќачите или

примачите не се способни да ги надминат комуникациските бариери.
Општи типови на пречки: разлики во запазувањето, некоректно “филтрирање”,
преведување, јазични проблеми, лош слух, различни емотивни состојби, различен
“background”, физички бариери: бука, слушателот лошо слуша, комуникацијата се одвива
во напната или непријатна ситуација, нешто се случува во околината што и пречи на
комуникацијата.
Пречки поврзани со примателот или испраќачот на пораката:
Примателот: брза со заклучоците, го слуша или гледа она што сака, одбива да го слуша
она што не се согласува со неговото мислење, има емотивни проблеми со кои е
преокупиран, не прашува ако не разбира, туку сам си ги “пополнува дупките”.
Испраќачот, во врска со пречките на примателот: не го увидува отпорот на
слушателот, го увидува, но незнае што да прави со него, не му се допаѓа примателот, или
пак тој не му се допаѓа на слушателот, го увидува отпорот но не сака ништо да преземе во
врска со тоа.
Испраќачот: не го објаснува или не го прецизира она што примателот треба да го чуе,
неоправдано претпоставува дека примателот поседува знаење потребно да ја разбере
пораката, употребува зборови или изрази кои примателот не ги разбира, ја продолжува
приказната и кога вниманието на слушателот е попречено, испраќа порака така а
примателот ја сфаќа потполно погрешно, или ја сфаќа така да предизвикува
непријателство, истите зборови имаат различно значење дури и во истиот јазик, обично
користи повеќе зборови отколку што треба за разбирање на пораката, па примателот треба
сам да открие кои од нив ја носат главната порака, една порака носи повеќе аспекти, што
го збунува слушателот, намерно одолговлекува и ја избегнува суштината.
Кога испраќачот ги предизвикува пречките: тој можеби тоа го прави затоа што не е
свесен за пречките, свесен е ама не знае што да прави со нив, ги увидува, но проценува
дека нема време за нивно отстранување, можеби се наоѓа во супериорна позиција и верува
дека разбирањето на пораките е одговорност на слушателот а не негова одговорност,
примателот можеби не е свесен за постоењето на пречките, примателот сфаќа дека
испраќачот е причинител на пречките во комуникацијата, но се колеба тоа да му го
спомне.
Пречките можат да се класифицираат и по типот на грешката којашто ги предизвикува
во текот на проценувањето, како последица на погрешка проценка:
ХАЛО-ЕФЕКТ – Кога некоја карактеристика на личноста, која е ирелевантна за
донесување на суд за тоа лице во контекстот на конкретната комуникација сепак влијае
врз донесување на суд ( на пример: гардероба, фризура, брада и сл. )
СЕЛЕКТИВНО ЗАБЕЛЕЖУВАЊЕ – Лицето го забележува само она што сака да го
забележи. Кога на пр. Некој ни е симпатичен, ги применуваме само неговите добри
особини, а останатото го игнорираме.
ГУБЕЊЕ НА ВРЕМЕНСКАТА ПЕРСПЕКТИВА – Кога допуштаме да врз нас и нашето
донесување на суд влијае само еден аспект на гледање, нешто што сме го виделе во
почетокот или при крајот на целиот процес на набљудување. Наспроти тој еден аспект, се
останато губи значење.
ГРЕШКИ ВО ХИЕРАРХИЈАТА – Кога некои области на работењето се сметаат за многу
угледни или напротив – ако уживаат низок углед (на пр. Некои професии), исто така, ако
арпиори се сметаат за лесни или пак тешки, многу лесно ќе ги оцениме и луѓето поврзани
со нив како добри или пак лоши, без да размислиме подобро.
ГРЕШКИ ПОРАДИ ЉУБЕЗНОСТ – Кога нешто се оценува премногу добро, затоа што
лицето не се осудува да искаже лош суд за нешто, па така ја одбегнува критичката
расправа.
ГРЕШКИ ПОРАДИ КОНТРАСТИ – Кога нешто се оценува премногу лошо, затоа што
поединците никогаш не можат да ги достигнат превисоките очекувања на лицето коешто
ја врши проценката. Оваа грешка им се случува на луѓето кои самите себеси си
поставуваат многу високи барања и никогаш не се задоволни со себе.
ПИГМАЛИОНОВ ЕФЕКТ – Кога она што се очекува, поради кое се стреми, навистина и
ќе се оствари. Феномен, кој личи на суеверие, кој меѓутоа има своја психолошка
основаност.
 2.7.Влијанието на менаџерот како носител на комуникацијата

Живееме во услови на високо развиена наука и технологија, на системи за автоматско

управување, на роботика и на глобални информациски системи. Секојдневно, во
семејството, на работното место и при комуницирањето се среќаваме со техничко –
технолошки уреди и системи и сме дел од организаациски системи. Се наметнува
заклучокот дека човекот како општествено битие е предодредено да живее и да работи во
организирана средина, т.е. во систем (претпријатие, здружение, политичка партија, воена
единица итн.). Второ, човекот е творец на сите научни достигнувања, па оттука, системот
(воопшто) и човекот треба да ги набљудуваме во нераскинлива заемна врска.

Под систем се подразбира целина од повеќе спрегнати, повеќе или помалку прости
компоненти кои како спрегната целина имаат способност на дејствување според намената
и целта. Спрегнатата целина (систем) располага со својства кои не постојат кај одделните
компоненти. Основно својство на системот е способноста за дејствување која вклучува
содејство или противдејство во однос на околната средина, односно, корисна или
конфликтна интеракција.

Можеме да заклучиме дека системот е комплекс на елементи меѓусебно поврзани, т.е.

дека системот е ГРАФ, односно, структура од збир на елементи и од збир на бинарни
релации (врска меѓу елементите) кои се изложени на разни фактори (намерни или
случајни) кои тежнеат да ја менуваат состојбата на системот.

Компаниите, претпријатијата, установите и единиците нужно мораат да бидат

управувани од страна на луѓето. Без оглед на техничката развиеност, главен поттикнувач и
управувач (раководител) е човекот.

Менаџирањето на компанија е комплексна активност, и ефективните менаџери мора да

поседуваат многу видови на вештини, знаење и способности. Менаџментот е
непредвидлив процес. Донесувањето на вистинската одлука е тешко. Дури и ефективните
менаџери често прават грешки, но најефективни менаџери се оние, слични на Jobs, кои
учат од нивните грешки и постојано тежнеат да пронајдат начини да ги подобрат
перформансите на компанијата.

Менаџерите работат во организации. Организации се збир на луѓе кои работат заедно и

ги координираат нивните акции за да остварат широка разновидност на цели, или идни
посакувани резултати. Како менаџери , тие се луѓе одговорни за надзор и создавање на
мнозинството организациски, човечки и други ресурси за остварување на нивните цели.

Менаџмент е планирање, организирање, водење и контролирање на човечки и други

ресурси за ефикасно и ефективно остварување на организациските цели. Организациските
ресурси вклучуваат луѓе и нивните вештини, know-how и искуство; машинерија; сурови
материјали; компјутери и информациона технологија; и патенти, финансиски капитал, и
лојални клиенти и вработени.

Една од најважните цели која организациите и нивните членови се обидуваат да ја

остварат, е да обезбедат одреден вид на добра и услуги кои ги посакуваат купувачите.

Организациско извршување е мерило за тоа како менаџерите ефикасно и ефективно ги

користат расположливите ресурси, за да ги задоволат потрошувачите и да ги остварат
организациските цели. Организациските перформанси се зголемуваат во директна
пропорција со зголемувањето на ефективноста и ефикасноста.

Ефикасност е мерило за тоа колку добро или колку продуктивно се користени

ресурсите за остварување на целта. Организациите се ефикасни кога менаџерите го
минимизираат количеството на влезни ресурси ( како работна сила, суровини и составни
делови ) или количеството на време потребно да се произведе дадениот учинок на добра и
услуги. Одговорноста на менаџерот е да обезбеди дека организацијата и нејзините
членови колку што е можно поефикасно ги извршуваат сите активности потребни за
обезбедување на добра и услуги за потрошувачите.
Ефективност е мерило за соодветноста на целите кои менаџерите одбрале да ги
извршуваат за организацијата, и степенот до кој организацијата ги остварува тие цели.
Организациите се ефективни кога менаџерите избираат соодветни цели и нив ги
остваруваат. Ефективни менаџери се оние кои избираат правилни организациски цели и
поседуваат вештини за ефикасно користење на ресурсите.

Високото ниво на самодоверба стана суштинска карактеристика на современиот живот

во бизнисот. За разлика од претходните модели на деловен живот, каде што биле потребни
луѓе кои ќе си го знаат местото на работа и се запазувала хиерархијата, бизнисот денес
бара соработка, еднаквост и почитување на различностите. Ефективната комуникација во
деловното функционирање е една од дневните навики која ќе произведе самодоверба,
вреднување на секој поединец и уважување.
“Вработени со висока самодоверба прават независни одлуки, превземаат ризик,
енергично ги извршуваат новите идеи и дејствуваат на своја сопствена иницијатива се
токму оние кои им се потребни на бизнисите во 21-от век” (Би-би здравство)
Асертивноста, самодовербата и довербата се неразделно поврзани.
Класичен начин да се дефинира асертивноста е да се спореди со двете спротивставени
однесувања – агресивно и пасивно. Агресивното однесување е дефинирано како
однесување каде се негираат правата на другите. Додека пасивното однесување како
начин на однесување каде правата на другите се ставаат пред нашите. Тоа ја става
асертивноста како “трет начин на однесување” кој истовремено ги признава сопствените
права и оние на другите.
Лицето кое се потпира на пасивно однесување го прави тоа со надеж дека ќе бидат
безбедни и заштитени од страна на другите личности. Поверојатно е дека и другите ќе
започнат да ги забележуваат нивната слабост и да губат почит за нив. Пасивната личност
може да стане загорчена подоцна во животот поради изгубените можности.

Асертивното однесување значи:

- Да се биде отворен, искрен
- Да се застане за себе
- Одбивање да се биде заплашен
- Наоѓање на решенија во конфликти
- Се еднакви со другите задржувајќи ја својата посебност
- Слушање на другите
 - Покажување на разбирање.

Асертивниот начин на однесување се чини дека може да донесе многу опасности –

можноста другите да ве турнат надолу поради отвореноста и искреноста – тоа е
единствениот пат за да се постигне почит кон себе и кон другите.
Во учењето да се биде посигурен и асертивен, многу луѓе ја преминуваат границата
и се слизнуваат во агресивно изразување на асертивноста. Исто така, многу луѓе кои имаат
за цел да бидат асертивни, исчекоруваат назад од конфликтните ситуации во случај да не
ги повредат правата на другите личности.
Асертивноста не е во доминацијата, отпорот, или чувство да се биде принуден да се
“даде на другите”. Никогаш не се работи за да се стане чувствителен или бесен. Ниту пак
за принудување на другите да ги гледаат работите од вашите очи.
Асертивноста има за цел да ја потенцира вредноста на јасен, мирен, искрен и често
пати краток начин на комуникација во кој секој си го знае местото во релациите и никој не
се чувствува лошо или искористено.
Еден показател на асертивноста е дека тој е начин на постоење без да се чувствува
страв. Кога се делува со агресивно или пасивно однесување , се делува од позиција со
страв. Асертивноста, од другата страна е изразување на чесност, искреност и доверба. Таа
не доаѓа од стравот туку од довербата и почитта.
Предноста зошто асертивноста е важна е поради фактот дека таа е клучна за успех
на секое поле во нашиот живот. На работното место, каде голем број на вештини што ги
користиме во релација со другите, како што се комуникацијата, преговарање и
лидерството. Во личните односи, што е најдобар начин за да се решат проблемите и да се
соочиме со конфликтните ситуации. Со нас самите, за да се чувствуваме подобро во
нашиот живот. Една од клучните придобивки на асертивноста е дека таа ни помага да ги
елиминираме стравот и стресот што денес се присутни во нашиот живот, на работното
место или слично. Стравот и стресните ситуации кај нас изнудуваат различни “бори се
или бегај” реакции. Тие можат да бидат во форма на избегнување на контакт со луѓе,
манипулирање, малтретирање на другите или сл. Сите тие доведуваат до загриженост,
болест и крајна исцрпеност. Со асертивноста, се учи дека стравот нема потреба да постои
во релациите со другите личности, без оглед на тоа што другата личност има како потреба.
Асертивноста дава лична контрола врз животот на начин што овозможува да се дејствува,
наместо да се реагира и да се гледаат другите на начин на кој се гледаме себе си. Со љубов
и почит. Асертивноста е примарна социјална вештина. Можеби не е брз начин на
решавање на проблемите како што е агресивноста и пасивноста, но тоа е пат кој води кон
здрав, цврст и исполнителен човеков однос.
Свест претставува состојба или способност да се согледа, да се чувствува или да се
виде свесен за настани, објекти или дејства.2 Ваквото ниво на свесност може да се потврди
од страна на набљудувач, без да се имплицира разбирање. Најопшто свеста претставува
состојба на разбирање на нешто. Ние во секој момент мораме да бидеме свесни за се што
се случува околу нас. Да знаеме точно и објективно да ги оцениме ситуациите во кои ќе се
затекнеме.
Самосвест е состојба на потполно разбирање на себе си на начин на кој разбираме кои
всушност сме ние и зошто постапување на одреден начин.3 Со развивањето на самосвеста
можеме да превземеме контрола над нашите постапки. За да бидеме самосвесни мораме да
размислуваме во однос на нашите интеракции, постапки, чувства и мисли. Со развивање
на самосвеста се здобиваме со:

- Поголема контрола над постапките

- Донесување на подобри одлуки
- Флексибилност и доверба во пристапување
- Поголема желба за поставување на цели
- Подобра интеракција и разбирање на другите луѓе
- Намалување на стресот

Според погоре изнесеното можеме да заклучиме дека, доколку некој сака да почне
да го применува начинот на асертивно комуницирање мора да има висок степен на
свесност. Битно е да бидеме свесни на каков начин комуницираме ние, кои се нашите
предности и слабости.
Како што растеме учиме како да го прилагодуваме нашето однесување како
резултат на работите кои ни се случуваат. Ние се моделираме врз основа на оние околу

2
Извор: Donna J. (July 2012) “Oxford Dictionaries – Language matters”, Oxford : Oxford university стр.90
3
АВР (2010), Self awareness and personal development, Chicago: BBPSD
нас, на пример, родителите, наставниците и нашите пријатели и други влијанија како што
се телевизијата и списанијата. Ако во тој период нашата самодоверба е уништена, на
пример преку исмејувања на училиште или малтретирање или при критикувања во
рамките на семејството, потоа во нашиот живот како возрасни единки поголема е
веројатноста да реагираме пасивно или агресивно во слични ситуации.
И покрај тоа што едно лице може да научи да реагира агресивно и пасивно, истото
може да се научи и да се однесува асертивно.
Препознавањето на она што го предизвикува недостатокот на самодоверба е
корисно, но правењето на промените е многу важно. Вежбањето на асертивните вештини
ви помага да се соочите со стариот начин на размислување, помага да се стане повеќе
природно асертивен и да се самозајакнете.
Како ќе го живее својот живот индивидуата многу зависи од тоа колку знае за себе
си- кој е, што сака, како да работи и склопот на личниот стил на живот. Важноста на
самосвесноста и самоспознанието варира од личност до личност и од време на време.
Подобрувањето на животот се постигнува со придобивките со комбинирање на свесноста
и самосвеста. Се со цел да се поврземе автентично со другите луѓе и да комуницираме
ефективно потребно е да се познаваш доволно себе си, како и да ги познаваш своите
намери. Зголемувањето на самосвесноста и само спознанието ќе поттикне ефикасна
комуникација.

2.8.Влијанието на лидерот како носител на комуникацијата

Лидер (Leader) значи водач или предводник, а лидерството (leading) – водење, т.е.
раководење. Во потесна смисла на зборот лидер се врзува со водачите на политичките
партии.
Лидерот има способност (моќ и влијание) да ги проведе своите подредени кои сега
стануваат негови следбеници. Лидерот има визија за тоа како би можела да изгледа
иднината и определува начини на остварување на визијата. Одлучувачка способност на
лидерот е да ги мотивира и инспирира своите подредени на напрегања и на зголемени
напори, за извршување на задачите.
 Лидерот е добар комуникатор – човек кој “знае” со луѓето. Кој знае да слуша и
комуницира. Тоа значи да разбере и да биде разбран. За значењето на комуникацијата,
Џон Гринџер рекол: “Значењето на комуникацијата се добива од добиениот одговор4”.
Дејл Карнеги, во делото “Лидерството во Вас”, а значењето на комуникацијата вели:
“Луѓето судат за нас на четири начини: 1. Што правиме, 2. Како изгледаме 3. Што
зборуваме и 4. Како зборуваме”.
Западните автори за лидерот и лидерството, меѓу другото, наведуваат:
“Лидерот треба постојано да учи и да се развива, поединецот треба да се поистовети со
фирмата. Судбината на фирмата е судбина и на поединецот”.
И понатаму: ”Лидерите водат “полн” живот, во кој нивната кариера и личниот живот се
чини дека се во хармонија”.
За користењето на нивната амбиција, на талентот и на способностите, лидерите
треба да се идентификуваат со нивните вистински наклоности и да ги остварат во
практиката со задоволство, со енергија и со концентрација.
Лидерите зрачат со доверба, со почит и со авторитет. Таму каде што се лидерите
работата е стимулативна, предизвикувачка и забавна. Тие се омилени од луѓето во нивната
околина. Вистинските лидери истрајуваат затоа што се борат за најдоброто за нив самите,
за нивната организација и за нивните вработени. Откако ќе ја остварат својата визија, тие
им помагаат на своите подредени да ги исполнат сопствените визии. Лидерите не ги
одбегнуваат конфликтите, но повеќе гледаат (се одлучуваат) тој (конфликтот) да се реши
со укажување на поволна (ситуација).
Во поширока смисла на зборот, сите ние сме лидери во секојдневниот живот, во
семејството, на работното место, во бизнисот и во општеството. Но лидерот, во армиска
смисла, не би бил успешен само со својата основна улога на поттикнувач и мобилизатор.
Тој не ќе може да управува и да води ако не знае да планира, да организира, да
координира и да контролира. Значи, лидерот треба многу да знае, за да знае како да
спроведува одлуки и решенија.
Основната цел на водството е да се развива чувства за припадност кон организацијата
и кон заедничките вредности и идеи.

4
Џон Л. Хансен и Пер А. Кристенсен, Процес на промени, 57, Штрк, Скопје, 1995
Денес водството се карактеризира со следниве основни карактеристики: Насочување,
инспирација, градење тимови, пример, прифаќање и др.
Во процесот на истражување, феноменот водство е најтешка област, како по
обемот, целите, идеите, така и по структурата на различните општествено – економски
формации.
Во зависност од егзистирањето на идејата се јавува цврстина во поврзаноста помеѓу
водачот и следбеникот. На пример: “ Ни петте века робување под туѓинецот не беа во
состојба да го уништат и да го избришат чувството на самобитност“. Во однос на
развојната функција на феноменот водство, неопходно е да се негуваат следниве тези:
создавање на визија за иднината, инсистирање на луѓето таа визија да ја направат
стварност. Идејата ќе живее се додека следбениците ја негуваат и се додека чувството кон
неа е реално. Се дотогаш ќе постои и водството. Водството е во дијалектичка врска со
визијата и со следбениците.
Вродените особини се малубројни и претставуваат приближно околу 15 %.
Карактеристиките и способностите (вештини) се најбројни и претставуваат 80-85% од
вкупните особини и способности, додека некои карактеристики кои се изведени од некои
особини, но во практиката тие се разликуваат, како на пример: совесноста и праведноста
се морални категории, но во практиката влијаат на мотивацијата, или харизмата – таа е
карактеристика во која се обединети поголемиот дел од способностите и особините.
Особините, карактеристиките и способностите, не треба да се гледаат изолирано, туку
во една заедничка спрега. Во практиката тешко може да се воочи разликата меѓу нив.
Поконкретно, во практиката лидерот треба:

- Да не ги нагласува грижите и одговорноста,

- Да работи според дневен план – го организира своето време,
- Да е активен и да донесува брзи решенија,
- Да работи во текот на целото време – континуирано
- Работното место да го напушта главно, навреме,
- Да ги делегира работите и одговорностите,
- Викендите да ги користи за себе и за семејството,
- Да е општествено активен,
 - На работа да доаѓа одморен и навреме,
- Редовно да користи годишен одмор,
- Да има доверба во соработниците,
- Да врши селекција на потребни, на редовни и на периодични податоци,
- Да негува тимска работа,
- Редовно да одржува состаноци – подготвени и плански,
- Да наоѓа време за лично усовршување и за напредување (учење и школување).

Зависно од ситуацијата, наведените особини и способности можат да бидат форсирани

или потскриени. Со цел остварување на поважна цел (намера), некои особини во дадена
кризна ситуација (војна) можат да бидат потиснати и заменети со особини од спротивен
карактер (храброст – кукавичлук) за да се избегне учеството во војна. Особините и
способностите не се фиксни категории. Тие се подложни на промени во сите насоки.
3. Важноста на ефективната комуникација за постигнување на
организациските перформанси

Која и да е специјалноста во работењето и колку и да е голема стручноста во

дејноста, сепак е потребна способност за добра и ефикасна комуникација за да се
постигнат вистински резултати. Брилијантните идеи за постигањето на одредена цел се
безвредни доколку на вистински начин не се споделат со другите.
Телефонските разговори, деловните писма, електронската пошта, деловните
состаноци се составен дел од секојдневниот живот на еден деловен човек. Затоа,
ефикасната комуникација има големо значење не само во деловниот, туку и во
секојдневниот живот..

Ефикасната комуникација не само што има централно место во нашата способност

да градиме и одржуваме врски со другите, туку претставува и основен елемент на сите
односи, било да се персонални или деловни.

Во денешниот свет, се прават сè поголеми напори за воспоставување на успешна

комуникација. Комуницирањето претставува начин на кој можат да се имплементираат
плановите и да се координираат акциите со цел да се остварат целите на претпријатието.
Се проценува дека менаџерите поминуваат голем дел од времето во комуницирање
(просечно 75 %).

Комуникацијата отсекогаш била од критична важност за успехот на компанијата и

корпоративната репутација којашто е една од многу битните трајни средства. Таа игра
една од централните улоги во развивањето на клучните бизнис вредности како што се
акционерските вредности, привлекувањето, задржувањето и мотивирањето на
висококвалитетни луѓе.

Придонесува и за подобрувањето на угледот кон целата средина, рангирањето на

заинтересирани страни, поддржувањето на јавни проблеми, создавањето на предности на
потрошувачот за продукти и бизнис просперитет. Етичката комуникација е основна за
одговорното размислување, донесувањето на одлуки и развивањето на врски, култури,
канали и медиуми. Етичката комуникација го подобрува човековиот збор и почитувањето
за себе и за другите. Организациите сакаат луѓе кои се стремат кон етичкото однесување.
Никој не може во целост да гарантира дека корпорациите и нивните вработени ќе се
однесуваат етички. Сè уште има признанија на повремени неуспеси кои ја намалуваат
основната етичка одговорност.

Работата на менаџметот е да и помогне на организацијата да ги користи нејзините

ресурси на најдобар начин за да ги оствари своите цели. Тоа го прават со извршување на
четири суштински менаџерски задачи: планирање, организирање, водење и контролирање.
Менаџерите на сите нивоа и во сите одделенија - било во мали или големи компании,
профитни или непрофитни организации, или организации кои дејствуваат во една земја
или низ светот - се одговорни за извршување на овие четири задачи. Колку добро
менаџерите ги извршуваат овие задачи, определува колку ефикасни и ефективни се
нивните организации.

Четирите менаџерски задачи – планирање, организирање, водење и контролирање

се неопходни делови од работата на менаџерот. На сите нивоа на менаџерската
хиерархија, и преку сите работи и детерминанти во организацијата, ефективниот
менаџмент значи успешно извршување на овие четири задачи – на начин кои ја
зголемуваат ефикасноста и ефективноста.
Образованието и искуството им овозможуваат на менаџерите да ги препознаат и
развиваат личните вештини потребни да обезбедат најдобра употреба на организациските
ресурси. Истражувањата покажале дека образованието и искуството им помагаат на
менаџерите да стекнат и развијат три типа на вештини: концепциски, човечки и технички.
Концепциски вештини – Концепциските вештини се претставени во способноста да се
анализира и дијагностицира ситуацијата и да се прави разлика меѓу причината и
последицата. Врвните менаџери бараат најдобри концептуални вештини затоа што нивни
примарни одговорности се планирањето и организирањето.
Формалното образование и обука се многу важни во помагањето на менаџерите да
развијат концептуални вештини. Бизнис обуката на студентските н последипломските
нивоа, обезбедуваат многу концептуални алатки (теории и техники во маркетинг,
финансии и други области) кои им се потребни на менаџерите ефективно да ги
извршуваат нивните улоги. Изучувањето на менаџментот помага да се развиваат вештини
кои им овозможуваат на менаџерите да ја разберат големата слика со која се соочува
организацијата. Способноста да се фокусираат на големата слика им дозволува на
менаџерите веднаш да ја согледаат ситуацијата и да предвидат избори, притоа имајќи ги
предвид долгорочните цели на организацијата.
Денес, перманентното менаџмент образование и обука, вклучително и обуката во
напредна IТ, се ннтегрален чекор во градењето на менаџерски вештини, поради тоа што
постојано се развиваат нови теории и техники за унапредување на организациската
ефективност како што се менаџмент на целосен квалитет, benchmarketing, организација
базирана на Web, i мрежи на бизнис за бизнис.
Организациите можат да сакаат да развијат посебни менаџерски способности во
специфична област на вештини - можеби да учат напредна компонента на одделенски
вештини неопходни за имплементирање на менаџмент на целосен квалитет. Поради тоа,
организацијата плаќа менаџерите да посетуваат специјализирани програми за развивање
на овие вештини. Впрочем, еден сигнал дека менаџерот добро функционира, е
подготвеноста на организацијата да инвестира во развитокот на вештините на менаџерот.
Слично на тоа, многу неменаџерски работници кои работат на високо ниво (поради тоа
што изучувале менаџмент), честопати се упатувани на интензивни менаџмент наставни
програми за да ги развијат нивните менаџмент вештини и да ги подготват за унапредување
на позицијата на ниско ниво на менаџмент.
Човечки вештини - Човечките вештини ја вклучуваат способноста да се разбере,
промени, води н контролира однесувањето на другите поединци и групи. Способноста да
се комуницираат, координираат и мотивираат луѓето, и да се обликуваат поединците во
кохерентен тим, ги разграничува ефективните од неефективните менаџери. Ѕteve Jobs,
Michael Dell и Anne Mulcahy поседуваат високо ниво на човечки вештини.
Како и концептуалните вештини, човечките вештини можат да бидат стекнати низ
образование и обука, како и да бидат развиени низ искуство. Организацијата се повеќе ги
користи напредните програми за лидерски вештини и тимско лидерство затоа што сакаат
да капитализираат на предностите на самоуправувачките тимови. За ефикасно управување
со личните интеракции, секоја личност во организацијата има потреба на научи како да се
однесува со другите луѓе - да ги разбира нивните гледишта и проблемите со кои се
соочуваат. Еден начин да им се помогне на менаџерите да ја разберат нивната лична сила
н подготвеност, е да обезбедат feedback од нивните претпоставени и подредени за нивното
извршување на работата. Целосниот и директен feedback им овозможува на менаџерите да
ги развијат нивните човечки вештини.
Технички вештини - се специфични вештини потребни за извршување на
определен тип на работа или занимање на високо ниво. Примерите вклучуваат
специфично производство, сметководство, маркетинг, и се повеќе вештини за IT. За да
бидат ефективни, на менаџерите им е потребна низа на технички вештини. Редот на
технички вештини потребни на менаџерите зависи од нивната позиција во нивните
организации.
Менаџерите и вработените кои поседуваат исти видови на технички вештини,
вообичаено, стануваат членови на специфично одделение и се познати кака на пример
маркетинг менаџери или менаџери за производство. Менаџерите се групирани во
различни одделенија бидејќи најголем дел од одговорноста на менаџерот се состои од
набљудување, обучување и надзор на вработените, и на тој начин се зголемуваат нивните
специфични вештини и експертиза. Очигледно е дека ова е лесно да се прави кога
вработените со слични вештини се групирани во исто одделение затоа што можат да учат
едни од други и да станат поквалификувани и попродуктивни во нивните определени
работи.
Денес, поимот главна компетентност често се употребува за да упати на
специфичен збир на одделенски вештини, знаење и искуство, кои и овозможуваат на една
организација да биде пофункционална од друга. Со други зборови, одделенските вештини
кои креираат главна компетентност, и даваат на организацијата конкурентска предност.
За да им помогнат на нивните организации да функционираат поефикасно и
поефективно, на ефективните менаџери им се потребни три вида на вештини –
концептуални, човечки и технички. Отсуството дури и на еден вид на менаџерски
вештини, може да води кон неуспех. На пример, еден од најголемите проблеми со кои се
судруваат луѓето кога започнуваат мали бизниси, е недостигот на соодветни концептуални
и човечки вештини. Некој кој има технички вештини да започне нов бизнис не е
неопходно да знае како успешно да управува со подвигот. Слично, еден од најголемите
проблеми со кој се соочуваат научниците и инжинерите кои ги заменуваат кариерите од
истражување во менаџмент, е недостатокот на ефективни човечки вештини.
Амбициозните менаџери или потенцијални менаџери постојано се во потрага по најновите
образовни придонеси кои би им помогнале да развијат концептуални, човечки и технички
ресурси потребни за да ги извршуваат на високо ниво во денешното променливо и
конкурентско глобално опкружување.
Развивањето на нови и унапредени вештини низ образование и обука, стана главен
приоритет и за амбициозните менаџери, и за организациите за кои работат.
Асертивноста е опишана како форма на комуникација во која желбите и потребите се
јасно изразени со почит кон себе и кон другите лица во комуникацијата. Агресивноста од
друга страна е опишана како форма во која физичкото и психичкото однесување на
личноста е насочено кон наметнување на своите потреби и желби, се со цел да доминираат
во односот со другата личност и често се лути и деструктивно настроени. Додека
пасивното однесување на личноста во односот ги става своите потреби и желби под оние
на другата личност.
Лидерот и менаџерот мора да знае да комуницира асертивно на своето работно место.
Само таквиот начин на комуникација е правилен и единствено на таков начин лидерот и
менаџерот ќе постигнат успешни резултати во организацијата од која се дел.
Комуникацијата, како и секој друг склоп од вештини, може да биде научена, а со
практикување да се доведе до професионалност и мајсторство. Таа бара подготвеност за
откривање на поголема свесност, пробување на нови работи, преглед на резултатите и
пробување одново базирано на она што е научено – тоа е интерактивен процес.
Се прашуваме зошто е битна самопочитта. Од неодамна се зборува за важноста на
високата самопочит - некои луѓе веруваат дека се преценети, додека другите веруваат дека
се работи за голема само почит. Тие тврдат дека се дава поголем акцент на “себе” и не
доволно на другите, и дека доколку се однесуваме лошо ние не треба да се чувствуваме
добро за себе си. Како и да е, негативното влијание од ниската самопочит во релациите,
среќата и задоволството се добро познати. Понатаму, имањето на висока самопочит не
подразбира да се биде себичен и да се мисли дека се што ние правиме, мислиме или
чувствуваме е совршено. Се работи многу повеќе за себе вреднување и почитување,
состојба во која се чувствуваме удобни во сопствената кожа, објективно да се оценува
животот и да се биде соодветно одговорен.
 Целта со практикувањето на асертивната комуникација не е да произведе
заповеднички, злобни, себични менаџери и лидери, но да се стекнат со вештини од кои
може да избираат, за да можат да застанат за себе и да комуницираат јасно и искрено, со
почит кон себе и другите, на начин на кои ќе манифестираат задоволна и ефективна
релација.За да бидеме асертивни, потребно е да:

- Знаеме што навистина сакаме да искомуницираме (себе-познавање и само-

свесност)
- Да знаеме како да го искажеме тоа што сакаме да го искомуницираме преку
вербални и невербални пораки
- Да ги разбереме и да ги почитуваме барањата и правата на другите ( свесност за
другите и емпатија)

Поверојатно е да го добиеме она што ни е потребно или она што го сакаме кога сме
асертивни, отколку кога не сме. Доколку не им кажеме на другите што е она што го
посакуваме, на начин на кој ќе можат да не разберат, постои можност тие да не знаат.
Доколку очекуваме тие да погодуваат, бараат или да ги потиснуваат нив, односно да
комуницираме на начини кои што се неефективни, не постои веројатност тие да не
разберат или поддржат. Дури и да ја искажеме нашата порака ефективно, не е нужно да го
добиеме она што го посакуваме. Другите луѓе исто така имаат избор за тоа што ќе
направат или нема да направат, но сепак доколку комуникацијата е успешна секоја
личност ќе разбере што се случува. Кога ќе се појават разлики или конфликт ќе бидат
јасно разбрани од страната на сите учесници во комуникацијата и истите можат да бидат
надминати и решени.
Првиот чекор при асертивната комуникација е да бидеме сигурни дека го имаме
вниманието на другата личност, и дека активно слушаат. За да го постигнеме ова,
потребно е да бидеме свесни дека луѓето поефикасно ги примаат пораките преку еден
сензор отколку друг. Многу луѓе полесно се поврзуваат со пораката визуелно; тие
преферираат да гледаат во напишан текст или слики, или да гледаат видео. Други пак
полесно ги примаат информациите кои доаѓаат по звучен пат; сакаат да слушаат вербални
објаснувања или да се вклучат во дискусија. Сеуште некои поефикасно се поврзуваат
преку допир, добро чувство или при глума, кога се физички вклучени, фаќајќи забелешки
или цртајќи. Доколку сакаме да дознаеме со каква група на луѓе се справуваме, тие
разлики често се рефлектирани во зборовите кои ги користат луѓето, на пример:”јас
гледам..”или “звучи како..” “..се чувствува..”.
Важноста да се биде асертивен – кон себе

- Зголемена самопочит
- Зголемена самодоверба
- Се чувствуваме слободни да се искажеме себеси
- Се чувствуваме и сме искрени кон себе, сопствените мисли и вредности
- Постои помала веројатност да ги обвинуваме другите бидејќи си ја превземаме
одговорноста
- Имаме искрена, отворена релација
- Ги искажуваме сопствените чувства без да им наштетиме на другите
- Покажуваме самодоверба и исто така сме лидер во кој може да се верува и нашите
одлуки демонстрираат самодоверба
- Можеме да донесуваме одлуки брзо не трошејќи време жалејќи се или кружејќи

Важноста да се биде асертивен – кон својот тим

- Тимот добива самодоверба кога е ислушан и кога секој претставува дел од тимот
- Тимот има доверба во лидерот и во способноста да пресудува
- Подобро можеме да се справиме со агресивни и пасивни членови на тимот преку
тоа што ќе демонстрираме еднаквост
- Постои помала веројатност дека ќе настане конфликтна ситуација и доколку се
појави можеме да се справиме со неа на самиот почеток
- Тимот знае што очекувате од нив
- Твојот тим знае што да очекува од вас
- Сите се во можност да го искажат своето мислење и да знаат дека тоа ќе биде
земено во предвид
- Тие се сигурни дека вашите оцени се донесени врз база на факти и евиденции, а не
врз база на емоции.
 Лидерите кои што се асертивни работата на победа-победа ситуациите. Ова е сосема
различно од пасивните лидери кои губат волја кога некој друг победува или агресивните
лидери кои сакаат да победуваат по секоја цена.

4. ЗАКЛУЧОК

Комуникацијата е од суштинска важност за успешноста во бизнисот и ефикасен начин

за завршување на обврските. Постојат многу начини кои се користат при комуницирање,
некои се подобри од другите. Со користењето на пасивни техники, демонстрираме
приемчивост и согласување. Агресивните техники демонстрираат доминација и
побарувања од вработените. Најдобрата техника која има позитивен исход за нас и за
луѓето околу нас е преку техниката на асертивното однесување. Асертивноста на
професионален начин постигнува и двете страни да бидат разбрани и сослушани.
Одбирањето на вистинското време кога и што да се каже е многу битно во
комуникацијата. Само еден погрешен збор е доволен за да се наруши кредибилитетот на
менаџерот односно лидерот. Зборувајќи премногу или премалку може да се остави
негативен впечаток врз луѓето. Покрај тоа, не одбирајќи го вистинското време може исто
така да биде неверојатно деструктивна за кредибилитетот на бизнисот.
5. КОРИСТЕНА ЛИТЕРАТУРА

1. АСЕРТИВНОСТ, Ерик Гарнер, 2012 bookboon.com

2. АСЕРТИВНОСТ, Den Hartog, Deanne N. Култура, лидерство и организации: Тhe
GLOBE study of 62 (2004): 395-436.
3. АСЕРТИВНОСТ ПРИ РАБОТА, Back, Ken and Kate Back. McGraw-Hill,2005.
4. Административни вештини, Manmohan Joshi & bookboon.com, 2012
5. ЛИДЕРСТВО ВО АРМИЈАТА, Звонко Додевски, Скопје, 2001.
6. ОСНОВИ НА ВОЕНОТО РАКОВОДЕЊЕ- Борко Николовски, ВА, 1999.
7. ПСИХОЛОГИЈА НА УСПЕХОТ, Карнеги Дејл I, II, III I IV дел, Штрк, Скопје 1994,
1995, 1996.
8. ПРОЦЕС НА ПРОМЕНИ, Џон Лунд Хансен, Пер А. Кристенсен, Штрк, Скопје,
1995.
9. СОВРЕМЕН МЕНАЏМЕНТ, Е. Мејер, М.Ашлинг, Г.Р. Џонс, Џ.М.Џорџ, Глобал
комуникации, 2008.
10. ТОП ДЕСЕТ ЛИДЕРСКИ ВЕШТИНИ – Книга 1 (Вештини 1-5), Сара Симпсон,
2012 bookboon.com
11. Hidden Communication Skills Revealed! – The career skills that make you stand out 1st
Edition, 2013 Apex Leadership Ltd & bookboon.com
12. Listen to me, listen to you: a step-by-step guide to communication skills training/Mandy
Kotzman, Anne Kotzman, ACER Press, an imprint of Australian Council for
Educational Research Ltd, 19 Prospect Hill Road, Camberwell, Victoria, 3124, Australia,
2008.
13. Connecting with people: Two crucial skills 1st edition Philip Gould & bookboon.com
(Ventus Publishing ApS), 2013
14. Interpersonal Skills For Entrepreneurs 1st edition Melissa Contreras & bookboon.com,
2013