Professional Documents
Culture Documents
GRADUATE SCHOOL
REPLEKSYON SA
PAGDULOG SA
PAGSUSURI NG
PANITIKAN
Pebrero 01, 2020
Ipinasa ni:
Ruth P. Madrazo
MAFIL 1
Ipinasa kay:
REPLEKSYON SA
PONOLOHIYA
Pebrero 01, 2020
Ipinasa ni:
Ruth P. Madrazo
MAFIL 1
Ipinasa kay:
FULLER APPROACH
There are many approaches and strategies on teaching word attack skills,
one of the strategies for word recognition in English is the use of the Fuller
Technique.
Before using the Fuller Technique, the child must show the following skills:
1) The child has mastery of the name and form of each alphabet. The child can
identify which letters are vowels and which letters are consonants.
The sequence is based on the frequency of the use of consonants in the English
language.
Pagbabagong Morpoponemiko
Dito natalakay ang mga sumusunod:
1. ASIMILASYON- pagbabagong naganap sa /n/ sa posisyong pinal dahil sa
impluwensiya ng ponemang kasunod nito.
2. METATESIS – kapag ang salitang ugat ay nagsisilula sa /l/ o / y/ ay
ginitlapian ng (-in) ang /l/ o /y/ ng salitang ugat at ang /n/ ng gitlapi
aynagkakapalit ng posisyon.
3. PAGKAKALTAS NG PONEMA –. Nagaganap ang pagbabagong ito kung ang
huling ponemang patinig ng salitang ugat ay nawawala sa paghuhulapi nito.
4. PAGLILIPAT- DIIN- may mga salitang nababago ng diin kapag nilapian.
5. MAY ANGKOP – kung sa dalawang salitang magkasunod ang una’y
nababawasan ng papungo o pakutad at kung minsa pay napapalitan ng isa o
ilang titik sa loob bago napipisan sa dalawang salita sa isa na lamang.
6. PAGPAPALIT NG PONEMA- kung ang isa o dalawang titik ng salita ay
napapalitan ng iba bukod sa kung nagkakaltas o nagsusudlong.Ang
ponemang /d/ sa posisyong inisyal ng salitang nilalapian ay karaniwang
napapalitan ng ponemang /r/ kapag patinig ang huling ponema ng unlapi.
7. 7. MAYSUDLONG o PAGDARAGDAG NG PONEMA – kung bukod sa may
hulapi na ang salitang pinapandiwa, ito ay sinusudlunagn o dinaragdagan pa
ng isa pang hulapi. /-an/, -/han/,/-in/, /-hin/,/-an/, o /–anan/
CAPITOL UNIVERSITY
GRADUATE SCHOOL
PONOLOHIYA
Mga Halimbawa:
Bumili si Rex ng apat na tinapay para sa anak niya.
Naglabas ang nanay ng walong baso ng tubig para sa mga bata.
Mga Halimbawa:
Pumunta ng paaralan ang guro.
Kinuha ng bombero ang balde sa kusina.
Mga Halimbawa:
Ang tiwala ng tao ay mahirap makuha kaya ingatan mo ito.
Ang silid-aralan ng mga bata ay ibinaha.
4. Ginagamit ang “ng” kapag ang sinusundan na salita ay pang-uri.
Mga Halimbawa:
Bumili ng magandang damit ang tatay para ibigay kay nanay.
Kinuha ng masunuring bata ang basura at iniligay sa nararapat nitong kalagyan.
NANG
Mga halimbawa:
Takbo nang takbo ang bata sa parke sa sobrang kaligayang naramdaman niya.
Madalas nauubusan ng pera si Demetrio sapagkat siya ay yung tipong bigay nang
bigay sa ibang tao.
2. Ginagamit ang “nang” pampalit sa “na at ang”, “na at ng”, at “na at na” sa
pangungusap.
Mga Halimbawa:
Umaga nang dumating si Jose sa bahay nila. (Umaga na ng dumating si Jose sa
bahay nila.
Sobra nang pagkamasungit ni Alysa. (Sobra na ang pagkamasungit ni Alysa.)
Hayaan mo na na kunin niya yung mga gamit niya. (Hayaan mo nang kunin niya
yung mga gamit niya.”
Mga Halimbawa:
Nag-aral nang tahimik ang magkapatid.
Umalis ka nang maaga upang iyong maabutan ang tatay mo sa bahay
CAPITOL UNIVERSITY
GRADUATE SCHOOL
PONOLOHIYA
Grapema
Grapema: pinakamababàng yunit sa sistema ng pagsusulát
Sa mga ortograpiya na ang eskripto ay alpabeto, tulad ng Filipino, ang lalim
ng ortograpiya ay sinusukat ayon sa katapatan ng tambalan ng grapema at tunog.
Kung ang tambalan ay sumusunod sa tuntuning ‘Isang tunog isang marka, at
isang marka isang tunog‛ (tatawagin natin ang tuntuning ito na isa-sa-isa‛), ang
ortograpiya ay mababaw ‚shallow orthography‛ (tinatawag din na ortograpiyang
malinaw ‘transparent ortography’).
Ang kabilang-dako ay ortograpiyang malalim ‘deep orthography’ (tinatawag
din na ortograpiyang malabo ‚opaque orthography‛), at dito, hindi regular ang
tumbasan ng grapema at tunog, kayat hindi makakasiguro sa tamang bigkas kung
ang titingnan lang ay ang mga letra at lalapatan ng simpleng tuntuning letra-sa-
tunog. Tinatanggap na ang mababaw na ortograpiya ay nakapagpapadali sa
pagbasa at pagsulat.
Isa sa pinakamalalim na ortograpiya ang Ingles. Maraming tunog sa Ingles
ang may mahigit sa isang baybay, halimbawa, ang tunog na [k] ay may 12ng
baybay. Walang ‚rhyme or reason‛, wika nga, ang tumbasan. Kailangang maisaulo
ang bawat tunog sa bawat salita. Ang patinig ay itinuturing na siyang pinakatampok
o pinakaprominenteng bahagi ng pantig.Ang mga patinig ng Pilipino ay maiaayos din
sa tsart ayon naman sa aling bahagi ng dila ang gumagana sa pagbigkas ng isang
patinig-unahan,sentral,likod at kung anong posisyon ng nasabing bahagi ng
pagbigkas-mataas,nasa gitna o mababa.
Pasulat na Pagbaybay
Panatilihin ang orihinal na anyo ng mga salita mula sa ibang katutubong wika
sa Pilipinas.
Sa pagbaybay ng mga hiram na salita mula sa mga banyagang wika,
panatilihin ang orihinal nitong anyo.
Sa pagbaybay ng mga salita mula sa Español, baybayin ito ayon sa
ABAKADA.
Sa paguulit ng mga salitang-ugat na nagtatapos sa patinig na e, hindi ito
palitan ng letrang i. Kinakabitan ng pang-ugay (-ng) at gamitin ng gitling sa pagitan
ng salitang ugat.
Sa pag-uulit ng salitang ugat na nagtatapos sa patinig o hindi ito palitan ng
letrang u. Ginagamitan ng gitling sa pagitan ng salitang-ugat.
Nagkakaron ng bagong kahulugan ang mga salitang pag-uulit kapag hindi ito
ginagamitan ng gitling.
Kapag hinuhulapian ang huling pantig ng salitang-ugat na nagtatapos sa e, ito
ay nagiging i at ang o ay u.
Gayon man, may mga salitang nanatili ang e kapag hinuhulapian.
Makabuluhan ang mga tunog na e at o kapag inihambing ang mga hiram na
salita sa mga katutubo o hiram na salita.
Hindi pwedeng palitan ng i ang e at o ang u. Dapat parin gamitin ang baybay
na matagal na o lagi ng ginagamit.
Ang Panghihiram
Tumbasan ng kasalukuyang leksikon sa Filipino ang mga salitang hiram o
banyaga.
Gamitin ang mga salita mula sa mga katutubong wika sa sa Pilipinas at
panatilihin ang orihinal na baybay.
CAPITOL UNIVERSITY
GRADUATE SCHOOL
PONOLOHIYA
Pantig at Palapantigan
Ang pantig o silaba ay isang salik ng dila o walang patlangna bugso ng tinig
sa pagbigkas ng salita.Binubuo ang mga pantig ng mga titik na patinig at katinig.At
bawat patinig (a,e,i,o,u)ay isang pantig samantala kailangan ng bawat katinig ang
isang patinig upang maging pantig.Kayarian ng Pantig. Ang pagtukoy sa pantig,
gayundin sa kayarian nito, ay sa pamamagitan ng paggamit ng simbolong K para sa
katinig at P para sa patinig. Narito ang ilang halimbawa ng mga pantig.
P - u-po a-so i-sa a-a-sa
KP - ma-li ba-ro ku-mot ba-ba-lik
PK - is-da ak-lat a-liw-iw am-paw
KPK - han-da bi-gas ka-hon pak-pak
KPKK - ri-serts kard nars a-part-ment
KKP - pri-to pro-se-so dru-ga kla-se
PKK - eks-perto eks-tra ins-truk-tor ins-tru-men-to
KKPK - plan-tsa trum-po trak tran-sak-syon
KKPKK - mag-drayb tsart klerk trans-por-ta-syon KKPKKK - shorts
Pagpapantig. Ang pagpapantig ay paraan ng pagbaha-bahagi ng salita sa
mga pantig.
1. Kapag may magkasunod na dalawa o higit pang patinig sa pusisyong
inisyal, midyal at final na salita ito ay hiwalay na mga patinig.
2. Kapag may dalawang magkaibang katinig na magkasunod sa loob ng isang
salita, maging katutubo o hiram man, ang una ay kasama sa patinig na sinusundan,
at ang pangalawa ay sa patinig na kasunod.
3. Kapag may tatlo o higit pang magkakaibang katinig na magkakasunod sa
loob ng isang salita, ang unang dalawa ay kasama sa patinig na sinusundan at ang
huli ay sa patinig na kasunod.
4. Kapag ang una sa tatlong magkakasunod na katinig ay m o n at ang
kasunod na dalawa ay alinman sa bl, br, dr, pl, tr, ts, ang unang katinig (m o n) ay sa
sinusundang patinig ay kasama at ang huling dalawa ay sa kasunod na patinig.
5. Kapag may apat na magkakasunod na katinig sa loob ng isang salita, ang
unang dalawang katinig ay kasama sa patinig na sinusundan at ang huling dalawa
ay sa patinig na kasunod.
Pag-uulit ng Pantig. Ang mga sumusunod ang tuntunin sa pag-uulit ng pantig.
1. Kung ang unang tunog ng salitang-ugat o batayang salita ay patinig, ang
patinig lamang ang
2. Kung ang unang pantig ng salitang-ugat ay nagsisimula sa KP (katinig-
patinig), ang katinig at ang kasunod na patinig lamang ang inuulit.
3. Kung ang unang pantig ng salitang-ugat ay may KK (klaster na katinig) na
kayarian, dalawang paraan ang maaaring gamitin. Batay ito sa kinagawian ng
nagsasalita o varyant ng paggamit ng wika sa komunidad.
Ang Pagbaybay na Pasalita ay patitik ang pasalitang pagbaybay sa Filipino
na ang ibig sabihin ay isa isang binibigkas sa maayos na pagkakasunod sunod ang
mga letrang bumubuo sa isang salita, pantig, akronim, daglat, inisyalis, simbolong
pangagham atbp.
CAPITOL UNIVERSITY
GRADUATE SCHOOL
PONOLOHIYA
Ponolohiya
Sa asignaturang ito ay natutunan ko na ang ponolohiya ay isang salitang
griyego "tunog o boses, makaagham na pag-aaral sa mga ponema (tunog), paghinto
(juncture), pagtaas at pagbaba ng tinig (pitch), diin (stress), at pagpapahabang tunog
(prolonging/lengthening).
Ang ponema ay hango sa wikang Ingles na phoneme na nahahati sa
dalawang salitang phone "tunog"at eme "makabuluhan.Ang tawag sa tunog na may
kahulugan ay tumutukoy sa mga makabuluhang tunog sa isang wika.Ang Filipino ay
may 21 ponema,16 katinig at 5 patinig.Halimbawa: bansa=banta,Pa:soh=pa:so?At
may apat na bahagi sa pagbigkas ng tunog: dila at panga (sa ibaba) ngipin at labi
(sa unahan) matigas na ngalangala (sa itaas) malambot na ngalangala (sa likod).
Makabuluhan lamang ang tunog ng isang salita kung ang iniiwang salita ay nag-
iiwan ng panibagong salitang may kahulugan.
Ang pagsasalita ay ang pagbibigay,pagbabahagi ng kaisipan,mensahe sa
pamamagitan ng verbal na paraan na ginagamit ang wika na may wastong
tunog,tamang gramatika upang malinaw na maipaliwanag ang damdamin at
kaisipan.Ang kailangan ng epektibong pagsasalita ay kaalaman,tiwala sa sarili at
kasanayan. At mga kasangkapan sa mahusay na Tagapagsalita una ay ang bigkas
na napakahalagang maging wasto ang bigkas ng isang nagsasalita.Kailangan
maging matatas at malinaw ang pagbigkas niya sa mga salita.
Ang tindig naman ay repleksyon nang kung gaano kahanda at komportable
ang mambibigkas.Ang kumpas ng kamay ay mahalaga rin sa pagsasalita.
Ang kumpas ng kamay ay kailangan para maging angkop sa diwa ng salita o
mga salitang sinasambit.
Ang kilos ay mahalaga rin sa pagsasalit dahil hindi sapat ang salita lamang
upang maunawaan ang sinasabi kundi lalo higit ng kilos at ekspresyon ng mukha.
Maraming uri ng kumpas:kumpas na pasuntok o kuyom ang palad,kumpas na
pahawai o pasaklaw,kumpas na pakutya,kumpas na halos pantay ang balikat,palad
na bukas at marahang ibinababa.
CAPITOL UNIVERSITY
GRADUATE SCHOOL
PONOLOHIYA