PLASTİK LİMİT DENEYİ

AMAÇ:
Bu deneyde, zeminin plastik kıvamda olduğu durumdaki en düşük su içeriğini bulmak için
yapılır. Diğer bir deyişle; zeminin, el altından cam bir yüzey üzerinde çubuk hale getirilirken,
çubukların çapları yaklaşık 3 mm olduğunda, kopmaların meydana geldiği durumdaki su
içeriğidir. Plastik limit deneyi, likit limit deneyi ile bağlantılı olarak yürütülür. Aşağıda
sunulan deney yönteminde büyük ölçüde ASTM D – 4318 ( 2000 ), C 1377 : part 2: 1990: 5,3
ve TS 1900 ( 1997 ) ‘ de belirtilen hususlar dikkate alınmıştır.

ARAÇ-GEREÇLER:

 Cam plaka ( 300 cm2 ve 10 mm kalınlığında, yüzeyleri çiziksiz ve düz olmalı)

 Metal veya cam çubuk (3 mm çapında ve 10 cm boyunda)
 Karıştırma kabı (porselen veya melaminden yapılmış olmalı)
 Karıştırma spatulası (10 cm boyunda ve 2 cm eninde)
 Etüv (110 ± 5 °C'de sabit kalabilen termostat kontrollü ve hava dolaşımlı)
 Terazi (0.01 g duyarlıklı)
 Su içeriğini belirlemek için kullanılacak metal örnek kaplan (korozyona dayanıklı
malzemeden yapılmış olmalı)

DENEYİN YAPILIŞI:
1. Plastik limit deneyi likit limit deneyi ile alakalı olduğundan likit limit deneyi için 40 No’ lu
elekten elenen zemin örneğinden yaklaşık olarak 20-30 g civarında örnek ayır.

Şekil 1.

2. Deney için ayrılan zemin örneğini porselen kap içinde damıtık su ilave edilerek plastik
kıvama getir.
Şekil 2.

3. Plastik kıvamına getirilen zemin örneğini iki el arasında yuvarlayarak top şekline getir ve
iki parçaya böl.
Şekil 3.

4. Parçalardan birisi nem kaybetmemesi için desikatörde beklet.

Şekil 4.
5. Diğer parçayı iki el arasında yuvarlanarak bir silindir şekline getir. Daha sonra temiz cam
yüzeyine yerleştirerek el ayası ve parmaklar ile ileri – geri hareketlerle belirli bir miktar
basınç uygulanarak çubuk haline getir.

Şekil 5.

6) Yukarıda bahsedildiği şekilde yuvarlanan zemin örneğinin çapı 3 mm ulaştığında

yüzeyinde çatlaklar ve yer yer kopmalar meydana geliyorsa, zemin örneği plastik limit
kıvamında demektir. Zemin örneğinin 3 mm çapına geldiğini anlamak için bu çapta bir
kıyaslama çubuğu kullanılabilir. Kırılan parçalar toplanarak su içeriğini belirlemek üzere
ağırlığı ve kap numarası önceden deney formuna kaydedilmiş olan kaplara koyarak tart ve
deney formuna kaydet. Fakat su içeriği belirlenecek zemin örneğinin ağırlığı 6 g ‘ dan az
olmamasına dikkat et.

Şekil 6.

7) Zemin örneği 3 mm çapına geldiği halde hala çatlamalar kırılma ve kopmalar olmuyor ve
zemin daha da incelebiliyorsa su içeriği plastik limitten daha yüksek demektir. Bu durumda
zemin örneğini toplayarak iki el arasında veya tek bir el ile bir süre sıkarak yuvarlanır.
Buradaki amaç zeminin vücut sıcaklığından dolayı bir miktar nem kaybetmesini sağlamaktır.
Bu işlemlerden sonra zemin örneğinin uygun kıvama geldiği düşünülürse tekrar yukarıdaki
işlemleri tekrar et.

Şekil 7.

8) Önceden ayrılarak desikatöre konulan zemin örneğini al. Yukarıdaki işlem sırasını aynen
uygulayarak deneye devam et. Plastik limit kopması elde edildikten sonra yine önceden deney
formuna kaydedilmiş olan kap numarası ve kap ağırlığı belirlenen kap zemin örneği ile
birlikte tekrar tart ve kaydet. Bu örnekte de su içeriğini belirlemek için alınan zemin örneği 6
g ‘ dan az olmamalıdır. Bu şekilde aynı zemin örneğine iki kere plastik limit deneyi
uygulanmış olmaktadır.

Şekil 8.

9) Tartılan numunelerin su ağırlıklarını bulmak için etüvde kurut ve kuru ağırlıklarını deney
formuna kaydet.

Şekil 9.
HESAPLAMALAR:

PLASTİK LİMİT
DENEY NO 1 2
Kap No 1 2
Kap Ağırlığı m1(g) 8,63 10,67
Kap+ Yaş Örnek Ağırlığı m2(g) 12,68 14,54
Kap+Kuru Örnek Ağırlığı m3(g) 12,24 13,98
Su Ağırlığı (m2-m3) 0,44 0,56
Kuru Örnek Ağırlığı (m3-m1) 3,61 3,31
Su İçeriği(%) W=((m2-m3)/(m3-m1))*100 12,18 16,92

1’ Nolu Kaba Ait Örneğin Hesaplamaları:

W1(%)= ((12,58-12,24)/(12,24-8,63))*100 => W1=%12,18
2’ Nolu Kaba Ait Örneğin Hesaplamaları:
W2(%)= ((14,54-13,98)/(13,98-10,87))*100 => W2=%16,92

10) Elde edilen su muhtevası değerlerinin aritmetik ortalaması alınır. Bu değer zemin
örneğinin plastik kıvamdaki en düşük su içeriği olarak belirlenir.

Wort(%)=(W1+W2)/2 => Wort(%)=(12,18+16,92)/2 => Wort(%)=%14,55

SONUÇLAR:

Bu deney sonucunda zemin örneğinin henüz plastikliğini kaybetmediği en düşük su içeriğini

bulmuş olduk. Eğer su muhtevası yüksek olursa bu zemin numunesinin çok fazla su
içerdiğini gösterir, su muhtevası düşük olması durumunda zemin kaygan olur ve zemin
tanecikleri birbiri arasında aderans sağlayamaz.