PANGUNGUSAP

Sa linggwistika, ang pangungusap ay lipon ng

mga salitang nagpapahayag ng buong diwa. Binubuo ito ng panlahat na
sangkap, ang panaguri at ang paksa subalit buo ang diwa.

AYOS NG PANGUNGUSAP
May dalawang ayos ang pangungusap, ang karaniwan at di-karaniwan.
Kung ang panaguri ay nauuna kaysa simuno, ang pangungusap ay nasa
karaniwang ayos; at kung ang simuno naman ang nauuna kaysa sa panaguri,
ang pangungusap ay nasa di-karaniwang ayos.

Karaniwan o Tuwid
Kapag nagsisimula sa panaguri at nagtatapos sa simuno.

Halimbawa: Mayroong bagong tsinelas si Ana.

Di-Karaniwan o Kabalikan
Kapag nagsisimula sa simuno at nagtatapos sa panaguri. Ang panandang "ay"
ay kadalasang makikita sa mga pangungusap.

Halimbawa: Si Ranilene ay bumili ng bagong tsinelas.

GAMIT/TUNGKULIN NG PANGUNGUSAP
Maiuuri rin ang pangungusap bilang pasalaysay o paturol, patanong, pautos,
at padamdam:

Pasalaysay o Paturol
Ito ay nagsasalaysay ng katotohanan, opinyon, pahayag, kaisipan o pwede ring
pangyayari. Lagi itong nagtatapos sa tuldok (.).

Halimbawa: Unti-unting nakikilala ang mga pangkat-etniko sa ating bansa dahil

sa kanilang mga katangian.

Patanong
Ito ay pangungusap na ginagamit sa pagtatanong, at tandang pananong (?) ang
bantas sa hulihan nito.

Halimbawa: Isinusulong pa ba ang pagbuo ng mga batas para sa pambansang

pangkapayapaan?

Padamdam
Ito ay nagsasabi ng matinding damdamin gaya ng tuwa, pagkagulat, paghanga,
panghihinayang at iba pa. Ito ay nagtatapos sa tandang padamdam (!).

Halimbawa: Kay ganda talagang mamasyal sa Davao!

Pautos
Ito ay uri ng pangungusap kung saan ay nakikiusap o nag uutos ito. Ito ay
maaring magtapos sa tuldok (.) o tandang padamdam (!).

Halimbawa: Diligan mo ang mga halaman.

Pakiusap
Ito ay uri ng pangungusap na pautos na nagsasaad ng pakiusap. Ito ay
madalas na nagtatapos sa tuldok (.) o tandang pananong (?).

Halimbawa: Pakidala mo nga rito ang aking sapatos.

BAHAGI/SANGKAP NG PANGUNGUSAP
Simuno o Paksa
Ito ang pokus o pinag-uusapan sa pangungusap[1]. Ito ay laging
tinatadaan ng mga pantukoy na ang, ang mga, si at sina. Ito ay maaaring
makita sa unahan, gitna o hulihan ng pangungusap.
Payak ang simuno o paksa kung ito ang/ang mga pangngalan, panghalip,
pang-uri o pandiwang pinag-uusapan. Ang buong simuno ay binubuo ng
payak na simuno kasama ang iba pang salitang tinatawag na panuring.

Payak na
Halimbawang Pangungusap Buong Simuno
Simuno
Si Jakie ay umiyak nang umiyak. Jakie Si Jakie
Priniprito ko na ang isda. isda ang isda
Pumunta sa tindahan sina Jared at sina Jared at
Jared, Jakie
Jakie. Jakie

Panaguri
Ito ang bahagi ng pangungusap na nagsasabi tungkol sa simuno o
paksa. Ito ay maaaring matagpuan sa unahan at hulihan ng pangungusap.

Payak ang panaguri kung ito ay ang/ang mga pandiwa, pang-uri, pangngalan

o panghalip na nagsasabi tungkol sa simuno. Ang buong panaguri ay ang
payak na panaguri kasama ang iba pang salita o panuring.

Halimbawang Pangungusap Payak na Panaguri Buong Panaguri

Ibibili ko ng lolipap si Jakie. ibibili ibibili ko ng lolipap
Isda ang piniprito ng nanay. isda sida
Si jakie ay naalikabukan at naalikabukan, ay naalikabukan at
napuwing. napuwing napuwing

KAYARIAN NG PANGUNGUSAP
Ang mga pangungusap ay maaaring pangkatin ayon sa bilang o uri ng
diwang bumubuo sa mga ito.
Payak
Ito ay binubuo ng isang buong diwa o isang sugnay na makapag-iisa na
binubuo ng:

 Payak na simuno at payak na panaguri (PS-PP)

Halimbawa: Ang pamahalaan ay masigasig sa mabilisang pagsugpo ng
kriminalidad sa bansa.
 Payak na simuno at tambalang panaguri (PS-TP)
Halimbawa: Ang aming pangkat ay naglinis ng mga kalye
at nagpinta ng mga pader sa paaralan.
 Tambalang simuno at payak na panaguri (TS-PP)
Halimbawa: Ang mga lalaki at babae ay naghahanda ng palatuntunan
para sa darating na pista.
 Tambalang simuno at tambalang panaguri (TS-TP)
Halimbawa: Ang mga guro at mag-aaral ay aawit at sasayaw para sa
pagdiriwang ng Buwan ng Wika.

Ang payak ay nangangahulugang isa lamang gaya ng isang simuno, isang

panaguri at isang diwa. Ang salitang tambalan ay nangangahulugang dalawa o
higit pa gaya ng dalawang simuno at dalawang panaguri.

Tambalan
Ito ay pangungusap na binubuo ng dalawang buong diwa o
pangungusap o sugnay na makapag-iisa. Maaaring magkaugnay o
magkasalungat ang dalawang diwa nito na pinag-uugnay ng pangatnig.
Ang at, ngunit, subalit, datapwat, pero, samantala at habang ay ilan sa mga
pangatnig na ginagamit sa tambalang pangungusap.

Halimbawa: Ang nanay niya ay isang guro at ang kanyang tatay ay isang

doktor.

Hugnayan
Ito ay pangungusap na binubuo ng isang buong diwa o sugnay na
makapag-iisa at isang hindi buong diwa o sugnay na di-makapag-iisa (lipon ng
mga salitang may simuno at panaguri na hindi buo ang diwa dahil sa
pangatnig sa unahan nito).
Ang dahil, kasi, sapagkat, kung, kapag, pag, kaya, upang at para ay mga
pangatnig na ginagamit sa hugnayang pangungusap.

Halimbawa: Umiyak ang bata dahil nadapa siya.

Pangungusap na Walang Tiyak o Lantad na Sangkap

May mga pangungusap na walang tiyak na paksa at panaguri o alinman
sa mga sangkap nito pero buo pa rin ang diwang ipinapahiwatig nito.

Exsistensyal
Pangungusap na nagpapahayag ng pagkamayroon o pagkawala ng pinag-
uusapan.

Halimbawa: Wala na bang darating?

Temporal
Pangungusap na nagsasaad ng kalagayan o panahong panandalian lamang.
Madalas ay mga pang-abay na pamanahon ang mga ito.

Halimbawa: Gabi na.

Penomenal
Pangungusap na nagsasaad ng kalagayan ng panahon o ng kapaligiran.

Halimbawa: Umaambon.

Panawag
Pangungusap na binubuo ng isang kataga/salita lamang at nagpapahiwatig na
nais kausapin ang kaniyang tinawag o kumukuha lamang atensyon.

Halimbawa: Hoy!

Sambitla
Isang salita na nagpapahayag ng matinding damdamin.

Halimbawa: Aray!

Pormularyong Panlipunan
Pangungusap na ginagamit sa pakikipagkapwa para maipahayag nang maayos
ang mensahe. Maaari itong pagbati, pasasalamat, paggalang o iba pang
ekspresyong naging bahagi na sa kultura.

Halimbawa: Salamat.

Sagot Lamang
Pangungusap na sagot sa mga tanong na hindi na kailangan ng paksa.

Halimbawa: Oo.

Pautos/Pakiusap
Pangungusap na pautos.

Halimbawa: Pakihawak.