Kujtesa

91  Shikoni përreth klasës?

Cka po shihni?

92  Në të njejtën kohë ne kapim:

Tingujt Erërat Format Ngjyrat Përbërjet Të gjitha këto infomacione kanë të bëjnë me rregjistrat
shqisor

93  Rregjistrat shqisorParaqesin të gjithë rregistrin shqisorë që paraqet disa dhoma pritjeje ky

informacioni hyn edhe qëndron vetëm për pak kohëRregjistratë pamorRregjistratë dëgjimor

94  Rregistrat pamorë dhe dëgjimor

Rregistratë shqisorë kanë kapacitet pa kufi porInformacioni zhduket shumë shpejtFotografoni
dhomënPërpiquni të mban në mend sa më shumë detaje nga dhoma

95  Eksperimenti i Sperling (1960)

Shfaqte në pak sekonda grupe germash të grupuara në tri rradhëKur germat nuk shaqeshin më aty
ai përdorte disa tingujë për t’ua bërë me dije pjesëmarrësve se cilën rradhe të germave do të duhej
ta përkujtoninTinglli i lartë nënkuptonte kujtimin e rradhës së lartë, i ulët rradhën e ulët edhe tingulli i
mesëm rradhën e mesme.

96  Informacioni dëgjimor zgjatë më shumë

Nëse tingulli lëshohej menjëherë pas shfaqjes se germave ata mund të kujton 3-4 germa për secilën
rradhë.Por nëse kalonte qofte edhe një sekond ata mund të kujtonin 1-2 germa për secilën rradhëNë
jetën e përditshme kjo dukuri quhet maskim (informacioni i vjetër zëvendësohet me të
riun)Informacioni dëgjimor zgjatë më shumëJehona

97  Definicioni për kujtesën

Kujtesa është proces që ka të bëjë me ruajtjen e asaj që është mësuar, me rinjohje dhe riprodhim të
asaj që është fituar në bazë të përvojës së individit dhe në bazë të mësaurit aktiv të tij (P.Nushi,
1995).Lui Terston e konsideron kujtesën edhe si aftësi të posacme të individit.

98  Proceset e kujtesësRetencioni- ka të bëjë me të mbajturit në mend të përmbajteve të ndryshme

mësimore.- Engrame apo neurogrameRinjohja apo rekognicioni – ka të bëjë me bëjë me vetëdijen e
individit se lënda që po e lexon apo mëson nuk po e lexon për herë të parë.Riprodhimi – është forma
më objektive e kujtesës për lëndën e mësuar

99  Si merren informacionet. Ku vendosen. Si ruhen. Si riprodhohen

Si merren informacionet ? Ku vendosen? Si ruhen? Si riprodhohen? Si harrohen?

100  Fazat e kujetesës Kujtesa sensorike Kujtesa afatshkurtët

Kujtesa afatgjatë
101  Kujtesa sensorikeInformatat merren përmes shqisave: të parit, të dëgjuarit.Në formë të
figurave mentaleFigura mentale zgjatë disa sekondaInformacioni nuk ka domethënie të
veqanteInformatat marrin domethënie pasi që individi fillon të ju kushtojë vëmendjeInformatat të
cilave nuk iu kushtojmë vëmendje zhduken nga “depo shqisore”Kjo fazë e kujtesës ka volum shumë
të madh por kohëzgjatje të shkurtë

104  Kujtesa afatshkurtër Faza e dytë e kujtesës

Dëprtojnë vetëm disa nga figurat mentale të kujtesës shqisoreKrijohen kushtet për t’I dhënë
domethënie informatësBartjen e tyre në depo e kujtesës afatgjatëështë më e gjatë se kutjesa
sensorike mirëpo vëllimi apo kapaciteti i saj është i vogël.Në kujtesën afatshkurtër mund të
qëndrojnë në të njejtën kohë 5-7 elemente

105  Kodimi në KASH Fonologjikisht (ashtu sic tingëllon)

Gjërat që tingëllojnë njësoj kanë tendencë të ngatërrohenZog, zot, sot kotDiell, bar, lopë ditëNë
formën pamore (ashtu sic e shohim)Një pjesë e materialit mbahet mend ashtu sic duhet edhe sipas
asaj cfarë kuptimi kaHartat, grafikët, pikutrat

106  Kodimi i dyfishtëFonologjikishtPamjet

107  Mirëmbajtja në KASHProvat e mirëmbajtjesPërsëritja mekanike

108  Kujtesa afatgjatë është faza më e rëndësishme e kujtesës

Informatat barten përmes përsëritjeveGjurmët që krijohen me anë të përsëritjeve janë gjurmë të
stabilizuaraZgjasin shume, madje edhe tërë jetënInformacionet e vendosura në këtë kujtesë nuk
harrohenHarresa I atribuohet mungesës së strategjisë së individit për t’a riprodhuar lëndën

109  Depo e kujtesësSensorikeKujtesaafatshkurëeHyrjeDaljeDepo e kujtesësAfatgjatë

111  Kodimi në KAGJ Kodimi sipas kuptimit Efekti i pozicionit serial

Efekti i përparëm – përsëritja e sendeve të para rrit gjasat që ato të dërgohen në kujtesën
afatëgjatëEfekti i fundëm – informatat ende ndodhën në kujteësën afatshkurtër

112  Mirëmbajtja e KAGJ Përsëritja mekanike Përsëritja e përpunuar

Ushtrimin e një aftësie në mënyrë mekanikePërsëritja e përpunuarLidhja e një informacioni të ri në
kujtesën afatëshkurtër me materialin e ngjashëm të ruajtur në kujtesën afatëgjatëMaterialet e
kuptimshme lidhen me materialet e rejaTeknika mnemonike

113  Skemat Një kornizë apo strukturë e krijuar nga përvoja

Pritjet janë një lloj i skemaveSkema e një orë mësimore, skema e një restoranti etjStereotipet

114  Llojet e kujtesës Kujtesa e qëllimshme dhe e paqëllimshme

Kujtesa figurativeKujtesa semantike – të dhënat, faktet, rregullat, parimet, nocionet. Ka të bëjë me
kujtesën afatgjatë. Ndryshe quhet edhe kujtesa verbalo-logjike.Kujtesa episodike – fillimi dhe
mbarimi kohortë ngjarjeve, dukurive të caktuara të cilat përjetohen personalishtKujtesa procedurale
– kujtimet afatgjatë që kanë të bëjnë me shprehitë, zakonet, detyrat shqisore dhe motore

115  Kujtesa figurative, semantike dhe epsidoike quhet edhe kujtesë intelektuale
Kujtesa emocionale janë reagime emocionale të mësuara ndaj ngacmuesve të ndryshëmKujtesa
implicite dhe eksplicite

116  Kujtesa ekspilicte Kujtesa implicite

Kujtimet për të cilat ne jemi të vetëdijshëmKujtesën episodikeKujtesën semantikeKujtimet për
informacionin që e zotërojmë, kuptojmë edhe e shprehim me fjalë Kujtesa impliciteKujtimet
procedural Kujtimet emocionale Për të cilat ne nuk jemi të vetëdijshëmNuk mund t’i shprehim me
fjalë edheNuk jemi të vetëdijshëm që i zotërojmë

117  Kujtesa motorike- është bazë e të mësuarit të lëvizjeve, shkathësive dhe shprehive të
njeriut.

118  Dallimet e njerëzve sipas kujtesës së tyre

Njerëzite dallohen sipas shkallës së zhvillimit të kujtesës, sipas mënyrës së marrjes dhe mbajtjes
mend të informacioneve, sipas mënyrës së riprodhimit të tyre.Prandaj dallojmë disa tipe në këtë
aspekt:- tipin dëgjmor- tipin pamor- tipin motorik

119  Metodat e gjumrmimit të kujtesës

Metoda e kursimit – EbingausiMetoda e rinjohjesMetoda e rikonstruktimitMetoda e ripordhimit

120  Crregullimet e kujtesës

Humbja e kujtesës ose amnesia Aftësia e kufizuar e mbajtjes mend dhe ripordhimit të përjetimeve
dhe përmbajtjeve – hipoamneziaPërzirja përmbajtësore, kohore dhe sipërfaqësore e kujtimeve –
paramneziaPaaftësia e harresës së dhe përmbajtjeve të mësuara – hiperamnezia

121  Amnezia është formë e rëndë e crregullimit të kujtesës

Mund të shfaqet në formë të plotë apo të pjesëshmeAmnezia e plotë Amnezia e pjesëshme:-
amnezia anterograde dhe- amnezia retrograde

122  Paraamnezia Paraamnezia ndodh kur individi i përzien kujtimet e tij për njërez, për
ngjarje.Format e paramenzisë janë:- dezha vy (tashmë e parë)- zhame vy (kurrë e parë)
Hiperamnezia