PËRMBAJTJA

I. MEKANIZMI I VEPRIMIT, KLASIFIKIMI DHE PERFAQSUESIT E BARNAVE

ANTIHIPERTENZIV
1. DIURETIKËT............................................................................................................................3
1.1 Inhibitorët e karboanhidrazës...............................................................................................3
1.2 Diuretikët e lakut
helne.........................................................................................................3
1.3 Diuretikët
tiazidik.................................................................................................................4
1.4 Diuretikët që ruajnë
kaliumin...............................................................................................5
1.5 Diuretikët
osmotik................................................................................................................6
2. BARNAT ME VEPRIM
DILATATOR.....................................................................................7
2.1 Barnat që stimulojnë alfa 2 receptorët (simpatikolitikët
qëndror)........................................8
2.2 Barnat që bllokojnë neuronet
adrenergjike...........................................................................8
2.3 Barnat që bllokojnë alfa-1 receptorët dhe ndikojnë në 5HT-2A dhe 5HT-1A
receptorët......9
2.4 Bllokatorët e kanaleve të kalciumit (antagonistët e
kalciumit).............................................9
2.5 Barnat me veprim në sistemin renin angiotenzin aldosteron
(RAAS).................................11
2.6 Inhibitorët e enzimit angiotenzinë konvertues (ace-
inhibitorët).........................................12
2.7 Bllokatorët e receptorëve të angiotenzinës (at-
1)................................................................13
2.8 Barnat që hapin kanalet e
kaliumit......................................................................................13
2.9 Barnat që ndikojnë nëpërmjet të GMP-
c.............................................................................13
2.10 Prostaglandinat me veprim vazodilatator...........................................................................16
3. BETA BLLOKATORËT.........................................................................................................16
4. REFERENCA..........................................................................................................................17

1
 MEKANIZMI I VEPRIMIT, KLASIFIKIMI DHE
PERFAQSUESIT E BARNAVE ANTIHIPERTENZIV

HIPERTENSIONI
Hipertensioni është crregullim hemodinamik dhe paraqitet si rezultat i ndryshimit të vëllimit
minutor të zemreës ose të rezistencës arteriale periferike.
Etiologjia
Sipas faktorëve etiologjik hipertensioni ndahet në:
- esencial
- sekondar
Shkaktarët e hipertensionit esencial:
- marrja e tepert e kripës
- stresi
- faktorët gjenetik që pakësojnë filtrimin glomerular dhe që rrisin retensionin Na+
- obeziteti
- ulja e peptidit natrimuretik atrial
- nga crregullimi i prodhimit të endotelineve
Shkaktarët e hipertensionit sekondar janë:
- stenoza e arteries renale
- sëmundjet parenhimatoze të veshkës
- sëmundjet e hipofizës (akromegalia), tiroides (miksedema, tireotoksioza), të gjëndrës
mbiveshkore (aldosteronizmi primar, Morbus Cushing, feokromacitoma)
- sëmundjet e zemrës (koartktacioni i aortës, atheroskleroza)

2
 - perdorimi i kontraceptivëve oral
- përdorimi i disa barnave si kortikosteroidet, eritropoetina, kokaina etj.
Barnat për mjekimin e HTA janë:
- diuretikët
- vazodilatatorët
- β-bllokatorët

DIURETIKËT
Janë substanca farmakologjike aktive të cilët ulin tensionin arterial sepse rrisin diurezën dhe ulin
vëllimin plazmatik
Sipas mënyrës së veprimit dhe vendit të veprimit diuretikët ndahen në pesë grupe:
1. inhibitorët e karbo-anhidrazës
2. diuretikët e lakut Helne
3. diuretikët tiazidik
4. diuretikët që ruajnë kaliumin
5. diuretikët osmotik

1. INHIBITORËT E KARBOANHIDRAZËS
Këto substanda ndikojnë në tubulin proksimal të nefronit duke inhibuar veprimin e
karbonanhidrazës dhe si pasojë e kësaj intensifikohet eliminimi i bibarkonateve (HCO3), Na+
dhe K+, kurse pengojnë eliminimin e joneve te Cl-. Përfaqësuesi kryesor është acetazolamidi.
Përdoret për mjekimin e glaukomes, alkalozës metabolike dhe si për alkalizimin e urinës.
Acetazolamidi nuk përdoret tek ciroza e mëlcisë.
2. DIURETIKËT E LAKUT HENLE
Përfaqësuesit kryesorë:
- furosemidi
- bumetanidi
- acidi etakrinik
Këto substanca inhibojnë bashkëbartjen e joneve të Na+/K+/Cl2- dhe Mg++ dhe rrisin diurezën.
Gjithashtu japin edhe vazodilatim glomerular dhe në këtë mënyr rrisin diurezën.
Përdorimi kryesor terapeutik i tyre është:

3
 - edemat akute pulmonale
- edemat e shkaktuara nga sëmundjet e veshkave, të zemrës dhe nga ciroza hepatike
- mjekimin e HTA kur diuretikët tjerë nuk kanë efekt
- mjekimin e oligourisë (nga veprimi vazodilatator në vazat glomerulare)
- mjekimin e hiperkalciumemisë
- për forcimin e diurezës në rastet e helmimit me barna
- në insuficiencën akute renale për shpërlarjen e veshkave nga grumbullimi i mioglobinës
dhe hemoglobinës pas hemolizës së theksuar
Efektet anësore:
- dehirdimi i organizmit
- hipokaliemia
- alkaloza metabolike hipokloremike
- spazma muskulare dhe tetania (nga hipokalciemia)
- tromboembolia
- hiperurikemia
- hiperkolesterolemia
- hiperglikemia
- tinitusi
- paraqitja e gurëve në veshka dhe në sistemin hepatobiliar kur përdoret tek fëmijët

Kundërindikimi:
- tek personat që janë alergjikë
- tek anuria

3. DIURETIKËT TIAZIDIK
Përfaqësues kryesorë janë:
- klortiazidi
- hidroklortiazidi
- politiazidi
- indapamidi
- klortalidoni
Diuretikët tiazidik veprojnë në tubulat distal duke inhibuar bashkë bartjen e Na dhe Cl dhe si
pasojë e kësaj rritet natriureza, klorureza dhe kaliumureza, kurse potencojnë reabsorbimin e Ca.
Tiazidikët në klinikë përdoren në këto raste:
- HTA

4
 - edema të shkaktuara nga sëmundjet e veshkave, heparit dhe të zemrës
- edemat të shkaktuara nga kortikosteroidet
- për prevenimin e gurëve që krijohen nga hiperkalciemia idiopatike
- për mjekimin e diabetit insipid nefrogjen
Efektet anësore:
- dehidrimi
- alkaloza hipokloremike
- hiponatriemia
- hipokaliemia
- hipokloremia
- hiperkalciemia
- hiperurikemia
- ndikojnë në statusin lipidik, duke rritur LDL nëse përdoret mbi 6 javë.
4. DIURETIKËT QË RUAJN KALIUMIN
Këto vepriojnë në tubulat përmbledhës të nefronit dhe përfaqësuesit kryesorë janë:
- spironolaktoni
- triamtereni
- amiloridi
Spironolaktoni – është antagonist i aldosteronit duke u lidhur per receptorët e aldosteronit
bllokon veprimin e tij, veprim të theksuar ka në rastet e hiperaldosteronismit primar dhe
sekondar si që janë insuficienca kongjestive dhe sindromi nefrotik.
Kunderindikimet e perdorimit të spironoloaktonit është hiperkaliemia, pastaj nuk jepet bashk me
ACE-inhibitorët.
Efektet anësore:
- diareja
- somnolenca
- letargji
- ataksia
- konfuzioni
- kokëdhimbja
- tek meshkujt gjinekomastia (nga efekti i estrogjenit)
- tek femrat efektet androgjene si hirzutizmi, trashja e zërit dhe crregullimet menstruale
Triamtereni – ul eliminimin e joneve te kaliumit dhe këtë e bëjne me mekanizëm tjeter jo si
spironolaktoni. Ato bllokojnë kanalet e natriumit në pjesën terminale të qelizave tubulare duke i
bllokuar këto kanale humbet aftësia dhe forca e sekretimit të joneve te kaliumit. Rezultate të mira
farmakologjike jep kur është i kombinuar me diuretikët tjerë: si psh Tiazidikët.

5
Efekte anësore janë: nauzeja, vjellja, shtangimet muskulare, marramendja etj.
Amiloridi – ka veprim të njejt si Triamtereni
Efekti anësor nga perdorimi i amiloridit është hiperkaliemia
Diuretikët që ruajnë kaliumin nuk duhet të përdoren në gjendjet e acidozës respiratore dhe
metabolike sepse acidoza shkakton rritjen e kaliumit në gjak.

5. DIURETIKËT OSMOTIK
Si diuretik osmotik më tepër përdoret Manitoli, i cili rrit osmolaritetin e plazmës dhe lëngut
tubular dhe në këtë mënyrë tërheq ujin nga qelizat, ul vizkozitetin e gjakut, inhibon lirimin e
reniës dhe si rezultat i kësaj rrit perfuzionin e gjakut në veshkë për pasojë rritet diureza.
Manitoli për qëllime terapeutike përdoret në insuficiencën akute renale në rastet e shokut nga
traumat, intervenimet kirurgjikale dhe djegiet. Përdoret edhe në rastet e pastrimit tubular nga
hemoglobina pas një hemolize të theksuar dhe nga mioglobina pas destruksionit muskular.
Si solucion 10% përdoret për eliminimin e helmeve nga organizmi (psh gjatë helmimit me
bikarbonate dhe salicilate), kurse si solucion hipertonik 20% përdoret për uljen e tensionit
intrakraniale dhe intraokulare dhe jepet per 30-60min. Veprimi diuretik vepron pas 15min, dhe
zgjat 3-8h pas ndërprerjes së infuzionit.
Efektet anësore:
- nëse manitoli nuk eliminohet shpejt për shkak të insuficiencës renale mund të rrisë
vëllimin e lëngjeve ekstraqelizore dhe të paraqitet edema pulmonale
- në raste kur pacienti ka humbur më shumë ujë se elektrolite mund të vij deri te
hipernatriemia dhe dehidrimi
Kundërindikimet:
- diuretikët osmotik nuk jepen tek të sëmurit me anuri dhe hemoragji kraniale. Nëse i
sëmuri eliminon 50ml/h brenda 3 orëve atëhër vazhdohet me dhënien e infuzionit nëse jo
atëher ai ndërpritet

6
BARNAT ME VEPRIM DILATATOR
Janë barna të cilët ulin tonusin e muskujve të lëmuar të vazave të gjakut dhe që i zgjerojnë. Janë
të njohur dy mekanizma bazë me anë të të cilëve vazodilatatorët i zgjerojnë vazat e gjakut dhe
ato janë:
- inhibimi i hyrjes së joneve të Ca+ nëpër L-Ca++ kanalet në mënyrë direkte (antagonistët
e kalciumit), dhe në mënyrë indirekte duke shkaktuar hiperpolarizimin e membranës
qelizore (substancat që hapin kanalet e kaliumit) si dhe duke ulur tonusin e simpatikusit
(Alfa-2 agonistët dhe alfa-1 antagonistët).
- rritja intraqelizore e përqendrimit të AMP-c dhe GMP-c

Barnat me veprim vazodilatator ndahen në:

1. Barnat me veprim në sistemin adrenergjik
- barnat që stimulojnë alfa-2 receptorët (klonidina, metildopa, guanabenz dhe guanfacina)
- barnat që bllokojnë neuronet adrenergjike (reserpina, guanetidina etj)
- barnat që bllokojnë alfa-1 dhe alfa-2 receptorët (fenoksibenzamina, fentolamina etj)
- barnat që bllokojnë alfa-1 receptorët (prazosina, terazocina, trimazocina dhe indoramina)
- barnat që bllokojnë alfa-1 dhe beta receptorët (labetololi dhe karvediloli)
- barnat që bllokojnë alfa-1 dhe ndikojnë në 5HT-1A dhe 5HT-2A receptorët (ketanserina
dhe urapidili)
2. Barnat që bllokojnë ganglionet vegjetative (gangliobllokatorët)
3. Barnat që bllokojnë kanalet e kalciumit (antagonistët e kalciumit)
4. Barnat që bllokojnë sistemin renin angiotenzin aldosteron
- bllokatorët e enzimit angiotenzin konvertazë
- bllokatorët e receptorëve të angiotenzinës AT1

7
 - bllokatorët e aldosteronit
- beta bllokatorët
5. Barnat që hapin kanalet e kaliumit (diazoksidi, minoksidili, kromokalina, nikorandili etj)
6. Barnat që inhibojnë fosfodiesterazën (PDE)
- barnat që inhibojnë fosfodiesterazën në mënyrë jo selektive (papaverina, teofilina)
- barnat që inhibojnë PDE – III – (cilostazol, amrion, milrinon, vesnarinon etj)
- barnat që inhibojnë PDE – V – (sildelnafil)
7. Barnat që bllokojnë endotelinat (basentan, sitaksentan, tezasentan)
8. Prostangalndinat me veprim vazodilatator (PGE-1 dhe PGI-2)

1. BARNAT QË STIMULOJNË ALFA 2 RECEPTORËT (SIMPATIKOLITIKËT

QËNDROR)
Barnat që stimulojnë alfa 2 receptorët në nivel qëndror janë: klonidina, metildopa, guanabenz
dhe guanfacina.
Klonidina (catapresani) – stimulon alfa-2 receptorët të cilët janë të vendosur në mënyrë
presinaptike në neuronet adrenergjike. Aktivizimi i alfa-2 receptorëve pengon lirimin e
noradrenalinës nga mbaresat nervore simpatike dhe kështu ulin aktivitetin adrenergjik të
neuroneve. Në rregullimin e shtypjes së gjakut rëndësi të madhe kanë hipotalamusi dhe nucleus
tractus solitari dhe mendohet se alfa 2 agonistët veprimin e tyre hipotenziv e realizojnë në këto
regjione. Gjithashtu bllokojnë edhe receptorët imidazolik që gjenden në SNQ dhe në periferi të
cilët kanë rëndësi në rregullimin e shtypjes arteriale dhe rregullimin qëndror të shtypjes
intraokulare. Klonidina mirë absorbohet nga trakti digjestiv dhe gjysmëkoha e eliminimit është
prej 8-12h. Përdoret për mjekimin e hipertensionit tek sindromi i drojës (frikës) që paraqitet tek
varshmëria e tipit opioidal.
Metildopa – është prekursor i rrejshëm i katekolaminave e cila vepron vetëm për një grup
metilik në pozicionin Alfa dallohet nga dopa.
Guanabenz – ka veprim të njejt farmakodinamik si klonidina. Disa autorë këshillojnë
përdorimin e tij tek pacientët e moshuar kur është dominante shtypja sistolike dhe tek ato me
diabet. Ka efekt në uljen e kolesterolit total, triglicerideve dhe të LDL-it. Jepet mënyrë orale,
gjysmë koha e eliminimit është 6h. Veprim maximal fillon pas 2-4h dhe zgjat 10h.
Guanfacina – ka veprim të njejt antihipertenziv si guanabenzi dallohet për gjysmë kohën e
eliminimit e cila është 14-18h.
2. BARNAT QË BLLOKOJNË NEURONET ADRENERGJIKE

8
Këto barna bllokojnë proteinat që bartin në vezikula aminet biogjene (adrenalinën,
noradrenalinën, dopaminen, serotoninën dhe histaminën)
Përfaqësues kryesorë janë: reserpina dhe guanetidina.
Reserpina – bllokon në mënyrë ireverzibile proteinat bartësë dhe kështu pengon deponimin e
amineve biogjene ne vezikule dhe si pasojë kësaj aminat biogjene i nënshtrohen veprimit për një
kohë më të gjatë të monoaminooksidazës që i biotransformon.
Guanetidina – hyn në mbaresat nervore me anë të procesit të rikthimit si aminet biogjene. Në
vezikule depërton me anë të proteinave bartëse dhe nga këto ndihmon daljen e noradrenalinës.
Pas aplikimit në fillim jep hipertension pastan hipotension.

3. BARNAT QË BLLOKOJNË ALFA-1 RECEPTORËT DHE NDIKOJNË NË 5HT-2A

DHE 5HT-1A RECEPTORËT
Përfaqësues kryesorë me veprim të këtillë janë: ketanserina dhe urapidili.
Ketanserina – bllokon alfa-1 receptorët dhe 5HT-2A receptorët, kurse urapidili bllokon alfa-1
receptorët dhe stimulon 5HT-1A receptorët qëndror. Për shkak të stimulimit të 5HT-1A
receptorët urapidili pengon paraqitjen e tahikardisë reflexive. Për mjekimin e hipertensionit
ketanserina jepet në dozë dy herë në 20mg/ditë.
Efektet ansëore të ketanserinës janë: humbje e oreksit, vertigo, lodhja, përgjumsia, tharja e gojës,
aritmitë ventrikulare dhe zgjatja e QT intervalit.
Nuk jepet në raste të bradikardisë nën 50 në minut, në bllokun AV dhe tek QT intervali i zgjatur.
Urapidili jepet në mënyrë orale me dozë prej 30-60mg dy herë në ditë. Tek krizat hipertenzive
duke përfshirë këtu edhe preeklamsinë dhe eklamsinë urapidili jepet në mënyrë intravenoze në
formë bolusi ose infuzione me dozë prej 25mg.
4. BLLOKATORËT E KANALEVE TË KALCIUMIT (ANTAGONISTËT E
KALCIUMIT)
Antagonistët e kalciumit bllokojnë hyrjen e joneve të kalciumit në qelizë.
Sipas strukturës së tyre kimike ato ndahen në:
- derivate të fenilalkilaminës (verapamilli, galopamili, tiapamili etj)
- derivate të hidropiridinës (nifedina, amlopidina, nikardipina, nitrendipina, nisoldipina,
niludipina nimodipina, izradipina etj)
- derivate të benzotiazepinës (diltiazem)
- barnat me strukturë të llojllojshme (cinarizina, flunarizina, prenilamina, preheksilina etj)

9
OBSH antagonistët e kalciumit i klasifikon në:
a) Antagonistë selektiv të kalciumit
1. verapamili me analogët e tij
2. nifedipina me analogët e saj
3. diltiazemi me analogët e tij
b) Antagonistë jo selektiv të kalciumit
4. flunarizina dhe analogët e saj
5. prenilamina dhe analogët e saj
6. bepridili dhe analogët e tij
Sipas klasifikimit klinik antagonistët e kalciumit ndahen në:
- barna që ndikojnë në miokard dhe në vazat e gjakut (verapamili dhe analogët e tij dhe
diltiazemi)
- barnat me veprim dominant vaskular (nifedipina dhe analogët e saj)
- barnat me veprim selektiv vaskular pa ndikim në miokard (cinarizina dhe flunarizina)
- barnat me profil komplex farmakologjik (perheksilina. lidoflazina, bepridili etj)
Mënyra e veprimit - antagonistët e kalciumit lidhen në mënyrë selektive për kanalet e kalciumit
të tipit L. Receptorët e këtyre barnave gjenden në alfa-1 nën njësin e tipit L të kanaleve të
kalciumit. Si receptorë të vërtetë alfa-1 nën njësia i nënshtrohet rregullimit që dmth se numri i
tyre nuk është përherë njejtë por varet nga këto aktivitete funksionale:
- rritet kur stimulimi i beta receptorëve rritë AMP-c
- ulet kur stimulimi i beta receptorëve ose kur zbrazen depotë e katekolaminave
Indikimi i përdorimit – antagonistët e kalciumit kryesisht përdoren në këto raste:
- në anginen pektorale
- në hipertensionin arterial
- në aritmin kardiake
- në spasmat vaskulare cerebrale
Kundërindikimi i përdorimit – nuk përdoret në shokun kardiogjen, në insuficiencën kardiake, në
bllokun AV, në bradikardi. Nifedipina dhe diltiazemi janë të kundërindikuar në gravitet.
Efektet anësore – nga përdorimi i antagonistëve të kalciumut mund të paraqiten kokëdhimbja,
skuqja e fytyrës, djersitja, zhurmë në vesh, marramendja, takikardia, hipotensioni dhe edema e
nyjeve.

10
5. BARNAT ME VEPRIM NË SISTEMIN RENIN ANGIOTENZIN ALDOSTERON
(RAAS)
Sekretimin e reninës e stimulojnë këto faktorë:
- ulja e përqendrimit të gjakut në veshka
- ulja e përqendrimit të Na
- sistemi simpatik nëpermjet beta receptorëve adrenergjik
Renina është një enzimë proteazë e cila nga alfa-2 globulina – angiotenzinogjeni plazmatik liron
angiotenzinën I. Angiotenzina I është një dekapeptid i cila nën ndikimin e enzimit angiotenzin
konvertues konvertohet në angiotenzinë II. Angiotenzina II është një oktapeptid me aktivitet
farmakologjik duke vepruar në receptorët e saj AT1 dhe AT2. Stimulimi i AT1 receptorëve nga
angiotenzina II shkakton vazokonstriktimin, kurse stimulimi AT2 receptorëve shkakton
vazodilatim. Ajo ndikon në lirimin e aldosteronit dhe gjithashtu ka efekt të fortë vazokonstriktor
(40herë më shumë se noradrenalina) në vazat e gjakut që posedojnë AT1 receptorët.
Stimulon aktivitetin e sistemit simpatik duke vepruar direkt në SNQ dhe kështu jep efektik
dispogjen (stilumilin e ndjenjës për etje) ndikon në sekretimin e vazopresinës dhe të ACTH.
Enzimi angiotenzin konvertues (ACE) kryesisht gjendet në sipërfaqen e qelizave endoteliale të
vazave të gjakut në pulmone. Nën emrin kiniaza II i njëjti enzim (ACE) dekomponon
bradikininën e cila ka efekt vazodilatator.
Manipulimi farmakologjik me sisteminin RAAS bëhet në këtë mënyrë:
- bllokimi i sekretimit të reninës (beta bllokatorët, metildopa, klonidina)
- bllokimi i veprimit të reninës në alfa-2 globulinë-angiotenzinogjenin (pepstatina)
- bllokimi i krijimit të angiotenzinës II (ACE-inhibitorët)
- bllokimi i veprimit të angiotenzinës në AT-1 receptorët (losartan)
11
 - bllokimi i veprimit të aldosteronit (bllokatorët e aldosteronit)

6. INHIBITORËT E ENZIMIT ANGIOTENZINË KONVERTUES (ACE-inhibitorët)

Përfaqësues kryeso të substancave me veprim inhibitor në enzimin angiotenzinë-konvertues janë
kaptoprilli dhe enalaprilli. Këto barna duke inhibuar këtë enzim pengojnë krijimin e
angiotenzinës II, kurse rritet përqëndrimi i bradikininës e cila ka efekt vazodilatator dhe
hipotenziv. Gjatë përdorimit të kaptoprillit nuk është vënë re stimulimi i baroreceptorëve,
prandaj aktiviteti simpatik është i ruajtur dhe hipotensioni ortostatik është i rrallë. Indikimi
kryesorë i përdorimit të këtyre barnave është nefropatia diabetike pa marrë parasyshë ka ose jo
pacienti hipertension si dhe tek rastet me infarkt të miokardit me dobësim të funksionit të
ventrikulit të majtë. Për shkak të efektit të tyre renoprotektiv ngadalësohet progredimi i disa
sëmundjeve renale si psh glomerulopatitë dhe nefriti intersticial.
Efektet anësore të ACE inhibitorëve – nga përdorimi i këtyre barnave mund të paraqiten këto
efekte anësore:
- edema angioneurotike (për shkak rritjes së bradikininës)
- depresioni i palces kockore (neutropenia ose pancitopenia)
- proteinuria
- crregullimi i ndjesisë së shijës së ushqimit
- reaksione alergjike
- kollitje e thatë (si rezultat i rritjes së përqendrimit të bradikininës, substancës P dhe
prostaglandinave në pulmonë)
- hiperkaliemia (në rastet me insuficiencë renale)
- nuk përdoret tek gratë gravide

Indikimi i përdorimit të ACE inhibitorëve:

12
 - përdoren në të gjitha format e hipertensionit arterial
- në insuficiencën kardiake kongestive
- në infarktin akut miokardial
- ne nefropatinë diabetike

Kundërindikimi i përdorimit – këto barna nuk përdoren në këto raste:

- në stenozat renovaskulare unilaterale ose bilaterale
- tek personat me nje veshkë funskionale
- në raste të stenozës së aortës
- në porfiri

7. BLLOKATORËT E RECEPTORËVE TË ANGIOTENZINËS (AT-1)

Bllokatorë kryesorë i receptorëve të angiotenzinës AT-1 është losartani. Ky bllokon AT-1
receptorët të cilët receptorë gjenden në vazat e gjakut të miokardit, të veshkave dhe në SNQ. Në
hepar losartani biotransformohet në metabolit aktiv me afinitet për AT-1 receptorët 10herë më
shumë se losartani.
Losartani nuk duhet të merret pacientët me hipotension, me hiperkaliemi, me insuficiencë renale,
hipertension renovaskular, me insuficienë kardiake, me cirozë hepatike, në graviditet dhe gjatë
laktacionit.
Bllokatorët tjerë të AT-1 receptorët janë edhe: irbesartan dhe valsartani etj. Përparsi e AT-1
bllokatorëve ndaj inhibitorëve të enzimit angiotenzinë konvertues është se këto nuk shkaktojnë
kollitjen e thatë dhe incidenca e angioedemës është e rrallë.
8. BARNAT QË HAPIN KANALET E KALIUMIT
Barnat që hapin kanalet e kaliumit janë: minoksidili, diazoksidi, nikorandili etj. Efekti
antihipertenziv i tyre është si pasojë e hapjes së kanaleve të kaliumit, jonet e kaliumit dalin nga
qeliza shkaktohet hiperpolarizimi dhe si rezultat i kësaj paraqitet vazodilatimi i arterioleve
periferike dhe kështu ulet rezistenca periferike arteriale.
9. BARNAT QË NDIKOJNË NËPËRMJET TË GMP-c
Barnat me veprim vazodilatator që ndikojnë nëpërmjet GMP-c janë:
- monoksidi i azotit (NO)
- nitratet organike
- molsidomina

13
 - nitroprusidi i natriumit
- nikorandili
- peptidet e natriurezës
Në praktikën mjekësore nitratet organike kryesisht përdoren për mjekimin e anginës pektorale
dhe ato janë: nitroglicerina, pentaeritritol tetranitrat, eritritil tetranitrat, izosorbid dinitrat dhe
izosorbid mononitrat.
Nitroglicerina – resorbohet mirë nga mukoza e gojës dhe nga lëkura deri diku edhe nga zorrët.
Ky bar përgaditet në disa forma farmaceutike: lingualete, sprej, kapsulla, unguentum etj. Pas
aplikimit sublingual efekti terapeutik arrihet pas 1-2 minuta dhe zgjat 60 minuta. Nëse jepet me
infuzion kontinuel efekti pas 48 h kalon për shkak të zhvillimit të tolerancës.
Nitroglicerina dhe donatorët tjerë ekzogjen të NO në mënyrë direkte ose nëpërmjet S-
nitrozotioleve stimulojnë aktivitetin e guanilil ciklazës. Gjatë përdorimit të nitrateve organike në
disa raste të caktuara paraqitet sindromi vjedhjes koronare. Ky sindrom paraqitet kur dy degë të
vazës kryesore të gjakut kanë shkallë të ndryshme të obstruimit. Dega e obstruar është në gjendje
të përhershme dilatimi për shkak të nevojës për oksigjen dhe nga deponimi i metabolitëve në
pjesën iskemike të miokardit. Në raste kur dega më pak e osbtruar dilatohet nën ndikimin e
vazodilatatorëve koronar atëher rritet perfuzioni i gjakut në këtë degë kurse ulet edhe më shumë
në degën e obstruar dhe në këta raste vazodilatacioni koronar i keqsojnë ose i provokojnë sulmet
angioze.
Nitroglicerina aplikohet në mënyra sublinguale në këto raste:
- dhimbjet angioze ose stenokardike
- për parandalimin e dhimbjeve stenokardike
- në kokilat biliare, renale dhe të zorrëve.
Në mënyrë intravenoze nitroglicerina përdoret në këto raste:
- në anginë pëktorale jo stabile
- në infarktin akut të miokardit
- në insucifiencën kongestive të zemrës
- në edemën akute pulmonale
Në mënyrë perkutane nitroglicerina përdoret në këto raste:
- për parandalimin e sulmeve stenokardike
- për mjekimin e morbus Raynaud
Dozimi i nitroglicerinës – doza për aplimin sublingual është prej 0.15-0.5mg dhe kjo dozë mund
të përsëritet pas 3-5min. Nitroglicerina në mënyrë intravenoze jepet në formë bolusi intermitent
me dozë prej 50ng cdo 3-5minuta ose në formë të infuzionit të kontinuar me dozë fillestare prej
10-20ng/min me atë që pas cdo 5-10min doza të rritet për 5-10ng/min deri në arritjen e përgjigjes
klinike të dëshiruar.

14
Në formë të unguentum nitroglicerina aplikohet në lëkurë në pjesën torakale cdo 4-8h dhe nga
tuba nxirret unguentumi me gjatësi prej 1.5-5cm.
Izosorbid dinitrati – jepet për parandalimin e dhimbjeve angioze ose për mjekimin e tyre.
Përdoret në mënyrë sublinguale me dozë prej 5-10mg kurse për aplikim oral jepet në dozë prej
30-120mg. Mundet të përdoret edhe në mënyrë intravenoze me infuzion me dozë 2-10mg/h.
Izosorbid mononitrati – jepet për qëllime parandaluese të dhimbjeve angioze ose për mjekimin e
tyre me dozë prej 20mg 2 herë në ditë.
Efektet anësore të nitrateve organike – nga përdorimi i tyre mund të paraqiten këto efekte:
- kokëdhimbje
- hipotensioni dhe takikardia reflexive
- erirtodermia
- methemoglobina – e e cila ka afinitet të dobët per oksigjenin dhe si rezultat i kësaj
paraqitet hipoxia indore me dekurs letal. Kjo sherohet me metilen blu që jepet në mënyra
intravenoze.
- toleranca – që paraqitet si rezultat i aplikimit të nitrateve organike në mënyrë të kontinuar
nga doza të larta ose nga nitratet me veprim të zgjatur.
Fenimeni i tolerancës mendohet se vjen si pasojë e uljes së kriimit të NO nga rrjeta vaskulare për
shkak të harxhimit të kofaktorëve sulfidril ose nga sforcimi i mekanizmave kompenzator
vazokonstriktiv për shkak të aktivizimit refleksiv të sistemit renin angiotenzinë.
Kundërindikimi i përdorimit – nuk përdoren nitratet organike te:
- angina pektorale të shkaktuar nga miokardiopatika obstruktive hipertrofike
- tek infarkti akut inferior i miokardit
- tek personat e ndjeshëm ndaj nitrateve organike
- mund të paraqitet hipotensioni fatal kur jepet bashkë me sildenafilin dhe barnat tjerë të
ngjajshëm.
Substancat me veprim vazodilatator të cilët inhibojnë fosfodiesterazën (PDE)
Fosfodiesterazat (PDE) janë grup enzimesh të cilat deri më tash numrohen 14 izoenzima të tilla.
Ata shkatërrojnë AMP-c në AMP dhe GMP-c në GMP. Substancat që bllokojnë veprimin e
fosfodiesterazës ndahen në:
- inhibirorë jo selektiv – si përfaqësues kryesorë janë teofilina dhe papaverina
Teofilina është antagonist i receptorëve purinergjik, kurse papaverina bllokon kanalet e
kalciumit. Papaverina si vazodilatator është pari i parë i përdorur për mjekimin e impotencës, i
aplikuar në formë injeksionesh direkt në corpus cavernosum dhe eraksioni vjen si pasojë e
dilatimit të arterieve dhe mbushjes me gjak të tij
- inhibitorët selektiv:

15
 a) inhibitorët selektiv të PDE III në këtë grup bëjnë pjesë: cilostazol, amrinon, milrinon,
enoksimon etj.
Këto substanca bllokojnë PDE III, rritet koncentrimi i AMP-c i cili ulë përqendrimin
e Ca++ e muskujve të lëmuar të vazave të gjakut kurse në miokard rritet përqendrimi
i Ca++ dhe forcohet kontraksioni.
b) inhibitorët selektiv të PDE V – në këtë grup bëjnë pjesë: sildenafil (viagra), tadalafil
(cialis) dhe verdenafil (levitra).

Veprimi farmakologjik i Sildenafilit

Nën ndikimin e NO krijohet GMP-c i cili jep relaksim të muskulit të trupit kavernoz dhe
mbushjen e tij me gjak por nën ndikimin e fosfodiesterazës GMP-c shpejt shkatërrohet prandaj
substancat që pengojnë fosfodiestezarën në rastin kontret sildenafili zgjat aktivitetin e GMP-c në
këtë mënyrë edhe ereksionin. Sildenafili inhibon fosfodiesterazën – 5 e cila është e lokalizuar në
korpus kavernosum. Deri tash janë të njohura 14 izoenzima fosfodiesterazë. Në muskulin e
zemrës gjendet PDE-1, në corpus cavernosum 2, 3 dhe 5, PDE-4 në muskujt skeletor kurse PDE-
6 gjendet në retinë.
Farmakokinetika – resorbohet shpejt në traktik digjestiv dhe pas aplikimit oral përqendrimi
maksimal paraqitet pas një ore, gjysmë koha biologjike është 3-5h kurse disponimi biologjik
është 41%. Sildenafili potencon efektin hipotenziv të nitroglicerinës prandaj mundet të ketë
dekurs fatal (vdekje) nga ky kombinim.
Efektet anësore – kokëdhimbje, skuqja e fytyrës, kongestion të mukozës së hundës, dispepsi etj.
Kunndërindikimi – sildenafili (viagra) nuk përdoret në të njëjtë kohë me nitratet organike ose
barna tjerë donoë të NO.
10. PROSTAGLANDINAT ME VEPRIM VAZODILATATOR
Prostaglandinat me veprim vazodilatator janë PGE-1 dhe PGE-2. Këto substanca kanë efekt
vazodilatator dhe antiagregativ. Veprojnë nëpërmjet receptorëve të tyre dhe nëpërmjet G-s
proteinës aktivizojnë adenil ciklazën rritet përqendrimi intraqelizor i AMP-c, ulet përqendrimi i
Ca++ në qeliza dhe japin vazodilatacion. Përdorimi klinik i tyre është i kufizuar për shkak të

16
efekteve të tyre anësore dhe shkatrrohen shumë shpejt prandaj, aplikohen me infuzion intravenoz
dhe lokal.
Prostaciklina – përdoret për mjekimin e hipertensionit pulmonal.

BETA BLLOKATORËT
Beta bllokatorët janë barna të cilët në mënyrë kompetitive bllokojnë receptorët beta adrenergjik.
Beta bllokatorët me veprim vazodilatator janë:
- karvediloli
- celiprolol dhe acebutolol
- nebivolol
Efekti hipotenziv i beta bllokatorëve spjegohet me këtë mekanizëm:
a) ulja e rezistencës periferike
b) bllokimii beta2 receptorëve në aparatin juxta glomerular ulet sinteza e angiotenzinës
c) bllokimi i receptorëve në zemër ulë vëllimin minutor
d) bllokimi i receptorëve në SNQ
REFERENCA
1. Ibrahim Ibrahimi – Farmakologjia Humane. Kap.VIII Farmakologjia e sistemit
kardiovaskular – Barnat me veprim antihipertenziv

17