Professional Documents
Culture Documents
Presented by
H. H. BARTLETT COLLECTION /
VOCABULARY
WITH PRAUriCAL KX-\MPLESOF FILIPINO AND
FNGI>I8H GRAMMAKS
BY
EUSEBIO T. DaLUZ,
Graduate Teacher by the **Escaela Normal Superior de Maes-
irosde Manila'/, Ex-Principal in .the Primary Public School? uii-der
the Anu-ncan Sovereignty, Instructor in several Private Colleges,
\Iember of the Association of the Tagalog Writers (SaMAHAN
'N.i MGA MAN ANAGALOG) and of the Uierary society 'ILAW
AT PANITIK". I{;x- President of the Committee for the Organization
of th- Academy of the bMipino Language, and actual Secretary of
this National Academy (aK^DKMYA NG WIKaNG PILIPINO) •
PART 1
FlKSr EDITION
MANILA, P. L
1915.
COPYRIGHT
yz/y' ^ ^^
t1
^-
CERTIFICATE OF APPROBATION
CBRTLPrCAMOS que apro
este Vocabulario Pilipino-Ingles fue
bado y adoptado oficialmente por la Academiade la Len^ua Filipiiia
en sesioh ordiaaria celebrada el dia7 de Marzo de 1915. Y paraque
coriste firniamos la presente en Manila, I. F., hoy veintidi s de Mayo
del a no del Senor de mil novecientos quince.
SOFRONIO G. CALDERON.
Presidente de la *'Akademya
ng Wik^ng Filipino".
Rkfricndado:
PVUL L. STANGL, B. S , M. Ph ,
KATIBAYAN NG PAGS^G-AYON
PlNATOrOTOHANAN NAMIN na ang Taldtingigan'g iton^-
Filipino- Ingleaay lubos na sinang-ayunan at itinadhanAng gamitin
ng Akademya ng Wik^ng Pilipino nang magdaos ng karaniwijin^g
pnlong noon^g ika 7 araw ng Marso ng 1915.
At upang mapatibay ang katotohanan ay linagdfian namin ang
kasulatan'g ltd sa Maynil^, K. Pilipinhan, ngay6n^g ika dalawang-
pAH dalawa ng Mayo ng taon ng (d^nanakop, isdng libo siyam na
gates at labinglima. t
SOFRONIO G. CALDERON
Pangulo ng Akademya ng
Wikjing Pilipino.
PiNf AGTITIBAV :
this book and for itnportant suggestions upon the suitable way of
enriching th^ Filipino lexicon by adopting and Filipinizing the uni-
ver-^al sciemific words takf^n from Greek.
Likewise I express my cordial gratitude to the Academy of the
FiUpino Language, wh ch has officially approved and adopted this
brief v« cabiilary as the first work of its kind sanctioned by the
authorily of tKat National Linguistic Association.
THE AUTHOR.
r^
A BRIEF VOCABUIiARY
FILIPINO-ENGLISH
(?kl;iiklin.t>; TalaliiiA"i,U'nrii' Pilipiiio-Ingles.)
I.
testine.
Apdo. Gall. Biyas ng bintl, Shinbone, arm.
A lay. Liver. biyas ng bisig. bone.
Baba. Cbin. Bitis, binti. Leg.
Haga. Lung. Bubdng ng paa. Tarsus.
Balat. Skin. Bukong-bukong Ankle.
Balintataw. Kye-ball. Butit, kalam- Calf of the leg.
Batok. Nape, cervix. nanng binti.
Balikat. Shoulder. Buko ng daliri. Joint or knuckle
Balakang. Hip. of the fingers.
Mgabalakang. Hips. Bungo. Skull, cranium.
Balagat. Clavicle, the Bumbunan. Top of the head.
collar-bone. Buhok, balahibo .Hair.
Baywang. Waist. Buto. Bone.
Bagang. Grinder, molar Katawan. Body [of a man
tooth. or animal.]
Mjra bagang. Molars, or back Kalingkingan. Little finger.
teeth. Kamao, galang- Wrist
Bibig. Mouth. galangan.
—2—
Kaniay. Ifand. mulan.
Mga kanuiy. Hands. r^iig. Neck
Kilay. Eye-brow. Likod. Hack.
Kilildli. Arinpit. Lit id. Tendon.
Kisko. Nail. liulod. Shin, shinbone.
Daliri. Finger. Mata. Eye.
Mga daliri. Fingers. Mganiata. Eyes.
Daliri ng-dato. Middle-finger. Muskulo. Muscle.
Dal ring-sing-
i Ring-finger. Mukha. Face.
si ngan. Noo. Fore-head.
Daliri ng pa a. Toe. Paa. Foot.
Mga daliri riji Toes. Mga paa. Feet.
paa. Palad !ig kamay Palm
. of the
Dila. Tongne. hand.
Dihdih, Breast, chest. 'Pantog. Bladder.
Dngo. Blood. Pilikmata. Eye-lash.
Gilagid. Gum. Pilipisan. Temple.
Gulugod. Spine, ))aclc-' Pisngi. Cheek.
bone. Pitlungan, alak- - Ham.
Gulunggulu- G^lsophagns, la- alakan.
ngan. rynx, gullet. Pigi. Buttock; hip.
Gutil, tilavv. Glottis, gorge. Puson, udyong. Abdomen.
Ngalangala, Palate. Puso. Heart.
Ngipiu. Tooth. Puwit, buldit. Backside.
Mga ngipin. Teeth. Pusod. Navel.
Hinlalaki. Thumb. Sakong. Heel.
Hintuturo. F(rre-finger, in- Sikmura. Stomach.
dex-finger. Singit. Groin.
mtk. Thigh. Bihang, pan^a. Jaw-bone, man-
Il(5ng. •Nose. dible.
Labi. Lip. Siko. Elbow.
Mga la hi. Lips. Snso. Teat.
Laman. Flesh. Talampakan, Sole of the foot.
Lam ad. Membrane. Takday. Fore-arm.
La was. Body [of man, Tadyang. Pvib.
animal, or of Mga tadyang. Ribs.
anything. | Tag] li ran. Side.
Lalamunan, ak- Throat. TainRa. Ear.
. . . . .
-8—
Mga t'iinga. Ears. Katalubataan. Youth.
Tiyim. B<'lly, abdoDien; Kilit. Pore.
womb. Mga kilit. Pores.
Tuhod. Kneo. Dalaga, Young lady; vir-
Individual.
Misay, bigote. Mustache,
Babai Woman. Pangalan, nga- Name.
Mga babai. Women. lan.
Bata. Boy, girl. Pitilya. Whisker.
Bating lalaki, Boy. Sanggol Baby.
bira. Mga sanggol. Babies.
Batang babai, Girl. Sinapupunan. Lap.
ining. Tao. Man, .person.
Bata, sanggol. Child. Takibata, ka Young.
Mga bata, mga Chihh-en. sibulan.
sanggol Ulila, Orphan.
Bahay-batt\. Matrix, womb. Ulay, birgen. Virgin.
Bato. Kidney. Utad, litid, Nerve.
Bagongtao, bi- Young man. Walang asawa. Single, bachelor,
nat&.. unmarried.
Binabai. Hermaphrodite. Walang ban a. Singk, maid,
Buy on, bah ay- Paimch. unmarried.
kanin.
Kabinataan, ka- Young men, Asawa. Wife.
bagongtaulian youth. , Bana. Husband.
Kadalagahan. Young ladies. Mga asawa. Wives.
Kiilulwa. Soul. May asawa. Married (man)
— 1-
gay sa iskii-
liantas. Comma,
welahdn
'
Hilang. Number.
,
-G-
— s-
sangkapuluan
,
pelago.
iMga ><(ftifAi .sa Physicdl (Uogra-
Kaparangan. MeadoAv.
(re6gr<rpuh(in^g phy terms,
Kanal, taguling . Canal.
phlsisani/i.
Kati ang tubig. Low- water.
AlanS;wag, si- Vapor, Klima. Climate.
ngaw. Kidlat. Lightning.
-10—
Kulog. Thunder. Hang, Desert; wilder-
Kahalumigmi- Humidity, / ness.
gan, dimik. moisture. Ipoipo, uliuli. Whirl, whirl-
Kahignawan, Serenity. wind.
linaw, aliwa - Hat. Rill.
JTaiigwa, Cape.
Adlaw. Sun.
fTangway, ta- Point. )._
ngos. ,
I
Araw, Senang ySilh, Phoebus (tw
|Tagudtod ng Ridge of moun-
{sa panunvla) poetry)
mga buudok. tains. . .
-12-
iigan
Barikod, sum- Comet.
bol. Ilapon. Afternoon, eve'
Balaklaot, og ning.
hilagiing- Northwest.
Hupiter. Jupiter. \
kanhiran. pag- 1
Ikapat sa
Benns. Venus.
laki, pala- C'rescent moon. I
— 1;>
I
adlaw. Takna. -Period, space of
fPolo, mga polo. Pole, the p des. time.
JRadyo. Radius. Taon. Year.
Panahon. Time; weather. Tuwig. Epoch or epocha
Petsa. Date. Tag-ulan. Wet season.
angdaii>dig, Universe. Tag-adlaw^ Dry season.
sangdaigdigan. Tag la wag. Spring.
ISanglibutan, Tagbisi. Summer,
. . : .. .
14—
Tng-ulan. Autumn. Agosto (81 a- August.
Tiig-ginaw. Winter, *
raw).
THludtod, Line. Septiyembre (30 September.
Taon'g lungsu- Civil year, aruw). •
og galawad- Assemblyman. N I
Hindoos, orl
kapulungan. natives of In|
Kinatawiin, ta- Delegate, re- dia. I
—17-
Kabo.' Corporal. Diyakono. Deacon
Komandante, Commander. Diyakonisa. Deaconess.
komand/inhin. Demokrata. Democrat
Koron^L Colonel. Demokratahan. Democracy.
Klero, Clergy. Demokratanhin, Democratical,
Kleruhanfn, Clergyman.. demokratahon. democratic.
klerigo. Divvatk. Deity.
Katidral. Cathedral. Diyusnin, bat- Godlike,; div-
-18—
Hiikumaa'g ba- Municipal Court, Ispanya. Spain.
linon. Italy a. Italy.
Hukom Judge. Italy ano, ital- Italian.
Hiikuman'g Court of the yanhin.
Unang Lak First Instance. Italyahon. Italic.
bang. lloko, ilokano. Ilokano. .
—20-
Prayle. Friar. ngulong-Pook-
Priiisipe. Prince. bnyan.
Prinsibini. Princess. Paiigulo. President.
Piino. Chief, superior. Puli-Pani^ulo. Vice-President,
inund. Officer. Puli-Kalihim. Vice-Secretary.
]Pinun6ng ba- Official. Panguluhan. Presidency.
yan, basal. Pangasiw^an. Administration.
Panalayi. Belonging to Purok-hiiku- Judicial district.
freedom. man.
PauaaalayJi. The love of li- Pranses. French.
berty ; the en- Pransisna n, France,
joying of li- Pninsiya.
berty. Portuges. Portuguese.
Painahalftan. Government. Portugisna n , Portugal
PdmahalHan'g Philippine Go- Portugal.
Pilipino. vernment. Taong nanana- Inhabitant.
Pamahaia.an'g Popular Go- hanan.
Bayiin, og Pa vernment. Pags.isaka, agri- Farming.
mahaRan'g Ba- kidturan.
yanon. Paghahalaman, Horticulture.
Pamahal^an'g Free and in- hortikulturan.
sarilinhia at dependent Paggagamlang. Industry.
malayi. government. Pagbabaligyfi, Trade, com-
Pilipinhan. The country of pangangalakal, merce.
the Filipinos; pamamaligyA.
the Philip^ Paghahanapbu- Trade,
pines. h«y. pagga-
Pilipinhin. Philippine. gamay,
Pun6ng-Pang- Governor- Pangatungku- Civil Service,
kalahatan, General. lan^g Lungsu-
Agtural^Pana ranin, og Pa-
lahdt. galingkuran'g
iPunong-Lalawi- Provincial Go- Lungsuranin.
gaiion, Agtu- vernor. PangungasiwJt Public Adminia-
fal-Lalttwiga- sa Bayan, Pa- tration.
non. ngasiwMn'g
Pangulong Ba- Municipal Pre- Bay an,
linon, Pa- sident, Pulangan. Fleet.
. .
—21-
Pagpopook, ka- Location, Samahan (Company >
pookan, society.
Paglalabas ng Export, export- Simbahan, igles- Church.
kalakal. ation. ya.
Pagpapasok ng Import, import- Simbahanon, «
Belonging to
kalakal. ation. Eklesyahon, church; ec-
Pagdudurang, Mining. Eklesyanhin clesiastical,
pagmimina. ecclesiastic.
Pagkikimot. Manufacturing. Simbahan'g Catholic
Pangangalap. Luujbering. Katholanin. Church.
Paghahayupan. Herding. Simbahan'g Or Greek Orthodox
Pangaugakad, Hunting. todoksoiig Church.
pangangaso. Giryego.
Pagkakalagoin, Consolidation. Simbahan'g Sis- Sqhismatic
paglalagom. manhin^g Gir- Greek Church:
Pagkakalagom- National Conso- yego.
patiabansS.. lidation. Simbahan^gKat- Philippine Ca-
Pagkakaisang National union. holanin sa Pi- tholic Church.
bansdon. lipinhan.
Religiyon. Religion. Simbahan^g Pili- Independent Fi-
Religiyuuon. Religious. pinong Sari- lipino Church.
Religiyon ni Christian Reli- liuhin; Simba-
Kristo, Reli- gion. han'gTagalog.
giyon^gKristo Simbahan'g Protestant
Protestanhin . Church
hanfn.
Sultan. Sultan.
Religiyon 'g Ma- Mohammedan
Sultangbinl, Sultana, sulta*
hometanin. Religion.
sultana. ness.
Religiyon ^g Pa- Paganism.
Sundalo. Soldier.
gano, Palapa-
Sargento. Sergeant.
ganuhan.
Tenycnte. Lieutenant.
Republika. Republic.
Tininti. The chief of the
Republikano, Republican.
barrio.
Republikan-
hin, Tinubdan'g-lu- Native-country,
pk, inangba- father-land.
Radyfi., raha. Rajah, king.
Ruso, Rusyan- Russian. yan, tinubdan'g-
bin. banwa, pinag-
Rusunban, Rus Russia. amahin .
Amerika. atb.
—23—
Kiiwako. Pipe, tobacco- for taking out
pipe. nits.
lito. .
—24—
#msa bungahg- coanut mil?c
-25—
Mnntikn. I.jird; butler. a little salt
matoes and ,
Some times
onions. ginger and ve-
Pes?^, pitirsa. A kind of boiled getables are
(ihh, (*.lHek^n put.
seasoned
t
t
is seasoned Sinaing. The cooked
j
—2(5-
mig.
Bahay. House.
Tadtarin. Mi need meat.
Batabin. Phi t form.
Tinola. P>oile(i ben or
<*Jiieken with Batayan, sali- Groundwork.
i(po dressed gan,
with lard, g;ir- Baytang. Step, (of a stair-
li(*, ginger af»d
cas(0
f^ome other
Baluin, sikang. Bcaui.
spiee.
A round cake
Bubungan. Roof.
Torta.
mad(^ of va- Balisbisan. Eaves.
rious ingred- Banig. Mat.
ients. Balungan, al- Money-box.
Tortilya. A little cake. kansiya.
Tortilyang itlog. Omelet. Banga, redoma. Jar.
Tanghalian. Dinner. Batya A kind of
Ulam. Viand. trough.
Bayong. Sack, l)ag.
X. Base, bugalong. Glass, tumbler;
Mga g2fsah\ ka- Jh(ildin(f>^y fvr- vase..
ngan. lingkal.
Alilisan. Sugar-cane milb Bitbay, bistay. Sieve, (tribble.
Alul6d. Spout. Kuwarto, silid. Room.
Alhibe. Cistern. Kusinii, pagalu- Kitchen.
Aluyan, inda- Cradle. tiian, pinagld-
yunan. lutCian.
KakarnaiijiiJiii. Furniture. Dingding. Wall.
I sang kaiiiii- A pieces ot* fur- Duyan. Hammock.
nUan. niture. Daral, kasang- Material,
Koiuoda. A clothes-) )ress; kapan.
bureau. DapcSg, kalan. Hearth.
Katn\ Bedstead. Dulang. Table.
Kiilsi, silya, ta- Chai r Dinulaiig. Dish.
bu re te. Dambana, Altar.
Kulamix). Pavilion; n^os- Daras. Adze.
quito net. Didal og diral. Thimble.
Kuniot. Blanket. Gunting. Scissors.
Kuhong, kulu- Veil, nianth^ Gusali. Building.
l)()Mg, Gusi. A china jar; a
Kaliin. Stove. chamber-pot.
Kasangkapan. Tool. Gatang. Chupa (Sp.?).
Kaban, bail I. Trunk. Gilingan. Mill, rice-mill.
Kopa. Cup. Grado ng bahay Story.
Kubyertos. Covers, ta)>l('- Gulong. Wheel.
serviee. Haligi. Post; pillar;
Kutsara. Spoon. column.
Kutsilyo. Knife. Hagdanan. Staircase,
Kahoy. Wood. stairs.
KaV)yawaii Sugar-mill. Hagdan'gbuha- Ladder.
Karo. Car. tin, ay ran.
Karosa, kar- Carriage Hihigan. Bed.
wahe, kotse. liulagwiiy. Portrait.
Karomata. Garromata (Sp.) Hurno. Oven.
Kariton; kari- Cart. Hilamusan. Basin.
tela.
llawla. Cage.
Kawali. Frying-pan.
Haw. Light.
Kemedor, paga Dining-room,
Istampa. Picture.
kainaiK refectory.
Istante. Shelf, book-
Kandila. Candle.
shelf.
Karayoin. Needle.
Ibabang bahay. Down stairs.
Kataiij Plane.
itaasng bahay. *Up stairs.
Kikil. File (a kind of
tool). Ihawan Gridiron,
Window. broiler.
Dungawan, biu-
taua, liiiib. Latok. Low table.
. . , .
-28-
Sipit.
Patangwa, Balcony.
Suligi, tunod. Dart.
balkon.
Suklob. Potlid.
PaUiByo. Pala(*e.
Salop. Ganta (Sp.?).
Palababahan. Balustrade.
Saklob (ng isiing Covert, roof of
Palayok, Pot!
paly ok.
bahay) a house.
Palaa^iiian.
Salas/ Parlor.
Salt-cellar.
Plato. Plate.
SakSn. Hall.
—29—
Soap. Auiik (na lalaki' Son.
Susi, yawi. Key. Anak (na babai) Daughter*
Silong. . Groiiiid -floor; Apo. Patriach; lord.
down stairg. Apo. (t rand son,
I
Tamali. Post of dingding. Anak sa katu- Lawfully begot-
I
Tabing. Curtain; veil. wiran. «^ ten; legiti-
I
Tanikaia. Chain; fetters. mate son or
;
Timba. Pail. daughter; le-
—33-
Kagaykay, kii- Grass-hopper. mga hayop li animals.
Hglig-liip^. padnin.
Kabagkab^ig. Small-bat. VI ga hayop na Reptile animals,
Daga. Mouse, rat. gumagapang, crawlers.
Dagang-laki. He-mouse. mga hayop
Da;5dngrbai. She-moiise. hilahudnin.
M X?i (laga. Mice. Humento, Ass.
Gansa. »Gbose, gander. Humeiitong- Female ass.
'
Mga gansa. •
^Gee^se: ^
bai, humenta.
Gaiudng-laki.^ Ibon. Bird.
Gansdng-bai. Goose. Ibon'g mani- Bird of prey.
Ganid sa gubat. •Wild beast. ^^ himbad,
Guy^, bulo. Calf. •
Ibon'g mang-
Mga guy a, m>i Calves. •'
daragit.
bulo. T Itik,^ bibi. Duck.
Gadya. Elephant. Ipis; Cockroach.
Gagamba. Spider. IkJln/ Fish: chiefly
Hay op. Animal. applied to
"
-36—
Gilinggilingan. Mallows, Punong-sampa- Tamarind-tre
Halaman. Plant. lok.
—37—
Stem Bigwasan. Pishing-cane.
rangkay. Stalk, Kanggabsa. Starboard.
Tubo. Sugar-cane. Karang. Awning.
Taycm. Indigo. Katig. Counterpoise,
Tal6ng. Egg-pbnit. Damulas. A large ship.
Tall)()>s, sulci, Sprout, shoot Daong, sasak- Ship, vessel.
ughos. yan,
l)oat.
Baga. Abscess or tu-
—39--
swelling in Hawa. Contagion.
the groin. Hilab, ahito, Surfeit, indiges-
Kati og p Lgkati Iteh or itching. bulibuli. tion.
Kabag kalbag, Flatus. Hunhon, og Digestion.
usog. pagkatunaw
Kataro. Catarrh. ng kinain.
Kangkai|). Cinder. Higis, higisan. Hygiene.
kanser. Higisnin, higi- Hygienic.
Kulugo. Wart. son.
Kal)iilagaii, Blindness. Ilagin. DiarrhcFa.
Kapilayan. Lameness. Lajinat. Fever.
Kabingihan. Deafness, Lipfik. Callus, callosity.
Kaululan, Madness, Lumpo. Cripple, crip-
craziness. pled.
Kayavv^., sakit Spleen illness. Luga. Corrupted mat*
sa la pay. ter in the ears.
Ketong, Leprosy. Latay, p:isa. Lividness, livi-
Ketongin. Leprous; leper. dity.
» Mga ketongin, Lepers. Maysakit, ma- Sick, diseased,
Kigiw, baktir- Microbe, bac- huyang, infirm.
ya, mikrobyo terium. Manas, pama- Swelling, tume-
Daragis, iti. Dysentery, manfis. faction.
Galis. Itch, mange. May-sala. Crippled,
Garilavv. ('holera, cho- lit aimed.
lerji-morbus. Mantal, pn ma- Slight s^velling.
Galisin. Itchy, mangy. ma ntal.
Garilawin. Choleric. Masakit. Sore.
Garilawon. Bi4onging to the Mal&t, pama- Hoarseness.
cholera. malfit.
Garano. Furuncle. Masasaktin. Sickly, health
N>iki, pangiki. Chill and fever. ness.
Ngalo, panga- Numbness, tor- Muta. Bleardness : a
ngalo, nginiay, por. slimy humor
i Hika. Asthma. running from
Hikkiu. Asthmatic* the eyes.
Hik^on. Belonging to the M'vitain. Blear-eyed.
asthma. Manhid, pama- A kind of rheu-
Ililo, liyo. Vertigo. manhid. matism.
-40—
Corrupted mat- Samad, sugat. Ulcer, oun dw.
ter, pus. Samarin, su- lJl(*erous.
Pagamutan, Infirmary, Hos- gatin.
Hospital. pital .
Sinat, Slight fever,
Pipi. Dumb. Sipoii, (bid; catarrh.
Pig^a. Boil, furuncle- Consumption.
Sigam, tuyo.
Pangingilo. Tingling pain in Sal^. Strain; dislo
the teeth.
cation.
Pamamaga. Swelling,
Tiknya, aliway Convalescence.
Pulikat. Cramp.
Tikayanhin, Convalescent,
Pasnia. Spasm, convul-
aliwayanin.
sion.
Tagulabay. Wheal.
Pilfiy. Lame cripple.
Tungd. Felon, fellon.
Pi3'o, sakit na Gout.
piyo. Tigdas. Measles.
Rayiima. Rheumatism. Tigmata, sakit Eyesori
Rayumahin. Rheumatic (the ng mata.
patient) Ta6K A burning fevc
—41-
XVI.
Talaiinglgan ng ildiVg palasak Vocabulary of some useful abstract
nn namniig aiotl og pangka- nouns, collective nouns, verbal
Idmtangdu, pangkatipxi' nou7is, etc..
kjahusayan. gan.
-42—
Agaiu-agaiih Scruple. pag-asam,
Angkit, kapa- Interest, eon- ^ hangad.
kanan. eernment, ad- Kaalipustaan, Contempt, de-
kuro.
-B Karurukan, Seat of bono
Pagbibigay. (Jiving. hulls whe
Struggle, c(»urts of ju
Pagbiibuno,
tunggalis, ta- wrestling. t ice hold the
lad. sittings.
tation. ning.
Pagbibigay-sa- Imputation Kagip. Essence,
la, para tang. Kayani, hina- (-onviction,
pagtitifs. tience.
Pagbalam. Detaining,
tention.
de- K—
Kakiputan. Narrowness,
Pagkabalani. Delay.
closeness.
Pagl)abakod. Fencing.
Pagbabawas. Kakulan^an. Fault, detect;
Subtra(*.tion.
faultness;
Pagbibahagi. Division.
failing.
Pagliabaual ba- Hypocris}'.
Kakahuyan, Grove, plan-
pagpa
nal an,
kahuyan. tation of trees.
paimbabaw;
pagbabalat- Ka kapal an, Crowd density;
thickntvss.
kayo.
Kakuparan, ka- Slowness.
sagalan, ka-
K bagalan.
Kapal. Thickness. Kakayah^in. Capability, ca-
45—
utnng n I nient, grati- Daya, karaya- Dc(*eit, fraud.
nan.
Pagkakasal; The act of mar-? Daing, hinana- Complaint.
kasal. rying; mar- kit.
riage. Dighay. Belch, eructa-
Pagkukuhing. Failing. tion.
Pagkukulang, Diminution. Diyang-paka- Way-laying,
pag-unti. na, bakay. trick, i^trata-
Pagk u k u n p1 i 1 , Co n fi rm ; 1 1 io n gem.
pagpj.patihay.,
Daniw. Use.
Pagkukunot, Plaiting:
Honor; honesty.
Dangal.
pagkukubot.
Dbnidarnin. Feeling,
Pagkiling, hi- Inclination.
lig.
Paji^datfng, pag-
datnl.
Coming, reacli-
ing, arrival.
KG
Pagdalaw Visiting, visi- I
Kagalitan,
-
Anger, ire.
j
tation. j
Kagaliniian, (ioodness; excel-
PagkaduUis. Slip, slipping. gal ing. lence; virtue;
I
tong,
G among, kaya- Treasure. p—
manan'g na-
tatago. Pag -gu hi w, Movement.
i^Jahom, ka- Poten(*.y, p<»\vf>r. j>agkilos,
pangyarihan. Pa^-gawa, J)oing; work-
Gutom. Hunger. ing; making;
Gitla, sindak. Fright. labor-
_47—
Pa»)ygigigil. CiHinige; rago. Himawft, lait, Injury, insult.
Pinanggali- Origin. dustd.
ngan, simiila. Hinap, dungis. Stain, spot.
Panggagahfs, Violatiiwi. Hirala. Disappoint-
panggagaga ment; un-
Giiyocl. Flock. deceiviiig.
Hi ray a, haraya, Illusion.
Higop. Sipping, sip.
NG Haba, kaha- Length.
bj^an.
Ngalan, panga- N^anie.
Halinghing, Neighing.
Ian.
Huni, paghuni. Binl's singing;
Ngiti. Smile.
hissing;
Ngitngit; k*- Anger; great
chirping.
ngitngitau. darkness.
Halakhak. Loud- laughter,
horse-laugh.
H
Hininga. Breath. K—
Hikab. Yawn, yawning.
Hatol. Judgment; ad- Kalianagan. Dignity ; worthi-
vice; senten<*e. ness. ;
p I
modesty,
Pag- i isip. l{(\ason, tlie ra-
lewdness.
tional faculty
Kahilayan, Viciousness,
thought.
bisyo. .vice.
Pag-ilng, pag- Shunning, avoid-
Kahigit:in, 1 ca- Advantage.
ilas. ance.
lamanian
Pag-ibig, pag- Lo e.
sinta.
P H Pag-iingat. Keeping; i)re
caution ; vigi-
Paghaliawak Holding.
lance.
Paghahawak 'I? Continence.
Pag-irog. Love, the act
]6ob.
of fondling;
Paghahabil, ha- Ele(ition. -
caress, act of
lalan.
endearment.
Pag- im bay, The act of swing-
I imbay. ing the arms.
Haw. Light. L
Isip. Thought, mind. Lalang. Invention ; in-
Imbot. Interest; ambi- stitution.
tion, covetous- Ligos. Elei gance.
ness. Li him. Secret.
I nam. Fineness; de- Lanya, kalan- Lib^rtinage, li-
light.
ydan. auice, liberti-
Ij^i. Good, utility, nism; licen-
benefit. tiousness.
Init, kainitan. Heat; warm- Layaw, kala- Pleasure, de-
ness, warmth. yawan. light.
Lilim. Shade; shadow.
K I
Limbagan. Printing, print-
ing-office.
Kaisipan. Thought. Lfbingan. Cemetery; grave-
Kainaman. Fairness; pret- yard .
kakulnngan.
KalagyAan, ka- Personality.
K-L Ingy Annan.
Kalinisan. Purity, chastity; Kalungkutan Sorrow, sorrow-
cleanness, kadalamha- fulness.
cleanliness* tian.
-M) —
Paglinsap, Favor, protec- Kanuirahan. ( 'hcapnej^s.
pag^ayo. tion. Kamurahan, Dishonor.
Paglilibing, li- Burial, funeral. KaiinisnuKsan. Childhood.
bing. fCama'balan. Honor, noble
Pagkalimbag. Edition. ness.
Taglinas, pag- Working and Kauiahalan. Dearnej^s.
lilinas. improving, Kaniangnia- Ignorance.
making profit ngan.
of; exploi- Kamatayan, Death.
tation. pagkamatay.
Pagliliwaliw, Vacation. Kamalian, Krror, mir^take
l^aglait, pang- Insult. mall.
lalait.
Paglusob. Invasion.
Paglaban, pag- Rcsistaru^e. p—
salangsang,
pagsalkid. \aginaniasid. Observation
Paglabiig. Infraction, vio- niasid.
nin. blem.
Mana. Inherit a nc(\
heirdom.
N
Munimuni. Oousideralion ;
Nilaynilay, M<Mlitation
thought. pagninilay-
Malay. Sense. nilay.
Mungkahi. Motion ; 8U<^- Nasa, nais. Desire, wish.
gestion. Nipis, ka!Hf)i- Hiinness,
K— san.
Ningas.
slend(»rness.
Flarn(\
Kamuraan. Tender/ ^e.^s. Ningning. (Jlitter. ,
..
p Kapanaghi- p]nvy
lian.
I'alad, kapa- Fortune, fate, Kapayapflan, Peace
laran. goodhu^k, katanimil<an
hiek. Kapayatan. Leannes,
Pintas, pula. Censure, blame. Kaf)utian. Whiteness.
Pulutong, Troop. Kapahmga'san. Roasting.
liukbo. Kapabayt\an. Forlornness,
Pukto. Division, depart- abandonment.
njent. Kapangyari- Power, faculty,
Panaginip, pa- Dream. ban. authority.
ngarap. Kapangahasan. Boldness, auda-
Panata. \ Ovv. ciousness.
Pitik. Fillip. Kapisanan. Society.
Piral ; kurot. Pineh; ni{). Kapatawanin. Pardon, forgive-
PustaJian. B(*t, wager. ness.
Pan<£awan. Stocks for pu- Kapanabunan. Time; oceassion.
nishment. Kapangitan. Ugliness, defor-
Pakinabang. Profit, benefit, mity.
utility. Kapaslangan. Hurt, abuse, ill-
Pagpapasyal» Walk,
pasyal.
Salik, linam- Substance, es-
Ptigpipisan. Addition.
nam. sence.
Pagkakapisan Meeting.
Simbuyo. Passion.
Pagpaparami. Multiplication.
Saad. Inform atioiiY"^
Pamimintuh6. Veneration; ho-
report.
mage.
Saknong. Task.
Pagpuri; pag' Praise.
SagasA, yurak. Trampling.
pupuri
Siiig, kasiligan. Transcendency.
Sanggop. Treatise.
K~R Sayaw, Dancing.
Karangalan. Honor, dignity. Siste, bird. Joke.
Saksak ngsi^o; Blow with the
Karamutan Parsimcny, ava-
rice. sikil. elbow.
—53^
Kasusian, kasi- Solicitude, head. Pagsasalita, sa- Speaking, talk.
nupan, smop; lita. ing, talk.
Kasalatan. Scantiness, scar- Pagsasabi Saying, telling.
city. Pagsundd, pag- Obedience.
Kaselangan, Delicateness, de- talima. ,
|-
Katakawan, (iluttony.
Katamaran. Laziness.
•55-
J^agtawag, gation.
Call, the act of
calling.
Usap. Altai r.
Paji^tatawag, Proclamatioj),
Utang. Debt.
-56-
—57-
house, ware-
Afiinan, irasan. Salt-pit, ?alt-
house.
mine. Pusalifin. Quagmire;
Bulhugan. Hole through muddy place.
which letters Sagingan. Plantation of
are thrown plane-trees,
into the post- banana-plan-
office. tation.
Sabsaban. Pasture-ground.
Kakawan Plantation of
Sabungan. Cock -pit.
chocolate-
Tindahan. Store, small
trees. store.
Kalabasahan. Ground planted
with pump-
Bibitayan. Place where cri-
kins or
minals are
gourds.
hanged; gal-
Kamotihan. Plantation of lows.
kamotes. Kakanfin. A feeding trough
Kapihan. Plantation of for fowls and
other animak.
coflfee-trees.
Hihigan. Bed, couch, a
Kalihim n. Secretary's of-
place of rC'
fice. pose.
Dimuhan. Land full of Lalagyan Place where
grass. something is
Ikmuhan. Plantation of put. ^
Manggagaod Rower. .
Mgamaninitik. Literary men, li-
Manggagam- Industrial, terati.
maglalakd.
Maniningil. Collector. Mapag-aksaya. Squanderer.
Mananakop, Savior. Mapagbiyay^. Bountiful, libe-
ral.
Tagapagligtas.
Redeemer. Mapagbal Jt . Threatener
Manunubos.
Victor, van- Mapagbintang. Imputer.
Mananalo,
quisher; win- Mapagmasid, Observer.
ner. Mapagkandili . Protector
—60—
Mapagkupkop. Proteclor, hos- Tagapaglaba'. Laundorer,
pitaller. i
washer;
Mapagpalay^. Liberator. laundresi^
Mapagpanagi- Dreamer. (fejDole)
#
nip. Tagapagtang- Defender.
Mapagpalaya w Fondler. gol.
Mapagpatubo. Usurer. Tagapagsaysay. Declarer.
Mapagsiinn- Denunciator. Tagapagsayod. Definer.
bong. Tagapaglutd, Cook.
Mapagsaway. Contravener, tagapangusi-
transgressor. n^.
MapagsiihoL Suborner. Tagapagsaing. Rice-cook.
lagapagsiya- Inspector.
Mapanghibo/ Flatterer, fawn- sat.
er, soother. Tagapag-usis&. Supervisor; in-
Mapaninta. Lover, quirer.
Mapanir^ng- Defame r, libel- Tagasulat. Amanuensis, a
puri. ler. clerk.
Mapamintas. Blamer. Tagapaiiulat. News- writer, re-
"^*"'^'''*^ porter.
"^ Tagapamili.
Tagaakay. Guide, leader. Purchaser,
Tugahatol. Sentencer. Tagapamahala ^'^erson assum-
Tagaingat, ta- Keeper. ing the ma^
pag-ingat. nagement of a
Tagabili. Buyer. thing.
Tagatanod. vShepherd; Tagapamatnu- Director.
guarder, got, tagapat-
guardian. nugot.
Tagapagbatas, Legislator. Tagapangasiwa Manager, admi-
.
niangbabatag . nistrator.
Tagapagbili.
c:7A cj
Seller, vender.
Tagapagban- Watcher, guard
Palaanito, Idolater-
tay, bantay.
Tagapag-am- Palabathala* Deist.
Protector ; hos-
Palariw^, pa- Spiritist,
pon. pitaller.
laispiritii.
Tagapagkan- Protector. Palariwkon, Spiritualist
dili. palaispiritu-
Tagapagbayad. Payer, paymas- hon.
ter. Palainom. Drinker.
.
~61^
Kimyahan. Chemistry.
Kiniyahon. Chemical.
Magnit. Magnet, load- Kimyanhin, Chemist.
stone. mangki-
Palamagnitan. Magnetism. kimya.
Palaulnungan. Socialism. Kriminon. Relating to cri-
—64—
Teologo, teolo- Theologist, Di-kabildnin. m partial.
gonhin. theologian. Salanhin, sal a- Criminal, a
Teologohan. Theology.
rin. guilty person
Teologohanon. Theological
teologhanin. Pithuanfn, pa- Idealist.
Telepono. Telephone. lapitho.
Teknologohan. Technology.
MakamahacUi- Aristocrat.
ka. able,
-65-
Kayumanggi. Brown
Kaayaaya, ka- Delicious, pleas-
G
lugodlugod. ing.
delightful.
Garil, utaL Stammering,
stuterer.
Kulang. Insufficient, de-
ficient.
Gising. Awake.
Katapusan Final; conclu- Gibang, may Half-witted,
.,
sive. pagkauloL foolish.
—()({-
w
5alaul&. Indecent. Wagas. Pure.
Salawahan. Voluble, incons- Walanghang- Eternal, endless,
tant, fickle. gan. everlasting,
3an, santo, Saint, infinite.
-68-
M— Makislap, ma-
kinang.
Brilliant, lus-
trous.
Mabab^, Low.
Mabuti, Good.
M- D
Mabangis, ma- Cruel; tyranni-
Madalana Rare.
bagsik. cal; tyrant.
Madalas- Frequent; quick
Mabaft. Prudent; vir- Madilim. Dark.
tuous. Mad u las Slippery.
Mabango. Odoriferous, Madilaw% ma- Yellow-
rilaw.
Mabilog, Round.
Madali. Quick, prompt.
Mabaho. Fetid, stinking.
Magdaraya, m^i- Deceitful; chea-
•
Magaslaw. Restless.
Makisig. Genteel; gallant; Magalaw. Restless.
elegant. Magaspang, Coarse
. . ; .
-69-
M -H M-- L
palahingl. cumspect.
. . . .
—70—
Malukong. Concave, liollow. Marahas. Rigorous; brave.
Malungkot. Sorrowful, sad. Maralitd. Poor, indigent.
Malum buy. Sorry. Maramot. Avaricious.
Main wag. Loose. Marikit, masan- Pretty.
Malinvang. Broid. ^ ting.
Marunjl;is. Spott}^ speckled.
M.-N Marumf, Dirty.
Marunong. Learned; intelli-
Man i pis. Thin. gent.
ManinUas. Ardent, fervent'.
Maningning. Glittering.
Mapagnasfi. Desirous, ,
M--S
longing.
MP Ma say a. Merry,
content.
ji)yful,
Masarap. Savoury.
gaya. I
Masan)&. Bad.
Mapait. Bitter.
Masai itfi. Talkative,
Mapubi. Red.
talking.
Maputik, niaa- Muddy.
Maeakft. Sore>
labwah.
Masalik. Nutritive, subs:
Mapusyaw. Deadened color.
tancial.
Mapitagan Respectful
Masanling. Moral.
Mapitagan, ma- Polite, cour-
Masidhaya. Eloquent.
galang, maa- teous,
Masidha, Perfect.
lang-alang.
Masigasig. Active,
Mapamansag, Boastful
Masipag. Diligent, labo-
palangas.
rious.
Mapagparang- Vainglorious.
Masikap. Diligent.
ya.
Masirib. Intelligent,
Maputt. White.
Masiyasip, mai- Judicious, pru-
-71 —
M-T M -U
Mutaas. High, elevated Mauban. Hoary, gray-
talk headed.
Matayog, Tall. Maulfin. Rainy, showery.
Mafcarik. Steep. Maustip. Inclined to law-
Mataring, niii- Bright, talented- suits, given to
talimo. law-suits.
Matalino. Enlightened. Mautang. Debtor of a great
Matino. Judicious, pru- deal.
dent^ wise. Maunti^ munti. Little.
th^.
khlatiinhw vg siilyavg {Instrv- Ng With the, by the.
mental Ablative) . . .
(.) Arg
mira salitang ito ay galing sa latfn'g jiomwatvs^
nginjilanan^^ **binanggit"; gevitus, **inianak''; datus^ **ibi-
nigay"; accusafm, **sinal)i'\ ^*inakusahan'\ *'binala''; vocatU8r*'ii'
iiawag'^; at ablatns^ '*dinabi'^.
—74—
PACJLILINGAY NO MGA DAYLAS NO MGA NAMAN
PANQSARILI. ^DECLENSION OF THE ARTICLES OF PROPE
NOUNS.
Singular,
Kasala)\
Norn Si. . .
John.
John,
(Bokat)
Kavifiaan, Pliirai
Ablat . ... - Kina Pransisko. To, for, from, with Francis and
company; ect.
sa akin.
*8i Luwis ay lal07i^ matalino sa Louis is more enlightened than
kay Pransisko. Francis.
Si Gregoryo ay mapitagan pa sa Gregory is more polite than Je-
kay Heronimo. rome.
\l(ilong malwrUiiin si Mariya .sa kay Mary is more modest than Joanna,
Huwana. <
—78— ,
katanddtandA,an.
Lum^; lal5ng lumA; ang kalu- Old; older; oldest.
m^lumaan.
Xapitapitagan. Respectable.
Kagalanggalang. Venerable; reverend.
Kauli-ulilip. Healthful, salubrious, salutary
Kaginhaginhawa, Salubrious, healthful.
Kaayaaya, Delightful.
Kaibig-ibig. Amiable.
Katakottakot. Dreadful.
Kakilakilabot. Horrible.
Kahang&hangfi. Admirable.
—70—
Masasabi Expressible.
Mangyayari. Possible.
MagagawA, ma4akdas. Feasible, practicable.
Makikita. Visible.
Makakain. Eatable, comestible.
Maiinom, Potabie.
Matfitanggap. Acceptable,
Di-matiis, dt mabata. Insufferable, unendurable.
Di-madalumat. Intolerable.
Dt-mapatawad. Impardonable, irremissible
l)t-magamit. Unserviceable, useless.
XIX.
,
venty-one.
Tatlong gat()s=taXlong daan . 300. Three hundred.
Tatloiig gates at lima . . . . 30e5. Three hundred
five.
Dawinangaw Billion.
Agyoangaw Trillion.
Mampatangaw. . . . . Quadrillion.
Tundong-angaw Quintillion.
Kalanngaw Sextillion.
Manapitangaw. . . . ... Sjeptillion.
Sagaangaw. ... Octillion.
Bulairangaw Nohillion.
Turuangaw : . Decillion.
—82—
MGA PANABILANG SA HANAY.=ORDTNAL NUMERAL8,
Ang una=ang nauna. The first.
Ang ikalawa. The second.
Ang ikatlo. The third.
Ang ikapat=ang ikaapat. The fourth.
Ang ikalimfi. The fifth.
Ang ikanim -ang ikaanim. The sixth.
Ang ikapit6. The seventh.
Ang ikawal6. The eighth
Ang ikasiyam. The ninth.
Ang ikasanKpA=ang ikap(i
The tenth.
ang ikapuld*
Ang ikalabing*isa. Th6 eleventh.
Ang ikalabingdalawio The twelfth.
Ang ikalabingtatlo. The thirteenth.
Ang ikalabing-apat. The fourteenth.
Ang ikalabinylim^, The fifteenth.
Ang ikalabing-anim. The sixteenth.
Ang ikalabingpito. The seventeenljh.
Ang ikalabingwal6. The eighteenth.
Ang ikalabingsiyam. The nineteenth.
Ang ikadalawungpA. The twentieth.
Ang ikadalawongpAH is&o The twent\ -first.
Ang ikatalongpO. The thirtieth.
Ang ikatatlongpAt dalaw^. The thirty-second.
Ang ikapat-na-pOi. The fortieth.
Ang ikapat-na-ptl't lima. The forty-fifth.
Ang ikalimangp{i« The fiftieth.
Ang ikalimangpAH tatlo, The fifty-third.
Ang jkanim-na-pA, The sixtieth.
Ang ikapitongpOl« The seventieth.
Ang ikawalongpil« The eightieth.
Ang ikafli\ am-na-pA, The ninetieth.
Ang ikasanggai68'=ang
ikasH n gdaan = ang The hundredth.
ikagatos»
Ang ikasan^gatds at is^
==ang ikasandaa^t isd The hundred and first
=ang ikagatoB at isa.
< .
-83—
Aug ikas^nggatos at dalawA
^
dalawa
at dalawa.
=
"ang ikasangdaaH
ang ikagatog
J
Tha hundred and second.
Ang ikadalawanggatog
The two hundredth.
saa.ang ikadalavrangdaan.
Ang ikalimanggat6s:=ang The five-hundredth.
ikalimangdaan. \
each one.
—86~
Manguwalta. (Kuwalta) One ouarto to each one.
Maaaikapat, manikapat. (Saikapat) One real to each one.
illatiaikolo, manikolo. (Saikolo) One half real to each one
Mamiseta. (Piseta) One peseta to each one.
Mangahati. (Kahati) Two reals to each one.
Manalapt. (Salapt) Four reals to each one,
Mam i so. (Piso) One peso to each one.
MangdipA. (Dipa) One braza (fathom) to
each one.
MangdangkaL (Dangkal) One palmo (handbreadth)
to each one.
buwan'g ito?
Ikalabing-apat. It is the fourteenth.
IWn^g taon na kayo? Gaano ang How old are you?
inyonj5 «ulang? May ilan'gtaon
ka na? Gaano ang gulang mo?
Mayroon na akong; tatlongpAH I am thirty-nine years old.
siyam na taon. TatlongpiiH
siyam na taon na ang akin'g
Kulang.
Sanglibo ieangdaan at anim-na* A thouFand one hundred and
p{!lng kabayo. sixty horses.
Sangj^atoB na bahay. A hundred houses.
Bilang na isang libo Banggatds at Nnmber one thousand one hun
labingpit6. dred and seventeen.
Bakood, Kabite, K. Pilipinhan, Bakoor. Kabite, P. I., August
ikalabing-apat ng Agosto ng the fourteenth, one thousand
isanglibo walorig gatos pitong- eifiht hundred and seventy-
pft't lima. five.
—89^
XX
Mga halipnama. Pronouns.
Nam. Ak6. I.
Kariflgan. Plural,
Panadntva. DnaL
Norn, Kita ~ Kata. You and I {you of me). Thow
and I
{thou)
of me.
-91-
Dat. - - - - Sa kanita,
para sa ka-
nita. Sa ata,
para sa
ata.
{Sa lalaki.)
Kamlny. Singular,
(Sa babai)
Bokat. Akin'g
y
tNg akin'g lupMn. =
NglupMn
lup^in.=LupSin ko. My
ko.
land.
t
)
My land.
KariTigan, Plural.
Novi, x\n6-an6.--Ang mga ano. What,
Genit, Ngano-ano, saano-ano. Of what.
=^Ng mga ano, sa
mga ano.
Dat, Sa mga ano, etc. To what, for what.
Akns, Ng mga ano, sa mga What.
ano, etc.
-96—
Kasalay, Singular.
Karingan. Plural.
Man. Even.
Sinomiln. Any one, anybody, some on<l
somebody.
Anoman. Anything, something; whatevei
Alinman. Anything, whichsoever.
Ako man. Even I.
Si Isko man. Even Francisco.
.
—97—
XXI.
abangan, iabang.
abang&n.
Abal: umabal, abalin. To occupy.
Abala: umabala, abalahin. To bother; to occupy.
Abuloy: umabuloy, abuluyan, To contribute, to help.
iabuloy,
akayin.
akdasfn.
-98—
malaman.
Alani: umalaiu. To hi' u :trned.
Alam: makaalam, inaalarnati og To I
hj) V to be acquainted with.
nialaman.
—99—
Alas: umalas, laag-alas, pag- To equalize, to lo^vel ; to aiiaich
nlasin.
gata, alagatfiin.
alipustS , al i pustdf n
rah in
walan.
maniahin.
one's S€^f.
pag-angkupin. enchase.
Anib: umanib. To adhere.
Antay: mag-antay, antayin. To wait, to await, to expect.
Antabay: mag-antabay, antaba- To wait for, to expect.
yanan.
Antig: umanCig, mag-antig, an- To agitate.
tigin.
tilo. informed. .
hanr
Ap6y: mag-apoy. To make fire.
-lOl-
to be appointed, to be ordered,
to be ordained.
habag, kahabagan.
kantahln.
. . . ;
— 102—
'Ayah: umayab, ayabin. To convoke.
Ayaw: nniayavv, ayavvan. To dislik(^ to n^fusi
proved.
apply, to be applied.
B
Babad: magbabud, ibabad. To soak; to steej).
Babag : magba bag To quarrel {two or more ;>f«?w>?/.s,
mutuallp).
.
loy— '
Biikbak : inagl)akbak, bakbakin. To ytrip off tlie bark ol: trees, el<".
ipainahagi.
to extend.
fracture, to be fractured.
—105-
Baton : mabatu nan. To become accustomed, to take
batyagin, batyagan.
ng maligayang batL
Bavvat: magbavval, ipagbawal, To forbid, to be forbidden, to pro,
pagbawahin. hibit.
bawasin.
Bayad: miigbayad, pagbayaran, To pay, to be paid,
bayaran, ibayad.
To withdraw, to take.
Bawl: mngbawl, bawiin,
Bigkas: bumigkas,. bigkasiu. To pronovmce, to be pronounced.
Bighaal: bumighanl bighanlin. To oblige, to compel
Bighani : mabighani To be obliged, to be competed
Bigo: mibigd* To be lost; to be disappointed
to fail
To give, to be given.
Bigay: magbigjiy, ibigay, bigyan.
Bihag: bumihag, bihagin, To captivate.
To be captivating.
Bihag: mam i hag.
bihisan To clothe, to dress.
Bihis: migbihis,
To reward, to recompense.
Bihis: bumihis, bihisin.
.
bespeak.
bing, bingbingin.
langg6, bilanggftin.
Bir6: bumird, birCiin. To jest, to hoax, to joke; to
I'!
mock.
Bithay, bistay, ag-ag: magbis- To sift.
—107—
Bulay: magbulaybulay, bulaybu- To bethink.
lay in.
buntalfn.
hiningH.
form
Bu6, buft: bumu6, buAin. To compose, to be composed; to
form, to be formed.
congeal
bangka), ibunsocK
K
Kigjit: kuma<?f^'fc, k »gatiri. To bite, to be bitten.
kalagin.
inanganlong.
ngan, ikanlong.
to patronize I
kikilin.
kunin,
D
Dakilk; magpadakild, padaki- To aggrandize.
lain.
idag^n.
—112-
Dagfs: dumagis, rnagdagfs, To outbid.
idagis.
by sad experience.
Dala: madalil. To be warned by sad experience
Dall: daliin, dalidaliin, To accelerate, to hasten, to
forward.
Damdarn magdamdam,
: To feel. ^
dumamdam.
Daindam: magdamdarn, To regret; to resent.
Dainbong: dumambong, darnbu- To rub.
ngin, mangd.imbong.
Damdam magdaindam
: To be moved, to l)e affected.
Daindam: magdamdarn» To be isorry.
damdamin.
D.ilom: magdalora, idaldm To complain before a judge, t
duraagilap. -
nginin, lalangiiian.
eiin, dalubasJtan.
\ to be right.
to take place.
dnykin.
diwang to entertain.
—115—
Duroe:: magdurog, dumurog, du- To crnmble; to break; to pound,
rugin.
garnlang.
member lovingly.
Gilalas: manggilalas. To wonder.
Gigil: manggigil. To rage.
"118—
G (NG)
named.
Ngalay: mangalay. To be tired.
H
Habilin: maghabilin, ihabilin. To recommend; to deliver.
-119-
accuse.
hagisin, ihagis.
hagidhirfn,
elected.
ceeded.
dervalue; to be contemned.
prepared.
to grow sad.
.
— 121—
Hapay: maghapay, ihapay. To demolish, to ruin, to pull
tained by highwaymen.
Harang: mangharang. To plunder, to assault.
llarap: hiimarap. To present one's self, to appear
before, to report,
to be advised,
denude, to be denudt^d.
fall.
lipan.
ate, to correct.
balisa, makabakla.
Ingli: maingli, mabalisa, ma- To be affected.
bakla.
trained.
— 125-
Inis: uminfs, inisiru To choke, to drown, to be choked.
lasayo: mag-insayo, insayuhirr 'J'o train one's self, to assay, •
126-
ves of ireefi.)
lumaganap,
Lagda, pilma; lumagda, pumil- To sign, to subs(5ribe
ma, lagdAan, pilmahaii.
Laklak: lumaklak. To lap.
lagariin.
127-
ngapin.
likha.
liningin.
understand.
linaein.
ilnbag.
Lubog: lu mil bog. To sink.
Lubog: linnubog ( mg adlaw.) To Mt.
Lubalob: maL-lubalob, To wallow.
Iviiblob: !naglubl(>l), ilublob. To wallow.
Luklok: hirnuklok. To sit on the chair or throne.
L\iks(K lurnnkso. To jump; to hop.
Luh()(] : III nuhod. To kneel.
Liiiiijgati; rnagliuii;g:Lti, To tnake eff rts
[iUg() i : ina'viliigod. To congratulate.
r^iig6(l: rnalug6(i. To rejoice.
Ijiigod: inakalugtuL To make merry, to gladden.
Lugi'xl; paliiguran, prtinigan, To comply, to please.
Lulon: inHgliilon, liilunin. To roll up.
Liiglog: liirniigiog, lii^lugin. To shake.
fiUH()k: liimunok, luruikin. To swallow, U) be swallowed.
Liinsad: lunaunsad. To alight from
Lunod: luaglunod, liitminod. To drown; to choke.
r^unod: main nod. To be drowned.
Lnrnay, Inbay: Inmnmay, In- To relent.
miibay.
Liinis: lufnimMtt, lun.'ihiHu, mag- To remedy.
lunas.
..
down.
Lilian:lumulan. To embark.
Lulaa: maglulan, lulanan. To load.
Liisaw: maglusaw, lusawin. To dissolv3.
Lusob: lumusob, lusubin. To invade, to be invaded.
Lutang: lumutang. To float.
Lutas: lumutas, lutasin. To resolve, to be resolved.
Lutas: lumutas, lutasin. To conclude.
Luto: mai^lutd, lutilin. To cook, to dress victuals.
Lupi: lumupi, luptin. To fold, to be folded.
Luvvalhati: lumuwalhati. To enjoy glory or beatitude.
Luwalhati: mauluwalhati. To rejoice.
Luwalhati: magpaluwalhati. To glorify.
M
Madall: magmadali. To hasten.
Magd, paga: mamagA. To swell.
Maging. To be, to become.
Mahal: magmahal, mahalin. To esteeii., CO be esteemed.
Mahal: rnagpamahal, pamahalin, To r^nse the price.
mahalan.
Mahal: mamahal. To become dear.
Mali: magkamall. To be mistaken.
Malas: magmalas, malasin. To ol)serve, to notice, to behold.
Malasmas: magmalasmas, malas- To perceive, to be perceived.
masin.
Mana: magmana, manahin, To inherit, to heir.
Man s, ban<4s: mamanas. To be swollen, to be inflated.
wonder at.
MasamA: masam&in. To take amiss.
-131—
layin. pieces.
mag ayog.
Mura: mamura. To become cheap.
Mara: magpamura. To cheapen.
Mara; n)urahiii. To affront, to be affronted ; to
to moulder.
N
NaknAT: mapjnakaw, nakawiii, To steal, to be stolen.
Naknn k : iriagnaknak To rankle, to fester.
Naknak : papagiuxknakiti. To increase the state of inflani
niation in a wound.
o (.
interview.
135-
pana3^am.
Panimdim: nianimdim. To mind, to think.
Paninton: niatnaQinton. To profess.
Panihul^: manihalSi; magpani- To dispose.
hal^, inagmanihaljl.
Pauirahan, panahanan: manira- To reside, to dwell.
han, manahanan*
Panaghili: nianaghili. To envy.
Panaginip, pangarap: mana- To dream.
ginip, mangarap.
Panatili: manatili. To persevere^ to persist.
Panood: maaood. To look at, to behold a show or
spectacle.
Panigama: magpanigama, paiii- To reproduce, to be reproduced.
gamahin.
Panibago: magpanihago, pani- To renew, to be* renewed.
baghuin.
Panalangin : manalangin. To pray.
Panaw: pumanaw To go, to depart.
panaw: niagpapanaw. To banish.
Paris: pumaris, parisan, pama. To imitate, to be imitated.
risan.
fruits.
Pisan: pumisan, magpiian, pisa- To add. to be added,
nin, ipisan.
Pisan: magpisan, magkapisan. To associate, to meet, to join.
Pisang: magpisang, pisangin. To part, to divide into pieces.
Pita: magpita, pitahm. To long for, to desire.
Pisil: pumisil, pislin. To compress.
Poot: mapoot, kapootdn. To hate, to be hated.
Pitik: purnitik, pitikln. To fillip.
Piyapis: piyapisin, To attack.
Pukaw: pumukaw, pukawia, To arouse; to inspire, to awaken.
ipuftuw.
Puksd: pumuksix, puksiiin. To exterminate, to extinsuiih.
Pukpok: pumukpok, pukpukin To drive, to be driven, to
hammer.
Pugot: punuigot, pugutin, pu- To behead.
gutan. ^
R f-)
139—
chop off.
rupikalin.
Ruknoy: rumuknoy. To bow.
Rukwas: magrukwas. To undertake.
- 140—
Rugnay: rumugnay, rugnayin. To undo, to destroy; to efface.
s.
supply.
Baklaw: sumuklaw, saklawin, To comprise.
Sakit: sumakit. To feel pain, to ache.
Sakit: saktan- To hurt.
Sakft: mngkasakit. To fall ill or sick.
Sakft: makapagkasakit, papag- To make sick.
kasaktin,
Saka: magsaka, sakahin, To till the land, to cultivate thi
soil, to farm.
akdal; magsalrdal, isakdal. To claim protection; to com-
plain, to lay petition in a cour
of justice.
Sagas^: surnagas^, makasagasJi, To trample, to be trampled.
masagas^iaa.
Sagabal, sagwil; makasagabal, To embarrass, to obstruct, to pu
makasagwil. obstacle.
company.
Sam a: isama. To add, to be added.
Sama; magsarna. To join.
Sama: raagsama. To make a partnership.
Salubong: sumalubong, salu- To go, to meet.
bungin.
Sama: siimama. To become currupted or de-
praved, to become bad.
Samsam: snmamsam, samsamiii. To despoil.
Sambit: 8umambit, sambitin. To call, to invoke.
Sambitla-' sumambitla, sam- To in oke, to be invoked.
bitlain.
Sangga: sumangga, sanggahiii. To detain or stop the blow.
Sanay: saiiayin, To train, to be trained.
Sanay: magsanay. To exercise.
Salin: sumalin, saliuiiu To copy, to be copied.
Saliii: magsaliii, isalin, To pour, to be poured.
Sanggop; sumanggop, magsang- To treat
gop, sanggupin.
Sam6: Bumamd, isamd, samuan. To beg, to implore, to request,
to be requested.
Sandat: sandatin, masandat. To stuff, to be staffed.
Samba smnamba, sambahin.
: To worship, to adore, to be
adored.
Sampalataya: sumampalataya, To believe, to be believed.
sampalatayanan.
Sara: magsard, sarhan, isara. To close, to' shut, to be shut, to
be closed.
ayunan. yield.
. y
—142-
-143-
ngaling, magbulaan.
Sipol: sumipol, sumuUot. To whistle.
Sipol: sumipol, To pipe.
Sipsip» supsop: sumipsip, sumup- To BUck, to sip.
sop; sipsipin, supsupfn.
Silig; sumilig. To transcend, to go beyond.
Sir^.: samir^, sir^in. To destroy, to undo.
Simula: magsimula, To begin, to commence, to «tart»
vSirS, ng puri, sir^an ng puri. To defame, to dishonor.
Siphayd: sumiphayd, siphayuin. To reproach, to censure.
Si pot: sumipot. To appear.
Sisi: magsisi. To repent.
Sisi : sumisi, aisihin, To reprimand, to accuse, to
blame.
Sisid: sumisid. To plunge into the water, to dive
Sindi: magsindi, i^indihiin, To kindle to light.
Siste: magsiste. To joke. '
pakulAin.
Subok: suraubok, manubok, su- To waylay, to lie in ambush
bukan^
-144-
shape.
Tabas: tumabis, inajitabas, tabju To cut olMhe branches of the
da^n.
Takip: tumakip, magtaklp, tak- To cover,
pan.
Takwil: turnakwil, inagtakvvil. To reject, to refuse.
Tagai: turnagal, magtagal. TTo last.
T^gal: magtngal. To remain or continue long in a
place; to delay.
Tago: magtago, itago. To hide, to keep.
Tago: magtagd, tumago. To hide.
Tuksil : magtttksil. To betray; to do foolishness.
Tadhank; magtadhan^. To advise.
Tangi, tingi: magtangi, magti- To distinguish, to be distinguish,
ngi, tumangi, turning), tangiin, ed.
tingi in.
— 147-
Tanggol, sanggalang; magtaiiggol, fo ailvocate, to defend,
inagsanggahing, ipagtanggol,
ip gfsanggalang.
Tangkakal: magtuiigkakal, tii- To <lefen<i.
niangkakal.
Tanggi: tnmanggi, lauggihan. To deny, to resist, not to
accept.
Tninfea, pat^ainga: nianainga, })n- To listen, to be attentive.
naingahaii.
Tagubilin: magtagubilin, itagu))i- To recommend, to be recom-
lin, ipagtagnbilin mende(].
Tanghal: magtanghaK itanghal. To exhibit, to expose.
Tagay: tnmagay, tagayan. /Po drink to soniebody's health.
T<;guyod : magtagiiyod, tuma- To lead:
gnyod.
I'^'^g^y- magtaglay. To bring, to carry, to bear.
Tadtad: tumadtad, tadtarin, njag- To chop.
tad tad.
Tagpo: !nikatagpo, magtagptian. To m^et. to find.
Tagpi: magtagpt, tagpian. To mend clothes, to patch.
Tanggap: tnmanggap, tanggapin. To receive, to be received.
Tanglavv: tumanglaw, tangiawan, To light the thing which is far
magtanglaw. off.
•MS—
Tala?, tall in: patalasiii, patalii^Jin. To sharpen)
Tttlay: magtalaj', italay. fo arrange, to put in (Un^ plnc:(
or order
Talad: tumalad, makitakid. To tiglit/ to contend.
Talo: magtalo. To' dispute.
Tampulasun: tumampalasan, To treat ill, to maltn^nt.
tampalasanin manampalasan
;
— 1(9-
Tahan: tuinaha'n. To stop, to be quiet.
Taiidis: tuniandis, magtandis. To certify, to assure, toatfinn.
'I'anong: tumanong, nnigtanoiig, To question, to ask a question,
tanungin, itanong. to interrogate
pang.
Tasta.s: tiimnstas, tastasfn. To rip, to unseam.
Tawag: tumawa^. tawagin. To call, to be called.
Tawag magtawag, ipagtavva^. To proclaim, to be proclain.ed.
Taya: tumayA, itaya. To put sonrie money in the game
or gambling; to wager.
bayia. harden.
ngirin.
og tingalin.
Tingkjib 0^ tingkag: tumingkab, To take off the lock, to disjoint
hayan.
Tulo: tumulo. To drop.
Tuhid: tuuiulad, tularan. To imitate.
Tulad; magtulad, itulad. To compare.
Tuliog: magtuhog, tumuhog, To link.
tuhugiiK
Tunggali: turnungguli, tungga- To contend, to. struggle, to
lun, tnagtunggali, makitung- strive; to debate.
gall.
u
Ubo: umub6, ubuhin.. To cough.
Ubo: mag-ubo. To cough strongly
Ub6: magub6. To transplant.
Ubay^: magpaubay^, ipaubayiL, To trust or respect a person by
allowing him to do our work.
[Jbos:umubos, ubusin. To finish, to consume.
Ubos: maubos. To be finished.
^
— !r,4-
to suit.
young carabaos.
Ungal: uoiUDga]. To howl, to yell, to cry.
a^just; to arrange.
Qycin: magkauyon. To join, to unite.
w
Wakas: wakas&n. To finish, to conclude, to cloa
Waia. To lack; have not, has no
there is n6, there are no
WalA: mawaU. To be lost.
Wald: magwaia, iwala, mawalan. To lose.
WalA. To be absent.
Wal&: maVawaU. To escape.
WaU: magpawalA, paw a] an. To release.
WaMng bahal^: magwaling ba-^ To neglect, to be indifferent.
haia.
—157-
Wsin.
Yagyag: yumagyaer. To trot.
Vagyag: payagyagin. To make a horse trot.
Yaman: yumatnan. To grow or become rich.
Yaman: magyaman, pagyama- To arrange.
nin.
—160^
Always; ever, Sa magkabika- In all sides.
for ever. bila.
Pa^katapos. After; after- Sa dakong itaas. Upward.
wards, next, Sadakongibaba* Downwi»rd.
then. Sa gitna In the middle,
Pag, kapjig When; as soon in the midst.
as. Sa harap ng, sa Before, in the
Sa kasalukuyan At present. harap ni. presence of.
Sa nakaraan, In the past. Sa hull. Backward.
Sa hinahanip. Fur the imrue- Sa itaas. Up, above.
diate future. Sa ibaba. Down; below.
Sa haharapin. For the remote Sa laba.-i. Away; out; off.
future; in the Sa loob. Within.
future. Sa luwal, sa Without.
8a mnla inula. From the be- labas.
ginning. Sa likod. Behind.
Sa una, sa dati Formerly; an- Sa ibabaw. Upon; over;
og Sa rati, ciently; here- above; on the
nang una, tofore. top of; at the
noon'g una top.
Sa makalawa. Day after to- Sa ilalim. Under, under-
morrow neath .
163-
with.
Sa hanip, sa ha- Before. CONJU.NCnON.
rfip ng, sa ha-
rap fii. Og, wino. Or,
Sa iialim. Under, under- Ayaong. Whether,
neath. either.
3a ibabaw. Upon; over; Kung. - Whether.
ab»»ve. Man. Or, either.
3a ibaha. Below; down. Mai;ing. Eiiher, whe-
Sa iiaas. Above; up. >
ther.
Sa gitnd, sa git- A mong,
n4 ng. amongst. AlGv SALAPONG N\ PANG^
Sa may. Near, at hand, KALVBAN = ADVEIiSv- =
-166—
lugal ni.
IRy' (An ir terjec- j
tion of cares.]
XXIV. Ha' Ha!
HHla! Go on
Mga arisd. Interjections,
H ne! Hear!
Ah! Hall ka! Come!
Aba! {nvel)f Hail God bless
! Hlf kayd!
abapd! you. Hiya! (A voice for in
Aba! Ah! citing the
IAba!, loyal. HhIIo! dog )
lAray! What a pain! Hindi kaya- Never mind!
lAruyl What an in- t i?an!, hindl
tense pain hale!, walfing
iAbi^ ko! Alaja, poor me! kailangan!
lAy! [ Alas! I Ifc^sns! Gracious!
1 Ay sa abA ko! Woe U me! Hiijo! Begone
! ! ! ! ! ! !! ! !
—167-
Ho! Stop! (An in- Pagka gandal, How beautiful!
terjection for kay-ghnda!,
control ing anong ganda !
then Let us
!
dating!
see
Ikaw ang baha- Beware! iSay ang! What a pity
1^1, kayo ang
ISawing-'pulad! Woe!
bAhalJi! SumpSin ka! Curse you!
Labas Away! Get out! {5u!, su,su!. (An interjec'
Lay as Get out! Away! tion for driv .
imfk! word
iNanay ko! My nllimma
t
— 1B8-
Ang kapahaTna-n The wisdom of Mag-asawa. Husband and
Saint Au^us- wife.
in Sail Apt»B-
tiii. Ang kny tin. Saint Mag-kapatid. The two bro^
the
na pilipino. soldier- 1'he ters; hrohera
Anji 8a mga conrnt'e of hr I
hod sisiers.
knvval na pill- Philippine (More than
pinong katn- sohlierr^ two)
pnngan. Magkasama. The two cona-
The honse of panions.
Ang bnhay ni
Mnteo. Ang I\l u 1 1 hew. Magkakasama. Companions
kay viateong ]\l>itlhew's {more than
bah ay hons*-. two.)
San»: iAh.yniU\. All the people
Ang tnga Inpain The lands of
ninaG Bu- Mr BuIh .
of .Nbinila,
lan. Ang ki- Mr. Kuhm's Sang UinRsairan. All the city.
lupMn. verse.
Sang kapilipi- All the Filipi-
nnhan. nos.
Mag-ama. Father and non
or <lan:. hter.
(tnroarnrnan. A little master.
— «^N^vsAAAAAAAA/vvv^*"^
XXVI.
Ang taliihifiQ badyang ay, at
t The ligament and verb ay, and
ang mg^ badyang may-'may'' the verbs may^mayroon, wala,
roon, walSf na^nasa at wala na-nasa and wala sa.
sa.
salitA. speaking).
Si Gnig Huwanita ay sumiisualt. Miss Jenny writes (or is writing)
Si G. Pablo ay gum^gawa (og Mr. Paul works (or is working)
nag^agawA).
Ako'j/ kumakain. T I am eating.
eat.
IkAw^y umiinom. You drink. You are drinking.
Siya'i/ lumalakad. He walks. He is walking.
Tayo^i/ nag-aaral. We study. We are studying
Kayo'i/ nagtuturd. You teach You are teaching.
SilaV nakikinyig, They hear. They are hearing.
They listen They are listening
Kami'?/ naumamasid. We observe. We are obaerving.
Ang umiibig sa kapw&--tao ay He who lovea his fellow-being
umibiig sa Diyos. loves God.
Ang m2:a nangangailansan ng Those who want books may come
mga aklat ^y makaparirito at to get th^se books.
kunin it6ng mga aklat.
— 171—
Kung tunay na ibig mong dumu- true that you wish to be a
If it is
nofig, ay mag-aaral kang ma- learned man, you will study
buti. well.
XXVII.
ACTIVE UN.
Ugat (Root)--^-— Kaiu.=, -^Kat.
o Nakaraan (Past) Kumain. Ate; haveor hase^len.
t r^ Kasalukuyan {Present) Kumakain, Eat, eats.
S| Darating {Future) Kakain. Shall eat, will eat.
**
^ Panghardp (Imperative and
«"^
Infinitive Kumain. Eat; to eat.
^ Badyaon (Verbal) Pagkaiii. The act of eating.
PASSIVE IN.
-175-
Akiii'g kinakain ang tinapay. I eat the bread, The bread is
Kiniikain ko ang tinapay. Ang eaten by me.
tinapay ay akin'g kinakiiin.
Ang tinapay ay kinakain ko.
Kinain ko arig isda. i ate the fish. The fish was eaten
by me
Kumain ako ng pipino kahapon. I ate cucumber yesterday.
ICinain nmo ang pipino, Yuu ate the cucumber. You have
eaten the cucumber.
Ikaw'y kuniAkain. Kumakain You eat. You are eating.
ikaw. Kumakain ka.
Siya'y kumakain. Kumakain He {or she) eats, He (or she) is
siya. eating. It eats It is eating.
Kumain ng saging. To eat banana».
Kainin an(7 saging. To eat the banana.
Kainin cwg mga Baging. To eat the bananas.
Kanin ang mais. Eat the corn.
Akin'g kakanin, kakanin ko. I sahll eat it. It will be eaten
by me.
lyong kakanin. Kakanin mo. You will eat it It will be eaten
by you.
Kniyang kakanin. Kakanin niya. He (or she) will eat it. It will
be eaten by him {or her).
Atin'g kakanin. Kakanin natin. We shall eat it. It will be eaten.
by us.
Inyong kinain. Kinain ninyo You have eaten it. It has been
(7\(l(iy6n) eaten by you {noiv)
Kanilang kinain. Kinain nila. They ate it. It w^s eaten by
them.
Kakakain ko pa. Ihave just eaten.
Kak^kain mo pa. You have just eaten
Kakakain pa niya. He has just eaten.
Kakakain pa ninyo. You have just eaten
Kakakain pa namin {og natin) We have just eeten.
Kakdkain pa nila. They have just eaten.
ACTIVE UM *
Ug(H (Hoot) In6m. = Drink.
a Nakaraan (Past) Umir.om. Drank; have or has
drunk.
I I
®
Knsaluknyan {Present)
Darating {Future)
— Umiindm.
linom.
Drink, drinks.
Shall drink, will
drink.
^ Pungharap {Imperative and
Infinitive) Uminom. Drink; to drink.
Badydon (T erbx/) Pag-inom. The act of drinking
— 176-
PASSIVE IN
U^dt (Root) Inoin. " -Drink.
^ Nakaraan {Past) Iniriom. Was drunk. Drank.
^ ^ Kasalnfcuyan {Present) —Iniinom. Js drunk. Drink,
I S" ^ drinks,
'^
i DfiratiM {Future) finurnln. Will be drunk. SHmII
oa
^ or will drink.
^ Pang}uirdi){Imp.andlvf)'l\\\xn\n\. Let it be drunk; to
l>e drunk. Drink it.
I am drinking
Ako'y umiinom ng tubig. Umi- 1 drink water.
inom ako n| tubig. water.
Akin'g iniinom ang alak. Ini- I drink the wine. The wtne is
-177—
Kaiinom pa ng iyong mga Your playmates liav»- just
kalaro. drunk.
Kaiinom pn ng kftnilflng mga Their schoolmates have just
kaiskuwela. drunk.
ACTIVE UM
U?(H (Root)- - SulHt. = -«--Letter; writing.
§_ NaA;ar<ari {Pant)--- Sunaulat. Wrote; have or has
J3 •»
- 7J
written.
2 E Kasalukuynn { Present) -'"^\\mx\^\\\?(\ Write, writes.
%
" Daratini: Fatnre) -Susulat. Shall write, will write.
(
^ Panghardpibnp. and Inf. -Sumulat. ' Write; to writ©.
Badydon (Verhai) t-Pagsulat. The uctof writing.
PASSIVE IN
be written. Write it
PvsaiVK I
^ Nakaraan (
Past.) - - - - - Isinulat. Wrote with (the ins-
•
trument of writing )
^x Kasalukuyan ( Prssent) - - Isinusulat, Write or writes with.
S i Davating [Future) Isiisulat. Shall or will write
with.
?c Fani^harap [Imp. and Inf.) [sulat. Writ*^ with [the ins-
trument of wriling]
PASSIVE AN
Ugdt {Root) Sulat. = Letter; writing.
Nakaraan {Past) .... - Sinulatan. Wrote in or on.
Kasalukuyan {Present) ^ ^ SiniisulatvU Write [or writes] in
OS ^ or on
1 IDarating (Future) Siisulatan. Vor will! write
Shall
^ ^ in or on.
I* Pansharapifmp.and /nf.).^xx\2iitin. Write in or on. To
write in or on.
—178—
Ak6'y sumiisulat is^ng liham
iig I write a letter to my father.
sa akin'g ama Suiuusulat ak6
Dg isang liham sa akin'g ama
Siniisulat ko ^ng liham. Akin'g I write the letter.
smusulat ^ng liham
Ak6'y siisulat da papeL I am going to write on the paper,
Siisulatau ko ang pap^l I shall ( or will) write on the
paper
And ba ang Biniisulat ni Pedro? What does Peter write? VVha
is Peter writing?
And ba ang isindsulat ni Pedro? With what does Peter write?
With what is Peter writing?
Lapis ang isiniisulat ni Pedro. Peter writes with a pencil. Peter
is writing with a pencil.
PASUNHIN. (*)
AN IN I
nilalakaran. lalakad
Dar. - -Lalakaran. Ldlakarin. Ilalakad.
Pghar. • Lakaran. Lakarin. Ilakadv
AKWNHIN
NTakar. [Past] Umab6t. Retched; got. Have or h^a
reached; have or haa gotten.
(Canal [Pres.] - - • - Umaabdt. Reach, reaches; get, geta
Dar. [Fut] Anbot. Shall or will reach; shall or
will get.
P^har. (Imp. and Inf.)-Uniab6t. Reach; get.
BadySon [Verbal] - Pag-abot. Reaching; getting.
PASUNHIN
IN I AN
Nakar. Tnabot. Iniabot. Inabutan. Was reached or gotten.
Kasal. hiaabot Iniaabdt. Inaabutan Is reached or gotten.
Dar. Aabutin. laabdt. Aabutan. Will be reached or gotten.
P^har. Abutin. I;ib6t. Abut^n« Be reached or gotten.
PAGKOKONGHIJGA NO BADYANG
TION OF THE VEtiB
Ugnt: Yari, Yumari.^ro finish the work
aKTUNHIN.
Nakkr. [Past.] Yurnari. Finished; have or has finished»
Kasal. [Pres j - - Yuinayari.
- Finish, finishes.
Dar. [Fut.J Y^ayari. Shall or will finish.
Pghar. [Imp. and Inf.] -Yurnari. Finish; to finish.
Badyaon [Verbal] - - Pagyari. Finishing.
PA SUNHI N.
IN I
ACTIVE MAO.
Uxdt (Root) — - Aral .
— - -
Doctrine, instruction,
§ Nakaraiiu (Past) - • - Nag-aral. r^tudied ;have or hius studied.
I S Kasahikuyan (Present) - Nag-aral. Study, studies.
Daratin^ (Future) - - Mag iaral. Shall or will study.
Panghanip (Imperative
7^
and Infinitive) - - . . \[ug-aral. Study; to study.
Badyaon (Verbal) . - - Pjig-aaral. The act of studying.
PASSIVE PAG-AN.
IJgdL (Root) . - . . ^ral.= - - - Doctrine, instruction,
Nakaraan (Past) Pinag-arahin Wjis studied.
Kasalukuyan (Present) PinAg-aaralan. Is studied
£ I Daraiinfn (Future) Pag aaralan, Shall or will be studied.
Pan^kiirdp Imperative Pag-aralan. Let it be studied; to
and Jnfmittve. be studied. Study it,
PASSIVE PAG— I
ARTUNHIN.
Nakar. [Past^ - - Nag-isip. Thought; have or has thought.
Ka«aL [Pr^s ] Nag-iisip. Think, thinks.
Dar. [Fut.] - - - Mag iisip* Shall or will think.
Pghar. [Imp. and Inf.] - Mag-isip, Think; to thmk,
Badyion (Verbal) - - - - Pag-iisip. Thinking.
PASUNHIN.
PAG-IN PAG-AN PAG-I
Nakar. Pinag-isip. Pinag-isipan. Ipinag-isip.
Kasal. - Pinag-iisip. Pinag lisipan. Ipinag-iisip.
Dar. - - Pag iisipin. Pag-Iisipan. Ipag-fisip.
Pghar. ..---- Pag-ii^ipin. Pa^-isipan. Ipag-isip.
PASUNHIN.
I. AN.
Nakar. Itinapon. Tinapunan*
Kasal. ....-.- Itinatapon Tinatapunan.
Dar. Itatapon. Tatapunan.
Pghar. - - Itapon. Tapunan.
Huwag mong itapon ang papel sa Do not throw the paper on tho
flahig. I
floor.
Huwag kang magtapon ng papel, Don^t throw paper.
Itapon ninyo. Throw it.
AKTUNHIN
Nakar. [Past.] Nagbigay. Gave; have or has given.
Kasal [Prest] Nagbibigay. Give, gives.
Dar. [Fut.] Magbibicijrty. Shall or will give
Pghar. [Imp. and Inf.] - - Mi^gbigay. Give; to give,
Badydon [Verbal] - - - • - Pa^bibigay. Giving.
PASUNHIN.
L AN.
Nakar. - - - Ibinigay. Binigyan. Was given. i
-183-
Kasal. - - . - Ibinlbig^y. Binibigyan. Is given.
Dar. Ibibig^y* Bibigyan. Shall or will be
given.
Pghar. - . . . Ibifefiy. Bigyan. Be given.
Kagbibigay ak<5 ng salapl sa iyo. I will give you fcome money.
Bibigyan kita ng ealapi. will give money to you.
Ibibigay ko sa iyo (^ng galapl. I will give you the money.
Kanino mo ibibigiy ang talaa- To whom will you give the die-
mani!kan? tionary?
Sine ang bibigyan niya ng arit- To w^hom will he give an aritb-
misan? metic?
Si Karyo ung bibigyan niya ng He will give Karyo an artitb
aritmisan. metic,
Bibigyna eila ng Uakanin. They will be given food.
AKTUNHIN.
Nakar. [Past.] -..-•-- Nag walls. Swept; have or has swept -*
PASUNHiy.
IN. AN. L
Nakar. [Past ] • Niwalis Niwalisan. [niwalfa.
Kasal. [Pres] Niwawalis. Niwawalisan. Iniw^wali»
Dar. [Fut.] - ^ Wawalisin. Wawalisan. Iw&walis
Pghar. [Imp. and Inf ] - - Walisin. Walisan. Iwalis.
AKTUiXHIN.
UM. MAG.
Nakar - - Lumaban. Naglaban. Fought; have
fought.
-181—
Kasal. Lumalaban! Naglalaban. Fight.
Dar - - - - Lalaban. Maglalabao Will tight.
Pghar. Lumaban. Muglaban. Fight; to fight.
Badyfton Paglabna. Paglalaban. Fighting.
•
. PASUNHIiV,
AN. PAG-AN,
Nakar.— Linabanari og nilabanan Pinaglabanan.
Kasal.— Linalabanan og iiilala- Piaaglalabanan.
banan.
Dar. --- Lalabanan. Paglnlabanan.
Pghar™ La banan. Paglabanan.
I. PAG-IN PAG-I.
Uinaban og inilaban. Pinaglaban. Ipinaglaban.
Ilinalaban og inilalaban. Pinaglalabaii. Ipinaglalaban.
Ilalab.in. Paglal^banin. Ipaglalaban.
Ilaban. Paglabanin Ipa^laban,
—185—
Pghar. [Imp. and Inf.] - - Magsiatahan. Love each other; to
love eftch other.
ACTIVE MA.
Uj^dt (hoot) ........ Takot. = . . . Fear, dread.
PASSIVE KR— AN
Ugdt {Root) Takot.= - - - Fear, dread.
5 Nakaraan (Past) - - - Kinatakutan. It whs feared; etc.
ACTIVE MR
Ugdt {Root) ...... Galit.- - - - Anger, ire.
PASSIVE KA— AN
Ugdt {Root) . . . -^ Galit.= - - - Anger, ire
PASSIVE MAKA— AN
Ugdt {Root) - . . Galit.- - - - Anger, ire,
—187—
Kagagalitan ko ang anoman'g I shall get angry at any bad
gawang mftsamA. action,
Nakagalitan ako ng akin'g ama My father got angry with me
dahil sa iyo. because of you.
Nakagalitan ko siya, I get angry with him.
Nakakagalitan mo sila. You get angry with them.
AKTIJNHIN.
Nakar (Past) Namatdy. Died.
Kasal. (Pres.) ----- Namamatay. Die, dies
Dar. (Fut.) - ----- Mamamatay. Shall or will die.
Pghar. (Imp. and inf.) - Mamatay. Die.
Badydon (Verbal) ^ .- - Pagkamatay, Dying.
PASUNHIN
KA— AN. MAKA— AN. I (IKA).
Nakar. Kinamatayan. Nakamatayan. Ikinamatay.
Kasttl. Kinamamatayan. Nakakamatayan. Ikihamamatay.
Dar, Kamamatayan. Makakamatayan. Ikamamatay.
Pghar. Kamatayan. IMakamatayan. Ikamatay.
''
Pangfiarap {Imp. and
Inf.) - - - Mangdigma. War; war, to be
to
warring.
Badyaon ( V^erbal PangdiriginA, The act of warring
PASSlVa PANG-lN.
I Nakanvm {Pad) PinangdigmA - -
AKTUNUIK
Nakar. [Past.] - - - - Nanulat. Wrote.
ivasai. [Pres J Nauiinulat» Wiite, writes.
l>ar.[b'ut.J/- . - . - - Mandnulat. Shnll or will write.
Pghar, [laip. and luf.J - Maiiulat. Write,
liaiyaoa. [ Verbal] - - - Panuuulat, Writing,
PASUNH/N
PAN— IN. PAN— I. PAN— AN.
Nakar. - • ^^iiiaimlat. Ipinaiiulat. Piuanulat.in.
Knsal. - . Piaiauiiulat. Ipinatuinulat. Piiianiiaulaian.
l)ar. - • - Pauuimlatiii. [paiuiaulat. Puiiuaulatan.
Pghar. - - Paaulaiia. Ipaaulat. Pauulataa.
AKTUNHIN
Nakar. [Past] - * - ^ Namahal^. - Governed.
Kasal LProB'] - N.imamahala. - - . Govern, f^overas.
Dar, [Fut ] .-....- Maaiamahal^. Shall or will govern
Pghar. [Imp nnd Inf.] Mamahalii. - Govern,
Badyaoa [Verbal] - - Pamarnahal^. - Governing.
rASUNHlN
PAM— AN. PAM— I.
Nakar ....... Pinamahalkan. Ipinamahalli.
Kasal. - . . . u . . • Pinamamahalkau. Ipinamamahal^.
—190
Dar. Pamamahalaan. Ipamamahala.
Pghar. - .-...-. Pamahal^aii. Iparnahala.
AKTUNHIN
Nakar. [Past] - Nanjiuha. Took; gathered.
Kasal. [Pres] - Nangiinguha. Take, takes: gather,
gathers.
Dar. [Fut.] .:.... Mangunguha. Shall or mil take;
Shall or will gather.
Pghar. [Imp. and Inf.] - Manguha* Take; gather.
Badyaon [Verbal] - - - Paugunguna. Taking; gathering.
PASUNHIN
PANG—IN. PANG— AN,
Nakar. - - Pinangha. Pinanguhanpn, og pinangunan.
Kas^L - " Pingungiiha. Pinangiinguhanan, Of/ pinangii-
ngunan.
Dar - - - Pangunguhanin, og Paniiunguhanan, og pangii-
paugungunin. ngunan.-'
Pghar. - - Panguhanin, og pa- Panguharjan, og pangunan.
ngunin.
PANG— I.
Ipinanguha.
Ipinangurjguha.
Ipangiinguha
Ipanguha.
AKTUNHIN
Nakar. (Past) NanSanlong. Sheltered.
Kasal (Pres) Nanganganlong. Shelter, shelters.
Uar. U^utJ Manganganlong.
. . .
Shall or will shelter.
Pghar. (Imp. and Inf.) Manganlong.
.
Shelter.
Bdyaon (Verbal) .... Pan^-anganlong. Sheltering.
—191—
FASUNH/N
PANG— AN, PANG-L
Nakar, , . Pinanganlungan. Ipinanganlong.
Kasal. . . Pinanganganlungan! Ipinanganganlong.
Dar. . . . Panganganlungaii. Ipanganganloug.
Pgimr, . . Panganluagan. Ipanganlong.
AN.
Kinanlungan. Ikinaiilong
Kinakanlungan. Ikinakanlon^.
Kakanlungan. Ikakanlong.
Kanlungan. Ikanlong.
—193-
Panghardp sa urn: Gumaw&.==To make, to do, to work.
AKTUSUIN
Nakar. [Past] NakagawA,
Kaea}. [Pres,] NakagdgnwA 0(7 nakAkagawA.
Dar. [Put ] Mak^gAgawA og rnakiikagawA.
Pghar. [Imp. and Inf.] . MakagawA
BadyAon [Verbal] , . . PagkagawA.
FASUNHIN
IN. I. AN,
Nakar. NagawA. Naigrtwd, Nagawan (nagawAdn.)
Kasal. NagagawA Naig^gawA. Nagagawan,
Dar. . Magi^gawA. MaigagawA. Magdgwan.
Pffhar. MagawA. Magawan.
AKTUNHIN
Nakar. (Past) NakapaggawA Could work.
[nakapagtrabaho]
Kagal. (Pres.) ... NakapaggagawA, o^i^ Can work.
nakakapaggawa.
Dar. (Fat.) MakapaggagawA, og Shall or will be
makakapaggawA able to work.
Pghar. (Imp. and Inf.) Makapaggawa [ma- Can work, beabk
kapngtrabaho] to work
BadyAon (Verbal . . PagkapaggawA.
PASUNH/N
IN. L AN.
Nakar. . . NapaggawA. NaipaggawA. NapaggawAan (napag-
gawin).
KasaK • . NapaggdgawA. NaipaggdgawA. NapaggilgawAan
-1P4-
Oar. . . . Xfapaggrfgawd MaipaggagawA MapaggagawS^n.
Pghar. . . MapaggavvA. Maipaggawd. M«paprgawaan (mapag-
gawan).
AKTUNHIN
Nakar. [Paat] .....
N:ikapan5ara1.
Ka?al. [Prps.] Nakapan&*»ngara1,
, , • • . og nftklWapangara!*
Oar. [Put.] \fHkapan5fin aral, og mak^kapnngaraJ.
Pghar [tmn. ani fnf.]- Nfakaoangnral.
Badydon [Verhal] Pagkiipang:arfil,
PASUNHIN
Nfakar. Nai pangaral. NapanUaralan.
KaaaK Naipanga- Napangangaralan.
ngaral.
Dar. • Ma I pan ga- Mapangangar^Ian.
nlaral,
PJhar. Maipangaral. Vfapangaralan
PASSIVE IKA.
Ugat (Root). . . . Ginhnvva. - - - Alleviation, comfort.
—195-
— 196-
AOTIVK MAKA [completeness.]
PASSIVE liA,
Sakaraan Nayari na.
Panghar^p Mayari na.
<
has written.
I Nakaraan Nasulat na. It had been written.
I
m
Panghardp .... Masulat na. After it has been
written.
a Nakaraan ...... Nakapag-aral na. Had studied. Shall or
have studied.
will
3 PangharAp Makapag-aral na After have-.- or has
^ •
•
studied.
a Nakaraan Napag-aralan na It had been studied-
^ It will have been
fl studied.
* Pangharap . . Mapag-araUn na. After it has been
^ studied.
^ Nak^^raan , Natulog na. Had slept. Shall or
% have slept.
will
I Pangharap Matulog na. After- -- have or has
^
slept.
—197—
^ Nakaraan ,.,... Nakatulugan na. Had alept. Shall c>r
I have alept.
will
Pangharap ..... Makatulugan na. After-— have or haa
I
slept.
XXVlil
ACTIVE MAGPA.
Ugat (Root) . . . . 8ulat.=Writing, letter.
PASSIVE PA-AN.
^akaraan iPast) Pinasulatmn.
I
^ ^ Kasalukuyan (Present) Pinasusulatan.
- g fMrating (Future) Pasusulatan.
-^ Panghdrp (Imp and
n Inf.) Pasulatan.
Magpasulat ka sa kani} a ng Make him write your name.
iyong pangnlan.
Ipasulat mo sa kaniya ang Make him write the mane Je9U$
pan^alan'g Hesiia.
Pasulatiii mo ang ijong mga Order your pupils to write on
alagad sa kanilang mga their slates.
pisara.
Suwag mong pasusulatan Do not let them write on th«
sa kanila ang mga aklat. book.
Nakasulat na siya ng liham liehad written a letter when
noon'g siya'y pasulatin mo. you ordered him to write.
AA^TUMIiy
Nakar. [Past] NagpagupH ako. I had my hair cut.
Kasal. [Pres.J • . • • • Nagpapagupit ka. You have your hair
cut.
Dar. [Fut.] - Mag papagupit siya, He will have his hair
cut.
Pghar, [Imp.and lQf.]-Magpagupit tayo. Ltt ns hftve our hai?
cut.
BadyAon [Verbal] . Pagpapagupit niW. Having their haircut
PASUNBIN
I. AN^
Nakan • Ipinagnpft. Pinagupit^n.
Knsal. . , - . . Ipinagugupft Pinagiigupitdn,
199—
DrtT. Ipagiignpft. PagugupiUn.
Pghar. - Ipaguptt Pagupitan.
Saan mo ibig ipagawA ang iyong Where do you wish to hav« your
damit? Saan tno ninanHismag clothes made?
pagaw^ ng iyong djimft?
[big kong magpataht i>g aking Iwish to have my clothes sewed
dam it sa bahay ni Duwaldu. hi Ned's house.
Papag-aralin mo ang iyong mga Make your children study [or
anak. learn.]
Papag-aralan mo sa kanila ang Make the^n Uarn the catechism.
icatesfs.
NEUTER MAPA.
[•\Mapa'\ NutlA ]
ACTIVE MAKI.
f7;^'l (Root) Bill— buy; sell,
—200—
Nakipagbill, Nakfkipamili.
Nakikipagbill. NakfkipamiU.
Makikipagbilf. MakfkipamiH.
MakipagbilL Makipamili.
Pakikipagbili. Pakikipamili.
PASSIVE PAKI
IN.
8 ^ Nakaraan {Past) - - -
Pinakibili.
2 8 Kasalukuyan {Present)- PinakikibiK.
2 I Darating {Future) - - -
Pakikibilhin.
t Pangharap (Imp, and
& /n/J .; Pakibilhin.
I. AN.
Ipinakibili. Pinakibilhan,
Ipinakfkibili. Pinakikibilhan.
Ipakfkibilf. Paklkibilhan.
Ipakibili, Pakibilhan.
AN.
IpinakipagbilL Pinakipagbilhan.
Ipinakikipagbill, Pinakf kipagbilhan
[pakikipagbili. Paklkipagbilhan.
Ipakipagbilf. PakipBgbilhan.
AKTUNHIN.
Nakar, [Past] - Nakilug6d. Congratulated •
Paklkiluguran. Ipakfkilug6d.
Pghar. - -^ • - - Pakilugurin. Ipakilugod.
—201—
M:ikipag.il)it2;aii. To love each otlier.
Maki[)agtaninian. To hate each other.
Makipagsalitann. To speak with each other.
Makibigfis. To ask for a little amount of
rice.
Makiasin, To ask for a little salt
Makiinsik. To act or behave like the Chinese.
Makikastila. To behave or act like the
Spanish.
Mikitao, To resemble a person.
Makihayop. To resemble a beast,
ACTIVE PA.
Uij^it (Root) Ampon. = Protection.
Paamp()n. = To ask for protection.
PASSIVE PA.
IN.
I Nahiraan (Past) - - Pinaampon.
If Kasolukiiyaa (Present) Pinaaampon.
^i Darating (Future) - - Paaampunin.
^ ^ Panghardp (Imp, and
U Inf.) - Paampunin.
I. AN.
Ipinaampon, Pinaax^punan.
[pinaaampon. Pinaaampunan.
Ipaaampon. Paaanipuniin,
1 paampon. Paampunan.
—202-
AKTUNHIN
Nakar. [Past] . - . - Naparito. Came here.
Kasal. [Pres.J . - - - Naparirito, og na ^ Come or oomes here.
paparito.
Dar. [Fut ] - - Paririto, og papa- S^hall or will come
rito. here.
Pghar. [Imp. and Inf.] -Pari to. Come.
Badyaon [Verbal] - : Pagparito Coming, ,
PASUNHIN
AN {place, iikt place, person) ^ IKA (caiiMve, motive,)
Nakar. - t . . . . . Pinarituhan. Ikinapnrito,
Kasal. Pitjarirituhan. I kina paririto.
Dar Parfrituban Ikaparirito.
Pghar. ....... Parituhan. Ikaparito.
AKTUNHIN
Nakar. [Past] - - - - N^paroon. Went; have or ban
gone.
Kasal. [Pres] - - - - Napar6roon, og Go or goes.
i^apaparoon.
Dar. [Fut.] -' -^ . - - Pardroon, og pa- Shall or will go.
paroon
Pghar. [Imp. and' Inf |
Paroon Go.
BadyAon [Verbal' - -
Pagparoon. Going.
PASUNHIN
AN {place, like place, person). IKA {canse, rnofiVf}
Nakar. .-..-- Pinaroonan. Ikinaparoon.
Karal. " - . - . - - Pinaroroonrfn. I dnaparoroon.
Dar. Paroroonan I!. par6roon.
Pghar. ...--. Paroonan, 1 aparoon.
to conje li fe.
y
Magpa ! Paparoonin. Order him t( ; o there; tell him t(^
J go there.
-203-
NaVar. [ Past 1
- - » Piiiaparito. Pinaparoon.
JCasal. I
Pres ]
~ - . - Pinaparfrito. Pinaparoroon.
Dar. [Fut ] - PaparirituhiiK og Paparoroonin, o^ pa-
PH])aparituhin. pjiparoonfn.
Pghar. [T'lip. and Inf ] -
PAparituhin.^ Paparoonln, og papa-
runin.
ACTIVIC MAGIiA.
IJgaf (Hoof) ----- Salapi. = Money, some money
\Iagkasalapi,== To get money, to have money,
PASSIVE PAGKA
i. AN.
o Nakaraan (Past) • - - [pinagkasalapi. Pinagkasalapian.
^ ^ K'lsaluhiyan (Present) Ipinagkakasa Pinagkakasalaplan,
lapi.
1.
£ Darating ( luUv/re) - - 1 pagkakasalapi. Pagkdkasalaplan.
"^
^ Pangharap (Imp, and
Ipagkaealapi. Pagkasalaplan.
'
— '^fM-
PAGKOKONGHLTCiA NG BADYANG '' MAG KAROO V NO
MABUT/NCr /^^//.^0". = CONJUGATION OF THE
VKRB '*A/AGKAROO.V NG MA/yU'I /NG
rALAI),''
AKTUNHIN
Nakar. [PastJ Nagkaroon ng mabuting palad.
- - - -
PASUNHIN
I (oause, niotiv). AN (place).
Nakar.-- Ipinagkaroon nij ma- Pinagkaroonan ng mabuting
buting palad. palad.
Kasal. - - Ipinagkakaroon ng Pinagkakaroonjin ng mabuting
mabuting palad. palad.
Dar. - - - fpagka'karoon ng ma- Pagkakaroonan ng mabuting
buting palad. palad.
Pghar. - - Ipagkaroon ng mabu- Pagkaroonan ng mabuting
ting palad. palad.
PASUNHIN
I (cause, moti'm). AN (place, person).
Nakar. - Ipinagkasakit. Pinagkasaktan, og pinagka.sakit4n.
Kasal. -- Ipinagkakasakit. Pinagkdkasaktan Oflrpinagkakasakitan.
Dar. - - - Ipagkakasakit. Pagkakasaktan, og pagkakasakitan.
Pghar. - - Ipagka.«akit. Pagkasaktan, o,i^ pagkasakitan.
PAGKOKONGHUGA NG BADYANG ''MAGKA 7 IPO N^\ =
CONJUGATION OP THE VERB M AGKATIPON :' ''
AKTUNIHN
Nakai\ [Past] .... Nagkatipon. Assembled.
Kasal. LPres.J . - - . Nagkakatipon. Assemble
Dar. [Fut.l - - - - - Magkakatipon. Shall or will assemble.
Pghar, [Imp. and Inf J-Magkatipoii. Assemble.
Radyaon [Verbal] - - Pagkakatipon. Assembling.
ASUNHIN
1 {cause). AN {place J like place),
ACTIVE liAGING
(Jgat {Root) .-.--.. Halaman.^ Plant, vegetable.
PASSIVPJ PAGING
Af-^TUNHIN
Nakar. [Pastl - - - NTaging niayaman. Became rich
Kasal [ Pres |
• - - - Nagiging rnayaman. Hecomc or berome-
rich.
P SUN II IN
I {ciliise) IK A (cai/sp).
ACTIVE MAG^I.
Vii(^{ (Root) - " Dating, Anival.
PASSIVE PAGSI.
1 {canse). AN {local).
^ pagsisiratnan.
Z ^ Panghardp (Imp. and
s h}f,) - - " Ipagsiruting. Pagsiratinfan, o/>i
pagsiratnan.
—208—
PAGKOKONGHUGA NG BADYANfr* M AGS I P AGLA K HAY^\
-CONJUGATION OF THE VERB MAGSIPAGLAKBAY^' ''
Kasal. [Pres.] - - -
- Nagsisipaglakbay.
Dar. [Fut.] - - - - - Magsisipaglakbay.
Fghar. [Imp. and Inf ]-Magsipa^lakbay.
Ba<lyaon [Verbal] - - Pagsisipaglakbay-
-
FASUNH/N
IN (dUenninate object) AN (place).
PASUNHiN
I (cftwse).
Nakar. - -
Ipinagpipaggalak. Ipi naggipagsaya.
Kasal, - . Ipinagsfsipaggalak. Ipi nagsfsipagsaya.
Dar, - - •
Ipagsisipaggalak. Ipagsisipagsaya.
Pghar. . . Ipagsipaggalak. Ipagsipagsaya.
AN {place),
Pagsisipaggalakan. Pagsisipagsayahaa.
Pagsipajjgalakan. Pagsipagsayahan
ACTIVE MAGSA.
Ugdt {Root) - . - - - Amerikaiio, amerikanhin.== American.
Magsaamerikano, niagsaamerikanhin. -
To behave like
an American
Ugdt (Root) - - Hapon, hApunmin,=Japanese.
Magsahapon, magsahapunmin =To act like Japanese.
I
Nakaraan {Past) .... Nagsaamerikano.
Kdsaliikuyan {Present) . . Nagsasaamerikano.
J ^
t
I
Darating {/^nttive) ... - Magsasaamerikano.
"Z Pcinghamp{/mp. and
7^- /^^/.) - ^ - Magsaamerikano.
Badyaon (Verbal) Pagsasaamerikano
Nagsahapori.
Nagaasahapon.
Magsasahapdn.
Maggahapdn.
.
—210 —
PASSIVE PAGSA.
IN (deJerminate object).
Nakavaan Past) - - - - Pinagsaameri- Pinagsahapon.
c ^ kano.
-^ Kasalukuyan {Pvesent) . . FMiingsasa- Pinagsasahapon.
- J amerikano.
Z I
Davating {Future) . - . Pagsasaanie- Pagsasahapunin.
t likanuhin.
^^ Fanghayap {Imp and
^ ^^^f^) - - Pagsaimeri- Pagsahapunfn.
kanuhin,
I (cause).
Ipinagsaainerikano, Ipinagsaliapon.
Ipinagsaaaanierikano. Ipinagsasahapon.
Ipagsasaanierikano. Ipagsasahapon.
Ipagsaamerikano. Ipagsahapon.
AN (place).
Pinagsaamerikanuhan. Pinagsahapunaii-
Pinagsasaamerikanuhan Pinagsasahapunan.
Pagsasaamerikanuhan. Pagsasahapunan.
Pagsaamerikanuhan. Pagsahapunan.
A KTUNllIN
Nakar. [Past.] - - Nagsapiiipino.
- -
Pinagsapilipinuh'iii.
Pin^gsasapilipinuhan.
Pagsasapilipinuhan.
Pagsapilipinuhan.
Sumapilipino, sapilipinuhin; To Filipinize; to make Philip-
mag?»apilipino. pine, to be Philippinized.
Maj!8Rpilipino. To adopt the customs and man-
ners of the Filipinos.
Sumatagalog, magj^atng;ilog. To Tagalize.
Mga salitang kastila na sinata- Spanish words which are Thga-
galog. lized.
Mga salitfmg giryego na sinapili- Greek words which are Fili-
pino, pinized.
XXIX
Fngk()koaghug('^ sa parnamagitan CovjuSatwn by the verbal parti'
ng mga tipUc badyaon^g mang^ clesmanghly magpaka, mag'^
hi, magpaka, tnagpaH, mag- pati, magkang, and magka-
kang at magkapa, sa mga tmig pa, in the active and passive
aktunhin at pasunJtin, voices.
ACTIVE MANGHI.
Ui^at (Root) . - . - Kuko. -Nail, nails.
=
Manghinuli. To clean one's ears hy removing the wax.
I
Nakaraan (Past) - - - - Nangliinguko. Nanghinuli.
%j A^asalukuyan (Pres,) . - Nanghihingukd. Nanghihinuli.
I Daraiing {Fut ) - - . . ManghihingukcS. Manghfhinuli.
I
^^Panghardp {Imp and
^ ^^f.) ' ' - Manghinguko. Manghinuli.
Badyaon {Verbal)- . - . . Panghihinguko. Panghihinuh\
PASSIVE PAGNHI
I.
J
Panghiirap {Imp and
Inj ) . - Pagpakapilitin Pagpakapilitan.
I.
Ipinagpakapilit.
Ipinagpapakapilit
Ipagpapakapilit/
Ipagyakapilit.
PASSIVE PAKA.
IN. AN.
Nakaraan {rust) . . . Pinakapilit. Pinakapilitan.
^ kamlukuyan {Pres ) Pinakapipilit. Pinakapfpilitan.
Darating {IM.) . . .
Pakapipilitin. Pakaplpilitan.
I
^ Pangharap {Imp. and
Inf.) . Pakapilitin. Pakapilitan.
I.
Ipinakapilit.
Ipinakapipilit.
Ipakapf pilit.
Ipakapilit.
AK7VNH/N
Nakar [Past] .... >fagpakairal. Nagpakapag-aral.
Kami, Pres 1
[ .... Nagpapakaaral. >Jagpiipakapag-aral.
Dar. [Fut.] . . . . . iMagpapakaaral IMagpapakapag-aral.
Pghar [Imp. and Inf.J-Magpakaara.!, M^^^pakapag aral.
Badyaon [Verbal] Pagpapakaaral, . . . Pagpapak'tpng-aral.
Na gpakapanga ral
Nagpapakapangnral.
Magpapakapan aral.
M ngpakapanga ml.
Pa gpapakapangaral
rASUNHIN
AN {person). AN {the thing to be studied),
—215-
J ( he tiling to he taught). 1 (cause).
Ipinakaaral. Ipinakapag-araL
Iplnakaaaral. Ipinakapag-aaral.
Ipakaaaral. Ipakapbg-aaral.
Ipakaaral. Ipakapag-aral.
AN (person to ichom). I (the thing to be preach e(
Pinakapangaralan Ipinakapahgaral.
Pinakapangangaralan. IpinakapangangaraL
Pakapanga ngaralan. Ipakapangangaral
Pakapangaralan '
Ipakapangaral.
Mrtgpakatiis kayo. Suffer voluntaiily.
Fagpakasipagan nio ang iyong ha Be very diligent in your busi-
napbuhay. ness.
Pakaisip-isipin mo ang akin'g si- Meditate wliat I say (or tell) to
nasabi j^a iyo. you.
Huwat? kang inagpakamatay. Do not kill yourself.
Magpakarahan kayo. Go very slowly.
Ang mga makatarungan ay ma- The just will attain salvation.
papakagaling-
Ang mga inakasalanan'g hindi The sinners who have not truly
nangagsising totoo, ay mapa- repented will be condemned.
pakasaniA,
Pinakasisinta ko ang akin'g tinu- I love my native-country very
buanglup^l. much,
Pinakamamah^l ko ang akin'g I esteem my friends very much.
mga kaibigan.
Pakagunamgunamin mo ang ma- Meditate upon the holy pasion
hal na pa:?yon ng Mananakop. of the Redeemer.
ACTIVE MAGPATI.
Ugdl (Root) .... Luh6d.= Kneel.
Magpatiluh6d. = To kneel speedily or {ill at once; to kneel
suddenly.
AN.
*
Pinagpatiluliuran.
Pinagpapatiluhuran.
Pagpapatiluhnifin.
Pagpatiluhuran.
''
PAGKOKONGHUGA BADYANG MAgPATIUPO'\-==0O^^
N(l
.JUQATION OF THE VERB MAQPATIUPO.'' ''
AKTIJNHIN
Nakar. (Past) ....
Nagpatiupd
Kasal. (Pres.) Nagpdpatiupd.
. . . .
PASUiVHIN .
IKA. AN.
Nakar. , . Ikinftpagpatiup6. PiuagpatiupAan.
Kaflial. . . Ikinapagpapatiupo. Pinagpapatiupiian.
DiAr. . . . Ikapagpapatiup6. PagpapatiupAan
Piihar. . . Ikapagpatiupo. Pagpatiupiian.
-217—
ACriVE MAGKANO.
IJgat {Root) .... Iyak.=Wcep, cry.
I
Nakaraan (Past) . . . Nagkaug-iiyak.
1 g A««'t^t/.4:wi/an (Pre*t.) . . Nagkakang-iiyak.
2 I Diratinff (Fat ) . . . . Magkakang-iiyak.
« fcl Fiinyhar'ip {Imp "ikI
^' III/.) . . . Mangkang iiyak.
Badi/aon, { Verbal,) Pagkakang-iiyak.
PASSIVE PAQKANG.
1.
,
Inf.) . . . Ipagkang-iiyak.
AN.
Pinagkangiiyakan.
Pinagkakang iiyakan.
Pagkakangriiyakan.
Pagkang-iiyakan
A KTUNHIN
Nakar. (Past) Nagkangpapawis,
. . ...
Kasal. U'res. ) ....
Nagkakangpapawis.
Uar. rFut. ) MagkakangpapawLs.
Pghar. (Imp. and Inf.)-Mangkangpapawis.
BadyAon (Verbal) Pagkakangpapawis.
. .
PA SUM! IN
I. AN.
Nakar. . . Ipinagkangpapawis. Pinagkangpapawisan.
KawHl. . . Ipinagkfikangpapawis. Pinagkakangpapawisan.
Dar. . . . Ipagkakangpapawis. Pagkakangpapawisan.
Pghar. . . Ipagkangpapawis. Pagkangpapawisan.
—218 —
ACriVR MAOKAOA.
IJgat {Root) .... N^isi.^F.aiuh.
PASSIVE PAGKAPA.
I. AN.
Nakar. . . Ipinagkapangisi. IMnagkapangisihan.
Kasal. . . rpin^gkapapangifti. PinagkapapancisihHn. iy^
^.
PASUNHIM
I. AN.
Nakar, . . rpinagkapang-uiga. PinagknpangangahaM.
Kasal. . . Ipinagkapapangani/a. Pinagkapapangangahan.
Dar. . . . IpagkapapanginUa Pagkapapan^angahan.
P&har. . . IpagkapangrmSa. Pagkapan^angahan.
1 . ;
MGA KAMALIAN *»
ERRATA (')
'h yV*.'***
\,;A
, ,.
V
':,
60
70
8
1
l.s
:\ .
Detin»-
TaUing.
Definer.
Talker.
) 71) 29 i^unnon vangobilang, sugnong panabilang,
'•.,,
^2 24 ikatalongpil. ikatatlongpA,
\- '
';
..^HH 9 It it hall* past one. It is half past one.
9a 33 rl/>^rl^.-l.Dini sa, Ablat Dito sa.
94 26 LIGAMEMTS. LIGAMENTS,
10 14 ordaian ordain
10.S 18 absove, absolve,
1
}
\
•