ჰელადოსი

რა არის ერთგულება ? ამ კითხვაზე ყველას თავისი პასუხი გააჩნია. ზოგისთვის ეს ცარიელი

და ფუჭი სიტყვაა, ზოგისთვის კი ყველაფერზე მნიშვნელოვანი და სიცოცხლეზე ძვირფასი.
ნოდარ დუმბაძის მოცემულ ნაწარმოებ „ჰელადოსშიც“ ეს თემაა განვრცობილი. ეს არის
ძალიან ემოციური და მძიმე ისტორია , რომელიც ასახავს თბილისელი ჯემალისა და
ბერძენი იანგულის პაექრობას. ერთი უბნის ყოყოჩობისთვის იბრძვის, მეორე კი -თავისი
სახელისთვისა და ავტორიტეტისთვის. მიუხედავად იმისა, რომ მათი კონფლიქტი ერთი
წელი გრძელდებოდა და იყო უამრავი ჩხუბი, მუშტი, სისხლი და გინება მთელი ამ დროის
განმავლობაში მათ არ დაკარგეს ღირსება .ხან ერთი იმარჯვებდა, ხან მეორე ,მაგრამ ეს
გამარჯვება იყო ღირსეული და ვაჟკაცური. თუკი ინტელიგენტი, ზრდილობიანი და
ჭკვიანი ჯემალისგან მკითხველი ამას მოელოდა, უბნისყოჩისგან, უხეში და უზრდელი
იანგულისგან ეს სრულიად მოულოდნელი იყო , მაგრამ სწორედ ეს უკანასკნელი იწვევს
ჩვენს გაოცებას საკუთარი ღირსებითა და ერთგულებით. ის არ შეაგინებს ჯემალს მას შემდეგ
რაც, გაიგებს რომ მას დედა მოუკვდა და იმ დღეს ის ბრძოლაში გაიმარჯვებს არა ძალით
,არამედ სულიერებით. ამის შემდეგ ის ჯემალისთვის ყველაზე ახლობელ ადამიანად
გადაიქცევა . თუმცა არის კიდევ– ერთი რამ რაც არ შეიძლება რომ არ აღვნიშნოთ . ეს არის
იანგულის ერთგულება. მისი ხასიათის ეს თვისება თავს იჩენს მას შემდეგ რაც გადაწყდება
რომ ბერძნები სოხუმიდან უნდა წავიდნენ და სამშობლოში დაბრუნდნენ . ალბათ მხოლოდ
იანგულისთვის იყო ეს ამბავი საწყენი ,რადგან მისთვის სამშობლო უფრო ღრმად იყო . ამას
ამტკიცებდა მკერდძე ამოსვირინგებული სიტყვა “helados” . აი სოხუმი,სოხუმი კი იყოს ის
რაც არ ეთმობოდა აქედან წასვალა მისთვის წარმოუდგენელი იყო , რადგან ის იქ დაიბადა იქ
გაიზარდა, სოხუმი იყო მისი სამშობლო .ვენეციის გზატკეცილი, ჩალბაში,კოკა, პეტია,
ჯემალი მიდა, შავი ზღვა,მისი ვირი , რკინიგზის ხიდი აი ეს ყველაფერი იყო ობლად
გაზრდილი, დღე და ღამ ქუჩაში გაგდებული იანგულისთვის
მამული .
მასარჰქონდასხვასამშობლოსაქართველოსგარდა,ამიტომაცარეთმობოდადაგულშიღრმადჰქო
ნდაამოჭრილისიყვარულიიმქვეყნისა,სადაციშვადა გაიზარდა. მან არ იცოდა თავისი
წარსულის,წინაპრების და ნამდვილი სამშობლოს შესახებ ამიტომაც ის მისთვის იწყებოდა
და მთავრდებოდა სიტყვით “helados, რომელიც არასდროს არ აძლევდა ნებას დაევიწყებინა
მისი ნამდვილი წარმომავლობა მაგრამ გულითა და გონებით მას ის ადგილი უყვარდა სადაც
დაიბადა, პირველი ნაბიჯები გადადგა , პირველად იჩხუბა და ოფლითა და სისხლით
მოიპოვა სახელი და ავტორიტეტი . მისი სიყვარული და ერთგულება საქართველოსადმი
იმდენად დიდი იყო რომ საბერძნეთში დაბრუნებას მან საქართველოში სიკვდილი არჩია.
„დედაშვილობას ბევრს არ გთხოვ შენს მიწას მიმაბარეო“_წერს აკაკი წერეთელი . სწორედ ეს
იყოს იანგულისთვის პრინციპული. მას იქ უნდოდა დაემთავრებინა თავისი სიცოცხლე,
სადაც დაიწყო რადგან საქართველოს გარდა ის სხვაგან ვერსად ვერ მოიპოვებდა სულიერ
სიმშვიდეს და მყუდროებას . ეს ქვეყანა ხომ მისი სახლი იყო , თითოეული ადამიანი კი მისი
ოჯახის წევრი. საქართველო მისთვის მეორე დედა იყო რადგან მაგ გამოზარდა და ასწაცლა
ცხოვრება.

ამ ყველაფრის გათვალისწინებით, იანგულის ერთგულებაში კიდევ ერთხელ

ვრწმუნდებით .მის პიროვნებას ალბათ ყველაზე კარგად ეხმიანება რაფიელ ერისთავის
სიტყვები : „სადაც ვშობილვარ გავზრდილვარ და მისროლია ისარი, სად მამა - პაპა
მეგულვის, იმათი კუბოს ფიცარი,სადაც სიყრმითვე ვჩვეულვარ - ჩემი სამშობლო ის არი.
იანგულის სამშობლო საქართვლო იყო .მას არ უნდოდა და არც შეეძლო ეს ადგილი უბრალო
მოგონებად გადაექცია ამიტომაც გადაწყვიტა ცოცხალი თუ არა მკვდარი მაინც
დარჩენილიყო იქ.

ჩაკლული სული
ეპოქა, რომელიცდახასიათებულია,გრიგოლრობაქიძის
"ჩაკლულსულში"ბევრიადამიანისთვისნაცნობიახლობელიდამტკივნეულია.რომანისთემატი
კასწარმოადგენსსაბჭოთაკავშირიდამისიავკარგიანობა.აღწერილიაეპოქა,
რომელმაცჩაკლაადამიანისსული,ოცნებები,
თავისუფლებისაკენსწრაფვა,რლიგიურიშეხედულებები. "ჩაკლულსულში"
მწვავედაადასმულირელიგიისპრობლემა.

ავტორმა ძალიან კარგად შეძლო გადმოეცა პერიოდი ,რომელმაც გაანადგურა

ადამიანი,როგორც ინდივიდი და მოახერხა მასში სულის განადგურება და ღმერთის გაქრობა.
მან აღწერა იმ ეპოქის მსოფლმხედველობა,ცხოვრების სტილი და საზოგადოების აზროვნება.
მწერალი პირდაპირ,დაუფარავად ამხელს საბჭოთა ხელისუფლებას და ცდილობს
გამოაღვიძოს ხალხი დაუბრუნოს აზროვნების უნარი და აღუძრას თვითმყოფადობისთვის
ბრძოლის სურვილი. გრიგოლ რობაქიძემ „ჩაკლულ სულში’’ მთელი სიმძაფრით აღწერა
ეპოქა , როდესაც დამოუკიდებლობა დაკარგული საქართველო საბჭოთა კავშირის
მარწუხებში იყო მოქცეული. ტოტალიტარულმა რეჟიმმა მთლიანად შეცვალა საზოგადოების
ბედი .ადამიანები ბრბოდ აქცია,რომელთა თვალებშიც სიძულვილისა და მრისხანებას თუ
ამოიკითხავდით. რწმენადაკარგული ერი უნდობლობას,ეჭვსა და შიშს ჰყავდა შეპყრობილი .
სასტიკი ეპოქა ხელს უშლიდა ადამიანთა დაახლოებას ,რადგან ის უდიდეს შიშს
წარმოშობდა და ერთმანეთისკენ მიმავალ გულებს მყისვე უკან აბრუნებდა. სწორედ ასეთი
იყო ის დრო რომელშიც მოუხდა ცხოვრება გრიგოლ რობაქიძეს. ირგვლივ გამეფებული შიშის
მიუხედავად მას არ შეეშინდა ხმის ამოღების .ნაწარმოების თითოეული სიტყვა დიდი
მნიშვნელობის მატარებელია . ისინი თითქოს სისხლით არიან დაწერილნი და უამრავი
ადამიანის ცრემლს ინახავენ . ასეთ პერიოდში რთულად თუ მოიძებნება ადამიანი
,რომელსაც ჯერ კიდევ შერჩა განსხვავებული აზრი და თუ იპოვი კიდევაც ასეთს დიდი
ალბათობით ის არ აღიარებს მის რეალურ აზრს და ისევ ძველ კარგად გაკვალულ ბილიკს
გაყვება. სწორედ ერთ-ერთი ასეთი ადამიანთაგანია თამაზი.  მწერალი , რომელიც
არისრევოლუციისმოწინააღმდეგემაგრამარაკომუნისტი, თუმცაესარაფერსცვლის. მანიცის,
რომთითოეულიმისიდამისითანამოაზრისქმედება, დაუპირისპირდესსაბჭოთაკავშირს,
მარცხისთვისააგანწირული. ის კარგად ხვდება რომ საბჭოეთი კარგს არაფერს მოუტანს
საქართველოს მაგრამ ამას მხოლოდ ჩუმად,საიდუმლოდ აღიარებს და ღრმად გულში
იმარხავს .

ღმერთისძიება ,,ჩაკლულისულის’’
მთავარითემადამთავარიგზაა.,,ღმერთიმოკვდა!”განაცხადაეპოქამ. და ასეფიქრობდა
ყველა, მაგრამ არათამაზი. მან იცოდა, რომღმერთიახლოსიყო,
მაგრამდანაკუწებულიტკივილისგან, რადგანუარყოფდნენ. რადგანისინიცკი,
ვისაცმისიარსებობისასწამდათ, ეჭვითიტანჯებოდნენ. მაშ, სადახარ, სადახარ, ღმერთო? –
ყვიროდნენ ,,გპუ’’-სშენობაშიჩამწყვდეულადამიანები,
ღმერთიკიიქვემათთანერთადიტანჯებოდადაიფლითებოდა,
ისევმათიეჭვებისადაუნდობლობისგამო. ღმერთის გაქრობასთან ერთად გაქრა
ადამიანობაც და ის თვისებაც ,რომელიც საჭიროა , ადამიანის სულის გადასარჩენად . ეს
არის პატიოსნება. ალბათ შიშსზე დიდი მტერი არ ჰყავს პატიოსნებას , ამიტომაცაა
თანდათანობით თამაზიც რომ გადაეშვა ცოდვის მორევში. შეგნებულად თუ
შეუგნებლად ის შეცდომას შეცდომაზე უშვებდა.
პირველიშეცდომაესიყოდათმობაკინოსტუდიაში,
როცახევსურეთზეშექმნილსცენარსგანიხილავდნენ. ამანმასშისინდისისქენჯნაგამოიწვია,
მაგრამმისიდავიწყებაადვილადშეძლო. სხდომაზეწარმოთქმულისიტყვამეორე,
თითქოსდაშეუგნებელდანაშაულიიყოსხვათათუსაკუთარითავისწინაშე,
მაგრამუფროდამთრგუნველი.
როცამისიღირებულებებისპატრონმაუნებურად ,,სისხლისგამოშვება’’
დასაშვებადმიიჩნია, შეუკრთასული. ესმეტადაშკარაშეცდომაიყო,
მისიდავიწყებაარცისეიოლიაღმოჩნდა, მითუმეტეს,
რომსახლშიმისულსპატარაბიძინასწყენითადაიმედგაცრუებითსავსეთვალებიშეეგება.
მიხვდათამაზიჭაობშირომეშვებოდა.მაგრამიმძალასვერგაუმკლავდა,
რომელიცამსაქციელისკენუბიძგებდა. ცოდვის მესამე საფეხური ლევანის გაცემა იყო. ეს
საბოლოო დარტყმა იყო თამაზის სულისთვის. უფალთან მისასვლელად ყველას
საკუთარი ინდივიდუალური გზა აქვს , რომელიც სავსეა გაჭირვებითა და ცოდვით .
თამაზმა ეს გზა გაიარა . სულიერად დეგრადირების შემდეგ ის აღსდგა და თავიდან
იპოვა ღმერთი საკუთარ სულში. ამ ნაწარმოების წაკითხვისას არ შეიძლება რომ არ
გაგვახსენდეს უილიამ შექსპირის 66 სონეტი: ყველაფრითდაღლილს, სანატრელადსიკვდილიდამრჩა,
რადგანმათხოვრადგადაიქცაახლაღირსება,
რადგანარარამშეიფერაძვირფასიფარჩა,
რადგანსიცრუეერთგულებისგახდათვისება,
რადგანუღირსებსუსამართლოდდაადგესდაფნა,
რადგანმრუშობითშელახულაუმანკოება,
რადგანდიდებასსამარცხვინოდუთხრიანსაფლავს,
რადგანძლიერიდაიმონაკოჭლმადროებამ.
რადგანუწმინდესხელოვნებასასობენლახვარს,
რადგანუვიციდარეგვენიბრძენობსადვილად,
რადგანსიმართლესისულელედითვლებაახლა,
რადგანსიკეთებოროტებისტყვედჩავარდნილა.

სონეტში ნაწარმოების ანალოგიური მდგომარეობააა ასახული. საზოგადოება

გზააბნეულია ,ირგვლივ განუკითხაობა მეფობს . ძლიერმა დაიმორჩილა სუსტი
,ადამიანებმა დაკარგეს ყველაფრის რწმენა საკუთარი თავის ჩათვლით .
ამ ნაწარმოებით ავტორს სურდა ხაზი გაესხვა იმისთვის , რომ ერთადერთი რამ,რასაც
შეუძლია გადაარჩინოს ერი და გულს დაუბრუნოს ლმობიერებისა და ნდობის უნარი,არის
სიყვარული,რომელსაც ადამიანის ბედნიერება ემყარება . „ღმერთი სიყვარული არს’’ ,-იოანე
ღვთისმეტყველის ამ სიტყვებს მწერალიც იზიარებს .მას სურს ადამიანები დაარწმუნოს, რომ
ღმერთი ყველგანაა,სადაც გული ღიაა.

ყბაჩამ დაიგვიანა
მიხეილ ჯავახიშვილის მოღვაწეობამ მნიშვნელოვანი კვალი დატოვა ქართულ
ლიტერატურაში . ის იყო გამოცენილი საზოგადო მოღვაწე და ეროვნულ-
განმათავისუფლებელი მოძრაობის წევრი. მის მიერ გაწეული ღვაწლი ქართველი ერის
წინაშე ძალიან დიდია. მისი თითოეული ნაწარმოებები აქტუალური,საჭირბოროტო
თემატიკითა და ემოციურობით ხასიათდება. ერთ-ერთი მათგანია მოთხრობა „ყბაჩამ
დაიგვიანა“ , რომელიც ბრმა თინიკოს განცდებსა და ცხოვრებაზეა აგებული. ავტორს სურდა
ამ გოგონას თავგადასავლის აღწერით დაენახებინა საზოგადოებისთვის თუ როგორ
შეიძლება შიშმა , გაუბედავობამ და სხვათა აზრის გათვალისწინებამ ადამიანს დააკარგვინოს
დიდი და წრფელი სიყვარული.
 ნაწარმოების კითხვისას თითოეული ადამიანი თითქოს თინიკოსთან ერთაად განიცდის
ყველაფერს .ისინი ამბის უშუალო მონაწილენი ხდებიან . სწორედ ამის გამოა ეს მოთხრობა
ასეთი ემოციური. თავად ნაწარმოების სათაურიც ბევრ რამეზე მიგვითითებს . ავტორი არ
მალავს საკუთარ აზრს და ამიტომაც წერს რძანებით ფორმაში - ყბაჩამ დაიგვიანა, მაგრამ განა
„ყბაჩამ ნამდვილად დაიგვიანა’’? ამ კითხვაზე პასუხი სხვასასხვა შეიძლება იყოს. ზოგი
თვლის რომ მას არ დაუგვიანია და ის სწორად მოიქცა , მაგრამ მე , ვფიქრობ , რომ ყბაჩამ
ნამდვილად დაიგვიანა . მიუხედავად იმისა რომ მას თინიკო უყვარდა მან ვერ გაბედა იმ
მნიშვნელოვანი ნაბიჯის გადადგმა რასაც თან მოყვებოდა ბრმა ქალთან ცხოვრება .შეიძლება
ითქვას რომ მას სირთულეების შეეშინდა , ვერ წავიდა ოჯახისა და საზოგადოების აზრის
წინააღმდეგ , ამიტომაც თავისუფლად შეგვიძლია ვთქვათ რომ მან დაიგვიანა. რა თქმა უნდა
მისი გაგევაც შეიძლება , რადგან ეს არ იყო ადვილად გადასადგმელი ნაბიჯი ,ეს იყო
უზარმაზარი პასუხისმგებლობა. განა თვითონაც არ თქვა : „ ჩემი ბრალია , ჩემი. დიდხანს
ვიფიქრე“. მან ადვილად დათმო თინიკო და საკუთარი ხელით , უთქმელად გადააბარა
სოლოს . მაშინაც კი როცა მან გაიგო , რომ თინიკო თხოვდებოდა მან ვერ გაბედა ბრძოლა და
დანებება არჩია . მას მხოლოდ მაშინ აეხილა თვალი და მაშინ მიხვდა რომ თინიკოს
საბოლოოდ კარგავდა , როდესაც გოგონას მხედველობა დაუბრუნდა , მიუხედავად იმისა
რომ თინიკომ შეიძლება ინანა კიდევაც თვალი რომ აეხილა და დაინახა თუ როგორი იყო
მისი მომავალი ქმარი ის მაინც ადამიანურად მოიქცა ,მან ვერ შეძლო მიეტოვებინა კაცი
რომელმაც ასეთი სიკეთე გაუკეთა და მთელი ცხოვრების ოცნება აუხდინა . ის იმდენად
მადლობელი იყო სოლოსი რომ ყბაჩასთან ყოფნას მასთან დარჩენა არჩია. მაგრამ ხომ
შეიძლებოდა ყველაფერი სხვანაირად ყოფილიყო ყბაჩას გაერისკა და ებრძოლა თავისი
სიყვარულისთვის ,მაგრამ ახლა უკვე ძალიან გვიანი იყო. თინიკო უკვე სოლოს ცოლი იყო.

ყბაჩას ერთგვარი ანტიპოდია ნოდარ დუმბაძის ნაწარმოების „ მე ვხედავ მზეს’’ პერსონაჟი -

სოსოია. ამ მოთხრობაშიც ჩვენ ვკითხულობთ მსგავსი თემატიკის ისტორიას ბრმა ხატიასა
და სოსოიეს სიყვარულის შესახებ მაგრამ მოცემული ნაწარმოებისგან განსხვავებით მისი
ფინალი სულ სხვანაირია. სოსოია არ ეპუება ხატიას მდგომარეობას და არად აგდებს იმას
რომ მას არაფრის დანახვა არ შეუძლია . ნაწარმოების ბოლო დიალოგი ალბათ ყველაზე
ემოციურია და ყველაზე კარგად ასახავს ნამდვილი სიყვარულის არსს. კიდევ ერთი
იმედგაცრუების შემდეგ როცა ხატიას მხედველობა არ დაუბრუნდა სოსოია მას აწყნარებს და
მათ შორის იმართება ასეთი დიალოგი : „ იმან თუ არ აგიხილა, მე აგიხელ, ხატია ,დედას
გეფიცები, აგიხელ .

ვიცი სოსოია ვიცი

თუ გინდა არ აგიხილოს რა მოხდა მერე?მე ხო მხედავ?~

შენ კი გხედავ სოსოია

აბა მეტი რა გინდა, ხატია?

მეტი არაფერი.

სწორედ ეს არის სიყვარული . ჩემი აზრით ყბაჩაც ასე უნდა მოქცეულიყო. არ უნდა
დალოდებოდა გამდიდრებას, ოჯახისა და ახლობლების თანხმობას და უნდა ებრძოლა
თავისი სიყვარულისთვის . შეიძლება გულის სიღრმეში მას არ უყვარდა თინიკო იმდენად
რომ მისთვის ყველაფერზე წასულიყო და ამაში გოგონას ნაკლი იყო დამნაშავე. ჯანმრთელი
და სრულფასოვანი რომ დაინახა მაშინ კიი მიხვდა თავის შეცდომას და გამოსწორებაც კი
სცადა მაგრამ უკვე ძალიან გვიანი იყო .

ქვათა ღაღადი
ილია ჭავჭავაძე , რომელიც ცნობილი იყო თავისი პატ=რიოტიზმით და ქვეყნის უსაზღვრო
ერთგულებით , ვერ ხუჭავდა თვალს სამშობლოსთვის საჭირბოროტო თემებზე. მისი
თითოეული ნაწარმოები , რომელიც ხშირად უცხო თვალისთვის ქართველი ერის ძაგებას
უფრო ნიშნავს, გაჟღენთილია უდიდესი სიყვარულით . სწორედ ეს სიყვარული უბიძგებს მას
ასე პირდაპირ და დაუფარავად აღწეროს ქართველთა მანკიერებანი და დაწეროს :
„ ჩვენისთანა დაბრიყვებული, დაბალ ღობედ მიჩნეული ერი , ჩვენისთანა სახელგატეხიილი
ძნელად თუ სხვა მოიპოვება დედამიწის ზურგზე“.მაგრამ ამის მიუხედავად , ის კარგად
აცნობიერევს ყველაფერ იმას, რაც კარგი აქვს ქართველ ადამიანს . უპირველეს ყოვლისა , ესაა
მისი კულტურა და ისტორია , რომელსაც ასე ძალიან აფასებს ილია,ამიტომაცაა რომ მან
გვერდი ვერ აუარა ნაწარმოებ „ქვათა ღაღადში’’ წამოჭრილ პრობლემას. ის აღშფოთებას ვერ
მალავს , როდესაც წერს , რომ ერთი სომეხი ისტორიკოსის თქმით მე-12-ე საუკუნემდე
ქართველნი სულაც არ არსებობდნენ და საქართველოს ტერიტორიაზე სომხები
ცხოვრობდნენ. ილია დიდი გულისწყრომით წერს თუ როგორი დაძაბული ურთიერთობაა
სომხეთსა და საქართველოს შორის. სომეხ მწიგნობართა ერთი გუნდი იჩემებს ქართულ
კულტურულ ძეგლებს , შეურაცხყოფას აყენებს რუსთაველსა და მის ქმნილებას, არად
აგდებს ქართველ მეცნიერთა აზრებს და თვლის რომ ქართველებმა ყველაფერი სომხებისგან
გადმოიღეს. მათი ეს მოსაზრება იმ დონემდე მიდის რომ ისინი აღარ თაკილობენ
ეკლესიებში ქართული წარწერის მოპარვასა და ამით მათი ქართული წარმომავლობის
უგულებელყოფას.

ამ ნაწარმოებში კიდევ ერთხელ ვრწმუნდებით ილიას ოსტატობაში. ის ძალიან

კორექტულად საუბრობს და ლანძღავს არა მთლიანად სომეხ ერს , არამედ მხოლოდ მათ
მეცნიერებს. ისეთებს როგორებიც არიან : არწრუნი , ერიცოვი , პატკანოვი , ხუდაბაშოვი და
ა.შ. ისინი ცრუ პრეტენზიებით და დაუსაბუთებელი ბრალდებებით შეურაცხყოფდნენ და
თავზე ლაფს ასხამდნენ ქართველებს . ისინი ყოველ ღონეს ხმარობდნენ დაემტკიცებინათ
სომხეთის დიდი ღვაწლი კაცობრიობის ისტორიაში და ამას ახერხებდნენ კიდევაც ოღონდ
ძალიან ბინძური და არაჰუმანური გზებით .

ამ ნაწარმოებით ილიამ ქართველი ერის დიადი წარსული და ღირსეული კულტურული

მემკვიდრეობა წარმოაჩინა და ავისმოსურნე ერს ყველანაირ დამჩემებლობაზე ხელი
ააღებინა. სწორედ ამიტომ ამ ნაწარმოების ღირებულება ეროვნულობის თვალსაზრისით
ძალიან დიდია . “სალმშობლოს არვის წავართმევ, ნურც ნურვინ შემეცილება“ - წერს ვაჟა
ფშაველა და ამ აზრისაა ილიაც, რომელიც საკუთარ სამშობლოს ასე ადვილად არ დათმობს
და ქართველთა კულტურული მემკვიდრეობის შეურაცხყოფასა და ხელყოფას არავის
შეარჩენს.

რა გითხრათ
ილია ჭავჭავაძე მე-19 საუკუნის დიდი ქართველი პოეტი , მწერალი და საზოგადო მოღვაწეა.
ის იყო ეროვნულ- განმათავისუფლებელი მოძრაობის ლიდერი და კრიტიკული რეალიზმის
მიმდევარი, ამიტომაც მისი მოღვაწეობა უდიდესი მნიშვნელობის მატარებელი იყო არის და
იქნება თითოეული ქართველისთვის. მისი ხისტი ენისა და მწვავე, პირდაპირი წერის
მანერის გამო მასზე ამბობდნენ : „ ის სიავეს ქართვლისას ამბობს, ჩვენს ცუდს არ მალავს , ეგ
ხომ ცხადი სიძულვილია ‘’ . მართლაც, ილია ცდილობდა ყველანაირი ღონე ეხმარა , რათა
დაძინებული ქართველი ერი გამოეფხიზლებინა და თვითმყოფადობისთვის ბრძოლის
სურვილი ჩაენერგა მასში . ამ მიზანს ემსახურებოდა მისი თითოეული მოთხრობა , ლექსი
თუ წერილი . ერთ- ერთი ასე შემოძახილია სწორედ ილიას „რა გითხრათ? რით გაგახაროთ ‘’ .
ამ საოცარ პუბლიცისტურ ნაშრომში ილია გვიხატავს ქართველი ადამიანების
ფსიქოლოგიურ პორტრეტს , რომელიც სავსეა უამრავი მანკიერებით . ილია წუხს , რომ გადის
კიდევ ერთი წელი ქართველებს კი ისევ არაფერი არ აქვთ ერთმანეთისთვის მისალოცი.
არაფერი არ შეცვლილა ისინი ისევ ღვთის წყალობის იმედად ცხოვრობენ და ბატონად
საკუთარო მუცელი და გულთა - თქმა ჰყავთ . ილია საყვედურობს ქართველ ერს , რადგან
ისინი არ იყენებენ იმ დიდ სიკეთეს , რომელიც მათ ღმერთმა არგუნა საქართველოს სახით .
ეს არის მიწა , რომელზეც შეგვიძლია ვთქვათ : „ ქრისტე- ღმერთმა თავისი კალთა უხვებისა
აქ დაიბერტყაო“, თუმცა , ამის მიუხედავად ქართველნი მაინც უმოქმედოდ სხედან და არ
ირჯებიან უკეთესი მომავლის შესაქმნელად , ამიტომაც გასაგები ხდება ილიას გულისწყრომა
მისთვის ხომ უმოქმედობა უპატიებელი ცოდვა იყო , განა თვითონ არ ამბობდა : „მხოლოდ
მაშინ ვარ ბედნიერ , როცა ვარ შეწუხებული „ . ის წუხს , რომ „ეს ერთი მუჭა ერი „ ,
რომელმაც გაუძლო შაჰ- აბასს, თემურ-ლენგს, აღა - მაჰმად - ხანს და ბევრ სხვა დამპყრობელს
, გადაიტანა უამრავი სისხლისმრვრელი ომი დაა რის ვაივაგლახით შეინარჩუნა თავისი ენა ,
ტერიტორია და რელიგია უნდა გადაშენდეს. ილია ხვდება რომ ახლა ომია მაგრამ არა
სისხლის ღვრისა არამედ ოფლის ღვრისა და ამ ომში ვაჟკაცობა უფრო მეტად ფასობს, რადგან
მხოლოდ შრომა, გარჯა და სწავლაა ის რასაც ჯერ კიდევ შეუძლია ჩვენი გადარჩენა.
მიუხედავად იმისა , რომ ჩვენ არ ვიცით რანი ვყოპილვართ, რანი ვართ და რანი ვიქნებით ,
რადგან არც არაფერს ვხედავთ და არც არაფერი გვესმის , ილიას მაინს სწამს უკეთესი
მომავლის. ის ახალ წელს შესთხოვს ქართველ ერს დაუბრუნოს საღი აზრი , გამოაფხიზლოს
და თვითმყოფადობა დაუბრუნოს , რათა სათქმელი აღარ ჰქონდეს : „ რა გითხრათ? რით
გაგახაროთ ? ‘’ .

ამგვარად, შემიძლია ვთქვა , რომ მოცემული წერილი სრულიად ეხმიანება ილიას

სიტყვებს , რომელიც მისი ცხოვრების დევიზი იყო . „მოძრაობა და მოძრაობა . მართლაც ,
გადარჩენის გზას ის განუწყვეტლივ მოძრაობაში და წინსვლაში ხედავდა ზემოთ
განხილული პუბლიცისტური წერილი კი , რომელიც ერთგვარად ქართველთა ზურგზე
გადაკრული მათრახი იყო , სრულებით ამტკიცებს ამას . „კაცია-ადამიანში’’ ილიამ დაწერა :
„ მე მიყივლია და გათენდება თუ არა - ეგ ღმერთმა იცის’’ . ამ შემთხვევაშიც ასეა მან დაწერა
ქართველთა მანკიერებებზე და მოგვცა მიმართულება , რომელიც თავის გადარჩენაში
დაგვეხმარება , მაგრამ არჩევანი ჩვენზეა , ჩვენ შეგვიძლია ან გავყვეთ ამ მიმართულებას ან
ვტკეფნოთ ერთი ადგილი და საბოლოდ გადავიჩეხოთ ჩვენ წინ არსებულ თხრილში.

მუსიკა ქარში, ომის იმიტაცია

რეზო ჭეიშვილის რომანში „მუსიკა ქარში“ და ლაშა იმედაშვილის მოთხრობაში „ომის
იმიტაცია:მათვის ,ვისაც არ უომია“ აშკარად იგრძნობა ისტორიული საფუძველი. ორივე
ნაწარმოები შექმნილია ერთ თემატიკაზე და აღწერს ყველასთვის რთულ პერიოდს,დროს
,როდესაც გამეფებული იყო ქაოსი,ძალადობა,შიში . მართალია, ეს მოთხრობები სხვადასხვა
დროსაა დაწერილი,თუმცა მათი მიზანი ერთია. რეზო ჭეიშვილის რომანში აღწერილი
მოვლენები ეხმიანება იმ დროს , როდესაც საქართველო საბჭოთა კავშირის მარწუხებში იყო
მოქცეული , ხოლო ლაშა იმედაშვილის მოთხრობა ეხება 90-იან წლებს,რომლებიც სავსე იყო
სისხლით, სახელმწიფო გადატრიალებებით, ძალადობით,ცრემლითა და უამრავი
სისასტიკით. მიუხედავად ამ განსხვავებისა ამ ნაწარმოებების წაკითხვისას მკითხველს
ერთნაირი განწყობა უჩნდება. ის გრძნობს თუ რა მძიმე ყოფაში მოუხდათ ხალხს
ცხოვრება ,რამდენად დეგრადირებული იყო საზოგადოება,აღარ არსებობდა ერთგულებისა
და პატიოსნების გრძნობა ერთადერთი რაც საერთო იყო ყველა ადამიანისთვის
თვითგადარჩენის ინსტიქტი იყო.

ნაწარმოები „მუსიკა ქარში’’ ცალკეულ ეპიზოდებადაა დაყოფილი .ყოველი ახალი თავი

ახალ საკითხს ეხება და ახალ ისტორიას გადმოგვცემს. მაგრამ თითოეული მათგანი
გაჟღენთილია სევდით,რომელიც ასე დამახასიათებელია ომისთვის. ავტორის მთავარი
მიზანი იყო წარმოეჩინა ომის ზემოქმედება ადამიანებზე,მათ ცხოვრებაზე,აზროვნებასა და
უშუალოდ სულიერ მდგომარეობაზე. „სანთლისფერი ჯარისკაცი’’ , უნგრელი ტყვე
,რომელიც ცდილობს შიმშილით სიკვდილს გადაურჩეს და თავს აფარებს ერთ-ერთ ოჯახს,
ძევრელი ძმები,რომლებმაც სამუდამოდ დატოვეს თავიანთი სამშობლო და სიკვდილს უცხო
მიწაზე შეხვდნენ -ამ პერსონაჟების თავგადასავლის აღწერით ავტორი ხაზს უსვამს კიდევ
ერთხელ ომის საშინელებას. თუმცა აღსანიშნავია ის ფაქტი, რომ არსებობენ ადამიანები,
რომლებიც ცდილობენ არ აყვნენ ირგვლივ გამეფებულ ქაოსს და ცხოველებად არ
გადაიქცნენ. მათ ჯერ კიდევ შერჩათ სული.ისინი ცდილობენ თავიანთ გულებში იპოვონ
რაღაც ნათელი . ამის დასამტკიცებლად გვიყვება სწორედ ავტორი ნაბისა და უცნობი ბიჭის
ისტორიას,რომელმაც საკუთარ თავში იპოვა ძალა, დაძლია ბნელი მხარე და აღმოაჩინა
,რაღაც ისეთივე ნათელი, როგორიც არის სურათებიანი წიგნი.

ლაშა იმედაშვილის მოთხრობაში „ომის იმიტაცია:მათვის ,ვისაც არ უომია’’ უფრო

კონკრეტული ვითარებაა აღწერილი. ეს არის ისტორია ,რამდენიმე
ახალგაზრდაზე,რომელიც იბრძვის ისეთივე შემართებით და სისასტიკით,როგორც სხვა
ჯარისკაცები ,თუმცა ბევრისგან განსხვავებით მათ შეინარჩუნეს ღირსება . ადამიანობა
მათვის ჯერ კიდევ პრიორიტეტია. ამ თვისების შენარჩუნება კი ძალიან რთულია მითუმეტეს
ომის დროს . თბილისელი ნარკომანის,ნიკას ფონზე ამაში კიდევ უფრო ვრწმუნდებით. ის
მზადაა მოკლას მეგობარი და საფრთხეში ჩააგდოს სხვა ყველა დანარჩენი წამლის გამო.

ორივე ნაწარმოებში იკვეთება მტრის ხატი, რომელიც სასტიკი და დაუნდობელია. ის

ანადგურებს არა მარტო ფიზიკურად არამედ სულიერადაც . გალაკტიონ ტაბიძე ლექსში „ომს
სურს შეცვალოს’’ წერს: „ არსურსსიცოცხლე სჩქეფდეს და დუღდეს,არ სურს სიცოცხლე-
ალერსით სწვავდეს,დეე ის სისხლად გადაჩუხჩუხდეს,მიადგეს უფსკრულს და
გადაზღვავდეს ‘’ ეს სტრიქონი ძალიან კარგად ასახავს ომისა და ზოგადად მტრის სახეს . ომი
ყველასთვის შავბნელ ხანასთან ასოცირდება , როდესაც მკვეთრი ხაზი ივლება
ადამიანურობასა და თვითგადარჩენის ინსტიქტს შორის. ამ დროს ადამიანი არ ფიქრობს
არაფერზე გარდა იმისა თუ როგორ გადაარჩინოს ახლობლები და საკუთარი თავი. მტერი
იწვევს შიშს, რომელიც ძალიან ღრმად იდგამს ფესვებს ადამიანთა გულებში. გრიგოლ
რობაქიძის ნარარმოებ „ჩაკლულ სულში’’ ასევე აღწერილია ეპოქა,როდესაც საბჭოთა
კავშირის ხელში იყო ძალაუფლება,დრო რომელიც სავსე იყო ომებითა და სისხლისმღვრელი
შეტაკებებით . ამ ნაწარმოების წაკითხვის შემდეგ კიდევ უფრო ვრწმუნდებით, რომ ომს
სიკვდილზე უფრო საშინელი რამ მოაქვს,ის კლავს სულს.

ვაჯა- ფშაველა თავის ლექსში „ფშაველი ჯარისკაცის წერილი ‘’ აღწერს ომის საშინელებას,
ბრძოლის სასტიკ სცენებს და ამავე დროს საუბრობს თუ რატომ იბრძვის ადამიანი და
გვიმხელს ლირიკული გმირის ოცნებას,რომელიც ყველა ღირსეული ჯარისკაცის
მხატვრული სახეა . „ნეტავ თუ დაგვიფასდება ქართველთა შვილებს ამაგი,-არ იქცა საყოვ-
ყორნედა ჩვენი ლამაზი ალაგი.’’ მებრძოლთა უმეტესობა არ ომობს მხოლოდ იმიტომ რომ
ასეა საჭირო ,ქართველებს ოდითგანვე მოსდევთ საკუთარი სამშობლოს და მიწა-წყლის
დაცვის სურვილი. ქართველ ერს იმდენი ომი აქვს გადატანილი,რომ ერთგვარი იმუნიტეტი
აქვს გამომუშავებული და მაინც ყოველი ომი ახალ ჭრილობას აყენებს ადამიანს .
სამწუხაროდ ეს ჭრილობა არ შუშდება,რადგან ის სამუდამოდ რჩება ადამიანის გულში და
სულში. ყოველი ახალი ომი ცვლის ადამიანს .ის აღარასდროს იქნება ისეთი,როგორიც
ძველად იყო.

ამ ყველაფრის გათვალისწინებით ,საბოლოოდ შეგვიძლია ვთქვათ , რომ მოცემული

ნაწარმოებების ავტორებმა თავიანთი სურვილი შეასრულეს . მათ აღწერეს მტრის ხატი
,რომელიც ბადებს უდიდეს შიშს და ადამიანში ისეთ თვისებებს წარმოაჩენს,რომელთა
არსებობის შესახებ ის არც კი ეჭვობდა. ომი არ ინდობს არავის .

ბოლოს მინდა გავიხსენო ოთარ ჭილაძის პოემა „სინათლის წელიწადი’’,სადაც ასევე

აღწერილია ომი 10 წლის ბავშვის თვალებით. ბიჭი ამბობს: „ მე ათი წლის ვარ და უკვე
ბრაზით მეკვრება სუნთქვა.ბრაზით და კიდევ იმ ცუდი გრძნობით ,რომელსაც ჰქვია
შეურაცხყოფა და დამცირება’’. ეს სიტყვები კიდევ უფრო გვარწმუნებს ,რა საშინელებაა ომი .
ის იწვევს სისასტიკეს და სიბრაზეს, რომელიც 10 წლის ბავშვის გულშიც კი იდგამს ფესვს.
ომი უპირველეს ყოვლისა ეს არის მუქარა ჩვენი სულებისთვის . სწორედ ეს იყო მოცემული
ნაწარმოებების ავტორთა მიზანი.მათ სურდათ ეთქვათ , რომ ყველაფრის მიუხედავად
ხალხმა არ უნდა დაკარგოს ადამიანურობა და ღირსების გრძნობა , რადგან ამ თვისებების
გარეშე ცხოვრება უმეტესწილად სიკვდილზე საშინელია.

მსხვერპლი
მსხვერპლი დავით კლდიაშვილის ერთ-ერთი პირველი ნაწარმოებია, რომელიც
განსაკუთრებული ემოციურობითა და მძაფრი სიუჯეტით გამოირჩევა. ავტორი
ნაწარმოების დასაწყისიდანვე გვძაფრავს და გვამზადებს რთული ამბის მოსასმენად და ეს
განცდა მოთხრობის ბოლომდე გვრჩება. თავად ნაწარმოების სახელწოდებაც კი გვიქმნის
ერთგვარ ცუდ, მწუხარე ფონს. როგორც უკვე აღვნიშნე, ეს კლდიაშვილის ადრეული
შემოქმედებაა ამიტომაც ამ ნაწარმოებში არ არის გამოკვეთილი მისთვის დამახასიათებელი
სტილი და თხრობის მანერა. შემდგომ ნაშრომებში ის თავის სათქმელსა და ძირეულ
პრობლემებს იუმორის გამოყენებით გადმოგვცემს, მაგრამ მოცემულ მოთხრობაში
თითოეული სიტყვა მთავარ პერსონაჟთა ტკივილითა და მწუხარებითაა გაჟღენთილი
.ავტორი სათქმელს დაუფარავად , მიკიბმოკიბვის გარეშე გვიმხელს. სწორედ ამიტომაა, ეს
ნაწარმოები ასეთი მძიმე მაგრამ ამავდროულად ბევრისმთქმელი.
 დავით კლდიაშვილი შეეცადა ემხილებინა ოჯახური ურთიერთობების
პატრიარქალური ადათ-წესები და ცრურწმენები და მათი დამღუპველი გავლენა
ადამიანთა ცხოვრებაზე. ავტორმა გადაგვიშალა გონებრივი უმეცრების, სიბნელისა
და სიდუხჭირის საშინელი სურათი და მოგვითხრო ამგვარი გარემოცვის
მსხვერპლთა თავგადასავალი. ეს არის ისტორია , რომლის მთავარი გმირები არიან
ახალგაზრდა, ლამაზი , სიცოცხლით სავსე მარინე და მისი დედამთილი ფეფენა . ეს
უკანასკნელი  მკაცრიდასასტიკიხასიათისქვრივი, დედაბერია,
რომელიცთავისიდრომოჭმულიშეხედულებებისადადათ-
წესებისსაზომითაფასებსცხოვრებისყოველმოვლენასდაამიტომაცარაფერიმოსწონსახა
ლიდროებისადაახალიადამიანებისა. აუტანელი ხასიათისა და სიმკაცრის გამო
მთელი სოფელი მას კუდიანად თვლის , სიტყვის შებრუნებას ვერ უბედავს . ამ
პერსონაჟის დახასიათებისას უდავო მსგავსებას ვხედავთ „ოთარაანთ ქვრივთან’’ .
ორივე ქალი ახალგაზრდობაში დაქვრივებული და ტანჯვა გამოვლილია . მთელი
ცხოვრება მათ შვილებსა და წმინდა, კარგ სახელზე ზრუნვაში გაატარეს . მათი
პირდაპირობის გამო ისინი ერთგვარად გარიყულნიც კი იყვნენ სოფლიდან, მაგრამ
თუ ოთარაანთ ქვრივის გული ზოგჯერ მაინც დნებოდა , ფეფენა არასდროს აძლევდა
თავს უფლებას ყოფილიყო სხვანაირი. დაპირისპირება ამ ორ ქალს შორის
მიმდინარეობს და სწორედ მათი გამოყენებით ცდილობს ავტორი გადმოსცეს იმ
დროშე ფესვგამდგარი პრობლემა . დავით კლდიაშვილი ამ ერთგვარად მისტიური
ნაწარმოებით ხაზს უსვამს თუ როგორ შეიძლება მორალურად დეგრადირებულმა
საზოგადოებამ თავისი უმეცრებით ფიზიკურად და სულიერად გაანადგუროს
ადამიანი. სწორედ ამიტომაა იმ ხანად არსებული რწმენა - წარმოდგენების ტყვეობაში
მყოფი საზოგადოება ასე ადვილად რომ არქმევს მარინესა და ფეფენას კუდიანებს და
გაურბის მათ . ისინი დაუფიქრებლად უწოდებენ ამ ორ ქალს ეშმაკისეულებს
,რადგან მათვის ეს უფრო ადვილი აღსაქმელია ვიდრე სიმართლე.
მოთხრობაში მთავარი პრობლემა საზოგადოებაში და ცალკეულ ადამიანებშია.
ფეფენა ვერ ეგუება მხიარულ, მოკისკისე რძალს და ქმრის ღალატში ადანაშაულებს .
მარინე უთუოდ მოგვაგონებს გიორგი ლეონიძის ერთ-ერთ პერსონაჟს , მარიტას,
რომელიც ასევე გახდა ტყუილისა და საზოგადოების უმეცრებისა და სიბნელის
მსხვერპლი . ორივე განხილული პერსონაჟის ბედი ერთმანეთს ჰგავს. ადამიანებმა
ისინი სასიკვდილოდ გასწირეს , რადგან იმდროინდელ ჩარჩოებში არ ჯდებოდნენ.
თავის მხრივ , ფეფენაც ხდება საზოგადოების , უფრო სწორედ კი ბრბოს მსხვერპლი.
განსხვავებულობის გამო მას კუდიანად თვლიან და ყველანაირ უბედურებას
მიაწერენ. ადამიანთა უმეცრება სამუდამოდ აღიბეჭდა მის ცხოვრებაში მარკოზას
მიერ დასმული დაღის სახით.
ეს არ არის უბრალო მისტიური მოთხრობა . ის უფრო ღრმაა ვიდრე ერთი შეხედვით
ჩანს და ასახავს ადამიანთა წესს უმალ იწამონ „საიქიოში ნამყოფი’’ კაცი ვიდრე
დაფიქრდნენ და ჩაუღრმავდნენ ამა თუ იმ ადამიანის ცხოვრებასა და მის ქცევას .
სწორედ ამიტომ მე სრულებით ვეთანხმები ავტორის შეხედულებებსა და აზრს .
ხშირად სწორედ საზოგადოება განაპირობებს ადამიანის ცხოვრების წესს და უდგენს
ჩარჩოებს მათ . „რას იფიქრებს ხალხი“ აი ადამიანთა პრობლემა .ხალხი კი ხშირად
უსამართლო , უმეცარი და სასტიკია . ქართულ ლიტერატურაში ამ საკითხს ბევრი
მწერალი შეეხო და სცადა ეჩვენებინა მისი სიმძიმე . ეს პრობლემა ნაჩვენებია
ნაწარმოებში : „ ეშმაკის ქვა ‘’, „ ნატვრის ხე’’ და სხვა. მოცემულ ნაწარმოებში ასევე
გვხვდება ცრურწმენის თემა. სოფლის მოსახლეობა, განსაკუთრებით კი მარინეს
ოჯახის წევრები, ბრმად ენდობიან გამოგონილ ამბებს და იმდენად სერიოზულად
აღიქვამენ ამ აფსურდულ აზრს, რომ ადამიანები უკიდურეს მდგომარეობამდე
მიჰყავთ. ფეფენას და მარინეს ჯადოქრობაში ადანაშაულებდნენ. დღევანდელი
გადმოსახედიდან ეს შეიძლება სასაცილოდაც კი მოგვეჩვენოს, სწორედ ამით
უნდოდა ავტორს ხაზი გაესვა იმისთვის თუ რამდენად დეგრადირებული იყო
საზოგადოება. მსგავსი თემაა მოცემული „კაცია-ადამანშიც?!“. შვილის ყოლის
სურვილით შეპყრობილი ლუარსაბი და დარეჯანი საუკეთესი მკითხავებს იბარებენ
და სჯერათ მათი. ამ ამბავს დარეჯანის სიცოცხლეც კი შეეწირება. ილია ჭავჭავაძეს
კომიკურად აქვს აღწერილი მკითხავის და მთავარი გმირების დამოკიდებულება,
ხალხი ხვდება კიდეც რომ ყველაფერი აფსურდია, მაგრამ თავიანთ ბატონს არავინ
ეუბნება. სწორედ ლუარსაბის და დარეჯანის მსგავსი ხალხი იყვნენ მოცემული
ნაწარმოების მთავარ გმირების გარშემო, ისინი გახდნენ მსხვერპლნი
არასერიუზული, აფსურდული ბრალდებისა. სწორედ ესაა ამ ნაწარმოების მთავარი
აზრიც, ხალხი ბრბოა და ისინი გონივრულად არ იქცევიან, ამას კი უდანაშაულო
ადამიანების სიცოცხლე ეწირება. ზოგადად ინდივიდის და საზოგადოების
დაპირისპირების თემა აქტუალურია ლიტერატურაში, რადგან ჩვენს გარშემო
ყოველთვის არსებობდა კონფლიქტი მათ შორის.

ილიასა და აკაკის პოლემიკა

ილია და აკაკი სამართლიანად ითვლებიან სიტყვის დიდოსტატებად. მათი მოღვაწეობა
უდიდესი მნიშვნელობის მატარებელი იყო ქართულ ლიტერატურაში. მწერლისა თუ პოეტის
როლზე მათ საკუთარი შეხედულებები ჰქონდათ. ისინი თვლიდნენ , რომ შემოქმედი
ერთგვარი შუამავალია ერსა და ღმერთს შორის.ილია წერდა : „ღმერთთან მისთვის
ვლაპარაკობ,რომ წარვუძღვე წინა ერსა“ ხოლო აკაკი აღნიშნავდა : „მე ჩანგური მისთვის
მინდა, რომ სიმართლეს მსახურებდეს“ . ამ სიტყვებში მათ გამოხატეს თავიანთი და
ზოგადად ყველა შემოქმედის დანიშნულება . ისინი ყველაზე კარგად გრძნობდნენ
ადამიანების ტკივილსა და ყველაფერ იმას, რაც მათ აწუხებდათ. სწორედ ამიტომაც
დატოვეს წარუშლელი კვალი. ილიასა და აკაკის შემოქმედებაზე საუბრისას არ შეიძლება არ
აღვნიშნოთ მათი პოლემიკა ვეფხისტყაოსნის შესახებ , სადაც ძალიან კარგად ჩანს მათი
ოსტატობა.
 თავდაპირველად განვიხილოთ აკაკის „სამი ლექცია ვეფხისტყაოსანზე’’ ეს ნაწარმოები და
უშუალოდ გადმოგვცემს ავტორის შეხედულებებსა და აზრებს შოთა რუსთაველის უკვდავ
პოემაზე.

აკაკის აზრით „ვეფხისტყაოსნის’’ დედაზრი და დანიშნულება იმაში მდგომარეობს , რომ

მასში რუსთაველი აღწერს საქართველოს სხვადასხვა კუთხეს,ხალხსა და მათ ღირსებებსა და
ნაკლოვანებებს . სწორედ ამიტომაა ეს პოემა ასე ახლობები ყველასთვის. ნაწარმოების
დასაწყისში ავტორი საქართველოს ადარებს ესპანელ მონადირეს ,რადგან ისევე როგორც ამ
ადამიანის სახელი ,საქართველოც უამრავი ნაწილისგან შედგება,რომლებიც საბოლოოდ ერთ
მთლიან ერთეულს ქმნიან. აკაკი აღიარებს რუსთაველის პოემის მნიშვნელობას,მაგრამ
რატომღაც მას განიხილავს მხოლოდ ერთ ჭრილში და მთლიანი ყურადღება იმაზე აქვს
გამახვილებული , რომ ავტორმა ტარიელის სახით ქართლის მოსახლეობა
დაგვიხატა,ავთანდილისა და ფრიდონის სახით კი იმერლისა და ზღვისპირას მცხოვრები
ქართველი ადამიანის სახე აღწერა . სწორედ ეს თემა მუსირებს მთელ ნაწარმოებში , რაც არ
უნდა გასაკვირი იყოს მწერალი არ უსვამს ხაზს სხვა უფრო მნიშვნელოვან და საკაცობრიო
თემებს, რომლებიც „ვეფხისტყაოსანში’’ უხვად მოგვეპოვება.

აკაკი თვლიდა, რომ მწერალი ერთგვარი სარკეა და მისი დანიშნულება სიმართლის

ჩვენებაა . სწორედ ამიტომაა ის ასე დაუფარავად რომ ამხელს საქართველოს სხვადასხვა
კუთხის მცხოვრებლებს ,აღწერს მათ ნაკლოვანებებს და კიცხავს მათ . მიუხედავად
იმერლების სიცრუისა,გურულების სიფიცხისა და კიდევ ბევრი სხვა კუთკისთვის
დამახასიათებელი თვისებისა ,აკაკი მიიჩნევს , რომ მომავალი სწორედ მათ ხელშია.
მართალია აწმყოში დასაკვეხნებელი არაფერი გვაქვს ,მაგრამ მომავალში ბევრი სასიამო
გველოდება.

აკაკი მიიჩმევს, რომ „ვეფხისტყაოსანი’’ წინასწარმეტყველებაა ჩვენი სამშობლოსი . ნესტანი

თავად საქართველოა ,რომლის გამოხსნა შესაძლებელია არა მარტო ტარიელის
პირდაპირობით,არამედ ავთანდილის წინდახედულობითა და ფრიდონის ხელშეწყობით. და
ბოლოს მწერალი დასკვნის სახით წერს, რომ საქართველო თანდათანობით იღვიძებს
,ერთიანდება და ძალებს იკრებს ,მაგრამ ის მხოლოდ მაშინ გაძლიერდება , როდესაც ყველა
კუთხეს ერთი მიზანი გაუჩნდება ისევე როგორც ტარიელს, ავთანდილსა და ფრიდონს .

აუცილებელია ყურადღება გავამახვილოთ ილიას ნაწარმოებზეც ,სადაც ის გამოთქვამს

თავის აზრს აკაკის თვალით დანახულ „ვეფხისტყაოსანზე’’ და ზოგადად აღწერს თავის
შეხედულებებს ამ პოემის შესახებ.

ილია აღიარებს აკაკის, როგორც დიდ მწერალსა და უდავო ნიჭის პატრონს,მაგრამ ის არ

ითვალისწინებს მის აზრს ‘’ვეფხისტყაოსანზე’’. ის ეწინააღმდეგება აკაკის შეხედულებებს და
სასტიკად არ ეთანხმება მას,რადგან ილიას თვალში რუსთაველი დიდად სადიდებელი
პოეტია, აკაკის კი ის უბრალო ეთნოგრაფად ჰყავს დახატული .
ილიასთვის პოემის თითოეული პერსონაჟი უპირველეს ყოვლისა ადამიანია მთელი თავისი
დიდებულებითა და ნაკლოვანებებით. ის ვეფხისტყაოსანში ბევრად უფრო მეტს ხედავდა
ვიდრე აკაკი და ეს პოემა მსოფლიო საგანძურად მიაჩნდა. ილია თვლიდა , რომ მწერალმა
ყურადღება უნდა მიაქციოს პერსონაჟს , რომელიც ზოგადი კაცის გამოხატვის შემძლებელია,
ისევე როგორც ლუარსაბი, ოთარაანთ ქვრივი,თავსაფრიანი დედაკაცი,მარგო,ჯაყო და კიდევ
ბევრი სხვა პერსონაჟი , რომელიც ზოგადად ყველა საზოგადოებაში მოიძებნება. სწორედ
ამიტომ ილიასთვის ‘’ვეფხისტყაოსანი’’ ზოგადსაკაცობრიო მნიშვნელობის მატარებელია .
ზოგადად ეს პოემა ერთ-ერთ კლასიკურ ნაწარმოებად ითვლება და მწერალი ამ
თვალსაზრისს იზიარებს და თვლის რომ პოემაში აღწერილი პერსონაჟები მხოლოდ
ქართველთა საკუთრებას არ წარმოადგენენ , რადგან ყველა ქვეყანა და ერი მათში იპოვის
რაღაც საერთოს და მათ მხატვრულ სახესა თუ მოქმედებაში საკუთარ თავს ამოიცნობს.
გერონტი ქიქოძე თავის ნაწარმოებ ‘’ჩაქუჩიან მამაკაცში’’წერდა : „ საჭიროა აგრეთვე ის ნიჭი
განჭვრეტისა , რომლის შემწეობითაც ადამიანი ნაწილში მთელს ხედავს,ხოლო ხილულში
უხილავს’’ და მართლაც ეს ასეა. ილიას საბედნიეროდ ეს ნიჭი გააჩნდა მან პოემის
პერსონაჯებში რაღაც მთლიანობას მიაგნო და ჩაწვდა რუსთაველის მიზანს .

აკაკი და ილია ორივე დიდ პატივს სცემდა რუსთაველის შემოქმედებას და აღიარებდა მის
უდავო ნიჭს მაგრამ ილიასთვის „ვეფხისტყაოსანი’’ არ იყო უბრალო პოემა .მის თითოეულ
სტროფში ის ხედავდა ავტორის განსაკუთრებულ შემოქმედებით ძალასა და მხატვრობას .
ჰომეროსის მიერ აღწერილმა ელენეს მშვენიერებამ მთელი მსოფლიო გააოცა და ყველა იმ
დასკვნამდე მიიყვანა რომ ვერანაირი მხატვრობა მისი სილამაზის წარმოჩენას უკეთესად ვერ
შეძლებდა და ეს მართლაც ასეა . მაგრამ განა ქართველებსაც არ ჰყავთ ერთი ასეთი
ჰომეროსი ,რომლის კალამი ერთად აღებული ყველა მხატვრის ფუნჯს უდრის და ეს
ადამიანი სწორედ რუსთაველი იყო . მან შეძლო და შექმნა ყველა ადამიანისთვის ახლობელი
ნაწარმოები. შ. რუსთაველისპოემა „ვეფხისტყაოსანი„
საუკუნეებისგანმავლობაშიქართველიკაცისსულიერისაზრდოიყო.
აქერთმანეთსდაემთხვადიდიპოეტისესთეტიკურიიდეებიდაერისსულიერიმოსწრაფებანი ,
ამანმოუპოვა „ვეფხისტყაოსანს„
იშვიათიპოპულარობა,ხოლომისავტორსუდიდესისიყვარულიდაპატივისცემა.
ამიტომაციგიარამარტოქართველიერისსიმდიდრეა ,
არამედმსოფლიოკულტურიუდიდესისაგანძურიც.

ვიღაცას ავტობუსზე დააგვიანდა

რევაზ ინანიშვილის ნაწარმოები „ ვიღაცას ავტობუსზე აგვიანდება“ გამოირჩევა
სისადავით, რაც მეტად შთამბეჭდავს ხდის. მოთხრობ ა ი მამოუცნობ სიყვარულზეა,
რომელიც ელენეს, ნაწარმოების მთავარი გმირის გულში ბუდობს. სწორე დეს დიდი
სიყვარულიგა ნაპირობებ სიმას რომ იგი დაუფიქრებლად ჯდება თბილისისაკენ
მიმავალა ვტობუში და მიდის თავისისიყვარულის- სულხანის სანახავად. ელენე
იმდენადა ასულხანზე შეყვარებული, რომ სულხანისთუნდაც 1 წუთითდანახვა,
ელენესმთელ სამაყაროს ურჩევნია.

რამდენი ადამინი ცარსებობ სდედამიწაზე, იმდენი სახის სიყვარული არსებობს.

ყველა ინდივიდსთავის ებურადეს მისდათავისებურად განიცდის ამგრძნობას.
ელენეს სიყვარული ისე ვეროგორც თვითონ პიროვნება გამორჩეულია. ელენესთვის
ყველაფერი სულხანთან ასოცირდება, მიუხედავად იმის არომ სულხანი
მასგრძნობაზე არ პასუხობს. „მხოლოდ ერთი წუთჳთ დამანახვა, მეტი არაფერი
მინდა, მხოლოდ და მანახვა, მომაკიდებინახელზეხელიდა გამაშვებია ნიმწამს“..
მისთვისს ესა აბედნიერება. შეიძლებადავფიქრდეს და გაგვიჩნდეს კითხვა, რომ ვის
არყვარებია, ვის ა რ უღვრია ცრემლი სიყვარულისთვის და რა აქვს ამ გოგნას ისეთი,
რომ ჩვენიან მწერლისყურადღების გამახვილება დ ღირდეს. მაგრამ ეს უბრალო
ისტორია, განსაკუთრებული თავის იუბრალოებითა ა და მაში შეიძლება ბევრმა
ჩვენგანამასაკუთარითავი ამოვიცნოთ მისიყოველი დილა ხომოცნებით იწყება. მას
აქვს ცხოვრების მიზანი- სულხანი. ეს შეიძლება მიუღწევადია, მაგრამ ელენესთვის
ყველაზე თკბილი და სანუკვარია. „როდემდევ იყოა სე“ ხშირად უმეორებს ელენე
საკუთარ თავს ძილის წინ. ხშირად ეცვლებააზრებიც. ხანფიქრობს, რომ საჭიროა
მივიდე სთავის სიყვარულთან დაუთხრას ყველაფერი დაუფარავად, ხანკ ი
ერიდებადა თვლის,რომ არაფერი გამოვა. ეს არის ყველზე ცუდი, რომ ხშირად
ადამინებმა არიციან საკუთარი თავის ფასი, დაი მაზე თუ რას იტყვის საზოგადოება
უფრომეტს ფიქრობენვიდრე საკუთარ ბენდიერებაზე. საკუთარი ბედნიერება
ჩვენთვის მნიშვნელოვან იუნდა იყოს, და არ უნდა ვიქცეოდეთე ლენესავით. სხვების
გამოა რუ ნდა დავკარგოთ ბენდიერების შანსი. არავინ იცის რა მოხდებოდა, ელენეს
რომ გამოეხატათავისი გრძნობები. იქნებ სულხანისულ სხვანაირადმ ოქცეულიყო.
ელენეს ხომარაფერი ჰქონდა დასაკარგი, უბრალოდძ ალიან ბევრს ფიქრობდა სხვების
აზრზე.

ამ ნაწარმოების წაკითხვისასუდავოდგაგვახსენდება შტეფანცვაიგის ძალიან

შთამბეჭდავი, ემოციურიდაგულშიჩამწვდომიმოთხრობა „უცნობიქალისწერილები ‘’.
ელენესმსგავსადამნაწარმოებისმთავარიგმირიცუიმედოდშეყვარებულიახალგაზრდა
გოგონაა,რომელიცთავისგრძნობებსარავისუმხელსდაუყვარსჩუმად,უიმედოდ,
საიდუმლოდ. ორივეპერსონაჟიუმწიკვლოსულისპატრონია, მათიცხოვრება ,
თითოეულიდღეიწყებამათვისსაყვარელადამიანზეფიქრით . უცნობიქალიწერს :
„გადმოგიშლიმთელჩემსცხოვრებას ,
რომელიცნამდვილადმაშინდაიწყო ,როდესაცპირველადგიხილე ‘’.
ამუკანასკნელისმსგავსად , ელენესცხოვრებაცმიძღვნილიიყოსულხანისადმი .
ისმზადიყომთელიცხოვრებადაეთმომხოლოდერთიშეხებისთვის, ერთინახვისთვის,
ერთისიტყვისთვის ....

სიყვარულიისდიდიძალა , რომელიცადამიანსშეუძლებელსშეაძლებინებს .
ამგრძნობამელენეშიცმოახდინაგარდატეხა . მა ნ გადაწყვიტა დიდიხნის დამალული
გრძნობა გაემხილა სულხანისთვის , ის ხვდებოდა რომ ეს მამისი შესაფერისი არი ყო
და მას ელესნაირი ადამიანი ჭირდებოდა ,რომელიცმ ზადიყო ეცხოვრა მისი
ცხოვრებით დაყველაფერი გაეკეთებინა მისიბ ედნიერებისთვის.

ელენეს მსგავსი ადამიანებ ითითქმის აღარარსებობენ . დღესდღეობით იშვიათია

ადამიანი , რომელსაც უყვარს უბრალოდ არაფრის გამო ,უიმედოდ და ეს სიყვარული
ამისთვის სიცოცხლის აზრი ,ჰაერირის გარეშეც წარმოუდგენელია სიცოცხლე.

ელენეს სიყვარულსყ ველაზე კარგად შეეფერებასიტყვები : „ შენი ოცნებითვხარობ

შენს დარდსვატარებდარდადმესხვასურვილიარმაქვსშენისურვილისგარდა“

სამწუხაროდ, ელენეს გამბედაობა და გვიანებული აღმოჩნდა.გულის სიღრმეში ის

შეიძლება ამითგახარებულიც კი იყო , რადგან მართალია მას სურ
დაგაემხილათავისიგრძნობები , მაგრამ შიში,მორიდება
დაკრძალვაყოველთვისუკანხევდადავერაბედინებდაამას.

მიხეილჯავახიშვილისერთ-ერთიპერსონაჯიყბაჩაშეგვიძლიაშევადაროთელენეს.
მათვისსაერთოთვისებაადაგვიანებულიგამბედაობა .
ორივემცხოვრებისუმნიშვნელოვანესმომენტშიდაიგვიანადაბედნიერებისშანსიდაკარ
გა.
ელენემდაყბაჩამორივემიცოდა ,რომმათმასატრფოებმაარასწორიარჩევანიგააკეთეს ,
მაგრამმათვერგაბედესემოქმედათდაებრძოლათთავისისიყვარულისთვის.

რთულია , რათქმაუნდა,
თავიაარიდოსხვებისაზრსდაიცხოვროისე
,როგორცგინდა,მაგრამსხვებისაზრთანერთადარუნდადავივიწოთსაკუთარიბედნიერე
ბადაუნდაგავაკეთოთთუნდაც ,
შეუძლებელიიმისთვისრომმივაღწიოთსაკუთარმიზანსდავიპოვნოთბედნიერება
,რომელიცჩვენსცხოვრებასრადიკალურადშეცვლის.

აღსანიშნავიანაწარმოებისფინალურისიუჟეტი .
ავტორიარგვიმხელს
,მაგრამმიგვანიშნებს
,რომელენეისევმარტოდარჩათავისგრძნობებთანდაისევთვიდანთვემდეიცხოვრებსსუ
ლხანისნახვისსურვილით.

გალაკტიონტაბიძეწერს : „
მაგრამსულსხვაასიყვარულიუკანასკნელი
,როგორცყვავილიშემოდგომისხშირადპირველსსჯობს“.
ელენესთვისსულხანიიყოპირველიდაროგორცჩანსუკანასკნელისიყვარულიც.
ელენესნაირიერთგულიდაუმწიკვლოადამიანიიშვიათიადამასუყვარსერთხელ,მთლი
ანადდაუკანასკნელამოსუნთქვამდე.

ერთი რამის სიყვარული

ქართველებისთვის სამშობლო ოდითგანვე ძვირფასი იყო. ალბათ ჯერ არ შექმნილა სიტყვა
რომელიც ქართველისთვის ისეთივე ღირებული იქნებოდა , როგორიც სიტყვა
საქართველოა,ამიტომაცაა მოცემული ნაწარმოების პერსონაჟი შალვა ასეთი რუდუნებით
რომ მოიხსენიებს მას და უწოდებს „ერთი რამის სიყვარულს , დაფარვა რომ
სჭირდება“.ოდითგანვე ქართველი ერის ერთგვარი ლოზუნგი იყო სიტყვები : „როგორც
უფალი,სამშობლო ერთია ქვეყანაზედა“ ამ ფრაზით გამოხატულია ჩვენი ერის მთელი
სიყვარული სამშობლოსადმი.

ნაწარმოებში ავტორს შალვა ნამდვილ პატრიოტად ყავს წარმოჩენილი , რომელიც აფასებს

თავისი ქვეყნის თითოეულ გოჯს. მისთვის სიცოცხლეზე ძვირფასია ნაკადულის წყლით
გაგრილება, ბალახზე წამოგორება და განთიადის შეხვედრა. ადამიანურობა მისთვის
სამშობლოს სიყვარულით იწყება და მთავრდება, ამიტომაც ცდილობს ის გერასიმეს
„გაადამიანურებას“. ნაწარმოები ძალიან ემოციური და შთამბეჭდავია. განსაკუთრებით კი
ბოლო ნაწილი , როდესაც შალვა არჩევანის წინაშე აყენებს გერასიმეს ან ავტობუსში ჩაჯდომა
და ძველი ცხოვრება ან სოფელში დარჩენა რამდენიმე დღით და სამშობლოსთან
ზიარება.კეჟერაძე,პატრიოტიზმით სავსე მამულიშვილია,რომელიც ცდილობს შეაყვაროს,
შეაცნობინოს გერასიმეს სამშობლო დამადლიერების გრძნობა გაუღვიძოს.. ყანის მოთოხვნაც
კი შესთავაზებს იმ იმედიტ , რომ იქნებ მიწისსუნზე მაინც გაეღვიძებინა რაიმე მის გულში
მაგრამ ბოლოს მიხვდა რომ გერასიმე ვერასდროს ვერ იგრძნობდა საქართველოს მთელი
გულით. მისთვის სამშობლოს სიყვარული თვითმფრინავიდან დანახული კავკასიონით
შემოიფარგლებოდა. შალვას მცდელობების მიუხედავად ის ვერ გრძნობდა სისხლის სუნსა
და კვალს , იმ მიწაზე, რომელზედაც მისმა წინაპრებმა უკანასკნელ ამოსუნთქვამდე
იბრძოლეს , რათა შეენარჩუნებინათ საქართველო და მომავალი თაობებისთვის გადაეცათ ის.
გერასიმესთვის უფრო ფასეული იყო ძვირფასი ტანსაცმელი , კომფორტული ცხოვრება ,
გემრიელი საჭმელი . მისთვის არანაირი დატვირთვა არ ჰქონდა განთიადის შეხვედრას ,
სიმინდის ყანაში სიარულს .მისთვის ის მიწაც კი უცხო და საშიში იყო უკვე. პაოლო
იაშვილის ლექსის ლირიკული გმირისგან განსხვავებით , რომელიც ქალაქში თავს
სალახანად გრძნობდა გერასიმესთვის ქალაქი იდეალური ადგილი იყო . ის მაინც იქ
მიისწრაფოდა სადაც “დედამიწა ავად იყო“. მთავარ სათქნელს ავტორი კარგად გადმოსცემს
შალვას პირით , როცა წერს : „ ჩვენ ადამიანები მრავალფეხა არსებები ვართ ,სხვადასხვა
წესით მოარულნი ‘’. ზოგისთვის სამშობლო მაშინაც კი არ კარგავს ფასს როდესაც ათასობით
კილომეტრითააა მისგან დაშორებული ამის მიზეზი კი ძალიან ადვილი ასახსნელია.
სამშობლო ადამიანიცაა. უსამშობლოდ - კაცი არა ხარ. ნაწარმოების არსს კარგად რომ
ჩავწვდეთ მაგალითად შეგვიძლია მოვიყვანოთ გიორგი ლეონიძის ნაწარმოების „მეეტლე
იაგორას“ პერსონაჟი , რომელიც ძალიან ჰგავს გერასიმეს . ამ უკანასკნელის მსგავსად
მისთვის კომფორტი იყო მთავარი, სოფელი კი ღირებული არ იყო. ის ვერასდროს ვერ
ჩაწვდებოდა შალვას სიტყვებს ისევე როგორც გერასიმე ვერ მიუხვდა მას+ სათქმელს. სწორედ
ამიტომ დამთავრდა მისი ცხოვრება ტრაგიკულად, მან ვერ იპოვა საკუთარი ადგილი, ვერ
დააფასა მშობლიური და ვერ გაიგო ის რომ „ სამშობლო მხოლოდ მინდორ-ველი და მთები
არაა, სამშობლო ადამიანიცაა.“ სწორედ ესაა ნაწარმოების მთავარი სათქმელი. ადამიანების
სიყვარულიდან გამომდინეარეობს პატრიოტიზმი და სამშობლოსადმი თავდადება. ამბობს
კიდეც შალვა კეჟერაძე მაგალითით, როდესაც შარვლის ტოტებზე ყვება. სწორედ ასეა
დამოკიდებული ადამიანები, ქალაქი და სოფელი ერთმანეთზე და ასე მოქმედებს ერთმათის
ავ-კარგი. ადამიანების დახმარებით, კარგად მოპყრობით, გვერდით დადგომით,
სიყვარულით, მათდამი თავდადებით გამოიხატება პატრიოტიზმი. შალვა კეჟერაძე
ცდილობს გერასიმეს გააგებინოს ეს ყველაფერი, თუმცა ამაოდ. მას სიტყვა სამშობლოს
წარმოთქმაც კი ერთულებოდა, იმდენად ძვირფასი იყო მისთვის ის. „რა ვქნა, მიჭირს ხოლმე
ამ სიტყვის წარმოთქმა, ეს ხომ ისეთი სიყვარულია, დაფარვა რომ სჭირდება, იმდენად ნაღდი
და ნათელია, უხერხულიცაა თქმა“ გერასიმესთვის კი , პირიქით არანაირი მნიშვნელობა არ
ჰქონდა . მას იმის თქმაც კი ეთაკილა მოხუცი ქალისთვის რომ ქართველი იყო. შალვა სიმას
უმადურს უწოდებს , რადგან მან ვერ დააფასა მისი მცდელობა და მაინც ვერაფერს მიხვდა
თუმცა კი არანაირი სიძულვილი არ გასცენია მის მიმართ და ლანძღვა- გინების ნაცვლად
ძალიან ძრდილობიანად დააემშვიდომა : „ ნახვამდის სიმიკო“ . მაგრამ ამ ორ სიტყვაში
უფრო მეტი რამ იკითხება. ეს არის სიბრალულის გრძნობა ,რადგან ცოდოა ადამიანი
,რომელიც უსამშობლოდ ცხოვრობს .
ანტონიო და დავითი
ჯემალ ქარჩხაძე იყო მწერალი რომლის უმთავრესი მიზანი ერის თვითმყოფადობის
შენარჩუნება და წინსვლა იყო . მან კარგად იცოდა რომ მხოლოდ ის ქვეყანაა განვითარებული
სადაც კულტურისა და ისტორიის დონე მაღალია ,ამიტომაცაა მისი თითოეული ნაწარმოები
არა მარტო კულტურულ საგანძურად რომ ითვლება არამედ ისტორიული ქვეტექსტების გამო
მნიშვნელოვან დოკუმენტადაც კი შეიძლება ჩაითვალოს .

ჯემალ ქარჩხაძის პერსონაჟთა უმეტესობა ჰუმანურობითა და სიცოცხლის სიყვარულით

გამოირჩევა. გამონაკლისი არც მოცემული ნაწარმოების მთავარი გმირები არიან. ანტონიო
და დავითი ის ორი ადამიანია , რომლებიც საზოგადოებამ გარიყა. ადამიანებს მათი ეშინიათ
თუმცა კი საერთოდ არ იცნობენ და არ ესმით მათი. ისინი საკუთარი ინდივიდუალურობის,
პირდაპირობისა და განსხვავებული აზრის მსხვერპლნი გახდნენ. ერთი შეხედვით ანტონიო
და დავითი ორი ერთმანეთისგან განსხვავებული ადამიანია, რომელთაც არაფერი აქვთ
საერთო მაგრამ თუ დავუკვირდებით მივხვდებით რომ ისინი იმდენად მსგავსნი არიან რომ
ერთმანეთს ავსებენ, ამიტომაცაა მოცემული ნაწარმოები ასეთი ერთიანი რომაა და თითქოს
ერთი ადამიანის ისტორიაზეა აგებული.

ცალსახად ვერ ვიტყვით ვინ არის ნაწარმოების მთავარი პერსონაჟი ანტონიო თუ დავითი
.ავტორის მსგავსად ჩვენც ერთნაირი ყურადღებით უნდა მოვეკიდოთ და აღვწეროთ ეს ორი
ადამიანი.

ანტონიო რომელიც ცივი , უხეში, პატივმოყვარე და ეშმაკისეულია სხვათა თვალში ,

სინამდვილეში ძალიან თბილი , ერთგული , განათლებული, საზრიანი და საოცრად
გაბედულია . როგორც ყველა ჩარჩოებსა და ნორმებს გადასული ადამიანი საზოგადოებამ
ისიც გარიყა ,რადგან ის იყო იმ მცირედთთა შორის ,რომლებმაც ხმა აიმაღლეს უღირსი
საეკლესიო პირებისა და სარგებელზე გათვლილი რწმენის წინააღმდეგ. მას სწამდა ღმერთის ,
როგორც მარადიულობის და არ ეთანხმებოდა საეკლესიო ნორმებს ,ამის გამო ის
ერეტიკოსად ჩათვალეს და კოცონზე დაწვა მიუსაჯეს. ამ ეპიზოდმა სრულიად შეცვალა
ანტონიოს ცხოვრება და მსოფლმხედველობა . ის მიხვდა რომ არსებობს სიკვდილის შიშზე
უფრო საშინელი შიში . ეს გრძნობა მან გამოცადა და მთელი ცხოვრების მანძილზე ვერ
გაართვა თავი, რადგან ყოველ დღე ის განიცდიდა საშინელ სინდისის ქენჯნას ,რომ მიატოვა
თავისი ძმები და სიკვდილს თავისუფლება ანაცვალა. ის იყო საოცრად ღირსეული ადამიანი ,
რომლისთვისაც სული თავად ღმერთი იყო .
 ნაწარმეობის მეორე პერსონაჟი არის დავითი, რომელიც ბავშვობიდანვე იბრძოდა
თვითგადარჩენისთვის.მძიმე ყოფამ და რთულმა ცხოვრებამ ულამაზესი ბავშვი სასტიკ
ავაზაკად აქცია , რომელმაც არ იცოდა რომ არსებობს სხვა გზა რომელიც განსხვავდება
სისხლითა და ცრემლით აღსავსე გზისგან. გულის სიღრმეში ის საოცრად კეთილი
ადამიანია, მაგრამ ამას ვერავინ ამჩნევს ,რადგან ყველა მასში მკვლელსა და ქურდს ხედავს .
არავის აინტერესებს სინამვილეში მისი პიროვნება ამიტომაცაა ცხოვრებისგან გარიყულმა
დავითმა ცუდ გზაზე სვლა რომ გადაწყვიტა . თუმცა დაუნდობელი, სასტიკი და ბოროტი
ნიღბის უკან ძალიან ერთგული, გამბედავი , კეთილი და გულისხმიერი ადამიანი იმალება .
მას ცხოვრებაში არ ჰქონდა არჩევნის გაკეთების საშუალება ამიტომაცაა ის მხოლოდ ერთი ,
არასწორი მიმართულებით რომ მიდიოდა . მას ჭირდებოდა ვინმე , ვინც მისცემდა რჩევას და
უბრალოდ გაუგებდა მაგრამ ასეთი არავინ აღმოჩნდა . ყველა მასში უბრალოდ მკვლელს
ხედავდა მხოლოდ ანტონიომ და ბართლომეომ შეძლეს უფრო ღრმად ჩაწვდომოდნენ მის
პიროვნებას . მათთან შეხვედრის შემდეგ დავითი სულ სხვა ადამიანად იქცევა . ის მიხვდება
საკუთარ შეცდომებს და რაც მთავარია გაუჩნდება სურვილი გამოასწოროს ისინი . უამრავი
გამოსყიდული ადამიანის და მონანიებული ცოდვების შემდეგ ის მაინც ვერ აღწევს სულიერ
სიმშვიდეს . საგულისხმოა რომ დავითი არის ადამიანი , რომელშიც არის სხივი , რაც ნიშნავს
რომ ის ვერ იქნება ბოროტი და სასტიკი ,პირიქით, მას შეუძლია ეს სხივი გაამრავლოს და
საკუთარ თავში გააღვიძოს ის თვისებები, რომლებიც ცხოვრებამ დაუკარგა და ბნელ
კუნჭულში გადამალა. ანტონიოს თქვით ღმერთი სულია, დავითს კი სული ნამდვილად
ჰქონდა . მასთან ღმერთი დაბადებიდან იყო ,სწორედ ამ იდუმალმა რწმენამ ,რომელსაც
დავითი არ აღიარებდა ,იხსნა ის სულიერი დეგრადირებისგან. დავითს ყოველთვის მიაჩნდა
რომ შურისძიება სულს აწყნარებდა, მაგრამ ბოლოს მიხვდა რომ ეს ტყუილი იყო და სულს
სიკეთე აწყნარებს . სასტიკი მკვლელისგან აღარაფერი დარჩა და ის მიხვდა რომ ადამიანის
მოკვლა აღარ შეეძლო.როგორც ბართლომეომ თქვა ავი და კარგი იმთავითვე გარჩეულია ,
გარჩება ადვილია , არჩევა კი ძნელი, მაგრამ დავითმა საბოლოოდ მაინც შეძლო სწორი
არჩებანის გაკეთება.

მწერალი ანტონიო სა და დავითის სახით ერთმანეთს ორ დიდ ძალას შეახვედრებს, ოღონდ

ერთი სიკეთეა, მეორ ებოროტება. კვლავაც გადათამაშდება ჩვენთვის ცნობილი „ბოროტსა
სძლია კეთილმან“, ოღონდო დნავ განსხვავებულად. ბოროტიარკვდება, ის სიკეთე
დიქცევადა სინათლის სამსახურშიდგება. ეს მეტყველებს მწერლის ჰუმანიზმზე, რომ მას
სჯეროდა დაცემული ადამიანი საღდგენისა დასწორედ ამ რწმენას გამოხატავდა
ამმოთხრობითაც. სწორედ ამიტომ ჩემთვის ორივე პერსონაჟი ძალიან საინტერესო და
მისაღებია . ჩემთვის ახლობენ მოსაზრებებს ვხედავ როგორც დავითის, ასევე ანტონიოს
მსჯელობებსა და ცხოვრებაშიც. ანტონიოს მსგავსად ვფიქრობ რომ ღმერთი ყველაფერშია ,
ჩვენ არ უნდა ვიყოთ შეზღუდული მხოლოდ საეკლესიო ნორმებით და კარგად უნდა
გავითავისოთ , რომ ღმერთი თითოეული ადამიანის სულშია . თავის მხრივ ვეთანხმები
დავითსაც , რომელიც ამბობს რომ სანამ ადამიანი ცოცხალია , სიცოცხლე მისგან სამსახურს
მოითხოვს, განა ამასვე არ გვასწავლიდა ნიკოლოზ ბარათაშვილი, რომელიც წერდა :
„არცკაცივარგა, რომცოცხალიმკვდარსა ემსგავსოს, იყოს სოფელში და სოფლისთვის არა
იზრუნვოს ‘’.

საბოლოოდ , ვფიქრობ, რომ ანტონიოსა და დავითის პიროვნებაში თითოეული

ადამიანი თავისთვის საინტერესო თვისებას მიაგნებს , ჯემალ ქარჩხაზე ხომ ყოველთვის
გამორჩეულ პერსონაჯებს გვთავაზობდა, რომლებიც არ იყვნენ საზოგადოების
ჩვეულებრივი წევრები . ასეთი იყო ანტონიო,დავითი და ავტორის კიდევ ერთი
ცნობილი პერსონაჟი იგი . მათი საერთო თვისება ინდივიდუალურობაა, რომელსაც ასე
აფასებდა მწერალი . ამ ყველაფრის გათვალისწინებით შეგვიძლია ვთქვათ რომ ადამიანი
ყოველთვის უნდა იყოს პიროვნება, ის არ უნდა შეუშინდეს განსხვავებული აზრის
გამოთქმას და თვითონ აირჩიოს საკუთარი გზა , თუნდაც უამრავი შეცდომის შემდეგ.

თავისუფლება
თავისუფლება ეს არის სიტყვა, რომელიც ნებისმიერი ადამიანისთვის უძვირფასესი
საგანძურია.  თავისუფლებაუმნიშვნელოვანესირამააადამიანისდაკაცობრიობისარსებობაში.
გაჩენისდღიდანვიბდძვითთავისუფლებისთვისდაძალიანრთულადვთმობთმას.უამრავილექ
სი,პოემათუმოთხრობაშექმნილაამთემაზედარათქმაუნდაამ
საკითხზესაუბრისასგვერდსვერავუვლოთ -ვაჟაფშაველას პიროვნებას.
  თავისუფლებავაჟა-ფშაველასშემოქმედებისადაცხოვრებისმუდმივიმიზანიდასაფუძვე-
ლიიყოყოველთვის.”თავისუფლებადაბედნიერებაერთიდაიგივეა. დატუსაღებულიადამია-
ნიუბედურადაგრძნობსთავსა: ვერაჰსვამსდასჭამსთავისნებაზე, ვერადგება, ვერცდაწვე-
ბაისე, როგორცთვითონუნდა; ვერცტანთიცვამს, რაცმოსწონსიმას; ვერაჰხედავსიმას,
ვინცუყვარს, ვერაკეთებსიმას, რისგაკეთებაცსულითდაგულითსწყურია; თავისნება-
ზევერდაილაპარაკებს, თავისუფლადფეხსვერგადასდგამს. უბედურყოფაშიატუსაღიჩავარ-
დნილი.გვესმისჩვენცმისიმდგომარეობადაგვებრალება. რაღაუნდავსთქვათ, როცადატუსა-
ღებულიამთელისაზოგადოება, ერი, სახელმწიფო?” წერდაპოეტი. ის თავისუფლებას
ბედნიერებად აღიქვამდა და თვლიდა, რომ თავისუფლების წართმევით სწორედ რომ
ბედნიერებას ვართმევთ ადამიანს და არა მარტო მას. ვაჟა-ფშაველა, როგორც ბუნების
ნამდვილი მგოსანი, თავის პუბლიცისტურ წერილში „რას ჰქვიან თავისუფლება?“
ამბობს, რომ ცხოველები და ფრინველებიც კი განიცდიან ამ გრძნობას და მის გარეშე
ვერ ძლებენ. ამით იმის თქმა უნდა, რომ თავისუფლება საციცოცხლოდ
მნიშვნლოვანია ყველა სულიერი არსებისთვის, თუმცა ადამიანები, ხანდახან, ვერ
აღიქვამენ ამას, რადგან მიჩვეულნი არიან სხვისი წესებითა და მათი მმართველობის
ქვეშ ცხოვრებას. „თავისუფლებაამასარგვიქადაგებსრომყოველიჩვენისურვილი,
გრძნობა, ყოველიჩვენივნებადავაკმაყოფილოთწინდაუხედავად.
ჩვენისგრძნობებისდაკმაყოფილებადაჩვენთასურვილთამხოლოდმაშინარისშესაწყნარ
ებელი, თუამითჩვენსხვას,
ცალკეადამიანსანსაზოგადოებასთავისუფლებასარწავართმევთ.“-ეს არის ვაჟა-
ფშაველას მთავარი სათქმელი, თავისუფლება, პირველ რიგში, პასუხისმგებლობა და
საკუთარი განცდების, ემოცეიებისა და სურვილების კონტროლია. კანონმორჩილება,
საკუთარი აზრისა და ქმედების თავისუფლება_სწორედ ესაა, ავტორის აზრით,
მთავარი. „თავისუფლებამ უნდა მოგვცეს სიამოვნება“_ წერს ის, თუმცა სიამოვნება
უნდა მივიღოთ ჩენი პატიოსანი შრომის შედეგად და არა არაკანონიერი, მანკიერი
გზით. ესაა ნამდვილი, ტკბილი თავისუფლება.

ვაჟა-ფშაველა ერთ-ერთი საგულისხო პუბლიცისტური წერილია, ასევე, „რა არის

თავისუფლება.“ აქ ის თავისუფლებას ძალმომრეობას უპირისპირებს.“
თავისუფლებამოქმედებაა, განხორციელებაანებისა, აზრისა,
გრძნობისადაარაგანსვენება, უქმადყოფნა.“-ამბობს ავტორი. მისი აზრით,
პიროვნული ნების განხორციელება, სურვილების ადეკვატურად მოქმედებაა
თავისუფლება, ის სიყვარულია და არაფერი აქვს საერთო სიძულვილთან,
ძალადობასთან. ბოროტებასთან ბრძოლით, უფლებების დაცვითა და სიმამაცით
მიიღწევა მხოლოდ საწადელი.
„თავისუფლებახალხისთვისმტარვალთაგანწართმეულიბედნიერებაა.“-განმარტავს
ვაჟა. თვისუფალი ადამიანი უნდა იღწვოდეს სახელმწიფო ინტერესებისთვის,
პირადი სარგებლისთვის ბრძოლა ავაზაკსაც შეუძლია, მაგრამ ის არაა თავისუფალი,
რადგან ხელყოფს სხვის უფლებებს. მათ ხელში თავისუფლება „მტარვალობად“
იქცევა და ეს, რა თქმა უნდა, სრულიად ეწინააღმდეგება ამ ყველაფერს. დამონებული
ერი თუ ადამიანი სუსტია, სიძლიერე კი მხოლოდ თავისუფლებაშია. საერთო ჯამში,
ვაჟასთვის თავისუფლება თანასწორობა, ბედნიერება და სამართლიანობაა.

ვაჟა ფშაველა არ იყო ერთადერთი, ვისაც ადარდებდა საზოგადოების

თავისუფლების საკითხი. ილია ჭავჭავაძის სპუბლიცისტურ ნაშრომში „რა არის
თავისუფლება“ განხილული და აღწერილია ილიასეული გაგება თავისუფლებისა. აქ
ილია გვესაუბრება არა მხოლოდ როგორც დიდი მოაზროვნე, არამედ როგორც
მოსამართლე, რომელიც შთამბეჭდავად გვიხნის და გვისაბუთებს თავისუფლების
არსს. იგი კანონიერებას, სამართლიანობასა და მოქალაქეობრივ ვალს აიგივებს
თავისუფლებასთან. ეს, ერთი მხრივ, სწორი ხედვაა, რადგან არ არსებობს ადამიანი,
 რომელიც თავისუფალი იქნება ქაოსში, უსამართლობასა და ტყუილში. ყველა
ადამიანის თავის ნებაზე ცხოვრება ვერ გამოიწვევს დადებით შედეგებს, რადგან
შეუძლებელია ერთმანეთის დახმარების გარეშე უზრუნველვყოთ უსაფრთხოება და
გვქონდეს სიმშვიდის გარანტია. სახელმწიფოს ჩამოყალიბება, ამ შემთხვევაში კი
საზოგადოების შექმნა, აუცილებელია თითოეული ადამიანის თავისუფლებისა და
უზრუნველყოფისათვის. მოქალაქე ვალდებულია გააკეთოს ყველაფერი
სამართლლიანობისთვის და არაფერზე დაიხიოს უკან. ამის უკეთ გასაგებად ილიას
მოაქვს სოვდაგრის მაგალითი. ის ყველა ჩვენგანს აძლევს საშუალებას გააანალიზოს,
რომ მთავარი ფინანსური მდგომარეობა კი არა, ღირსება და სამართლიანობაა, რის
გარეშეც ადამიანი თავისუფალი ვერ იქნება. იგივეს ამბობს ილია „ოთარაანთ
ქვრივში“, როცა საკუთარი უფლების შელახვის გამო ოთარაანთ ქვრივი მზადაა
რკინის ქალამნები ჩაიცვას და ხელმწიფემდის იაროს, რათა სამართლიანობა აღდგეს,
მიუხედავად იმისა, რომ ეს დანაკარგზე ბევრად უფრო დიდი თანხის დახარჯვას
მოითხოვს. საერთო ჯამში, ილიასეული თავისუფლების გაგება მარტივი
ამოსაცნობია: აკეთე ყველაფერი ისე, როგორც კანონიერი და სამართლიანია,
მხოლოდ ამ გზით მივაღწევთ თავისუფლებას.

თავისუფლების რაობაზე საკუთარი შეხედულება ფილოსოფოსებსაც გააჩნიათ.

საზოგადოებისისტორიულიგანვითარებისეტაპებზე, თუ  ხალხიარა,
ცალკეულიინდივიდებიმაინცყოველთვისცდილობდნენმიეღწიათგარკვეულითავისუფლები
სათვის ასე ფიქრობდა მილი.იმანუელკანტიცხელმძღვანელობდამოტივით,
რომყველაადამიანიშეუცვლელი,
თავისთავადიღირებულებისმქონეადაყოველგვარიდოგმებისმოხვევათავზედაამგვარადგანვი
თარებისკენარსწრაფვა, იქნებოდადანაშაულიადამიანისბუნებისწინააღმდეგ,
რომლისპირველადიგანსაზღვრებასწორედამწინსვლაშიმდგომარეობს.
ადამსმითისთეორიისმიხედვითკი,  ყოველიადამიანისლტოლვასაკუთარიკეთილდღეობის
ამაღლებისადმი, ხელსუწყობსსაერთოსაზოგადოებრივიკეთილდღეობისგაუმჯობესებასაც.
აქედანგამოდინარე, თავისუფლებასასიცოცხლომნიშვნელობისააყველასაზოგადოებისთვის.

თავისუფლების ცნებას კიდევ უფრო კარგად რომ ჩავუღრმავდეთ განვიხილოთ ერთი

ათონელი ბერის სიტყვები და მისი შეხედულებები ამ საკითხთან დაკავშირებით. ის ამბობდა:
ვისარსურსთავისუფლება? ისყველასუნდა, მაგრამსაჭიროავიცოდეთ,
რაარისთავისუფლებადაროგორმოვიპოვოთ... იმისთვის, რომგავთავისუფლდეთ,
პირველყოვლისაუნდა „შევკრათ“ საკუთარითავი.  ჩვენვფიქრობთ, ჭეშმარიტითავისუფლებაისაა,
რომარსცოდავდე, რომმთელიგულითადამთელიძალითგიყვარდესღმერთიდამოყვასი.
ჭეშმარიტითავისუფლება – ესაამუდმივადღმერთთანყოფნა“.
 ზემოთ განხილული საკითების დახმარებით უდავო ხდება ,რომ თავისუფლების
მნიშვნელობა ყველას ინდივიდუალურად ესმის, მაგრამ ამის მიუხედავად ისინი თანხმდებიან
ერთ აზრს, რომ თავისუფლების გარეშე სიცოცხლეს არავითარი აზრი არ გააჩნია. ქართველებს 
არადმიაჩნითუბედურება, თუაქვთთვისთჭერთქვეშთავისუფლება” ,- წერს ნიკოლოზ
ბარათაშვილი და ამ სიტყვებით ზედმიწევნით გადმოგვცემს ქართველთა არსს,
რომელთათვისას თავისუფლება უპირველესი ფასეულობაა.