Wika  at  Edukasyon  

:  Isang  pagsasaliksik  sa  Epekto  ng  Programang  Mother  Tongue-­‐

based  Multilingual  Education  o  MTB-­‐MLE  sa  mga  Mag-­‐aaral  na  
Mangyan  ng  Sitio  Gaang  
 
 
 
 
 
 
 
 
Ipinasa  bilang  bahagyang  pagtapos  ng  mga  rekwisito  sa  Araling  Pampulitika  198  
(Seminar  Paper)  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Ipinasa  ni:  
Bernardo  Cielo  II  
 
 
 
 
 
Ipinasa  kay:  
Prof.  Fatima  Castillo  
 
 
 
 
 
Sa:  
Ika-­‐2  ng  Abril,  2012  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Pagpapasalamat  
 
Taos-­‐pusong   pasasalamat   sa   lahat   ng   mga   tumulong   sa   paggawa   ng   aking  
pagsasaliksik.    
 
Kay  Tatay  Bitin  na  nagsilbing  tulay  para  sa  akin  at  sa  mga  katutubong  Mangyan  sa  
Sitio   Gaang,   maraming   salamat   para   sa   inyong   busilak   na   pagtulong   sa   aking   pag-­‐
aaral.    
 
Kay  Kuya  Amit  ng  Haggibat  Mangyan  Mindoro,  salamat  sa  pagbigay  ng  oras  upang  
tulungan  akong  makapangalap  ng  mga  datos  at  sa  pagpayag  na  makapanayam.    
 
Kay  Tatay  Ernie  na  hindi  ako  iniwanan  sa  buong  inilagi  ko  sa  Bayan  ng  Mansalay  at  
nagsilbing  ama  ko  sa  ilang  araw  na  ako’y  nanirahan  sa  Mindoro,  hindi  ko  magagawa  
lahat  ng  kinailangan  kong  gawin  ng  wala  ninyong  tulong.  
 
Sa   lahat   ng   mga   katutubo’t   Tagalog   na   aking   nakapanayam,   salamat   sa   inyong  
pagbigay  ng  oras  para  akin  kayong  makausap.  
 
Sa   local   na   gobyerno   at   sa   DepED,   Sa   kinatauhan   ni   Mayor   Maliwanag   at  
Superintendent   Dolor,   sa   pagbigay   sakin   ng   pahintulot   na   makapagsaliksik   sa  
paaralang  pang-­‐katutubo  sa  Mansalay.    
 
At  higit  sa  lahat,  salamat  Prof.  Tim  Castillo  sa  inyong  pasensya  at  pagintindi  sa  akin,  
patuloy  ninyo  akong  binibigyang  inspirasyon.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
Talaan  ng  Nilalaman:  
 
 
 
Abstract..…………………………………………………...……………………………………………………………..1  
Panimula………………………………………………………………………………………………………………….2  
Pamamaraan  ng  Pananaliksik………………………………………………………………………………….5  
Paraan  ng  Pagsuri  ng  Datos……………………………………………………………………………………...6  
Balangkas  ng  Pagsusuri……………………………………………………………………………………………6  
Layunin  ng  Pananaliksik……………………….…………………………………………………………………9  
Saklaw  at  Limitasyon……………………………………………………………………………………………….9  
Pagtatalakay…………………………………………………………………………………………………………..10  
Wakas…………………………………………………………………………………………………………………….17  
 
 
Abstract  
 
Ang   Mother   Tongue-­‐based   Multilingual   Education   o   MTB-­‐MLE   ay   isang   programa   ng  
Kagawaran  ng  Edukasyon  ng  Pilipinas.  Ito’y  naglalayong  gamitin  ang  local  na  wika  sa  isang  
lugar   bilang   primaryang   wika   sa   pagtuturo   upang   mapadali   ang   pag-­‐aaral   para   sa   mga  
katutubo   at   para   makabuo   ng   pagmamahal   mula   sa   mga   katutubo   sa   sarili   nilang   wika   at  
kultura.  
 
Ang   MTB-­‐MLE   ay   kasalukuyang   ipinapatupad   sa   ilang   paaralang   nakatuon   para   sa   mga  
katutubong   Mangyan   sa   Oriental   Mindoro   kung   saan   makikita   ang   iilang   komunidad   na  
patuloy  pa  na  isinasapraktika  ang  kanilang  kultura.  Isa  na  rito  ang  mga  Hanunuo  Mangyan  
mula  sa  Sitio  Gaang.  
 
Ang   pag-­‐sasaliksik   na   ito’y   naglalalyong   palawigin   ang   kaaalaman   ayon   sa   epekto   ng  
programang  MTB-­‐MLE  sa  mga  katutubong  Mangyan  at  kung  ito’y  nakatutulong  o  sa  halip  ay  
nakasasama   sa   pagbubuo   ng   pagmamahal   sa   kanilang   wika   at   kultura.   Layon   rin   ng  
pagsasaliksik   na   itong   ilapat   ang   teoryang   Critical   Pedagogy   at   tuwirang   maipakita   ang  
importansya   ng   partisipasyon   ng   komunidad   sa   pagbubuo   ng   isang   komprehensibong  
programang  pangedukasyon  bilang  parte  ng  ‘three-­‐way  process’  ng  pag-­‐aaral.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
CIELO  |   1  
 
Panimula  
 
Ang   Mother   Tongue-­‐based   Multilingual   Education   o   MTB-­‐MLE   ay   isang   programa   ng  
Kagawaran  ng  Edukasyon  ng  Pilipinas.  Ang  MTB-­‐MLE  ay  nailunsad  noong  2009  nang  ayon  
sa  Department  Order  74  ng  Kagawaran  ng  Edukasyon.  Ito’y  pagpapatuloy  ng  Lingua  Franca  
Education  Project  na  nasimulan  noong  SY  1999-­‐2000  mula  sa  DECS  Memo  No.  144  s.  199.  Sa  
kasalukuyan,   ang   MTB-­‐MLE   ay   inilakip   sa   K-­‐12   program.   Layunin   nitong   gamitin   sa   mga  
paaralan,   primarya   sa   mga   pampublikong   paaralan,   ang   local   na   dyalekto   bilang  
pangunahing  wika  na  ginagamit  sa  pagtuturo  sa  lahat  ng  asignatura  maliban  sa  Filipino  at  
Ingles  mula  Kinder  hanggang  sa  ika-­‐3  baitang  sa  elementarya.  Ito’y  di  pormal  na  nasimulan  
sa   iilang   paaralan   sa   buong   Pilipinas   at   pormal   na   isasakatuparan   simula   ng   unang   isang-­‐
kapat  sa  Hunyo.    
 
Ayon  sa  ikalawang  Kalihim  ng  Kagawaran  ng  Edukasyon,  Ms.  Vilma  Labrador,  sa  tuwing  ang  
isang  bata  ay  nagiisip,  siya’y  nagiisip  gamit  ang  wika  na  kanyang  kinalakihan,  ngunit  kapag  
siya’y   pinagisip   na   kinakailangang   isalin   sa   wikang   Filipino   o   Ingles,   it’y   hindi   kasing   dali  
para  sa  bata.  Ito  ang  primaryang  dahilan  kung  bakit  unang  nadisenyo  ang  programang  ito.  
Maliban   rito,   ayon   kay   Mr.   Armin   Luistro,   ang   kasalukuyang   Kalihim   ng   Kagawaran   ng  
Edukasyon,  ang  MTB-­‐MLE  ay  naglalayong    itanim  sa  isip  at  kamalayan  ng  mga  mag-­‐aaral  at  
ng   mga   guro   ang   pag-­‐unlad   ng   pagmamahal   at   paggalang     sa   kultura,   kanilang   local   na  
dyalekto,  pambansang  wika  at  nang  sila’y  makapagambag  sa  pagpapaunlad  ng  kanilang  mga  
komunidad  at  ng  bansa.    
 
Nakasaad   sa   Kagawaran   ng   Edukasyon,   ang   paggamit   ng   mother   toungue   o   pangunahing  
wika  mula  pre-­‐school  hanggang  ikatlong  baitang  ay  tinatawag  na  ‘bridge  program’  sapagkat  
ang  pangunahing  wika  ng  mag-­‐aaral  upang  maging  tulay  sa  pag-­‐aaral  ng  ikalawa  o  ikatlong  
wika  tulad  ng  Filipino  at  Ingles.    
 
Mayroong   dalawang   layunin   ang   MTB-­‐MLE.   Una,   ito   ay   inilunsad   upang   panimulan   ang  
edukasyon   ng   isang   mag-­‐aaral   sa   unang   wika   na   sadyang   patuloy   ang   paggamit   nito   sa  
layuning   palalimin   ang   kaalaman   at   kasanayan   ng   mga   mag-­‐aaral.   Ikalawa,   nilalayon   ng  
MTB-­‐MLE   na   makamit   ang   matagumpay   na   pag-­‐aaral   na   hindi   dumudulo   sa   kawalan   ng  
kultura  o  pangunahing  dyalekto.  Sa  halip  ay  makatulong  sa  pagbubuo  ng  ng  pagmamahal  sa  
kanilang  katutubong  kultura  at  wika.    

CIELO  |   2  
 
  
Sa   unang   presentasyon   mg   MTB-­‐MLE   noon   Nobyembre,   ito’y   dinisenyong   tutugon   sa  
humigit  kumulang  170  wika  mula  sa  iba’t  ibang  rehiyon  sa  Pilipinas.  Karagdagan  ay  una  rin  
itong  dinisenyong  isakatuparan  sa  unang  8  taon  ng  pag-­‐aaral  sa  pormal  na  paaralan,  mula  
kinder  hanggang  ika-­‐7  baitang.  Ngunit  ayon  sa  Department  Order  No.  16  ng  Kagawaran  ng  
Edukasyon   sa   ilalim   ni   Sec.   Armin   Luistro,   ito’y   nilimitahan   sa   12   dyalekto,   Tagalog,  
Kapampangan,   Pangasinense,   Iloko,   Bikol,   Cebuano,   Hiligaynon,   Waray,   Tausug,  
Maguindanaoan,   Maranao,   at   Chavacano.   Maliban   rito’y   kakalahatiin   rin   ang  
implementasyon  nito  mula  sa  8  taon  at  ipapatupad  lamang  sa  unang  4  na  taon  ng  pag-­‐aaral.  
Ayon  sa  isang  artikulo  ng  The  Manila  Times,  ang  nasasabing  dahilan  kung  bakit  nilimitahan  
ang   implementasyon   ng   programa   ay   dahil   ang   programang   ito’y   napaakalaki,   mashadong  
malaki  para  epektibong  matugunan  sa  loob  ng  maikling  panahon  bago  ito  maisakatuparan.  
Sinabi  rin  ni  Sec.  Luistro  sa  nasabing  interview  na  hindi  rin  sapat  ang  kanilang  natanggap  na  
badyet   mula   sa   pamahalaan   upang   mapatupad   ng   buo   ang   programa   at   kapag   pinilit   ito’y  
dudulo  lamang  sa  pagkakalito  ng  mga  mag-­‐aaral.  
 
Ang  implementasyon  ng  MTB-­‐MLE  ay  katuwang  ng  School-­‐based  Management  Program  ng  
Kagawaran   ng   Edukasyon   na   nakasaad   sa   R.A.   9155.   Nakapaloob   sa   School-­‐based  
Management   Program   ang   Principal   Empowerment   na   nagbibigay   kapangyarihan   sa   mga  
principal  na  panghawakan  ang  paggastos  ng  nakatuong  badyet  para  sa  kanilang  paaralan  at  
binibigyang   laya   na   gumawa   ng   mga   local   na   polisiya   na   tumutugon   sa   mga  
pangangailangan   ng   kanilang   paaralan,   hangga’t   ito   ay   hindi   lumalabag   sa   primaryang  
direktiba   ng   Kagawaran   ng   Edukasyon.   Para   sa   mga   paaralang   hindi   nabigyan   ng  
karampatang   konsiderasyon   ng   Kagawaran   ng   Edukasyon   sa   pagpapatupad   ng   MTB-­‐MLE,  
pumapaloob  ito  sa  diskresyon  ng  principal  at  sa  kakayanan  ng  paaralan  ang  pagpapatupad  
nito.  
 
Sa  kasalukuyan,  ito’y  ipinapatupad  sa  921  na  paaralan  sa  buong  bansa.  Isa  na  rito  ang  Baet  
Elementary  School  at  Sinarire  Elementary  School  sa  bayan  ng  Mansalay,  Oriental  Mindoro,  
ang   dalawang   paaralan   na   bumubuo   sa   pinakamalaking   kumpol   ng   paaralang  
pangelementarya  na  nagsisilbi  sa  mga  Katutubong  Mangyan  sa  buong  Pilipinas.  Ang  Sinarire  
Elementary   School   at   Baet   Elementary   School   ay   ang   dalawang   natatanging   paaralang  
pangelementarya   na   malapit   sa   mga   Sitio   ng   mga   Katutubong   Mangyan,   kung   kaya’t   ang  

CIELO  |   3  
 
dalawang  paaralang  ito’y  nagsisilbi  para  sa  kalimitan  ng  mga  Katutubong  Mangyan  sa  Bayan  
ng   Mansalay   at   sa   buong   populasyon   ng   mga   Katutubong   nanatiling   namumuhay   sa  
kabundukan.  Kabilang  sa  mga  sitiong  nabanggit  na  rito  ang  Sitio  Gaang.  
 
Ang  Sitio  Gaang  ay  isa  sa  mga  natitirang  komunidad  ng  mga  Katutubong  Mangyan  mula  sa  
Tribong   Hanunuo   na   kinikilalang   mayroong   isa   sa   pinakamayaman   at   pinakamaunlad   na  
kultura.   Ngunit   kinakaharap   nito   ngayon   ang   pautal-­‐utal   na   pagkalimot   ng   nakababatang  
henerasyon  nito  sa  kanilang  katutubong  dyalekto.  Bilang  isa  sa  mga  layon  ng  MTB-­‐MLE  ay  
ang  pagpapaunlad  ng  pagmamahal  at  paggalang  sa  katutubong  dyalekto,  ang  pag-­‐sasaliksik  
na   ito   ay   sinuri   ang   kasalukuyang   programang   MTB-­‐MLE   at   kung   ang   MTB-­‐MLE   ay  
nakatutulong  o,  sa  katunayan,  ay  nakasasama  sa  layuning  ito.  
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

CIELO  |   4  
 
Pamamaraan  ng  Pananaliksik  
 
Ito   ay   isang   Case   Study   na   naglalayong   suriin   sa   particular   ang   epekto   ng   MTB-­‐MLE  
programa   ng   Kagawaran   ng   Edukasyon   sa   Sitio   Gaang,   isang   komunidad   ng   mga   Hanunuo  
Mangyan  sa  Oriental  Mindoro.    
 
Ang  primaryang  pamamaraan  na  ginamit  sa  pananaliksik  ay  ang  Key  Informant  Interview  o  
KII.  Ang  KII  ay  isang  paraan  ng  pagkalap  ng  datos  na  ayon  sa  isang  particular  na  paksa  mula  
sa  isang  susing  indibidual  na  maalam  sa  paksa.    
 
Ang   mga   KII   ay   sumasaklaw   ng   iba’t   ibang   perspektiba   ng   ayon   sa   MTB-­‐MLE   at   sa  
kasalukuyang  kondisyon  ng  pag-­‐aaral  ng  mga  katutubo  sa  Sitio  Gaang.    
 
Ang   mga   napiling   makapanayam   ay   ang   DepEd   district   supervisor   ng   bayan   ng   Mansalay,  
ang   principal   ng   Baet   at   ng   Sinarire   Elementary   School,   at   ang   mga   gurong   dumaan   sa  
training  ng  Kagawaran  ng  Edukasyon  ng  MTB-­‐MLE,  upang  makuha  ang  perspektiba  ng  mga  
empleyado  ng  Kagawaran  ng  Edukasyon  na  siyang  direktang  nakatuon  sa  pagpapatupad  ng  
MTB-­‐MLE  sa  kanilang  bayan.  
 
Maliban   sa   kanila,   nakapanayam   rin   ang   ilang   mag-­‐aaral   ng   Baet   at   Sinarire   Elementary  
School  na  mula  sa  Sitio  Gaang,  at  ang  Sitio  Leader  ng  Gaang  at  ang  magulang  ng  mga  mag-­‐
aaral  sa  Baet  at  Sinarire  Elementary  School.  Ang  panayam  na  ito’y  naglalayong  makuha  ang  
perspektiba   at   kaalaman   ng   mga   indibidual   na   direktang   naaapektuhan   ng   programang  
MTB-­‐MLE.  
 
Karagdagan,  nakapanayaam  rin  ang  empleyado  ng  Munisipyo  ng  Mansalay  mula  sa  Planning  
and   Development   Office   na   siyang   nakatuon   sa   pag-­‐babantay   sa   mga   paaralang  
pangkatutubo   at   isang   representante   ng   lokal   na   People’s   Organization   ng   mga   Mangyan.  
It’y   naglalayong   makuha   ang   perspektiba   ng   local   na   pamahalaan   at   ng   mga   progresibong  
grupong  pangkatutubo  sa  implementasyon  ng  MTB-­‐MLE.  
 
Maliban   sa   KII,   ako   rin   ay   gumamit   ng   Census   upang   makapagbuo   ng   isang   Community  
Profile.   Ang   census   ay   isang   pamamaraan   ng   sistematikong   pagkuha   at   pagtatala  

CIELO  |   5  
 
ngimpormasyon  tungkol  sa  mga  miyembro  ng  isang  partikular  na  populasyon.  Ito  ay  isang  
regular  na  nagaganap  at  opisyal  na  bilang  ng  isang  partikular  na  populasyon.      
 
Ang   proseso   ng   aking   pag-­‐Census   ay   ginawa   bilang   rekwisito   sa   aking   practicum,   sa   Sitio  
Gaang.  Ang  Sitio  Gaang  ang  aking  napili  sapagkat  ito  ay  isa  sa  mga  natatanging  komunidad  
ng  mga  katutubong  Mangyan  na  sa  kasalukuyan  ay  aktibo  pangnasasapraktika  ang  kanilang  
kultura   at   hindi   pa   masyadong   naiimpluwensyahan   ng   dominanteng   kulturang   Tagalog   at  
ng  Banyagang  Kultura.  
 
Paraan  ng  Pagsuri  ng  Datos  
 
Mula  sa  mga  KII  at  Census,  mabusising  inilathala  ang  mga  datos.  Ang  mga  KII  ay  masusing  
pinakinggan  mula  sa  audio  recording  at  isinalin  upang  mas  sistematikong  masuri  ang  datos.  
Ang   Census   naman   ay   ginawan   ng   isang   form   na   pinunan   habang   nakikipanayam.   Mula   sa  
isinaling  KII  at  sa  mga  Census  forms,  ito’y  nilapat  sa  isang  matrix  o  table.  Mayroong  tatlong  
primaryang   hanay   ang   matrix,   ang   una   ay   para   sa   data   set,   ang   ikalawa   ay   para   sa  
konseptong  nirerepresenta  ng  data  set  at  ang  ikatlo  ay  para  sa  mga  sipi  na  makukuha  mula  
sa   panayam.   Lahat   ng   datos   ay   maayos   na   naitala   ayon   sa   bawat   panayam   at   ng   ayon   sa  
pagkasunodsunod  sa  panayam.    
 
Balangkas  ng  Pagsusuri  
 
Ang   teoryang   aking   inilapat   upang   suriin   ang   datos   na   aking   nakalap   ay   ang   Critical  
Pedagogy  ni  Douglas  Kellner.  Hango  ito  sa  mga  teorya  ni  Dewey,  Rosseau  at  Freire  na  siyang  
isang   kritikal   na   pagtingin   sa   kasalukuyang   uri   ng   edukasyon   bunsod   ng  
nakapamamayaning  neo-­‐liberal  na  oryentasyon  nito.    
 
Ayon   sa   Critical   Pedagogy,   kinakailangan   ng   ng   pagbabago   sa   uri   ng   edukasyon   upang   i-­‐
dekoratisa  at  isaayos  ang  edukasyon  upang  matugunan  ang  mga  pangangailangan  ng  isang  
lipunan.   Kabilang   rito   ang   pagbubuo   ng   isang   panibagong   pilosopiya   ng   edukasyon   at  
pagbibigay  ng  isang  makasaysayang  taalangkanan  at  saligan  ng  mga  pangunahing  tema  ng  
isang   edukasyon   na   demokratiko   na   nagbibigay   importansya   sa   pagsasaayos   ng   mga  
nakasasamang   praktika   ng   tradisyonal   na   edukasyon   at   ng   pagbabago   ng   edukasyon   ayon  

CIELO  |   6  
 
sa   alternatibo   sa   bagong   panahon.   Ayon   kay   Kellner,   nakatutulong   ang   ibang   pilosopiyang  
nakapaloob   sa   klasikal   na   edukasyon,   ngunit   kinakailangang   baguhin   ang   mga   ‘elitista   at  
mapang-­‐aping  elemento’  nito.    
 
Sabi   rin   ni   Kellner   na   sa   kritikal   na   pagtingin   sa   edukasyon,   isa   sa   pinakaimportanteng  
panawagan  nila  Marx  ay  ang  pagkamit  ng  pampublikong  paaralan  na  libre  para  sa  lahat  ng  
mga   mamamayan.   Ito’y   pinalawig   nila   Dewey   at   Rosseau   na   nakita   ang   edukasyon   bilang  
isang  pangangailangan  upang  tunay  na  makamit  ang  demokrasya.  Karagdagan,  naipunto  rin  
ni  Freire  na  hindi  pantay  na  ibinabahagi  o  natatanggap  ang  mga  benepisyo  ng  edukasyon  at  
hindi   ito   dapat   tinitingnan   bilang   isang   regalo   mula   sa   naghaharing   uri.   Sa   halip,   sinasabi  
niya   sa   ‘Pedagogy   of   the   Oppressed’   na   kinakailangan   nilang   turuan   ang   kanilang   sarili   at  
makapagbuo  ng  isang  paraan  sa  pagtuturio  na  mas  angkop  para  sa  mga  naapi  at  inaapi.    
 
Kung  ating  susumahin  ang  pinapaabot  nito,  ipinapalagay  ng  mga  teorista  na  ang  edukasyon  
ay   may   sentral   na   kahalagahan   sa   paglikha   ng   mas   mahusay   na   indibidwal,   pati   na   rin   ng  
isang   mabuting   lipunan.   Samakatuwid,   ang   pilosopiya   ng   edukasyon   ay   isang   mahalagang  
aspeto  upang  ma-­‐critique  ang  lipunan  at    makamit  ang  pagbabago.  
 
Ayon   sa   Critical   Pedagogy,   upang   makamit   ang   agarang   pagbabago   tungo   sa   isang   mas-­‐
angkop  at  mas-­‐epektibong  edukasyon,  kinakailangang  tignan  ang  iilang  sangkap  nito.  Una,  
kinakailangang  tignan  ang  porma  ng  pagtuturo  at  nilalaman  ng  pagtuturo.    
 
Pinapalawig  ang  konseptong  ito  na  sa  pagsasaayos  ng  edukasyon,  kinakailangangang  ilapat  
ang   pinaka-­‐angkop   na   wika   sa   pagtuturo   (mode   of   instruction)   upang   nagagawang   mas-­‐
‘fluid’   ang   proceso   ng   pag-­‐iisip   ng   mga   mag-­‐aaral   at   ng   pagtuturo   ng   guro.   Maliban   rito’y  
kinakailangan   ring   gumamit   ng   iba’t   ibang   paraan   sa   pagtuturo.   Mula   sa   mga   karaniwang  
paggamit  ng  simpleng  pagsusulat  at  paggamit  ng  mga  halimbawa,  tungo  sa  paggamit  ng  mga  
larawan  at  ng  teknolohiya.    
 
Kinakailangan   ring   tignan   ang   nilalaman   ng   itinuturo.   Kalakip   dito   ang   pagsusuri   sa  
nilalaman   ng   kurikulum.   Ang   kurrikulum   ang   nagsisilbing   pundasyon   sa   kung   papaano  
naisasagawa   ang   pagtuturo,   kung   kaya’t   kinakailangang   baguhin,   sa   primarya,   ang  
kurikulum   sa   paglalalyong   mabago   ang   oryentasyon   ng   edukasyon.   Kinakailangan   ring  

CIELO  |   7  
 
suriin  ang  mga  paksa  ng  mga  babasahin  at  mga  halimbawang  ginagamit  sa  pagtuturo.  Ang  
mga   paksa   ng   babasahin,   mga   litiraturang   ginagamit   sa   paaralan   at   mga   halimbawang  
ginagamit  ay  naipapakita  ang  kulturang  sinusulong  ng  edukasyon.  Kadalasan,  ang  kulturang  
sinusulong  ng  klasikal  na  edukasyon  ay  ang  dominanteng  kultura  o  ang  kulturang  banyaga.    
 
Ikalawa,  kinikilala  rin  ng  Critical  Pedagogy  na  ang  pag-­‐aaral  ay  isang  proseso  kung  saan  may  
dalawang   daanan.   Dalawa   ang   ‘bearers   of   knowledge’   sa   pag-­‐aaral.   Una   ay   ang   guro   at  
ikalawa   ay   ang   mag-­‐aaral.   Sa   Klassikal   na   proseso   ng   pagtuturo,   kadalasang   hindi  
nabibigyang  konsiderasyon  ang  kaalamang  naggagaling  sa  mga  mag-­‐aaral,  sa  halip,  nagiging  
‘linear’   na   lamang   ito.   Mula   sa   asignaturong   nakasaad   sa   kurikulum,   ito’y   dirediretsong  
naituturo  sa  mga  mag-­‐aaral  na  madalas  sa  madalas  ay  hindi  nabibgyang  konsiderasyon  ang  
pagkakaintindi   ng   mag-­‐aaral,   kalimtan   na   rin   ang   mga   kaalamang   maaaring   maibahagi   ng  
mag-­‐aaral.  
 
Higit   sa   lahat,   binibigyang   importansya   ng   Critical   Pedagogy   ang   papel   ng   komunidad   sa  
pagbubuo   ng   isang   mas   angkop   na   edukasyon   ayon   sa   kanilang   pangangailangan.   Ang  
pakikipagtulungan   sa   komunidad   ay   paraan   kung   saan   nailalapat   ang   edukasyon   sa   tunay  
na  kondisyon  ng  komunidad  at  nagagawang  mas  epektibo.    
 
Ayon   kay   Kellner,   ang   isa   sa   mga   pinakamalaking   problema   sa   klasikal   na   edukasyon   ay  
nakakahon   ito   sa   isang   ‘monomodal   instruction’   na   mayroong   ‘homogenized’   na   mga  
planong   leksyon,   kurikulum,   at   pamamaraan   ng   pagtuturo   at   kadalasan   ay   hindi   nasasaot  
ang   mga   pulitikal,   kultural   o   ekolohikal   na   mga   problema.   Ang   pagsasabagong   hubog   ng  
edukasyon   papatungo   sa   isang   masprogresibong   uri   ng   edukasyon   ay   nagbibigay   daan   sa  
pagbubuo   ng   isang   edukasyon   na   mas   nakatutulong,   demokratiko,   at   nang   mayroong  
positibong  ugali,  pati  na  rin  ng  komunikasyon,  kooperasyon  at  pag-­‐aaral.  
 
 
 
 
 
 
 

CIELO  |   8  
 
Layunin  ng  Pananaliksik  
 
Ang  Pananaliksik  na  ito’y  naglalayong  alamin  kung  ano  ang  naging  epekto  ng  MTB-­‐MLE  sa  
pag-­‐aaral  ng  mga  mag-­‐aaral  na  Mangyan  sa  Sitio  Gaang.  Nilalayong  tumpakin  nito  kung  ano  
ang  layunin  ng  MTB-­‐MLE  at  kung  ito  ba  ay  nakamit.    
 
Naglalayon   rin   ang   pananaliksik   na   itong   alamin   kung   nagkaroon   ba   ng   pagbabago   sa  
kurikulum   o   sa   nilalaman   ng   edukasyon   matapos   ang   pagsasagawa   ng   MTB-­‐MLE   sa   mga  
paaralan,  o  naipanatili  pa  rin  ba  ang  kasalukuyang  kurikulum.  
 
Naglalayon  rin  ang  pananaliksik  na  itong  tukuyin  kung  nailaapat  ang  MTB-­‐MLE  sa  kultura  
ng  mga  Mangyan,  at  kung  ito  ay  nakatulong  sa  pag-­‐aaral  ng  mga  katutubong  kabataan.  
 
Higit  sa  lahat,  naglalayon  rin  ang  pananaliksik  na  ito  kung  ang  MTB-­‐MLE  ay  nakatulong  sa  
pagbuo   ng   pagmamahal   at   paggalang   sa   katutubong   wika   sa   mga   kabataang   Mangyan   na    
mag-­‐aaral  sa  Sitio  Gaang.  
 
Saklaw  at  Limitasyon  
 
Ang   Pananaliksik   na   ito’y   naglalayong   alamin   lamang   ang   kondisyon   ng   pagpapatupad   ng  
MTB-­‐MLE   ng   ayon   sa   principal   empowerment   sa   Baet   Elementary   School   at   sa   Sinarire  
Elementary   School   at   kung   papaano   nito   naaapektuhan   ang   pag-­‐aaral   ng   mga   katutubong  
Mangyan   na   taga-­‐Sitio   Gaang.   Ito’y   naglalayon   rin   na   aralin   ang   kasalukuyang   disenyo   ng  
MTB-­‐MLE   ng   Kagawaran   ng   Edukasyon   para   sa   pinaplanong   pormal   na   implementasyon  
nito  sa  Hunyo.  
 
Hindi   nilalayon   ng   pag-­‐aaral   na   ito   na   alamin   ang   kondisyon   ng   mga   Mangyan   na   na   nag-­‐
aaral   sa   Highschool   o   ng   mga   Mangyan   na   hindi   nakatira   sa   Sitio   Gaang.   Hindi   rin   nito  
nilalalyong   aralin   ang   kondisyon   ng   mga   Mangyan   na   nag-­‐aaral   sa   paaralan   sa   bayan   ng  
Mansalay   o   sa   iba   pang   mga   paaralan,   pampubliko   man   o   pampribado,   na   hindi   direktang  
inilaan   para   sa   pagbibigay   serbisyo   sa   mga   katutubo.   Hindi   rin   ito   naglalayong   pag-­‐aralan  
ang  mga  katutubong  kabataan  na  naampon  ng  mga  damuong  o  ng  mga  Mangyan  na  tuluyan  
nang  nakalimutan  ang  kanilang  kultura.  

CIELO  |   9  
 
Pagtatalakay  
 
Ang  Sitio  Gaang  ay  isang  komunidad  na  binubuo  ng  35  pamilya.  Pitong  pamilya  ang  nakatira  
sa  ‘Inner  Gaang’  habang  27  pamilya  na  nahahati  sa  maliliit  na  kumpol  ng  2-­‐3  na  pamilya  ang  
ang  nakatira  palibot  nito  sa  ‘Outer  Gaang’.    
 
Ang   Sitio   Gaang   ay   isa   sa   mga   natatanging   komunidad   ng   mga   Mangyan   sa   Mindoro   na  
malalim   pang   naisasapraktika   ang   kanilang   kultura.   Ngunit   ayon   kay   Fr.   Postma,   isang  
mananaliksik  ng  kulturang  Mangyan,  sa  kalakhan,  ang  kultura  ng  mga  katutubong  Mangyan  
ay  nanganganib  na  mawala.  Dahil  ito  sa  malawakang  impluwensya  ng  dominanteng  kultura  
ng   mga   damuong   sa   mga   katutubo.   Di   na   rin   ito   malayong   mangyari     sa   mga   residente   ng  
Sitio  Gaang.    
 
Ayon  kay  Tatay  Bitin  Ban-­‐aw,  ang  Sitio  Leader  ng  Gaang,  unti-­‐unti  nang  tumitigil  ang  ilang  
mga   katutubo   sa   pagsasapraktika   ang   kanilang   kultura   sa   Sitio   Gaang.   Ito’y   ayon   sa  
kadahilanang   ilan   sa   mga   katutubo   ay   nakaranas   ng   deskiminasyon   sa   tuwing   sila   ay  
bumababa  sa  bundok  nang  dahil  sa  kanilang  kasuotan  at  itsura.  Ang  mga  kabataan  naman  
ah  nahihiya  na  rin  isapraktika  ang  kanilang  kultura  at  minsa’y  naglalayong  hindi  na  mismo  
alamin  ang  kanilang  kultura  sapagkat  sila’y  pinapahiya  sa  paaralan.    
 
Ayon   naman   kay   Kuya   Amit   Gabriel,   ang   Punong   Kalihim   ng   Haggibat   Mangyan   Mindoro,  
ang  ibang  mga  katutubo  na  nakakapag-­‐aral  sa  pormal  na  paaralan  ay  minsa’y  tumitigil  nang  
isapraktika  ang  kanilang  kultura.  Ayon  sa  kanya,  ito’y  nakabubuo  ng  ‘pride’  sa  mga  katutubo  
at   minsa’y   iniisip   nila   na   sila’y   mas   mataas   na   kumpara   sa   kanilang   mga   kapwa   katutubo.  
Nang  dahil  rito’y  tumitigil  na  sila  sa  pagsasapraktika  ng  kanilang  kultura  at  tumitigil  na  rin  
sa  pagsasalita  at  pagsusulat  sa  sarili  nilang  wika.    
 
Mayroong  173  na  taong  nakatira  sa  Sitio  Gaang  at  97  rito  ay  nasa  edad  na  4  hanggang  16.  
Ibig  sabihin  nito,  97  ang  mga  residente  ng  Sitio  Gaang  na  nasa  tamang  edad  upang  pumasok  
sa  pormal  na  paaralan,  mula  Kinder  hanggang  4th  year  highschool.    
 
Sa   97   na   nasa   edad,   51   o   53%   nito   lamang   ang   nag-­‐aaral.   Halos   isa   sa   bawat   dalawang  
kabataang   nasa   nararapat   na   edad   ang   tumigil   na   sa   pag-­‐aaral   o   hindi   pa   man   lang  

CIELO  |   10  
 
nakatungtong   sa   paaralan.   Sa   51   na   nag-­‐aaral,   37   o   73%   nito   ay   nag-­‐aaral   ng   Kinder  
hanggang  ikatlong  baitang,  kung  saan  18  ay  nasa  ikauang  baitang.  Ibig  sabihin  nito,  73%  ng  
mga  kabataang  nag-­‐aaral  sa  Sitio  Gaang  ay  mapapaloob  sa  MTB-­‐MLE.    
 
Ang  MTB-­‐MLE  ay  isang  programa  ng  Kagawaran  ng  Edukasyon  na  naglalayong  gamitin  ang  
wikang   kinalakihan   ng   isang   mag-­‐aaral   bilang   pangunahing   wika   sa   patuturo   upang  
mapadali   para   sa   kanila   ang   kanilang   pag-­‐aaral.   Ito’y   hinango   mula   sa   praktika   ng   iba’t  
ibang  bansa  at  sa  iba’t  ibang  mga  pagsasaliksik.  Ito’y  naaayon  rin  sa  mga  rekomendasyon  ng  
UNESCO.      
 
Nang   ayon   sa   mga   pag-­‐aaral   na   ito   at   sa   rekomendasyon   ng   UNESCO,   ito’y   dinisenyong  
tutugon  sa  humigit  kumulang  170  wika  mula  sa  iba’t  ibang  rehiyon  sa  Pilipinas.  Karagdagan,  
ito’y   dinisenyong   isakatuparan   sa   unang   8   taon   ng   pag-­‐aaral   sa   pormal   na   paaralan,   mula  
kinder  hanggang  ika-­‐pitong  baitang.  
 
Ngunit   ayon   kay   DepEd   Sec.   Luistro   kinailangang   ito’y   limitahan   sa   12   dyalekto:   Tagalog,  
Kapampangan,   Pangasinense,   Iloko,   Bikol,   Cebuano,   Hiligaynon,   Waray,   Tausug,  
Maguindanaoan,  Maranao,  at  Chavacano  at  kalahatiin  rin  ang  implementasyon  nito  mula  sa
8 taon  at ipatupad  lamang  sa  unang  4  na  taon  ng  pag-­‐aaral.  Ito’y  dahil  ang  programang  ito’y  
napaakalaki,   mashadong   malaki   para   epektibong   matugunan   sa   loob   ng   maikling   panahon  
bago  ito  maisakatuparan  at  ng  dahil  sa  kakulangan  na  rin  ng  badyet  pangedukasyon  para  sa  
programang  ito.  Dahil  dito’y  hindi  ganap  ang  tulong  mula  sa  DepEd  para  sa  mga  paaralan  ng  
Baet  at  ng  Sinarire  pagkat  ang  wikang  Mangyan  ay  hindi  isa  sa  mga  prayoridad  na  wika  para  
sa   programa.   Sa   halip   ay   pumaloob   na   lamang   ito   sa   inisyatiba   ng   paaralan   sa   ilalim   ng  
Principal  Empowerment.  Sa  kasalukuyan  ay  bumouo  ng  sariling  programa  at  mga  hakbang  
ang  local  na  paaralan  upang  tuwirang  mapairal  ang  programang  ito.  
 
Ang   dalawang   primaryang   layunin   ng   MTB-­‐MLE   ayon   sa   First   Grade   L1   Language  
Curriculum   Guide   ng   Kawanihan   ng   Pangelementaryang   Edukasyon   ng   Kagawaran   ng  
Edukasyon,   ang   nagsisilbing   gabay   upang   tumpak   na   Makita   kung   ito   ba   ay   naging  
matagumpay   na   programa.   Una,   ito’y   inilunsad   upang   panimulan   ang   edukasyon   ng   isang  
mag-­‐aaral   sa   unang   wika   na   sadyang   patuloy   ang   paggamit   nito   sa   layuning   palalimin   ang  
kaalaman   at   kasanayan   ng   mga   mag-­‐aaral.   Kinikilala   ng   MTB-­‐MLE   na   mas   epektibong  

CIELO  |   11  
 
natututo   ang   mga   mag-­‐aaral   sa   tuwing   ginagamit   muna   ang   local   na   dyalekto   sa   pag-­‐aaral  
bago  patuloy  ipakilala  ang  ikalawa,  at  ikatlong  wika.    
 
Liban  sa  pagbabago  ng  wikang  ginagamit  sa  pagtuturo,  ang  ikalawang  layunin  ng  MTB-­‐MLE  
ay  ang  makakamit  ng  matagumpay  na  pag-­‐aaral  na  hindi  dumudulo  sa  kawalan  ng  kultura  o  
pangunahing  dyalekto,  at  sa  halip  ay  makabuo  ng  pagmamahal  sa  sariling  wika  at  kultura.  
Ito’y   naglalayong   palakasin   ang   kapasidad   ng   mga   mag-­‐aaral   na   makapagbuo   ng   isang  
maka-­‐komunidad   na   kaugalian.   Ito’y   nararapat   na   tumugon   sa   pagnanais   na   lahat   ng  
kabataang  Pilipino  ay  lumaki  sa  isang  kalagayang  mapagtanggap  sa  pagkakaiba  sa  wika  at  
kultura,   na   makapag-­‐isip   ng   angkop   sa   tradisyunal   na   paraan,   at   matutunan   parehas   ang  
lumang  kaisipan  kasabay  ng  mga  panibagong  kaisipan  sa  paraang  gumagalang  sa  kultura  ng  
mag-­‐aaral  at  humihimok  sa  mga  mag-­‐aaral  na  mag-­‐ambag  sa  lipunan.  
 
Sa  pagsasaliksik,  makikita  na  bagamat  naging  matagumpay  ang  programa  sa  unang  layunin,  
hayagan   din   itong   hindi   naging   matagumpay   sa   ikalawa.   Ayon   sa   aking   panayam   sa   mga  
guro   na   nagtuturo   gamit   ang   pangunahing   wika,   mas   nadadalian   ang   mga   mag-­‐aaral   sa  
kanilang  mga  asignatura.  Nasolusyonan  nito  ang  malawakang  problema  ng  mga  katutubong  
mag-­‐aaral   na   sila’y   inaaasahang   marunong   nang   magtagalog   sa   kanilang   pag-­‐pasok   sa  
elementarya.   Nalimitahan   rin   nito   ang   mga   problema   bunsad   ng   di   pagkakaunawaan   ng  
guro  at  ng  mga  mag-­‐aaral  at  buhat  nito’y  naging  masmasigasig  ang  pag-­‐aaral  ng  mga  bata.  
 
Sa  pagsusuri  ng  ikalawang  layunin,  kinikilala  sa  Critical  Pedadogy  na  upang  matagumpay  na  
maiangkop   ang   edukasyon   sa   mga   mag-­‐aaral,   kinakailangang   bigyan   pansin   ang   ‘means   of  
teaching’   at   ‘content   of   teaching’.   Bilang   isang   kritika   sa   pag-­‐aaral   ni   Thomas   at   Collier,  
pinapatukoy   rito   na   hindi   sapat   ang   pagbabago   ng   wikang   ginagamit   sa   pagtuturo   upang  
mabigyan  ng  sapat  at  nararapat  na  edukasyon  ang  mga  myembro  ng  bulnerableng  sector  na  
gumagamit  ng  menoryang  wika.  Kinakailangan  ring  alamin  ang  nilalaman  ng  asignatura  at  
katuwang  na  ibinabago  upang  tumuga  sa  pagkakaintindi  ng  mga  mag-­‐aaral.  Kapag  hindi  ito  
nagawa,   mariing   hindi   rin   napapagtagumpayan   ang   pagtuturo   gamit   ang   mother   tongue.    
Maliban   rito’y   kinikilala   rin   na   importante   ang   partisipasyon   ng   komunidad   upang  
makapagbuo   ng   isang   mas-­‐komprehensibong   programang   pangedukasyon   para   sa   mga  
katutubo.  
 

CIELO  |   12  
 
Sa   pagpapatupad   ng   MTB-­‐MLE   sa   Baet   at   Sinarire   Elementary   School,   makikita   na  
nagkaroon   ng   iilang   hakbang   upang   gawing   komprehensibo   ang   programang   MTB-­‐MLE.  
Dahil   hindi   ito   nabigyan   ng   mga   kaukulang   atensyon   mula   sa   DeEd   at   wala   sila   ng   mga  
kinakailangang   materyales   para   sa   pagtuturo,   sa   inisyatiba   ng   mga   guro   at   ng  
administrasyon   ay   nagkusa   silang   lumapit   sa   komunidad   ng   mga   Mangyan   at  
nakipagtulungan  upang  makagawa  ng  iilang  materyales  na  maaaring  gamitin  sa  pagtuturo.  
Ang   mga   guro   ay   kumalap   ng   mga   kwentong   katutubo   at   ito’y   kasalukuyang   ginagamit   sa  
pagtuturo.   Maliban   rito’y   minabuti   ng   administrasyon   na   ilipat   ang   karamihan   ng   mga  
gurong   Mangyan   sa   unang   baitang.   Minarapat   ng   mga   administrasyon   at   ng   mga   guro   na  
lumipat   upang   agarang   maipatupad   ang   programa   sapagkat   bihasa   na   ang   mga   guro   sa  
kanilang  sariling  wika  at  di  na  kinailangang  aralin  pa  ito,  di  tulad  ng  mga  Tagalog  na  guro.    
 
Nagkaroon  ng  magagandang  praktika  ang  Baet  at  Sinarire  Elementary  School,  ngunit  hindi  
pa   ito   sapat.   Mayroong   iilang   mga   puntong   hindi   pa   naisasagawa   ng   baet   at   Sinarire  
Elementary  School  buhat  na  rin  ng  mga  kadahilanang  labas  sa  kanilang  kakayanan  ayusin.    
 
Una,   ang   programa   ay   kasalukuyan   laman   na   ipinapatupad   sa   unang   baitang   pa   lamang  
kahit   sa   direktba   ng   Kagawaran   ng   Edukasyon.   Ito’y   maiuugat   sa   malawakang   kakulangan  
sa   badyet   at   katauhan   upang   ganap   na   maipatupad   ang   programa.   Maliban   rito’y   wala   rin  
naging  hayag  na  paghahanda  para  sa  pagpapatupad  ng  programang  ito,  at  tila’y  iniwanan  ng  
Kagawaran   ng   Edukasyon   na   lamang   ng   basta   basta   ang   mga   paaralan   upang   sariling  
makipagsapalaran  sa  kung  papaano  isakakatuparan  ang  programa.    
 
Ikalawa,   hindi   kasama   sa   programa   ang   pagtuturo   ng   Mangyan   script   o   sulat   ng   mga  
Mangyan   at   walang   asignatura   na   nagtuturo   ng   wikang   Mangyan.   Bagamat   mabuti   na  
kasalukuyang  ginagamit  ang  wika  sa  pagtuturo  ng  mga  mag-­‐aaral  sa  unang  baitang,  wala  pa  
rin   sa   disenyo   ng   programa   ang   pagtuturo   ng   pagsusulat   labs   sa   pananalita.   Ang   mga  
Mangyan  ang  isa  sa  mga  iilang  katutubo  sa  Pilipinas  na  nakagawa  ng  sarili  nilang  paraan  ng  
pagsulat.   Ito   ang   isa   sa   mga   patunay   na   nagpapakita   na   ang   kultura   ng   mga   Mangyan   ay  
maunlad.  Kung  kaya’t  sa  layuning  makabuo  ng  pagmamahal  sa  sariling  kultura  at  wika,  isa  
ito  sa  pinakamaiging  paraan  upang  makamit  ito.  Ngunit  dahil  na  rin  ang  programang  ito  ay  
hindi   ganap   na   nabibigyang   pansin   ng   Kagawaran   ng   Edukasyon,   wala   itong   naging  

CIELO  |   13  
 
paghahahnda   o   pinansyal   na   kapasidad   na   makapag-­‐train   ng   mga   guro   o   makapagsaiksik  
para  sa  pagbubuo  ng  kurikulum  para  sa  ganitong  asignatura.    
 
Marahil   masasabing   mabuti   ang   idinulot   ng   programa   sa   mga   mag-­‐aaral   ng   Sitio   Gaang,  
ngunit  ito  pa  rin  ay  salat  para  epektibong  makatulong  solusyonan  ang  kasalukuyang  pgbaba  
ng  bilang  ng  mga  katutubong  patuloy  na  sinasapraktika  ang  kanilang  kultura.    
 
Kung   ating   susuriin   naman   ang   programang   dinesenyo   ng   Kagawaran   ng   Edukasyon   para  
ipatupad  sa  iilang  paaralan  sa  Hunyo,  makikita  natin  na  malayo  pa  ito  sa  layunin  makakamit  
ng  matagumpay  na  pag-­‐aaral  ang  mga  katutubong  mag-­‐aaral  na  hindi  dumudulo  sa  kawalan  
ng  kultura  o  pangunahing  dyalekto,  at  sa  halip  ay  makabuo  ng  pagmamahal  sa  sariling  wika  
at   kultura.     Sa   halip,   makikita   na   katunayan   ang   programang   ito   ay   dudulo   lamang   sa  
pagsususog  ng  dominanteng  kultura.  
 
Una,   sa   pambansang   disenyo   ng   MTB-­‐MLE,   walang   ganap   na   pagbabago   sa   nilalaman   ng  
panibagong   kurikulum.   Ayon   sa   First   Grade   L1   Language   Curriculum   Guide   ng   MTB-­‐MLE,  
ang   primaryang   babaguhin   lamang   ay   ang   wikang   ginagamit   para   sa   pagtuturo   at   ang  
pagbuo  ng  isang  panibagong  asignatura  sa  unang  baiting  hanggang  ikatlong  baitang.  Maari  
lamang   na   itinuturo   ang   mga   parehas   na   konsepto   ng   nakaraang   kurikulum   na   gamit   ang  
salitang  katutubo  dahil  sa  paniniwalang  mas  mapapadali  nitong  mapaiintindi  sa  mga  mag-­‐
aaral  ang  asignatura.    
 
Ayon   sa   Critical   Pedagogy,   kinakailangang   baguhin   ang   pilisopiya   ng   edukasyon   upang  
tunay   na   makamit   ang   pagdedemokratisa   nito.   Kalakip   dito   ang   pagsasaayos   ng   nilalaman  
ng   edukasyon   ayon   sa   kultural   na   katanginan   ng   mga   mag-­‐aaral.   Dahil   walang   ganap   na  
pagbabago  sa  nilalaman  ng  kurikulum,  nananatili  pa  rin  sa  klasikal  na  uri  ng  edukasyon  ang  
mga   kaisipan   na   nakasaad   sa   mga   modyul   ng   pagtuturo   ng   Kagawaran   ng   Edukasyon   na  
banyaga   sa   kaisipan   at   kulturang   Mangyan.   Mariin   ring   gumagamit   ng   mga   halimbawa   na  
hindi  naman  alam  ng  mga  mag-­‐aaral  kung  kaya’t  kahit  ginagamit  ang  kanilang  pangunahing  
wika   ay   mahihirapan   pa   rin   silang   maintindihan   ang   asignatura.   Tahasan   lamang   na  
isinasalin  ang  mga  salita  at  kaisipan  at  hindi  talaga  ito  nilalapat  ng  ayon  sa  kultura  ng  mga  
mag-­‐aaral.   Ang   procesong   ito’y   dumudulo   sa   pagbabagong   anyo   lamang   ng   mga   nilalaman  

CIELO  |   14  
 
ng   kurikulum,   at   sa   katotohanan   ay   nakaayon   pa   rin   sa   dominante,   at   minsa’y   banyagang  
kultura.  
 
Ikalawa,   hindi   ito   umaayon   sa   mga   rekomendasyon   ng   mga   internasyonal   na   pananaliksik  
na   ginamit   upang   idesenyo   ang   MTB-­‐MLE.   Ayon   sa   rekomendasyon   ng   mga   internasyonal  
na  pananaliksik  sa  pagpapatupad  ng  mga  programang  MTB-­‐MLE,  kinakailangang  ipatupad  
ang  programang  ito  sa  loob  ng  kahit  8  taon  ngunit  di  bababa  ng  6  na  taon.  Ngunit  ayon  sa  
isang   artikulo   sa   The   Manila   Times,   dahil   sa   kakulangan   ng   budyet   ng   Kagawaran   ng  
Edukasyon,   at   dahil   sila’y   nahirapang   ihanda   ang   programa   para   matugunan   ang   170   na  
dyalektong  ginagamit  sa  Pilipinas,  ito’y  ipapatupad  na  lamang  sa  unang  4  na  taon  sa  pormal  
na   paaralan,   kasama   ang   Kinder   at   unahing   ipatupad   gamit   ang   12   wika.   Nang   dahil  
kinalahati   ang   implementasyon   ng   MTB-­‐MLE   at   malupit   na   binawasan   ang   mga   wikang  
isinama  sa  programang  ito,  hindi  na  nito  naaabot  ang  rekomendasyon  ng  mga  pananaliksik.  
Nang  dahil  dito,  di  sapat  ang  taong  iginugugol  sa  pag-­‐aaral  ng  local  na  wika  upang  maging  
bihasa  ang  mga  mag-­‐aaral  rito  at  makapagbuo  ng  pagmamahal  sa  kanilang  wika  at  kultura.    
 
Ang  pangangalahati  ng  taong  implementasyon  ng  MTB-­‐MLE  at  pagbabawas  ng  mga  wikang  
gagamitin   ay   nakakuha   ng   batikos   sa   ilang   mga   grupo   at   mambabatas.   Ang   primaryang  
taguyod  na  tumututol  rito  ay  si  Rep.  Magtanggol  Gunigundo,  mula  sa  ikalawang  destrikto  ng  
Valenzuela.  Sa  kanyang  talumpati  sa  kongreso  noong  Pebrero  21,  2012,  sinabi  niya  na  “I  am  
strongly   opposed   to   the   implementation   of   MTBMLE   until   grade   3   only,   because  
international   research   [has]   shown   that   six   years   of   teaching   in   mother   tongue   is   an  
absolute  minimum…K+12  with  3  years  of  MTBMLE  is  weakest  and  least  desirable  set  up  for  
functional  literacy  goals  and  acquisition  of  second  language  purposes.”  
 
Dahil   sa   tahasang   pagbabawas   ng   mga   wika   na   nakapaloob   sa   programa   at   sa   taon   kung  
kailan   ito   ipapatupad,   hindi   sapat   ang   panahon   upang   mabuo   ng   ganap   ang   pagmamahal  
nila  sa  sariling  wika.  Ayon  kay  Thomas  and  Collier,  kinakailangang  maisama  sa  pag-­‐aaral  sa  
kahit   6   na   taon   ang   MTB-­‐MLE   upang   masanay   ang   mga   bata   na   ito   ang   karaniwang  
ginagamit   ang   kanilang   wika.   Sa   ganitong   paraan   nila   mabubuo   ang   kanilang   pagmamahal  
sa  wika.  Ngunit  hindi  ito  isinaalangalang  ng  Kagawaran  ng  Edukasyon.  Sa  halip,  ito  lamang  
ay  nagsilbi  bilang  isang  daan  upang  mapadaling  matututo  ang  mga  katutubo  ng  ibang  mga  

CIELO  |   15  
 
wika,   ang   Filipino   at   Ingles,   imbes   na   itanim   sa   isip   at   kamalayan   ng   mga   mag-­‐aaral   at   ng  
mga  guro  ang  pag-­‐unlad  ng  pagmamahal  at  paggalang  sa  kultura  at  ng  pangunahing  wika.    
 
Ito’y  binibigyang  katunayan  ng  pagkilala  ng  Kagawaran  ng  Edukasyon   sa  MTB-­‐MLE  bilang  
isang   ‘bridge   program’.   Hango   sa   pangalan,   ito’y   nagsisilbi   laman   bilang   isang   tulay   para  
mas  madaling  matutunan  ang  ibang  wika.  Hindi  nakapaloob  sa  kurikulum  ng  MTB-­‐MLE  ang  
pagtuturo  ng  iba  ibang  aspeto  ng  kulturang  mangyan  upang  makamit  ang  layuning  ito.  Hindi  
naglalayong  ituro  ang  Mangyan  Script,  at  iba  pang  aspeto  ng  kulturang  Mangyan  na  siyang  
tunay  na  makakabuo  ng  kamalayan  at  pagmamahal  ng  sariling  kultura.  
 
Sa  kasalukuyan,  patuloy  pa  rin  na  ipinapatupad  ang  MTB-­‐MLE  sa  Oriental  Mindoro,  ngunit  
matapos   ang   DepEd   Department   Order   No.   16   na   nilabas   noong   Marso   23,   2012,   sinong  
makakapagsabi   kung   gaano   katagal   pa   ito   magtatagal.   Nang   dahil   wala   itong   direktang  
nakukuhang   pondo   o   supporta   mula   sa   Kagawaran   ng   Edukasyon   maliban   sa   karaniwang  
badyet  na  kanilang  nakukuha,  marahil  na  magpatuloy  ang  hindi  sapat  na  pagpapatupad  mg  
MTB-­‐MLE.    
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

CIELO  |   16  
 
Wakas  
 
Habang   sa   kabuoan,   hindi   maipagkakaila   na   mayroong   benepisyo   ang   programang   MTB-­‐
MLE.  Nakatutulong  ito  sa  pagpapadali  ng  pag-­‐aaral  para  sa  mga  katutubo,  particular  ng  mga  
taga-­‐Sitio   Gaang.   Mariin   rin   nitong   natugunan   ang   problemang   kadalasang   hinaharap   ng  
mga   mag-­‐aaral   na   kung   saan   sila’y   inaasahang   marunong   at   nakaiintindi   ng   tagalog   sa  
unang  ilang  taon  ng  pag-­‐aaral.  Ngunit  sa  harap  ng  kabutihang  naidulot  nito,  importante  ring  
aralin  ng  maigi  ang  mga  porblemang  maaaring  umangat  mula  rito  at  kaakabay  nitong  suriin  
na  kung  sa  kasalukuyang  programa  nito’y  mas  nakabubuti  ba  ito  o  mas  nakasasama  para  sa  
mga  katutubo.    
 
Kung  ating  pagbabatayan  ang  kasalukuyang  programa  nito,  masasabing  ito’y  nakatugon  sa  
unang  layunin  ng  ng  Kagawaran  ng  Edukasyon  na  mapadali  ang  pag-­‐aaral  ng  mga  mag-­‐aaral  
na   gumagamit   ng   menoryang   wika.   Ngunit   tahasang   bigo   sa   layuning   makabuo   ng  
kamalayan   sa   mga   mag-­‐aaral   at   guro   tungo   sa   pag-­‐unlad   ng   pagmamahal   at   paggalang   sa  
kultura  at  ng  kanilang  pangunahing  wika.  Sa  halip,  ito  pa  ay  nakasasama  sa  pangangalaga  ng  
kultura  ng  mga  katutubo  sa  pagkat  tila’y  inuudyok  pa  nito  ang  mga  katutubo  na  tumanggap  
ng   ibang   wika   at   kultura.   Bagamat   ang   rason   kung   bakit   ang   kasalukuyang   henerasyon   ay  
nahihiyang   isapraktika   ang   kanilang   kultura   ay   hindi   direktang   resulta   ng   systemang  
edukasyon   sa   Mindoro,   mayroong   espesyal   na   responsibilidad   ang   mga   paaralan   sa  
pagbubuo   ng   pagmamahal   sa   sariking   kultura   sa   mga   Mangyan.   Kinakailangan   nitong  
maingat  sa  mga  prosesong  pinagdadaanan  nito  sa  pagtuturo  upang  mabigyang  seguridad  na  
nabibigyan  ng  sapat  at  nararapat  na  edukasyon  ang  mga  katutubo  na  hindi  nito  nayuyurak,  
napapalitan  o  negatibong  naiimpluwensyahan  ang  kultura  ng  mga  katutubo.    
 
Sa   paglalapat   ng   Critical   Pedagogy   sa   kalagayan   ng   mga   mag-­‐aaral   sa   Sitio   Gaang,  
mahihinuha  na  ang  edukasyon  ay  hindi  lamang  isang  ‘Linear’  o  kahit  ‘Two-­‐way’  na  proseso.  
Sa   katunayan,   hindi   lamang   dalawa   ang   ‘bearers   of   knowledge’   sa   usapin   ng   edukasyon.  
Marampatang   hinihiwalay   ang   komunidad   sa   usapin   ng   pagbubuo   ng   edukasyon   na   hindi  
dapat,   sapagkat   malaki   ang   inaambag   ng   komunidad   sa   pagbubuo   ng   kabuoang   porma   ng  
edukasyon  sa  isang  lugar.    
 

CIELO  |   17  
 
Sa   pagsusuri,   nakikita   na   kinakailangang   kilalanin   na   ang   edukasyon   ay   isang   ‘three-­‐way  
process’,   lalo   na   para   sa   mga   ‘tight-­‐knit   communities’   tulad   ng   mga   katutubo.   Mula   sa  
pagkasilang   hanggang   sa   unang   ilang   taon   ng   buhay   ng   isang   bata,   ito   ay   natututo   sa  
kanyang   komunidad.   Dito   niya   natututunan   kung   papaano   unang   magsalita   at   dito   niya  
unang  nabubuo  ang  kanyang  mga  ‘soft  skills’.  Sa  kanyang  pagpasok  sa  paaralan,  ang  batang  
mag-­‐aaral   ay   natututo   mula   sa   guro   at   ang   guro   naman   ay   natututo   rin   mula   sa   kanyang  
mag-­‐aaral.  Pag-­‐uwi  ng  mga  bata  mula  sa  paaralan,  ang  kanilang  mga  magulang  at  mga  ka-­‐
komunidad  ay  natututo  rin  mula  sa  kanila.  Lalo  na  para  sa  mga  magulang  ng  mga  kabataang  
katutubo  na  nalampasan  na  ang  kanilang  pag-­‐aaral.  Maliban  rito,  maaarin  rin  matututo  ang  
mga  guro  mula  sa  komunidad.  Ito  ang  nagbibigay  importansya  sa  pagsasakatuparan  ng  mga  
programa   tulad   ng   MTB-­‐MLE.   Sa   komunidad   unang   natututo   ang   mga   mag-­‐aaral,   lahat   ng  
pangunahing   kakayanan   nito   ay   nakaayon   sa   komunidad   at   upang   umangat   sa   ikalawang  
bahagdan  ng  kanilang  pag-­‐aaral,  kinakailangang  isama  ang  karaniwan  nilang  kaalaman  rito.    
 
Upang   ganap   na   maisakatuparan   ang   mga   programang   MTB-­‐MLE,   kinakailangang   isagawa  
nito  ang  ‘three-­‐way  process’  ng  pag-­‐aaral  at  aktibong  isama  ang  komunidad  at  magkaroon  
ng  masikhay  na  pagtutulungan  ng  Kagawaran  ng  Edukasyon  kasama  ang  mga  paaralan,  ng  
mga  mag-­‐aaral  at   ng   komunidad   upang   makabuo   ng   isang   komprehensibong   programa   na  
nakatuon  sa  pangangailangan  ng  komunidad.    
 
Karagdagan  nito’y  kinakailangan  ring  i-­‐decentralize  ang  pagbuo  ng  kurikulum  para  sa  MTB-­‐
MLE.   Ating   kinikilala   na   ganap   na   mahirap   makapagbuo   ng   programa   ang   Kagawaran   ng  
Edukasyon   para   sa   170   wika   para   maayos   na   maisakatuparan   ang   MTB-­‐MLE.   Upang  
solusyonan   ito,   nararapat   na   hayaan   ang   mga   paaralan   na   panghawakan   ang   primaryang  
tungkulin   ng   pagsasaliksik   at   pagbuo   ng   kurikulum   kasama   ang   komunidad   na   mariing  
gagabayan  ng  Kagawaran  ng  Edukasyon.  Ang  lokal  na  paaralan  at  ang  komunidad  ang  tunay  
na  nakaiintindi  kung  papaano  pinakamahusay  na  maiimplementa  ang  MTB-­‐MLE  sa  kanilang  
lugar.  
 
 
   

CIELO  |   18