განმარტებითი ბარათი

საქართველოს ორგანული კანონის პროექტზე

„ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს ორგანულ კანონში ცვლილების შეტანის
თაობაზე“

ა) ზოგადი ინფორმაცია კანონპროექტის შესახებ:

ა.ა) კანონპროექტის მიღების მიზეზი:
ა.ა.ა) პრობლემა, რომლის გადაჭრასაც მიზნად ისახავს კანონპროექტი:

კანონპროექტის მიღების მიზეზია ე.წ. „უკეთესი რეგულირების“ (Better regulation) სისტემის

- რეგულირების ზეგავლენის შეფასების (Regulatory Impact Assessment) დანერგვის აუცილებლობა.
უკეთესი რეგულირება – ეს არის ერთიანი სახელმწიფო მიდგომა, რომელიც უნდა
მისდევდეს რეგულაციებისა და კანონმდებლობის ერთიან სტრატეგიულ ციკლს, დაწყებული
პოლიტიკის (სტრატეგიის) მიზნის ფორმულირებით, გაგრძელებული მისი შემდგომი
იმპლემენტაციით და დამთავრებული შედეგების შეფასებით.
დღეისათვის მსოფლიოში აპრობირებულია „უკეთესი რეგულირების“ ძირითადი მეთოდი -
რეგულირების ზეგავლენის შეფასება (RIA), რომელიც მნიშვნელოვანი მექანიზმია არსებული
პრობლემების გადაჭრის საკანონმდებლო და არასაკანონმდებლო გზების დადებითი და
უარყოფითი მხარეების სისტემური ანალიზის განსახორციელებლად.
რეგულირების ზეგავლენის შეფასება საკანონმდებლო ცვლილებების განხორციელებამდე
სავალდებულო წესით გამოიყენება ინგლისში, გერმანიაში, ავსტრიაში, ბელგიაში, ამერიკის
შეერთებულ შტატები, კანადასა და სხვა ქვეყნებში. როგორც აღინიშნა, რეგულირების ზეგავლენის
შეფასება „უკეთესი რეგულირების“ ერთ-ერთი ელემენტია, რაც გულისხმობს გადაწყვეტილების
მიღების გამჭვირვალე და ეფექტიანი მექანიზმის დანერგვას იმ სამიზნე ჯგუფების ჩართულობით,
რომლებსაც შესაძლოა, შეეხოს საკანონმდებლო აქტით გათვალისწინებული საკითხები.
რეგულირების ზეგავლენის შეფასების ანგარიში წარმოადგენს სიღრმისეულ ანალიტიკურ
კვლევას, რომელიც გადაწყვეტილების მიმღებ პირს აძლევს არსებული პრობლემის, მისი
გამომწვევი მიზეზების, ეფექტების, რისკების, ხარჯებისა და მოსალოდნელი შედეგების
შეფასების, აგრეთვე პრობლემის გადაჭრის ეფექტიანი გზის არჩევის შესაძლებლობას.
RIA წარმოადგენს თანამედროვე, დასაბუთებული პოლიტიკური გადაწყვეტილებების
მიღების საშუალებას, რომელიც თანმიმდევრულ და სტრუქტურულ ჩარჩოს ქმნის არსებული
პრობლემების მოგვარებისათვის. RIA უნდა იყოს პოლიტიკური გადაწყვეტილების მიღების
შემადგენელი ნაწილი და არა მისი ბიუროკრატიული დანამატი. რეგულირების ზეგავლენის
შეფასება არ ცვლის პოლიტიკურ გადაწვეტილებას, არამედ საშუალებას იძლევა, რომ
გადაწყვეტილება მიღებულ იქნეს სათანადო ინფორმაციაზე დაყრდნობით. რეგულირების
ზეგავლენის შეფასება იდენტიფიცირებას ახდენს იმ პოზიტიური და ნეგატიური შედეგებისა, რაც
შეიძლება მოჰყვეს შემოთავაზებულ პოლიტიკურ გადაწყვეტილებას. RIA არის საშუალება,
რომელიც ამოწმებს და აფასებს რეგულაციის შესაძლო სარგებელს, დანახარჯებსა და შედეგებს. ის
აძლევს გადაწყვეტილების მიმღებ პირებს ღირებულ ემპირიულ მონაცემებს და ქმნის ჩარჩოს,
რომლის ფარგლებშიც შეიძლება შეფასდეს გადაწყვეტილების შესაძლო შედეგები.
დღეისათვის საკანონმდებლო ინიციატივის მომზადება ყველაზე გავრცელებული
საშუალებაა პოლიტიკური იდეებისა და გადაწყვეტილებების ცხოვრებაში გასატარებლად -
შესაბამისი კანონპროექტების შემმუშავებელი ორგანოები უმთავრეს აქცენტს აკეთებენ
კანონმდებლობაზე, როგორც პოლიტიკური მიზნების მიღწევის მთავარ საშუალებაზე. თუმცა,
პრობლემაც იმაში მდგომარეობს, რომ ხშირად ასეთი იდეა საკანონმდებლო აქტად გარდაიქმნება
სხვა ალტერნატივების სათანადო გადამოწმების გარეშე. ეს მიდგომა აწესებს გარკვეულ
შეზღუდვებს ალტერნატივათა მთლიანი სპექტრის, მათ შორის, საკითხის არასაკანონმდებლო
გზით რეგულირების ან რეგულირებაზე საერთოდ უარის თქმასთან დაკავშირებით. ეს კი, თავის
მხრივ, აფერხებს ისეთი სისტემის შექმნას, რომლის მეშვეობითაც თავიდან იქნება აცილებული
არასაჭირო ხარჯები და რომელიც გადაწვეტილებების მიმღებ პირებს/ორგანოებს ყველაზე
მიზანშეწონილი და მდგრადი ალტერნატივის შერჩევაში დაეხმარება.
ამრიგად, აუცილებელია, რომ კანონშემოქმედებით პროცესში დაინერგოს რეგულირების
ზეგავლენის შეფასების (RIA) სისტემა, რომლის დროსაც პირველ ეტაპზე განისაზღვრება საკითხი
და დადგინდება პრობლემა, რომლის მოგვარებაც დაგეგმილია; აქვე უნდა განისაზღვროს
პრობლემის გამომწვევი მიზეზები, რათა შეფასდეს საკანონმდებლო ჩარევის მიღმა არსებული
რაციონალი. პრობლემის გამომწვევი მიზეზის დადგენას არსებითი მნიშვნელობა აქვს
მართებული გადაწყვეტილებების შერჩევისა და მაქსიმალური სარგებლის მიღების
უზრუნველსაყოფად.

მომდევნო ეტაპზე განხილულ უნდა იქნეს ალტერნატიული ვარიანტები, რაც

გადაწყვეტილების მიღების პროცესის მნიშვნელოვანი ნაწილია, და ყველა ასეთი ვარიანტის
დადებითი/უარყოფითი მხარეები, მათთან დაკავშირებული ხარჯები და რისკები, რათა ამ
ვარიანტებს შორის შეირჩეს საუკეთესო. ამასთან, მნიშვნელოვანია დადგენილ იქნეს განხილული
გადაწყვეტილებების პოტენციური ზეგავლენა შესაბამის საზოგადოებრივ ჯგუფებსა და
სექტორებზე, რომელთა მიმართაც ვრცელდება ამ გადაწყვეტილების მოქმედება, ასევე უნდა
შეფასდეს რეგულირებით გამოწვეული მთავრობის ადმინისტრაციული ტვირთი და ამავე
რეგულირების გავლენა ბიზნესზე.
ამრიგად, ყველა შემთხვევაში კანონშემოქმედების ერთადერთ ალტერნატივად მიჩნევამ
შესაძლოა გამოიწვიოს იმ საუკეთესო ალტერნატივის უგულებელყოფა, რომელიც მთავრობას მისი
პოლიტიკური მიზნების საუკეთესო გზით მიღწევაში დაეხმარებოდა.
ზემოაღნიშნულიდან გამომდინარე, საჭიროა ჩამოყალიბდეს სათანადო მტკიცებულებაზე
დაფუძნებული მიდგომა რეგულირების ზეგავლენის შეფასების მიმართ, რომელიც ეყრდნობა
გამოკვლეული მონაცემების გამოყენებასა და აპრობირებულ სტრატეგიებს. აქვე,
გასათვალისწინებელია ისიც, რომ როდესაც საკანონმდებლო რეფორმები მრავალი
მიმართულებით საკმაოდ მცირე დროში ხორციელდება (რაც, თავის მხრივ, რეგულირების
ზეგავლენის შეფასებაზე უარის თქმის ერთ-ერთი მთავარი მოტივია), მას ყოველთვის თან ახლავს
დაბალი ხარისხის კანონდებლობის მიღების რისკი.
 „ეუთოს დემოკრატიული ინსტიტუტებისა და ადამიანის უფლებების ოფისს“ თავის
ანგარიშში, რომელშიც ის საქართველოში მიმდინარე საკანონმდებლო პროცესებს აფასებს,
გამოთქმული აქვს რეკომენდაცია, რომ შემუშავდეს რეგულირების ზეგავლენის შეფასების
ერთიანი საკანონმდებლო ჩარჩო. ანგარიშში აღნიშნულია, რომ არსებული პრაქტიკა უნდა
შეიცვალოს შეფასებისა და გაკონტროლების სრულყოფილი ახალი მეთოდოლოგიით, რათა ხელი
შეეწყოს კანონპროექტების ერთიანი წესით შეფასებას მთავრობასა და პარლამენტში. ასეთი
მეთოდოლოგია უნდა დაინერგოს ეტაპობრივად, რასაც შედეგად მოყვება
სამართალშემოქმედებითი პროცესის კოორდინაციის გაუმჯობესება და, შესაბამისად, შეიქმნება
მეტი დრო და შესაძლებლობა რეგულაციის ზეგავლენის შეფასების სრულყოფილად
ჩასატარებლად.1
იმისათვის, რომ წარმატებით დაინერგოს RIA, აუცილებელია მკაფიოდ გამოხატული
პოლიტიკური ნება და სათანადო მხარდაჭერა. საქართველოში ეს ეტაპი გადალახულია.
რეგულაციურ რეფორმებთან დაკავშირებული უწყებების წარმომადგენელთა მიერ გაანალიზდა
რეგულირების ზეგავლენის შეფასების ძირითადი პრინციპების ამსახველი თეორიული მასალა,
ევროპის განვითარებული ქვეყნების საუკეთესო პრაქტიკა და ჩამოყალიბდა მიახლოებითი ხედვა
საქართველოში რეგულირების ზეგავლენის შეფასების ეტაპობრივ დანერგვის საკითხთან
დაკავშირებით.
რეგულირების ზეგავლენის შეფასების სისტემაზე საუბრისას უნდა აღნიშნოს ევროკავშირის
პროექტი (განმახორციელებელი ორგანიზაცია - „IBF International Consulting“) „საკანონმდებლო
ზეგავლენის შეფასება, კანონშემოქმედება და წარმომადგენლობა“ („Legislative Impact Assessment,
Drafting and Representation“), რომლის მთავარი მიზანი ცენტრალური ხელისუფლების დონეზე
საკანონმდებლო პროცესის გაუმჯობესების ხელშეწყობაა. აღნიშნული მიზნის მისაღწევად
პროექტის ფარგლებში განხორციელდა შემდეგი ღონისძიებები: კანონშემოქმედებისა და
პოლიტიკის შემუშავების პროცესების განვითარების ხელშეწყობა; რეგულირების ზეგავლენის
შეფასების ინსტიტუციური ჩარჩოს ჩამოყალიბება; რეგულირების ზეგავლენის შეფასების
დანერგვისთვის სახელმძღვანელოს შემუშავება, ამ სფეროში ცნობიერების ამაღლების
ღონისძიებების ორგანიზება და სხვ.
პროექტის ფარგლებში განხორციელდა საპილოტე პროექტი - რეგულირების ზემოქმედების
შეფასება წინასწარ ამ მიზნით შერჩეულ საკანონმდებლო ცვლილებათა პაკეტზე. საქართველოს
იუსტიციის, ფინანსთა, ეკონომიკისა და მდგრადი განვითარების სამინისტროების, თავის დროზე,
სასჯელაღსრულებისა და პრობაციის სამინისტროს, აგრეთვე საქართველოს მთავრობის
საპარლამენტო მდივნის ოფისის წარმომადგენელთა ჩართულობით, შეიქმნა სამუშაო ჯგუფი,
რომელმაც უცხოელი ექსპერტების დახმარებით ეტაპობრვად გაიარა რეგულირების
ზემოქმედების შეფასების განსახორციელებლად საჭირო ნაბიჯები და შეადგინა რეგულირების
ზემოქმედების შეფასების ანგარიში. სამუშაო ჯგუფის ფარგლებში მიღებული გამოცდილება და
საპილოტე პროექტის შედეგად შედგენილი ანგარიში, მთავრობის მიერ დამტკიცებულ
მეთოდოლოგიასთან ერთად, შეიძლება გახდეს ერთგვარი სახელმძღვანელო დოკუმენტი,

1
Assessment of the Legislative Process in Georgia, Report of the OSCE ODIHR, January 2015, Warsaw, Legis Paper-
Nr.: 256/2014 [YA], p.11
რომელიც შემდგომში RIA-ს განმახორციელებელ პირებს რეგულირების ზემოქმედების შეფასების
ანგარიშის სათანადოდ შედგენაში დაეხმარება.
წარმოდგენილი კანონპროექტის მიღების მიზეზია ასევე „ნორმატიული აქტების შესახებ“
საქართველოს ორგანული კანონის მე-16 მუხლში განსახორციელებელი ცვლილება. კერძოდ,
არსებული ორგანული კანონის მე-16 მუხლის მე-6 პუნქტის თანახმად, ნორმატიულ აქტს მხოლოდ
დანართის სახით დაერთვება სქემები, ცხრილები, ნუსხები, უჯრები, სურათები და ა.შ..
აღსანიშნავია, რომ მიუხედავად აღნიშნული საკანონმდებლო მოთხოვნისა, დამკვიდრებული
პრაქტიკის გათვალისწინებით, სახელმწიფო ბიუჯეტი მტკიცდება ნორმატიული აქტის ძირითადი
ნაწილით და არა ნორმატიული აქტის დანართის სახით, ვინაიდან, როგორც წესი, სახელმწიფო
ბიუჯეტი მოიცავს არა მხოლოდ ცხრილის, არამედ ტექსტურ ნაწილსაც, ხოლო აღნიშნული
ნაწილების ერთმანეთისგან განცალკავება ფაქტიურად არის შეუძლებელი. შესაბამისად,
აღნიშნულ მუხლში, მიზანშეწონილია, რომ გათვალისწინებულ იქნას გამონაკლისები -
სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკების რესპუბლიკური და მუნიციპალიტეტის წლიური
ბიუჯეტების დამტკიცებასთან დაკავშირებული ნორმატიულ აქტებთან მიმართებაში.
ა.ა.ბ) არსებული პრობლემის გადასაჭრელად კანონის მიღების აუცილებლობა:
ზემოაღნიშნული დამხმარე ღონისძიებების განხორციელების პარალელურად, საჭიროა
„ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს ორგანულ კანონში შევიდეს ცვლილებები და
ჩამოყალიბდეს ის ინსიტიტუციური ჩარჩო, რომელმაც, ერთი მხრივ, უნდა გააცხადოს
კანონმდებლის ნება საკანონმდებლო პროცესში რეგულირების ზეგავლენის შეფასების სისტემის
დანერგვის შესახებ და განსაზღვროს ამ სისტემის მთავარი დამახასიათებელი ნიშნები, ხოლო,
მეორე მხრივ, სამართლებრივი საფუძველი უნდა შეუქმნას ძირითადი დოკუმენტის -
რეგულირების ზეგავლენის შეფასების მეთოდოლოგიის - დამტკიცებას.
ვინაიდან დამკვიდრებული პრაქტიკის გათვალისწინებით, სახელმწიფო ბიუჯეტი
მტკიცდება ნორმატიული აქტის ძირითადი ნაწილით და არა ნორმატიული აქტის დანართის
სახით და როგორც წესი, სახელმწიფო ბიუჯეტი მოიცავს არა მხოლოდ ცხრილის, არამედ ტექსტურ
ნაწილსაც, ხოლო აღნიშნული ნაწილების ერთმანეთისგან განცალკავება ფაქტიურად არის
შეუძლებელი, შესაბამისად, მნიშვნელოვანია, რომ მოცემული ორგანული კანონის მე-16 მუხლშივე
გათვალისწინებულ იქნას გამონაკლისები - სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკების
რესპუბლიკური და მუნიციპალიტეტის წლიური ბიუჯეტების დამტკიცებასთან დაკავშირებული
ნორმატიულ აქტებთან მიმართებაში. აქვე, გასათვალისწინებელია, რომ სახელმწიფო,
ავტონომიური რესპუბლიკების რესპუბლიკური და მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტის შესახებ
შესაბამისი ნორმატიული აქტის პროექტის მომზადების, წარდგენისა და დამტკიცების, ასევე
დაზუსტების წესი განისაზღვრება საქართველოს კანონით „საქართველოს საბიუჯეტო კოდექსი“
და მნიშვნელოვნად განსხვავდება „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს ორგანული
კანონით და საქართველოს კანონმდებლობით კანონპროექტებთან/სხვა ნორმატიულ აქტებთან
მიმართებაში არსებული რეგულაციებისა და პრაქტიკისგან.
ა.ბ) კანონპროექტის მოსალოდნელი შედეგები:
კანონპროექტის მიღებით საქართველოში მიმდინარე კანონშემოქმედებით პროცესში
რეგულირების ზეგავლენის შეფასების სისტემის დანერგვის შესახებ საკანონმდებლო დონეზე
გაკეთდება შესაბამისი განაცხადი. თავის მხრივ, რეგულირების ზეგავლენის შეფასების სისტემამ
უნდა უზრუნველყოს საკანონმდებლო ცვლილების განხორციელებამდე საკითხის
კომპლექსურად შესწავლა, ხელი შეუწყოს ხელისუფლების წარმომადგენელთა მიერ
მტკიცებულებებზე დაფუძნებული, სწორი არჩევანის გაკეთებას და არსებულ პრობლემათა
გადაჭრის ყველაზე ეფექტიანი გზების მოძიებას, რა მიზნითაც, „ნორმატიული აქტების შესახებ“
საქართველოს ორგანულ კანონში უნდა შევიდეს ცვლილებები და ჩამოყალიბდეს ის
ინსიტიტუციური ჩარჩო, რომელმაც რეგულირების ზეგავლენის შეფასება კანონშემოქმედებითი
პროცესის სავალდებულო ელემენტად უნდა აქციოს.
დამკვიდრებული პრაქტიკის გათვალისწინებით, სახელმწიფო ბიუჯეტი მტკიცდება
ნორმატიული აქტის ძირითადი ნაწილით და არა ნორმატიული აქტის დანართის სახით და
როგორც წესი, სახელმწიფო ბიუჯეტი მოიცავს არა მხოლოდ ცხრილის, არამედ ტექსტურ
ნაწილსაც, ხოლო აღნიშნული ნაწილების ერთმანეთისგან განცალკავება ფაქტიურად არის
შეუძლებელი, შესაბამისად, წარმოდგენილი ცვლილებით ორგანული კანონის მე-16 მუხლშივე
გათვალისწინებული იქნება გამონაკლისები - სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკების
რესპუბლიკური და მუნიციპალიტეტის წლიური ბიუჯეტების დამტკიცებასთან დაკავშირებული
ნორმატიულ აქტებთან მიმართებაში.
ა.გ) კანონპროექტის ძირითადი არსი:

რეგულირების ზეგავლენის შეფასების ანგარიში

პროექტით კანონის მე-17 მუხლს ემატება 12 პუნქტი, რომლითაც განისაზღვრება, რომ იმ
შემთხვევაში, როდესაც რეგულირების ზეგავლენის შეფასების განხორციელება სავალდებულოა,
აგრეთვე იმ შემთხვევებში, როდესაც პროექტის ავტორი ან ინიციატორი საკუთარი სურვილით
ახორციელებს რეგულირების ზეგავლენის შეფასებას, ნორმატიული აქტის პროექტს
განმარტებითი ბარათის ამავე მუხლის პირველი პუნქტის „ა.ა“ და „ა.ბ“ ქვეპუნქტებით
გათვალისწინებული ნაწილების (კანონპროექტის მიღების მიზეზი: პრობლემა, რომლის
გადაჭრასაც მიზნად ისახავს კანონპროექტი; არსებული პრობლემის გადასაჭრელად კანონის
მიღების აუცილებლობა; კანონპროექტის მოსალოდნელი შედეგები) ნაცვლად უნდა დაერთოს
რეგულირების ზეგავლენის შეფასების ანგარიში. ამავე პუნქტით განისაზღვრება, თუ რა
ინფორმაცია უნდა აისახოს რეგულირების ზეგავლენის შეფასების ანგარიშში. ანგარიშში
მოცემული უნდა იყოს:
 არსებული პრობლემის არსი და ანალიზი, რომლის გადაჭრასაც მიზნად ისახავს
კანონპროექტი, მისი გამომწვევი მიზეზები;

 მიზანი, რომლის მიღწევაც დაგეგმილია რეგულირებით;

 მიზნის მიღწევის ალტერნატიული ვარიანტები, მათი ანალიზი და ზეგავლენის

შეფასება, მათ შორის, საკითხის არანორმატიული გზით რეგულირების ან არსებული
მდგომარეობის უცვლელად დატოვების მოსალოდნელი შედეგი;

 არგუმენტები, რომლებიც ადასტურებს მიზნის მიღწევის შერჩეული გზის

უპირატესობას; კანონპროექტის მოსალოდნელი ეკონომიკური, ფისკალური,
 სოციალური, ეკოლოგიური, უსაფრთხოებასთან დაკავშირებული ან/და სხვა
შედეგები და რისკები, საკითხის არანორმატიული გზით რეგულირების ან არსებული
მდგომარეობის უცვლელად დატოვების მოსალოდნელ შედეგებსა და რისკებთან
მიმართებით;

 სხვა მნიშვნელოვანი ფაქტორები და გარემოებები, რომლებმაც განაპირობა

კანონპროექტის მომზადება და რომლებზეც გავლენას იქონიებს კანონპროექტი;

 კანონპროექტის მომზადების პროცესის დეტალური აღწერა; კონსულტაციების

პროცესში მიღებული ძირითადი მოსაზრებების მოკლე ანალიზი და მათი
გათვალისწინების ან/და არგათვალისწინების შედეგების შეჯამება;

 კანონის აღსრულების გზები, აღსრულებაზე პასუხისმგებელი

ორგანოების/დაწესებულებების როლი და ფუნქციები;

 კანონის აღსრულების მონიტორინგისა და შეფასების გზები.

ანგარიშში რეგულირების აღსრულების მონიტორინგისა და შეფასების გზების შესახებ

ინფორმაციის არსებობას ის მიზანი აქვს, რომ ამგვარი შეფასება და მონიტორინგი გეგმის
შესაბამისად განხორციელდეს და მათი შედეგები, თავის მხრივ, გამოყენებულ იქნეს სამომავლო
რეგულირების ზეგავლენის შეფასებისათვის საჭირო ძირითადი მონაცემების სახით.

რეგულირების ზეგავლენის შეფასებას დაქვემდებარებული საკანონმდებლო აქტები

კანონპროექტით „ნორმატიული აქტების შესახებ“ საქართველოს ორგანულ კანონს ემატება

17 მუხლი, რომლითაც განისაზღვრება, რომ საწყის ეტაპზე სავალდებულო იქნება რეგულირების
1

ზეგავლენის შეფასების განხორციელება საქართველოს მთავრობის მიერ განსაზღვრულ

საკანონმდებლო აქტებში ცვლილების შეტანის შესახებ კანონროექტის მომზადებისას, ასევე
ცალკეულ საკითხებზე, მთავრობის მიერ შესაბამისი გადაწყვეტილების მიღების შემთხვევაში.

ამასთან, 171 მუხლის მე-2 პუნქტით განისაზღვრება იმ საგამონაკლისო შემთხვევების

ჩამონათვალი, როდესაც სავალდებულო არ იქნება რეგულირების ზეგავლენის შეფასების
განხორციელება. ამასთან, განსაკუთრებულ შემთხვევაში, როდესაც გაუმართლებელია
კანონპროექტის მომზადებისა და წარდგენის დაყოვნება და ამას შესაბამისი კანონპროექტის
ავტორი სათანადოდ დაასაბუთებს, საქართველოს მთავრობამ შეიძლება გაათავისუფლოს
აღმასრულებელი ხელისუფლების შესაბამისი დაწესებულება მის მიერ დადგენილებით
განსაზღვრულ ნუსხაში შემავალი საკანონმდებლო აქტის მომზადებისას რეგულირების
ზეგავლენის შეფასების ვალდებულებისაგან.
რეგულირების ზეგავლენის შეფასების მეთოდოლოგია
კანონპროექტის თანახმად, რეგულირების ზეგავლენის შეფასების პრინციპებისა და წესების
ამსახველი ძირითადი დოკუმენტი - რეგულირების ზეგავლენის შეფასების მეთოდოლოგია -
მთავრობის ნორმატიული აქტით დამტკიცდება.
 მე-16 მუხლის მე-61 და მე-81 პუნქტები
კანონპროექტის მიხედვით, ორგანული კანონის მე-16 მუხლს ემატება მე-61 და მე-81
პუნქტები, რომელიც განსაზღვრავს გამონაკლისებს მე-6, მე-7 და მე-8 პუნქტებისგან
სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკების რესპუბლიკური და მუნიციპალიტეტის
ბიუჯეტის შესახებ შესაბამისი ნორმატიული აქტების პროექტებთან მიმართებაში.

აღსანიშნავია, რომ სახელმწიფო ბიუჯეტის კანონის პროექტი, მისი სპეციფიკიდან

გამომდინარე, საჭიროებს ბიუჯეტით გათვალისწინებული პროგრამებისა და ქვეპროგრამების
კლასიფიცირებას ბიუჯეტით გათვალისწინებული პრიორიტეტების ფარგლებში და მუხლში
მითითებული ნუმერაცია შეესაბამება ხოლმე სწორედ თითოეული პრიორიტეტის ქვეშ სხვადასხვა
მხარჯავი დაწესებულების პროგრამული კოდის ადგილს და საქართველოს საბიუჯეტო კოდექსის
თანახმად, სახელმწიფო ბიუჯეტის შესახებ კანონით განსაზღვრულ პროგრამულ კლასიფიკაციას.
აღნიშნულის გათვალისწინებით მიზანშეწონილია, რომ საქართველოს კანონით - „საქართველოს
საბიუჯეტო კოდექსი“ განსაზღვრული წესით სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკების
რესპუბლიკური და მუნიციპალიტეტის წლიური ბიუჯეტების დამტკიცებასთან დაკავშირებული
ნორმატიული აქტების მუხლების შემდგომი დაყოფა, გარდა „ნორმატიული აქტების შესახებ“
საქართველოს ორგანული კანონის მე-16 მუხლის მე-7 და მე-8 პუნქტებით გათვალისწინებული
სტრუქტურისა, შესაძლებელი იყოს განსხვავებული სტრუქტურით და ნუმერაციით.
ა.დ) კანონპროექტის კავშირი სამთავრობო პროგრამასთან და შესაბამის სფეროში არსებულ
სამოქმედო გეგმასთან, ასეთის არსებობის შემთხვევაში (საქართველოს მთავრობის მიერ
ინიციირებული კანონპროექტის შემთხვევაში):

2018-2020 წლების სამთავრობო პროგრამის 2.4 პუნქტში (ბიზნესგარემო) აღნიშნულია, რომ

ფართოდ დაინერგება რეგულირების გავლენის შეფასების (RIA) ინსტრუმენტი, რაც მოგვცემს
საშუალებას, თითოეული გადაწყვეტილების გავლენა ეკონომიკაზე იყოს წინასწარ
გაანალიზებული შესაძლო ნეგატიური გავლენებისაგან თავის არიდების მიზნით. კანონპროექტი
ამ მხრივაც შესაბამისობაშია სამთავრობო პროგრამასთან.

„ღია მმართველობის პარტნიორობის საქართველოს 2018-2019 წლების სამოქმედო გეგმის“

ვალდებულება 8 (საკანონმდებლო აქტების შემუშავება მოქალაქეთა ჩართულობითა და მონაცემთა
ანალიზის საფუძველზე) ასევე ითვალისწინებს საკანონმდებლო აქტების რეგულირების
ზემოქმედების შეფასებისა და მონიტორინგის ერთიანისისტემის (Regulatory Impact Assessment -
RIA) შემუშავებას. ამავე გეგმით გათვალისწინებულია 2019 წლის მარტის თვეში შესაბამისი
კანონპროექტის საქართველოს მთავრობისათვის განსახილველად წარდგენა.
ა.ე) კანონპროექტის ძალაში შესვლის თარიღის შერჩევის პრინციპი, ხოლო კანონისთვის
უკუძალის მინიჭების შემთხვევაში - აღნიშნულის თაობაზე შესაბამისი დასაბუთება:

კანონპროექტის ძალაში შესვლა 2020 წლის დასაწყისისათვის იგეგმება. დროის შუალედი

კანონპროექტის მიღებიდან მის ძალაში შესვლამდე გამოყენებულ უნდა იქნეს, პირველ რიგში,
რეგულირების ზეგავლენის შეფასების მეთოდოლოგიის შესამუშავებლად და დასამტკიცებლად,
რომლის გარეშეც საკანონმდებლო აქტის დონეზე გაცხადებული ნება რეგულირების ზეგავლენის
შეფასების სისტემის დანერგვის შესახებ, ფაქტობრივად, განუხორციელებელი დარჩება. ასევე 2020
წლის პირველ იანვრამდე მთავრობამ უნდა განსაზღვროს იმ საკანონმდებლო აქტების
ჩამონათვალი, რომლებშიც ცვლილების შეტანის შემთხვევაშიც საწყის ეტაპზე სავალდებულო
იქნება რეგულირების ზეგავლენის შეფასება. გარდა ამისა, აღნიშნული პერიოდი აქტიურად უნდა
იქნეს გამოყენებული აღმასრულებელი ხელისუფლების შესაბამის დაწესებულებებში ადამიანური
რესურსების დამატებითი კვალიფიკაციის ასამაღლებლად, ვინაიდან რეგულირების ზეგავლენის
შეფასების დოკუმენტის სრულყოფილად მომზადებისათვის სათანადო თეორიული ცოდნა და
პრაქტიკული უნარ-ჩვევებია საჭიროა. მე-16 მუხლში განსახორციელებელი ცვლილებები
მიზანშეწონილია ამოქმედდეს გამოქვეყნებისთანავე, სანამ დაიწყება მომავალი წლის
სახელმწიფო, ავტონომიური რესპუბლიკების რესპუბლიკური და მუნიციპალიტეტის ბიუჯეტის
შესახებ შესაბამისი ნორმატიული აქტების პროექტების მომზადება.

ა.ვ) კანონპროექტის დაჩქარებული წესით განხილვის მიზეზები და შესაბამისი დასაბუთება

(თუ ინიციატორი ითხოვს კანონპროექტის დაჩქარებული წესით განხილვას):

ასეთი მოთხოვნა არ არსებობს.

ბ) კანონპროექტის ფინანსური დასაბუთება:

ბ.ა) კანონპროექტის მიღებასთან დაკავშირებით აუცილებელი ხარჯების დაფინანსების

წყარო:

კანონპროექტით გათვალისწინებული რეგულირების ზეგავლენის შეფასების

განხორციელება შესაძლებელია დაკავშირებული იყოს სახელმწიფო ბიუჯეტიდან დამატებითი
ხარჯების გამოყოფასთან.

ბ.ბ) კანონპროექტის გავლენა ბიუჯეტის საშემოსავლო ნაწილზე:

კანონპროექტის მიღება გავლენას არ მოახდენს ბიუჯეტის საშემოსავლო ნაწილზე.

ბ.გ) კანონპროექტის გავლენა ბიუჯეტის ხარჯვით ნაწილზე:

კანონპროექტის მიღებით რეგულირების ზეგავლენის შეფასების, როგორც ინსტრუმენტის

შემოღება, შესაძლებელია დაკავშირებული იყოს დამატებით სახსრებთან მხარჯავი
დაწესებულებებისათვის კანონპროექტის ამოქმედების ვადის გათვალისწინებით, თუმცა
რესურსების ოდენობა დამოკიდებული იქნება ინსტიტუციურ ჩარჩოსა და სპეციფიურ
მეთოდოლოგიურ ასპექტებზე, რომლებიც დეტალურად განისაზღვრება მთავრობის
დადგენილებით. აქვე, კანონპროექტით გათვალისწინებული რეგულირების ზეგავლენის შეფასება
განხორციელდება შესაბამისი უწყებისათვის სახელმწიფო ბიუჯეტით გათვალისწინებული
ასიგნებების ფარგლებში.

ბ.დ) სახელმწიფოს ახალი ფინანსური ვალდებულებები:

კანონპროექტის მიღება არ ითვალისწინებს სახელმწიფოს მიერ ახალი ფინანსური

ვალდებულების აღებას.
 ბ.ე) კანონპროექტის მოსალოდნელი ფინანსური შედეგები იმ პირთათვის, რომელთა
მიმართაც ვრცელდება კანონპროექტის მოქმედება:

კანონპროექტის მიღება არ იწვევს ფინანსური შედეგებს იმ პირთათვის, რომელთა მიმართაც

ვრცელდება კანონპროექტის მოქმედება.

ბ.ვ) კანონპროექტით დადგენილი გადასახადის, მოსაკრებლის ან სხვა სახის გადასახდელის

ოდენობის განსაზღვრის წესი (პრინციპი):

კანონპროექტი არ ითვალისწინებს გადასახადის, მოსაკრებლის ან სხვა სახის გადასახდელის

დადგენას.

გ) კანონპროექტის მიმართება საერთაშორისო სამართლებრივ სტანდარტებთან:

გ.ა) კანონპროექტის მიმართება ევროკავშირის სამართალთან:

კანონპროექტის მიღება არ ეწინააღმდეგება ევროკავშირის სამართალს.

გ.ბ) კანონპროექტის მიმართება საერთაშორისო ორგანიზაციებში საქართველოს

წევრობასთან დაკავშირებულ ვალდებულებებთან:

კანონპროექტი არ ეწინააღმდეგება საერთაშორისო ორგანიზაციებში საქართველოს

წევრობასთან დაკავშირებულ ვალდებულებებს.

გ.გ) კანონპროექტის მიმართება საქართველოს ორმხრივ და მრავალმხრივ

ხელშეკრულებებთან და შეთანხმებებთან, აგრეთვე, ისეთი ხელშეკრულების/შეთანხმების
არსებობის შემთხვევაში, რომელსაც უკავშირდება კანონპროექტის მომზადება, − მისი შესაბამისი
მუხლი ან/და ნაწილი:

კანონპროექტი არ ეწინააღმდეგება საქართველოს ორმხრივ და მრავალმხრივ

ხელშეკრულებებს. აგრეთვე, კანონოპროექტი არ უკავშირდება რომელიმე
ხელშეკრულებას/შეთანხმებას.

გ.დ) არსებობის შემთხვევაში, ევროკავშირის ის სამართლებრივი აქტი, რომელთან

დაახლოების ვალდებულებაც გამომდინარეობს „ერთი მხრივ, საქართველოსა და, მეორე მხრივ,
ევროკავშირსა და ევროპის ატომური ენერგიის გაერთიანებას და მათ წევრ სახელმწიფოებს შორის
ასოცირების შესახებ შეთანხმებიდან“ ან ევროკავშირთან დადებული საქართველოს სხვა
ორმხრივი და მრავალმხრივი ხელშეკრულებებიდან:

ასეთი არ არსებობს.

დ) კანონპროექტის მომზადების პროცესში მიღებული კონსულტაციები:

 დ.ა) სახელმწიფო, არასახელმწიფო ან/და საერთაშორისო ორგანიზაცია/დაწესებულება,
ექსპერტი, სამუშაო ჯგუფი, რომელმაც მონაწილეობა მიიღო კანონპროექტის შემუშავებაში, ასეთის
არსებობის შემთხვევაში:

კანონპროექტის მომზადებისას ფართო კონსულტაციები იქნა სათანადო სახელმწიფო

უწყებებთან და შესაბამისი დონორი ორგანიზაციების წარმომადგენლებთან.

დ.ბ) კანონპროექტის შემუშავებაში მონაწილე ორგანიზაციის/დაწესებულების, სამუშაო

ჯგუფის, ექსპერტის შეფასება კანონპროექტის მიმართ, ასეთის არსებობის შემთხვევაში:

ასეთი არ არსებობს.

დ.გ) სხვა ქვეყნების გამოცდილება კანონპროექტის მსგავსი კანონების იმპლემენტაციის

სფეროში, იმ გამოცდილების მიმოხილვა, რომელიც მაგალითად იქნა გამოყენებული
კანონპროექტის მომზადებისას, ასეთი მიმოხილვის მომზადების შემთხვევაში:

ასეთი მიმოხილვა არ მომზადებულა.

ე) კანონპროექტის ავტორი:

საქართველოს იუსტიციის სამინისტრო და საქართველოს მთავრობის ადმინისტრაცია.

ვ) კანონპროექტის ინიციატორი:

საქართველოს მთავრობა.