1)რა განსხვავებააა საჯარო პოლიტიკასა და პოლიტიკას შორის

პოლიტიკა ეს არის პროცესი, რომლის მანძილზეც საზოგადოება განსაზღვრავს ვინ რას

როდის და როგორ მიიღებს

საჯარო პოლიტიკა ეს არის საჯარო ქმედება, ხელისუფლების მიერ მიღებული

გადაწყვეტილება ქვეყნის ეკონომიკის, განათლების, სოციალური პოლიტიკის და სხვა
სფეროებში არსებული საჭიროებების იდენტიფიცირებისა და საზოგადოებრივი
პრობლემების მოგვარების გზების ძიების, ინსტრუმენტების შერჩევის და განხორციელების
მიმართულებით.

სოციალური კონტრაქტი?

სოციალური კონტრაქტი (social contract) - ინდივიდებს შორის მოქმედი ნებაყოფლობითი,

ნაგულისხმევი შეთანხმება, რომლის ფარგლებშიც იქმნება ორგანიზებული საზოგადოება და
ხელისუფლებას ეძლევა უფლებამოსილება, უზრუნველყოს საზოგადოების უსაფრთხოება,
კეთილდღეობა და მოაწესრიგოს ურთიერთობები ინდივიდებს შორის.

პოლიტიკის სახეები-დისტრიბუციური,რეგულატორული და რედისტრბიბუციული- ამის

ორი სახე არსებობს კონკრეტული და დამცავი?

დისტრიბუცია – პოლიტიკა, რომელიც ორიენტირებულია საზოგადოებრივი

საქონლის/დოვლათისა და სერვისების თანასწორ განაწილებაზე საზოგადოების სხვადასხვა
სეგმენტის წარმომადგენლებს შორის. შესაბამისად, აღნიშნული კურსების გატარება
ხასიათდება შედარებით ნაკლები კონფლიქტით.

რედისტრიბუცია – პოლიტიკა, რომელიც უპირატეს მომგებიან პირობებში აყენებს ერთ

კონკრეტულ ჯგუფს, რაც სხვა ჯგუფისათვისათის განმასხვავებელი გადასახადის
დაკისრებით მიიღწევა. აღნიშნული კუსი, შესაბამისად, საკმაოდ წინააღმდეგობრივია და
კონფლიქტებს ქმნის. ორი სახე არსებობს: სუბსიდირება, საგადასახადო შეღავათები.

რეგულატორული ღონისძიება -ორ ცალკე სახედ დაჰყვეს - ესენია:

დამცავი/პროტექციონისტური - პოლიტიკა, რომელიც მიმართულია ზოგადად
საზოგადოების, ან საზოგადოების კონკრეტული ჯგუფის დაცვაზე. ასე მაგალითად, ჰაერის
დაბინძურების რეგულირება საზოგადოებრივი ჯანდაცვის უზრუნველსაყოფად

კონკურენციული ღონისძიებები-პოლიტიკა, რომელიც ადამიანთა კონკრეტულ ჯგუფს ან

ორგანიზაციას უზღუდავს საზოგადოებრივი სიკეთეებით/დოვლათით სარგებლობის ან
ბაზარზე მონაწილების შესაძლებლობას.

2)პოლიტიკის სისტემური თეორია,პოლიტიკის პროცესი როგორც

სისტემა,კონტრიბუცია, შავი ყუთი, გარემოს ოთხი სახე სისტემური თეორიის
მიხედვით?
სისტემურმა მიდგომამ დიდი გავლენა მოახდინა პოლიტიკის (მმართველობითი) პროცესის
ციკლურ მოდელზე. ეს თეორია მეორე მსოფლიო ომის შემდეგ საკმაოდ პოპულარული
გახდა. პოლიტიკის (მმართველობითი) პროცესის ყველაზე მარტივი მოდელია - მიწოდება
(input)-პროდუქციის (output) მოდელიმიწოდებაში (კონტრიბუცია - input) იგულისხმება
წამოჭრილი პრობლემები, ზეწოლა, ინფორმაცია - ყველაფერი ის, რაზეც რეაგირებენ
სისტემის აქტორები. პროდუქციაში (output), უმარტივესი განმარტების თანახმად,
იგულისხმება საჯარო მმართველობის პროცესში მიღებული გადაწყვეტილებები
მოქმედებასთან ან უმოქმედობასთან დაკავშირებით.

პოლიტიკური პროცესზე ზემოქმედებას ახდენს არსებული გარემო.გამოყოფენ გარემოს

შემდეგ სახეებს: სტრუქტურული, სოციალური, პოლიტიკური და ეკონომიკური.

1.სტრუქტურული გარემო: სტრუქტურული გარემო მოიცავს წესებს, რომელიც კარნახობენ

მთავრობას, თუ როგორ უნდა იმუშაოს.სტრუქტურულ გარემოში მოიაზრება ის კანონები,
რომლებიც ოფიციალურ აქტორთა საქმიანობის გამჭვირვალობას ზრდის და ავალებს
გადაწყვეტილების მიმღებ პირებს (policy makers), კონსულტაცია გაიარონ არასამთავრობო
სექტორსა და მოქალაქეებთან.საკანონმდებლო აქტები საზოგადოებას მთავრობის
საქმიანობის შემოწმების უკეთეს საშუალებას აძლევს. მათ ხელი შეუწყვეს ხელისუფლებაში
არასაჭირო პრაქტიკის აღკვეთას, რადგან პოლიტიკურ აქტორებს ესმით, რომ მათი ქმედებები
საზოგადოებისათვის ცნობილი გახდება.ამგვარმა შემოწმებამ კონფლიქტი ან პროცესის
გაჭიანურება შეიძლება გამოიწვიოს.მოქალაქეები და საჯარო მმართველები უნდა ეცადონ,
დაიცვან მისაღები ბალანსი კანონმდებლობის შემუშავების სისწრაფესა და დემოკრატიის,
გადაწყვეტილების მიღების პროცესში მოქალაქეების ჩართულობის უფლების პატივისცემას
შორის.

2.სოციალური გარემო: საჯარო მმართველობის გარემოს სოციალური ასპექტი სწავლობს

მოსახლეობის ტიპს, შემადგენლობას და მის სოციალურ სტრუქტურას. დემოგრაფები
სწავლობენ მოსახლეობის შემადგენლობას და მათ გადანაწილებას ასაკის, რასის, გენდერისა
და სხვა ატრიბუტების მიხედვით. აშშ-ს სახელმწიფოს დამაარსებლებმა კონსტიტუციური
მანდატით დაუშვეს მოსახლეობის აღწერის მეშვეობით დემოგრაფიული მონაცემების
უზარმაზარი რაოდენობის შეკრების შესაძლებლობა. აშშ-ს მოსახლეობის აღწერის ბიურო და
სხვა დაწესებულებები გამოკითხვებს შორის პერიოდში მონაცემების მნიშვნელოვან
რაოდენობას აგროვებენ, ამდენად, ჩვენს ხელთაა სოციალური ტენდენციების საკმაოდ კარგი
მაჩვენებლები, რომლებიც საჯარო პოლიტიკის (მმართველობის) პროცესში საკმაოდ დიდი
გავლენით სარგებლობენ

3.პოლიტიკური გარემო: პოლიტიკურ გარემმოში იგულისხმება მოსახლეობის პოლიტიკური

შეხეედულებები, რაც გავლენას ახდენს მათ არჩევანზე, მხარი დაუჭირონ კონკრეტულ
პოლიტიკურ ძალას ან ამ ძალის მიერ შემუშავებულ მმართველობით
ღონისძიებებს..მმართველებისა (policy makers) და სხვა მონაწილეების მიერ საკუთარი
პოლიტიკური და მმართველობითი (policy) არჩევანის შეფასების ერთ-ერთი გზა
საზოგადოებრივი აზრის გამოკითხვის შედეგების შესწავლაა.
4.ეკონომიკური გარემო:ეკონომიკური გარემო მოიცავს ეკონომიკის ზრდას, საზოგადოებაში
კეთილდღეობის დისტრიბუციის ხარისხს, ინდუსტრიული სექტორების ზომებსა და
შემადგენლობას, ეკონომიკის ზრდის ტემპს, ინფლაციას, შრომისა და ნედლეულის
ღირებულებას. ეკონომიკური აქტივობის ყველაზე სტანდარტული შეფასების მეთოდია
მთლიანი შიდა პროდუქტი (Gross Domestic Product, GDP), რომელიც ზომავს სახელმწიფოს
მიერ ერთი წლის განმავლობაში შექმნილი პროდუქციისა და მომსახურების ღირებულებას.
ეკონომიკური ფაქტორების მნიშვნელობა იმით აიხსნება, რომ ეკონომიკა უზარმაზარ
გავლენას ახდენს საჯარო მმართველობის ღონისძიებების შერჩევაზე.

შავი ყუთი (black box) - სისტემური მოდელის ან თეორიის ნაწილი, რომელში მიმდინარე
სამუშაოს პრინციპი არაა ახსნილი. მიიჩნევა, რომ ის კონტრიბუციას (inputs) გარდაქმნის
პროდუქტად (outputs), თუმცა გარდაქმნის წესის ანალიზი არ/ვერ ხდება.

კონტრიბუცია-შედეგის მოდელი (input-output model) - მმართველობითი პროცესის (policy

process) მოდელი, რომელშიც განისაზღვრება საჭირო ღონისძიებები (policy
demands)/კონტრიბუცია და პოლიტიკური სისტემის მეშვეობით გარდაიქმნება კანონებად,
პროგრამებად და ხელისუფლების მიერ მოწოდებულ სხვა პროდუქტებად და
მომსახურებებად.

3)საჯარო პოლიტიკის პროცესი, ეტაპები.

რა არის საჯარო პოლიტიკის პროცესი?- საჯარო პოლიტიკას გააჩნია საკუთარი სასიცოცხლო

ციკლი და პროცესი, რომელიც 6 ძირითადი ეტაპისგან შედგება. ეს პროცესი არ
წარმოადგენს ერთჯერადი ქმედებების ერთობლიობას. საჯარო პოლიტიკის შეფასებით
მიღებული შედეგები, გარემოებებისა და პირობების ცვლილება თუ სხვა ფაქტორები
განაპირობებენ პოლიტიკის გადახედვის აუცილებლობას და შედეგად, პროცესის
შემადგენელი ეტაპების გამეორებას. ამავდროულად, ყველა ეს ეტაპი თანმიმდევრულად არ
მიმდინარეობს და ხშირ შემთხვევაში შესაძლებელია რამდენიმე ეტაპზე პარალელურად
მიმდინარეობდეს მუშაობა. მაგალითად, საჯარო პოლიტიკა შესაძლებელია
ფორმულირებული იქნას მანამ, სანამ პრობლემა უშუალოდ დადგება დღის წესრიგში.
საჯარო პოლიტიკის შემადგენელი ეტაპებია:

1. პრობლემის იდენტიფიცირება
2. დღის წესრიგის განსაზღვრა:
 მთავარი მიზნების გამოყოფა
3. საჯარო პოლიტიკის ფორმულირება:
 ალტერნატივების იდენტიფიცირება
 ალტერნატივების შეფასება
 მმართველობის მოდელის შემუშავება (მიზნებისა და ინსტრუმენტების
განსაზღვრის გზით)
4. საჯარო პოლიტიკის ლეგიტიმაცია/დამტკიცება:
 გადაწყვეტილების მიღება
  სამართლებრივი საფუძვლის შექმნა
5. საჯარო პოლიტიკის განხორციელება :
 მენეჯმენტი და კოორდინაცია
 მონიტორინგი
6. საჯარო პოლიტიკის შეფასება:
 მიღწევების შეფასება
 რეკომენდაცია გაგრძელების, ცვლილების ან დასრულების შესახებ

რა არის პრობლემა მისი სტრუქტურირება , რა სირთულეები შეიძლება წარმოიქმნას

პრობლემის დროს, რა იგულისხმება პრობლემის კონცეეპტუალიზაციაში?

პრობლემა ჩვეულებრივ არასასურველი სიტუაციაა, რომელიც ხალხის, დაინტერესებული

ჯგუფის აზრით ან მთავრობის მოქმედებით შეილბე აშემსუბუქდეს

პრობლების კონცუპტუალიზაცია- მისი არსი ფორმალური პრობლემის კონცეპტუალურ

დისკუსიაში ჩაწერა და შესაბამისობაში მოყვანაა, იმ თეორიის მონახვაა რომლის ჩარჩოებშიც
ეს კონკრეტული მაგალითი თავსდება. ეს რეკომენდაციები კი პრობლემის
კონცეპტუალიზაციაში გვეხმარება: 1. აქ გაამრთლებულია კონცეპტუალური მიდგომების
სესხება. 2. არ უნდა გავერთოთ ორიგინალური თეორიებით რადგან ამ პროცესში
შესაძლებელია შევეჯახოთ ურთიერთსაწინააღმდეგო რეზულაციებს. იოლი გამოსავალიაა
მათი იგნორირება, საჭიროა ყველა წინააღმდეგობის შესახებ ხელმძღვანელობა საქმის კურსში
იყოს. 3. არსებობს ემპირიული მონაცემების ძიების სხვადასხვა საშუალებები საძიებო
კვლევები. 4. კონცეპტუალიზაციის შედეგია თეორიული მდგომარეობა, რომელიც ყველაზე
ზოგადი აბსტრაქტული სამცნიერო მსჯელობაა პრობლემის თაობაზე.

პრობლემის განსაზღვრისას შეიძლება მრავაალმა სირთულემ იჩინოს თავი.არსებობს

რამდნეიმე საფრთეხე რომლიც ანალიტიკოსის წინაშე პრობლემის განსაზღვის პროცესში
წამოიჭრება.კერძოდ:

 უპირობოდ და ყოველგვარი ვერიფიკაციის გარეშე დაეთანხმოთ პრობლემის იმ

განსაზღვრებას რომელსაც კლიენტი გთავაზობთ
 ‘’თვალლი გაგექცეთ’’ პრობლემის მხოლოდ მარტივი და ყველასთვის ცხადი
მახასიათებლებისკენ და ამასობაში ყურადღების მიღმა დაგრჩეთ პრობლემის
რეალური არსი, მისი განმსაზღვრელი რეალური მიზეზები
 გქონდეთ მცადი შეხედულება იმის შესახებ რომ ნებისმიერ პრობლემა საჭიროებს
საჯარო გადაწყვეტას
 ერთმანეთსი აგერიოთ პრობლემის გრძელვადიანი და მოკლევადიანი გადაწყვეტა
 ერთამნეთისგან ნაკლებად ანსხვავებთ კოლექტიურ და ინდივიდულურ
ფასეულობებს
პრობლემის ფორმულირება/სტრუქტურირება- რა რეკომენდაიები შეიძლება გავიზიაროთ
ფორმულირებასთან დაკავშირებით: 1.ანალიტიკოსი პრობლემის ფორმულირებისას
ცდილობს ისეთი ფაქტორების გამოძიებას, რაზედაც პოლიტიკური ბერკეტების გამოყენებით
შესაძლებელია რაიმე სახის რეაგირბეა. 2. ანალიტიკოსის მიერ გამოყოფილი ფაქტორებიდან
საჭიროა ისეთების არჩევა, რომელზედაც კლინტს გავლენის შესაძლებლობა ექნება. 3.
ანალიტიკოსი უნდა ცდილობდეს არა თავიი აარამედ კლიენტის პრობლემების გადაჭრა-
გადაწყვეტას. 4.კლიენტი ხშირ შემთხვევაში ყურადღებას აქცევს პრობლემის სიმპტომებს და
არა თავად პრბლემას ამიტომ საჭიროა პრობლემის სწორი განსაზღვრა და კლინტის
რიტორიკისგან მისი დიფერენცირება.

ოფიციალური და არაოფიცილური ფაქტორები და მისი სახეები, ურთიერთგავლენის

ფორმლები, როგორ მოქმედებენ, არაოფიციალური აქტორების დროს ყურადღება უნდა
გავამახვილოთ სხვადასხვა ინტერესთა ჯგუფებზე,

საჯარო პოლიტიკის პროცესში მონაწილეობენ როგორც ოფიციალური, ასევე

არაოფიციალური აქტორები

ოფიციალური აქტორები -საჯარო პოლიტიკაში ერევიან იქიდან გამომდინარე, რომ მათ აქვთ
კანონითა და კონსტიტუციით მინიჭებული ვალდებულებები და ამდენად, შესწევთ ძალა,
შეიმუშაონ და განახორციელონ პოლიტიკის ღონისძიებები (policies). ხელისუფლების
საკანონმდებლო, აღმასრულებელი და სასამართლო შტოები ოფიციალური აქტორებია,
რადგან ისინი კონსტიტუციაში არიან მოხსენიებულნი.

 საკანონმდებლო ორგანო-საკანონმდებლო ორგანოს მრავალი ფუნქცია აქვს,

თუმცა მისი უპირველესი მოვალეობა საკანონმდებლო აქტების მიღებაა.
საკანონმდებლო ორგანოები იღებენ აქტებს, რომლებიც განსაზღვრავენ
სხვადასხვა სახელმწიფო პროგრამების ფუნქციონირების წესს, ბიუჯეტირების
საკითხებს და ა.შ. რიგ შემთხვევებში კანონპროექტები ზუსტად ან
ნაწილობრივ იმეორებს სხვა აქტებში არსებულ რეგულაციებს, ამგვარად,
რამდენიმე კანონპროექტი, რომელიც მსგავსი შინაარსისა და მიზნის
მატარებელია, შეიძლება გაერთიანდეს.
 ადმინისტრაციული დაწესებულებები და ბიუროკრატია (აღმასრულებელი
ხელისუფლების მახასიათებლები) -ბიუროკრატია, გავრცელებული
შეხედულების თანახმად, მხოლოდ უარყოფითი მნიშვნელობის მატარებელი
ტერმინი არ არის. მაქს ვებერი (Max Weber), რომელიც მმართველობის
ბიუროკრატიული მოდელის ავტორია, ჩამოთვლის ბიუროკრატიის
თავისებურებებს:
 შრომისა და უფლებამოსილებების განაწილება ოფიციალური
რეგულაციების შესაბამისად;
 მოწესრიგებული, სუბორდინაციაზე დამყარებული სისტემა, რომელშიც
მაღალი თანამდებობის პირები ზედამხედველობენ დაქვემდებარებულ
პირებს - ე.ი. იერარქიული ორგანიზაცია;
 დაწესებულების საქმიანობა სრულად აისახება წერილობით
დოკუმენტებში, რაც ამარტივებს იმის გაგებას, თუ რომელი
გადაწყვეტილება რა მიზნის მისაღწევად იქნა მიღებული;
 თანამშრომლების ექსპერტული ტრეინინგი;
 მენეჯერი ასრულებს მხოლოდ მმართველობით ფუნქციებს და არ
მონაწილეობს დაწესებულების მიმდინარე დავალებების შესრულებაში;
  ოფისის საქმიანობა რეგულირდება ზოგადი, მეტნაკლებად მდგრადი
წესებით.
ბიუროკრატიული ხელისუფლებების მთავარი კრიტიკა ამგვარი დაწესებულებების
არასაჭიროდ დიდ ზომაშია. ბიუროკრატიასთან დაკავშირებული მეორე პრობლემა
ანგარიშვალდებულების სიმცირეშია. კერძოდ, სახელმწიფო დაწესებულებებში
დასაქმებული მოხელეების უდიდესი ნაწილი საქმიანობას თავიანთი უნარებისა და ცოდნის
საფუძველზე ახორციელებს, იმისდა მიუხედავად, თუ რომელი პარტიაა ხელისუფლების
სათავეში. რაც თავისთავად, ცუდი არ არის, მაგრამ მოხელეები დამოკიდებულნი არ არიან
ამომრჩევლებსა და მათ სურვილებზე და შესაბამისად, მათ წინაშე ანგარიშვალდებულნი
ნაკლებად არიან.

 სასამართლო ხელისუფლება- ალექსანდერ ჰამილტონის (Alexander Hamilton)

თანახმად, „კანონმდებლობის ინტერპრეტაცია სასამართლოებისათვის შესაფერისი
სფეროა“. იქიდან გამომდინარე, რომ კონსტიტუცია სახელმწიფოს უმნიშვნელოვანესი
კანონია, სასამართლოების პირდაპირი მოვალეობაა, სხვა საკანონმდებლო აქტების
მასთან შესაბამისობა უზრუნველყონ. უზენაესი სასამართლოს გადაწყვეტილებამ
საქმეში მარბერი მედისონის წინააღმდეგ (Marbury v. Madison), უზრუნველყო
სასამართლოს უფლება, განეხილა საკანონმდებლო აქტებისა და აღმასრულებელი
ხელისუფლების მიერ მიღებული რეგულაციების კონსტიტუციასთან შესაბამისობის
საკითხი.რა როლს ასრულებს სასამართლო სისტემა საჯარო მმართველობის
პროცესში? აშშ-ს პრეზიდენტი, ვუდრო ვილსონი (Woodrow Wilson) აცხადებდა, რომ
საჯარო მმართველობით ღონისძიებებს ქმნიდა მხოლოდ კონგრესი (პარლამენტი),
ხოლო ბიუროკრატია (ე.ი. მთავრობა) ასრულებდა მხოლოდ იმპლემენტატორის
როლს ყოველგვარი დისკრეციის (არჩევანის თავისუფლების) გარეშე. აღნიშნული
მიდგომა გამორიცხავს სასამართლოს როლს პოლიტიკის პროცესში.პოლიტიკის,
საჯარო მმართველობისა და კანონმდებლობის ამგვარი გამიჯვნა მრავალ თეორიას
დაედო საფუძვლად, კერძოდ, ისტონის (Easton) თანახმად, ოფიციალური აქტორების
საქმიანობა კონსტიტუციური ჩარჩოთია შემოფარგლული. სასამართლო სისტემა
სწორედ ამ ჩარჩოს დაცულობას უზრუნველყოფს. იგულისხმება, რომ სასამართლო
სისტემა არაა ჩართული პოლიტიკის პროცესში, რადგან ის მისაღები ღონისძიების
(policy) საზღვრებს ადგენს - რადგან ამ პროცესში ის მხოლოდ აცნობს მხარეებს
სოციალურად აღიარებულ წესებს.

არაოფიციალურ აქტორებში- იგულისხმებიან პირები, რომლებიც პოლიტიკის პროცესში

მონაწილეობას სამართლებრივი უფლებამოსილების (ან ვალდებულების) გარეშე იღებენ.
მათ „არაოფიციალურ აქტორებად“ მოხსენიება არ ამცირებს მათ მნიშვნელობას პოლიტიკის
კეთების პროცესში. ეს ჯგუფები პოლიტიკის პროცესში არიან ჩართულნი, რადგან მათ აქვთ
ამის უფლება, ხშირ შემთხვევაში, აქვთ დაცვის ღირსი მნიშვნელოვანი ინტერესები და
ხელისუფლება, მათ გარეშე, ეფექტურ მუშაობას ვერ შეძლებდა. არაოფიციალური აქტორების
ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი ჯგუფია მედია, რომელიც აშშ-ს კონსტიტუციის პირველი
შესწორებით გათვალისწინებულ პრესის თავისუფლებას იყენებს და „ზედამხედველის“
(“watchdog”) ფუნქციას ასრულებს. მათ არ გააჩნიათ ფორმალური, გარანტირებული როლი
პოლიტიკის პროცესში, თუმცა დემოკრატია მათ გარეშე სრულფასოვანი ვერ იქნებოდა.

 მოქალაქეები - პოლიტიკის პროცესის შესწავლამ აჩვენა, რომ შერჩეული

ღონისძიებები (policies) მოქალაქეების არჩევანს არ შეესაბამება. აშშ-ში
პოლიტიკა ჯგუფური პროცესია - პირთა ერთობა ადგენს პოლიტიკის
პროცესის წარმართვის სასურველ მიმართულებას. თუმცა ამ დროს
ინდივიდუალურ პირთა მონაწილეობა საკმაოდ გართულებულია. ცალკეული
პირის გადაწყვეტილება პოლიტიკაში მხოლოდ არჩევნების შედეგებზე
აისახება. საზოგადოება ნაკლებად მონაწილეობს პოლიტიკის პროცესში.
 ინტერესთა ჯგუფები--დემოკრატიის ამერიკული სისტემა ითვალისწინებს
შეკრებისა და გამოხატვის თავისუფლებას და ამდენად დიდ სამართლებრივ
წნეხს არ ახორციელებს იმ პირებზე, რომელთაც დაინტერსებულ ჯგუფებში
გაერთიანება სურთ. პრობლემა მათ ორგანიზებასა და რესურსებშია -
ეფექტური საქმიანობა საკმაოდ ძვირი ჯდება. ამგვარი ორგანიზაციები უამრავ
სხვადასხვა მიზანს ისახავენ, დაწყებული საცხოვრებელ ზონებში
სატელეფონო ხაზებისთვის საჭირო ანძების კონსტრუქციითა და
დამთავრებული ახალი კერძო სკოლების აშენებით. მიუხედავად იმისა, რომ
ამგვარი ჯგუფის დაარსება ნებისმიერს შეუძლია, მათი არსებობა არ ნიშნავს,
რომ პოლიტიკის პროცესში ისინი ხმის უფლებით ისარგებლებენ. გარკვეულ
ჯგუფებს გაცილებით უფრო დიდი ძალაუფლება აქვთ, ვიდრე სხვებს.
ინტერესთა ჯგუფის რამდენიმე სახეობა არსებობს: ინტერესთა ჯგუფების
სხვადასხვა კატეგორია არსებობს. მოქმედებს ინსტიტუციური ინტერესთა
ჯგუფები, რომელთა წევრები კონკრეტულ დაწესებულებას ეკუთვნიან და
წევრობაზე დაფუძნებული ინტერესთა ჯგუფები, სადაც პირები
ერთიანდებიან.განასხვავებენ ასევე ეკონომიკური და საზოგადოებრივი
ინტერესების მქონე ჯგუფებს. მათ შორის განსხვავება საკმაოდ პირობითია და
ძირითადად იმაში გამოიხატება, რომ პირველის მიზნები მხოლოდ საკუთარი
წევრების ინტერესების ადვოკატირებაში მდგომარეობს, ხოლო მეორე
ცდილობს, საზოგადოებრივ სიკეთეებზე წვდომა ყველასთვის
უზრუნველყოს.ეკონომიკური ინტერესთა ჯგუფები ცდილობენ მხოლოდ იმ
პირთა ინტერესი დააკმაყოფილონ, რომლებიც მათ წევრებად მოიაზრებიან
ამგვარი ჯგუფები შედარებით მცირე ზომის, მაგრამ ძალზე ეფექტურები
არიან. ამგვარ ორგანიზაციებს დიდი წვლილი შეაქვთ თავიანთი წევრების
მაღალი კვალიფიკაციის უზრუნველყოფაში. მოქმედებს ასევე ისეთი ჯგუფები,
რომლებიც არც ერთ და არც მეორე კატეგორიაში არ ექცევიან - მათ შორისაა
რელიგიური და იდეოლოგიური ორგანიზაციები.
პოლიტიკის პროცესში ოფიციალური და არაოფიციალური აქტორები ზემოქმედებას
ახდენენ ერთმანეთზე. კონსტიტუცია და კანონმდებლობა განსაზღვრავს ამ ურთიერთობის
სამართლებრივ საფუძვლების ნაწილს, მაგალითად, ხელისუფლების სამ შტოს შორის
ზემოქმედების მექანიზმებს. სხვა აქტორები ასე ფორმალურად სტრუქტურირებული არ
არიან, თუმცა არანაკლებ მნიშვნელობას ახდენენ პოლიტიკის პროცესზე. ამ
ურთიერთქმედების შინაარსის უკეთ აღსაქმელად საჭიროა განვიხილოთ ე.წ. გავლენის
სფეროები (domain). გავლენის სფერო არის პოლიტიკის მნიშვნელოვანი განზომილება,
რომლის ფარგლებშიც აქტორები ერთმანეთს კონკურენციას უწევენ და კომპრომისს აღწევენ.
ასეთ სფეროებს შორისაა გარემოს დაცვა, ჯანდაცვა, ჰაერისა და წყლის დაბინძურების
საკითხები, ფსიქიკურ ჯანმრთელობასთან დაკავშირებული სფერო და ა.შ. თითოეული
განზომილება სხვა გავლენის სფეროს ზემოქმედებას განიცდის. საზღვარი გავლენის
სფეროებს შორის ხშირად წაშლილია. ამ სფეროებზე ასევე ზემოქმედებს საზოგადოების
წარმოდგენა პრობლემის არსთან, მის გამომწვევ მიზეზებთან და მისი მოგვარების შესაძლო
ზომებთან დაკავშირებით. აქტორების ნაწილი ერთიანდება ჯგუფებად, რომლებიც
თითოეულ ამ გავლენის სფეროსთან დაკავშირებულ საკითხებზე მუშაობს (მა.:
არაოფიციალური და ოფიციალური აქტორების წევრები შეიძლება მუშაობდნენ ჯანდაცვის
საკითხებზე, სხვა ნაწილები - ეროვნული უსაფრთხოების, ქალაქის დაგეგმარების, გარემოს
დაცვის, სოციალური პროგრამებისა და სხვა თემებზე). თითოეულ გავლენის სფეროზე
მომუშავე პირები ქმნიან ე.წ. „რკინის სამკუთხედს“ - კერძოდ, არაოფიციალური აქტორები
(სამკუთხედის ერთი მხარე), კონგრესის კომიტეტი და ქვეკომიტეტი, რომელსაც
კონკრეტული საკითხების დეტალების დამუშავება ევალება(მეორე მხარე) და სახელმწიფო
დაწესებულება, რომელიც შესაბამისი გადაწყვეტილებების იმპლემენტირებას ახდენს
(სამკუთხედის მესამე მხარე) ქმნიან მყარ სტრუქტურას, რომელშიც ამა თუ იმ საკითხზე
აზრების ურთიერთგაცვლა მიმდინარეობს.

რკინის სამკუთხედის არსი - „რკინის სამკუთხედს“ - კერძოდ, არაოფიციალური აქტორები

(სამკუთხედის ერთი მხარე), კონგრესის კომიტეტი და ქვეკომიტეტი, რომელსაც კონკრეტული
საკითხების დეტალების დამუშავება ევალება(მეორე მხარე) და სახელმწიფო დაწესებულება,
რომელიც შესაბამისი გადაწყვეტილებების იმპლემენტირებას ახდენს (სამკუთხედის მესამე მხარე)
ქმნიან მყარ სტრუქტურას, რომელშიც ამა თუ იმ საკითხზე აზრების ურთიერთგაცვლა მიმდინარეობს.

4)დღის წესრიგის სახეები:

 უნივერსალური დღის წესრიგი (agenda universe) - სადაც შეიძლება მოხვდეს

საზოგადოებასა და პოლიტიკურ სისტემაში არსებული ნებისმიერი საკითხი.
მართალია, დემოკრატიულ სახელმწიფოში, სადაც უნივერსალურ დღის წესრიგთან
დაკავშირებით, თეორიულად, არავითარი შეზღუდვა არ შეიძლება არსებობდეს,
აგრესიული რასისტული და სექსისტური იდეები, რომლებიც საზოგადოებრივი
განხილვის საგანი არ შეიძლება გახდეს, ვერ მოხვდება ყველაზე ფართო -
უნივერსალურ დღის წესრიგში (მიუხედავად იმისა, რომ სიტყვის თავისუფლება, მათ
შორის, რასისტული განცხადებები, გარკვეულწილად, კონსტიტუციითაა დაცული).
 კობისა და ელდერის (Cobb and Elder) თანახმად, სისტემური დღის წესრიგი შედგება
ნებისმიერი საკითხის, პრობლემის ან იდეისგან, რომელიც პოლიტიკის პროცესის
მონაწილეთა მიერ განიხილება და არ კვეთს დამკვიდრებულ სოციალურ,
პოლიტიკურ, იდეოლოგიურ და სამართლებრივ ჩარჩოებს (მაგ.: სისტემური დღის
წესრიგის ნაწილად, ვერ ჩაითვლება პედოფილიის ან ინცესტის დაკანონება, რადგან
 ეს საკითხი ცდება დამკვიდრებულ იდეოლოგიურ და სამართლებრივ ჩარჩოებს).
უნივერსალურ დღის წესრიგსა და სისტემურ დღის წესრიგს შორის ზღვარი
„არსებული სახელმწიფო ორგანოს ლეგიტიმურ იურისდიქციაზე“ გადის.
 თუ საკითხმა სისტემური დღის წესრიგი გადალახა, ის აღწევს ინსტიტუციური დღის
წესრიგის დონეზე, რომელსაც კონკრეტული დაწესებულება განიხილავს. საკითხები,
რომლებიც კონკრეტულ მომენტში განიხილება კონკრეტული სახელმწიფო
დაწესებულების მიერ (იქნება ეს სამთავრობო დაწესებულება, საკანონმდებლო
ორგანო თუ სასამართლო).
 ინსტიტუციურ დღის წესრიგში არსებული საკითხების მხოლოდ მცირე ნაწილი
გადაინაცვლებს „გადასაწყვეტ დღის წესრიგში“ - ეს უკანასკნელი გულისხმობს
საკითხებს, რომელთა შესახებაც დაწესებულება შესაბამის გადაწყვეტილებას
უახლოეს მომავალში მიიღებს.
დღის წესრიგის ორი მოდელი არსებობს:

1. ‘’ქვემოდან ზემოთ’’-დღის წესრიგის განსაზღვრა გულისხმობს პროცესს,

როდესაც საკითხების და პრობლემების წამოწევა და მათი ადვოკატირება
შეუძლიათ არაოფიციალურ მონაწილეებს, როგორებიც არიან ინტერესთა
ჯგუფები, მოქალაქეთა გაერთიანებები, პოლიტიკური პარტიები,
პოლიტიკური კანდიდატები და სხვა.
2. ‘’ზემოდან ქვემოთ’’ : პოლიტიკის შემუშავების პროცესში განსაკუთრებული როლი
აქვს პრეზიდენტს, პრემიერ მინისტრს, მინისტრებსა და ზოგადად მთავრობას,
აგრეთვე პარლამენტარებს, გავლენიან პოლიტიკურ ფიგურებს და მნიშვნელოვანი
პოლიტიკური პოზიციის მქონე პირებს. მათ შეუძლიათ წამოწიონ პრობლემები და
მოითხოვონ მათი დღის წესრიგში შეტანა. მთავრობის წევრებს, პარლამენტარებს აქვთ
კანონმდებლობის ინიცირების შესაძლებლობა; პრემიერ მინისტრებს და მინისტრებს
შეუძლიათ სხვადასხვა საჯარო პოლიტიკის მიმართულებების და პრიორიტეტების
განსაზღვრა ჯანდაცვის, განათლების, ეკონომიკის და სხვადასხვა სფეროში.

5)ალტერნატივების შემუშავების პროცესში სხვადასხვა თეორიები:

1.წარსულზე დამოკიდებულების თეორია-წყვეტილი წონასწორობის თეორიის მიხედვით,

პოლიტიკის წყვეტა გულისხმობს, რომ პოლიტიკის დღის წესრიგი სტაბილურია
ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში, მაგრამ დროგამოშვებით ასევე ექვემდებარება
ცვლილებებს, რომელიც გაცილებით რადიკალური და დიდია, ვიდრე ინკრიმენტული
ცვლილება.დროდადრო პოლიტიკის კურსი გადაიხრება საყოველთაოდ მიღებული
წონასწორობიდან, როგორც კი პრობლემა გადაწყვეტილების მიღების პროცესიდან მაკრო
პოლიტიკის სფეროში გადაინაცვლებს.პრობლემების პრიორიტეტების გამოყოფაში შეტანილ
ამგვარ ცვლილებებს მოაქვს ცვლილებები პოლიტიკის შედეგებში. როგორც თრუ და სხვები
აღნიშნავენ, „პოლიტიკური პროცესები საერთოდ ხასიათდება სტაბილურობითა და
ინკრიმენტალიზმით, მაგრამ ხანდახან ხდება ფართომასშტაბიანი გადახრა განვითარების
არსებული ტრაექტორიიდან“. მასმედიასთან და სხვა არასამთავრობო აქტორებთან ერთად,
ინტერესთა ჯგუფები გადამწყვეტ როლს თამაშობენ პოლიტიკის კურსის დრამატულ
ცვლილებაში.
2.„წარსულზე დამოკიდებულებისგან განთავისუფლება“ (path-departing) პოლიტიკის
ცვლილებასთან მიმართებაში. დაბნეულობას იწვევს ის ფაქტი, რომ „წარსულზე
დამოკიდებულებისგან განთავისუფლება“ ზოგჯერ აღიქმეა, როგორც წარსულთან
ყოველგვარი კავშირის გაწყვეტა, რაც უმრავლეს შემთხვევაში შეუძლებელი ან უაღრესად
იშვიათია .

3.წყვეტილი წონასწორობის თეორია- წყვეტილი წონასწორობის თეორიის მიხედვით,

პოლიტიკის წყვეტა გულისხმობს, რომ პოლიტიკის დღის წესრიგი სტაბილურია
ხანგრძლივი პერიოდის განმავლობაში, მაგრამ დროგამოშვებით ასევე ექვემდებარება
ცვლილებებს, რომელიც გაცილებით რადიკალური და დიდია, ვიდრე ინკრიმენტული
ცვლილება.დროდადრო პოლიტიკის კურსი გადაიხრება საყოველთაოდ მიღებული
წონასწორობიდან, როგორც კი პრობლემა გადაწყვეტილების მიღების პროცესიდან მაკრო
პოლიტიკის სფეროში გადაინაცვლებს.პრობლემების პრიორიტეტების გამოყოფაში შეტანილ
ამგვარ ცვლილებებს მოაქვს ცვლილებები პოლიტიკის შედეგებში. როგორც თრუ და სხვები
აღნიშნავენ, „პოლიტიკური პროცესები საერთოდ ხასიათდება სტაბილურობითა და
ინკრიმენტალიზმით, მაგრამ ხანდახან ხდება ფართომასშტაბიანი გადახრა განვითარების
არსებული ტრაექტორიიდან“. მასმედიასთან და სხვა არასამთავრობო აქტორებთან ერთად,
ინტერესთა ჯგუფები გადამწყვეტ როლს თამაშობენ პოლიტიკის კურსის დრამატულ
ცვლილებაში.

წყვეტილი წონასწორობის თეორიის საპირისპიროდ, „ტრაექტორიიდან გადახვევის“ თეორია

პოლიტიკის განვითარებას ინკრიმენტულ ცვლილებებს უკავშირებს და ხაზს უსვამს იმ
გარემოებას, რომ ინკრიმენტული ცვლილება შეიძლება წარმოიშვას წყვეტილი
წონასწორობის თეორიისთვის მნიშვნელოვანი კრიტიკული სიტუაციებისა და რადიკალური
ცვლილებების გარეშეც (Beland & Waddan, 2012), უფრო მეტიც, საერთო ჯამში, პოლიტიკის
ინკრიმენტული ცვლილებები უზრუნველყოფს პოლიტიკის რადიკალურ ტრანსფორმაციას.

ინკრემენტული ცვლილება და ტრაექტორიიდან გადახვევის თეორია: როგორც წესი, ასეთ

რადიკალურ ცვლილებას მოჰყვება ინსტიტუციური სტაბილურობის პერიოდი, რომელიც,
თავის მხრივ, უმეტესწილად, კვლავ ინკრემენტული ცვლილებების გზით ვითარდება.
წყვეტილი წონასწორობის თეორიის საპირისპიროდ, „ტრაექტორიიდან გადახვევის“ თეორია
პოლიტიკის განვითარებას ინკრიმენტულ ცვლილებებს უკავშირებს და ხაზს უსვამს იმ
გარემოებას, რომ ინკრიმენტული ცვლილება შეიძლება წარმოიშვას წყვეტილი
წონასწორობის თეორიისთვის მნიშვნელოვანი კრიტიკული სიტუაციებისა და რადიკალური
ცვლილებების გარეშეც (Beland & Waddan, 2012), უფრო მეტიც, საერთო ჯამში, პოლიტიკის
ინკრიმენტული ცვლილებები უზრუნველყოფს პოლიტიკის რადიკალურ ტრანსფორმაციას.
ამ თვალსაზრისით, ინკრიმენტულ და „ტრაექტორიიდან გადახვევის“ მოდელებს შორის
მხოლოდ მკრთალი წყალგამყოფი ხაზი გადის იმ მნიშვნელობით, რომ ერთი შეხედვით
მცირე ცვლილებებმა შეიძლება, დროთა განმავლობაში მოიტანოს ტრანსფორმაციული
შედეგი

ინკრემენტული ცვლილება vs. წყვეტილი წონასწორობის თეორია:ინკრემენტალიზმი არის

პოლიტიკის ცვლილების მოდელი, რომელშიც პოლიტიკის „პროდუქტი“ (output) მცირე,
მაგრამ რეგულარული სახით მიიღება კონტრიბუციის (inputs) პასუხად. ამგვარმა ტენდენციამ
პოლიტიკის თანდათანობითი ცვლილება უნდა გამოიწვიოს კონკრეტულ სფეროში.
წყვეტილი წონასწორობის თეორია გვთავაზობს განსხვავებულ მოდელს, რომლის
ფარგლებშიც პოლიტიკის პროცესის „პროდუქტი“ არარეგულარულად იქმნება, არასრულად
პასუხობს კონტრიბუციით განსაზღვრულ მოთხოვნებს და ინსტიტუციური დაპირისპირება
ახასიათებს. ამგვარმა მიდგომამ, დროთა მანძილზე, პოლიტიკის მნიშვნელოვანი ცვლილება
შეიძლება გამოიწვიოს. მძაფრი დისკუსიების დროს ინკრიმენტული ცვლილების თეორია
არც კი განიხილება პოლიტიკის ცვლილების მოდელად. ამის სანაცვლოდ, მთავრობის
წარმომადგენლები არჩევანს აკეთებენ პოლიტიკის რადიკალურ ცვლილებასა და სტატუს
კვოს შენარჩუნებას შორის. ამის საპირისპიროდ, არსებობს დიდი რაოდენობით
ლიტერატურა, რომელიც მხარს უჭერს პოლიტიკის ინკრიმენტულ განვითარებას (Mahoney
and Thelen 2009; Thelen 2004). ეს მიდგომა უპირისპირდება წყვეტილი წონასწორობის
მოდელს და აკრიტიკებს მის ძირითად კონცეპტუალურ დასკვნებს, რომლის მიხედვით,
პოლიტიკის ტრაექტორიიდან რადიკალურ გადახვევებსა და „რყევებს“ მხოლოდ იშვიათად
და „კრიტიკულ სიტუაციაში“ აქვს ადგილი.

ინკრემენტული ცვლილებების სამი ფორმა:

 „დაშრევება“ - გულისხმობს „ახალი ელემენტების გადანერგვასა და დამატებას

სხვა სტაბილურ ინსტიტუციურ სტრუქტურაში“. „ამგვარ კორექტირებას
შეუძლია შეცვალოს ინსტიტუტის განვითარების სრული ტრაექტორია ახალი
ელემენტების „დაშრევების“ გზით“
 კონვერსია - მიუთითებს სიტუაციაზე, როდესაც პოლიტიკის ფორმალური
ინსტიტუციური წესები რჩება იგივე, მაგრამ მისი „ინტერპრეტაცია და
განხორციელება ხდება ახალი მეთოდებით“ და როცა აქტორები „იყენებენ
ინსტიტუტებისათვის დამახასიათებელ ორაზროვნებას“.
 პოლიტიკის კურსის დრეიფი - მიუთითებს იმ ფაქტზე, რომ რეფორმების
პროცესში ახალ სოციალურ და ეკონომიკურ ტენდენციებს შეუძლიათ
გარდაქმნან პოლიტიკის არსებული კურსის მიზნები და შედეგები,
პოლიტიკის არსებულ კურსში რაიმე სახის კორექტივების შეტანის გარეშე. ამას
ადგილი აქვს მაშინ, როდესაც მაღალი თანამდებობის პირები უარს აცხადებენ
რეფორმების გატარებაზე, რომ განახორციელონ პოლიტიკის თანდათანობითი
ტრანსფორმაცია სწრაფი ეკონომიკური და სოციალური ცვლილებების
კონტექსტში.
ბაუმგართნერმა თითოეული საკითხის შედეგები ცვლილებებთან დაკავშირებით სამ
კატეგორიად დააჯგუფა:

 „მნიშვნელოვანი“ ცვლილებები - ისეთი შემთხვევები, სადაც პოლიტიკის

ცვლილება, სავარაუდოდ, განსაკუთრებით დიდ გავლენას ახდენდა სამიზნე
ჯგუფზე და მაქსიმალურად თანხმობაში მოდიოდა პოლიტიკის
ადვოკატირების პროცესში ჩართული ჯგუფების მოთხოვნებთან. ეს კი
იწვევდა სტატუს კვოს მკვეთრ ცვლილებას.
  „ზომიერი“ ცვლილებები - ასახავს მხოლოდ ერთ, მცირე ნაწილს იმისას, რასაც
პოლიტიკის ცვლილების მომხრეები მოითხოვდნენ. ამგვარი შემთხვევები
ექცევა „ზომიერი“ ცვლილების კატეგორიაში და მოლაპარაკებისა და
კომპრომისების შედეგად შესაძლოა, გარდაიქმნას პოლიტიკის
ინკრიმენტალური ცვლილებების გამომწვევ შემთხვევად.
 ნულოვანი ცვლილებები - ისეთი შემთხვევები, როდესაც არ ჰქონდა ადგილი
პოლიტიკის ცვლილებს, შესაბამისად არიან სახელდებული. ამრიგად, ამ
კატეგორიზაციის მიხედვით, პოლიტიკის ცვლილების დონე უშუალოდ არის
დაკავშირებული პოლიტიკის ადვოკატირების პროცესის შედეგებზე.

ჰოლმა (1993) განსაზღვრა ცვლილების სამი სავარაუდო ტიპი:

 პირველი რიგის ცვლილება, სადაც მხოლოდ პოლიტიკის ინსტრუმენტები

იცვლება;
 მეორე რიგის ცვლილება, სადაც ცვლილება ჩანს პოლიტიკაზე ზეგავლენის
მოსახდენად საჭირო ინსტრუმენტების ძირითად პარამეტრებისა თუ
კატეგორიების შერჩევაში,
 და მესამე რიგის ცვლილება, სადაც უშუალოდ პოლიტიკის მიზნები იცვლება

6) მმართველობით ინსტრუმნტები სახეები, განმარტება

გამოიყოფა რამდენიმე ფაქტორი, რომლებმაც შეიძლება გამოიწვიონ სოციალური,

ეკონომიკური ან პოლიტიკური პრობლემების საპასუხო ნაბიჯების არაეფექტურობა:

1. მოტივაციის ან შესაძლებლობების ნაკლებობა

2. შეუთანხმებლობა ღონისძიების მთავარ მიზნებთან კავშირის მქონე ღირებულებებთან

დაკავშირებით

3. გაურკვევლობა იმასთან დაკავშირებით, თუ როგორ უნდა მოიქცნენ მოქალაქეები და

როგორ უნდა მოვახდინოთ მათი მოტივირება, შეასრულონ ღონისძიებით
გათვალისწინებული ნაბიჯების გადადგმა.

ამ გარემოებების გათვალისწინებით გამოიყოფა მმართველობითი ღონისძიების 5 სახე:

1. ავტორიტეტი-ავტორიტეტთან დაკავშირებული ინსტრუმენტები ყველაზე ხშირად

გამოიყენება ხელისუფლების მიერ, ქვედა დონეზე მათი წარმომადგენლების
საქმიანობის განსაზღვრის პროცესში. ამგვარი ინსტრუმენტები ეფუძნება
ხელისუფლების საკანონმდებლო უფლებამოსილებას, ნება დართოს ან აკრძალოს
კონკრეტული ტიპის მოქმედება გარკვეულ გარემოებებში. ამგვარი ინსტრუმენტის
მაგალითია კანონი, რეგულაცია ან მანდატი, რომლებიც ქალებს ორსულობის
პერიოდში სამედიცინო აღრიცხვაზე დადგომას აიძულებს.
2. მოტივაცია- აღნიშნული ინსტრუმენტის საფუძველია წარმოდგენა, რომ მოქალაქეებს
აინტერესებთ სარგებლის მირება და მათი მოტივირება წახალისების ან იძულების
 გარეშე შეუძლებელია. ამგვარი ინსტრუმენტების გამოყენებისას დიდი როლი აქვს
ხელშესახები სარგებლის მიღების შესაძლებლობას ან ზედმეტი ხარჯის თავიდან
აცილების პოტენციალს. მოტივაციური შინაარსის ინსტრუმენტების შექმნას
განაპირობებს წარმოდგენა, რომ ინდივიდებს შესაძლებლობა აქვთ გააკეთონ
არჩევანი, დაინახონ არსებული შესაძლებლობა და მიიღონ სათანადო ინფორმაცია და
გადაწყვეტილების მიღებისათვის საჭირო უნარები, რათა უამრავი ალტერნატივიდან
მათთვის საუკეთესო შეარჩიონ. ამგვარი ინსტრუმენტის მაგალითი იქნებოდა საჯარო
ტრანსპორტის ბილეტების უფასოდ დარიგება სამედიცინო აღრიცხვაზე დამდგარი
ქალებისათვის. ასეთი ინსტრუმენტის მაგალითია ნებისმიერი რეგულაცია, რომელიც
დამრღვევი პირისათვის საჯარიმო სანქციის დაკისრებას ითვალისწინებს.
3. შესაძლებლობების განვითარება-ინსტრუმენტების აღნიშნული ტიპი გულისხმობს
ინფორმაციის, ტრეინინგის, განათლებისა და რესურსების მიწოდება ინდივიდების,
ჯგუფებისა თუ დაწესებულებებისათვის, რათა მათ თავად მიიღონ გადაწყვეტილება
და განახორციელონ საქმიანობა, რომელიც ღონისძიებით გათვალისწინებული მიზნის
მიღწევისათვის არის აუცილებელი. ამ ინსტრუმენტების შექმნას საფუძვლად უდევს
წარმოდგენა, რომ მოტივაცია პრობლემას არ წარმოადგენს და მოქალაქეები უკვე
საკმარისად მოტივირებულები არიან, თუმცა მათ არ აქვთ საშუალება (ცოდნა,
უნარები) რათა ღონისძიებით განსაზღვრული ნაბიჯები გადადგან.
შესაძლებლობების განვითარებაზე ორიენტირებული ინსტრუმენტების
გამოყენებისას უნდა გავითვალისწინოთ რისკ-ფაქტორებიც. მაგალითად,
ორსულობის პერიოდში მოწევის მავნებლობის შესახებ ინფორმაცია შეიძლება
გავრცელდეს ბროშურების, ელფოსტის ან ვიდეოების მეშვეობით. თუმცა ამ
ინსტრუმენტის ეფექტურობას რისკს უქმნის ის გარემოება, რომ ორსულ ქალებს
აღნიშნული ინფორმაცია შეიძლება არ აინტერესებდეთ და მათ არ შეწყვიტონ მოწევა
ორსულობის პერიოდში.
4. დიდაქტიკა და სიმბოლიზმი-დიდაქტიკური ან სიმბოლურია ინსტრუმენტები,
რომლებიც ეფუძნება წარმოდგენას, რომ ადამიანების მოტივირება მათი რწმენისა და
ღირებულებების საფუძველზე უნდა მოხდეს. ამის მაგალითია სლოგანები,
ახალგაზრდების ცნობიერების ამაღლება სხვადასხვა საკითხებზე ისევ ახალგაზრდა
სპიკერების გამოყენებით და ა.შ.
5. სწავლება-ამ ტიპის ინსტრუმენტები გამოიყენება სამიზნე აუდიტორიის მიერ
პრობლემის მოგვარებაში ჩასართავად. ამ ტიპის ინსტრუმენტების მიზანი და
დანიშნულება შეიძლება არ იყოს ზუსტად განსაზღვრული. განათლებასთან
დაკავშირებული ინსტრუმენტების მაგალითია საჭიროებების კვლევა, რომელიც
გულისხმობს მოსახლეობის გამოკითხვას ბავშვებში ზედმეტი წონის პრობლემის
მოსაგვარებლად - ამგვარი საჭიროებების გამოკითხვა აუცილებელია, რათა
დაზუსტდეს, რა ინფორმაციაა საჭირო მანამ, სანამ მმართველობითი ღონისძიების
კონკრეტული ფორმა იქნება შემუშავებული. მმართველობითი ღონისძიების დიზაინი
- ღონისძიების დიზაინი გულისხმობს ეფექტური და ეფექტიანი ღონისძიებების
სისტემატურ შემუშავებას გამოცდილებასა და საღ აზრზე დაფუძნებული
გადაწყვეტილების მიღების საშუალებით და მოქმედების მიმართულების იმგვარად
განსაზღვრას, რაც მოგვცემს საშუალებას, ღონისძიების განსაზღვრულ მიზანსა და
ამოცანას მივაღწიოთ. დიზაინი მოიცავს როგორც მიზნის მისაღწევად საჭირო
ნაბიჯების ერთობლიობას, ისე თავად მიზნების შეფასებას.
7)საჯარო პოლიტიკის ფორმულირება/ლეგიტიმაცია/დამტკიცება

ფორმულირებული ღონისძიება (ე.ი. სხვადასხვა კრიტერიუმის საფუძველზე შერჩეული

ალტერნატივა) ექვემდებარება ლეგიტიმაციას (ე.ი. კანონის/კანონქვემდებარე აქტის სახის
მიცემას). აღნიშნული უმნიშვნელოვანესია ღონისძიებების განჭვრეტადობის
უზრუნველსაყოფად. ლეგიტიმაციისა და დამტკიცების პროცესი დამოკიდებულია იმაზე,
თუ რა ტიპის დოკუმენტში ხდება ღონისძიების ასახვა. მმართველობითი ღონისძიების
საკანონმდებლო აქტში ასახვის შემთხვევაში, პროცესი მიმდინარეობს საპარლამენტო
კომიტეტებისა და უშუალოდ საპარლამენტო განხილვის/დამტკიცების გზით.
კანონქვემდებარე აქტში ასახვის შემთხვევაში, ლეგიტიმაციისა და დამტკიცების პროცესი
შემოიფარგლება შესაბამისი თანამდებობის პირის (მინისტრი, პრემიერ-მინისტრი)/უწყების
(სამინისტრო, სსიპ, მთავრობა) რელევანტურ აქტზე (ბრძანება, დადგენილება,
განკარგულება) ხელმოწერით.

8) რა იგულისხმება ღონისძიების ზემ/ადაპტირება/გადაცემა/შეწყევტაში:

დანის 2004 წელს გამოცემული წიგნის ‘’შესავალი საჯარო პოლიტიკის ანალიზში’’ მესამე
რედაქტიულ ვარიანტში ავტირი საჯარო პოლიტიკურ-მმართველობით პროცესს ავსებს
დამატებით 3 ფაზით , რომლებიც დანარჩენ ფაზებთან ერთად პარალელურ რეჟიმში
ხორციელდება:

ადაპტირება-როემლიც მმართველობითი პროცესის ნებისმიერ ფაზას ახლვას თან.საჯარო

ღონისძიების ცვლილება გარემო ფაქტორების შესაბამისად, მონიტორინგის შედეგების
ანალიზის საფუძველზე.

გადაცემა-მემკვიდრეობის დროს ხდება პრობლემის მოხსნა და მმართველობითი პროცესის

უკვე სხვა პრობლემატიკაზე გადართვა/გადასვლა

კომუნიკაციაში იგულისხმება-ინფორმაციის მიწოდება ყველა ჩართული მხარისათვის

საჯარო ღონისძიების საჭიროების, შემუშავების პროცესის, იმპლემენტაციის გზების,
ჩართულ პირთა როლის შესახებ.

პროცესის დასრულებაში იგულისხმება პოლიტიკური კურსის შეფასების საფუძვლეზე მისი

შეწყვეტის შესახებ გადაწყევტილების მიღება. გასათავლსიწინებელია რომ შეწყვეტა ხდება
როგორც დადებითი ისე უარყოფითი შეფასების არსებობის შემტხვევაში. თუმცა ამ
ვარიანტის დროს ხდება ამავე პრობლემატიკის დაძლების მიზნით პოლიტიკურ-
მმართველობითი პროცესის თავიდან ამოქმედება.

9)მონიტორინგი და შეფასება
სრულყოფილი პოლიტიკის ანალიზი გულისხმობს პოლიტიკური კურსის განხორციელებას,
მონიტორინგ და შეფასებას. პოლიტიკური მხარდაჭერა გულისხმობს შემუშავებული
პროგრამის ან პოლიტიკური კურსის განხორციელების უზრუნველყოფას წინასწარ
დამტკიცებული გეგმის მიხედვით, პოლიტიკური მონიტორინგი კი ამ გეგმის
განხორციელების პროცესზე დაკვირვებაა. პოლიტიკური კურსის განხოორციელების
მონიტორინგისთვის აუცილებელია გარკვეული საინფორმაციო ბაზის შექმნა რასაც ხელს
უწყობს პოლიტიკური კურსის სათანადო განხორციელება . საინფრომაციო ბაზად შეიძლება
ჩაითვალოს „ჩანაწერები“, დოკუმენტები , რეიტინგული მონაცემები , ტესტებისა და
დაკვირვების შედეგები აგრეთვე მტკიცებულებები.

პოლიტიკური კურსის შეფასება: პოლიტიკური კურსის შეფასება ეს საჯრო პოლიტიკურ-

მმართველობითი პროცესის ბოლო ეტაპია. შეფასების ეტაპზე უნდა მოხდეს ღრმა და ფართო
მნიშვნელობის შემდეგი საკითხების დაზუსტება. კერძოდ: 1.უნდა განისაზღვროს რამდენად
სწორად მოხდა პრობლემის იდენტიფიცირება და საერთოდ , სწორი პრობლემა შეირჩა თუ
არა გადასაწყვეტად. 2.უნდა დადგინდეს გათვალისწინებულ იქნა თუ არა პრობლემის ყველა
მნიშვნელოვანი ასპექტი. 3.ხომ არაა მნიშვნელოვანი მონაცემები უგულებელყოფილი
ანალიზის დროს და რამდენად იქონია ამან გავლენა ანალიზზე. 4.მოხდა თუ არა
რეკომენდაციების სათანადო განხორციელება. 5.მოჰყვა თუ არა პოლიტიკური კურსის
განხორციელებას სათანადო შედეგები? 6. საჭიროა თუ არა მოდიფიკაციის , შესწორებებისა
და ცვლილებების შეტანა და რისი გათვალისწინებაა საჭირო სამომავლოდ.

არსებობს რამდენიმე სახის შეფასება : 1. ფორმატიული შეფასება – იგივე მონიტორინგი

კითხვა _ ხორციელდება თუ არა პოლიტიკური მიმართულება გეგმის მიხედვით. მიზანი _
პოლიტიკური კურსის განხორციელების ანალიზი შესაძლო კორექტივების შეტანის
უფლებით . 2. შემაჯამებელი შეფასება _ ხორციელდება პოლიტიკური კურსის სრულად
განხორციელების შემდეგ . კითხვა _ გაამართლა თუ არა პროგრამამ დასახული მიზნის
მიღწევაში და თუ არა, რა იყო ამის მიზეზი. ხორციელდება, თუკი: მისაღებია
პოლიტიკოსებისთვის, ადმინისტრატორებისა და სხვა მონაწილე მხარეებითვის; თავიდანვე
ხდებოდა პროგრამაზე დაკვირვება; არსებობს წინასწარგათვლილი მიზნები; გვაქვს
სათანადო საინფორმაციო ბაზა; შეფასების მეთოდები სათანადოდ დამაჯერებელია;
პროგრამა სტაბილურობით გამოირჩევა; პროგრამის შეფასებაში ჩართულია პროგრამაში
მონაწილე კადრები; მიღწეული შედეგები ფართოდაა ხელმისაწვდომი. არ ხორციელდება
თუკი: პროგრამა მეტად წინააღმდეგობრივია; მისი წარმატებულად/წარუმატებლად
გამოცხადება მთლიანად პოლიტიკურ ინტერესებზეა დამოკიდებული; არსებობს
მნიშვნელოვანი სირთულეები პროგრამის შესაფასებლად. მათ შორის სათანადო
გამოცდილებისა და კადრების ნეკლებობა. ხშირად შეუძლებელია საჭირო ძალისხმევის
გაერთიანება; პროგრამის ეფექტურობაზე გავლენას ახდენს მთელი რიგი გარეგანი
ფაქტორები.

3. შეფასების დიზაინი- პოლიტიკური კურსის შეფასებისას ფართოდ გამოიყენება სოციალურ

მეცნიერებათა კვლევის მეთოდებუ. მიუხედავად იმისა რომ არაპრაქტიკულია
ლაბორატორიული ექსპერიმენტების დროს აპრობირებული კვლევების პოლიტიკური
შეფასებებისთვის გამოყენება, კვლევის წარმეობის იგივე პრინციპით განისაზღვრება
პოლიტიკური კურისს შეფასების დაგეგმვა და განხორციელება.

4.წინასწარი და შემდგომი შეფასება- პოლიტიკური კურსი ფასდება მისი განხორციელბეის

შედეგად მიღებული ცვლილებების მიხედვით. ასეთ სიტუაციაში აუცილებელია თავიდანვე
გამოირიცხოს ყოველგვარი უარყოფითი ფაქტორის გავლენა მიღებულ შედეგზე

5.შეფასება ფკუს-ჯგუფის გათვალისწინებითა და გათვალისწინების გარეშე- ამ შემთხვევაში

პოლიტიკური კურსის შეფასება იგება პოლიტიკური კურსის განხორციელების შედეგად
ფოკუს-ჯგუფში მომხდარი ცვლილებების საფუძველზე, რომელიც უფფარდდება
აღნიშნული კურსის გარეშე დარჩენილი მოსახლეობის მდგომარეობის ამსახველ მონაცემებს.

6.განხორციელების შემდგომი შეფასება-თავისი არსით საკმაოდ ახლოსაა წინასწარი და

შემდგომი შეფასების მეთოდთან, რადგან ამ შემთხვევაშიც შეფასებისას ფოკუსირება
კეთდება პოლიტიკური კურსის განხორციელბის შემდეგ მიღწეულ შედეგებზე რომელიც
უფარდდება პოლიტიკური კურსის განხორციელებამდე არსებულ სიტუაციას. მაგრამ
განსხვავება ისაა რომ ამ დროს მხედველობაშ მიიღება შედეგზე ყველანაირი სახის
ზეგავლენა, რასაც წინასწარი და შემდგომი შეფასების მეთოდი გამორიცხავს.

7.დროის რიგის შეფასება-შეფასება ხორციელდება პოლიტიკური კურსის განხორციელების

შედეგად მიღებული ცვლილებების საფუძველზე, მხოლოდ ამ შემთხევვაში გრძელვადიანი
პერსპექტივით.

თეორიული და პროგრამული ჩავარდნა

თეორიული ჩავარდნა-როცა პოლიტიკური კურსი ხორციელდება, მაგრამ არ მოაქვს

სათანადო შედეგი, პრობლემის მოგვარების არასწორი კურსის შერჩევის გამო. ამის მკაფიო
მაგალითს წარმოადგენს უნიფორმების შემოღება სკოლებში ძალადობის დონის შემცირების
მიზნით . ამ მცდელობამ არ გაამართლა რადგან ძალადობის დონე არანაირად არ შეიცვალა,
ამ შემთხვევაში პოლიტიკური კურსი კი განხორციელდა მაგრამ უშედეგოდ. აქედან
გამომდინარე თეორია თითქოს არასწორი ჩაცმის სტილი ხელს უწყობს ძალადობის
წარმოშობას, არასწორია და სკოლაში აღNიშნული პრობლემის მიზეზი სრულიად სხვა
მიმართულებით უნდა ვეძებოთ.

პროგრამული ჩავარდანა-როცა პოლიტიკური კურსი სწორად იქნა შერჩეული, თუმცა

სასურველი შედეგის მიღება მაინც ვერ მოხერხდა, განხორციელების ეტაპზე დაშვებული
შეცდომების გამო. სწორედ ამის გამო პროგრამულ წარუმატებლობას ბევრი
იმპლიმენტაციურ წარუმატებლობას უწოდებს . ეს ნიშნავს რომ აღნიშნული კურსი
სათანადოდ არ იქნა განხორციელებული. მაგალითდ ასეთი შედეგი შეიძ₾ება მივიღოთ იმ
შემთხვევაში თუ სკოლაში უნიფორმებს შემოვიღებთ, მაგრამ მოსწავლეთა უმრავლესობა
იგნორირებას გაუკეთებს მას. შესაბამისად უცვლელი დარჩება ძალადობის დონე. ერთ-ერთი
რაც ყველასთვის ცხადი გახდება აღნიშნული პროცესის შემდეგ ესაა რომ მოსწავლეები
იგნორირებას უკეთებნ უნიფორმებს.