1.

hNHÓ M PHÉ P THỬ THỊ HIẾ U

1.1. Mụ c đích và ứ ng dụ ng củ a phép thử thị hiếu
- Mụ c đích chính củ a nhó m phép thử thị hiếu là đá nh giá mứ c độ
chấ p nhậ n sả n phẩ m hoặ c đượ c ưa thích hơn cá c loạ i sả n phẩ m
khá c củ a ngườ i tiêu dù ng. Điểm logic củ a nhó m phép thử nà y là
dự a trên khả nă ng cả m nhậ n và kinh nghiệm củ a ngườ i dù ng để
đo mứ c độ hà i lò ng, chấ p nhậ n và ưa thích củ a họ .
- Nhó m phép thử thị hiếu đó ng vao trò quan trọ ng trong quy trình
phá t triến sả n phẩ m, cung cấ p nhiều thô ng tin hữ u ích cho ngườ i
phá t triển sả n phẩ m về phả n ứ ng củ a ngườ i tiêu dù ng đố i vớ i sả n
phẩ m họ đang nghiên cứ u. Bên cạ nh đó nhó m phép thử này cò n
đượ c ứ ng dụ ng trong việc quả ng bá sả n phẩ m mớ i, tìm hiểu sự
phá t triển về vị trí củ a mộ t nhã n hiệu sả n phẩ m trên thị trườ ng,
hoặ c sử dụ ng khi muố n so sá nh mứ c độ ưa thích giữ a sả n phẩ m
củ a cô ng ty so vớ i sả n phẩ m cạ nh tranh trên thị trườ ng.
- Cá c phép thử phổ biến trong nhó m phép thử thị hiếu bao gồ m
phép thử ưa tiên (cặ p đô i, so hàng thị hiếu) và phép thử mứ c độ
chấ p nhậ n (phép thử cho điểm).
1.2. Đặ c điêm và cá c yếu tố ả nh hưở ng đến thị hiếu ngườ i tiêu dù ng
- Đố i vớ i phép thử thị hiếu, yếu tố ngườ i thử ả nh hưở ng rấ t lớ n
khô ng nhữ ng đố i vớ i kết quả thí nghiệm mà cò n ả nh hưở ng đến
chiến lượ c phá t triển củ a mộ t sả n phẩ m. Do đó , số lượ ng ngườ i
thử là mộ t trong nhữ ng điều kiện rấ t quan trọ ng. Thô ng thườ ng
số lượ ng ngườ i thử khô ng đượ c ít hơn 60 ngườ i. Tuy nhiên, đố i
vớ i mộ t số phép thử về định lượ ng đò i hỏ i số lượ ng ngườ i thử tố i
thiểu 100 ngườ i để đượ c nhữ ng kết quả có ý nghĩa và đá ng tin
cậ y.
- Ngoà i ra, cò n có mộ t số đặ c điểm quan trọ ng cầ n phả i đượ c câ n
nhắ c khi lự a chọ n ngườ i tiêu dù ng, bở i vì cá c yếu tố nà y sẽ ả nh
hưở ng trự c tiếp đến thị hiếu củ a ngườ i tiêu dù ng khi đá nh giá
sả n phẩ m.
 Tuổ i tá c
 Dâ n tộ c (phong tụ c tậ p quá n)
 Tô n giá o
 Giớ i tính
 Sự lự a chọ n ngẫ u nhiên: ngườ i thử nếm cho phép thử thị
hiếu khô ng cầ n trả i qua huấ n luyện mà đượ c mờ i tham gia
mộ t cá ch ngẫ u nhiên. Tuy nhiên, trướ c khi thự c hiện phép
thử họ phả i đượ c hướ ng dẫ n ngắ n ngọ n, rõ rà ng, chi tiết về
 cá c bướ c tiến hà nh và nhữ ng quy định trong quá trình thử
nếm: phương phá p, bả ng câ u hỏ i, thờ i gian thử nếm, số
lượ ng mẫ u.
1.3. Phép thử mứ c độ chấ p nhậ n (consumer acceptance test) – phép thử
cho điểm thị hiếu
- Mụ c đich

Xá c định mứ c độ ưa thích hay khả nă ng chấ p nhậ n củ a ngườ i tiêu

dù ng đố i vớ i cá c sản phẩ m đá nh giá .

- Nguyên tắ c

Cá c mẫ u thử đượ c phụ c vụ tuầ n tự cho ngườ i thử . Ngườ i tiêu dù ng

đá nh giá từ ng mẫ u và cho biết mứ c độ ưa thích củ a họ trên trang
điểm thị hiếu.

- Cá ch tiến hà nh phép thử

 Mẫ u thử

Lượ ng mẫ u thử tương tự như phép thử xếp dã y, tù y thuộ c và o mứ c

độ phứ c tạ p củ a mẫ u. Cá c mẫ u đượ c trình bà y theo
trậ t tự hình vuô ng Latin Winlliams bình phương.

 Ngườ i thử

Ngườ i thử là ngườ i tiêu dù ng có kinh nghiệm sử dụ ng sả n phẩ m,

chưa qua huấ n luyện. Ngườ i thử có nhiệm vụ cho điểm trên thang
theo sở thích củ a mình. Và đâ y cũ ng là mộ t nhượ c điểm củ a phép
thử cho điểm thị hiếu. Bở i mỗ i ngườ i thử có mô t sở thích khá c
nhau, hay nó i cá ch khá c là khung đố i chiếu khá c nhau. Vì vậ y, khi
cho điểm, ngườ i thử dự a trên khung đố i chiếu củ a mình từ đó đưa
ra cá c kết quả mà có thể là cù ng số điểm nhưng ý nghĩa củ a nó là
hoà n toà n khá c nhau. Do đó , lượ ng ngườ i thử cho phép thử nà y
cà ng lớ n cà ng tố t và đi kèm theo sau phép thử luô n luô n là mộ t
bả ng câ u hỏ i thu nhậ n thô ng tin về thó i quen tiêu dù ng hay quan
điểm, hay cả m xú c củ a ngườ i tiêu dù ng. Từ bả ng câ u hỏ i kết hợ p
vớ i dữ liệu cả m quan mớ i cho ta thấ y đượ c cá i nhìn tổ ng quá t về
ngườ i tiêu dù ng, phâ n nhó m ngườ i tiêu dù ng và đặ c điểm củ a từ ng
phâ n nhó m. Từ đó , đưa ra chiến lượ c phá t triển sả n phẩ m cho cô ng
ty.

 Thang điểm cấ u trú c

Trong phép thử mứ c độ chấ p thườ ng sử dụ ng thang đo cấ u trú c là
thang đo mứ c độ ưa thích củ a ngườ i tiêu dù ng trên cá c điểm số
nguyên dương. Trên mỗ i điểm có gắ n cá c từ mô tả thị hiếu hoặ c
gắ n hai đầ u mú t thang và điểm giữ a thang. Thang đó cấ u trú c có
nhiều thang điểm như: 3, 5, 7, 9, 11, 13,... phổ biến là thang 7 và 9
điểm.

 Phiếu đá nh giá : Sử dụ ng phiếu đá nh giá và phiếu hướ ng

dẫ n thí nghiệm riêng biệt. Mỗ i phiếu đá nh giá ứ ng ớ i mộ t
mẫ u thử .

PHIẾ U HƯỚ NG DẪ N THÍ NGHỆ M

Anh/chị sẽ nhậ n đượ c lầ n lượ t 3 mẫ u sữ a chua đã đượ c gắ n mã
số . Hã y thử nếm từ ng mẫ u và đá nh giá mứ c độ ưa thích củ a
anh/chị đố i vớ i mẫ u nà y bằ ng cá ch cho điểm trên thang dướ i đâ y.
Ghi nhậ n câ u trả lờ i củ a anh/chị và o phiếu đá nh giá .
Lưu ý: mỗ i mẫ u thử ứ ng vớ i mộ t phiếu đá nh giá và đưa lạ i cho
thự c nghiệm viên ngay khi anh/chị trả lờ i xong. Anh/chị sú c
miệng bằ ng nướ c lọ c trướ c khi thử mẫ u và bấ t cứ khi nà o anh/chị
thấ y cầ n thiết.

Phiếu đá nh giá củ a phép thử cho điểm thị hiếu

PHIẾ U ĐÁ NH GIÁ
Họ tên ngườ i thử :....................................................................................
Ngà y thử :.................................................................................................
Mứ c độ ưa thích củ a anh/chị đố i vớ i mẫ u có mã số ...........................là :

Phiếu đá nh giá củ a phép thử cho điểm thị hiếu

 Xử lý số liệu

Kiểm định Fridman hoặ c phâ n tích phương sai (ANOVA) đượ c sử
dụ ng để phâ n tích dữ liệu.

 Kết luậ n

Phâ n tích dữ liệu từ phép thử cho điểm thị hiếu cho phép nhà
nghiên cứ u định lượ ng mứ c độ yêu thích ngườ i tiêu dù ng đố i vớ i
từ ng sả n phẩ m hay so sá nh giữ a nhiều sả n phẩ m vớ i nhau. Nên nhớ
rằ ng, ngườ i thử yêu thích sả n phẩ m khô ng có nghĩa họ sẽ mua nó .
Dó đó , mộ t thang đo về khả nă ng sẵ n sàng mua sản phẩ m cũ ng cầ n
đượ c nghiên cứ u. Ngoà i ra, nhữ ng sản phẩ m nhậ n đượ c điểm số
yêu thích gầ n như nhau khô ng có nghĩa cá c đặ c tính củ a chú ng là
tương tự nhau.