คำนำ

ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ หน่วยการเรียนรู้ เรื่อง โมเมนตัมและการชน ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 ชุดกิจกรรม

นี้ จัดทาขึ้นเพื่อเป็นสื่อประกอบการจัดการเรียนรู้ วิชา กลศาสตร์ 2 ว30215 โดยเนื้อหาและวัตถุประสงค์
ตามหลักสูตรแกนกลางการศึกษาขั้นพื้นฐาน พุทธศักราช 2551 กลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ ระดับ
มัธยมศึกษาตอนปลาย โดยนาชุดกิจกรรมการเรียนรู้ เพื่อให้นักเรียน ฝึกปฏิบัติการวิทยาศาสตร์ ทาแบบฝึกหัด
นักเรียนได้ศึกษาด้วยตนเอง แก้ไขปัญหาระหว่างเรียน เพื่อสร้างให้นักเรียนมีแรงจูงใจใผ่สัมฤทธิ์ มี
ความสามารถในการอ่าน คิด วิเคราะห์ เขียนสื่อความหมายและมีความรู้ ความเข้าใจ เกี่ยวกับการจัดทาชุด
กิจกรรมการเรียนรู้ วิชา กลศาสตร์ 2 หน่วยการเรียนรู้เรื่องโมเมนตัมและการชน ประกอบด้วย 8 ชุดกิจกรรม
การเรียนรู้ ดังนี้
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ชุดที่ 1 เรื่อง โมเมนตัม
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ชุดที่ 2 เรื่อง การเปลี่ยนแปลงโมเมนตัม
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ชุดที่ 3 เรื่อง การดล
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ชุดที่ 4 เรื่อง แรงดล
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ชุดที่ 5 เรื่อง การชนในหนึ่งมิติ
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ชุดที่ 6 เรื่อง กฎอนุรักษ์โมเมนตัม
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ชุดที่ 7 เรื่อง การชนในสองมิติ
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ชุดที่ 8 เรื่อง การระเบิด
ผู้จัดทาหวังเป็นอย่างยิ่งว่า ชุดกิจกรรมการเรียนรู้วิชา กลศาสตร์ 2 ชุดนี้จะช่วยสร้างแรงจูงใจใฝ่
สัมฤทธิ์ ให้แก่นักเรียนได้เรียน เรื่อง การชนและโมเมนตัม อย่างเข้าใจ เป็นสื่อการเรียนการสอนที่ครูผู้สอน
สามารถใช้ เพื่อพัฒนาทักษะกระบวนการเรียนรู้ตา่ งๆ ทางวิทยาศาสตร์ของนักเรียนให้มีประสิทธิภาพส่งผลให้
นักเรียนีเจตคติที่ดีต่อวิชา มีผลสัมฤทธิ์ทางการเรียนที่สูงขึ้นและส่งผลให้นักเรียนนาไปประยุกต์ใช้ใน
ชีวิตประจาวันได้เป็นอย่างดี

รัฐพล คาแก่น
 สำรบัญ

เรื่อง หน้า
คาชี้แจงเกี่ยวกับชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ก
คาชี้แจงสาหรับนักเรียน ข
ขั้นตอนการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ค
ชุดกิจกรรมที่ 5 เรื่อง การชนในหนึ่งมิติ 1
บัตรคาสั่ง 2
บัตรทดสอบก่อนเรียน 4
บัตรกิจกรรม 7
บัตรบันทึกกิจกรรม 10
บัตรเนื้อหา 12
บัตรแบบฝึกหัดที่ 1 20
บัตรทดสอบหลังเรียน 24
ภาคผนวก 27
บัตรบันทึกบัตรทดสอบก่อนเรียน – หลังเรียน 25
แนวการบันทึกผลกิจกรรม 26
เฉลยบัตรแบบฝึกหัดที่ 1 33
เฉลยบัตรทดสอบก่อนเรียน – หลังเรียน 38
บรรณานุกรม 39
 ก

คำชี้แจงเกี่ยวกับชุดกิจกรรมกำรเรียนรู้

เอกสารฉบับนี้เป็นเอกสารชี้แจงรูปแบบของ ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ วิชากลศาสตร์ 2 เรื่องโมเมนตัม

และ การชน ตรงตามเนื้อหาในหลักสูตรตามคาอธิบายรายวิชากลุ่มสาระการเรียนรู้วิทยาศาสตร์ วิชา
กลศาสตร์ 2 รหัสวิชา ว30215 ชั้นมัธยมศึกษาปีที่ 4 มีส่วนประกอบดังนี้
1. เอกสารชุดนี้ประกอบด้วย
1.1 คาชี้แจงเกี่ยวกับชุดกิจกรรมการเรียนรู้
1.2 คาชี้แจงสาหรับนักเรียน
1.3 ขั้นตอนการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้
1.4 บัตรคาสั่ง
1.5 ชุดกิจกรรมการเรียนรู้
1.6 บัตรทดสอบก่อนเรียน
1.7 บัตรกิจกรรม
1.8 บัตรเนื้อหา
1.9 บัตรแบบฝึกหัดที่ 1.1-1.2
1.10 บัตรทดสอบหลังเรียน
1.11 แนวการบันทึกผลกิจกรรม
1.12 เฉลยแบบฝึกหัดที่ 1.1-1.2
1.13 เฉลยบัตรทดสอบก่อน – หลังเรียน
2. การจัดการชั้นเรียน
การใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้ในขณะจัดกิจกรรม จะแบ่งนักเรียนเป็นกลุ่มกลุ่มละ 5-6 คน และเมื่อทา
กิจกรรมเสร็จเรียบร้อยแล้ว นักเรียนจะนั่งแยกเดี่ยวเพื่อทาการวัดผลการเรียนรู้ โดยใช้บัตรทดสอบ หลังเรียน
3. การประเมินผลการเรียนรู้
3.1 ประเมินผลด้านความรู้ ความก้าวหน้าในการเรียนรู้ จากบัตรทดสอบ
- ตรวจบัตรทดสอบก่อนเรียน
- ตรวจบัตรทดสอบหลังเรียน
3.2 ประเมินด้านทักษะ/ทักษะกระบวนการทางวิทยาศาสตร์
- ประเมินตามสภาพจริงตามวัตถุประสงค์ การปฏิบัติกิจกรรมการทดลอง
3.3 ประเมินด้านจิตวิทยาศาสตร์ ประเมินโดยใช้แบบสังเกตพฤติกรรมนักเรียน
 ข

คำชี้แจงสำหรับนักเรียน

1. อ่านคาชี้แจงเกี่ยวกับชุดกิจกรรมการเรียนรู้ และคาชี้แจงสาหรับนักเรียนให้เข้าใจก่อนลงมือศึกษา
ชุดกิจกรรมการเรียนรู้
2. ทาแบบทดสอบก่อนเรียนจานวน 10 ข้อ เพื่อประเมินความรู้เดิมของนักเรียน
3. นักเรียนศึกษาชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ตามขั้นตอนที่ระบุไว้ในบัตรคาสั่ง
4. ในกรณีที่มีการแบ่งกลุ่ม ผู้นากลุ่ม มีหน้าที่คือ
4.1 ควบคุมการดาเนินกิจกรรมภายในกลุ่มให้เป็นระเบียบเรียบร้อย
4.2 เป็นผู้นาในการปฏิบัติกิจกรรมของกลุ่ม
4.3 เป็นผู้ติดต่อกับครู เมื่อพบปัญหาหรือข้อสงสัย
4.4 รายงานหรือแจ้งให้ครูทราบ เมื่อปฏิบัติกิจกรรมเสร็จเรียบร้อย
4.5 หลังจากสมาชิกภายในกลุ่มปฏิบัติกิจกรรมเรียบร้อยแล้ว รวบรวมบัตรบันทึกกิจกรรม
บัตรแบบฝึกหัด บัตรบันทึกผล บัตรทดสอบ ส่งครูตามกาหนดเวลา
5. ทาแบบทดสอบหลังเรียนจานวน 10 ข้อ เพื่อทราบความก้าวหน้าในการเรียนของนักเรียนหลังจาก
ทากิจกรรมเสร็จเรียบร้อยในแต่ละชุด
6. แจ้งคะแนนที่ทาได้จากบัตรทดสอบหลังเรียนทุกชุด เพื่อประเมินด้านความรู้ จากการทากิจกรรรม
ตามชุดกิจกรรมการเรียนรู้
7. หลังจากการทากิจกรรมเสร็จแล้ว ให้นักเรียนเก็บวัสดุการเรียนอุปกรณ์ประกอบชุดกิจกรรมการ
เรียนรู้ให้เรียบร้อย
8. ในการทากิจกรรมตามชุดกิจกรรมการเรียนรู้ทุกชุด ขอให้นักเรียนทาด้วยความตั้งใจให้ความ
ร่วมมือและมีความซื่อสัตย์ต่อตนเองให้มากที่สุดโดยไม่ดูเฉลยก่อนทากิจกรรม
9. ในกรณีนักเรียนเรียนไม่ทันหรือไม่เข้าใจสามารถรับชุดกิจกรรมการเรียนรู้ ไปศึกษาเพิ่มเติมนอก
เวลาเรียน
 ค

ขั้นตอนกำรใช้ชุดกิจกรรมกำรเรียนรู้

ให้นักเรียนปฏิบัตติ ำมลำดับขั้นตอนต่อไปนี้

1. ทดสอบก่อนเรียน

2. ศึกษำสำระ จุดประสงค์กำรเรียนรู้ และกิจกรรมที่เกี่ยวข้อง

3. ปฏิบัติตำมลำดับทุกขั้นตอน

4. ทดสอบหลังเรียน

5. ตรวจคำตอบทดสอบก่อนเรียนและหลังเรียนได้จำกเฉลยคำตอบที่อยู่ท้ำยเล่ม
 1

ชุดกิจกรรมกำรเรียนรู้ ชุดที่ 5 เรื่อง กำรชนในหนึ่งมิติ

มำตรฐำนกำรเรียนรู้ ผลกำรเรียนรู้ที่คำดหวัง จุดประสงค์กำรเรียนรู้และสำระกำรเรียนรู้
รำยวิชำ กลศำสตร์ 2 ว30215 ชั้นมัธยมศึกษำปีที่ 4 เวลำ 2 ชั่วโมง

สำระที่ 4

มาตรฐาน ว 4.2 เข้าใจลักษณะการเคลื่อนที่แบบต่าง ๆ ของวัตถุในธรรมชาติมีกระบวนการ

สืบเสาะหาความรู้และจิตวิทยาศาสตร์ สื่อสารสิ่งที่เรียนรู้และนาความรู้ไปใช้ประโยชน์

ผลกำรเรียนรู้

อธิบายการชนของวัตถุ กฎการอนุรักษ์โมเมนตัมและวิเคราะห์การชนของวัตถุ

จุดประสงค์กำรเรียนรู้

ด้ำนควำมรู้ (K)
1. บอกความหมายของการชนใน 1 มิติ
2. คานวณหาปริมาณต่างๆที่เกี่ยวข้องกับการชนใน 1 มิติ
ด้ำนทักษะ/กระบวนกำร (P)
1. มีส่วนร่วมในการอภิปรายในกลุ่ม แลกเปลี่ยนและสรุปความคิดเห็น
2. มีวินัย มีความรับผิดชอบ
3. ทางานร่วมกับผู้อื่นได้
ด้ำนพฤติกรรมกำรเรียนรู้ (A)
1. มีความสนใจใฝ่รู้
2. การปฏิบัติกิจกรรมด้วยความรับผิดชอบ
3. ซื่อสัตย์ อดทน มุ่งมั่น
4. ความใจกว้าง ร่วมแสดงความคิดเห็นและรับฟังความคิดเห็นของผู้อื่นอย่างมีเหตุผล
 2

สำระกำรเรียนรู้

การชนใน 1 มิติ ( One Dimension Collision) คือ การชนที่แนวการเคลื่อนที่ของวัตถุ

ทั้งสองจะอยู่ในแนวเส้นตรงเดียวกันทั้งก่อนการชนและหลังการชน การชนในแนวเส้นตรงจะเกิดขึ้นได้
เมื่อแนวการเคลื่อนที่ของศูนย์กลางมวลของวัตถุที่จะเข้าชนจะต้องผ่านศูนย์กลางมวลของวัตถุที่ถูกชน
เท่านั้น
 3

บัตรคำสั่ง

คำชี้แจง ให้นักเรียนแต่ละคนปฏิบัติตามขั้นตอนต่อไปนี้
1. นักเรียนสามารถศึกษาเป็นรายบุคคลตามระดับความสามารถและเป็นรายกลุ่ม สมาชิก
กลุ่มละ 5 - 6 คนในแต่ละกลุ่ม(คละ ชาย-หญิง)
2. อ่านคาชี้แจงในการใช้ชุดกิจกรรมการเรียนรู้
3. ทดสอบก่อนเรียนเป็นรายบุคคล
4. ศึกษาบัตรเนื้อหา เรื่อง การชนในหนึ่งมิติ
5. ศึกษาบัตรกิจกรรม
6. ปฏิบัติตามบัตรกิจกรรม
7. บันทึกผลการทากิจกรรมลงในบัตรบันทึกกิจกรรม
8. ปฏิบัติกิจกรรมในบัตรแบบฝึกหัด
9. ทดสอบหลังเรียนเป็นรายบุคคล
10. ตรวจคาตอบจากเฉลยบัตรแบบฝึกหัดและแบบทดสอบ

เวลำที่ใช้ 4 ชั่วโมง
 4

แบบทดสอบก่อนเรียน
ชุดกิจกรรมกำรเรียนรู้ ชุดที่ 5 เรื่อง กำรชนในหนึ่งมิติ

คำชี้แจง
1. แบบทดสอบจำนวน 10 ข้อ ๆ ละ 1 คะแนน รวม 10 คะแนน
2. จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว และให้นักเรียนทำเครื่องหมำยกำกบำท (x)
ลงในกระดำษคำตอบ ใช้เวลำ 15 นำที
กำหนด g⃑ = 10 เมตรต่อวินาที 2
1. เมื่อวัตถุตั้งแต่ 2 ก้อนขึ้นไปชนกัน ข้อความต่อไปนี้เป็นจริงเสมอ
ก. โมเมนตัมทั้งหมดไม่เปลี่ยนแปลง
ข. พลังงานจลน์ทั้งหมดเปลี่ยนแปลง
ค. โมเมนตัมของวัตถุแต่ละก้อนไม่เปลี่ยนแปลง
ง. พลังงานจลน์ของวัตถุแต่ละก้อนไม่เปลี่ยนแปลง
2. ลูกกลม A มวล 20 กิโลกรัม เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 10 เมตร/วินาที พุ่งเข้าชนลูกกลม B มวล 20
กิโลกรัม ที่หยุดนิ่ง ถ้าการชนเป็นแบบยืดหยุ่น ลูกกลม A ที่พุ่งชนจะเป็นอย่างไร
ก. หยุดนิ่งอยู่กับที่
ข. เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 5 เมตรต่อวินาที ในทิศทางเดิม
ค. เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 10 เมตรต่อวินาที ในทิศทางเดิม
ง. เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 10 เมตรต่อวินาที ในทิศทางตรงกันข้ามกับทิศเดิม
3. พิจารณาข้อความต่อไปนี้
1. การชนใน 1 มิติ เป็นการชนแบบตรง ๆ เกิดขึ้นแล้วมีการเคลื่อนที่อยู่ในเส้นตรงเดียวกัน
ทั้งก่อนชนและหลังชนในทิศเดิมหรือตรงข้ามกันก็ได้
2. การชนทั้งแบบยืดหยุ่นและไม่ยืดหยุ่น ผลรวมของโมเมนตัมก่อนชนเท่ากับผลรวมของ
โมเมนตัมหลังชน และผลรวมพลังงานจลน์ย่อมคงที่ทั้งก่อนชนและหลังชนเสมอ
ข้อใดกล่าวถูกต้อง
ก. คากล่าวข้อ 1 ถูก คากล่าวข้อ 2 ผิด
ข. คากล่าวข้อ 1 ผิด คากล่าวข้อ 2 ถูก
ค. คากล่าวข้อ 1 และข้อ 2 ถูก
ง. คากล่าวข้อ 1 และข้อ 2 ผิด
 5

4. ลูกกลมเหล็กเหมือนกันสองลูกต่างมีมวล 4 กิโลกรัม เคลื่อนที่เข้าหากันบนผิวเกลี้ยงด้วยความเร็ว

10 เมตร/วินาที แล้วชนกันตรง ๆ แบบยืดหยุ่นลูกกลมทั้งสองจะเคลื่อนที่หลังชนอย่างไร
ก. ต่างหยุดนิ่ง
ข. เคลื่อนที่ออกจากกันด้วยความเร็ว 5 เมตร/วินาที
ค. เคลื่อนที่ไปด้วยกันด้วยความเร็ว 10 เมตร/วินาที
ง. เคลื่อนที่ออกจากกันด้วยความเร็ว 10 เมตร/วินาที
5. วัตถุมวล m เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 8 เมตร/วินาที ชนกับวัตถุมวล 3m ที่หยุดนิ่งอย่างตรง ๆ
แบบยืดหยุ่นหลังชนมวล 3m จะเคลื่อนที่ด้วยอัตราเร็วเท่าใด
ก. 1 เมตร/วินาที
ข. 2 เมตร/วินาที
ค. 3 เมตร/วินาที
ง. 4 เมตร/วินาที
6. ทรงกลมมวล 2 กิโลกรัม เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 10 เมตร/วินาที ชนกับมวล 3 กิโลกรัม
ที่หยุดนิ่ง ถ้าเป็นการชนแบบยืดหยุ่น หลังการชนมวล 2 กิโลกรัม จะเคลื่อนที่ด้วยอัตราเร็วเท่าใด
และไปทางทิศใด
ก. 2 เมตรต่อวินาที ไปทิศทางเดิม
ข. 8 เมตรต่อวินาที ไปทิศทางเดิม
ค. 2 เมตรต่อวินาที สวนทางกับทิศเดิม
ง. 8 เมตรต่อวินาที สวนทางกับทิศเดิม
7. วัตถุมวล 4 กิโลกรัม เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 50 เมตร/วินาที เข้าชนวัตถุมวล 6 กิโลกรัม ที่กาลัง
เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 5 เมตร/วินาที ในทิศเดียวกัน ถ้าเป็นการชนแบบยืดหยุ่น จงหาความเร็ว
หลังชนของมวล 4 กิโลกรัม
ก. 4 เมตรต่อวินาที ไปทิศทางเดิม
ข. 16 เมตรต่อวินาที ไปทิศทางเดิม
ค. 4 เมตรต่อวินาที สวนทางกับทิศเดิม
ง. 16 เมตรต่อวินาที สวนทางกับทิศเดิม
 6

8. วัตถุมวล 5 กิโลกรัม เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 16 เมตร/วินาที เข้าชนวัตถุมวล 3 กิโลกรัม ที่กาลัง

เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 1 เมตร/วินาที ในทิศตรงกันข้ามกับมวล 5 กิโลกรัม ถ้าเป็นการชนแบบ
ยืดหยุ่น จงหาว่ามวล 5 กิโลกรัม มีโมเมนตัมเปลี่ยนไปเท่าใด
ก. 30 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
ข. 60 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
ค. 80 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
ง. 130 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
9. (มข.50) ลูกทรงกลมมวล 2 กิโลกรัม หยุดนิ่งกับที่มีลูกกลมอีก วิ่งเข้ามาชนด้วยอัตราเร็ว 2 เมตร/
วินาที หลังชนลูกกลมมวล 1 กิโลกรัม เคลื่อนที่กลับในทิศตรงข้ามกับก่อนชนด้วยอัตราเร็ว 1
เมตร/วินาที จงหาโมเมนตัมที่เปลี่ยนไปของลูกมวล 1 กิโลกรัม
ก. 3 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
ข. 2 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
ค. 1 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
ง. 0.5 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
10. จงพิจารณาข้อความต่อไปนี้ ข้อความใดกล่าวถูกต้องเกี่ยวกับการชนของวัตถุ
ก. กฎการอนุรักษ์โมเมนตัมใช้ไม่ได้กับวัตถุเดียว
ข. พลังงานจลน์ก่อนชนเท่ากับพลังงานจลน์หลังชน
ค. โมเมนตัมของระบบมีค่าคงตัว เมื่อแรงลัพธ์ที่กระทาต่อระบบไม่เป็นศูนย์
ง. พลังงานรวมของระบบก่อนการชนเท่ากับพลังงานรวมของระบบหลังการชน
 7

บัตรกิจกรรม
กิจกรรมกำรเรียนรู้ชุดที่ 5 เรื่อง กำรชนในหนึ่งมิติ

คำชี้แจง
1. บัตรกรรมกำรเรียนรู้ ชุดนี้มีทั้งหมด 2 กิจกรรม (14 คะแนน) เวลำ 30 นำที
2. ให้นักเรียนทำกำรทดลองและตอบคำถำมในบัตรกิจกรรม

กิจกรรมที่ 1 ทดลองการชนของวัตถุในแนวตรง (10 คะแนน)

วัตถุประสงค์

1. ทดลองการชนของวัตถุในแนวตรง สรุปได้ว่า ผลรวมของโมเมนตัมของระบบคงตัวเมื่อไม่มี

แรงภายนอกกระทาต่อระบบ(กฎการอนุรักษ์โมเมนตัม)
2. อธิบายได้ว่า การชนแบบยืดหยุ่น ผลรวมของโมเมนตัมของระบบคงตัว(กฎการอนุรักษ์
โมเมนตัม) และผลรวมของพลังงานจลน์ของระบบคงตัวด้วย

สื่อ/วัสดุอุปกรณ์

1. ชุดการทดลองรางลม(Air Track) 1 ชุด/กลุ่ม

2.คู่มอื การใช้งานชุดทดลองรางลม 1 ชุด/กลุ่ม
3.แบบบันทึกกิจกรรม 1 ชุด/กลุ่ม

ขัน้ ตอนกำรทำกิจกรรม

ศึกษาผลรวมของโมเมนตัมและผลรวมของพลังงานจลน์จากการชนที่รถติดสปริงซึ่งเป็น
การชนแบบยืดหยุ่น
 8

วิธีกำรทดลอง
1.ศึกษาวิธีการหาความเร็วของรถทดลองจากคู่มือการใช้งานชุดทดลองรวม
2.ติดตั้งชุดทดลองรางลมให้อยู่ในแนวระดับ ดังรูป

3. ให้รถทดลองคันที่ 1 มีมวลเท่ากับ คันที่ 2

4. ผลักรถทดลองคันที่ 1 เข้าชนรถคันที่ 2
5. ชั่งมวลรถทดลอง คานวณหาโมเมนตัม พลังงานจลน์ ผลรวมของโมเมนตัม
และผลรวมของพลังงานจลน์ทั้งก่อนชนและหลังชน
 9

6. ทาการทดลองเหมือนตอนที่ 1 ตั้งแต่ข้อที่ 2 ถึงข้อที่ 4 แต่เปลี่ยนของรถโดยให้

คันที่ 1 มีมวลน้อยกว่าคันที่ 2

7. ทาการทดลองเหมือนตอนที่ 1 ตั้งแต่ข้อที่ 2 ถึงข้อที่ 4 แต่เปลี่ยนของรถโดยให้

คันที่ 1 มีมวลมากกว่ากว่าคันที่ 2

8.ออกแบบตารางบันทึกผลการทดลองพร้อมทั้งบันทึกผลการทดลองในตาราง
 10

รำยวิชำ กลศำสตร์ 2 แบบบันทึกกิจกรรมกำรทดลอง

เรื่อง กำรชนในหนึ่งมิติ
ว30215 กลุ่มที่ ……………ชั้น ม.4/ ………….
สมาชิกในกลุ่ม 1…………………………………………………………..........2………………………………………………………............
3…………………………………………………………......................... 4………………………………………………………....................
5…………………………………………………………......................... 6………………………………………………………....................
บันทึกผลกำรทดลอง
ศึกษาผลรวมของโมเมนตัมและผลรวมของพลังงานจลน์จากการชนรถที่ติดสปริงซึงเป็น การชนแบบยืดหยุ่น

ครั้ง รถ m(kg) ก่อนการชน หลังการชน

ที่ คัน u(m/s) mu 1 2 Σmu 1 2 v(m/s) mv 1 2 Σmu 1 2
mu Σ mu mv Σ mv
ที่ 2 2 2 2
1 1
2
2 1
2
3 1
2

สรุปผลการทดลอง

…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
…………………………………………………………………………………………………………………………………………………………………
 11

รายวิชา กลศาสตร์ 2 แบบบันทึกกิจกรรมการทดลอง

ว30215 เรื่อง การชนในหนึ่งมิติ
กลุ่มที่ ………………………………. ชั้น ม.4/ ………….

กิจกรรมที่ 2
คาถามท้ายการทดลอง (4 คะแนน)
1. ผลรวมของโมเมนตัมก่อนการชนและผลรวมของโมเมนตัมหลังการชนในแต่ละกรณีเป็นอย่างไร ?
(2 คะแนน)
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
2. ผลรวมของพลังงานจลน์ก่อนการชนและผลรวมของพลังงานจลน์หลังการชนในแต่ละกรณีเป็น
อย่างไร ? (2 คะแนน)
……………………………………………………………………………………………………………………………………..
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………………………………………………
 12

บัตรเนื้อหำ
กิจกรรมกำรเรียนรู้ชุดที่ 5 เรื่อง กำรชนในหนึ่งมิติ

กำรชน (collision) คือ การที่วัตถุเคลื่อนที่กระทบกันในช่วงเวลาสั้น ๆ

การชนกันของวัตถุใด ๆ ถ้าแรงลัพธ์ภายนอกที่กระทากับระบบมีค่าเป็นศูนย์ (∑ F⃑=0) แล้ว
ผลรวมของโมเมนตัมของระบบ จะมีค่าคงตัวเสมอ และผลรวมของโมเมนตัมก่อนการชนของระบบ
เท่ากับผลรวมของโมเมนตัมหลังการชนของระบบเสมอ
∑ p⃑ = ค่าคงตัว

∑ p⃑1 = ∑ p⃑2

เมื่อ ∑ p⃑1 = ผลรวมของโมเมนตัมของระบบก่อนชน

∑ p⃑2 = ผลรวมของโมเมนตัมของระบบหลังการชน

กำรชนใน 1 มิติ ( One Dimension Collision) คือ การชนที่แนวการเคลื่อนที่ของวัต ถุ

ทั้งสองจะอยู่ในแนวเส้นตรงเดียวกันทั้งก่อนการชนและหลังการชน การชนในแนวเส้นตรงจะเกิดขึ้นได้
เมื่อแนวการเคลื่อนที่ของศูนย์กลางมวลของวัตถุที่จะเข้าชนจะต้องผ่านศูนย์กลางมวลของวัตถุที่ถูกชน
เท่านั้น
การชนใน 1 มิติ แบ่งเป็น 3 ประเภท ดังนี้
1. กำรชนแบบยืดหยุ่น (Elastic Collision) คือ การชนแบบไม่สูญเสียพลังงานจลน์เลย
เช่น การชนของอนุภาคเล็ก ๆ
2. กำรชนแบบไม่ยืดหยุ่น (Inelastic Collision) คือ การชนแบบสูญเสียพลังงานจลน์ไป
บางส่ ว น พลั ง งานที่ สู ญ เสี ย ไปบางส่ ว นอาจจะเปลี่ ย นไปเป็ นเสี ย ง, แสง, เปลี่ ย นรู ป ทรง การชน
โดยทั่วไปจะเป็นการชนแบบนี้
3. กำรชนแบบไม่ยืดหยุ่นโดยสมบูรณ์ (Completely Inelastic Collision) คือ การชน
แบบสูญเสียพลังงานจลน์ไปมากที่สุด โดยภายหลังการชนวัตถุจะติดกันไป
 13

กำรชนแบบยืดหยุ่น
เป็นการชนที่พลังงานจลน์ของระบบไม่เปลี่ยน จะได้
ΣEkก่อนชน = ΣEkหลังชน
1 2 1 2 1 2 1 2
m1 u
⃑1 + m2 u
⃑2 = m1 v
⃑1 + m2 v
⃑ 2
2 2 2 2
จาก m1 u⃑1 + m2 u⃑2 = m1 v⃑1 + m2 v⃑2 …………… ( 1 )
1 2 1 2 1 2 1 2
และ m1 u
⃑1 + m2 u
⃑2 = m 1 v
⃑1 + m2 v
⃑2 …………… ( 2 )
2 2 2 2

จะได้ u⃑1 + v⃑1 = u⃑2 + v⃑2

ในที่นี้การชนของวัตถุ เมื่อไม่มีแรงภายนอกมากระทาต่อระบบซึ่งจะเป็นผลให้โมเมนตัมของ
ระบบมีค่าคงที่ พิสูจน์ได้จากกฎการเคลื่อนที่ข้อที่ 3 ของนิวตัน
เมื่อวัตถุชนกันจะเกิดแรงกระทาซึ่งกันและกันด้วยขนาดที่เท่ากันแต่ทิศตรงกันข้าม ดังรูป

รูปที่ 1 แสดงการชนกันของวัตถุ
จากรูป ตามกฎการเคลื่อนที่ข้อที่ 3 ของนิวตัน
จะได้ F⃑12 = -F
⃑⃑-21
จากกฎการเคลื่อนที่ข้อที่ 2 ของนิวตัน
จะได้ m1 a⃑1 = -m2 a⃑2
∆v ∆v
m1 ( ∆t ) = -m2 ( ∆t )

v -u v -u
m1 ( 1∆t 1 )= -m2 ( 2∆t 2 )
m1 v⃑1 + m1 u⃑1 = -m2 v⃑2 + m2 u⃑2
 14

ดังนั้น m1 u⃑1 + m2 u⃑2 = m1 v⃑1 + m2 v⃑2

(P1 +P2 )ก่อนชน = (P1 +P2 )ก่อนชน

ΣP⃑ก่อนชน = ΣP⃑ก่อนชน
 15

กำรคำนวณและกำรแก้โจทย์ปัญหำฟิสิกส์มีดังนี้

มีขั้นตอนดังต่อไปนี้

อ่านโจทย์ เขียนรูปง่ายๆประกอบการ วิเคราะห์โจทย์

ต้องการหาอะไร ออกมาในรูปสัญลักษณ์ของค่านั้นดูโจทย์กาหนด
ให้อะไรมาเขียนออกมาในรูปสัญลักษณ์ของค่านั้น

เลือกสมกำรหรือสูตรที่ใช้

แทนค่ำสมกำร แก้สมกำรตำมขั้นตอนคณิตศำสตร์

หำคำตอบ/หน่วย

หลักเกณฑ์การให้คะแนนในแบบฝึกแต่ละข้อ

รำยกำร คะแนน
ปริมำณโจทย์ที่กำหนด 0.5
สูตร 0.5
กำรแทนค่ำ 1
คำตอบ 0.5
รวม 2.5
 16

ตัวอย่ำงกำรคำนวณ
1. วัตถุมวล 2 กิโลกรัม วิ่งด้วยควำมเร็ว 4 เมตร/วินำที เข้ำชนวัตถุมวล 1 กิโลกรัม ซึ่งกำลัง
เคลื่อนที่ด้วยควำมเร็ว 2 เมตร/วินำที ไปในทิศทำงเดียวกัน ถ้ำกำรชนไม่มีกำรสูญเสียพลังงำน
ควำมเร็วของมวลทั้งสองหลังชนเป็นเท่ำใด

สิ่งที่โจทย์กำหนดให้ m1 = 2 kg , u⃑1 = 8 m/s , m2 = 1 kg

u⃑2 = 8 m/s
สิ่งที่โจทย์ถำม v⃑1 = ?, ⃑v⃑2 = ?

สมกำรที่ใช้ m1 u⃑1 + m2 u⃑2 = m1 v⃑1 + m2 v⃑2

u⃑1 + v⃑1 = u⃑2 + v⃑2

แทนค่ำในสมกำร
2 ( 4 ) + 1 ( 2 ) = 2v1 + v2
10 = 2v1 + v2 …….. ( 1 )
จาก u1 + v1 = u2 + v2
4 + v1 = 2 + v2
2 = v2 - v1 …….. ( 2 )
(1)–(2) 8 = 3v1
8
 v1 = 3 m/s
14
v2 = 3 m/s

ตอบ รถมวล 2 กิโลกรัมเคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 2.66 เมตร/วินาที

รถมวล 1 กิโลกรัมเคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 4.66 เมตร/วินาที
 17

2. วัตถุ A เคลื่อนที่ด้วยควำมเร็ว 10 เมตร/วินำที เข้ำชนวัตถุ B ซึ่งอยู่นิ่ง ๆ ในแนวผ่ำนจุด

ศูนย์กลำงของมวลทั้งสองแบบยืดหยุ่น จงหำควำมเร็วของวัตถุ A และ B หลังชนกันเมื่อ mA
เท่ำกับ 4 กิโลกรัม, mB เท่ำกับ 1 กิโลกรัม

สิ่งที่โจทย์กำหนดให้ mA = 4 kg , u⃑A = 10 m/s , mB = 1 kg

u⃑B = 0
สิ่งที่โจทย์ถำม v⃑1 = ?, v⃑2 = ?

สมกำรที่ใช้ m1 u⃑1 + m2 u⃑2 = m1 v⃑1 + m2 v⃑2

u⃑1 + v⃑1 = u⃑2 + v⃑2

แทนค่ำในสมกำร
40 = 4v⃑A + v⃑B ……1
และ 10 + v⃑A = v⃑B …….2

แทน 2 ลงใน 1 จะได้ v⃑A = 6 m/s

v⃑B = 16 m/s

ตอบ หลังชนวัตถุ A เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 6 เมตร/วินาที

หลังชนวัตถุ B เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 16 เมตร/วินาที
 18

3. ลูกปืนมวล 40 กรัม ถูกยิงออกไปในแนวระดับมีควำมเร็ว 800 เมตร/วินำที เข้ำชนกล่อง

มวล 10 กิโลกรัม ซึ่งวำงนิ่งบนพื้น แล้วทะลุผ่ำนกล่องออกไปทันทีทนั ใด ทำให้กล่องมี
ควำมเร็ว 2 เมตร/วินำที จงหำควำมเร็วของลูกปืนเมื่อทะลุผ่ำนกล่องออกไป
ก่อนชน หลังชน

สิ่งที่โจทย์กำหนดให้ m1 = 40 g,u⃑1 = 800 m/s

m2 = 10 kg, u⃑2 = 0
สิ่งที่โจทย์ถำม v⃑1 = ?

สมกำรที่ใช้ m1 u⃑1 + m2 u⃑2 = m1 v⃑1 + m2 v⃑2

แทนค่ำในสมกำร

40 × 10-3 (800) +0 = 40 × 10-3 v⃑1 +(10 ×2)

32 = 40 × 10-3 v⃑1 +20
v⃑1 = 12 × 40 × 10-3
v⃑1 = 300 m/s

ตอบ ความเร็วของลูกปืนเมื่อทะลุผ่านกล่องเท่ากับ 300 เมตร/วินาที

 19

4. วัตถุมวล 10 กิโลกรัม เคลื่อนที่ด้วยควำมเร็ว 5 เมตร/วินำที เข้ำชนมวล 15 กิโลกรัม ภำยหลัง

กำรชนมวล 10 กิโลกรัม อยู่นิ่ง จงหำ
ก. ควำมเร็วหลังชนของมวล 15 กิโลกรัม
ข. พลังงำนจลน์เปลี่ยนแปลงหรือไม่อย่ำงไร

สิ่งที่โจทย์กำหนดให้ m1 = 10 kg,u⃑1 = 5 m/s

m2 = 15 kg, u⃑2 = 0 ,v⃑1 =0
สิ่งที่โจทย์ถำม v⃑2 = ? , ΣEK = ?

สมกำรที่ใช้ m1 u⃑1 + m2 u⃑2 = m1 v⃑1 + m2 v⃑2

1 2 1 2
ΣEkก่อนชน = 2 m1 u⃑1 + 2 m2 u⃑2
1 2 1 2
ΣEkหลังชน = 2 m1 v⃑1 + 2 m2 v⃑2

แทนค่ำในสมกำร
ก. จากกฎอนุรักษ์โมเมนตัม
m1 u⃑1 + m2 u⃑2 = m1 v⃑1 + m2 v⃑2
10(5) + 15(5) = 0+15v⃑2
v⃑2 = 3.33 m/s
1
ข. ΣEkก่อนชน = 2 10(52 )+ 0
ΣEkก่อนชน = 125 J
1
ΣEkหลังชน = 0 + 15(3.332 )
2
ΣEkหลังชน = 83.33 J
∆Ek = Eหลังชน – Eก่อนชน
∆Ek = 83.33-125 = -41.67 J

ตอบ ก. มวล 15 กิโลกรัมหลังชนความเร็วเท่ากับ 3.33 เมตร/วินาที

ข. พลังงานจลน์ลดลง 41.67 จูล
 20

บัตรแบบฝึกหัดที่ 1
กิจกรรมกำรเรียนรู้ชุดที่ 5 เรื่อง กำรชนในหนึ่งมิติ

คำชี้แจง
1. ชุดกิจกรรมกำรเรียนรู้ ชุดนี้มีทั้งหมด 4 ข้อ ๆ 1.5 คะแนน รวม 6 คะแนน เวลำ 10 นำที
2. ให้นักเรียนเติมข้อควำมในช่องว่ำงให้สมบูรณ์
1. วัตถุมวล 2 m เคลื่อนที่ด้วยควำมเร็ว 5 เมตร/วินำที เข้ำชนวัตถุมวล m ซึ่งอยู่นิ่ง ๆ อย่ำง
ตรง ๆ แบบยืดหยุ่นสมบูรณ์ มวลทั้งสองจะมีควำมเร็วเท่ำใดภำยหลังกำรชนกัน

สิ่งที่โจทย์กำหนดให้
สิ่งที่โจทย์ถำม

สมกำรที่ใช้

แทนค่ำในสมกำร

ตอบ
 21

2. วัตถุ A เคลื่อนที่เข้ำชนวัตถุ B ซึ่งอยู่นิ่งตรง ๆ แบบยืดหยุ่นสมบูรณ์ ปรำกฏว่ำวัตถุ A สะท้อน

กลับ วัตถุ B เคลื่อนที่ไปข้ำงหน้ำ โดยมีอัตรำเร็วเท่ำกัน ถ้ำวัตถุ B มีมวล 5 กิโลกรัม วัตถุจะ
มีมวลเท่ำใด

ก่อนชน หลังชน

สิ่งที่โจทย์กำหนดให้
สิ่งที่โจทย์ถำม

สมกำรที่ใช้

แทนค่ำในสมกำร

ตอบ
 22

3. มวล 10 กิโลกรัม เคลื่อนที่ด้วยควำมเร็ว 2 เมตร/วินำที เข้ำชนมวล 6 กิโลกรัม ซึ่งเคลื่อนที่

สวนทำงในแนวเส้นตรงเดียวกันด้วยควำมเร็ว 5 เมตร/วินำที ถ้ำมวลทั้งสองชนกันแบบ
ยืดหยุ่นสมบูรณ์ จงหำควำมเร็วของมวลทั้งสองหลังชนกัน

สิ่งที่โจทย์กำหนดให้
สิ่งที่โจทย์ถำม

สมกำรที่ใช้

แทนค่ำในสมกำร

ตอบ
 23

4. วัตถุ A มวล 4 กิโลกรัม เคลื่อนที่ด้วยควำมเร็ว 6 เมตร/วินำทีเข้ำชนวัตถุ B มวล 2 กิโลกรัม

ซึ่งอยู่นิ่งในแนวเส้นตรง ถ้ำกำรชนเป็นแบบยืดหยุ่นสมบูรณ์ จงหำควำมเร็วหลังชนของมวลทั้ง
สองและหำโมเมนตัมของวัตถุ A ที่เปลี่ยนไป

สิ่งที่โจทย์กำหนดให้
สิ่งที่โจทย์ถำม

สมกำรที่ใช้

แทนค่ำในสมกำร

ตอบ
 24

แบบทดสอบหลังเรียน
ชุดกิจกรรมกำรเรียนรู้ ชุดที่ 5 เรื่อง กำรชนในหนึ่งมิติ

คำชี้แจง
1. แบบทดสอบจำนวน 10 ข้อ ๆ ละ 1 คะแนน รวม 10 คะแนน
2. จงเลือกคำตอบที่ถูกต้องที่สุดเพียงข้อเดียว และให้นักเรียนทำเครื่องหมำยกำกบำท (x)
ลงในกระดำษคำตอบ ใช้เวลำ 15 นำที
กำหนด g⃑ = 10 เมตรต่อวินาที 2
1. จงพิจารณาข้อความต่อไปนี้ ข้อความใดกล่าวถูกต้องเกี่ยวกับการชนของวัตถุ
ก. กฎการอนุรักษ์โมเมนตัมใช้ไม่ได้กับวัตถุเดียว
ข. พลังงานจลน์ก่อนชนเท่ากับพลังงานจลน์หลังชน
ค. โมเมนตัมของระบบมีค่าคงตัว เมื่อแรงลัพธ์ที่กระทาต่อระบบไม่เป็นศูนย์
ง. พลังงานรวมของระบบก่อนการชนเท่ากับพลังงานรวมของระบบหลังการชน
2. ลูกกลม A มวล 20 กิโลกรัม เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 10 เมตร/วินาที พุ่งเข้าชนลูกกลม B มวล 20
กิโลกรัม ที่หยุดนิ่ง ถ้าการชนเป็นแบบยืดหยุ่น ลูกกลม A ที่พุ่งชนจะเป็นอย่างไร
ก. หยุดนิ่งอยู่กับที่
ข. เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 5 เมตรต่อวินาที ในทิศทางเดิม
ค. เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 10 เมตรต่อวินาที ในทิศทางเดิม
ง. เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 10 เมตรต่อวินาที ในทิศทางตรงกันข้ามกับทิศเดิม
3. เมื่อวัตถุตั้งแต่ 2 ก้อนขึ้นไปชนกัน ข้อความต่อไปนี้เป็นจริงเสมอ
ก. โมเมนตัมทั้งหมดไม่เปลี่ยนแปลง
ข. พลังงานจลน์ทั้งหมดเปลี่ยนแปลง
ค. โมเมนตัมของวัตถุแต่ละก้อนไม่เปลี่ยนแปลง
ง. พลังงานจลน์ของวัตถุแต่ละก้อนไม่เปลี่ยนแปลง
 25

4. พิจารณาข้อความต่อไปนี้
1. การชนใน 1 มิติ เป็นการชนแบบตรง ๆ เกิดขึ้นแล้วมีการเคลื่อนที่อยู่ในเส้นตรงเดียวกัน
ทั้งก่อนชนและหลังชนในทิศเดิมหรือตรงข้ามกันก็ได้
2. การชนทั้งแบบยืดหยุ่นและไม่ยืดหยุ่น ผลรวมของโมเมนตัมก่อนชนเท่ากับผลรวมของ
โมเมนตัมหลังชน และผลรวมพลังงานจลน์ย่อมคงที่ทั้งก่อนชนและหลังชนเสมอ
ข้อใดกล่าวถูกต้อง
ก. คากล่าวข้อ 1 ถูก คากล่าวข้อ 2 ผิด
ข. คากล่าวข้อ 1 ผิด คากล่าวข้อ 2 ถูก
ค. คากล่าวข้อ 1 และข้อ 2 ถูก
ง. คากล่าวข้อ 1 และข้อ 2 ผิด
5. ทรงกลมมวล 2 กิโลกรัม เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 10 เมตร/วินาที ชนกับมวล 3 กิโลกรัม
ที่หยุดนิ่ง ถ้าเป็นการชนแบบยืดหยุ่น หลังการชนมวล 2 กิโลกรัม จะเคลื่อนที่ด้วยอัตราเร็วเท่าใด
และไปทางทิศใด
ก. 2 เมตรต่อวินาที ไปทิศทางเดิม
ข. 8 เมตรต่อวินาที ไปทิศทางเดิม
ค. 2 เมตรต่อวินาที สวนทางกับทิศเดิม
ง. 8 เมตรต่อวินาที สวนทางกับทิศเดิม
6. ลูกกลมเหล็กเหมือนกันสองลูกต่างมีมวล 4 กิโลกรัม เคลื่อนที่เข้าหากันบนผิวเกลี้ยงด้วยความเร็ว
10 เมตร/วินาที แล้วชนกันตรง ๆ แบบยืดหยุ่นลูกกลมทั้งสองจะเคลื่อนที่หลังชนอย่างไร
ก. ต่างหยุดนิ่ง
ข. เคลื่อนที่ออกจากกันด้วยความเร็ว 5 เมตร/วินาที
ค. เคลื่อนที่ไปด้วยกันด้วยความเร็ว 10 เมตร/วินาที
ง. เคลื่อนที่ออกจากกันด้วยความเร็ว 10 เมตร/วินาที
 26

7. วัตถุมวล m เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 8 เมตร/วินาที ชนกับวัตถุมวล 3m ที่หยุดนิ่งอย่างตรง ๆ

แบบยืดหยุ่นหลังชนมวล 3m จะเคลื่อนที่ด้วยอัตราเร็วเท่าใด
ก. 1 เมตร/วินาที
ข. 2 เมตร/วินาที
ค. 3 เมตร/วินาที
ง. 4 เมตร/วินาที
8. วัตถุมวล 4 กิโลกรัม เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 50 เมตร/วินาที เข้าชนวัตถุมวล 6 กิโลกรัม ที่กาลัง
เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 5 เมตร/วินาที ในทิศเดียวกัน ถ้าเป็นการชนแบบยืดหยุ่น จงหาความเร็ว
หลังชนของมวล 4 กิโลกรัม
ก. 4 เมตรต่อวินาที ไปทิศทางเดิม
ข. 16 เมตรต่อวินาที ไปทิศทางเดิม
ค. 4 เมตรต่อวินาที สวนทางกับทิศเดิม
ง. 16 เมตรต่อวินาที สวนทางกับทิศเดิม
9. วัตถุมวล 5 กิโลกรัม เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 16 เมตร/วินาที เข้าชนวัตถุมวล 3 กิโลกรัม ที่กาลัง
เคลื่อนที่ด้วยความเร็ว 1 เมตร/วินาที ในทิศตรงกันข้ามกับมวล 5 กิโลกรัม ถ้าเป็นการชนแบบ
ยืดหยุ่น จงหาว่ามวล 5 กิโลกรัม มีโมเมนตัมเปลี่ยนไปเท่าใด
ก. 30 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
ข. 60 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
ค. 80 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
ง. 130 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
10. (มข.50) ลูกทรงกลมมวล 2 กิโลกรัม หยุดนิ่งกับที่มีลูกกลมอีก วิ่งเข้ามาชนด้วยอัตราเร็ว 2 เมตร/
วินาที หลังชนลูกกลมมวล 1 กิโลกรัม เคลื่อนที่กลับในทิศตรงข้ามกับก่อนชนด้วยอัตราเร็ว 1
เมตร/วินาที จงหาโมเมนตัมที่เปลี่ยนไปของลูกมวล 1 กิโลกรัม
ก. 3 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
ข. 2 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
ค. 1 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
ง. 0.5 กิโลกรัม∙เมตร/วินาที
 27

ภำคผนวก
กิจกรรมกำรเรียนรูช้ ุดที่ 5 เรื่อง กำรชนในหนึ่งมิติ
 28

บัตรบันทึกผลบัตรทดสอบก่อนเรียน
กิจกรรมเรียนรู้ชุดที่ 5 เรื่อง กำรชนในหนึ่งมิติ

ชื่อ-สกุล ............................................................................................ ชั้น .................... เลขที่..............

บัตรทดสอบก่อนเรียน บัตรทดสอบหลังเรียน

ข้อ ก ข ค ง
1
2
3
4
5
6
7
8
9
10

สรุปผลคะแนน

ประเมิน ก่อนเรียน หลังเรียน พัฒนำ

เต็ม 10 10
ได้
 29

แบบประเมินการปฏิบัติการทดลอง
สมาชิกกลุ่มที่……….. ชั้น ม.4/……..
1. …………………………………………………………………………………………… เลขที่…………………...
2. …………………………………………………………………………………………… เลขที่…………………...
3. …………………………………………………………………………………………… เลขที่…………………...
4. …………………………………………………………………………………………… เลขที่…………………...
คาชี้แจง ให้ผู้ประเมินสังเกตพฤติกรรมการปฏิบัติการทดลองของนักเรียน และบันทึกคะแนนลงใน
ช่องว่างผลการประเมิน ให้ตรงกับสภาพจริงเพื่อนาผลการประเมินไปพัฒนานักเรียนต่อไป
รายการประเมิน คะแนน คะแนนการประเมินนักเรียน
เต็ม 0.5 1.0 1.5 2
1. การกาหนดปัญหา และสมมติฐาน 2
2. การวางแผนการทดลอง 2
3. การปฏิบัติการทดลอง 2
4. ความคล่องแคล่วในการทดลอง 2
5. การบันทึกผลการทดลองและเขียน 2
รายงาน
คะแนนรวม 10
สรุปผลการประเมิน

ระดับคุณภาพและเกณฑ์การประเมิน
คะแนนที่ได้ ระดับการประเมิน ผลการประเมิน
1.7 – 2.0 ดีมาก ผ่าน
1.3 – 1.6 ดี ผ่าน
0.9 – 1.2 พอใช้ ผ่าน
0.5 – 0.8 ควรปรับปรุง ไม่ผ่าน
0.1 – 0.4 ควรปรับปรุงอย่างยิ่ง ไม่ผ่าน

ลงชื่อ………………………………………….ผู้ประเมิน
(…………………………………………)
 30

เกณฑ์การประเมินการปฏิบัติการทดลอง

ระดับคะแนน
รายการประเมิน
ดีมาก(2.0) ดี(1.5) ปานกลาง(1) ปรับปรุง(0.5)
1. การกาหนด การกาหนด การกาหนด การกาหนด การกาหนด
ปัญหา และ ปัญหา ปัญหา ปัญหา ปัญหา
สมมติฐาน และสมมติฐาน และสมมติฐาน และสมมติฐาน และสมมติฐาน
สอดคล้องกับ สอดคล้องกับ สอดคล้องกับ ไม่สอดคล้องกับ
จุดประสงค์ของ จุดประสงค์ของ จุดประสงค์ของ จุดประสงค์ของ
การทดลอง การทดลอง การทดลอง การทดลอง
ชัดเจน ชัดเจนบางส่วน ไม่ชัดเจน
2. การวางแผน วางแผนการ วางแผนการ วางแผนการ ไม่สามารถวาง
การทดลอง ทดลองและ ทดลองและ ทดลองและ แผนการทดลอง
ออกแบบการ ออกแบบการ ออกแบบการ และออกแบบการ
ทดลองได้ถูกต้อง ทดลองได้ถูกต้อง ทดลองได้ไม่ ทดลองได้เอง
เหมาะสมกับ เหมาะสมกับ ถูกต้องไม่ ต้องให้ความ
เวลา เวลา เหมาะสมกับ ช่วยเหลืออย่าง
สามารถเลือกใช้ สามารถเลือกใช้ เวลา มาก
เครื่องมือ และ เครื่องมือ และ ต้องให้ความ
วัสดุอุปกรณ์ใน วัสดุอุปกรณ์ใน ช่วยเหลือในการ
การทดลองได้ การทดลองยังไม่ เลือกใช้เครื่องมือ
ถูกต้องเหมาะสม เหมาะสมหรือไม่ และวัสดุอุปกรณ์
ครบถ้วน ครบถ้วน
3. การ ดาเนินการ ดาเนินการ ต้องให้ความ ต้องให้ความ
ปฏิบัติการ ทดลองเป็น ทดลองได้เอง แต่ ช่วยเหลือเป็น ช่วยเหลือ
ทดลอง ขั้นตอน และ ต้องการ บางครั้งในการ ตลอดเวลาในการ
เลือกใช้อุปกรณ์ คาแนะนาการใช้ ทดลองและการ ดาเนินการ
ต่างๆได้อย่าง อุปกรณ์ต่างๆ ใช้อุปกรณ์ ทดลองและการ
ถูกต้อง เป็นบางครั้ง ใช้อุปกรณ์
 31

ระดับคะแนน
รายการประเมิน
ดีมาก(2.0) ดี(1.5) ปานกลาง(1.0) ปรับปรุง(0.5)
4. ความ ดาเนินการ ทาการทดลอง ทาการทดลองไม่ ทาการทดลองไม่
คล่องแคล่ว ทดลองและใช้ และใช้อุปกรณ์ได้ ทันเวลาที่กาหนด ทันเวลาที่กาหนด
ในการ อุปกรณ์ทาการ ทันเวลาที่กาหนด แต่ใช้อุปกรณ์ และทาอุปกรณ์
ทดลอง ทดลองได้ แต่ยังต้องการ ถูกต้องและไม่ เครื่องใช้บางชิ้น
เหมาะสม มี คาแนะนาการใช้ เกิด ชารุดเสียหาย
ความ อุปกรณ์บ้างเป็น ความเสียหาย
ปลอดภัยและทา บางครั้ง
ได้เสร็จทันเวลา

5. การบันทึกผล บันทึกผลการ บันทึกผลการ ต้องให้คาแนะนา ต้องให้ความ

การทดลอง ทดลองและ ทดลองและ เป็นบางครั้งใน ช่วยเหลืออย่าง
และเขียน สรุปผลการ สรุปผลการ การบันทึกผลการ มากในการบันทึก
รายงาน ทดลองถูกต้อง ทดลองได้เอง ทดลอง การ ผลการทดลอง
รัดกุม เขียน เขียนรายงานการ สรุปแผลการ การสรุปผลการ
รายงานการ ทดลองไม่เป็นขั้น ทดลอง รวมทั้ง ทดลอง รวมทั้ง
ทดลองได้อย่าง เป็นตอนที่ การเขียนรายงาน การเขียนรายงาน
สมบูรณ์เป็นขั้น สมบูรณ์ การทดลอง การทดลอง
เป็นตอนที่ชัดเจน
 32

เกณฑ์การประเมินการตอบคาถามท้ายการทดลอง กิจกรรมที่ 4.2

เรื่อง การชนในหนึ่งมิติ

ข้อที่ คะแนนเต็ม ระดับคะแนน/เกณฑ์การพิจารณาคาตอบ

ระดับ 2 คะแนน หมายถึง ตอบคาถามได้ถูกต้อง ครบถ้วยสมบูรณ์
1-2 ข้อละ 2 คะแนน ตามแนวเฉลยคาถามท้ายการทดลอง
ระดับ 1 คะแนน หมายถึง ตอบคาถามได้ถูกต้อง ไม่ครบถ้วยสมบูรณ์
ตามแนวเฉลยคาถามท้ายการทดลอง
 33

เฉลยบัตรแบบฝึกหัดที่ 1
กิจกรรมกำรเรียนรู้ชุดที่ 5 เรื่อง กำรชนในหนึ่งมิติ

1. วัตถุมวล 2 m เคลื่อนที่ด้วยควำมเร็ว 5 เมตร/วินำที เข้ำชนวัตถุมวล m ซึ่งอยู่นิ่ง ๆ อย่ำง

ตรง ๆ แบบยืดหยุ่นสมบูรณ์ มวลทั้งสองจะมีควำมเร็วเท่ำใดภำยหลังกำรชนกัน
สิ่งที่โจทย์กำหนดให้ m1 = 2m, u⃑1 = 5 m/s
m2 = m, u⃑2 = 0
สิ่งที่โจทย์ถำม v⃑1 = ?, v⃑2 = ?

สมกำรที่ใช้ m1 u⃑1 + m2 u⃑2 = m1 v⃑1 + m2 v⃑2

u⃑1 + v⃑1 = u⃑2 + v⃑1

แทนค่ำในสมกำร
u⃑1 + v⃑1 = u⃑2 + v⃑1
5 + v⃑1 = 0 + v⃑2
v⃑2 = v⃑1 + 5…..สมการที่ 1
m1 u⃑1 + m2 u⃑2 = m1 v⃑1 + m2 v⃑2
2m(5) + 0 = 2mv⃑1 + m(v⃑1 +5)
10m = 2mv⃑1 + mv⃑1 + 5m
5m = 3mv⃑1
v⃑1 = 1.33 m/s
แทนค่า v⃑1 ใน สมการที่ v⃑2 = 1.33 + 5
v⃑2 = 6.33 m/s

ตอบ วัตถุมวล 2m เคลื่อนที่ทิศเดิมด้วยความเร็ว 1.33 เมตร/วินาที

วัตถุมวล m เคลื่อนที่ทิศเดียวกันกับมวล 2m เดิมด้วยความเร็ว
6.33 เมตร/วินาที
 34

2. วัตถุ A เคลื่อนที่เข้ำชนวัตถุ B ซึ่งอยู่นิ่งตรง ๆ แบบยืดหยุ่นสมบูรณ์ ปรำกฏว่ำวัตถุ A สะท้อน

กลับ วัตถุ B เคลื่อนที่ไปข้ำงหน้ำ โดยมีอัตรำเร็วเท่ำกัน ถ้ำวัตถุ B มีมวล 5 กิโลกรัม วัตถุ A
จะมีมวลเท่ำใด

ก่อนชน หลังชน

สิ่งที่โจทย์กำหนดให้ u⃑1 = v , v⃑1 = -v, u⃑2 = 0, mB = 5 kg

สิ่งที่โจทย์ถำม mB = ?

สมกำรที่ใช้
u⃑1 + v⃑1 = u⃑2 + v⃑1
m1 u⃑1 + m2 u⃑2 = m1 ⃑v1 + m2 v⃑2

แทนค่ำในสมกำร
u⃑1 + (-v⃑1 ) = u⃑2 + v⃑1
u⃑1 + (-v⃑1 ) = 0 + v⃑1
u⃑1 = (v⃑1 ) + v⃑1
ให้ v⃑1 = v ; u⃑1 = 2v ….. สมการที่ 1
 35

แทนค่ำในสมกำร
Σp⃑ก่อนชน = Σp⃑หลังชน
m1 u⃑1 + m2 u⃑2 = m1 v⃑1 + m2 v⃑2
m1 u⃑1 + 0 = m1 (-v⃑)+ 5v⃑
จาก 1 แทนค่า m1 2v⃑ = 5v⃑ - m1 v⃑
2m1 v⃑ +m1 v⃑ = 5v⃑
3m1 v⃑ = 5v⃑
m1 = 1.66 kg

ตอบ วัตถุ A มีมวลเท่ากับ 1.66 กิโลกรัม

 36

3. มวล 10 กิโลกรัม เคลื่อนที่ด้วยควำมเร็ว 2 เมตร/วินำที เข้ำชนมวล 6 กิโลกรัม ซึ่งเคลื่อนที่

สวนทำงในแนวเส้นตรงเดียวกันด้วยควำมเร็ว 5 เมตร/วินำที ถ้ำมวลทั้งสองชนกันแบบ
ยืดหยุ่นสมบูรณ์ จงหำควำมเร็วของมวลทั้งสองหลังชนกัน

สิ่งที่โจทย์กำหนดให้ u⃑1 = 2 m/s, m1 = 10 kg,

m2 = 6 kg,u⃑2 = 5 m/s
สิ่งที่โจทย์ถำม v⃑1 = ?, v⃑2 = ?

สมกำรที่ใช้ u⃑1 + v⃑1 = u⃑2 + v⃑1

m1 u⃑1 + m2 u⃑2 = m1 v⃑1 + m2 v⃑2

แทนค่ำในสมกำร
m1 u⃑1 + m2 u⃑2 = m1 v⃑1 + m2 v⃑2
10 × (2) +6(5) = 10v1 +6v 2
-10=10v1 +6v 2 ..... 1
u⃑1 + v⃑1 = u⃑2 + v⃑1
2 + v1 = -5 + v2
7 = v2 – v1 ……( 2 )
 2  ×10 ; 70 =16v 2 - 10v 1 .....  3 
1 +  3 ;60 =16v 2
v2 = 3.75 m / s
แทนค่า v⃑2  2  ;7  3.75  v 1
v1 = -3.25m / s

ตอบ หลังชนมวลทั้งสองต่างสะท้อนกลับด้วยความเร็ว 3.25

และ 3.75 เมตร/วินาที ตามลาดับ
 37

4. วัตถุ A มวล 4 กิโลกรัม เคลื่อนที่ด้วยควำมเร็ว 6 เมตร/วินำทีเข้ำชนวัตถุ B มวล 2 กิโลกรัม

ซึ่งอยู่นิ่งในแนวเส้นตรง ถ้ำกำรชนเป็นแบบยืดหยุ่นสมบูรณ์ จงหำควำมเร็วหลังชนของมวลทั้ง
สองและหำโมเมนตัมของวัตถุ A ที่เปลี่ยนไป
สิ่งที่โจทย์กำหนดให้ mA = 4 kg, u⃑A = 6 m/s
mB = 2 kg, u⃑B = 0
สิ่งที่โจทย์ถำม v⃑1 = ?, v⃑2 = ?

สมกำรที่ใช้ u⃑1 + v⃑1 = u⃑2 + v⃑1

m1 u⃑1 + m2 u⃑2 = m1 v⃑1 + m2 v⃑2

แทนค่ำในสมกำร
m1 u⃑1 + m2 u⃑2 = m1 v⃑1 + m2 v⃑2
4(6) + 2(0) = 4v⃑1 + 2v⃑2
24 = 4v⃑1 + 2v⃑2 …..(1)
u⃑1 + v⃑1 = u⃑2 + v⃑2
6 + v⃑1 = 0 + v⃑2
6 = v⃑2 - v⃑1 …..(2)
(2) × 4 ; 24 = 4v⃑2 -4 v⃑1 …..(3)
(1) + (3) ; 48 = 6v⃑2
v⃑2 = 8 m/s
แทนค่า v⃑2 ใน (2) ; 6 = 8 - v⃑1
v⃑1 = 8 m/s
หา ∆P⃑1 ; จาก ∆p⃑1 = m1 v1 - m1 u1
∆p⃑1 = 4(2) - 4(6)
∆p⃑1 =-16 kg∙m/s

ตอบ หลังชนมวล A และ B มีความเร็ว 2 และ 8 เมตร/วินาที

ตามลาดับและโมเมนตัมของวัตถุ A เปลี่ยนไป 16 กิโลกรัม
∙ เมตรต่อวินาที ในทิศสวนทางกับความเร็วก่อนชนมวลของ A
 38

เฉลยบัตรทดสอบก่อน – หลังเรียน
กิจกรรมกำรเรียนรู้ชุดที่ 5 เรื่อง กำรชนในหนึ่งมิติ

เฉลยบัตรทดสอบก่อนเรียน เฉลยบัตรทดสอบหลังเรียน
ข้อ ก ข ค ง ข้อ ก ข ค ง

1  1 

2  2 

3  3 

4  4 

5  5 

6  6 

7  7 

8  8 

9  9 

10  10 

ประเมินตนเองหลังเรียน
นำคะแนนมำเทียบเกณฑ์ได้ดังนี้
คะแนน 0-4 คะแนน อยู่ในเกณฑ์ ไม่ผ่าน คะแนน 5-6 คะแนน อยู่ในเกณฑ์ พอใช้
คะแนน 7-8 คะแนน อยู่ในเกณฑ์ ดี คะแนน 9-10 คะแนน อยู่ในเกณฑ์ ดีมาก
หมำยเหตุ 1. นักเรียนต้องผ่านเกณฑ์ร้อยละ 50 (ทาถูก 5 ข้อขึ้นไป)
2. ถ้านักเรียนทาได้ผ่านเกณฑ์ ให้ศึกษาในชุดต่อไป
3. ถ้านักเรียนไม่ผ่านเกณฑ์ให้กลับไปศึกษาบทเรียนั้นใหม่ แล้วทาการทดสอบสอบหลัง
เรียนอีกครั้งจนกว่าจะผ่านเกณฑ์ที่กาหนด
 บรรณำนุกรม

จักรินทร์ วรรณโพธิ์กลาง. ฟิสิกส์ 15 พ.ศ.. กรุงเทพฯ : สานักพิมพ์ พ.ศ. พัฒนา, 2549.

. รวมสุดยอดฟิสิกส์ เอนทรำนซ์. กรุงเทพฯ : ห้างหุ่นส่วนจากัด
รุ่งเรื่องสาส์นการพิมพ์, มปป.
ทิพรัตน์ วงษ์เจริญ. ฟิสิกส์กลศำสตร์ เล่ม 2. กรุงเทพฯ : สานักพิมพ์แม็ค จากัด. 2542
นิรันดร์ สุวรัตน์. ตะลุยโจทย์ ฟิสิกส์ ม.4-5-6 Entrance PAT 2. กรุงเทพฯ : สานักพิมพ์ พ.ศ.
พัฒนา, 2553.
นิรันดร์ สุวรัตน์. หนังสือฟิสิกส์ ม.4 กลศำสตร์ 2 , สานัพพิมพ์ พ.ศ.พัฒนา .2552
มานัส มงคลสุข. 1001 TESTS IN PHYSICS. กรุงเทพฯ : สานักพิมพ์แม็ค จากัด. 2547
ส่งเสริมการสอนวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยี, สถาบัน. คู่มือครู รำยวิชำเพิ่มเติม ฟิสิกส์ เล่ม 2.
กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ สกสค.ลาดพร้าว, 2554.
. หนังสือเรียน รำยวิชำเพิ่มเติม ฟิสิกส์ เล่ม 2. กรุงเทพฯ : โรงพิมพ์ สกสค. ลาดพร้าว,
2553.
สุธาธรรม ชลบุรี, ธรรมสถิต ทองเงินเจือธรรม. ฟิสิกส์ เล่ม 2 สำหรับชั้น ม.4 กรุงเทพฯ :
ภูมิบัณฑิตการพิมพ์, 2537
https://www.freepik.com/free-vector สืบค้นเมื่อเมื่อวันที่ 17 พฤษภาคม 2558
https://it.123rf.com/photo_51730684_stock-vector-sedan-cartoon-car-illustration-on-
transparent-background.html สืบค้นเมื่อเมื่อวันที่ 23 พฤษภาคม 2558
https://www.shutterstock.com/image-vector/iron-ball-illustration-single-metallic-
glossy-621956657 23 สืบค้นเมื่อเมื่อวันที่ 23 พฤษภาคม 2558