Kiến thức X-quang

Nguyên lý cơ bản tia X

Tài liệu bổ sung cho kỹ thuật viên chẩn đoán hình ảnh
Nguyên lý cơ bản tia X
Nguyên lý tạo tia X
Đĩa anode bằng
Tungsten/rhenium
Cũng như ánh sáng và sóng vô tuyến, Tia X là một phần của Trục Anode
phổ sóng điện từ. Tia X có năng lượng cao hơn, do đó để Stator
phân biệt với các sóng điện từ khác như ánh sáng, nhiệt hoặc
sóng vô tuyến, ta dựa vào mức năng lượng của chúng. Trong Anode Cathode
môi trường chân không của ống tia X, các electron được gia tốc Dương cực Âm cực
cho đến khi chúng đạt vận tốc lớn (Hình 1), sau đó các electron này va
chạm với vật chất và tạo ra Tia X. Yếu tố quyết định ở đây là điện áp Rotor
Bóng thủy tinh
ống tia X (giá trị kV). Sau khi đi qua điện trường do điện áp tạo ra, các Cửa sổ tia X
Ống tia X
electron va chạm vào cực dương (= tiêu điểm). Động năng của Tia X Dây tóc (Filament) trong
electron được chuyển đổi thành bức xạ tia X (khoảng 1%) và nhiệt chén hội tụ (focusing cup)

(khoảng 99%).

Tương tác giữa tia X và vật chất Hình 1: Quá trình tạo tia X ở tiêu điểm của cực dương (anode)

Khi tia X đi qua vật chất, tia X bị suy giảm năng lượng. Trong y học,
bức xạ tia X trải qua hai quá trình suy giảm: hấp thụ và tán xạ.

Tài liệu bổ sung cho kỹ thuật viên chẩn đoán hình ảnh Trang 2
Nguyên lý cơ bản tia X
Tia tán xạ
Tiêu điểm
Khi đi qua vật chất, tia X thay đổi hướng, hình thành nên
tia tán xạ. Tia tán xạ ảnh hưởng lên chất lượng hình ảnh và
khiến cho hình ảnh trở nên mờ hơn. Lượng tia tán xạ
phụ thuộc vào kích thước và độ dày của vật thể mà tia X đi qua, tỷ
lệ tia tán xạ so với tia chính (là tia X để tạo ảnh) có thể lên đến Chùm tia X
sơ cấp
80:20.
Bệnh nhân
Trong hầu hết các trường hợp, sử dụng lưới lọc tia tán xạ hay còn gọi là Tia tán xạ
Mành được dùng để giảm tia tán xạ (Hình 2). Mành được đặt theo
Lá chì
đường đi của tia X - đặt phía trên Tấm nhận ảnh để lọc tia tán xạ.

Mành cũng lọc đi một phần nhỏ tia chính. Ở các ca chụp trên trẻ em
hoặc người lớn nhẹ cân, tia tán xạ ít hơn, do đó nên không sử dụng Mành
Mành đối với các trường hợp này. Tấm nhận ảnh

Hình 2: Sơ đồ mô tả cơ chế giảm thiểu tia tán xạ của Mành

Tài liệu bổ sung cho kỹ thuật viên chẩn đoán hình ảnh Trang 3
Nguyên lý cơ bản tia X
Nguyên lý tạo ảnh của Tấm nhận ảnh (FD - Flat detector) Bức xạ tia X

Tấm nhận ảnh (FD) là thiết bị thu nhận hình ảnh kỹ thuật số. Bức xạ tia X
được hấp thụ qua một lớp scintillator - vật liệu phát sáng. Lúc này, năng
lượng của bức xạ tia X được chuyển đổi thành ánh sáng nhìn thấy được.
Vật liệu phát sáng -
Sau đó ánh sáng từ lớp scintillator được chuyển đổi thành tín hiệu điện Scintillator
trong Photosensor - bộ cảm biến quang.

Tấm nhận ảnh thu hình kỹ thuật số chất lượng cao cho cả chuỗi Bộ cảm biến quang -
hình động và hình tĩnh, đồng thời hỗ trợ cho cả chế độ soi và chế độ chụp. Photosensor

- Tín hiệu điện

Scintillator – Vật liệu phát sáng +

Vật liệu của scintillator là Caesium iodine (CsI), được sử dụng

khá thành công và có hiệu quả cao trong bầu tăng sáng X-quang (X-ray
Chất nền thủy tinh -
image intensifiers). Vật liệu này được sắp xếp thành một phần tử liên tục, Glass substrate
hoạt động trên toàn bộ bề mặt của nó.

Nguyên lý hoạt động của Tấm nhận ảnh (detector)

Tài liệu bổ sung cho kỹ thuật viên chẩn đoán hình ảnh Trang 4
Nguyên lý cơ bản tia X
Kết cấu
Dưới lớp scintillator (vật liệu phát sáng) là một ma trận 2880 x 2880 pixel
(điểm ảnh). Ma trận này đuoợc tạo bởi công nghệ silic vô định hình (Amorphous
Bức xạ tia X
silicon - hay còn gọi là “a-Si”). Mỗi pixel bao gồm một cảm biến quang và một
công tắc bán dẫn. Các công tắc, bộ điều khiển và bộ đọc điện tử này được dùng
để nhận biết và số hóa tín hiệu của từng pixel. Vật liệu phát sáng

Hiệu chỉnh - Calibration

Giống như hệ thống chụp cắt lớp vi tính (CT), Tấm nhận ảnh (detector) cần được
hiệu chỉnh. Việc hiệu chỉnh được thực hiện bằng cách phát tia mà không có bất kì
vật nào giữa đầu đèn và detector. Việc hiệu chỉnh sẽ xác định và lưu trữ độ nhạy Điện tử
của từng pixel. Trong quá trình tính toán bất kỳ hình ảnh liên tiếp nào, những
chênh lệch nhỏ về độ nhạy của pixel có thể được bù lại để độ nhạy của toàn bộ Điều khiển Công tắc
bề mặt là như nhau.

Cảm biến ánh sáng Pixel - Điểm ảnh

Liều tia
Sau khi hiệu chỉnh, hệ thống sẽ nhận biết được mức tín hiệu mà một mức liều tia
X tạo ra. Do đó có thể tính toán được yếu tố chuyển đổi từ thang xám sang mức
liều tia X. Với thông tin này, Tấm nhận ảnh trạng thái rắn (solid - state detector) có
Sơ đồ kết cấu “a-Si” của tấm nhận ảnh (detector)
thể được sử dụng làm buồng đo liều trong giới hạn liều nhất định.
Để sử dụng đúng phần mềm hoặc phần cứng, vui lòng luôn sử dụng tài liệu Hướng dẫn sử dụng cho người vận hành (gọi chung là Hướng dẫn vận hành) do Siemens Healthineers ban hành.
Tài liệu này chỉ được sử dụng làm tài liệu đào tạo và không có nghĩa là sẽ thay thế tài liệu Hướng dẫn vận hành. Bất kỳ tài liệu nào được sử dụng trong đợt đào tạo này sẽ không được cập
nhật thường xuyên và không nhất thiết phản ánh phiên bản mới nhất của phần mềm và phần cứng có sẵn tại thời điểm đào tạo.

Hướng dẫn vận hành sẽ được sử dụng làm tài liệu tham khảo chính của bạn, đặc biệt là các thông tin về an toàn sử dụng như cảnh báo và lưu ý.

Lưu ý: Một số chức năng đề cập trong tài liệu này là tùy chọn và có thể không có ở hệ thống của bạn.

Một số sản phẩm, khiếu nại hoặc chức năng liên quan đến sản phẩm (gọi chung là "Tính năng") có thể không (chưa) có sẵn trên thị trường ở nước của bạn. Do các yêu cầu quy định, tính sẵn
có trong tương lai của các Tính năng nói trên không được đảm bảo ở bất kỳ quốc gia cụ thể nào. Vui lòng liên hệ với đại diện bán hàng của Siemens Healthineers

tại địa phương để biết thông tin mới nhất.

Không được phép sao chép, truyền tải hoặc phân phối nội dung đào tạo này nếu không có ủy quyền rõ ràng bằng văn bản. Người vi phạm sẽ phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại.

Tất cả tên và dữ liệu của bệnh nhân, thông số và cấu hình dựa vào chỉ định là hư cấu và ví dụ.

Tất cả các quyền, bao gồm các quyền được cấp bằng sáng chế hoặc đăng ký của một mô hình hoặc thiết kế tiện ích đều được bảo lưu.

Bản quyền © Công ty TNHH Siemens Healthcare

Trụ sở chính Siemens Healthineers

Henkestr. 127

91052 Erlangen, Đức

Điện thoại: +49 9131 84 0

siemens.com/healthineers

Tài liệu bổ sung cho kỹ thuật viên chẩn đoán hình ảnh Trang 6