1 ТЕМА

Автоматизација

Автоматизацијата е технологија со која што процесот или процедурата се извршуваат без помош на човекот. Таа
се остварува преку програма со инструкции комбинирани со управувачки системи кој ги извршува инструкцииите.
За да се автоматизира процес потребно е енергија, и тоа како за текот на самиот процес така и за работата на
програмата и управувачкиот систем. Елементи на еден автоматизиран систем се: ЕНЕРГИЈА-за извршување на
процесот и функционирање на ситемот, ПРОГРАМА СО ИНСТРУКЦИИ-за да се управува со процесот И
УПРАВУВАЧКИ СИСТЕМ-за да се активираат инструкциите.

Енергија- основен извор на енергија во автоматизираните системи е електирчната енергија.Широко достапна и

релативно прифатлива цена, може да се трансформира во алтернативни форми.Може да се користи за
пренесување сигнали, обработка на информации чваљњ на податоци и комуникација. Може ад се складира.

Програма со инструкци – се дефинираат активностите што се извршуваат во текот на атоматизираниот

процес.Без разлиак дали произдств. Операција спаѓа во малосериско,средносериско или големосериско
произвоство секој дел или производ изработен во операцијата бара еден или повеќе процесни чекори, кој се
потребни само за тој дел или производ. Типичен редослед во чекори е:поставување на делот на машината,
извршување на процесор и отстранување на делот.

Управувачки систем- управувачкиот елемент од автоматизираниот систем ја извршува програмата о инструкции.

Управувачкиот систем овозможува процесот да ја изврпи дефинираната функција, кој всушност за наша потреба
ќе изведе некоја производна операција.може да биде од отворен и затворен тип.Од затворен тип уште е познат
како управувачки систем со повратна врска.Се состои од шест елементи влезен параметар, процес,илезна
управувачка единица и актуатор зафдвижувач.

1.2 –НАПРЕДНИ ФУНКЦИИ ВО АВТОМАТИЗАЦИЈАТА -x

Во главно функциите се однесуваат на зголемување на перформансите и сигурноста на опрема. Напредните

функции вклучуваат: дијагностика за оддржување и поправање, откривање грешки и обновување и
мониторинг (надгледување) на безбедноста – има две причини за мониторинг 1-да го заштитат работинкот кој е
во близина на системот,2- да се заштити опремата кој е вклучена во системот, дијагностика на оддржување и
поправање и откривање грешки и поравка.(сензори за мониторинг, гранични прекинувачи за соодветно
позиционирање на делот, фотоелектирчни сензори, температурни сензори, детекроти за топлина и чад, сензори
за пристисок за присуство на човек)

Постојат ти начини на работи кои се типични за модерните подсистеми за дијагностика за оддржување и

поправање:Мониторинг на состојба, Дијагностика на дефекти и препорака за процедура за поправка.

Двата главни проблеми во проектирањето на откривање на грешки се: 1-да се предвидат сите можни грешки кои
може да настанат за време на даден процес и да се определат соодветни системи со сензори и соодветен
софтвер за интерпретација.

Povratna pvrska e po skap

1.3 НИВОА НА АВТОМАТИЗАЦИЈА

Концептот на автоматизирани системи може да се примени на различни нивоа од фабричките операции. . Самата
производствена машина е направена од подисстеми од кои можат да бидат и автоматизирани. Една од важните
автомаизирани е нумеричко управување. Современата нумеричка машина е автоматизиран систем. Секоја НУ
машина има барем две оски на движење а некои машини имаат и до пет оски.Може да се индетификуваат 5
различни нивоа во еен произвоен погон.
1. НИВО НА УРЕД. (вклучува актуатори задвижувачи, сензорите и др хардверски компоненти кои го
сочинуваат нивото на машината)
2. НИВОА НА МАШИНАТА (Хардцерот од претходното ниво на уреди е вклучен во индивидуалните машини)
3. НИВО НА КЕЛИИ ИЛИ СИСТЕМ (Ова е ниво на производнаа келија или ниво на систем кој работи под
инструкции од наредното ниво на погон (фабрика)) Производната келија или систем е група на машина
или работни станици позрзани и подржани о систем за манипулација и транспорт на
материјали,комјутери и др.
4. НИВО НА ПОГОН-ФАБРИКА (Ова е ниво на фабрик или производен систем. Тоа прима инструкции од
здружени информациски систем и ги пренесува во операциските планови за производство)
5. Ниво на претпријатие (Највисоко ниво кое се состои од здружени информации. Ги опфаќа сите потребни
функции неопходни за раководење со компанијата маркетинг и продажба, сметководсвто, проектирање,
истражување вкупно планирање и главниот распоред за произвоств

1.4 Историски развој на автоматизацијата

Историјата на автоматизацијата е долг евлативен процес кој се состои од развој и усовршување на

основните градбени блокови и повремените значајни откритија и пронајдоци. Се дели на 2 периоди; пред
1945 и п о1945 . Почетокот на автом. Може да се најде развојот на основи механи. Делови и тоа: тркалото
ексцентарот, завртка и запчаникот во стариот и средниот век. Третиот основен еелемнт еден
автоматизиран систем е работата на системот или машината да биде раководена од програма со
инструкции .
Во раните почетоци на 19 век биле развиени трите основи елементи на автом. Систем извор на енергија,
упраавување и програмибилни машини . После 1945 многу откритија пронајдоци и усовршувања значајно
придонеле за развојот на автоматизираната технологија.

1.5 Автомтизација во производните системи

Некои елементи на производниот систем на претпријатитето се погодни да бидат автоматизирани,

додека останатите функционитаат со рачна или канцелариска изработка.
Автоматизираните елементи на прозивониот систем можат дда се поделат на две катергории: 1 –
автоматизација на производните системи во фабрикаата и компјутеризација на системи за подршка на
производството.
Терминот компјутерско интегирано произвдство се користи за са ја прикаже интензивната употреба на
компјутерите во производните системи.

Автоматизираните системи за производство фукнционираат во фабриките на контрена изработка на

физички произво. Тие изведуваат операции како што се: Обработка, монтажа, контрола транспорт и
раување со материјали.
Примерите на автоматизираните системи за производство вклучуваат: Автоматизирани алатни машини
кои обработуваат делови, автоматски трансфер линии кои изведуваат серии од машински обработки ,
автомати. Систем за монтажа, системи за производство кои употребуваат инсустриски роботи за
извршување на ооперацијаи на обработка или монтажа, систеи за манипулација и складирање на
материјалот со цел дас е интегрираат производните операции, автоматизирани системи за испитување на
контрола на квалитетот.

Автом. Системи за производство може да се класифицираат на три основи типа: ФИКСНА

АВТОМАТИЗАЦИЈА, ПРОГРАМИБИЛНА АВТОМАТИЗАЦИЈА И ФЛЕКСИБИЛНА АВТОМАТИЗАЦИЈА.
Фисксна –е систем во кој редоследот на операциите за обработка е фиксен пораи конфигурацијата на
опрема. Типични карактеристики на фиксната автоматизација се: Висока почетна инвестиција за на
специјалната опрема, Висока продуктивност, Примена за производи кои се произведуваат во големи
количини, релативно нефлексибилна за прлагодување кон различни произвоид.Економската оправданост
за иксната автоматизација се ноѓа во производите кои се произведуваат во многу големи кочичини со
висока продуктивност.
Програмибилна автоматизација – производната опрема е така прокетирана што има способност да го
промени редоследот на операциите за да се прилагоди кон различни конфигурации на производите.
Редоследот на операцијата е иправуван со програма кој е збир на кодирани инструкции кои можат да
бида отчитани и пртолкувани о системот. Карактеристики на прграмибилната автоматизација: Висока
инвестиција за опрема со општа намена, пониска продуктивност во однос на диксната автоматизација,
флексибилност да се справи со промени во конфигурацијата на производот, најпогодна за сериско
производство на слични произвои или делови. Се користат во мало и средно сериско проивоство.
Делобите или произвоите се изработуваат во сеерии.Мора да има физичко подесување на машината и да
се посават нови алати.Економскаа логика на програибилносата автоматисзација бара ако времето за
подесување и репрограмирање расте, производната серија да биде поголема за да се торшоците од
загубата во прозиводносо време се поделат на поголем број на единии.
Флексибилна автоматизација- е проширување на програмибилната автоматизација. ФЛЕК.Автом. Систем
способен за производство на различни делови, практично без загуба на време при промена од еден вид
на дел на друг. Тука нема загуба на производното време за репрограмирање на системот и за менување
на физичкото подесување. Системот може да произведува различни распореду и комбинации на делови,
без да се бара тие да бидат изработувани во серии. Карактеристики на флексибилната автоматицаија е
следното: Висока инвестиција за специјалниот систем, континуирано производство за различни виови и
комбинации на производи, сопсобност да с епроменни комбинацијата на производи за да се прилагоди
на бројот на нарачките за изработка на различни производи, средена производност, флексибилност да се
справи со промени во конструкцијата на производот.Флекс. производ. Системи кои функционират во
практика користа од следниве пристапи: Концепт на фамилија од делови, со која разлика во деловите кои
се обработуваат на системот е лимитирана.
2.Репрограмирање на системот однапред и/или off-line така што репрограмир. Не го прекинува производ.
3. повикување на постоечки програми во системот за да се произведуваат делови кои биле претходно
изработувани, а чии програми се веќе подготевени,
4.користење брзо изменливи уреди за прицврстување каде што времето на физичко поставување е
сведено на минимум
5. Користење на фамлија од уреди за прицврстување кои се проектирани за ограничен број на видови на
делови
6.Опремување на системот со голем број на брзо изменливи алати кои вклучуваат различни видови на
обработки потребни а се произведе фамилија на делови.

Терминот Компјутерско интгрирнао производство означува употреба на компјутерските системи за

конструкција на прозиводите, планирање на производството, контола на операциите и извршување на
различни бизнис ориентирани функции кои се потребни во една производна форма.

ПРИЧИНИ ЗА АВТОМАТИЗАЦИЈА
Компаниите превземаат мерки за автоматизираање на производстовот.
1.ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ПРОИЗВОДСТВОТО (зголемена продуктивност)
2.НАМАЛУВАЊЕ НА ТРОШОЦИТЕ НА РАБОТНА РАКА –(да се заменат операциите кои се извед. рачно)
3.УБЛАЖУВАЊЕ НА ЕФЕКТОТ ОД НЕДОСТТОК НА РАБОТНА СИЛА.
4.ТРЕНД ЗА ВРАБОТУВАЊЕ НА РАБОТНАТА СИЛА ВО СЕКТОРОТ НА УСЛУГИ.
5.НАМАЛУВАЊЕ ИЛИ ЕЛИМЕНИРАЊЕ НА РУТИНСКИТЕ РАЧНИ И КАНЦЕЛАРИСКИ ЗАДАЧИ.
 6.ПОДОБРУВАЊЕ НА БЕЗБЕДНОСТА НА РАБОТНИЦИТЕ
7.ВИСОКА ЦЕНА НА МАТЕРИЈАЛИТЕ
8.ПОДОБРУВАЊЕ НА КВАЛИТЕТОТ НА ПРОИЗВОИТЕ
9.НАМАЛУВАЊЕ НА ГЛАВНОТО ВКУПНО ПРИЗВОДСТВЕНО ВРЕМЕ
10.НАМАЛУВАЊЕ НА ЗАЛИХИТЕ. Намалувањето на вк. Производно време ги намлува залихите.
11.ЗГОЛЕМУВАЊЕ НА ФЛЕКСИБИЛНОСТА.
12.ИЗВРШУВАЊЕ НА ПРОЦЕСИ КОИ НЕ МОЖАТ ДА БИДАТ ИЗВЕДЕНИ РАЧНО
13.ИЗБЕГНУВАЊЕ НА ВИСОКАТА ЦЕНА НА НЕАВТОМАТИЗИРАЊЕТО.(фактото дека некои компании не се
автоматизирани претставува нивни недостаток во однос на конкуренцијата, кај клиентите, нивнаите
вработени и јавноста)

1.6 ПРИНЦИПИ И СТРАТЕГИИ НА АВТОМАТИЗАЦИЈАx

Три пристапи при работење со проекти за автоматизација: 1- Принципот на САД , 2- десетте стратегии за
автоматизација и производни системи и 3- стратегија за миграција селење на автоматизацијата.

Принципот на САД- се заоснова на приодот на зрдав разум кон проектите на автоматизација Се залага за:
Разбирање на постоечкиот процес, Упростување на процесот и Автоматизирање на процесот.

Десетте стратегии за автоматизација и производни системи – Специјализација на операциите, 2.

Комбинирани операции, 3.Истовремени операции 4, Интеграција на операции, 5.Зголемена
флексибилност, 6. Автоматизирано ракување, 7. Автоматизирана конторла во тек на процесот,
8.Управување со процесот и оптимизација 9. Управување со операциите во погонот (фабриката) 10.
Компјуѕртско интегрирано протизводство.

Стратегија за миграција селење на автоматизацијата

Фаза 1- рачно произвоство кое користи келии од единични работни станици управувани од човекот, кои
функционираат независко

Фаза 2 – Автоматизирано производство кое користи автоматизирани келии од единечни работни станици кои
функционираат независно.

Фаза 3 – Интегрирано автоматизирано производство кое користи автоматизиран систем со повеќе работни
станици со сериски операции и автоматизирано пренесување на работните единици помеѓу станиците.

1.7 ЕКОНОМСКИ И СОЦИЈЛАНИ АСПЕКТИ НА АВТОМАТИЗАЦИЈАТА

1- желбата на компаниите и нациите да останат конкурентни во производството -2- желбата да се подобри

продуктивноста, 3- желбата за поголемо искористување на машините, 4-високите трошоци за залихи на
недоизработените делови во магацините, 5 Желбата да се смали вкупното време на производство 6 Желбата да
се одговори на барањето на купувачите,7 потреба за штедење на суровините и енергијата 8 Трендот работната
сила да бара вработување во услужните дејности. 9 Грижата за безбедност на работникот.

Типови на работа во автоматизирната фабирка

Одржување на опрема, Компјутерско програмирање, Инженерска работа на проекти, Надзор на погон,

Комуниакција во фабриката и Безбедност во погон
2 ТЕМА

5000-75000

Specalijar FPS и ФПС ПРОИЗВОЕН СИСТЕМ СО ПРОИЗВОДДЕН РЕДОСЛЕД НА РБАОТА

КОМПОНЕТНТИ РАБ САТНИЦИ, СИСТЕМ ЗА РАКУВАЊЕ НА МАТЕРИЈАЛО И РАК НА МАТЕРИЈАЛО И

КОМПЈУТЕРСКИ УПРАВУВАЧКИ ССИТЕМИ И ЛУЃЊТО

Технологијата на ФПС се применува кога фабрички погон произведува делови во серии или користи група на
технологии во работни станици кои користат човечка работна сила и раководстворо на компанијата сака да ги
автоматизира.Ако е можно да се групираат ел од деловите кои се произведуваат во фабрички погон во фамилии
од делови чии сличности дозволуваат тие да бидат обработени на машините во ФПС.

ФПС- бара значително поголема капитална инвестиција бидејќи се инсталира нова поголема капитална
инвестиција бидејќи се инсталира нова опрема, наместо постоечката опрема да се прераспреели, ФПС е
технолошки посложен за луѓето кои треба а го обезбедат неговото функционирање.

Предности на ФПС: Зголемено искористување на машината, намален број на потребни машини, намалување на
потребниот простор кој треба да се обезбеди во производниот објект, побрз одзив во однос на промените,
намалување на потребите од залихи, помали времиња на производство, намалена потреба од директна работна
сила и поголема продуктивност на работата, можност за производство без присуство на човек.

Придобивки од ФПС:

Зголемена искористеност на машините, потребни се помалку машини, намалување на потребниот простор во

фабричката хала, побрз одзив одговор на промени, Намалени потреби на залихи, Помали главни произвони
времиња, Намалена директна потреба од работната сила и поголема продуктивност на трудот, Можност за
производство без присуство на човекот.

ФПС Е високо автоматизирана машинска келија во која се применува групна технологија и кој се состои од група
на обработувачки работни станици со систем за ракување и складирање на материјалите и управувана од
дистрибутивен компјутерски систем.

Наречен е флексибилен затоа што има способност за истовремени обработки на различни делови на различни
работни станици. Има способност да се прилагоди и оговори на барањата за изработка на делови кои се
разликуваат по обликот и по количината.

ФПС базира брз принцип на групната технологија.

Еден ПФС МОРА да поседува три карактеристики за да е флексибилен:

1.Способност да ги идентификува и да ги разликува различните делови или производи кои се изработуваат во

системот,

2. Брза промена на инструкциите за работа

3. Брза промена на распоредот на опремата.

Тест за ФПС: Тест за разновиснот на делови, Тест за промена на распоредот, Тест за поправка на грешки,Тест за
нов дел.
ТИПОВИ ФПС според видовите на операции кои ги изведуваат:

ФПС кои изведуваат операции за машинска обработка или 2 –

ФПС кои изведуваат монтажни операции.

Бројот на машините и нивото на флексибилност

*Според бројот на машините: Келија од една машина(се состои од една компјутерски нумеричко управуван
обработувачки центар комбиниран со систем за складираање на делови кој работи без присуство на човекот ),
Флексибилна производна келија(се состои од две или три обработувачки работни станици и систем за
ракување /манипулација на делови), ФПС (има четири или повеќе обработувачки работни станици кои се
меганички меѓусебно поврзани со стандарден систем за ракување со делови)

*Според нивото на флекисбилност- специјализиран флексибилен произвоен систем и флексибилен произвоен

сситем со произволен редослед на работа

5.3 КОМПОНЕНЕТИ НА ФПС

1-Работна станица (Станици за поставување и вадење на делови,станици за машинска обработка, станици за

други типови на обработка, монтажа, други станици и опрема)

2-Систем за ракување (Случајно, независно движење на работните парчиња помеѓу станиците,Ракување со

разновидни конфигурации на работни парчиња, привремено складирање, лесен пристап за поставување и
вадење на работните парчиња, компатибилност со компјутерскоро управување)Функцијата за ракување со
материјали во ФПС се дели на ва система примарен(го дефинира основниот распоред на ФПС и е одговорен за
движењето на работните парчиња помеѓу станиците во системот. ) и секундарен (се состои од уреди за
транспорт , автоматски изменувачи на палети и слични механизми кои се лоцирани во работните станици на
ФПС)систем за ракување со материјали.

3-Компјутерски управувачки систем(Функциите се групирани во слениве катагории, 1 Управување со работните

станици, 2.Дистрибуција на управувачките инструкции од работните станици, 3. Управување со
прозиводство,4.Управување со сообраќај,5.Управување со секундарниот систем за ракување со материјали,
6.Мониторинг (надгледување), 7, Управување со алатите (Локација на алатот,Мониторинг на животот на алатот,
8.Мониторинг на карактеристиките (перформансите ) и известување 9.Дијагностика)

Придобивки од ФПС:

Зголемена искористеност на машините, потребни се помалку машини, намалување на потребниот простор во

фабричката хала, побрз одзив одговор на промени, Намалени потреби на залихи, Помали главни произвони
времиња, Намалена директна потреба од работната сила и поголема продуктивност на трудот, Можност за
производство без присуство на човекот.

Елементи кои треба да бидат земени во предви при планирањето и конструкцијата на ФПС:

Дефинирање на фамилијата на делови, Барања кои се поставуваат при обработка, Физички карактеристики на
работните парчиња, обем на произвоството. Кога овие ке се дефинираат други важни фактори кои мора да се
дефинираат при проектирањето на ФПС се: Типови на работни станици, Варијација во патеките на обработка и
редоследот на ФПС, Систем за ракуваање со материјалите, Делови чие производство е во тек и капацитет на
складирање,алати и уреди за прицврстување на деловите од палетите.
Елементи кои треба да бидат земени во предвид при примената и конструкцијата на ФПС:

Редослед и испраќање, поставување на делови на машината, патека на движење на елови, групирање на делови,
Управување и раководење со алатите и Распределбата на палетите и уреди за прицврстување