MGA KARUNUNGANG BAYAN

 HOME
 Overview
 Ang mga Poklorista
 Petsa ng Aktibidad
 Ano ang Karunungang Bayan
 Ang Bugtong
 Ang Salawikain
 KAUGNAY NA ARTIKULO
 KAUGNAY NA ARTIKULO
 VIDEOS
 Gallery
 REFLECTIONS
Post Title.
03/21/2012
16 Comments
 

      Ang Karunungang Bayan ay isang sangay ng panitikan kung saan nagigigng daan upang maipahayag ang mga
kaisipan na nakapapabilang sa bawat kultura ng isang tribo.
    Ang Karunungang Bayan ay may kahalagahan sa pagbasa ng panitikan, maangkin ng mga mag-aaral ang isang
kamalayan para sa katutubong tradisyon na magiging gabay sa pagbasa at pagpapahalaga sa panitik, sa
anumang wika naisusulat ito, sa pananaw ng isang Pilipino. sa gayo'y napatibay ang mga pagpapahalaga sa
mga kultura't kabihasnan. masasabi niyang mayroong siyang sariling tradisyon ng ibang pook sa daigdig.
makikintal din sa kanyang isipan na nararapat na pagyamanin ang magagandang kinagisnan at higit na
pagbutihain ang kasalukuyang hinaharap.
    

    

16 Comments

 
First Post!
03/20/2012
6 Comments
 
     Ang salitang panitikan ay nanggaling sa salitang "pang-titik-an" na kung saan ang unlaping "pang"ay ginamit at
hulaping "an". At sa salitang "titik" naman ay nangunguhulugang literatura (literature), na ang literatura ay galing sa
Latin na littera na nangunguhulugang titik.

     Nagsasalaysay din ito sa pamahalaan, lipunan at mga pananampatalaya at mga karanasang may kaugnay ng iba’t ibang
uri ng damdamin tulad ng pag-ibig, kaligayahan, kalungkutan, pag-asa, pagkapoot, paghihiganti, pagkasuklam, sindak at
pangamba.

     Sa pinakapayak na paglalarawan, ang panitikan ay ang pagsulat ng tuwiran o tuluyan at patula. Subalit upang
maipagkaiba ito mula sa ibang mga walang saysay na babasahin o patalastas lamang, ang mga panitikan ay ang mainam na
pagsulat na may anyo, pananaw, at diwang nakasasanhi ng matagal na pagkawili at gana. Samakatuwid, may hugis, may punto
de bista at nakapagpapahaba ng interes ng mambabasa ang isang sulating pampanitikan. Nagsasalaysay ng buhay, pamumuhay,
lipunan, pamahalaan, pananampalataya at mga karanasang kaugnay ng iba't ibang uri ng damdaming tulad ng pag-ibig,
kaligayahan, kalungkutan, pag-asa, pagkapoot, paghihiganti, pagkasuklam, sindak at pangamba. Ito ang isang dahilan kung
bakit pinag-aaralan ang larangan ng literatura sa mga paaralan. Ang Iliad ni Homer, ang isang halimbawa ng mga
mabuting likhaing pampanitikang kanluranin, maging ang Aeneid ni Vergil.

   
 Dalawang Uri ang Panitikan
Patula – Ito ay nabubuo sa pamamagitan ng pagsasama-sama ng maaanyong salita sa mga taludtod na may sukat o bilang
ng mga pantig at pagtutugma ng mga salita sa hulihan ng mga taludtod sa bawat saknong.  Kabilang ditto ang mga
sumusunod: tulang liriko, tulang pasalaysay, tulang pangtanghalan, at patnigan.
Tuluyan o Prosa – Ito ay nabubuo sa pamamagitan ng malayang pagsasama-sama ng mga salita sa mga pangungusap.  Hindi
limitado o pigil ang paggamit ng mga pangungusap ng may-akda.  Kabilang ditto ang mga sumusunod:  maikling kwento,
nobela, dula, alamat, pabula, talambuhay, sanaysay, balita at editoryal.

Dahilan sa Pag-aaral ng Panitikang Pilipino

 1. Upang makilala ang kalinangang Pilipino, malaman ang ating minanang yaman ng kaisipan at taglay na katalinihan ng
lahing ating pinagmulan.

 2. Upang matalos natin na tayo’y may marangal at dakilang tradisyon na nagsilbing patnubay sa mga impluwensya ng
ibang mga kabihasnang nanggaling sa iba’t ibang mga bansa.

 3. Upang mabatid natin ang mga kaisipan sa ating panitikan at makapagsanay upang maiwasto ang mga ito.
  
  4. Upang malaman an gating mga kagalingan sa pagsulat at mapagsikapang ito ay mapagbuti at mapaunlad.

  5. Bilang mga Pilipinong mapagmahal at mapagmalasakit sa ating sariling kultura ay dapat nating pag-aralan an gating
panitikan.  Tayo higit kanino man ang dapat magpahalaga sa sariling atin.
 AWITING BAYAN Ibahagi
sa

 HOME
 WIKA SA PINAS
 HALINA'T PAKINGAN
 HOT POTATOES
 CONTACT DETAILS
MGA URI NG AWITING BAYAN
* Kundiman - awit ng pag-ibig.
* Kumintang - awit ng pakikidigma.
* Dalit o Imno - awit sa mga diyos-    dyosan ng mga bisaya.
*Oyayi o Hele - awit sa pagpaptulog ng bata.
* Diona - awit sa kasal.
* Suliranin - awit ng mga manggagawa.
* Talindaw - awit ng pamamangka.
* Dungaw - awit sa patay
Button Text
PAGTALAKAY SA AWITING BAYAN AYON SA URI
 Ang Kundiman ay awit sa pag-ibig. Noong unang panahon nanliligaw ang mga binata sa pamamagitan ng harana. umaawit sila ng
punung-puno ng pag-ibig at pangarap.
Hal. Manang Biday ng ilokano
Manang Biday Lyrics

Manang Biday, ilukatmo man

'Ta bintana ikalumbabam
Ta kitaem 'toy kinayawan
Ay, matayakon no dinak kaasian

Siasinnoka nga aglabaslabas

Ditoy hardinko pagay-ayamak
Ammom ngarud a balasangak
Sabong ni lirio, di pay nagukrad

Denggem, ading, ta bilinenka

Ta inkanto 'diay sadi daya
Agalakanto't bunga't mangga
Ken lansones pay, adu a kita

No nababa, dimo gaw-aten

No nangato, dika sukdalen
No naregreg, dika piduten
Ngem labaslabasamto met laeng

Daytoy paniok no maregregko

Ti makapidut isublinanto
Ta nagmarka iti naganko
Nabordaan pay ti sinanpuso

Alaem dayta kutsilio

Ta abriem 'toy barukongko
 Tapno maipapasmo ti guram
Kaniak ken sentimiento
Reference: http://www.6lyrics.com/manang_biday-lyrics-raul_sunico.aspx

 Ang Kumintang - awit sa pakikidigma 

Hal. Awit ng kabataan ng rivermaya

Natatawa sa atin kaibigan 

At nangangaral ang buong mundo 
Wala na raw tayuong mga kabataan 
Sa ating mga ulo 

Kung gusto niyo kaming sigiwan 

Bakit hindi niyo subukan? 
Lalo lang kayong hindi maiintindihan 

CHORUS: 
Ang awit ng kabataan 
Ang awit ng panahon 
Hanggang sa kinabukasan 
Awitin natin ngayon 

Hindi niyo kami mabibilang 

At hindi rin maikakahon 
Marami kami ngunit iisa lamang 
Ang aming pasyon 

CHORUS: 
Ang awit ng kabataan 
Ang awit ng panahon 
Hanggang sa kinabukasan 
Awitin natin ngayon 

At sa pag-tulog ng gabi 
Maririnig and dasal 
Ng kabataang uhaw 
Sa tunay na pagmamahal 

Nawawala,nagtatago 
Naghahanap ng kaibigan 
Nagtataka, nagtatanong 
Kung kailan kami mapakikinggan 

Kung gusto mo akong subukan 

Bakit hindi mo subukan 
Subukan mo akong pigilan 
Subukan ninyo kami 

CHORUS: 
Ang awit ng kabataan 
Ang awit ng panahon 
Hanggang sa kinabukasan 
Awitin natin ngayon 

Kabataan... 
Panahon... 
Kabataan... 
Ngayon na ang ating panahon
 Reference: http://www.hiplyrics.com/lyrics/awit-ng-kabataan-by-rivermaya-lyrics.html#ixzz2M1ihKMOh

 Ang Dalit o Imno -  ay isang awit ng papuri, luwalhati, kaligayahan o pasasalamat, karaniwang para sa Diyos, sapagkat nagpapakita,
nagpaparating o nagpapadama ng pagdakila at pagsamba.

Hal.
DALIT (HIMNO) 

of Mabini  town (Batangas, Philippiness) to its Patron, St. Francis of Paola. 

  

PATRON NAMIN, SAN FRANCISCO, 

KAMI’Y TURUAM MO 

PAGKILALAG, PAGMAMAHAL, 

PAGLILINGKOD SA DIYOS. 

  

1.     Mahal na Patrron, sinilang ka 

     muting bayan ng Paola. 

     Mga dukhang magulang mo 

     gumabay sa iyo. 

  

2.     Isang kuwebang tiniman mo 

     Banal na ermitanyo 

     nag-franciscano ka at binuo 

     sangay ng Minimo. 

  

3.     Kaya lalo kang dinayo 

     lapit sama mga katoto 

     sa pagsaksi mo kay Kristo 

     sa simpleng buhay mo. 

  

4.     Naalaman ni Papa Sixto 

     tungkol lahat sa iyo 

     inatasan kang mangaral 

     sa bansa at bayan. 

  

5.     Api’t dukha kinalinga 

lahat pinagpala 

maharlika’t mayayaman 

iyong tinuruan. 

  

6.     Kababang loob naman 

    tuntunin sa buhay 

    susi ng kabanalan 

     sarili’t tahanan. 

  

7.     Ang buhay ngayon naming 

    batbat tigib kagipitan 

    loob nami’y palakasin 

    tiwala at dasal 

   

8.     Amang Francisco, ituro po ninyo 

    ano ang tunay na ligaya 

    ang Mabini’y sumasamo 

    sa Diyos umaasa. 

 Ang Uyayi - ito'y awiting bayan para sa pagpapatulog ng bata, ito rin ay naglalaman ng bilin. 
Hal. 
Matulog ka na, bunso,
Ang ina mo ay malayo
At hindi ka masundo,
May putik, may balaho.
Hal. Dandansoy ng mga taga Bisaya (orihinal na nasulat sa Ilonggo)
· Dandansoy, bayaan ta ikaw
· Pauli ako sa payag
· Ugaling kung ikaw hidlawon
· Ang payag imo lang lantawon.
· Dandansoy, kung imo apason
· Bisan tubig di magbalon
· Ugaling kung ikaw uhawon
· Sa dalan magbubon-bubon.
· Kumbento, diin ang cura?
 · Munisipyo, diin justicia?
· Yari si dansoy makiha.
· Makiha sa pag-higugma
· Ang panyo mo kag panyo ko
· Dal-a diri kay tambihon ko
· Ugaling kung magkasilo
· Bana ta ikaw, asawa mo ako.

 Ang Diona - Awit sa pag ibig

Ang payong ko’y si inay
Kapote ko si itay
Sa maulan kong buhay
-Raymond Pambit

Aanhin ang yamang Saudi,

O yen ng Japayuki
Kung wala ka sa tabi
-Fernando Gonzales

Kung ang aso hinahanap

Pag nagtampo’t naglayas
Ikaw pa kaya anak.
- Ferdinand Bajado

Lolo, huwag malulungkot

Ngayong uugod-ugod
 Ako po’y inyong tungkod
- Gregorio Rodillo

 Ang Suliranin - awit ng mangagawa.

Hal. Mayo Uno http://www.youtube.com/watch?v=brG0bW0RIS4
 Talindaw - awit ng pamamangka.
Hal. 
Sagwan, tayo'y sumagwan 
Ang buong kaya'y ibigay. 
Malakas ang hangin 
Baka tayo'y tangayin, 
Pagsagwa'y pagbutihin. 

 Dungaw - awit sa patay.

Ang Dungaw o Dung-aw ay isang makalumang tula at tradisyon ng mga Ilokano. Isa itong tulang inaawit. Ito ay inaawit bilang panaghoy sa
isang taong namatayan. 
Hal.http://www.youtube.com/watch?v=lTSdyJo-7UU