11 Đo Lường Chi Phí Sinh Hoạt

N. G R E G O R Y M A N K I W

PowerPoint® Slides
by Ron Cronovich

© 2007 Thomson South-Western, all rights reserved

 NỘI DUNG CHÍNH

 Chỉ số giá tiêu dùng (CPI) là gì và được tính toán như

thế nào?

 Các trục trặc khi tính toán chỉ số CPI

 Sự khác biệt giữa CPI và GDP deflator
 Điều chỉnh các biến số kinh tế do ảnh hưởng của lạm
phát

1
 Chỉ Số Giá Tiêu Dùng (CPI)
 Là thước đo chi phí tổng quát hàng hóa và dịch
vụ được mua bởi người tiêu dùng điển hình.
 Được sử dụng để đánh giá những thay đổi của
chi phí sinh hoạt theo thời gian
 Cơ sở điều chỉnh chi phí sinh hoạt (COLAs)
trong các hợp đồng và an sinh xã hội.

2
 Chỉ số giá tiêu dùng được tính như
thế nào?
1. “Giỏ hàng” cố định.
Cục Thống kê Lao động (BLS) khảo sát người
tiêu dùng để xác định có gì trong “giỏ hàng”
của người tiêu dùng điển hình.
2. Tìm giá.
BLS thu thập dữ liệu về giá của tất cả các hàng
hóa trong giỏ.
3. Tính toán chi phí giỏ hàng.
Sử dụng giá để tính toán tổng chi phí của giỏ
hàng.

3
Có gì trong giỏ hàng của chỉ số giá Back

tiêu dùng?
Nhà ở
4%
4%
Phương tiện đi lại
6%
Thực phẩm và nước
6%
khát
42%
6% Chăm sóc y tế

Vui chơi giải trí

15%
Giáo dục và truyền th

Trang phục
17%
Khác

4
 Chỉ số giá tiêu dùng được tính như
thế nào?
4. Chọn một năm cơ sở và tính toán các chỉ số.
CPI của năm t =
Chi phí của giỏ trong năm t
100 x
Chi phí của giỏ trong năm cơ sở

Tính toán tỉ lệ lạm phát.

Sự thay đổi tỉ lệ phần trăm của CPI so với kỳ
trước.
Tỉ lệ lạm CPI năm t – CPI năm t-1
= x 100%
phát CPI năm t-1
5
VÍ DỤ Giỏ: {4 bánh pizza, 10 cà phê latte}

Giá
năm Giá latte Chi phí giỏ
pizza
2003 $10 $2.00 $10 x 4 + $2 x 10 = $60
2004 $11 $2.50 $11 x 4 + $2.5 x 10 = $69
2005 $12 $3.00 $12 x 4 + $3 x 10 = $78

Tính toán CPI trong mỗi năm:

Tỉ lệ lạm phát:
2003: 100 x ($60/$60) = 100
15%
2004: 100 x ($69/$60) = 115
13%
2005: 100 x ($78/$60) = 130

6
HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 1:
Tính CPI
Sách
Giỏ hàng chứa Vé xem
giáo
20 vé xem phim phim
khoa
và 10 sách giáo khoa. 2014 $10 $50
Bảng cho thấy giá từ
2015 $10 $60
năm 2014-2016.
2016 $12 $60
Năm cơ sở là 2014.
A. Giỏ hàng trị giá bao nhiêu vào năm
2014,2015,2016?
B. CPI năm 2014,2015,2016?
C. Tỉ lệ lạm phát từ năm 2015; 2016? 7
HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 1:
Đáp án
Sách
Giỏ hàng chứa Vé xem
giáo
20 vé xem phim phim
khoa
và 10 sách giáo khoa. 2014 $10 $50
2015 $10 $60
A. Giỏ hàng trị giá bao
2016 $12 $60
nhiêu vào năm 2014,
2015, 2016 ?
2014: ($10 x 20) + ($50 x 10) = $700
2015: ($10 x 20) + ($60 x 10) = $800
2016: ($12 x 20) + ($60 x 10) = $840

8
HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 1:
Đáp án
Sách
Giỏ hàng chứa Vé xem
giáo
20 vé xem phim phim
khoa
và 10 sách giáo khoa. 2014 $10 $50
2015 $10 $60
B. CPI năm 2014,
2016 $12 $60
2015, 2016?
CPI năm 2014 = 100 x ($700/$700) = 100

CPI năm 2015 = 100 x ($800/$700) = 114.3

CPI năm 2016 = 100 x ($840/$700) = 120

9
HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 1:
Đáp án
Sách
Giỏ hàng chứa Vé xem
giáo
20 vé xem phim phim
khoa
và 10 sách giáo khoa. 2004 $10 $50
C. Tỉ lệ lạm phát từ 2005 $10 $60
năm 2015;
2006 $12 $60
2016?
Tỷ lệ lạm phát năm 2015=(114.3-100)/100 = 14.3%
Tỷ lệ lạm phát năm 2016=(120 –114.3)/114.3 = 5%

10
 Vấn đề với chỉ số giá tiêu dùng:

 Khuynh hướng Thay thế

 Sự xuất hiện các hàng hóa mới
 Sự thay đổi chất lượng không lượng hóa được

11
 Vấn đề với chỉ số giá tiêu dùng:
Khuynh hướng Thay thế
 Theo thời gian, một số giá tăng nhanh hơn so
với những thứ khác.
 Người tiêu dùng thay thế hướng về hàng hóa có
giá tương đối rẻ hơn.
 Chỉ số giá tiêu dùng bỏ qua sự thay thế này vì
nó sử dụng một giỏ hàng hóa cố định.
 Do đó, CPI đã phóng đại sự gia tăng chi phí sinh
hoạt.

12
 Vấn đề với chỉ số giá tiêu dùng:
Sự xuất hiện các hàng hóa mới
 Khi xuất hiện hàng hóa mới, người tiêu dùng
có thể tìm các sản phẩm đáp ứng nhu cầu của
họ dễ dàng hơn.
 Điều này làm cho đồng dollar có giá trị hơn.
 Chỉ số giá tiêu dùng bỏ qua tác động này vì nó
sử dụng một giỏ hàng hóa cố định.
 Do đó, CPI đã phóng đại chi phí sinh hoạt.

13
 Vấn đề với chỉ số giá tiêu dùng:
Sự thay đổi chất lượng không lượng
hóa được
 Cải tiến chất lượng hàng hóa trong giỏ làm tăng
giá trị của đồng dollar.
 Cục thống kê lao động cố gắng giải thích sự
thay đổi chất lượng, nhưng có thể bỏ qua một
vài sự cải tiến chất lượng, vì chất lượng khó có
thể đo lường.
 Do đó, CPI cũng đã phóng đại chi phí sinh hoạt.

14
 Vấn đề với chỉ số giá tiêu dùng
 Mỗi vấn đề này làm cho chỉ số giá tiêu dùng
phóng đại sự gia tăng chi phí sinh hoạt.
 Cục thống kê lao động đã thực hiện điều chỉnh
kỹ thuật, nhưng chỉ số giá tiêu dùng có thể vẫn
phóng đại sự lạm phát khoảng 0,5% mỗi năm.
 Điều này rất quan trọng, vì các khoản thanh toán
an sinh xã hội và nhiều hợp đồng được điều
chỉnh chi phí sinh hoạt gắn liền với chỉ số giá
tiêu dùng.

15
Vấn đề nào trong việc xây dựng chỉ số CPI có
thể minh họa được bằng tình huống sau:

 Sự phát minh ra ipod

 Sự giới thiệu của túi khí trong xe hơi
 Số lượng mua sắm máy tính cá nhân tăng lên
khi giá của chúng giảm xuống
 Thêm một muỗng nho kho trong mỗi gói hàng
của hãng Raisin Bran
 Việc sử dụng xe hơi tiết kiệm nhiên liệu tăng lên
sau khi giá xăng tăng

16
 Sự tương phản giữa chỉ số giá tiêu dùng
và số giảm phát GDP
Hàng hóa tiêu dùng nhập khẩu:
 Bao gồm trong chỉ số giá tiêu dùng
 Loại trừ trong chỉ số giảm phát
GDP Tư liệu sản xuất:
 Loại trừ trong chỉ số giá tiêu
dùng
 Bao gồm trong chỉ số giảm
phát GDP (nếu sản xuất
Giỏ hàng hóa: trong nước)
 CPI sử dụng giỏ hàng cố định.
 Chỉ số giảm phát GDP sử dụng giỏ
hàng hóa và dịch vụ hiện đang sản
xuất
CHAPTER 24 MEASURING THE COST OF LIVING 17
 Hai Thước Đo Lạm Phát ở Mỹ
hần trăm
mỗi năm

15

10

-5
1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000

18
CPI GDP deflator
 Hai thước đo lạm phát ở Việt Nam

CHAPTER 24 MEASURING THE COST OF LIVING 19

HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 2:
CPI và giảm phát GDP
Trong mỗi trường hợp, xác định những tác động
lên CPI và chỉ số giảm phát GDP.
A. Hãng cà phê Starbucks tăng giá Frappuccinos.
B. Caterpillar tăng giá các máy kéo công nghiệp
sản xuất tại nhà máy Ilinois.
C. Armani tăng giá jeans Ý bán tại Mỹ.

20
HoẠT ĐỘNG HỌC TẬP 2:
Đáp án
A. Hãng cà phê Starbucks tăng giá Frappuccinos.
CPI và giảm phát GDP đều tăng.
B. Caterpillar tăng giá các máy kéo công nghiệp
sản xuất tại nhà máy Illinois.
Giảm phát GDP tăng, CPI không tăng.
C. Armani tăng giá jeans Ý bán tại Mỹ.
CPI tăng, giảm phát GDP không tăng.

21
 Điều chỉnh theo lạm phát:
So sánh số liệu Dollar ở các thời kỳ khác nhau
 Lạm phát làm cho khó có thể so sánh giá trị
dollar ở các thời kỳ khác nhau.
 Ta có thể sử dụng CPI để điều chỉnh giá trị
dollar ở những thời kỳ khác nhau để chúng có
thể so sánh được.

22
 Công thức chuyển đổi số tiền trong
năm T thành số tiền của ngày hôm nay

Mức giá ngày hôm nay

Số tiền Số tiền trong
ngày hôm =
năm T
X
nay Mức giá trong năm T

23
 VÍ DỤ: Giá Xăng Cao
 Giá của một gallon (~ 3.8 lít) xăng không pha chì
thường là:
$1.42 vào tháng 3 năm 1981
$2.50 vào tháng 8 năm 2005

 Để so sánh những số liệu này, ta dùng CPI để thể

hiện giá xăng năm 1981 theo “dollar năm 2005”,
mà giá xăng năm 1981 được định giá nếu chi phí
sinh hoạt tương tự như trong năm 2005.
 Nhân giá xăng năm 1981 với tỉ lệ giữa CPI năm
2005 và CPI năm 1981.

24
 VÍ DỤ: Giá Xăng Cao
Giá xăng theo
Ngày Giá xăng CPI
dollar 2005
3/1981 $1.42/gallon 88.5 $3.15/gallon
8/2005 $2.50/gallon 196.4 $2.50/gallon

 Giá xăng năm 1981 theo dollar năm 2005

= $1.42 x 196.4/88.5
= $3.15
 Sau khi điều chỉnh lạm phát, xăng đắt hơn vào
năm 1981 so với năm 2005.
25
HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 3:
Bài tập
1980: CPI = 90,
trung bình tiền lương khởi điểm cho chuyên ngành
kinh tế = $24,000
Ngày nay: CPI = 180,
trung bình tiền lương khởi điểm cho chuyên ngành
kinh tế = $50,000
Chuyên ngành kinh tế ngày nay tốt hơn hay tệ
hơn năm 1980?

26
HOẠT ĐỘNG HỌC TẬP 3:
Đáp án
1980: CPI = 90,
trung bình tiền lương khởi điểm cho chuyên ngành
kinh tế = $24,000
Ngày nay: CPI = 180,
trung bình tiền lương khởi điểm cho chuyên ngành
kinh tế = $50,000
Giải
Đổi tiền lương năm 1980 thành “dollar ngày nay”
$24,000 x (180/90) = $48,000.
Sau khi điều chỉnh lạm phát, lương ngày nay cao
hơn so với năm 1980.
27
 Điều chỉnh các biến số theo lạm phát:
Chỉ số hóa

Một lượng dollar được chỉ số hóa theo lạm phát

nếu nó được tự động điều chỉnh lạm phát theo
quy định của pháp luật hay trong một hợp đồng.

Ví dụ, sự gia tăng trong CPI tự động xác định

• Cơ sở điều chỉnh chi phí sinh hoạt trong hợp
đồng lao động nhiều năm.
• Điều chỉnh các khoản thanh toán an sinh xã hội
và khung thuế thu nhập liên bang.

28
 Điều chỉnh biến số lạm phát:
Lãi suất thực và danh nghĩa
Ví dụ: Cô Lan gửi 1000$ vào tài khoản ngân hàng
và hưỡng lãi suất hằng năm là 10%. Một năm sau
cô Lan tích lũy khoản tiền lãi là 100 USD. Cô ấy
rút 1.100 USD ra khỏi tài khoản. Câu hỏi là cô Lan
giàu thêm 100$ so với với lúc cô ấy gửi tiền 1 năm
trước?

29
 Điều chỉnh biến số lạm phát:
Lãi suất thực và danh nghĩa
Lãi suất danh nghĩa:
• Lãi suất không điều chỉnh theo lạm phát
• Tỉ lệ tăng trưởng giá trị dollar của một khoản tiền
gửi hoặc nợ
Lãi suất thực:
• Điều chỉnh theo lạm phát
• Tỉ lệ tăng trưởng sức mua của một khoản tiền gửi
hoặc nợ
Lãi suất thực
= (lãi suất danh nghĩa) – (tỉ lệ lạm phát)
30
 Lãi suất thực và danh nghĩa:
VÍ DỤ
 Tiền gửi $1,000 một năm.
 Lãi suất danh nghĩa là 9%.
 Trong năm đó, lạm phát là 3.5%.
 Lãi suất thực
= lãi suất danh nghĩa – lạm phát
= 9.0% – 3.5% = 5.5%
 Sức mua của tiền gửi $1000 tăng 5.5%.

31
 Lãi suất thực và danh nghĩa ở Mỹ.

15
(phần trăm mỗi năm)

10
Lãi suất

-5

-10
1950 1955 1960 1965 1970 1975 1980 1985 1990 1995 2000

Nominal interest rate Real interest rate

32
TÓM TẮT CHƯƠNG
 Chỉ số giá tiêu dùng là một phép đo lường chi phí
sinh hoạt. Chỉ số giá tiêu dùng theo dõi chi phí của
“giỏ” hàng hóa và dịch vụ của người tiêu dùng
điển hình.
 Chỉ số giá tiêu dùng dùng để điều chỉnh chi phí
sinh hoạt, điều chỉnh các biến số kinh tế do những
tác động của lạm phát.
 Lãi suất thực được điều chỉnh theo lạm phát, và
được tính bằng cách trừ đi tỉ lệ lạm phát từ lãi suất
danh nghĩa.

33