Rx79 #57

24 July 2020
สรุ ป Taxonomy (เฉพาะประเด็นที่น่าจะออกสอบ)
อ.รุ ทธิ์
พืชใบเลี้ยงเดี่ยว (Monocotyledons)

Family ตัวอยา่ งพืช รายละเอียด

1. Pandanaceae เตยหอม, เตยทะเล - ้ มีรอยใบที่หลุดไปเหมือนเป็ นขอ

มีรากคาํ ้ยัน (Prop root​) ตามตน ้ อยูโ่ ดย
รอบ
- ใบเรี ยวยาวมีหนามตามขอบ เรี ยงสลับ 3-ranked
- ดอกเพศเดียวออกเป็ นชอ่ อยูแ่ ยกตน้ กัน (dioecious)
- ผลแบบ Drupe​,​ Multiple fruit

2. Gramineae (Poaceae) หญา้ , ​ขา้ ว, ขา้ วโพด, ออ

้ ย, ไผ่ - ตน ้ กลมกลวง มีขอ ้ -ปลอ้ งชั ดเจน
- ใบเรี ยวยาว เรี ยงสลับ 2-ranked
- มีกาบใบเปิ ด หุ้มลาํ ตน้ (Opened leaf sheath)
- ดอกชอ่ แบบ Spike, panicle, raceme
- ชอ่ ดอกยอ่ ยเรี ยก Spikelet​ ม ​ ี Bract แห้งๆ เรี ยก ​Glume​ (lemma อัน
นอก, palea อันใน)
- ผลแบบ Caryopsis​ (Grain )

3. Cyperaceae หญา้ แห้วหมู, กก, ป

​ าปิ รุส,แห้ว - ้ เป็ น 3 เหลี่ยม/กลม ตัน มีกาบใบปิ ด (Closed leaf sheath)
ลาํ ตน
- ใบเรี ยงสลับ 3-ranked
- ดอกชอ่ แบบ Umbel หรื อ Panicle
- ชอ่ ดอกยอ่ ยแบบ Spikelet

4. Palmae (Arecaceae) หมาก (​ มี Alkaloid tannin), มะพร้าว, ตาล, อินทผลัม - พืชมีเนื้ อไม้
- ลาํ ตน้ มีรอยกา้ นใบที่หลุดออก
- ใบออกเฉพาะที่ยอด : ใบประกอบแบบ Pinnate, ใบเดี่ยวที่มีขอบใบหยักเวา้
แบบ Palmate
- ดอกชอ่ แบบ Compound spadix​ (ดอกตัวผูอ ่ รงปลาย & ดอกตัวเมีย
้ ยูต
อยูโ่ คนชอ่ ) มีกาบ (Spathe) หุ้มกอ
่ นบาน
- ผลแบบ Drupe​

5. Araceae บุก (มี Glucomannan), เผือก, หน้าวัว, สาวน้อยประแป้ง, บอน - ไมเ้ นื้ อออ่ น ลาํ ตน ้ ิน ใบออกเป็ นกอจากดิน บางชนิ ดเป็ นไมเ้ ลื้อย
้ ใตด
- มีผลึกเข็ม Calcium oxalate*
- เสน ้ ใบร่างแห*
- ชอ่ ดอกแบบ Spadix ดอกเพศเดียว—มีใบประดับขนาดใหญส ี วยหุ้ม
่ ส
(​Spathe​)
- ผลแบบ Berry

6. Commelinaceae วา่ นกาบหอย, หญา้ ปักกิ่ง, ผักปลาบ - ไมเ่ นื้ อออ่ น ฉ่ ํานํา้ มี Musilage
- ชอ่ ดอกแบบ Cyme มี bract รู ปเรื อ
- กา้ นเกสรตัวผูท ้ ่ีมีขนคลา้ ยดา้ ยร้อยลูกปัด*

7. Liliaceae - ดองดึง (มี Alkaloid, Cochicine) - ลาํ ตน ้ ินแบบ Bulb, rhizome, corm
้ ใตด
- วา่ นหางจระเข้ (​ มี Musilage, Anthraquinone) - ชอ่ ดอกแบบ Raceme : แตล่ ะดอกมี Perianth 6 กลีบ แยกเป็ น 2 ชั น้ ชั น้
- รากสามสิบ (มี Saponin) ละ 3 กลีบ
- White hellebore ​(มี Stilbene) - Superior ovary : 3 locules 3 carpels
- Squill ​(มี Cardiac glycoside) - ผลแบบ Capsule, berry
- Convallaria ​(มี Cardiac glycoside)

8. Amaryllidaceae พลับพลึง (มี Alkaloid), หัวหอม, กระเทียม, วา่ นสี่ทศ

ิ - ลาํ ตน ้ ินแบบ Bulb
้ ใตด
- ชอ่ ดอกแบบ Scapose umbel (Compound umbel) กา้ นยาว
(scape) ขึ้นจากดิน
- Ovary inferior : 3 locules 3 carpels

9. Agavaceae ศรนารายณ์, สั บปะรดเทศ (มี Saponin) - พืชทนเเลง้ (Xerophyte​)

- ใบหนาเสน ้ ใยมาก*​ ใบกระจุก ปลายแหลม มีหนามที่ปลาย
- ชอ่ ดอกแบบ Panicle ใหญม ่ าก กา้ นยาว (scape) โผลจ่ ากดิน

10. Dioscoreaceae กลอย (มี Alkaloid & Saponin) - เป็ นไมเ้ ถา

- เสน ้ ใบมีร่างแห*
- ลาํ ตน้ พิเศษ เรี ยก Bulbil​ คลา้ ยผล
- ผลแกแ ่ ตกได้ มีปีก 3 ปี ก, ผลแบบ berry

11. Zingiberaceae ขมิ้นชั น ​(มี Curcuminoid) - ลาํ ตน ้ ินแบบ Rhizome​ ​มีกลิน

้ ใตด ่ เฉพาะ*
ไพล, วา่ นชั กมดลูก, ขิง, ขา่ (มี Lignan) - มีกาบใบหุ้มหุ้มซอ ้ นกันเป็ นลาํ ตน
้ สว่ นเหนื อดิน
กระชาย, กระวาน, กระทือ (มี Volatile oil) - ใบเดี่ยวสลับ 2-ranked​ มี Ligule
- ดอกมี Bract เชน ่ ดอกกระเจียว
- เกสรตัวผู้ 1 อันขนาดใหญ่ พยุงเกสรตัวเมีย
- เกสรตัวผูท ้ ่ีเป็ นหมัน = Petaloid staminode

12. Orchidaceae ้ า่ งๆ (มีอนุ พันธ์ Stilbenes), วานิ ลลา

กลว้ ยไมต - เป็ น Epiphyte​ ​(อิงอาศั ย)
- ้ แบบ Pseudobulb ​= ​กระเปาะคลา้ ยลาํ ตน
ลาํ ตน ้ ใตด
้ ิน แตอ่ ยูเ่ หนื อดิน
- ดอกทรง Orchidaceous​ ​มีดอกที่แตกตา่ ง คือ Labellum​ ​ลอ่ แมลงผสม
เกสร
- Stamen & Pistil ติดอยูด ่ ว้ ยกัน = Gynandrous
- ้ น เรี ยก Pollinium
เกสรตัวผูเ้ กาะเป็ นกอ
 ้ ยว โดยนับเป็ นชั น้ Calyx)
พืชใบเลี้ยงคู ่ (Dicotyledons - Apetalae มีกลีบชั นดี

Family ตัวอยา่ งพืช รายละเอียด

1. Piperaceae - พริ กไทย, ดีปลี (มี Alkaloid, Monoterpenoid) - ไมเ้ ลื้อย มีรากอากาศ ชว่ ยปี นป่าย
- พริ กหาง (มี Lignane) - ใบเดี่ยวขอบเรี ยบ กลิน่ หอม ตอ่ มนํา้ มัน (Pearl gland, pellucid dot​)
- Kava (​ มี Styrylpyrone) - บริ เวณขอ ่
้ ทีใบออกมักโป่ง
- พลู - ดอกชอ่ แบบ Spike​* (อาจพบแบบ Raceme ไดบ ้ า้ ง)
- ตน
้ กระสั ง - ผลแบบ Drupe Condense spike
2. Fagaceae เกาลัด, กอ
่ , โอ๊ค, วอลนัท - ไมพ ่ & ไมย้ ืนตน
้ ุม ้
(มี Tannin) - ดอกเป็ นชอ่ แบบ Catkin​ (ห้อยลงมา)
- ผลแบบ Nut​ มีเมล็ดเดียว + มี Bract หุ้ม

3. Moraceae ขนุ น, ไทร,โพธิ์, สา, สาเก, หมอ่ น, มะเดื่อ, ย​ างอินเดีย, มะหาด (มี - มียางขาว (Milky sap​)
Stilbene) - มี Stipule​ (หุ้มยอดเมื่อยังออ่ น) ร่วงเร็ว ทิ้งเป็ น scar
- ฐานรองดอกแบบรู ปกลม, รี (Hypanthodium​)* ค ​ ลา้ ยผล ภายในกลวง
ดอกยอ่ ยอยูภ
่ ายในชอ่ งกลวง
- ผลแบบ Syconium ห อ Multiple fruit (ผลรวม)

4. Urticacaceae ตาํ แย, ตะลังชา้ ง, Stinging nettle - ่ เล็ก (Undershrub)

พุม
- ผิวใบ & กิ่งออ่ น มี Stinging hair​ ​—หลั่งสารที่ทาํ ให้เกิดอาการแพ้

5. Cannabaceae กัญชา (​มี Monoterpenoid), ฮอป - ่ เฉพาะตน

มีกลิน ้
- ใบเดี่ยว ขอบ Deep lobed, ใบประกอบแบบ Palmate
- ดอกเพศเดียว แยกตน้ (Dioecious)
- Bract เห็นชั ด
- ผลแบบ Achene​ (แกแ ่ ลว้ ไมแ
่ ตก)

6. Aristolochiaceae ไคร้เครื อ, ไดฟ

่ ้ า, กระเชา้ ถุงทอง, กระเชา้ ผีมด - Stem climber​* ดอกขนาดให ก บแ
- ่
ใบเดียว ออกสลับ รู ปหัวใจ (Cordate) ค ายระ ง ยสวยงาม
- ผลแบบ Septicidal capsule​ (ผลแกแ ่ ลว้ แตกตาม Septum)

7. Polygonaceae โกฐนํา้ เตา้ (มี Anthraquinone) ,​ ผักแพว, พวงชมพู, องุน

่ ทะเล - ้ ุม
สว่ นใหญเ่ ป็ นไมพ ่
- หูใบเป็ นปลอกหุ้มรอบขอ้ (Ochreate stipule​)**
- ดอกมักมีสขี าว, ชมพูแดง
- ผลแบบ Nut รู ปสามเหลี่ยม (แกแ
่ ลว้ ไมแ
่ ตก)

8. Amarantaceae ! ผักโขม, หงอนไก,่ บานไมร่ ู้ โรย - ไมล ้ ลุก, ไมพ

้ ม ้ ุม
่
- ชอ่ ดอกรู ป Spike​ (แทง่ ) หรื อ Head​ (กลม)
- ชอ่ ดอกมักมี Scarious bract ​(ใบประดับบางๆ แห้งๆ)
- ผลแบบ Pyxis, Corcumcissile capsule ​(ผลแกแ ่ ห้ง แตกตามขวาง
เปิ ดเป็ นฝาชี)

9. Basellaceae ผักปลัง - ไมล ้ ลุก, ฉ่ ํานํา้ ​(​Succulent clibing herb)

้ ม
- ชอ่ ดอกแบบ Racime, Spike
- ผลแบบ Drupe
พืชใบเลี้ยงคู ่ (Dicotyledons - Polypetalae กลีบดอกแยกกัน)

Family ตัวอยา่ งพืช รายละเอียด

1. Cactaceae กระบองเพชร, แกว้ มังกร, Peyote ​(มี Alkaloid) - พืชฉ่ ํานํา้ มีหนาม ตน ์ สงแทนใบ (Phylloclade​)
้ สั งเคราะหแ
- ดอกเดี่ยว สะดุดตา (Showy) Stamen เยอะมาก
- กลีบดอกกลีบเลี้ยงจาํ นวนมาก ลักษณะคลา้ ยกัน (Perianth)
- Inferior ovary
- ผลแบบ Berry

2. Nymphaeaceae Subfamily Nymphaeoideae : บัวสาย - พืชนํา้ ใบแบบ Peltate​ (ใบบัว)

Subfamily Nelumboideae : บัวหลวง - มียาง (latex), มี rhizome (รากบัว)
(มี Alkaloid) - Stamen มาก หันเขา้ หาแกนกลางดอก
- รังไขม ่ ี 8 carpels ขึ้นไป เชื่อมเป็ น Ovary เดียว

3. Annonaceae น้อยหน่า, การเวก, ลาํ ดวน, ทุเรี ยนเทศ, นมแมว, กระดังงา, - ่ หอม* ผลก ม กษณะค ายผลเ ยว
เนื้ อไม้ & ใบมีกลิน
นมควาย, สายหยุด - ใบเพี่ยวออกสลับ 2-ranked ไมม ่ ี stipule
- Stamen มาก เรี ยงแบบ spiral
- Apocarpous pistil เกาะบนแกนที่พองออก (thalamus)
- ผลแบบ Berry
- เมล็ดมี Ruminate endosperm​ (มีลาย)

4. Myristicaceae จันทน์เทศ - เนื้ อไม้ & ใบมีกลิน่ หอม มีนํา้ ยางสีแดง (Red sap)
- ่
ใบเดียวออกสลับ ไมม ่ ี stipule
- ดอกเล็ก เพศเดียว regular
- ดอกตัวผูม ้ ีเกสรตัวผูเ้ ชื่อมเป็ นอันเดียว (Monadelphous stamen​)
- ผลแบบ Drupe มี Aril สีแดง
- เมล็ดมี Ruminate endosperm​ (มีลาย)

5. Magnoliaceae จาํ ปี , ​จาํ ปา - ่ หอม

มีกลิน
- Sheating stipule​ หุ้มยอด ขนาดใหญ่ ร่วงงา่ ย
- Stamen & pistill (Apocarpous) จาํ นวนมาก แยกกัน เรี ยง Spiral
- ผลแบบกลุม ่ (Aggregate fruit) ผลยอ่ ยเป็ น Follicle

6. Lauraceae อบเชย (​ มี Simple phenylpropanoid, Coumarin), ​การบูร ( - ่ หอม*

้ & ใบมีกลิน
เปลือกตน
มี Monoterpenoid), Sassafras, ​Avocado - ้
Perianth มีชันละ 3 คลา้ ยกลีบเลี้ยง อยูท
่ น (persistent)
- ผลแบบ Drupe มักมีฐานรองดอกรู ปถว้ ยรองรับ (​Fleshy
hypanthium​)

7. Menispermaceae บอระเพ็ด (​ มี Diterpenoid), โคคลาน (มี Sesquiterpenoid), - เป็ นไมเ้ ลื้อยที่มีเนื้ อไม้
ขมิ้นเครื อ, แห้ม, ยา่ นาง - ผลแบบ Drupe, achene
- เมล็ดรู ปจันทร์เสี้ยว (Moon seed​)*

8. Papaveraceseae ฝิ่ น (มี Alkaloid), ดอกป๊อปปี้ - เป็ น Perennial herb​ (อายุหลายปี ) มีนํา้ ยาง
- ดอกเดี่ยว สะดุดตา (Showy) กลีบดอกยับยูย่ ่ี (Crumpled​)
- แฉก Stigma = จาํ นวน carpel
- ผลแบบ Capsule​ เมล็ดมาก—แตกโดยมีรูเปิ ดใต้ Stigma (Poricidal) /
แตกตามรอยตะเข็บ Carpel

9. Cruciferae (Brassicaceae)
ผักคะน้า, กวางตุง้ , ผักกาด, กะหลา่ ํ ปลี, กะหลา่ ํ ดอก, กะหลา่ ํ ดาว, - พืชลม ่ ฉุ น (​Pungent​)
้ ลุก นํา้ ยางใสกลิน
มัสตาร์ด, วาซาบิ - ้ มีขนรู ป Fork​ (Stellate unicellulate hair)
ผิวตน
- กลีบเลี้ยง & กลีบดอกอยา่ งละ 4 กลีบ เรี ยงแบบ Cruciform​*
- Stamen สั น้ 2 อันยาว 4 อัน (​Tetradynamous​)*
- Parietal placentation​ : มี 1 locule แตม ่ ี false septum​ (​ ทาํ ให้ดู
เหมือนมี 2 locules)
- ผลแบบ Silique​, ​silicle​ ​(ฝักเริ่ มแตกจากปลาย)***

10. Rosaceae กุหลาบ (มี Monoterpenoid), ซากุระ, แอปเปิ้ ล, สตรอเบอร์ร่ี , - ้ , ไมพ

ไมย้ ืนตน ่ , ไมล
้ ุม ้ ม
้ ลุก ลาํ ตน
้ มีหนาม
พีช, เชอร์ร่ี , พลัม, Quillaja (มี Saponin) - หูใบติดโคนกา้ นใบ
- ดอกมี Hypanthium​ รู ปถว้ ย (Perigynous/ Epigynous flower)
- ้
ชั นเกสรต ั วเมีย ปกด. 1 carpel / หลาย carpels ไมต
่ ิดกัน
(Apocarpous)
- ผลแบบ Drupe, drupelets, pome​

11. Fabaceae (Leguminosae)

11.1) Subfamily Minosoideae กระถิน, กระถินณรงค,์ ​จามจุรี, ไมยราบ, ผักกระเฉด, สม

(Family Mimosaceae)
้ ป่อย, - ใบประกอบแบบ Bipinnate บางครัง้ ลดรู ปเป็ น Phyllode
สะตอ, Acacia, สีเสียดลาว (มี Tannin) - ดอก Regular กลีบเรี ยงแบบ Valvate​ ก ​ ลีบดอกตูมเรี ยงไมซ
่ อ
้ นกัน
- จาํ นวน Stamen = จาํ นวนกลีบเลี้ยง (จน.มาก)
- ผลแบบ Legume​ (แกแ ่ ตกเปิ ดออก 2 ดา้ น)

11.2) Subfamily มะขามเเขก, ชุมเห็ดเทศ, ชุมเห็ดไทย, ขี้เหล็ก, ฝาง, แสมสาร, สม

้ - ใบประกอบแบบ Pinnate, bipinnate มีหูใบ
Caesalpinoideae (Family เสี้ยม,หางนกยูง, ชงโค, นนทรี ย,์ ประดู,่ คูน (มี - ดอก Irregular / กึ่ง Regular กลีบทับกัน
Caesalpiniaceae) Anthraquinone) - กลีบดอกเรี ยงแบบ Imbricate​ (มี 1 กลีบที่แตกตา่ ง ทาํ ให้ดอกดูเบี้ยว)
- ผลแบบ Legume

11.3) Subfamily ถั่วเหลือง, กวาวเครื อ, เถาวัลยเ์ ปรี ยง (มี Flavonoid), มะกลา่ ํ - ดอก Irregular มาก (เป็ น Papilionaceous form​)—​ดอกถั่ว รู ปทรง
Papilionoideae (Family ตาหนู (มี Triterpenoid), ​ลูกซั ด & ชะเอมเทศ ​(มี Saponin), คลา้ ยผีเสื้อ (​Vexillary​)*
Papilionaceae) ดอกแค, อัญชั ญ, หมามุย่ - Standard 1 กลีบ ใหญส ่ ุดนอกสุด, Wing & keel อยา่ งละ 2 กลีบ
- Stamen 10 อัน Monodelphous, diadelphous
- ผลแบบ Legume
12. Passifloraceae
13. Guttiferae (Clusiaceae)
14. ​Dipter​ocarpaceae
15. Malvaceae
16. Erythrocylaceae
17. Rutaceae
18. Simaroubaceae
19. Meliaceae
20. Euphorbiaceae
21. Lythraceae
22. Combretaceae
23. Myrtaceae
24. Balsaminaceae
25. Anacardiaceae
#
26. Sapinsaceae
เสาวรส, กะทกรก - มักเป็ นไมเ่ ลื้อยพัน อาศั ย Tendril
👑 - ้
มี Corona​ อยูร่ ะหวา่ งชั นกลี บดอก & stamen
- Stamen 5 อัน ติดบน Androgynophore
- Superior ovary : 1 locule, 3-5 carpel (Parietal placentation)
- ผลแบบ Capsule, berry—เมล็ดมาก มี Aril เป็ นเมือกหุ้ม
มังคุด ​(มี Xanthone), กระทิง (มี Coumarin), ชะมวง, สม
้ แขก - มียางเหลือง/ขาว
, มะดัน - มี Stigma แบบ Peltate เชน
่ กน
้ มังคุด
- เมล็ดมี Aril หุ้ม
พิมเสน ​(มี Monoterpenoid), จันทน์กะพอ
้ , ตะเคียน, ยางนา, - ไมย้ ืนตน
้ ใหญ่ มักมียาง
เต็ง, รัง, พะยอม, เหียง - เสน
้ ใบจากแกนกลางขนานชั ด*
- Sheathing stipule หุ้มยอดออ่ น ร่วงงา่ ย
- กลีบเลี้ยง 5 กลีบ อยูท
่ น —> ปี กในผล
- ี
ผลแบบ Nut มีปก 2-5 อัน
ชบา, ​กระเจี๊ยบแดง, กระเจี๊ยบมอญ (มี Musilage), พูร่ ะหง, - มี Stellate hair​ สว่ นที่ออ่ นมักมีเมือก Musilage
พุดตาน, โพทะเล, ฝ้าย (มี Sesquiterpenoid) - ใบเดี่ยว ออกสลับ เสน้ ใบแบบ Palmate, มี Stipule
- ดอกเดี่ยว Regular (Actinomorphic) สมบูรณ์เพศ
- มี Bract เรี ยก Epicalyx​ อ ้
​ ยูช่ ิดชั นกลี บเลี้ยง ก งกระเ ยบ
- Stamen monodelphous​ (เชื่อมติดกัน)
- มี Anther รู ปไต (Reniform​) & Pollen grain หนามและใหญ่
- ผลแบบ Capsule, เมล็ดอาจมีขนคลุม (Comose seed​)
โคคา (มี Alkaloid) - ใบเดี่ยว ขอบเรี ยบ ออกสลับ
- มีหูใบเเบบ Intrapetiolar​ ที่ร่วงงา่ ย หุ้ม Bud
- กลีบดอกมีรยางค์ (Appendage) รู ป Bifid ligulate​ = รู ปลิ้น 2 แฉก
- Superior ovary : 3 carpel แตเ่ จริ ญเพียง 1 locule
- ผลแบบ Drupe, berry
้ , มะนาว, มะกรู ด, สม
สม ้ โอ - ดอก & ผลมีกลิน ่ (Aromatic)
- ใบมีนํา้ มันหอมระเหย เป็ นจุดใส (Translucent, pellucid dot)
- ดอก Regular สมบูรณ์เพศ มี Disc​ รองรับรังไข่ ระห าง Stamen & งไ
- ผลแบบ Drupe, capsule, hesperidium​
ราชดัด, ประทัดใหญ,่ ปลาไหลเผือก (มี Triterpenoid) - เปลือก & เนื้ อไมม
้ ีรสขมจัด
- ดอกเพศเดียวตา่ งตน ้ (Dioecious), ดอกสมบูรณ์เพศ & ดอกเพศเดียวบน
ตน้ เดียวกัน (Polygamous)
- ฐานรองดอกรู ปจานกลม (Annular disc), รู ปถว้ ย (Cup shaped)
- A
​ pocarpous pistill มี 2-5 carpels
ลองกอง, กระทอ
้ น, สะเดา & สะเดาอินเดีย (มี Triterpenoid), - ่ หอม บางชนิ ดมียาง
กลิน
ลางสาด, มะฮอกกานี , เลี่ยน - ใบประกอบ Pinnate ออกสลับ, ฐานเบี้ยว (Oblique​)
- Stamen เชื่อมกันเป็ น 1 วง (Monadelphous​)
- Stigma รู ปจานกลม (discoid), หัวกลม (capitate)
เปลา้ น้อย & สลอด (มี Diterpenoid), ละหุง่ (มี Alkaloid), ลูก - มีพืชทุกขนาด มักมียางขาว
ใตใ้ บ, ยางพารา, ​โป๊ยเซียน, มะขามป้อม - ดอก Regular เพศเดียว, อาจอยูต ้ เดียวกัน (Monoecious) หรื อตา่ งตน
่ น ้
(Dioecious)
- ชอ่ ดอกเป็ นแบบ Cyathium​ (​ ใบประดับอันใหญร่ อบดอก)*
" - ผล Regma ​แตกตาม Septum & Locule, drupe จาํ นวนพู x3
- Superior overy : มี 3 locules
- เมล็ดมี Caruncle​ เห็นไดช้ ั ด** (มีหัวจุก)
เทียนกิ่ง (มี Naphthoquinone), ​ทับทิม ​(มี Alkaloid, - กิ่งออ่ นมักเป็ น 4 เหลี่ยม
tannin)​, อินทนิ ลนํา้ , ตะแบก - กลีบดอกรู ป Clawed​ (โคนกลีบแคบ) ยับยูย่ ่ี (Crumpled​)
- ผลแบบ Capsule เมล็ดมาก
ขอบไ อน น
เล็บมือนาง, สมอไทย, สมอพิเภก, หูกวาง, สะแกนา - กลีบเลี้ยง Valvate คงทน (persistent) เชื่อมกันเป็ นหลอด
- กลีบดอกติดบน Calyx tube
- Inferior ovary : มี 1 locule, 2-5 carpels
- ผลแบบ Drupe, capsule มีสัน/ปี ก 2-5 ปี ก
่ ะเหมี่ยว, หวา้ , แปลงลา้ งขวด, เสม็ด,
ฝรั่ง, ชมพู,่ ชมพูม - มีตอ่ มนํา้ มันระเหย (Glandular punctate​)
ยูคาลิปตัส, กานพลู - กลีบเลี้ยง persistence calyx​ น ​ ึ กถึงฝรั่ง, ชมพู ่
- Stamen จาํ นวนมาก ผอมยาวโคง้ เมื่อเป็ นดอกตูม
เทียนบา้ น (มี Naphthoquinone), เทียนนกแกว้ - พิชลม ้ ฉ่ ํานํา้ โปร่งแสง
้ ลุก ลาํ ตน
- ดอกสมบูรณ์เพศ Irregular
- กลีบเลี้ยง 3 กลีบ ยาวไปดา้ นหลังเป็ นตอ่ มนํา้ หวานรู ปเดือย (Spur​)*
- Anther เชื่อมติดกันที่ปลาย (Syngenesious​)
- ผลแบบ Capsule แตกแบบ Elastic ออกเป็ น 5 ชิ้น
มะมว่ งหิมพานต,์ มะกอก, มะปราง, ยางรัก, มะมว่ ง (มี - ้ ยางใสมีฤทธิ์กัด ซึ่งเปลี่ยนเป็ นสีดาํ เมื่อถูกอากาศ
ไมย้ ืนตน
Xanthone) - ชอ่ ดอกแบบ Panicle​ (ชอ่ ดอกมะมว่ ง) อดอก อนดอก
- ดอกมีฐานรองดอกรู ป disc
- ผลแบบ Drupe​ (​ มะมว่ ง), ​nut​ (​ มะมว่ งหิมพานต)์
เงาะ, ลาํ ไย, ลิ้นจี่, มะคาํ ดีควาย (​ มี Saponin), Guarana ​(มี - ่ , ไมย้ ืนตน
้ ุม
ไมพ ้ , ไมเ้ ลื้อยมี Tendril
Alkaloid) - ใบประกอบ Pinnate, palmate ออกสลับ ไมม ่ ีหูใบ
- ้
Disc มีตอ่ มนําหวานมีขน ดา้ นลา่ งของกลีบดอกดา้ นใน
- ผลแบบ Berry, capsule เมล็ดมี Aril (ที่เรากิน เงาะ, ลาํ ไย)
27. Vitaceae ่ (มี Flavonoid, stilbene), เถาคัน, เพชรสั งฆาต
องุน - ไมล ้ ลุก, ไมเ้ ลื้อยมีเนื้ อไม้ มี tendril
้ ม
- ชอ่ ดอกแบบ Cyme, raceme, panicle ตรงขา้ มใบ
- Stamen 4-5 อัน ตรงขา้ มกลีบดอก
- ผลแบบ Berry

28. Rhamnaceae พุทรา, Cascara, Frangula - ไมพ้ ุม ้ ตรง, ไมเ้ ลื้อย ม

่ ลาํ ตน ​ ีหนาม ก ง น ทรา
- มีเสน้ ใบหลัก 3-5 เสน ้
- Stamen มี 4-5 อัน เทา่ จน.กลีบเลี้ยง อยูต ่ รงขา้ มกลีบดอก มี disc รองรับ
- ผลแบบ drupe, capsule หรื อ samara (แกเ่ เลว้ แตกได)้

29. Araliaceae โสมจีน (​ มี Saponin), หนุ มานประสานกาย, เล็บครุ ฑ - ไมพ ้ บางชนิ ดมีนํา้ มันหอมระเหย
่ , ไมย้ ืนตน
้ ุม
- ใบใกลย้ อดมีขนาดใหญก ่ วา่
- โคนกา้ นใบขยายเป็ นกาบ
- ชอ่ ดอกแบบ Head, umbel, compound spike
- Inferior ovary
- ผลแบบ Berry, drupe

30. Apiaceae (Umbelliferae)
ผักชี, ย​ ่ีหร่า, ขึ้นฉ่าย, โกฐสอ, เทียนตากบ
- ไมล ้ ม ้ ลุก อายุสัน้ (2 ปี )
- ลาํ ตน้ , ราก, ผล มีทอ่ นํา้ มัน (​Oil tube​)
- ลาํ ตน ้ มีรอยยน ่ (Furrowed​) & กลวง (hollow​)​*
- ใบประกอบชนิ ด decompound (ซอ ้
้ นกันเกิน 2 ชั น)
- โคนกา้ นใบแผเ่ ป็ นกาบ (Sheathing leaf base)
- ดอกเล็ก, สมบูรณ์เพศ, regular, สปก. ของดอกมีชันละ ้ 5 กลีบ
- ชอ่ ดอกแบบ Umbel​*
- ผลแบบ Schizocarp​ (​Cremocarp​) เมื่อแกแ ่ ตกเป็ น 2 mericarp ถูก
ยึดบนกา้ นรู ปตัว Y เรี ยก Carpophore* ​เป็ นแกนฐานรองดอกยื่นเขา้ ไป
ในผล
พืชใบเลี้ยงคู ่ (Dicotyledons - sympetalae กลีบดอกเชื่อมกันเป็ นหลอด)

Family ตัวอยา่ งพืช รายละเอียด

1. Plumbaginaceae เจตมูลเพลงแดง (มี Naphthoquinone) - กลีบเลี้ยงมีขนเหนี ยวๆ ติดอยู ่ (​Sticky calyx​)*

- ดอก Regular
- Pistill มี style 1 หรื อ 5 อัน, แยกเป็ น 5 stigma
- ผลแบบ Capsule

2. Sapotaceae ละมุดฝรั่ง, พิกุล, สตาร์แอปเปิ้ ล - มักมียางขาว

- ใบเดี่ยว ออกสลับ
- ่ นกลีบดอก & ติดตรงขา้ มกลีบดอก
Stamen epipetalus​ อยูบ
- Ovary มี 4-5 locules

3. Ebenaceae มะเกลือ, ​ตะโก, พลับ - ้ อาจเนื้ อเเข็ง อาจมีสด

ไมย้ ืนตน ี าํ / เขียว/ แดง
- ดอกมักมีเพศเดียว
- ผลแบบ Berry—มักมี persistent calyx

4. Apocynaceae แพงพวยฝรั่ง, ราํ เพย, พญาสั ตบรรณ, ตีนเป็ ด & รักดอก (มี - สว่ นใหญน่ ํา้ ยางขาว*
Cardiac glycoside), ย​ ่ีโถ, ระยอ่ ม, กระทอ่ ม, หอมปี นัง, ชะลูด - ดอก Regular ตูม, กลีบดอกเรี ยงแบบ Convolute*​ (คลา้ ยตอนหุบร่ม)
- Ovary มักมี 2 อัน แยกกันอยู ่
- เมล็ดมีขนเป็ นกระจุก (Cosmose seed​) หรื อมีปีก (winged seed​)

5. Convolvulaceae ผักบุง้ , ผักบุง้ ทะเล, มันเทศ - ้ เลื้อยพัน (Stem climber) มีนํา้ ยางขาว
ลาํ ตน
- ดอก Regular ตูม มี Aestivation​ แบบ Plicate*​ ​(คลา้ ยรอยจีบของ
กระโปรง)
- Ovary มี 2 carpels แตม ่ ั กพบ false septum​ ทาํ ให้เห็นเป็ น 4 ห้อง

6. Solanaceae ​ ะเขือเทศ, พริ ก, มะเเวง้ เครื อ, พริ กหยวก, ยาสูบ

มะเขือ, ม - ฐานใบมักเบี้ยว (Oblique​)*
- ดอก Regular ตูม มี Aestivation​ แบบ Plicate
- Stamen เทา่ กับ/น้อยกวา่ กลีบดอก ถา้ เทา่ กันจะติด Epipetalous และ
Alternate กับกลีบดอก (ติดกับตรงที่กลีบดอกหยักพอดี)
- ผลแบบ Berry—มักมี persistent calyx

7. Bignoniaceae ปี บ, เพกา, ชมพูพันธุ ท ิ ย,์ ศรี ตรัง

์ พ - ้ & ใบประกอบออกตรงขา้ ม
สว่ นใหญไ่ มย้ ืนตน
- ดอก Irregular *บางชนิ ดดอกป่องออกดา้ นหนึ่ ง (Gibbous​)*
- Stamen สั น้ 2 ยาว 2 (Didynamous​)*
- ผลสว่ นใหญ่ Capsule & เมล็ด Winged seed แตกได้

8. Acanthaceae ้ ยติง่ , สเลดพังพอน, พญายอ, ทองพันชั ่ง, ใบเงิน

ฟ้าทะลายโจร, ​ตอ - ใบออกตรงขา้ ม และ Decussate
ใบทอง, เสลดพังพอน, เสนี ยด - อาจพบกอ้ นผลึก CaCO​3​ (​Cystolith​)*​ ที่ผิวใบ
- ดอก Irregular มักพบใบประดับ (bract) สีสวย
- ผลแบบ Capsule ผิวดา้ นในมีกา้ นลักษณะคลา้ ยตะขอที่มีเมล็ดติดอยู ่ เรี ยก
Jaculator

9. Labiatae (Lamiaceae)
กระเพรา, โหระพา, แมงลัก, สะระแหน่, ลาเวนเดอร์, โรสแมรี่ , - สว่ นใหญเ่ ป็ นพืชลม ่ (Aromatic) ลาํ ตน
้ ลุก มักมีกลิน ้ มักเป็ นสี่เหลี่ยม*
หญา้ หนวดแมว - ดอก Irregular รู ปร่างคลา้ ยปาก (​Bilabiate​)
- ชอ่ ดอกแบบ Verticillaster​ (false whorl)​ ด ​ ูเหมือนออกเรี ยงรอบขอ ้
- Ovary มี 2 carpels 2 ห้อง (locule) แตล่ ะห้องมี 2 ovules
- Style ติดลึกถึงฐานรองดอก
- ผลแบบ Nutlet

10. Rubiaceae กาแฟ ​(มี Alkaloid), เข็ม, พุดซอ ้ น, ซิงโคนา, สีเสียดเทศ (มี - ใบออกตรงขา้ ม มีหูใบแบบ Interpetiolar*​ (​ อยูร่ ะหวา่ งโคนกา้ นใบ 2 ใบ)
Tannin)​, ​ยอ (​ มี Irridoid), พุดจีน (มี Tatraterpenoid), - ดอก Regular, Stamen ติดบนกลีบดอก เชน ่ ดอกเข็ม
กระทอ่ ม - ดอกชอ่ มักเป็ น Head หรื อ compound cyme
- Ovary inferior มักมี 2 locules

11. Cucurbitaceae ตาํ ลึง, ฟักทอง, แตงกวา, แตงโม, บวบ, ฟัก, มะระขี้นก, ขี้กาเทศ, - ไมเ้ ลื้อยอาศั ย tendril
หลอ่ ฮั งก๊วย (มี Triterpenoid) - ใบเดี่ยวรู ปหัวใจ (Cordate​) ออกสลับ มี Palmately vein (เสน
้ ใบเล็ก
ออกจากเสน ้ ใบใหญ)่
- Inferior ovary มี 3 carpels, parietal placentration ใสแ้ ตงกวา
- ดอกเพศเดียว Stamen 5 อัน เชื่อมติดเป็ น Synandrous
- ผลแบบ Berry, pepo​

12. Compositae (Asteraceae) ​ าวเรื อง, เบญจมาศ, หญา้ หวาน (มี Diterpenoid),
ทานตะวัน, ด
หญา้ ดอกขาว, ชิงเฮา (มี Sesquiterpenoid)
โครงส าง Sesquiterpene lactone
containing endoperoxide moiety
( ใ เ ดฤท ของ Artemisinin)*
- ดอกออกเป็ นชอ่ แบบ Head
- ดอกเชื่อมติดกันคลา้ ยลิ้น (Ligulate​)
- มี bract แบบเรี ยงเป็ นวงไดม ้ ากกวา่ 1 ชั น้ เรี ยกวา่ Involucre*
- ดอกยอ่ ยมี 2 แบบ : Disc floret อ ่ ลางชอ่ เป็ นดอก regular & ​Ray
​ ยูก
floret​ อ​ ยูร่ อบนอกชอ่ เป็ นดอก Irregular
- Calyx ลดเป็ นรู ปขน เรี ยกวา่ Pappus​ ชว่ ยกระจายพันธุ ์
- ผลแบบ Cypsela​ เชน ่ เม็ดทานตะวัน (achene ที่มาจาก Inferior ovary
ซึ่งมี 2 carpels)