2

Health
Una nga Markahan – Modyul 1:
Kinamatarong sang Bata sa Husto
nga Nutrisyon

REGION VI- WESTERN VISAYAS

R06_Q1_Health2H_Module 1
Health – Ikaduha nga Halintang
Alternative Delivery Mode
Una nga Markahan – Modyul 1: Kinamatarong sang Bata sa Husto nga Nutrisyon
Una nga Edisyon, 2020
Ginasaad sa kasuguan sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 nga: Indi pwede nga
makapanag-iya sang bisan ano nga ginhimo sang Gobyerno sang Pilipinas. Wala’y
sapayan sini, kinahanglan anay sang pahanugot sang ahensya ukon talatapan sang
gobyerno nga nagpreparar sang sinulatan kon ini panginpuslan ukon ibaligya. Lakip
sa mahimo nga himuon sang nahanungod nga ahensya ukon talatapan ang
paghatag sang natalana nga kabayaran.

Ang mga sinulatan (istorya, seleksyon, binalaybay, ambahanon, laragway, ngalan

sang produkto ukon brand name, tatak ukon trademark, palagwaon sa telebisyon,
pellikula kag iban pa) nga gin-usar sa modyul nga ini may yara na nga copyright.
Ginatinguhaan nga mausoy ang mga ini agud nga makakuha sang pahanugot sa
pag-usar sang sini nga materyales. Wala ginaangkon sang manugbalhag kag mga
awtor ang copyright sina. Ang bisan ano nga gamit luwas sa modyul nga ini
ginakinahanglan sang pahanugot halin sa matuod-tuod ukon orihinal nga awtor
sang mga ini.

Wala sa ano man nga bahin sang sini nga materyales ang mahimo nga kopyahon
ukon imprintahon sa ano man nga pamaagi nga wala sing pahanugot sang
departamento.

Ginbantala sang Departmento sang Edukasyon

Sekretarya: Leonor Magtolis Briones
Ikaduha Sekretarya: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat : RUBY ANN D. TIZON

Editor : ALJUN E. JOMALESA
Tagasuri : DR. ALTHEA V. LANDAR
Tagaguhit : ANNA MAE P. AUJERO
Tagalapat : JOY P. NAKAMURA, JERRY R. BAGUIOS

Tagapamahala: DR. RAMIR B. UYTICO, CESO IV

DR. PEDRO T. ESCOBARTE, JR.CESO V
NOVELYN M. VILCHEZ, PhD, CESO VI
ELENA P. GONZAGA, EdD
FEDERICO P. PILLON, JR.
EVA G. TRABADO
CARMEL JOY P. AUJERO

Nilimbag sa Republika ng Pilipinas ng Kagawaran ng Edukasyon- Rehiyon VI

Office Address: Duran Street,Iloilo City
Telefax: (033) 336-2816 (033) 509-7653
E-mail Address: region6@deped.gov.ph

ii
 2
Health
Una nga Markahan - Modyul 1
Kinamatarong sang Bata sa Husto
nga Nutrisyon

iii
Pauna nga Mensahe
Ang Self-Learning Module (SLM) ginpangabudlayan nga ginhanda para sa
aton mga bumulutho agod mapadayon ang ila pagtuon bisan sa ila mga
puluy-an. Nagaunod ini sang nagkalainlain nga hilikuton nga magagiya sa
ila nga mahangpan ang kada leksyon kag mapasanyog ang ila ikasarang
nga napasad sa kurikulum.

Kalakip sa sini nga modyul, ang mga panuytoy para sa manunudlo o

tagagiya nga nagaunod sang pahanumdom, bulig kag estratehiya nga
magamit sa paggiya sa mga bumulutho.

May ara man ini mga pauna nga buluhaton agod matakus ang nahibaluan
sang bumulutho sa isa ka topiko kag sini nga paagi matul-id kon bala
nagakinahanglan sia sing maid-id nga bulig gikan sa iya manundlo ukon
tagagiya. Sa katapusan nga bahin sang modyul, may ara man pagtilaw
agod matakus ang iya naman natun-an. Makita man ang mga talamdan sa
paghusto sa tuyo nga mahibal-an ang insakto nga mga sabat sa kada
hilikuton. Ginalauman nga mangin tampad ang kada isa sa paggamit sini.

Ginapahanumdom ang mga bumulutho nga halungan ang mga SLM para
magamit pa sa iban nga kahigayunan. Indi ini pagsulatan ukon markahan
sa baylo magamit sang lain nga papel sa pagsabat.

Ginapangabay ang mga bumulutho nga makig-angot sa gilayon sa ila mga

manunudlo kon nagabatyag sang kabudlayan sa paghangop sang leksyon
kag paggamit sa sini nga SLM.

Sa paggamit sa sining modyul kag sa bulig sang aton mga tagapatigayon,

ginapaabot nga ang tanan nga bumulutho may matun-an bisan pa nga
wala sila sa eskwelahan.
 Hibalu-a Ini

Ini nga modyul nagapokus lang sa Kaugalingon nga

ikaayong lawas.
Pagkatapos sining modyul, ginaekspektar nga ang
mga bata makahibalo sang ila diretso parte sa Nutrisyon
(Article 24 sang UN Rights of the Child) (H2N-Ia-5)

Tinguha-i Ini

Butangan sang tsek (√) kung ang laragway nagapakita

sang sitwasyon sa ensakto nga pagkaon kag ekis (x) kon
indi. Isulat ini sa imo papel.

1. 2.

3. 4.

1
 5. 6.

Balikan Mo

Maglista sa papel sang lima ( 5 ) ka ehemplo sang mga

pagkaon nga dapat kaunon sang mga bata sa Ikaduha
nga halintang.

Diskubreha/Tukiba

“Ang bawat bata sa ating mundo ay may pangalan,

may karapatan….” Isa ka linya halin sa kanta sang Apo
Hiking Society parte sa mga kinamatarong sang isa ka
bata nga Pilipino. Gusto ipalab-ot sang kanta nga ang
tanan nga bata maski ara sa sulod sang tyan sang Nanay
may ara na sang kinamatarong kag ang ini ginapaathag
sa laye indi lang sa Pilipinas kundi sa laye sang Bansa nga
naga-isa (United Nations). Ang sin-o nga indi magapati sa
laye may nagakaigo nga pina. Isa sa kinamatarong nga

2
nasambit amo ang pag-angkon sang husto nga Nutrisyon
base sa Artikulo 24 UN Convention on the Rights of the
Child “Ginakilala sang mga Partido sang Estado ang
kinamatarong sang bata sa kalipayan sang pinakamataas
nga malab-ot sang basehan sang ikaayong lawas kag sa
mga pasilidad para sa pagpabulong sang may sakit kag
rehabilitasyon sang ikaayong lawas nga ginasambit sa
Presidential Decree 603 nga mas kilala nga 1974 Child and
Youth Welfare Code nga nagasambit sang paghatag
importansya sa mga kabataan sang pungsod.
Ang mga ginboto sang mga pumuluyo sang mga
tawo nga lider sang Estado nagapanikasog kag
ginasigurado nga wala sang bata ang indi
makabenepisyo sa serbisyo sa ikaayong lawas.

Usisa-a Ini

Sa inyo nga papel, Isulat ang tinaga nga HUSTO kon

insakto ang ginasambit sang kada dinalan kag SALA kon
indi insakto.

1. Ang sustansya nga kinahanglan sang lawas makuha

naton sa tanan nga pagkaon nga aton ginakaon.
2. Tanan nga tawo nagakinahanglan sang pareho nga
nutrisyon kag nagakalain-lain lang sa kadamuon basi sa
edad, kadakuon sang lawas kag aktibidad.

3
3. Ang husto nga pagkaon makabulig bato kag
makalikaw sa balatian kag impeksyon.
4. Mga manggaranon lang ang may kinamatarong nga
makabenepisyo sa husto nga nutrisyon halin sa gobyerno.
5. Ang mga lapsag nga yara sa sulod sang tyan sang iloy
indi sakop sang laye nga nagahatag proteksyon sa
ikaayong lawas.

Maghanas

Hilikuton 1

Isulat sa inyo papel ang letra sang laragway nga

nagapakita sang bata nga may husto nga nutrisyon.

A. B.

4
Hilikuton 2

Gamit ang graphic organizer, Isulat ang tinaga o

tinagpong nga nagasambit sang tinaga sang nutrisyon.
Sabton kag Isulat base sa numero.

2
7
Nutrisyon 3

Hilikuton 3

Isulat sa papel ang tsek ( √ ) kon ang pagkaon nga makita sa laragway

masustansya nga pagkaon kag ekis ( X ) kon indi masustansya.

1. 2. 3

5
 4. 5. 6.

7. 8. 9. 10.

Tayahin 1

Direksyon: Pili-on ang husto nga sabat sa sulod sang

kulong. Pagkatapos, isulat ini sa linya sa unahan sang

numero. Isulat ang husto nga sabat sa papel.

1. Maangkon sang husto nga nutrisyon paagi sa

pagkaon sang (prutas, cotton candy, mga
matambok nga pagkaon.)

2. Likawan ang pagkaon sang (prutas, utan, sitsirya)

bangud indi ini mayo sa ikaayong lawas.

3. Ang husto nga pagkaon makabulig

(mahinay, madasig) nga pagdaku.

4. Ang husto nga nutrisyon maangkon sa pagkaon

sang (diutay, husto) nga kadamuon sang

6
carbohydrates, protina, bitamina kag minerals
nga kinahanglanon sang aton lawas.

Tayahin 2

Direksyon: Idrowing sa papel ang  kon ang dinalan

nagapakita sang husto nga gawi kag  kon indi.

1. Ang husto nga nutrisyon amo ang pinka importante

nga element sang pang adlaw-adlaw nga
buluhaton.

2. Sa masustansiya nga pagkaon nagahalin husto

nga nutrisyon.

3. Sa mga organiko nga prutas kag utan lamang

makuha ang husto nga nutrisyon.

4. Ang kaalamon sang tawo makuha sa husto nga

nutrisyon.

5. Makabulig ang pagkaon sang sitsirya para mangin

mabaskog ang aton lawas.

Tanda-i

UN Convention on the Rights of the Child - ang tanan nga

bata may ara kinamatarong sa ikaayong lawas kag may-
ara sang insakto nga pag-atipan sang gobyerno sa
ikaayong lawas.

7
United Nations Convention on the Rights of the Child
(UNCRC) Artikulo 24 – May kinamatarong ang mga bata
sa pinakamaayo nga kalidad sang serbisyo para sa
ikaayong lawas kag sa matinlo nga tubig, masustansya
nga pagkaon, malimpyo nga palibot para mapabilin ang
ikaayong lawas sang mga bata.

Presidential Decree 603 - Child Welfare Act mas kilala sa

tawag nga Child and Youth Welfare Code sang Pilipinas
amo ang isa ka laye nga nagasambit sa paghatag
importansya sa kabataan sang aton punsod.

PD 603, Artikulo 3, Seksiyon 4 – ang kada bata may ara

sang kinamatarong nga makaangkon sang husto nga
pagkaon, pamayu, puluy-an, serbisyong medikal kag
makaangkon sang tanan nga kinahanglanon para
mabuhi sang matarong.

Himu-a Ini
Maghimo sang isa ka semana nga hilikuton nga
kinahanglan nga dapat kaunon para makaangkon sang
husto nga nutrisyon. Isulat sa isa ka panid nga papel.
Petsa Lunes Martes Miyerkules Huwebes Biyernes

8
 Pagtakus sa Imo Ihibalo

Isulat sa papel ang tinaga nga HUSTO kon ang dinalan

nagapakita sang husto nga paggamit sang imo
kinamatarong, SALA kon indi maayo nga buluhaton.
1. Kaunon ang ginahanda nga pagkaon sang imo
nanay.
2. Mangin mapili kag maselan sa pagpili sang prutas
kag utan.
3. Magkwa sang pagkaon nga masarangan
kaunon.
4. Ihaboy sang pasekreto ang mga utan nga wala
nauyunan.
5. Tudluan ang imo manghud nga magkaon sang
masustansya nga pagkaon.
6. Mangin ehemplo sa imo mga kaeskwela parte sa
pagkaon sang husto.
7. Ugalion nga magkaon sang isda kag mga utan.
8. Para sa pangyam-is islan sang prutas ang
tsokolate.
9. Impunan ang imo dyeta sang karne para may-ara
protina.

9
10. Magpasalamat sa Ginoo kag sa imo ginikanan sa ila
ginhanda nga pagkaon sa lamesa.

Dugang nga Hilikuton

Isaulo ang mga kinamatarong sang mga batang Pilipino.

10
 11
1. Husto Hilikuton 1 Madamo
2. Sala
1. Sala 1. X
3. Husto A. 2. Sala nga possible
4. Sala nga sabat,
2. X
5. Husto Hilikuton 2 3. husto 3. √
manunudlo
6. Husto Ang manunudlo 4. Sala
7. Husto ang ma tsek
ang mang 4. √
8. Husto 5. sala tsek
9. Husto
Hilikuton 3
5. √
10. Husto
1. / 6. X
2. X
3. /
4. x
5. /
6. /
7. /
8. /
9. /
10./
Tayahin 1
1. prutas
2. sitsirya
3. madasig
4. husto
Tayahin 2
1. 
2. 
3. 
4. 
5. 
sang Ihibalo Ini
Pagtakus Maghanas Usisa-a Ini Balikan mo Tinguhai-
Talamdan Sang Husto Nga Sabat
 Sanggunian

www.0fficialgazette.gov.ph

https://www.savethechildren.org.ph/__resources/webdat
a/file/downloadables/163_Gabay_sa_Mundo_ng_mga_K
arapatang_Pambata.pdf?fbclid=IwAR3HsBEHHkn2ZkgI7H
hcIcjtSPL9V2HS-gEGrZldmgZ9o_Dz-75nSDBXnUQ

Most-Essential-Learning-Competencies-Matrix LATEST
EDITION
MAPEH2 Kagamitan ng Mag-aaral: Hiligaynon pp: 266
MTB2 Kagamitan ng Mag-aaral Hiligaynon p.5
 For inquiries or feedback, please write or call:
Department of Education - Bureau of Learning Resources (DepEd-BLR)
Ground Floor, Bonifacio Bldg., DepEd Complex
Meralco Avenue, Pasig City, Philippines 1600
Telefax: (632) 634-1072; 634-1054; 631-4985
Email Address: blr.lrqad@deped.gov.ph * blr.lrpd@deped.gov.ph