BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ TP.HCM

KHOA KẾ TOÁN

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP

ĐỀ TÀI: QUY TRÌNH KIỂM TOÁN TÀI SẢN CỐ ĐỊNH TẠI CÔNG TY TNHH
DỊCH VỤ TƯ VẤN TÀI CHÍNH KẾ TOÁN & KIỂM TOÁN PHÍA NAM (AASCS)

Giảng viên hướng dẫn: TS Phạm Ngọc Toàn

Sinh viên thực hiện: Trần Trung Tín
Khóa/Lớp: K43/KN005
MSSV: 31171024693
Hệ đào tạo: Đại học chính quy

Thành phố Hồ Chí Minh, ngày tháng năm

 NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
..................................................................................
TP.Hồ Chí Minh, Ngày ..... Tháng ..... Năm ......
 NHẬN XÉT CỦA CÔNG TY THỰC TẬP
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
.............................................................................................................................................
..................................................................................
TP. Hồ Chí Minh, Ngày ..... Tháng ..... Năm .....
 LỜI CẢM ƠN
“Lời đầu tiên, em xin cảm ơn các thầy, cô trường Đại học Kinh tế TP.HCM qua thời
gian học tập trên giảng đường đã truyền đạt những kiến thức, kinh nghiệm. Những kiến
thức đó là nền tảng giúp em hoàn thành công việc trong suốt ba tháng thực tập vừa qua.”
“Em xin gửi lời cảm ơn đến thầy Phạm Ngọc Toàn, là giảng viên hướng dẫn của em.
Thầy đã giúp đỡ em rất nhiều trong việc giải đáp thắc mắc về đề tài khóa luận, hỗ trợ
giúp cho khóa luận của em trở nên cải thiện hơn. Em cảm ơn thầy rất nhiều.”
“Em cũng xin cảm ơn các anh, chị đã cùng làm việc trong thời gian em thực tập tại
công ty kiểm toán AASCs. Các anh, chị đã tạo nhiều cơ hội để em có thể được tiếp xúc
với công việc thực tế và anh, chị đã giúp đỡ, giải đáp, truyền đạt kinh nghiệm cho em
trong suốt thời gian thực tập. Em cảm ơn các anh, chị rất nhiều.”
“Vì thời gian thực tập hạn chế và còn phải hoàn thành khóa luận, vì vậy kiến thức
cũng như kinh nghiệm có thể gây ra những sai sót không đáng có, mong quý thầy cô và
các anh chị kiểm toán viên góp ý để em có thể hoàn thiện hơn về kiến thức chuyên ngành
và khắc phục sai sót.”

TP. Hồ Chí Minh, ngày ... tháng ... năm ....

Sinh viên thực hiện
 Trần Trung Tín
CÁC TỪ VIẾT TẮT SỬ DỤNG
BCTC Báo cáo tài chính
TSCĐ Tài sản cố định
TT Thông tư
BTC Bộ tài chính
DN Doanh nghiệp
BĐSĐT Bất động sản đầu tư
VSA Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam
KSNB Kiểm soát nội bộ
KTV Kiểm toán viên
TNHH Trách nhiệm hữu hạn
VND Việt Nam đồng
GTGT Giá trị gia tăng
TK Tài khoản
 DANH SÁCH CÁC BẢNG SỬ DỤNG
Bảng 2.1 Bảng câu hỏi về KSNB với TSCĐ hữu hình......................................20
Bảng 2.2 Cơ sở dẫn liệu, hoạt động kiểm soát chủ yếu, thử nghiệm kiểm soát
đối với khoản mục TSCĐ....................................................................................22
Bảng 2.3 Mục tiêu kiểm toán TSCĐ...................................................................26
Bảng 3.1 Đối chiếu các loại mức trọng yếu........................................................29
Bảng 3.2 Thử nghiệm cơ bản. .............................................................................30
Bảng 3.3 Bảng chương trình làm việc................................................................31
Bảng 3.4 Bảng câu hỏi tìm hiểu về hệ thống KSNB và tổ chức kế toán..........40
Bảng 3.5 Thời gian trích khấu hao TSCĐ tại công ty TNHH XYZ.................42
Bảng 3.6 Tính toán mức trọng yếu.....................................................................42
Bảng 3.7 Phân tích cơ bản tình hình TSCĐ và chi phí khấu hao....................42
Bảng 3.8. Tổng hợp biến động TSCĐ hữu hình................................................43
Bảng 3.9 Tổng hợp biến động TSCĐ vô hình....................................................44
Bảng 3.10 Quan sát thực tế TSCĐ......................................................................45
Bảng 3.11 Kiểm tra chi tiết tình hình tăng TSCĐ.............................................48
 DANH SÁCH CÁC ĐỒ THỊ, SƠ ĐỒ
Sơ đồ 2.1 Sơ đồ về bộ máy tổ chức tại công ty kiểm toán AASCs...............................5
Sơ đồ 2.2 Sơ đồ bộ máy kế toán tại công ty kiểm toán AASCs....................................8
Sơ đồ 2.3 Quy trình hạch toán xác định kết quả kinh doanh tại AASCs.................11
 MỤC LỤC
LỜI MỞ ĐẦU..................................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài..................................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu............................................................................................1
3. Phương pháp nghiên cứu....................................................................................1
4. Phạm vi nghiên cứu.............................................................................................2
5. Kết cấu của đề tài.................................................................................................2
Chương 1. Giới thiệu về công ty kiểm toán AASCs:....................................................3
1.1 Giới thiệu về công ty AASCs..............................................................................3
1.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của công ty AASCs......................3
1.1.2 Mục tiêu và phương châm hoạt động....................................................4
1.1.3 Cơ cấu tổ chức..........................................................................................4
1.1.4 Dịch vụ cung cấp và kinh nghiệm hoạt động........................................6
1.1.5 Tình hình tổ chức công tác kế toán tại AASCs.....................................8
Chương 2. Cơ sở lý luận của quy trình kiểm toán TSCĐ khi kiểm toán BCTC:....12
2.1 Khái quát về kế toán TSCĐ..............................................................................12
2.1.1Khái niệm về TSCĐ ................................................................................12
2.1.2 Đặc điểm, phân loại TSCĐ....................................................................12
2.1.3 Nguyên giá và khấu hao TSCĐ.............................................................14
2.1.4Hạch toán TSCĐ......................................................................................17
2.2 Tổng quan về kiểm toán BCTC khoản mục TSCĐ........................................18
2.2.1 Khái niệm kiểm toán BCTC và các đối tượng trong kiểm toán
BCTC.......................................................................................................18
2.2.2 Nội dung của quy trình kiểm toán TSCĐ............................................19
2.2.3 Vai trò và mục tiêu của kiểm toán TSCĐ............................................25
Chương 3. Thực trạng quy trình kiểm toán TSCĐ khi kiểm toán BCTC tại công ty
AASCs:...........................................................................................................................27
3.1 Quy trình kiểm toán khoản mục TSCĐ tại công ty AASCs..........................27
3.1.1 Lập kế hoạch kiểm toán TSCĐ............................................................27
3.1.2 Thực hiện kiểm toán TSCĐ..................................................................29
3.1.3 Hoàn thành kiểm toán TSCĐ...............................................................39
3.2 Minh họa quy trình kiểm toán TSCĐ tại một công ty khách hàng...............40
Chương 4. Nhận xét và kiến nghị về quy trình kiểm toán TSCĐ khi kiểm toán BCTC
tại công ty kiểm toán AASCs:.......................................................................................50
4.1 Ưu điểm, nhược điểm trong quy trình kiểm toán TSCĐ tại công ty AASCs
4.1.1 Ưu điểm...................................................................................................50
4.1.2 Hạn chế....................................................................................................50
4.2 Giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán TSCĐ tại công ty AASCs.
 KẾT LUẬN............................................................................................................
 TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................................................
 PHỤ LỤC...............................................................................................................
 LỜI MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
“Với xu hướng phát triển của nền kinh tế thế giới, theo đó nền kinh tế Việt Nam
cũng ngày càng phát triển và tăng trưởng nhanh chóng. Cùng với sự phát triển của nền
kinh tế, các thông tin kế toán cũng trở nên đa dạng, phức tạp và tồn tại trong đó không ít
rủi ro. Để có một nền kinh tế phát triển nhanh chóng và hiệu quả thì mục tiêu đặt ra là
thông tin kế toán cũng phải trung thực và hợp lý. Trong thời gian gần đây, việc hội nhập
kinh tế giữa các nước dần trở nên phổ biến từ đó tạo cho nước ta có cơ hội được đầu tư,
mở rộng quy mô kinh doanh, học hỏi thêm nhiều về nền kinh tế của các nước phát triển
như những tiến bộ về khoa học công nghệ, những kiến thức mà nước ta chưa đủ khả năng
đạt được. “
“Những ưu điểm khi hội nhập kinh tế mang lại rất nhiều nhưng cũng đòi hỏi nước ta
cũng phải thay đổi để bắt kịp tốc độ phát triển. Việc nhiều công ty nước ngoài xuất hiện ở
thị trường nước ta cũng gây ra áp lực lớn cho các doanh nghiệp trong nước, bắt buộc
những doanh nghiệp đó phải thay đổi để có thể bắt kịp xu thế, tránh tình trạng bị tụt hậu
so với nền kinh tế trong nước và cả nền kinh tế thế giới. Vì vậy, máy móc thiết bị hiện đại
dần trở nên quan trọng đối với một doanh nghiệp, chúng giúp cho hoạt động trong doanh
nghiệp tự động hóa, không phải tốn một lượng lớn nhân công để có thể vận hành được
một công ty. Đối với những doanh nghiệp phát triển luôn sở hữu số lượng lớn tài sản cố
định để có thể tiết kiệm được nhiều chi phí trong quá trình vận hành và quản lý.”
Hoạt động kiểm toán báo cáo tài chính sẽ tạo được niềm tin đối với những người sử
dụng báo cáo tài chính, những người quan tâm đến tình hình hoạt động của doanh nghiệp
như ngân hàng, các nhà đầu tư nước ngoài,... Ngoài ra, kiểm toán còn giúp cho doanh
nghiệp được kiểm toán hoàn thiện được các chính sách kế toán, nâng cao năng suất hiệu
quả cho đơn vị.
Tài sản cố định và khấu hao tài sản cố định là một bộ phận không thể thiếu đối với
một doanh nghiệp, chiếm giá trị lớn trong tổng tài sản doanh nghiệp, đóng vai trò thiết
yếu trong quá trình sản xuất kinh doanh. Vì vậy khoản mục này chứa đựng nhiều rủi ro
có thể gây ra sai sót trọng yếu và lan tỏa. Do đó em đã lựa chọn đề tài: Quy trình kiểm
toán tài sản cố định tại công ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán & Kiểm toán
phía Nam (AASCs)
2. Mục tiêu nghiên cứu
Trong đề tài này có 3 mục tiêu nghiên cứu:
1) Hệ thống cơ sở lý luận về quy trình kiểm toán tài sản cố định
2) Tìm hiểu về quy trinh kiểm toán tài sản cố định tại công ty kiểm toán
AASCs
3) Đưa ra một số nhận xét và kiến nghị.
3. Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu thông qua các tài liệu như: Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam, thông tư
200, giấy làm việc khoản mục TSCĐ tại công ty kiểm toán AASCs.

1
 Tham gia vào các buổi kiểm toán thực tế tại công ty khách hàng để hiểu rõ hơn về
quy trình kiểm toán khoản mục tài sản cố định.
4. Phạm vi nghiên cứu
Trong suốt thời gian thực tập, em không tham gia vào tất cả giai đoạn của một cuộc
kiểm toán. Những gì em trình bày thông qua những gì em phỏng vấn từ anh chị kiểm
toán viên và theo kinh nghiệm của bản thân, do tính bảo mật nên chỉ chọn mẫu về
các tài liệu thực tế trong hồ sơ khách hàng.
5. Kết cấu đề tài
Chương 1 Giới thiệu về công ty kiểm toán AASCs
Chương 2 Cơ sở lý luận của quy trình kiểm toán TSCĐ khi kiểm toán BCTC
Chương 3 Thực trạng quy trình kiểm toán TSCĐ khi kiểm toán BCTC tại công ty
kiểm toán AASCs
Chương 4 Nhận xét và kiến nghị về quy trình kiểm toán TSCĐ khi kiểm toán BCTC
tại công ty kiểm toán AASCs

2
Chương 1. Giới thiệu về công ty kiểm toán AASCs.

1.1 Giới thiệu về công ty AASCs

1.1.1 Quá trình hình thành và phát triển của công ty AASCs

Công ty TNHH Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán & Kiểm toán phía Nam (AASCs)
được chuyển đổi từ doanh nghiệp nhà nước Công ty Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán &
Kiểm toán – Chi nhánh tại thành phố Hồ Chí Minh (AASC) theo quyết định số 1407/QĐ-
BTC ngày 10/04/2007 của Bộ trưởng Bộ tài chính AASC là thành viên của tổ chức Kiểm
toán – Luật quốc tế MSI Global Alliance – với trên 250 công ty độc lập tại hơn 100 quốc
gia trên thế giới.

 Biểu tượng công ty:

 Tên viết tắt: AASCs
 Tên tiếng anh: Southern Auditing & Accounting Financial Consulting
Services Company Limited
 Địa chỉ: 29 Võ Thị Sáu, phường Đa Kao, quận 1, TP.HCM
 Điện thoại: (84.28) 38205944 – 38205947
 Email: Info@aascs.com.vn

Là thành viên của Luật quốc tế MSI Global Alliance

“Để đạt được chất lượng nhằm phục vụ nhu cầu khách hàng, trình độ và kinh nghiệm
của đội ngũ kiểm toán viên và nhân viên luôn được đề cao trong quá trình tuyển dụng.
Hiện nay AASCs có gần 100 kiểm toán viên, nhân viên chuyên nghiệp có trình độ đại
học và trên đại học chuyên ngành Tài chính – Kế toán – Kiểm toán – Ngân hàng – Xây
dựng. Hằng năm, AASCs thường kết hợp với các tổ chức kiểm toán trong nước và quốc
tế để đào tạo và bồi dưỡng nghiệp vụ cho đội ngũ kiểm toán viên hoặc cử một số cán bộ
của AASCs tham dự. Thông qua đó, thể hiện được việc đội ngũ nhân viên luôn được
trang bị, cập nhật những thông tin mới nhất nhằm phục vụ khách hàng một cách tốt nhất.”

“AASCs tin tưởng rằng với với những kinh nghiệm mà công ty có được trong suốt
thời gian hoạt động và với nguồn lực có kinh nghiệm thực tiễn nhiều, trình độ chuyên
môn cao thì có thể mang đến cho khách hàng những vấn đề mà khách hàng gặp phải
trong quá trình điều hành và quản lý công ty.”

Kể từ ngày thành lập, tiền thân là Chi nhánh Công ty Kiểm toán AASC tại thành phố
Hồ Chí Minh cho đến nay, AASCs hằng năm đều được Thủ tướng Chính phủ hoặc Bộ
trưởng Bộ tài chính tặng bằng khen về thành tích xuất sắc trong công tác tài chính kế toán
và kiểm toán. Rất nhiều các cán bộ, kiểm toán viên của AASCs cũng liên tục được tặng
thưởng nhiều bằng khen và các danh hiệu chiến sỹ thi đua ngành tài chính do Bộ trưởng
Bộ tài chính trao tặng.

Trong suốt hai thập kỷ qua AASCs không ngừng phát triển về ngành kiểm toán và có
những bước tiến để trở thành một trong những công ty kiểm toán lớn tại Việt Nam. Dịch
vụ của AASCs được biết đến và được tín nhiệm ở nhiều tổ chức trong và ngoài nước.
Năng lực chuyên môn và tinh thần làm việc chuyên nghiệp của AASCs đã được thừa
nhận ở tất cả các loại hình doanh nghiệp, các tổ chức xã hội hoạt động tại Việt Nam, như
các tập đoàn về kinh tế, các công ty đang niêm yết trên thị trường chứng khoán, công ty
đại chúng và các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài,...
3
 “Chất lượng dịch vụ được cung cấp bởi AASCs luôn được khách hàng đánh giá cao
và tin tưởng. Hiện nay, AASCs đang cung cấp dịch vụ cho trên 600 doanh nghiệp, tổ
chức hoạt động trong mọi lĩnh vực của nền kinh tế gồm các doanh nghiệp có vốn đầu tư
nước ngoài, các doanh nghiệp nhà nước, các công ty cổ phần, các công ty TNHH, các
đơn vị hành chính sự nghiệp, các dự án được tài trợ bởi các Tổ chức Tài chính Tín dụng
Quốc tế,... Đặc biệt là cho các công ty đại chúng và các công ty niêm yết trên thị trường
chứng khoán. Góp phần vào sự phát triển chung của các doanh nghiệp và cam kết đảo
bảo chất lượng cung cấp dịch vụ cao nhất cho từng khách hàng, AASCs luôn là người
bạn đồng hành, chia sẻ kinh nghiệm của mình với khách hàng và coi sự thành công của
khách hàng là mục tiêu phấn đấu của AASCs.”

1.1.2 Mục tiêu và phương châm hoạt động

“Với mục tiêu đặt lợi ích của khách hàng lên hàng đầu, AASCs hướng tới việc cung
cấp các dịch vụ chuyên ngành như kiểm toán báo cáo tài chính, lập báo cáo thuế cùng với
nhiều dịch vụ tư vấn khác với uy tín và chất lượng, mang lại cho khách hàng dịch vụ tốt
nhất có thể và cung cấp thông tin một cách chính xác, có độ tin cậy cao cho công tác tổ
chức quản lý và điều hành công ty. Với kinh nghiệm lâu năm trong nghề, hiểu biết được
những khó khắn mà khách hàng thường gặp trong việc tổ chức quản lý nên công ty sẽ hỗ
trợ và giải quyết tốt các vấn đề mà khách hàng gặp phải trong khi rất ít tổ chức nào có thể
làm được.”

Với trình độ chuyên môn của đội ngũ kiểm toán viên và nhân viên hiện nay, AASCs
luôn hiểu được các nhu cầu, khó khăn mà khách hàng gặp phải khi sản xuất kinh doanh
tại Việt Nam và AASCs sẽ cung cấp được dịch vụ có thể giải quyết được các vấn đề
khách hàng gặp phải mà ít tổ chức tư vấn chuyên ngành nào có thể thực hiện được.

AASCs luôn hoạt động dựa theo các nguyên tắc: độc lập, khách quan, trung thực và
bảo mật, tuân thủ các quy định của pháp luật, các chuẩn mực kế toán, kiểm toán Việt
Nam do Bộ tài chính ban hành cũng như các chuẩn mực kiểm toán quốc tế được chấp
nhận chung. Bên cạnh đó, AASCs luôn đặt lợi ích hợp pháp của khách hàng lên trên tất
cả.

1.1.3 Cơ cấu tổ chức

 Bộ máy quản lý

“Bộ máy quản lý tại công ty kiểm toán AASCs bao gồm Hội đồng thành viên và
Ban giám đốc, trong đó Ban giám đốc bao gồm Tổng giám đốc và những Phó tổng giám
đốc khác). Hội đồng thành viên và Ban giám đốc sẽ cùng nhau điều hành và quản lý công
ty. Mỗi phó giám đốc sẽ chịu trách nhiệm quản lý một phòng kiểm toán.”

Các phòng ban trong công ty bao gồm:

- “Phòng hành chính: hoạt động chủ yếu là lưu trữ hồ sơ khách hàng và cung cấp
văn bản pháp luật cho toàn công ty.”
- “Phòng kế toán: chịu trách nhiệm về tổ chức tài chính kế toán trong công ty.”
- “Phòng kiểm toán: bao gồm 4 phòng kiểm toán và 1 phòng kiểm toán xây dựng
cơ bản đồng thời thực hiện các dịch vụ liên quan đến kiểm toán cho khách hàng.
Mỗi phòng kiểm toán sẽ bao gồm nhiều nhóm kiểm toán khách nhau, mỗi nhóm
khoảng 4-5 người, đứng đầu mỗi nhóm là trưởng nhóm, trưởng nhóm giữ vai trò

4
 quan trọng trong nhóm kiểm toán là lập kế hoạch kiểm toán cho từng khách hàng
cụ thể, sau trưởng nhóm sẽ là các kiểm toán viên và các trợ lý kiểm toán.”
 Sơ đồ bộ máy tổ chức

Sơ đồ 2.1 Sơ đồ về bộ máy tổ chức tại công ty kiểm toán AASCs.

Hội đồng Ban kiểm soát

thành viên

Ban giám đốc

Tổng giám đốc

Phòng Phòng Phòng Phòng Phòng Phòng hành

kiểm kiểm kiểm kiểm kiểm toán chính – kế toán
toán 1 toán 2 toán 3 toán 4 XDCB

Giám đốc nghiệp vụ BP kế BP

toán hành
chính

Phó GĐ nghiệp vụ

Kế toán Trưởng
trưởng phòng
Các nhóm trưởng HC
(KTV chính)

Nhân Nhân
Trợ lý kiểm toán viên viên

5
 1.1.4 Dịch vụ cung cấp và kinh nghiệm hoạt động

Kiểm toán:

 Kiểm toán báo cáo tài chính

 Kiểm toán vì mục đích thuế
 Kiểm toán hoạt động – tuân thủ - nội bộ
 Kiểm toán quyết toán vốn đầu tư công trình xây dựng cơ bản hoàn thành
 Kiểm toán quyết toán vốn đầu tư dự án
 Kiểm toán xác định giá trị doanh nghiệp

Tư vấn:

 Tư vấn xác định giá trị doanh nghiệp

 Tư vấn cổ phần hóa, xây dựng phương án cổ phần hóa, phương pháp kinh doanh,
điều lệ công ty, tư vấn tổ chức đại hội cổ đông, quyết toán chi phí cổ phần hóa.
 Tư vấn thuế
 Tư vấn quản lý doanh nghiệp

Kế toán:

 Dịch vụ ghi sổ kế toán và lập báo cáo tài chính

 Dịch vụ báo cáo thuế
 Xây dựng mô hình tổ chức bộ máy và tổ chức công tác kế toán

Dịch vụ khác:

 Tổ chức các khóa bồi dưỡng về tài chính, kế toán, kiểm toán, quản trị doanh
nghiệp, ứng dụng tin học trong kế toán
 Cung cấp hướng dẫn sử dụng phần mềm kế toán
 Cung cấp các văn bản pháp quy, các thông tin kinh tế - tài chính, sổ sách, biểu
mẫu, chứng từ

Yếu tố chính tạo nên thương hiệu của AASCs là kiểm toán báo cáo tài chính và hoạt
động này vẫn đang phát triển không ngừng và hoàn thiện nhằm cung cấp được dịch vụ một
cách tốt nhất và đạt được sự tin cậy từ phía khách hàng.

Mục đích khách hàng khi sử dụng dịch vụ kiểm toán báo cáo tài chính: nhằm cung
cấp thông tin cho cho các thành viên góp vốn, những nhà đầu tư,.. những người quan tâm
đến tình hình hoạt động của doanh nghiệp. Vì vậy những thông tin trên báo cáo tài chính
cần có mức độ tin cậy và chính xác cao nên việc kiểm toán báo cáo tài chính bảo đảm tính
khách quan chính xác cho những thông tin đó.

Công ty kiểm toán báo cáo tài chính sẽ tuân theo Chuẩn mực kiểm toán Việt Nam và
các quy định hiện hành.

Công ty sẽ kiểm toán báo cáo tài chính theo yêu cầu của khách hàng, ngoài ra còn
kiểm tra việc tuân thủ về quy định khi lập báo cáo tài chính, quy định về kế toán, thuế Việt
Nam. Thông qua các hoạt động:
6
 - Đưa ra ý kiến về tình hình tổ chức công tác kế toán tại đơn vị như: ghi nhận,
quản lý và lưu trữ hồ sơ, chứng từ kế toán, tính hợp lệ của chứng từ kế toán
- Xem xét quy trình lập báo cáo tài chính của đơn vị và tư vấn, đưa ra giải pháp
nếu phát hiện trong quá trình lập báo cáo tài chính còn sai sót.
- Kiểm tra tính trung thực và hợp lý của các thông tin trên báo cáo tài chính mà
đơn vị cung cấp đồng thời kiểm tra việc lập báo cáo tài chính đã tuân thủ các quy
định về kế toán Việt Nam hay chưa.

Với đội ngũ nhân viên giàu kinh nghiệm thực tiễn về tài chính, kế toán, kiểm toán,...
Hằng năm, đội ngũ này đã thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính cho trên 500 doanh
nghiệp thuộc mọi thành phần kinh tế trên khắp cả nước, các dự án tài trợ, vay vốn của các
Tổ chức Tài chính Quốc tế. Trong đó, gồm các doanh nghiệp nhà nước là tổng công ty,
các tập đoàn kinh tế, các công ty cổ phần, các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài,
các ngân hàng thương mại, các công ty bảo hiểm, các công ty TNHH và các đơn vị hành
chính sự nghiệp.

AASCs giúp cho các doanh nghiệp hoàn thiện quy trình kế toán và kiểm toán nội bộ
thông qua kinh nghiệm của những kiểm toán viên và nhân viên chuyên nghiệp, từ đó
nâng cao chất lượng quản lý của doanh nghiệp.

_ Kinh nghiệm hoạt động kiểm toán:

+ “Trong kiểm toán xây dựng cơ bản, AASCs có đội ngũ cán bộ, kiểm toán viên có
trình độ chuyên môn cao, hằng năm thực hiện hơn 200 hợp đồng kiểm toán báo cáo quyết
toán vốn đầu tư, trong đó có nhiều công trình lớn và phức tạp của Chính phủ và các Bộ
ngành. Hoạt động kiểm toán quyết toán vốn đầu tư của AASCs đã góp phần giúp các chủ
đầu tư loại bỏ được chi phí bất hợp lý, tiết kiệm cho ngân hàng Nhà nước và của chủ đầu
tư nhiều tỷ đồng. Đặc biệt, AASCs đã thúc đẩy công tác quyết toán và phê duyệt quyết
toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản được kịp thời, hỗ trợ khách hàng hoàn thiện hệ thống kế
toán và kiểm soát nội bộ.”

_ Kinh nghiệm kế toán:

+ “Ngoài việc ghi sổ sách và lập BCTC cho doanh nghiệp, AASCs còn tư vấn rà
soát, phân tích, cải tiến hợp lý hóa bộ máy kế toán – Tài chính, tư vấn giúp doanh nghiệp
thực hiện đúng các quy định về việc lập chứng từ, mở và ghi sổ kế toán, việc tập hợp chi
phí và tính giá thành sản phẩm, soát xét, điều chỉnh số liệu kế toán và khóa sổ kế toán,..
theo quy định của Nhà nước.”

_ Kinh nghiệm trong lĩnh vực tư vấn:

Hằng năm AASCs thực hiện hơn 100 hợp đồng tư vấn, các loại hình tư vấn được
khách hàng đánh giá cao như:

 “Tư vấn cổ phần hóa: Kể từ khi nhà nước thực hiện chủ trương cổ phần hóa
doanh nghiệp, AASCs đã cung cấp dịch vụ xác định giá trị doanh nghiệp và tư
vấn cổ phần hóa cho mọi doanh nghiệp thuộc Chính phủ, các Bộ ngành và các
doanh nghiệp thuộc các tỉnh, thành trong nước.”

7
  “Tư vấn lập Báo cáo tài chính doanh nghiệp: AASCs chuyên về những dịch vụ
tư vấn như tư vấn lập báo cáo quyết toán vốn đầu tư, tư vấn thẩm định giá trị tài
sản, tư vấn soạn thảo hồ sơ mời thầu.”
 “Tư vấn lập báo cáo dự án: Tư vấn soạn thảo hồ sơ doanh nghiệp, tư vấn chọn
lựa chọn phương án đầu tư,...”
1.1.5 Tình hình tổ chức công tác kế toán tại AASCs
1. Tổ chức bộ máy kế toán
Bộ phận kế toán phòng Hành chính – Kế toán của công ty gồm 3 nhân viên: Kế toán
trưởng, kế toán viên và thủ quỹ.
Kế toán trưởng

Kế toán viên Thủ quỹ

Sơ đồ 2.2 Sơ đồ bộ máy kế toán tại công ty kiểm toán AASCs

Chức năng và nhiệm vụ:
Kế toán trưởng:
- Tổ chực thực hiện quy định về kế toán, tài chính theo quy định của pháp luật.
- Điều hành bộ máy kế toán theo quy định của luật kế toán.
- Lập báo cáo kê khai thuế GTGT hàng tháng, quý, năm.
- Lập bảng thanh toán tiền lương và các khoản trích theo lương.
- Lập báo cáo tài chính theo quy định của kế toán Việt Nam hiện hành.
Kế toán viên:
- Theo dõi tiền mặt và thực hiện đối chiếu với thủ quỹ mỗi ngày.
- Thực hiện nhập liệu các nghiệp vụ phát sinh, xuất hóa đơn GTGT, tính lương,...
Thủ quỹ:
- Quản lý nhập, xuất tiền mặt.
- Lập phiếu thu, phiếu chi và bảo quản sổ sách liên quan đến ngân quỹ công ty.
2. Chuẩn mực và chế độ kế toán áp dụng tại công ty
“Chế độ kế toán áp dụng: chế độ kế toán doanh nghiệp ban hành theo quyết định số
15/2006/QĐ-BTC ngày 20/03/2006 của Bộ trưởng Bộ tài chính.”
“Việc tuân thủ Chuẩn mực kế toán: công ty đã áp dụng các chuẩn mực kế toán
Việt Nam và các văn bản hướng dẫn chuẩn mực do Nhà nước ban hành. Báo cáo tài
chính đã được lập và trình bày theo đúng quy định của từng chuẩn mực, thông tư hướng
dẫn thực hiện chuẩn mực và chế độ kế toán hiện hành.”
3. Quy trình ghi nhận doanh thu, chi phí và xác định kết quả kinh doanh
Doanh thu: Doanh thu chủ yếu là doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ. Tài
khoản sử dụng:

8
 511 Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ.
5111 Doanh thu kiểm toán xây dựng cơ bản.
5112 Doanh thu kiểm toán báo cáo tài chính
5113 Doanh thu dịch vụ tư vấn.
5114 Doanh thu trợ cấp, trợ giá
5118 Doanh thu khác
Quy trình ghi nhận doanh thu:
“Khi hợp đồng kiểm toán được thực hiện xong, công ty sẽ tiến hành thanh lý hợp
đồng, kế toán lập hóa đơn GTGT gồm 3 liên và hạch toán, nhập liệu doanh thu cung cấp
dịch vụ vào phần mềm. Liên 1 lưu lại, liên 2 đi kèm với Báo cáo kiểm toán gửi cho khách
hàng, liên 3 chuyển cho thủ quỹ đối chiếu thu tiền.”
+ “Trường hợp dịch vụ đã hoàn thành và xuất hóa đơn nhưng khách hàng chưa thanh
toán, kế toán ghi:”
Nợ TK 131: Tổng số tiền phải thu.
Có TK 5111, 5112, 5113: Tổng doanh thu
Có TK 3331: Thuế GTGT phải nộp
+ “Trường hợp công ty xuất hóa đơn GTGT và khách hàng thanh toán hết số tiền
theo hợp đồng, kế toán dựa vào phiếu thu hoặc giấy báo có ngân hàng và tiến hành ghi
nhận:”
Nợ TK 111,112: Tổng tiền thu được bằng tiền mặt, tiền gửi ngân hàng
Có TK 5111, 5112, 5113: Tổng doanh thu
Có TK 3331: Thuế GTGT phải nộp
+ “Trường hợp khách hàng thanh toán một phần số tiền theo hợp đồng, số còn lại trả
sau, kế toán sẽ ghi nhận như sau:”
Nợ TK 111,112: Số tiền đã thu bằng tiền mặt, tiền gửi ngân hàng
Nợ TK 131: Số tiền còn lại phải thu khách hàng
Có TK 5111, 5112, 5113: Tổng doanh thu
Có TK 3331: Thuế GTGT phải nộp
“Chi phí: Chi phí của công ty bao gồm giá vốn dịch vụ cung cấp, chi phí quản lý
doanh nghiệp, chi phí tài chính, chi phí thuế TNDN và chi phí khác.”
“Giá vốn dịch vụ cung cấp bao gồm lương nhân viên kiểm toán, tư vấn viên. TK sư
dụng: 632”
“Chi phí quản lý doanh nghiệp: là những chi phí phục vụ cho hoạt động chung của
doanh nghiệp bao gồm chi phí nhân viên quản lý, chi phí vật liệu quản lý, chi phí đồ dùng

9
văn phòng, chi phí khấu hao TSCĐ, thuế, phí và lệ phí, chi phí dự phòng, chi phí dịch vụ
mua ngoài, chi phí khác.”
642 Chi phí quản lý doanh nghiệp
6421 Chi phí nhân viên quản lý
6422 Chi phí vật liệu quản lý
6423 Chi phí đồ dùng văn phòng
6424 Chi phí khấu hao TSCĐ
6425 Thuế, phí và lệ phí
6426 Chi phí dự phòng
6427 Chi phí dịch vụ mua ngoài
6428 Chi phí bằng tiền khác
Quy trình ghi nhận chi phí
“Kế toán căn cứ vào các chứng từ mà các phòng ban khác chuyển đến và tiến hành
ghi nhận chi phí liên quan đến chứng từ vào phần mềm. Cuối tháng, kế toán căn cứ vào
bảng lương và ghi nhận chi phí tiền lương theo đúng tài khoản sử dụng, căn cứ bảng phân
bổ khấu hao ghi nhận chi phí khấu hao TSCĐ, căn cứ bảng phân bổ chi phí trả trước để
ghi nhận chi phí trả trước và các chi phí phát sinh khác.”
+ “Đối với giá vốn hàng bán, kết chuyển thẳng từ 622 sang 632, bút toán ghi nhận:”
Nợ TK 632
Có TK 622
+ “Đối với khấu hao TSCĐ, bút toán được ghi như sau:”
Nợ TK 642
Có TK 214
+ “Đối với chi phí tiền lương sẽ được ghi nhận như sau:”
Nợ TK 622, 642
Có TK 334
+ “Các khoản trích theo lương như: BHXH, BHYT, KPCĐ được tính toán theo tỷ lệ
và được ghi nhận như sau:”
Nợ TK 622, 642
Có TK 3382, 3383, 3384
+ “Đối với các khoản chi phí khác như: Tiền điện, nước, điện thoại, phí chuyển
tiền,... được ghi nhận như sau:”
Nợ TK 642

10
 Nợ TK 133
Có TK 111,112
Có TK 331
Xác định kết quả kinh doanh
“Công việc này được thực hiện vào cuối năm. Tài khoản dùng để xác định kết quả
kinh doanh là TK 911 – Xác định kết quả kinh doanh và 421 – Lợi nhuận chưa phân
phối.”
“Quy trình hạch toán xác định kết quả kinh doanh: Cuối năm, kế toán khóa sổ,
phần mềm sẽ tự động kết chuyển doanh thu và chi phí vào TK 911 để xác định kết quả
kinh doanh theo sơ đồ sau:”

632 911
511
Kết chuyển giá vốn
Kết chuyển doanh thu

642

Kết chuyển chi phí

QLDN
711
Doanh thu khác
811
Chi phí khác

421 421

Kết chuyển lãi Kết chuyển lỗ

Sơ đồ 2.3 Quy trình hạch toán xác định kết quả kinh doanh tại AASCs

11
Chương 2. Cơ sở lý luận của quy trình kiểm toán TSCĐ khi kiểm toán BCTC:

2.1 Khái quát về kế toán TSCĐ

2.1.1 Khái niệm về TSCĐ

“Trong thời kỳ công nghiệp hóa hiện đại hóa, việc áp dụng máy móc thiết bị vào hoạt
động kinh doanh sản xuất đang dần trở nên phổ biến và không thể thiếu đối với các doanh
nghiệp, cùng với sự phát triển nhanh chóng của công nghệ thì công suất và hiệu quả mà
máy móc mang lại trong hoạt động sản xuất kinh doanh là vô cùng lớn và trong tương lai
có thể thay thế cho nhiều nhân công lao động thủ công như hiện nay làm giảm nhiều chi
phí nhân công nhưng lợi nhuận mang lại lại cao. Theo điều 3 TT 45 của BTC quy định tài
sản cố định là những tư liệu lao động thỏa mãn những điều kiện sau đây:”

a) “Chắc chắn thu được lợi ích kinh tế trong tương lai từ việc sử dụng tài
sản đó.”
b) “Có thời gian sử dụng trên 1 năm trở lên.”
c) “Nguyên giá tài sản phải được xác định một cách đáng tin cậy và có giá
trị từ 30.000.000 đồng (Ba mươi triệu đồng) trở lên.” (BTC,TT45,2013)

“Tư liệu lao động theo TT 45 của BTC được định nghĩa là những tài sản hữu hình có
kết cấu độc lập, hoặc là một hệ thống gồm nhiều bộ phận tài sản riêng lẻ liên kết với nhau
để cùng thực hiện một hay một số chức năng nhất định mà nếu thiếu bất kỳ một bộ phận
nào thì cả hệ thống không thể hoạt động được.”

“Trường hợp một hệ thống gồm nhiều bộ phận tài sản riêng lẻ liên kết với nhau,
trong đó mỗi bộ phận cấu thành có thời gian sử dụng khác nhau và nếu thiếu một bộ phận
nào đó mà cả hệ thống vẫn thực hiện được chức năng hoạt động chính của nó nhưng do
yêu cầu quản lý, sử dụng tài sản cố định đòi hỏi phải quản lý riêng từng bộ phận tài sản
thì mỗi bộ phận tài sản đó nếu cùng thỏa mãn đồng thời ba tiêu chuẩn của tài sản cố định
được coi là một tài sản hữu hình độc lập” (BTC,TT45,2013)

2.1.2 Đặc điểm, phân loại TSCĐ

 Đặc điểm của TSCĐ
“TSCĐ có một đặc điểm cơ bản là tham gia nhiều vào chu kỳ sản xuất kinh doanh và
mang lại lợi ích kinh tế trong tương lai cho doanh nghiệp. Trong suốt quá trình tham gia
vào hoạt động sản xuất kinh doanh, TSCĐ sẽ bị hao mòn dần và đưa vào chi phí kinh
doanh. Trong thời gian sử dụng TSCĐ, doanh nghiệp sẽ phải sử dụng hợp lý để nâng cao
năng suất hoạt động sản xuất kinh doanh đồng thời phải tiến hành bảo dưỡng, sửa chữa
hoặc nâng cấp TSCĐ khi cần thiết.”
 Phân loại TSCĐ
Tiêu chí dùng để phân loại TSCĐ là theo mục đích sử dụng:
1. TSCĐ dùng cho mục đích kinh doanh
2. TSCĐ dùng cho mục đích phúc lợi, sự nghiệp, an ninh, quốc phòng
3. TSCĐ bảo quản hộ, giữ hộ, cất giữ hộ

Loại TSCĐ dùng cho mục đích kinh doanh được phân loại dựa theo hình thái vật
chất của tài sản nên được chia ra thành:

 “TSCĐ hữu hình: là những tư liệu lao động chủ yếu có hình thái vật chất thỏa
mãn các tiêu chuẩn của tài sản cố định hữu hình, tham gia vào nhiều chu kỳ

12
 kinh doanh nhưng vẫn giữ nguyên hình thái vật chất ban đầu như nhà cửa, vật
kiến trúc, máy móc, thiết bị, phương tiện vận tải,...” (BTC,TT45,2013)

TSCĐ hữu hình được phân loại như sau:

Loại 1: “Nhà cửa, vật kiến trúc: là tài sản cố định của doanh nghiệp được
hình thành sau quá trình thi công xây dựng như trụ sở làm việc, nhà kho, hàng
rào, tháp nước, sân bãi, các công trình trang trí cho nhà cửa, đường xá, cầu
cống, đường sắt, đường băng sân bay, cầu tầu, cầu cảng, ụ điền đà.”
Loại 2: “Máy móc, thiết bị: là toàn bộ các loại máy móc, thiết bị dùng trong
hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp như máy móc chuyên dùng, thiết bị
công tác, giàn khoan trong lĩnh vực dầu khí, cần cẩu, dây truyền công nghệ,
những máy móc đơn lẻ.”
Loại 3: “Phương tiện vận tải, thiết bị truyền dẫn: là các loại phương tiện vận
tải gồm các phương tiện vận tải đường sắt, đường thủy, đường bộ, đường
không, đường ống và các thiết bị truyền dẫn như hệ thống thông tin, hệ thống
điện, đường ống nước, băng tải.”
Loại 4: “Thiết bị, dụng cụ quản lý: là những thiết bị, dụng cụ dùng trong
công tác quản lý hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp như máy vi tính
phục vụ quản lý, thiết bị điện tử, thiết bị, dụng cụ đo lường, kiểm tra chất
lượng, máy hút ẩm, hút bụi, chống mối mọt.”
Loại 5: “Vườn cây lâu năm, súc vật làm việc và/hoặc cho sản phẩm: là các
vườn cây lâu năm như vườn cà phê, vườn chè, vườn cao su, vườn cây ăn quả,
thảm cỏ, thảm cây xanh..., súc vật làm việc và/ hoặc cho sản phẩm như đàn
voi đàn ngựa, đàn trâu, đàn bò...”
Loại 6: “Các loại TSCĐ khác: là toàn bộ các TSCĐ khác chưa liệt kê vào
năm loại trên như tranh ảnh, tác phẩm nghệ thuật. “
 “TSCĐ vô hình: là những tài sản không có hình thái vật chất, thể hiện một
lượng giá trị đã được đầu tư thỏa mãn các tiêu chuẩn của tài sản cố định vô
hình, tham gia vào nhiều chu kỳ kinh doanh, như một số chi phí liên quan
trực tiếp tới đất sử dụng, chi phí về quyền phát hành, bằng phát minh, bằng
sáng chế, bản quyền tác giả...” (BTC,TT45,2013)

“TSCĐ vô hình bao gồm: quyền sử dụng đất, thông tư, quyền phát hành, bằng sáng
chế phát minh, tác phẩm văn học, nghệ thuật, khoa học, sản phẩm, kết quả của cuộc biểu
diễn nghệ thuật, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang
chương trình được mã hóa, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp bán dẫn,
nhãn hiệu, tên thương mại và chỉ dẫn địa lý, giống cây trồng và vật liệu hạt giống.”

 “TSCĐ thuê tài chính: là những TSCĐ mà doanh nghiệp thuê của công ty cho
thuê tài chính. Khi kết thúc thời hạn thuê, bên thuê được quyền lựa chọn mua
lại tài sản thuê hoặc tiếp tục thuê theo các điều kiện đã thỏa thuận trong hợp
đồng thuê tài chính. Tổng số tiền thuê một loại tài sản quy định tại hợp đồng
thuê tài chính ít nhất phải tương đương với giá trị của tài sản đó tại thời điểm
ký hợp đồng.”
“Điều kiện dùng để ghi nhận là TSCĐ thuê tài chính được quy định theo TT
200 phải thỏa mãn 5 điều kiện như sau:”
1. “Bên cho thuê chuyển giao quyền sở hữu tài sản cho bên thuê khi hết
thời hạn thuê”

13
 2. “Tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản, bên thuê có quyền lựa chọn mua
lại tài sản thuê với mức giá ước tính thấp hơn giá trị hợp lý vào cuối
thời hạn thuê”
3. “Thời hạn thuê tài sản tối thiểu phải chiếm phần lớn thời gian sử dụng
kinh tế của tài sản cho dù không có sự chuyển giao quyền sở hữu”
4. “Tại thời điểm khởi đầu thuê tài sản, giá trị hiện tại của khoản thanh
toán tiền thuê tối thiểu chiếm phần lớn (tương đương) giá trị hợp lý
của tài sản thuê”
5. “Tài sản thuê thuộc loại chuyên dùng mà chỉ có bên thuê có khả năng
sử dụng không cần có sự thay đổi, sửa chữa lớn nào”
(BTC,TT200,2014)

TSCĐ dùng cho mục đích phúc lợi, sự nghiệp, an ninh, quốc phòng là những tài sản
cố định do doanh nghiệp quản lý sử dụng cho các mục đích phúc lợi, sự nghiệp, an ninh,
quốc phòng trong doanh nghiệp. Các TSCĐ này được phân loại ở điều 1 của TT
45/2013/TT-BTC.

TSCĐ bảo quản hộ, giữ hộ, cất giữ hộ là những TSCĐ doanh nghiệp bản quản hộ,
giữ hộ cho đơn vị khác hoặc cất giữ hộ Nhà nước theo quy định của cơ quan Nhà nước có
thẩm quyền.

Tùy theo yêu cầu quản lý của từng doanh nghiệp, doanh nghiệp tự phân loại chi tiết
hơn các tài sản cố định của doanh nghiệp trong từng nhóm cho phù hợp.

2.1.3 Nguyên giá và khấu hao TSCĐ

“TSCĐ là cơ sở vật chất thiếu yếu đối với một doanh nghiệp trong thời kỳ công nghệ
phát triển như ngày nay, đóng vai trò quan trọng đến hiệu quả hoạt động sản xuất kinh
doanh của doanh nghiệp. Trong quá trình hoạt động, TSCĐ sẽ bị hao mòn theo thời gian
thông qua yếu tố bên ngoài và yếu tố bên trong, do đó doanh nghiệp cần phải có một chính
sách sử dụng TSCĐ sao cho hợp lý, hiệu quả đồng thời bảo quản TSCĐ một cách tốt nhất
có thể. Các doanh nghiệp cần phải theo dõi quản lý về mặt hiện vật và giá trị của TSCĐ”

 Quản lý về hiện vật

“Do TSCĐ thường được sử dụng trong thời gian dài nên việc tổ chức quản lý trở nên
cực kỳ quan trọng. Trong quá trình sử dụng phải luôn theo dõi nhằm đảm bảo cả về mặt
số lượng và chất lượng của TSCĐ. Phải có hướng dẫn sử dụng TSCĐ một cách khoa học
và hợp lý nhằm vừa nâng cao hiệu quả lao động vừa tránh TSCĐ bị hư hỏng ngoài mong
muốn. Khi phát hiện TSCĐ bị hư hỏng hay hỏng hóc phải có biện pháp sửa chữa kịp thời.
Xây dựng được một kế hoạch sử dụng, bảo quản tài sản khoa học giúp cho thời gian sử
dụng của TSCĐ sẽ được như ước tính trước đó.”

 Quản lý về giá trị

Việc ghi nhận TSCĐ phải được quản lý, ghi chép một cách chính xác về nguyên giá,
số lượng, hao mòn, giá trị còn lại. Đồng thời, quản lý và ghi nhận đầy đủ về tình hình
tăng, giảm TSCĐ trong kỳ kế toán và các trường hợp sửa chữa hoặc nâng cấp TSCĐ,..

 Nguyên tắc xác định nguyên giá TSCĐ hữu hình

14
 _ “Nguyên giá TSCĐ hữu hình do mua sắm bao gồm: Giá mua (trừ các khoản được
chiết khấu thương mại, giảm giá), các khoản thuế (không bao gồm các khoản thuế được
hoàn lại) và các chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử
dụng như chi phí chuẩn bị mặt bằng, chi phí vận chuyển và bốc xếp ban đầu, chi phí lắp
đặt, chạy thử (trừ (-) các khoản thu hồi về sản phẩm, phế liệu do chạy thử), chi phí
chuyên gia và các chi phí liên quan trực tiếp khác. Chi phí lãi vay phát sinh khi mua sắm
TSCĐ đã hoàn thiện (TSCĐ sử dụng được ngay mà không cần qua quá trình đầu tư xây
dựng) không được vốn hóa vào nguyên giá TSCĐ.”

_ “Nguyên giá TSCĐ là bất động sản: Khi mua sắm bất động sản, đơn vị phải tách
riêng giá trị quyền sử dụng đất và tài sản trên đất theo quy định của pháp luật. Phần giá trị
tài sản trên đất được ghi nhận là TSCĐ hữu hình; Giá trị quyền sử dụng đất được hạch
toán là TSCĐ vô hình hoặc chi phí trả trước tùy từng trường hợp theo quy định của pháp
luật.”

_ “Nguyên giá TSCĐ theo phương thức giao thầu: Là giá quyết toán công trình xây
dựng theo quy định tại Quy chế quản lý đầu tư và xây dựng hiện hành, các chi phí khác
có liên quan trực tiếp và lệ phí trước bạ (nếu có). Đối với tài sản cố định là con súc vật
làm việc hoặc cho sản phẩm, vườn cây lâu năm thì nguyên giá là toàn bộ các chi phí thực
tế đã chi ra cho con súc vật, vườn cây đó từ lúc hình thành cho tới khi đưa vào khai thác,
sử dụng và các chi phí khác trực tiếp có liên quan.”

_ “Nguyên giá TSCĐ hữu hình mua dưới hình thức trao đổi với một TSCĐ hữu hình
không tương tự hoặc tài sản khác, được xác định theo giá trị hợp lý của TSCĐ hữu hình
nhận về, hoặc giá trị hợp lý của tài sản đem trao đổi, sau khi điều chỉnh các khoản tiền
hoặc tương đương tiền trả thêm hoặc thu về cộng các chi phí liên quan trực tiếp đến việc
đưa tài sản vào trạng thái sẵn sàng sử dụng (không bao gồm các khoản thuế được hoàn
lại).”

_ “Nguyên giá TSCĐ hữu hình mua dưới hình thức trao đổi với một TSCĐ hữu hình
tương tự, hoặc có thể hình thành do được bán để đổi lấy quyền sở hữu một tài sản tương
tự (tài sản tương tự là tài sản có công dụng tương tự, trong cùng lĩnh vực kinh doanh và
có giá trị tương đương). Trong trường hợp này có bất kỳ khoản lãi hay lỗ nào được ghi
nhận trong quá trình trao đổi. Nguyên giá TSCĐ nhận về được tính bằng giá trị còn lại
của TSCĐ đem trao đổi.”

_ “Nguyên giá TSCĐ hữu hình được cấp, được điều chuyển đến bao gồm: Giá trị còn
lại trên sổ kế toán của tài sản cố định ở doanh nghiệp cấp, doanh nghiệp điều chuyển
hoặc giá trị theo đánh giá thực tế của Hội đồng giao nhận hoặc tổ chức định giá chuyên
nghiệp theo quy định của pháp luật và các chi phí liên quan trực tiếp như vận chuyển, bốc
dỡ, chi phí nâng cấp, lắp đặt, chạy thử, lệ phí trước bạ (nếu có)... mà bên nhận tài sản
phải chi ra tính đến thời điểm đưa TSCĐ vào trạng thái sẵn sàng sử dụng.
(BTC,TT200,2014)”

 Nguyên tắc xác định nguyên giá TSCĐ vô hình

_ “Nguyên giá TSCĐ vô hình mua riêng biệt, bao gồm giá mua (trừ (-) các khoản
được chiết khấu thương mại hoặc giảm giá), các khoản thuế (không bao gồm các khoản
thuế được hoàn lại) và các chi phí liên quan trực tiếp đến việc đưa tài sản vào sử dụng
theo dự tính.”

15
 _ “TSCĐ vô hình mua dưới hình thức trao đổi với một TSCĐ vô hình không tương
tự được xác định theo giá trị hợp lý của tài sản nhận về hoặc bằng giá trị hợp lý của tài
sản đem đi trao đổi sau khi điều chỉnh các khoản tiền hoặc tương đương tiền trả thêm
hoặc thu về. Nếu việc trao đổi, thanh toán bằng chứng từ liên quan đến quyền sở hữu vốn
của doanh nghiệp, thì nguyên giá là giá trị hợp lý của các chứng từ được phát hành liên
quan đến quyền sở hữu vốn của doanh nghiệp.”

_ “Nguyên giá TSCĐ vô hình là quyền sử dụng đất là số tiền đã trả để có được quyền
sử dụng đất hợp pháp (gồm chi phí đã trả cho tổ chức, cá nhân chuyển nhượng hoặc chi
phí đền bù, giải phóng mặt bằng, san lấp mặt bằng, lệ phí trước bạ...) hoặc theo thỏa
thuận của các bên khi góp vốn. Việc xác định TSCĐ vô hình là quyền sử dụng đất phải
tuân thủ các quy định của pháp luật có liên quan.” (BTC,TT200,2014)

 Nguyên tắc xác định nguyên giá TSCĐ thuê tài chính

_ “Nguyên giá của TSCĐ thuê tài chính được ghi nhận bằng giá trị hợp lý của tài sản
thuê hoặc là giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu (trường hợp giá trị
hợp lý cao hơn giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu) cộng với các chi
phí trực tiếp phát sinh ban đầu liên quan đến hoạt động thuê tài chính. Nếu thuế GTGT
đầu vào được khấu trừ, giá trị hiện tại của khoản thanh toán tiền thuê tối thiểu không bao
gồm số thuế GTGT phải trả cho bên cho thuê.” (BTC,TT200,2014)

“Hao mòn TSCĐ: là sự giảm dần giá trị sử dụng và giá trị của tài sản cố định do
tham gia vào hoạt động sản xuất kinh doanh, do bào mòn của tự nhiên, do tiến bộ kỹ
thuật... trong quá trình hoạt động của TSCĐ.”

“Khấu hao TSCĐ: là việc tính toán và phân bổ một cách có hệ thống nguyên giá của
TSCĐ vào chi phí sản xuất, kinh doanh trong thời gian trích khấu hao của TSCĐ.”

Tất cả những TSCĐ hiện có của doanh nghiệp đều phải trích khấu hao, trừ:

- “TSCĐ đã khấu hao hết giá trị nhưng vẫn đang sử dụng vào hoạt động sản xuất
kinh doanh”
- “TSCĐ khấu hao chưa hết bị mất”
- “TSCĐ không được quản lý, theo dõi, hạch toán trong sổ sách kế toán của doanh
nghiệp.”
- “TSCĐ khác do doanh nghiệp quản lý mà không thuộc quyền sở hữu của doanh
nghiệp (trừ TSCĐ thuê tài chính)”
- “TSCĐ sử dụng trong các hoạt động phúc lợi phục vụ người lao động của doanh
nghiệp (trừ các TSCĐ phục vụ cho người lao động làm việc tại doanh nghiệp
như: nhà nghỉ giữa ca, nhà ăn giữa ca, nhà thay quần áo, nhà vệ sinh, bể chứa
nước sạch, nhà để xe, phòng hoặc trạm y tế để khám chữa bệnh, xe đưa đón
người lao động, cơ sở đào tạo, dạy nghề, nhà ở cho người lao động do doanh
nghiệp đầu tư xây dựng).”
- “TSCĐ từ nguồn viện trợ không hoàn lại sau khi được cơ quan có thẩm quyền
bàn giao cho doanh nghiệp để phục vụ công tác nghiên cứu khoa học.”
- “TSCĐ vô hình là quyền sử dụng đất lâu dài có thu tiền sử dụng đất hoặc nhận
chuyển nhượng quyền sử dụng đất lâu dài hợp pháp.”

Doanh nghiệp cho thuê TSCĐ hoạt động phải trích khấu hao đối với tài sản cho thuê.

16
 “Doanh nghiệp thuê TSCĐ theo hình thức thuê tài chính phải trích khấu hao đối với
tài sản đi thuê như TSCĐ thuộc sở hữu của doanh nghiệp theo quy định hiện hành.
Trường hợp danh nghiệp đi thuê cam kết không mua TSCĐ tại thời điểm khởi đầu
thuê tài sản thì doanh nghiệp đi thuê chỉ trích khấu hao trong thời gian phạm vi hợp
đồng thuê.”

Theo TT45/2013/TT-BTC có 3 phương pháp khấu hao:

+ “Phương pháp khấu hao theo đường thẳng: là phương pháp trích khấu hao theo
mức tính ổn định từng năm vào chi phí sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp của
TSCĐ tham gia vào hoạt động kinh doanh. Đối với doanh nghiệp có hiệu quả hoạt
động kinh tế cao được phép khấu hao nhanh nhưng không vượt quá 2 lần mức khấu
hao xác định theo phương pháp đường thẳng để nhanh chóng đổi mới công nghệ.
Trường hợp doanh nghiệp trích khấu hao vượt mức 2 lần quy định thì phần vượt mức
sẽ không được tính vào chi phí hợp lý khi tính thuế thu nhập trong kỳ.”

+ “Phương pháp khấu hao theo số dư giảm dần có điều chỉnh: Phương pháp khấu hao
theo số dư giảm dần có điều chỉnh áp dụng trong những doanh nghiệp thuộc về lĩnh
vực công nghệ đòi hỏi phải thay đổi, phát triển nhanh.”

+ Phương pháp khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm

TSCĐ được trích khấu hao theo số lượng, khối lượng sản phẩm phải thỏa mãn các
điều kiện sau:

+ Trực tiếp liên quan đến sản xuất sản phẩm

+ Xác định được tổng số lượng, khối lượng sản phẩm sản xuất theo công suất thiết kế
của TSCĐ

+ Công suất sử dụng thực tế bình quân tháng trong năm tài chính không thấp hơn
100% công suất thiết kế.

Khi có sự thay đổi về nguyên giá hoặc thời gian sử dụng thì doanh nghiệp phải xác
định lại mức khấu hao cho hằng năm.

Doanh nghiệp không được trích khấu hao đối với những tài sản đã khấu hao hết và
đang chờ quyết định thanh lý, nhượng bán, những TSCĐ dùng vào hoạt động phúc
lợi, hoạt động sự nghiệp.

Giá trị còn lại = Nguyên giá – Hao mòn lũy kế

2.1.4 Hạch toán TSCĐ

Các chứng từ được sử dụng trong việc hạch toán TSCĐ bao gồm:

- Hợp đồng mua bán TSCĐ

- Biên bản thanh lý, nhượng bán TSCĐ
- Hóa đơn bán hàng
- Biên bản bàn giao TSCĐ
17
 - Biên bản nghiệm thu
- Biên bản đánh giá lại TSCĐ
- Biên bản kiểm kê TSCĐ
- Biên bản quyết toán, thanh lý hợp đồng mua tài sản
- Bảng tính và phân bổ khấu hao TSCĐ

Hệ thống tài khoản:

Tài khoản 211 - Tài sản cố định hữu hình có 6 tài khoản cấp 2:

- Tài khoản 2111 Nhà cửa, vật kiến trúc

- Tài khoản 2112 Máy móc thiết bị
- Tài khoản 2113 Phương tiện vận tải, truyền dẫn
- Tài khoản 2114 Thiết bị, dụng cụ quản lý
- Tài khoản 2115 Cây lâu năm, súc vật làm việc và cho sản phẩm
- Tài khoản 2118 TSCĐ khác

Tài khoản 212 – Tài sản thuê tài chính có 2 tài khoản cấp 2:

- Tài khoản 2121 TSCĐ hữu hình thuê tài chính

- Tài khoản 2122 TSCĐ vô hình thuê tài chính

Tài khoản 213 – Tài sản cố định vô hình có 7 tài khoản cấp 2:

- Tài khoản 2131 Quyền sử dụng đất

- Tài khoản 2132 Quyền phát hành
- Tài khoản 2133 Bản quyền, bằng sáng chế
- Tài khoản 2134 Nhãn hiệu, tên thương mại
- Tài khoản 2135 Chương trình phần mềm
- Tài khoản 2136 Giấy phép và giấy phép nhượng quyền
- Tài khoản 2138 TSCĐ vô hình khác

Tài khoản 214 – Hao mòn TSCĐ có 4 tài khoản cấp 2:

- Tài khoản 2141 Hao mòn TSCĐ hữu hình

- Tài khoản 2142 Hao mòn TSCĐ thuê tài chính
- Tài khoản 2143 Hao mòn TSCĐ vô hình
- Tài khoản 2147 Hao mòn BĐSĐT
2.2 Tổng quan về kiểm toán BCTC khoản mục TSCĐ
2.2.1 Khái niệm kiểm toán BCTC và các đối tượng trong kiểm toán BCTC

“Kiểm toán BCTC là hoạt động kiểm toán độc lập có năng lực thu thập bằng chứng
kiểm toán và đánh giá sự trung thực và hợp lý của BCTC thông qua các bằng chứng
kiểm toán khách hàng cung cấp.”

“Trong quá trình kiểm toán, các đối tượng kiểm toán bao gồm: bảng cân đối kế toán,
báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh, báo cáo lưu chuyển tiền tệ và thuyết minh
BCTC. Những thông tin trên BCTC phản ánh được kết quả, tình hình hoạt động của
doanh nghiệp. Thông qua đó kiểm toán viên đánh giá tính trung thực và hợp lý thông tin

18
 trên báo cáo từ đó thông tin trở nên đáng tin cậy để các ngân hàng, nhà đầu tư, nhà cung
cấp nắm bắt được tình hình hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp.”

2.2.2 Nội dung của quy trình kiểm toán TSCĐ

Quy trình kiểm toán TSCĐ gồm 3 bước tương tự với quy trình kiểm toán BCTC:

Bước 1: Lập kế hoạch kiểm toán

Bước 2: Thực hiện kiểm toán
Bước 3: Kết thúc kiểm toán

Lập kế hoạch kiểm toán

_ Lập chiến lược kiểm toán tổng thể:

Theo VSA 300, việc lập chiến lược kiểm toán tổng thể để xác định phạm vi, lịch
trình, định hướng của cuộc kiểm toán và làm cơ sở để lập kế hoạch kiểm toán.

Những công việc cần phải làm để lập chiến lược kiểm toán tổng thể là:

- “Xác định đặc điểm của cuộc kiểm toán nhằm xác định phạm vi kiểm toán: Loại
hình doanh nghiệp, đặc thù trong hoạt động sản xuất kinh doanh...”
- “Xác định mục tiêu báo cáo của cuộc kiểm toán nhằm thiết lập lịch trình kiểm
toán và yêu cầu trao đổi thông tin”
- “Xem xét các yếu tố mà theo xét đoán chuyên môn của kiểm toán viên là có vai
trò quan trọng trong việc xác định công việc trọng tâm của nhóm kiểm toán”
- “Xem xét kết quả của các thủ tục ban đầu của cuộc kiểm toán cũng như những
hiểu biết mà thành viên Ban Giám đốc phụ trách tổng thể cuộc kiểm toán đã thu
được từ việc cung cấp các dịch vụ trước đây cho đơn vị được kiểm toán đó có
phù hợp với cuộc kiểm toán này không”
- “Xác định nội dung, lịch trình và phạm vi các nguồn lực cần thiết để thực hiện
cuộc kiểm toán” (BTC, TT214, 2012)

_ Xây dựng kế hoạch kiểm toán:

a) Thu thập thông tin khách hàng

_ Tìm hiểu hoạt động kinh doanh của khách hàng

“Để thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính, kiểm toán viên phải có hiểu biết cần thiết,
đầy đủ về tình hình kinh doanh nhằm đánh giá và phân tích được các sự kiện, nghiệp vụ
và thực tiễn hoạt động của đơn vị được kiểm toán mà theo kiểm toán viên thì có ảnh
hưởng trọng yếu đến báo cáo tài chính, đến việc kiểm tra của kiểm toán viên hoặc đến
báo cáo kiểm toán.” (BTC, QĐ 219, 2000)

Thu thập thông tin về nghĩa vụ pháp lý của doanh nghiệp. Cần thu thập biên bản góp
vốn, các chứng từ liên quan đến việc góp vốn bằng TSCĐ...

Với phần hành TSCĐ, kiểm toán viên cần phải tìm hiểu các thông tin sau:

19
 - “Hoạt động kinh doanh của khách hàng: những thông tin này sẽ giúp kiểm
toán viên nhận biết được số lượng TSCĐ đơn vị nhiều hay ít từ đó có thể dự đoán được
TSCĐ có thể ảnh hưởng trọng yếu đến BCTC hay không.”
- “Môi trường kinh doanh và yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến sản xuất kinh
doanh của khách hàng như nền kinh tế, pháp luật, các đối thủ cạnh tranh,...”
- “Định hướng phát triển mà ban quản trị đưa ra. Từ đó dự đoán được doanh
nghiệp có thể sẽ mua nhiều TSCĐ hiện đại mới và thanh lý TSCĐ cũ hay không.”

Việc tìm hiểu về hoạt động kinh doanh của khách hàng giúp cho kiểm toán viên có
thể xác định được những rủi ro có thể gặp trong quá trình kiểm toán như:

- Những chi phí chưa đủ điều kiện vốn hóa nhưng doanh nghiệp lại đưa vào
nguyên giá TSCĐ dẫn đến việc tính toán sai lệch chi phí khấu hao.
- Thay đổi thời gian khấu hao nhằm gian lận khi tính khấu hao.
- Ghi nhận thiếu sót TSCĐ trong kỳ kế toán từ hoạt động mua bán, trao đổi.
- Trích khấu hao cho TSCĐ đã hết khấu hao.

_ Tìm hiểu hệ thống kiểm soát nội bộ và đánh giá rủi ro kiểm soát

“Kiểm toán viên cần phải tìm hiểu về hoạt động, hệ thống tổ chức kế toán, hệ thống
kiểm soát nội bộ để từ đó kiểm toán viên có thể đánh giá được rủi ro thông qua xét đoán
chuyên môn và đưa ra biện pháp xử lý rủi ro đó.”

“Hệ thống KSNB của doanh nghiệp hoạt động càng hiệu quả thì rủi ro kiểm soát
càng thấp và ngược lại. Kiểm toán viên sẽ đánh giá hệ thống KSNB của doanh nghiệp và
có thể đưa ra được những xét đoán cho riêng mình nhằm tránh rủi ro trong quá trình kiểm
toán.”

Bảng 2.1 Bảng câu hỏi về KSNB với TSCĐ hữu hình (Sách kiểm toán, 2014,
NXB Kinh tế TP.HCM, Trang 432)

Câu hỏi Trả lời Đánh giá của Ghi chú

KTV về
KSNB

Có Không Quan Yếu

trọng kém

1. “Người phê chuẩn việc mua sắm,

thanh lý TSCĐ có khác với người ghi
sổ hay không?”

2. “Doanh nghiệp có thiết lập kế hoạch

và dự toán ngân sách cho việc mua sắm
TSCĐ hay không?”

20
 3. “Doanh nghiệp có thường xuyên đối
chiếu giữa sổ chi tiết và sổ cái hay
không?”

4. “Có kiểm kê định kỳ TSCĐ và đối

chiếu với sổ kế toán hay không?”

5. “Các chênh lệch giữa giá dự toán và

giá thực tế có được xét duyệt hay
không?”

6. “Khi thanh lý hay nhượng bán TSCĐ

có thành lập Hội đồng thanh lý bao gồm
các thành viên theo quy định hay
không?”

7. “Có chính sách phân biệt giữa các

khoản chi sẽ ghi tăng nguyên giá TSCĐ
hay tính vào chi phí của niên độ hay
không?”

8. “Có lập báo cáo định kỳ về TSCĐ

không được sử dụng hay không?”

b) Thực hiện thủ tục phân tích

“Theo định nghĩa của VSA 520, thủ tục phân tích là việc đánh giá thông tin tài chính
qua việc phân tích các mối quan hệ hợp lý giữa dữ liệu tài chính và phi tài chính. Thủ tục
phân tích cũng bao gồm việc điều tra, khi cần thiết, về các biến động hoặc các mối quan
hệ được xác định là không nhất quán với các thông tin liên quan khác hoặc có sự chênh
lệch đáng kể so với các giá trị dự tính” (BTC,TT214,2012).

KTV thực hiện thủ tục phân tích cơ bản trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán nhằm
tìm hiểu và đánh giá rủi ro có sai sót trọng yếu trong BCTC, thủ tục này bao gồm:

- Phân tích xu hướng: Là việc phân tích sự thay đổi theo thời gian số dư các tài
khoản mục đích để so sánh, biến động qua các năm nhằm phát hiện những bất
thường.
- Phân tích tỷ số: là việc so sánh các tỷ lệ tương ứng giữa các chỉ tiêu trên BCTC.
Đối với TSCĐ, KTV sẽ tính toán các tỷ số như tỷ suất đầu tư, tỷ số TSCĐ trên
tổng tài sản.
c) Thiết kế chương trình kiểm toán

Thông qua các thông tin đã tìm hiểu được, KTV sẽ đánh giá được rủi ro có thể xảy ra
và sẽ căn cứ để thiết lập chương trình kiểm toán bao gồm các thủ tục kiểm toán thích hợp
để thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán. Chương trình kiểm toán sẽ có 3 phần như sau:

21
 - Thiết kế thử nghiệm kiểm soát
- Thiết kế thủ tục phân tích
- Thiết kế thủ tục kiểm tra chi tiết

Thực hiện kiểm toán

_ Thực hiện thử nghiệm kiểm soát
Khi hệ thống KSNB của doanh nghiệp được đánh giá là hoạt động có hiệu quả, KTV
sẽ bắt đầu thực hiện các thử nghiệm kiểm soát.
Thử nghiệm kiểm soát: Là thủ tục kiểm toán được thiết kế nhằm đánh giá tính hữu
hiê ̣u của hoạt động kiểm soát trong viê ̣c ngăn ngừa, hoặc phát hiện và sửa chữa các sai
sót trọng yếu ở cấp đô ̣ cơ sở dẫn liệu. (BTC,TT214,2012)
Thử nghiệm kiểm soát được thực hiện theo nhiều mục tiêu khác nhau. Đối với khoản
mục TSCĐ sẽ được thực hiện như sau:
Bảng 2.2 Cơ sở dẫn liệu, hoạt động kiểm soát chủ yếu, thử nghiệm kiểm soát đối
với khoản mục TSCĐ

Cơ sở dẫn liệu Hoạt động kiểm soát chủ Thử nghiệm kiểm soát
yếu

1) Tính hiện hữu
- “TSCĐ ghi trong sổ - “Quan sát TSCĐ ở đơn
sách hiện do doanh vị và xem xét sự tách
nghiệp quản lý sử dụng, biệt giữa các chức năng
độc lập với bộ phận quản lý và ghi sổ với
quản lý và ghi sổ bộ phận bảo quản
TSCĐ” TSCĐ.”
- “Sự có thật của công - “Kiểm tra chứng từ, sự
văn xin đề nghị mua luân chuyển chứng từ
TSCĐ, công văn duyệt và dấu hiệu của
mua, hợp đồng mua, KSNB.”
biên bản giao nhận - “Kiểm tra tính hợp lệ
TSCĐ đưa vào sử dụng của các hồ sơ thanh lý
và thẻ TSCĐ” TSCĐ”
- “Các chứng từ thanh lý
nhượng bán TSCĐ được
hủy bỏ, tránh việc sử
dụng lại.”

2) Tính đầy đủ “Mỗi TSCĐ có một bộ hồ Kiểm tra tính đầy đủ của
sơ, được ghi chép từ khi chứng từ liên quan đến
mua nhận TSCĐ về đơn vị TSCĐ.
cho tới khi nhượng bán,
thanh lý TSCĐ. Việc ghi
chép, tính nguyên giá
TSCĐ đều dựa trên cơ sở
chứng từ hợp lệ nêu trên.”

3) Quyền “TSCĐ thuộc sở hữu của “Kết hợp giữa việc kiểm
đơn vị được ghi chép vào tra vật chất với việc kiểm
khoản mục TSCĐ, được tra chứng từ, hồ sơ pháp lý
doanh nghiệp quản lý và sử để xác định quyền sở hữu

22
 dụng. Những TSCĐ không tài sản của đơn vị.”
thuộc quyền sở hữu của
doanh nghiệp thì được ghi
chép ngoài Bảng cân đối
tài sản.”

4) Tính chính xác - “Tất cả các chứng từ có - “Xem xét dấu hiệu kiểm
liên quan tới việc mua, tra của hệ thống KSNB.”
thanh lý TSCĐ ở đơn vị - “Cộng lại một số chứng
đều được phòng kế toán từ phát sinh của TSCĐ
tập hợp và tính toán xem chính xác chưa.”
đúng đắn.”
- “Việc cộng sổ chi tiết và
sổ tổng hợp TSCĐ là
chính xác và được kiểm
tra đầy đủ.”

5) Phân loại và trình bày - “Doanh nghiệp có quy - “Phỏng vấn những người
định về việc phân loại có trách nhiệm để tìm
chi tiết TSCĐ phù hợp hiểu quy định phân loại
với yêu cầu quản lý.” TSCĐ trong doanh
- Các quy định về trình tự nghiệp.”
ghi sổ các nghiệp vụ liên - “Kiểm tra hệ thống tài
quan đến TSCĐ từ sổ khoản và sự phân loại sổ
chi tiết đến sổ tổng hợp. sách kế toán.”
- Xem xét trình tự ghi sổ
và dấu hiệu của KSNB.

_ Thực hiện thủ tục phân tích

KTV cần kiểm tra số liệu sổ chi tiết TSCĐ với số liệu trên sổ cái TSCĐ, so sánh từ
bảng cân đối số phát sinh lên bảng cân đối kế toán xem số liệu có bị sai lệch hay không
trước khi bước vào thực hiện kiểm tra chi tiết số dư, tình hình tăng giảm TSCĐ trong kỳ
kế toán. Nếu doanh nghiệp đã được kiểm toán năm trước thì dựa vào báo cáo kiểm toán
năm trước để xác định tính xác thực của số dư đầu kỳ năm thực hiện kiểm toán.
_ Thực hiện thủ tục kiểm tra chi tiết
Kiểm tra các nghiệp vụ tăng (giảm) TSCĐ:
“Kiểm tra việc ghi nhận nghiệp vụ tăng (giảm) TSCĐ có vai trò rất quan trọng. Việc
sai sót hoặc nhầm lẫn trong quá trình ghi nhận có thể hay ảnh hưởng lâu dài đến BCTC
của doanh nghiệp. Sai sót trong việc ghi nhận các nghiệp vụ tăng (giảm) TSCĐ không
những ảnh hưởng đến các khoản mục khác như chi phí khấu hao, chi phí sản xuất,... từ đó
ảnh hưởng đến việc tính toán thuế thu nhập doanh nghiệp.”
“Đối với phát sinh tăng TSCĐ hữu hình trong kỳ, KTV dựa vào sổ chi tiết để danh
sách lại những nghiệp vụ phát sinh trong kỳ từ đó kiểm tra, đối chiếu với các chứng từ
liên quan đến tăng TSCĐ như: hóa đơn mua TSCĐ, biên bản góp vốn, hợp đồng,... và
trong quá trình kiểm kê KTV có thể chọn ra những TSCĐ mới và thực hiện chứng kiến
kiểm kê.”
Đối với TSCĐ vô hình KTV cũng kiểm tra chứng từ tương tự như với kiểm tra
TSCĐ hữu hình.

23
 “Đối với TSCĐ thuê tài chính phải xem xét doanh nghiệp có phân loại đúng hay
không, dựa vào hợp đồng thuê xác định được thời hạn thuê, các điều khoản liên quan...
xem có đủ điều kiện ghi nhận TSCĐ thuê tài chính không.”
“Mục tiêu đặt ra khi kiểm tra nghiệp vụ giảm TSCĐ là xem xét TSCĐ đã thực sự
chuyển nhượng, thanh lý và có được phản ánh đầy đủ vào sổ sách kế toán chưa. KTV sẽ
dựa vào những bộ chứng từ như biên bản thanh lý TSCĐ, hợp đồng bán TSCĐ,... Trong
quá trình thanh lý TSCĐ sẽ có phát sinh các khoản chênh lệch gây ra lãi lỗ, KTV sẽ kiểm
tra liệu lãi lỗ đã được doanh nghiệp tính toán chính xác và ghi nhận đầy đủ chưa.”
Để kiểm tra các nghiệp vụ giảm TSCĐ thông qua thanh lý, nhượng bán nhưng không
ghi chép KTV có thể kiểm tra thông qua các thủ tục sau:
- Xem các TSCĐ cũ có giảm không khi phát sinh TSCĐ mới trong năm
- Kiểm tra các khoản thu nhập khác, chi phí khác.
- Phỏng vấn nhân viên và quản lý kho xem có TSCĐ nào thanh lý trong năm
không
- Đối chiếu giữa số liệu sổ sách và số liệu kiểm kê xem có chính xác hay chưa.
(Sách kiểm toán khoa Kế toán trường Đại học Kinh tế TP.HCM,2014)

Kiểm tra chi tiết số dư:

- “Kiểm tra số dư đầu kỳ: Nếu doanh nghiệp đang kiểm toán đã được kiểm toán
vào năm trước thì có thể dựa vào báo cáo kiểm toán năm trước để xác thực số dư
đầu kỳ đã đúng hay chưa. Trường hợp doanh nghiệp kiểm toán lần đầu thì KTV
sẽ đối chiếu dựa trên tài liệu khách hàng cung cấp như là sổ chi tiết, bảng cân đối
kế toán, sổ cái...”
- “Kiểm tra số dư cuối kỳ: Thông qua hoạt động kiểm tra số dư đầu kỳ và kiểm tra
chi tiết số phát sinh, các nghiệp vụ tăng giảm TSCĐ và đảm bảo đã thực hiện đầy
đủ thủ tục để khẳng định rằng số đầu kỳ và số phát sinh là đúng với thực tế thì
KTV sẽ tính toán lại số dư cuối kỳ dựa theo số đầu kỳ và số phát sinh đã kiểm
tra, sau đó đối chiếu số cuối kỳ đã kiểm tra với số cuối kỳ trên BCTC mà doanh
nghiệp cung cấp xem có trùng khớp hay chưa. Cuối kỳ kế toán KTV có thể tham
gia chứng kiến kiểm kê nhằm nâng cao độ tin cậy và sự chính xác đối với các
bằng chứng kiểm toán tìm được.”

_ Kiểm tra chi phí khấu hao:

Kiểm tra chi phí khấu hao nhằm đảm bảo việc tính toán, phân bổ đã được đơn vị thực
hiện chính xác. KTV thường thực hiện các thủ tục sau:

- Xem xét lại chính sách khấu hao của đơn vị: phương pháp khấu hao, thời gian sử
dụng hữu ích có đúng và phù hợp chưa.
- Tính toán lại mức khấu hao và so sánh với năm trước để xác định tính hợp lý của
nó
- Kiểm tra các khoản giảm giá trị hao mòn lũy kế do thanh lý, nhượng bán TSCĐ
(Sách kiểm toán khoa Kế toán Trường Đại học Kinh tế TP.HCM,2014).

_ “Kiểm tra chi phí phát sinh sau ghi nhận ban đầu: các khoản này bao gồm: chi phí
sửa chữa, nâng cấp,... đảm bảo việc ghi nhận và phân loại đúng các loại nào đưa vào
chi phí và loại chi phí nào được vốn hóa để đưa vào nguyên giá TSCĐ đồng thời
kiểm tra việc ghi chép của doanh nghiệp đối với các chi phí này có đầy đủ và phù
hợp với chuẩn mực kế toán hoặc chế độ kế toán hay chưa. Đối với trường hợp chi phí

24
 này làm tăng lợi ích kinh tế của TSCĐ trong tương lai từ việc sử dụng TSCĐ thì phải
vốn hóa.”

Kết thúc kiểm toán:

a) Xem xét các sự kiện phát sinh sau ngày khóa sổ

“Các cuộc kiểm toán thường được tiến hành sau ngày kết thúc kỳ kế toán. Từ lúc
kiểm toán đến khi hoàn tất báo cáo kiểm toán có thể xảy ra các sự kiện có thể ảnh hưởng
đến BCTC cụ thể trong TT214 của BTC có nói rằng: “KTV thu thập đầy đủ bằng chứng
kiểm toán thích hợp về việc liệu các sự kiện phát sinh từ sau ngày kết thúc kỳ kế toán đến
ngày lập báo cáo kiểm toán cần được điều chỉnh hoặc thuyết minh trong báo cáo tài
chính, đã được phản ánh phù hợp trong báo cáo tài chính đó theo khuôn khổ về lập và
trình bày báo cáo tài chính được áp dụng hay chưa” (BTC,TT214,2012).

Các thủ tục mà KTV cần sử dụng để thu thập thông tin về nghiệp vụ phát sinh sau
ngày khóa sổ bao gồm:

- Tìm hiểu các thủ tục mà Ban giám đốc lập ra nhằm đảm bảo đã xác định được
các sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc kỳ kế toán
- Phỏng vấn Ban giám đốc và Ban quản trị nhằm xác định liệu có sự phát sinh sau
ngày kết thúc niên độ có khả năng gây ảnh hưởng đến BCTC hay không
- Xem xét các biên bản họp của Hội đồng thành viên, Đại hội đồng cổ đông, Ban
giám đốc và Ban quản trị lập sau ngày lập BCTC và phỏng vấn về các vấn đề
chưa ra quyết định trong các cuộc họp này.
- Xem xét các báo cáo giữa niên độ gần nhất (Nếu có) (BTC,TT214,2012)
b) Tổng hợp kết quả kiểm toán

Sau quá trình kiểm toán, KTV sẽ tổng hợp kết quả của cuộc kiểm toán để từ đó đưa
ra ý kiến kiểm toán. KTV sẽ tổng hợp được các sai sót, nguyên nhân gây ra sai sót và
KTV sẽ đưa ra các bút toán điều chỉnh nếu có và những thuyết minh cần bổ sung trên
BCTC, ngoài ra KTV còn có thể nhận xét về hệ thống tổ chức kế toán và hệ thống KSNB
nếu KTV thấy cần phải điều chỉnh sao cho phù hợp và hoạt động hiệu quả.

“KTV phải đưa ra ý kiến kiểm toán về BCTC dựa trên những kết luận từ bằng
chứng kiểm toán mà đơn vị cung cấp. Nếu BCTC có sai sót trọng yếu KTV có thể đưa ra
ý kiến kiểm toán ngoại trừ hoặc ý kiến kiểm toán trái ngược. Trong trường hợp KTV
không thể thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp thì KTV có thể đưa ra ý kiến
kiểm toán ngoại trừ hoặc từ chối đưa ý kiến. Và BCTC đã phản ánh trung thực và hợp lý
thông qua các thủ tục của KTV thì KTV sẽ đưa ra ý kiến chấp nhận toàn phần.”

c) Công bố báo cáo kiểm toán

Qua tất cả thủ tục đã thực hiện để kiểm tra TSCĐ, KTV sẽ tiến hành lập BCTC và
đưa ra ý kiến kiểm toán sau khi đã đưa ra các bút toán điều chỉnh (Nếu có) và đã thương
lượng với khách hàng. Báo cáo kiểm toán sẽ bao gồm các bút toán điều chỉnh và các phụ
lục giải trình về các sai sót. KTV cũng có thể tư vấn cho khách hàng về những thiếu sót
của đơn vị và biện pháp nhằm cải thiện tình trạng đó.

2.2.3 Vai trò và mục tiêu của kiểm toán TSCĐ

25
 “Vai trò của việc kiểm toán TSCĐ: mục đích của việc kiểm toán BCTC nhằm đánh
giá tính trung thực và hợp lý của thông tin trên BCTC mà đơn vị cung cấp dựa trên đánh
giá của kiểm toán viên. Việc kiểm toán TSCĐ nhằm xác định việc ghi nhận, tính toán các
chi phí liên quan có bị gian lận hoặc sai sót trọng yếu hay không. Ngày nay, với sự phát
triển công nghệ dẫn đến các doanh nghiệp sở hữu số lượng lớn TSCĐ nhằm tự động hóa
quy trình sản xuất kinh doanh giúp tăng hiệu quả trong công việc. Từ đó dẫn đến chi phí
khấu hao sẽ cao và nếu xảy ra sai sót hoặc nhầm lẫn sẽ gây ra ảnh hưởng lan tỏa đến
BCTC, nên việc kiểm toán TSCĐ sẽ giúp giảm một phần rủi ro gây ra sai sót trọng yếu
trên BCTC.”

Mục tiêu của kiểm toán TSCĐ:

Theo VSA 200, mục tiêu tổng thể của việc kiểm toán BCTC là:

- “Đạt được sự đảm bảo hợp lý rằng liệu báo cáo tài chính, xét trên phương diện
tổng thể, có còn sai sót trọng yếu do gian lận hoặc nhầm lẫn hay không, từ đó
giúp kiểm toán viên đưa ra ý kiến về việc liệu báo cáo tài chính có được lập phù
hợp với khuôn khổ về lập và trình bày báo cáo tài chính được áp dụng, trên các
khía cạnh trọng yếu hay không.”
- “Lập báo cáo kiểm toán về BCTC và trao đổi thông tin theo quy định của chuẩn
mực kiểm toán Việt Nam, phù hợp với các phát hiện của kiểm toán viên.”

Theo mục tiêu của kiểm toán BCTC nên mục tiêu của kiểm toán TSCĐ là thu thập
đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp từ đó có được sự xác thực về mức độ tin cậy
về thông tin của TSCĐ, đồng thời các thông tin đó phải đáp ứng được các cơ sở dẫn
liệu như hiện hữu, đầy đủ, đánh giá, quyền và nghĩa vụ, trình bày và thuyết minh.

Bảng 2.3 Mục tiêu kiểm toán TSCĐ (Sách kiểm toán, 2014, NXB Kinh tế
TP.HCM trang 427)

Mục tiêu Mục tiêu chi tiết

chung

Tính hiện hữu “Đảm bảo TSCĐ được ghi nhận trên sổ cái là hiện hữu tại ngày kết
thúc kỳ kế toán.”

Tính đầy đủ “Đảm bảo TSCĐ và/hoặc chi phí tại ngày kết thúc kỳ kế toán đáp ứng
các tiêu chuẩn ghi nhận được ghi nhận chính xác trong sổ đăng ký
TSCĐ và sổ cái.”

Đánh giá “Đảm bảo TSCĐ tăng, giảm bằng ngoại tệ được quy đổi theo tỷ giá hối
đoái phù hợp.”

“Đảm bảo trích lập đầy đủ chi phí khấu hao TSCĐ.”

Quyền và “Đảm bảo đơn vị sở hữu hoặc có quyền hợp pháp đối với TSCĐ được
nghĩa vụ ghi nhận trên sổ cái tại ngày kết thúc kỳ kế toán. Tất cả TSCĐ không
bị hạn chế quyền sử dụng, quyền sở hữu hoặc các quyền lợi được đảm
bảo khác, nếu không, tất cả các hạn chế quyền sử dụng, quyền sở hữu
hoặc các quyền lợi được đảm bảo khác phải được xác định và thuyết
26
 minh trong BCTC.”

Trình bày và “Đảm bảo tất cả các thuyết minh cần thiết liên quan đến TSCĐ được
thuyết minh lập chính xác và các thông tin này được trình bày và mô tả phù hợp
trong BCTC.”

27
Chương 3. Thực trạng quy trình kiểm toán TSCĐ khi kiểm toán BCTC tại công ty
AASCs
3.1 Quy trình kiểm toán khoản mục TSCĐ tại công ty AASCs

3.1.1 Lập kế hoạch kiểm toán TSCĐ

_ Tiếp cận khách hàng và tìm hiểu về hoạt động sản xuất kinh doanh của khách
hàng.
“Đây là công việc đầu tiên trong một cuộc kiểm toán và đóng vai trò rất quan trọng
với việc có ký hợp đồng kiểm toán cho một khách hàng cũ hay ký hợp đồng kiểm toán
với một khách hàng mới hay không. Việc nắm bắt được thông tin, đặc điểm hoạt động
kinh doanh của khách hàng sẽ giúp cho KTV rất nhiều trong việc hiểu được cách doanh
nghiệp hoạt động, tổ chức kế toán, những sai sót có thể trọng yếu đến BCTC. Từ đó,
KTV sẽ xây dựng một kế hoạch kiểm toán phù hợp với đặc điểm kinh doanh của doanh
nghiệp.”
Đối với những khách hàng kiểm toán năm đầu tiên, khách hàng có thể liên hệ công ty
để yêu cầu kiểm toán hoặc thông qua giới thiệu. Việc kiểm toán dành cho khách hàng này
đòi hỏi KTV phải tìm hiểu kỹ về khách hàng như sau:
- “Môi trường hoạt động và các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến doanh nghiệp: thị
trường cạnh tranh, các công nghệ liên quan đến việc sản xuất sản phẩm và các
thay đổi trong công nghệ, nguồn cung cấp nguyên vật liệu đầu vào, chế độ kế
toán và các thông lệ kế toán áp dụng cho ngành nghề kinh doanh của doanh
nghiệp, hệ thống pháp luật và các quy định ảnh hưởng đến hoạt động của doanh
nghiệp, các quy định về thuế, các quy định về môi trường đối với sản phẩm của
doanh nghiệp, thực trạng chung của nền kinh tế,...”
- Về đặc điểm của doanh nghiệp:
+ “Lĩnh vực hoạt động: các nguồn cung cấp chính và các vấn đề liên quan đến
mua hàng, các giai đoạn trong quy trình sản xuất và các hoạt động chịu tác động
từ môi trường, các hoạt động liên doanh, liên kết, địa điểm sản xuất, nhà kho, văn
phòng, các khách hàng chính của doanh nghiệp, các nhà cung cấp chính, các thỏa
thuận với người lao động, giao dịch với các bên liên quan,...”
+ “Loại hình sở hữu và bộ máy quản lý: Loại hình doanh nghiệp, sở hữu doanh
nghiệp, hội đồng quản trị, cơ cấu tổ chức của doanh nghiệp”
+ “Các hoạt động đầu tư và tài chính của doanh nghiệp: kế hoạch mua bán, chia
tách doanh nghiệp, tăng giảm nguồn vốn kinh doanh, các hoạt động đầu tư vốn,
cơ cấu nợ và các điều khoản liên quan,...”
- Chính sách kế toán áp dụng: đồng tiền ghi sổ kế toán, hệ thống báo cáo theo yêu
cầu doanh nghiệp phải lập, phần mềm kế toán, chính sách kế toán đối với giao
dịch quan trọng như doanh thu, giá vốn, hàng tồn kho,.. các ước tính kế toán
- Mục tiêu và chiến lược kinh doanh: sự phát triển của ngành nghề, sản phẩm mới,
những yêu cầu mới về kế toán, quy định pháp lý mới,...
- Đo lường và đánh giá kết quả hoạt động: những chỉ tiêu đánh giá kết quả hoạt
động, phân tích kết quả hoạt động theo từng giai đoạn,...
- Ngoài ra còn tìm hiểu thêm về các bên liên quan, hệ thống ghi chép kế toán và
các ước tính kế toán.
KTV có thể tìm hiểu khách hàng thông qua thủ tục xem xét hồ sơ kiểm toán năm
trước để tìm hiểu về chính sách tài chính, cái sai phạm liên quan đến khoản mục TSCĐ,
trao đổi thêm với Ban giám đốc để nắm được các thông tin cần thu thập

28
 Sau khi tìm hiểu về khách hàng, KTV có thể xem xét về rủi ro, tùy theo mức độ rủi
ro mà công ty kiểm toán có thể quy định được trách nhiệm xem xét và quyết định việc ký
hợp đồng kiểm toán như:
- Mức độ rủi ro ở mức trung bình và thấp: Giám đốc công ty và trưởng nhóm kiểm
toán sẽ xem xét chấp nhận hợp đồng kiểm toán.
- Mức độ rủi ro ở mức cao: Công ty sẽ từ chối hợp đồng kiểm toán vì có thể chất
lượng cuộc kiểm toán sẽ không được đảm bảo theo tiêu chuẩn công ty đặt ra.
_ Tìm hiểu sơ bộ về hệ thống kiểm soát nội bộ và tổ chức kế toán của khách hàng
“Hệ thống KSNB sẽ ảnh hưởng đến tình hình hoạt động của cả doanh nghiệp. Do đó
tiêu chuẩn đặt ra cho hệ thống KSNB của doanh nghiệp phải khác với các bộ phận khác.
Hiểu rõ về hệ thống KSNB cung cấp cơ sở cho việc đánh giá hệ thống KSNB hoạt động
hiệu quả hay không để có thể đưa ra đánh giá, nhận xét về khả năng có thể phát sinh rủi
ro trong quá trình quản lý và sản xuất, làm tiền đề cho việc lập kế hoạch kiểm toán, xác
định mức độ, phạm vi của thủ tục kiểm toán cần thiết.”
“KTV có thể sử dụng xét đoán chuyên môn của mình để đánh giá sự hiệu quả của hệ
thống KSNB bằng cách quan sát, phỏng vấn hoặc xem tài liệu,... Qua đó KTV có thể nắm
được các chính sách kế toán áp dụng khi lập BCTC nói chung và khoản mục TSCĐ nói
riêng, thủ tục kiểm soát tại doanh nghiệp. Đánh giá KSNB được KTV thực hiện thông
qua các công việc:”
- Xem xét TSCĐ thực tế tại công ty khách hàng
- Quan sát kiểm kê TSCĐ
- Phỏng vấn nhân viên về quy trình quản lý, hạch toán TSCĐ
- Kiểm tra sổ sách liên quan đến TSCĐ
Các câu hỏi mà KTV thường đặt khi thu thập thông tin như:
- “Quy trình mua sắm, thanh lý, nhượng bán TSCĐ được thực hiện như thế nào?”
- “TSCĐ có được kiểm kê định kỳ hay không và quy trình kiểm kê TSCĐ?”
- “Hệ thống sổ sách kế toán và thẻ theo dõi TSCĐ tại đơn vị?”
- “Nguyên tắc trích khấu hao TSCĐ tại doanh nghiệp?”
- “Hệ thống sổ sách kế toán theo dõi trích khấu hao và hào mòn TSCĐ?”
_ Thực hiện phân tích sơ bộ
“Mục tiêu của việc phân tích sơ bộ là giúp cho KTV xác định được số dư và biến
động bất thường có thể dẫn đến sai sót trọng yếu trên BCTC. So sánh số liệu cuối năm kế
toán và đầu năm giúp KTV có cái nhìn chính xác về sự biến động đó.”
_ Đánh giá mức trọng yếu
“Đánh giá mức trọng yếu được thực hiện bởi trưởng nhóm kiểm toán từ đó các KTV
dựa theo để tiến hành kiểm tra, thu thập bằng chứng kiểm toán. Mức trọng yếu là sai sót
có thể chấp nhận được để BCTC còn trung thực và hợp lý. Việc xác định mức trọng yếu
cũng giúp cho KTV xác định được nội dung, lịch trình và phạm vi của thủ tục kiểm toán
và việc đánh giá mức trọng yếu không có quy định về con số cụ thể mà dựa vào xét đoán
chuyên môn của KTV.”
“Mức trọng yếu tổng thể: là mức trọng yếu lập cho toàn bộ BCTC, khi mà tổng các
sai sót trọng yếu của các khoản mục khác không lớn hơn mức trọng yếu đã lập. Mức
trọng yếu tổng thể được lập dựa trên xét đoán chuyên môn của KTV, các tiêu chí như:
tổng tài sản, vốn chủ sở hữu, lợi nhuận trước thuế, doanh thu,... Tùy theo loại hình doanh
nghiệp và đánh giá của KTV về doanh nghiệp đó mà đưa ra tiêu chí cụ thể phù hợp.”

29
 “Mức trọng yếu thực hiện: được KTV tính toán dựa trên mức trọng yếu tổng thể.
Tính toán dựa vào kinh nghiệm của KTV về lĩnh vực hoạt động kinh doanh của khách
hàng.”
Bảng 3.1 Đối chiếu các loại mức trọng yếu
Đặc tính Trọng yếu tổng thể Trọng yếu thực Ngưỡng sai sót
BCTC (M) hiện (PM) không đáng kể
Ý nghĩa KTV xác lập ở cấp độ Xác lập cho nhóm Là mức sai sót có
toàn bộ BCTC giao dịch. thể chấp nhận
được.
Mục đích “Là cơ sở để KTV kết “Được sử dụng trong “Loại bỏ những
luận BCTC có được trình việc lập kế hoạch sai sót nhỏ mà khi
bày trung thực và hợp lý hoặc đánh giá kết tổng hợp lại
hay không.” quả kiểm toán trong không gây ra sai
các thử nghiệm cụ sót trọng yếu đến
thể.” BCTC.”
Xác lập “Sử dụng xét đoán “Dựa trên xét đoán Tỷ lệ nhỏ dựa
chuyên môn, các tiêu chỉ chuyên môn của theo PM.
có thể là doanh thu, lợi KTV. Căn cứ theo M
nhuận trước thuế hoặc để tính toán PM.”
tổng tài sản,...”
Thay đổi Khi có những thay đổi Có những thay đổi Có thể thay đổi
quan trọng ảnh hưởng trong quá trình thực trong quá trình
đến hoạt động điều hành hiện. thực hiện.
doanh nghiệp.
Ví dụ 5% Lợi nhuận trước thuế 75% hoặc 50% 10% của PM
_ Lập kế hoạch kiểm tra chi tiết
Dựa trên mức trọng yếu tổng thể đã lập trước đó, KTV sẽ đánh giá khả năng sai sót
cho toàn bộ BCTC cũng như từng khoản mục cụ thể mà từ đó KTV sẽ bắt đầu xây dựng
các thủ tục kiểm toán và chương trình kiểm toán cho từng khoản mục cụ thể.
Đối với TSCĐ, KTV cũng sẽ dựa trên tìm hiểu trước đó về khách hàng và thông qua
việc tính toán mức trọng yêu để có thể đánh giá được mức độ rủi ro có thể xảy ra đối với
khoản mục này. Các rủi ro thường gặp đối với khoản mục TSCĐ như:
- Khai khống giá trị số dư TSCĐ.
- Việc tính toán chi phí khấu hao bị sai sót.
- Trích khấu hao đối với TSCĐ đã hết thời hạn khấu hao.
- Các giao dịch mua, bán, thanh lý TSCĐ nhưng không được ghi chép đầy đủ.
- TSCĐ không có trong sổ sách vẫn tồn tại trong thực tế.
Sau khi đã đánh giá được rủi ro, KTV sẽ bắt đầu thực hiện thiết kế chương trình
kiểm toán cho từng khoản mục bằng cách thiết lập thủ tục kiểm toán để thu thập đầy
đủ bằng chứng kiểm toán phù hợp có liên quan đến khoản mục. Chương trình kiểm
toán là chi tiết về các công việc mà KTV phải thực hiện để ghi nhận sự kiểm tra của
kiểm toán đối với số liệu mà doanh nghiệp cung cấp là trung thực và hợp lý đồng
thời phát hiện ra những điểm bất thường có thể là gian lận, sai sót hoặc nhầm lẫn.
3.1.2 Thực hiện kiểm toán TSCĐ

30
 Một số bước thử nghiệm cơ bản được thực hiện tại công ty kiểm toán AASCs:
Bảng 3.2 Thử nghiệm cơ bản (Trích giấy làm việc của KTV)
Chương trình làm việc Có Không Ý kiến
“Số dư của khoản mục này có trọng yếu (Giá trị
khoản mục lớn hơn mức trọng yếu thực hiện) hoặc
dự kiến là trọng yếu tại ngày kết thúc kỳ kế toán
không?”
“Có TSCĐ hữu hình được sử dụng để thế chấp tại
ngân hàng và/hoặc tại các bên khác không?”
“Có TSCĐ hữu hình chưa dùng, không cần dùng,
chờ thanh lý, hư hỏng không?”
“KTV có không thể nhận được xác nhận về TSCĐ
hữu hình do bên thứ ba nắm giữ không?”
“Có bất kỳ TSCĐ hữu hình nào được nắm giữ ở nước
ngoài không?”
“Có các nghiệp vụ tăng và/hoặc giảm lớn TSCĐ hữu
hình phát sinh trong kỳ không?”
“Có các nghiệp vụ tăng hoặc giảm TSCĐ hữu hình
bằng ngoại tệ được quy đổi trong kỳ không?”
“Đơn vị có TSCĐ hữu hình nào được Nhà nước tài
trợ trong kỳ không?”
“Có bất kỳ sự trao đổi nào về TSCĐ hữu hình phát
sinh trong kỳ không?”
“Số dư của khoản mục này có trọng yếu (Giá trị
khoản mục lớn hơn mức trọng yếu thực hiện) hoặc
dự kiến là trọng yếu tại ngày kết thúc kỳ lập BCTC
không?”
“Đơn vị có các TSCĐ hữu hình đã khấu hao hết và
trọng yếu mà vẫn được sử dụng không?”
“Thời gian sử dụng hữu ích của TSCĐ hữu hình có bị
đánh giá quá dài hoặc quá ngắn theo kinh nghiệm
trước đây của KTV không?”
“Có quyền sử dụng đất hoặc nhà cửa, vật kiến trúc
cho thuê mà yêu cầu phải phân loại riêng biệt là
BĐSĐT dùng để cho thuê hoạt động không?”
“Có bất kỳ sự không tuân thủ nào khuôn khổ lập và
trình bày BCTC được áp dụng trong các kỳ trước
không?”
“Có bất kỳ thay đổi nào trong các chính sách kế toán
trong kỳ không?”

31
 “Có TSCĐ hữu hình được sử dụng để thế chấp tại
ngân hàng và/hoặc tại các bên khác không?”

Chương trình làm việc thể hiện cho các công việc mà KTV phải làm trong quá trình
kiểm toán nhằm thu thập đầy đủ bằng chứng kiểm toán thích hợp, từ đó có đầy đủ yếu tố
để kết luận những thông tin tài chính được trình bày trên báo cáo là trung thực và hợp lý,
trên tổng thể không còn sai sót trọng yếu.
Sau đây là chương trình làm việc thực tế được thiết kế tại công ty kiểm toán AASCs:
Bảng 3.3 Bảng chương trình làm việc (Trích giấy làm việc của KTV)
Chương trình làm việc Xử lý cơ sở Tham Có thỏa Chữ ký
dẫn liệu chiếu mãn kết và ngày
giấy làm quả thực
việc hiện
A Thủ tục chung
“Kiểm tra chính sách kế toán có
áp dụng nhất quán với năm
trước và phù hợp với khuôn khổ
về lập và trình bày BCTC được
áp dụng không.” A
“Trường hợp có thay đổi chính
sách kế toán đơn vị có tuân thủ
theo hướng dẫn của [CMKT số
29] không.”
“Thu thập bảng tổng hợp tình
hình biến động TSCĐ hữu hình
và đối chiếu với sổ cái”
1 “Lập bảng tổng hợp số liệu dựa E,A
trên Bảng CĐSPS kỳ hiện tại và số
liệu kỳ trước đã được kiểm toán
với thông tin chi tiết về TSCĐ hữu
hình tăng, nhượng bán, ghi giảm,
D710.1
chuyển đổi, số khấu hao, khấu hao
lũy kế. Đối chiếu số dư đầu kỳ với
BCTC kỳ trước và kiểm tra tính
chính xác số học của bảng tổng
hợp số liệu.”
2 “Thu thập danh sách TSCĐ hữu D744.1
hình tăng trong kỳ (nếu có), trong
đó chi tiết về TSCĐ hữu hình đã
mua và phân loại TSCĐ hữu hình,
ngày mua, nguyên giá,…Đối chiếu
TSCĐ hữu hình tăng với sổ đăng
ký TSCĐ hữu hình và bảng tổng
hợp số liệu nêu trên.”

32
3 “Thu thập danh sách TSCĐ hữu
hình nhượng bán, ghi giảm trong
kỳ (nếu có), trong đó chi tiết theo
các khoản mục chuyển nhượng,
nguyên giá, khấu hao lũy kế và giá
trị còn lại tại ngày chuyển nhượng.
D744.2
Nếu tài sản đã bán, chi tiết số tiền
thu được và việc tính toán lãi hoặc
lỗ do thanh lý TSCĐ hữu hình.
Đối chiếu các tài sản đã thanh lý
với sổ đăng ký TSCĐ hữu hình và
bảng tổng hợp số liệu nêu trên.”
4 “Khi KTV sử dụng danh mục, sổ
hoặc tài liệu do BGĐ lập cho mục
đích kiểm toán, KTV phải thực
hiện các thủ tục để đảm bảo rằng
danh mục, sổ hoặc tài liệu là chính
xác và đầy đủ.”
Thực hiện thủ tục phân tích
5 “Thực hiện các thủ tục phân tích
sau:”
5.1 “So sánh số dư TK của kỳ hiện tại
với kỳ trước bằng cách phân tích
tình hình tăng hoặc/và giảm TSCĐ
D710.1
hữu hình, khấu hao TSCĐ hữu
hình với tình hình hoạt động và
kinh doanh của đơn vị;”
5.2 “Soát xét các khoản mục lớn hơn
mức trọng yếu thực hiện, hoặc C,E,A
khoản mục bất thường, tìm hiểu
nguyên nhân và thực hiện thủ tục
kiểm tra tương ứng;”
5.3 “So sánh tỷ lệ khấu hao trung bình
cho các nhóm tài sản với kỳ trước
D745
và yêu cầu giải trình nếu có sự
thay đổi.”
6 “Xem xét liệu có các rủi ro cụ
thể được xác định từ việc thực
hiện các thủ tục phân tích dẫn C,E,A,V
đến số dư TSCĐ hữu hình chứa
đựng sai sót trọng yếu không.”
B Kiểm tra quyền sở hữu và tính
hiện hữu
1 “Xác định cỡ mẫu các TSCĐ hữu E,R&O
hình tăng trong kỳ hiện tại và kỳ
trước. KTV chọn mẫu quan sát,

33
 chứng kiến kiểm kê TSCĐ hữu
hình dựa vào nguyên giá TSCĐ
hữu hình. Tuy nhiên, KTV sử dụng
xét đoán chuyên môn để xác định
cơ sở lấy mẫu quan sát, chứng kiến
kiểm kê cho phù hợp hoàn cảnh cụ
thể của cuộc kiểm toán. Thực hiện
quan sát thực tế các tài sản được
chọn mẫu và đánh giá liệu:”
1.1 “Các TSCĐ hữu hình có được đơn
vị sử dụng và/hoặc sở hữu không;”
1.2 “Thời gian sử dụng hữu ích còn lại
có phù hợp với điều kiện và việc
sử dụng ước tính trong tương lai
D740.2
không;”
1.3 “Tài sản có đang ở điều kiện hoạt
động bình thường và không bị
dừng sử dụng cho hoạt động
SXKD không.”
2 Xác nhận quyền sở hữu của
TSCĐ hữu hình bằng cách:
2.1 “Kiểm tra hồ sơ pháp lý đối với
TSCĐ hữu hình;”
2.2 “Thực hiện việc tìm hiểu về tình
trạng tài sản trên cả thị trường
trong nước và quốc tế;”
2.3 “Kiểm tra hồ sơ, giấy phép đăng
ký đối với các phương tiện vận tải
mà đơn vị sở hữu có giá trị lớn tại
ngày kết thúc kỳ kế toán;”
2.4 “Trường hợp KTV không tham gia
kiểm kê cuối kỳ: Thực hiện quan R&O
sát TSCĐ hữu hình tại ngày kiểm D740.2
toán, lập bản kiểm tra và đối chiếu
ngược để xác định TSCĐ hữu hình
thực tế của đơn vị tại ngày kết thúc
kỳ kế toán;”
2.5 “Nếu đơn vị có TSCĐ hữu hình do
bên thứ ba giữ: Thu thập xác nhận
của bên thứ ba, kiểm tra các tài
liệu bổ sung hoặc trực tiếp quan
sát (nếu trọng yếu);”
2.6 “Thực hiện phỏng vấn để xác minh
rằng đơn vị có quyền sở hữu đối
với TSCĐ hữu hình.”

34
C Kiểm tra tình hình tăng, giảm và
tính đầy đủ của TSCĐ hữu hình
1 “Với các mẫu được lựa chọn từ
các TSCĐ hữu hình tăng trong
kỳ, kiểm tra với các tài liệu hỗ
trợ (bao gồm việc phê duyệt
khoản chi đầu tư, mua sắm
TSCĐ hữu hình, dự toán, hoá
đơn của các nhà cung cấp…).
Kiểm tra:”
1.1 “Nguyên giá được ghi nhận chỉ
bao gồm các chi phí đáp ứng tiêu
chuẩn ghi nhận của TSCĐ hữu
hình; lưu ý trường hợp khi mua
TSCĐ nếu được nhâ ̣n kèm thêm
thiết bị, phụ tùng thay thế (phòng
ngừa trường hợp hỏng hóc) thì kế
toán có ghi nhận có đúng theo quy
định của TT200/2014/TT-BTC
không;”
1.2 “Nguyên giá TSCĐ hữu hình bằng
ngoại tệ được quy đổi theo tỉ giá
giao dịch thực tế;”
1.3 “Các TSCĐ hữu hình mua trong
kỳ đã được phê duyệt đúng đắn;”
A,R&O D744.1
1.4 “Các TSCĐ hữu hình đã được ghi
nhận vào nhóm tài sản phù hợp;”
1.5 “TSCĐ hữu hình do mua sắm
được bàn giao trước ngày kết thúc
kỳ kế toán; và”
1.6 “Nếu có chi phí lãi vay được vốn
hóa: Đối chiếu với phần hành kiểm
toán “Vay và nợ ngắn hạn/dài hạn”
(E100) để đảm bảo việc vốn hóa
được thực hiện phù hợp (dựa vào
thời gian đưa tài sản vào sử dụng,
xem xét liệu việc vốn hóa phù hợp
với các quy định hiện hành hay
chưa, soát xét lại việc tính toán chi
phí vốn hóa, nếu có).”
2 “Với các tài sản giảm lớn trong
kỳ, kiểm tra các tài liệu hỗ trợ
(bao gồm hợp đồng mua và bán,
thẩm quyền phê duyệt việc
nhượng bán, chứng từ gốc,…).
Kiểm tra:”

35
2.1 “Thu nhập từ việc nhượng bán có
được ghi nhận chính xác;”
2.2 “Phỏng vấn và ghi chép liệu có các
khoản mục TSCĐ hữu hình bị loại
bỏ hoặc bị hư hỏng và kiểm tra
liệu sổ, tài liệu thích hợp có còn
được lưu giữ không;”
2.3 “Các khoản lãi hoặc lỗ từ nhượng
bán TSCĐ hữu hình có được tính
toán và ghi nhận chính xác; chi phí
thanh lý dự kiến có vượt quá so
với dự toán ban đầu không;” A,R&O D744.2
2.4 “Khoản nhượng bán nhận được
bằng ngoại tệ có được quy đổi theo
tỉ giá giao dịch thực tế phù hợp
không;”
2.5 “Các tài sản giảm đã được phê
duyệt đúng đắn chưa;”
2.6 “Các tài sản đó đã bị xoá khỏi sổ
đăng ký TSCĐ hữu hình chưa; và”
2.7 “Xem xét thời điểm dừng khấu hao
TSCĐ hữu hình đã phù hợp chưa.”
3 Kiểm tra tính đầy đủ của TSCĐ
hữu hình bằng cách:
3.1 “Soát xét các TK sửa chữa và bảo C
dưỡng TSCĐ hữu hình để xác định
liệu có khoản mục nào phải được
phân loại lại là TSCĐ hữu hình
không;”
3.2 “Soát xét các TK công cụ dụng cụ
để xác định liệu có khoản mục nào
được phân loại là TSCĐ không;”
3.3 “Xem xét TK chi phí XDCB dở
dang, xem có khoản đầu tư XDCB
đã quyết toán, nhưng chưa hạch
toán tăng tài sản;”
3.4 “Xem xét quá trình bổ sung TSCĐ,
phân tích TK thu nhập và chi phí
xem liệu có khoản giảm TSCĐ
chưa được ghi nhận không?”
3.5 “Soát xét Biên bản họp của
HĐQT/HĐTV,… để xem xét việc
phê duyệt mua sắm TSCĐ hữu
hình trong kỳ;”

36
3.6 “Thực hiện tìm hiểu về các nghĩa
vụ nợ chưa được ghi nhận [Tham
chiếu phần hành kiểm toán “Phải
trả người bán, phải trả khác”
(E200 và E600)].”
4 Khi có sự trao đổi TSCĐ hữu
hình, thực hiện các thủ tục phù
hợp như:
4.1 “Khi TSCĐ hữu hình được mua
thông qua trao đổi với tài sản phi
tiền tệ hoặc tài sản tiền tệ, hoặc kết
hợp giữa tài sản tiền tệ và phi tiền
V,A
tệ, kiểm tra nguyên giá của TSCĐ
hữu hình có được đo lường theo
giá trị hợp lý theo thông tư
200/2014/TT-BTC không.”
5 Đối với nghiệp vụ mua/bán
TSCĐ với bên liên quan: Kiểm
tra thẩm quyền phê duyệt, tính
A,R&O
hợp lý của giá mua/bán, khối
lượng giao dịch, các điều khoản
cụ thể (về quyền và nghĩa vụ,…).
6 Phỏng vấn nhân viên chịu trách
nhiệm hoặc thường xuyên xử lý
về TSCĐ hữu hình để xem xét
liệu:
6.1 “Có việc không ghi nhận, bỏ sót
hoặc ghi quá giá trị của TSCĐ hữu
hình không;”
6.2 “Có các giao dịch không được ghi
nhận hoặc các giao dịch bất
thường (ví dụ, cho thuê với các
điều khoản phức tạp được thiết kế
để đáp ứng yêu cầu về thuê hoạt C,A
động) không;”
6.3 “Có các tài sản chưa dùng, không
cần dùng, chờ thanh lý hoặc hư
hỏng;”
6.4 “Các yêu cầu về bảo vệ môi
trường từ việc sử dụng tài sản.”
D Kiểm tra khấu hao
1 Đối với chi phí khấu hao
1.1 “Kiểm tra tính hợp lý của việc xác A,V
định thời gian sử dụng hữu ích của
tài sản, so sánh với các quy định

37
 và hướng dẫn về chế độ quản lý,
sử dụng và trích khấu hao TSCĐ
hiện hành và CMKT liên quan;”
1.2 “So sánh cơ sở và tỉ lệ khấu hao
đơn vị sử dụng với các công ty
khác trong cùng ngành nghề; xác
định liệu cơ sở và tỉ lệ khấu hao
đơn vị sử dụng có không hợp lý
không và có cần phải xem xét tiếp
không;”
1.3 “Kiểm tra liệu tỉ lệ khấu hao đã
được xem xét cho từng bộ phận tài
sản quan trọng dựa trên sự khác
biệt về thời gian sử dụng hữu ích
của tài sản, tỉ lệ sử dụng và tính
riêng biệt của tài sản hay chưa;”
1.4 “Soát xét các phương pháp khấu
hao đã áp dụng và xem xét liệu
phương pháp đó có phù hợp với
cách thức thu hồi lợi ích kinh tế
của tài sản không; xem xét chính
sách khấu hao của đơn vị có nhất
quán không;”
1.5 “Khấu hao của các TSCĐ hữu
hình không sử dụng hoặc sử dụng
cho mục đích khác ngoài hoạt
động SXKD được phân loại riêng
và xác định rõ ràng để loại trừ khi
xác định thu nhập chịu thuế
TNDN;”
1.6 “Xác nhận việc tất cả các TSCĐ
hữu hình (bao gồm TSCĐ hữu
hình chưa dùng, không cần dùng,
chờ thanh lý) được tính khấu hao
phù hợp với chính sách kế toán của
đơn vị;”
1.7 “Chọn mẫu kiểm tra việc tính toán
hoặc kiểm tra tính hợp lý của chi
phí khấu hao trong kỳ;”
1.8 “Thời gian sử dụng hữu ích và
phương pháp khấu hao TSCĐ có
được xem xét lại định kỳ, thường
là cuối năm tài chính hay không và
xem xét liệu có phải điều chỉnh tỉ
lệ khấu hao và phương pháp khấu
hao không;”

38
1.9 “Kiểm tra chi phí khấu hao đã
được phân loại phù hợp vào các
TK chi phí hay chưa; và”
1.1 “Đảm bảo các TSCĐ hữu hình
0 được khấu hao theo mức thấp hơn
giá trị còn lại.”
E Nhà cửa, vật kiến trúc và quyền
sử dụng đất nắm giữ để cho thuê
1 “Khi tài sản cho thuê bao gồm cả
yếu tố quyền sử dụng đất và nhà
trên đất, xem xét liệu thành
phần đất và nhà trên đất có
được phân loại riêng biệt dựa
trên đánh giá liệu tất cả các rủi
ro cơ bản và thu nhập phát sinh
từ quyền sở hữu đã được chuyển
giao cho đơn vị chưa:”
1.1 Nếu cả 2 yếu tố đều là cho thuê
hoạt động thì toàn bộ tài sản thuê
đều được phân loại là thuê hoạt
động.
1.2 “Nếu không, khoản thanh toán tiền
thuê tối thiểu (bao gồm các khoản
thanh toán trả trước một lần) sẽ A,V,C
được phân bổ giữa đất và nhà trên
đất theo giá trị hợp lý tương đối
của lợi ích thu được từ việc cho
thuê đất và nhà trên đất trong hợp
đồng thuê tại thời điểm bắt đầu
thuê.”
F Trình bày và thuyết minh D720.1
1 “Đảm bảo TSCĐ hữu hình được P&D,R&O
thuyết minh phù hợp trên BCTC
theo khuôn khổ lập và trình bày
BCTC được áp dụng.”
1.1 “Thu thập danh mục TSCĐ dùng
để cầm cố, thế chấp, hạn chế sử
dụng,…[kết hợp với phần hành
kiểm toán “Vay và nợ ngắn, dài
hạn” (E100)] và danh mục TSCĐ
đã dừng hoạt động, tạm dừng để
sửa chữa, không cần dùng, chờ
thanh lý, đã hết khấu hao nhưng
vẫn còn sử dụng,…(thông qua
phỏng vấn khách hàng, kiểm tra tài
liệu kết hợp với thủ tục quan sát

39
 thực tế).”
2 “Xem xét sự cần thiết phải hoàn
thành danh mục kiểm tra thuyết
minh BCTC về khoản mục này để
đảm bảo việc trình bày và thuyết
minh phù hợp.”
Kiểm tra việc thuyết minh đầy đủ
về TSCĐ hữu hình, cụ thể:
- TSCĐ khấu hao hết vẫn đang sử
dụng; P&D
- TSCĐ không còn sử dụng được
và chờ thanh lý;
- TSCĐ cầm cố, thế chấp cho các
khoản vay của công ty;
- TSCĐ không sử dụng;
- Chi phí lãi vay được vốn hóa
trong kỳ.
3 “Đảm bảo đã thu thập đầy đủ bằng
chứng kiểm toán thích hợp trong
P&D
HSKiT để hỗ trợ cho việc thực
hiện tất cả các thuyết minh.”
Trong đó:
- Tính hiện hữu: E
- Quyền và nghĩa vụ: R&O
- Tính đầy đủ: C
- Đánh giá: V
- Trình bày và thuyết minh: P&D
- TÍnh chính xác: A
3.1.3 Hoàn thành kiểm toán TSCĐ
Sau khi hoàn tất các thủ tục kiểm toán, trong giai đoạn hoàn thành kiểm toán KTV
cần thực hiện những công việc sau:
- Soát xét giấy tờ làm việc của KTV.
- Soát xét các sự kiện xảy ra sau ngày lập BCTC.
- Chuẩn bị và hoàn thành dự thảo kiểm toán.
Soát xét giấy tờ làm việc của KTV
Mục tiêu nhằm đảo bảo tất cả các bằng chứng kiểm toán cần thu thập đã được tập
hợp đầy đủ, nếu thiếu thì cần bổ sung ngay. Trưởng nhóm kiểm toán sẽ thực hiện việc tập
hợp hồ sơ giấy tờ làm việc của KTV và xem xét liệu đã đạt được mục tiêu của một cuộc
kiểm toán đặt ra hay chưa, đã thực hiện đầy đủ quy trình kiểm toán theo chương trình
kiểm toán mẫu chưa. Khẳng định được hồ sơ làm việc của KTV đã đủ thông tin cần thiết
để đưa ra kết luận cho cuộc kiểm toán này.
Soát xét các sự kiện xảy ra sau ngày lập BCTC
Kể từ thời gian cuộc kiểm toán diễn ra đến khi phát hành báo cáo kiểm toán có nhiều
sự kiện diễn ra. Những sự kiện này có thể ảnh hưởng trọng yếu hoặc không ảnh hưởng
đến báo cáo kiểm toán. Việc thực hiện thủ tục như vậy thể hiện sự cận trọng của KTV.
40
 Thông qua kinh nghiệm lâu năm trong nghề, KTV sẽ phỏng vấn Ban giám đốc để
xem xét liệu có sự kiện nào có thể ảnh hưởng trọng yếu đến báo cáo kiểm toán hay
không.
Chuẩn bị và hoàn thành dự thảo kiểm toán
Sau khi thực hiện tất cả các thủ tục kiểm toán cần thiết, trợ lý KTV sẽ thực hiện và
hoàn thành dự thảo kiểm toán sau đó trưởng nhóm KTV sẽ kiểm tra và lập các bút toán
điều chỉnh nếu có những vấn đề cần phải điều chỉnh trong kỳ hoặc những sự kiện xảy ra
sau ngày lập BCTC.
3.2 Minh họa quy trình kiểm toán TSCĐ tại một công ty khách hàng
Minh họa quy trình kiểm toán TSCĐ tại công ty TNHH XYZ
Quy trình kiểm toán có 3 giai đoạn:
- Lập kế hoạch kiểm toán
- Thực hiện kiểm toán
- Kết thúc kiểm toán
 Lập kế hoạch kiểm toán
Tiếp cận khách hàng và tìm hiểu về hoạt động kinh doanh của khách hàng
Công ty TNHH XYZ là một công ty TNHH được thành lập theo Giấy phép Đăng ký
kinh doanh do Sở Kế hoạch và Đầu tư tỉnh Đồng Tháp cấp lần đầu ngày 04 tháng 6 năm
2014. Giấy phép đăng ký kinh doanh thay đổi lần thứ sáu ngày 16 tháng 12 năm 2019.
Vốn góp thực tế của công ty là: 400.000.000.000 VND
Về lĩnh vực kinh doanh: công ty TNHH XYZ hoạt động chính về sản xuất và chế
biến thức ăn thủy sản, xây dựng công trình dân dụng, công nghiệp, giao thông và một số
lĩnh vực kinh doanh khác.
Ngành nghề kinh doanh:
- Chế biến, bảo quản thủy sản và các sản phẩm từ thủy sản
- Nuôi trồng thủy sản nội địa
- Xây dựng nhà các loại
- Xây dựng công trình kỹ thuật dân dụng khác
Môi trường kinh doanh:
Trong năm 2020, tốc độ tăng giá trị sản xuất thủy sản đạt 3,05% so với năm 2019,
tổng sản lượng đạt 8,4 triệu tấn, tăng 1,8%, trong đó sản lượng khai thác đạt 3,85
triệu tấn, tăng 2,1%, nuôi trồng đạt 4,56 triệu tấn, tăng 1,5%. Kim ngạch xuất khẩu
thủy sản ước đạt 8,4 tỷ USD. Trong năm 2020, do bị ảnh hưởng bởi dịch bệnh nên
hoạt động mua bán trao đổi giữa trong nước với nước ngoài gặp rất nhiều khó khăn.
Tuy tăng trưởng năm 2020 không nhiều nhưng vẫn duy trì và đạt được tăng trưởng
dương. Có thể nói đây là một thành công trong lĩnh vực thủy sản năm 2020.
Môi trường luật lệ:
Công ty TNHH XYZ hoạt động theo quy định của luật doanh nghiệp, luật kế toán,
các chuẩn mực kế toán và những quy định khác đối với doanh nghiệp tại Việt Nam.
Tìm hiểu sơ bộ về hệ thống KSNB và tổ chức kế toán của khách hàng
Để tìm hiểu về hệ thống KSNB và tổ chức kế toán của khách hàng, KTV thường đặt
ra những câu hỏi sau:

41
 Bảng 3.4 Bảng câu hỏi tìm hiểu về hệ thống KSNB và tổ chức kế toán (Trích
giấy làm việc của KTV)
TT Câu hỏi Trả lời
A TÀI SẢN CỐ ĐỊNH
1 Nguyên tắc xác định TSCĐ tại Theo qui định của thông tư
doanh nghiệp ? 200/2014/TT-BTC và Thông tư
45/2018/TT-BTC
2 Cơ chế phê duyệt việc mua sắm Phải được phê duyệt qua các cấp: đề
hoặc thanh lý TSCĐ tại đơn vị ? xuất từ bộ phận có nhu cầu -> kế toán/
phòng hành chính -> Giám Đốc
3 Các thủ tục nhận và luân chuyển Đơn vị không phát sinh
TSCĐ ?
4 Hệ thống sổ sách kế toán và thẻ Sổ theo dõi TSCĐ, sổ nhật kí chung,
theo dõi TSCĐ tại đơn vị ? cân đối tài khoản
5 Quy trình thực hiện kiểm kê tài sản Kiểm kê vào cuối năm: Quyết định
cố định ? kiểm kê TSCĐ của Giám đốc -> thành
lập hội đồng kiểm kê TSCĐ -> Tiến
hành kiểm kê -> tập hợp và xử lý số
liệu, lập biên bản kiểm kê
6 Các thủ tục cần thiết khi tiến hành Đơn vị không phát sinh
thuê tài chính TSCĐ ?
7 Nguyên tắc trích khấu hao TSCĐ Trích khấu hao theo phương pháp
tại DN ? đường thẳng
8 Viê ̣c trích khấu hao TSCĐ của DN Trích khấu hao 1 tháng 1 lần
được thực hiê ̣n theo chu kỳ thế
nào ?
9 Hê ̣ thống sổ sách kế toán theo dõi Sổ theo dõi TSCĐ
trích khấu hao và hao mòn TSCĐ ?
Thông qua hoạt động phỏng vấn Ban giám đốc và kế toán trưởng, KTV đánh giá hệ
thống KSNB của đơn vị hoạt động hiệu quả. Các quy định, hệ thống nguyên tắc trong
quản lý và điều hành được xây dựng rõ ràng, việc ghi chép số liệu kế toán được quản lý
chặt chẽ.
Đối với việc tăng TSCĐ sẽ bao gồm các chứng từ sau: hóa đơn mua hàng, biên bản
giao nhận TSCĐ, hợp đồng thuê, biên bản nghiệm thu,...
Đối với trường hợp giảm TSCĐ sẽ bao gồm biên bản thanh lý, biên bản bàn giao
TSCĐ,...
Chế độ kế toán: Công ty đang áp dụng chế độ kế toán doanh nghiệp ban hành theo
thông tư số 200/2014/BTC ngày 22/12/2014 của bộ Tài chính và các thông tư văn bản
hướng dẫn bổ sung.
Chính sách kế toán áp dụng: Công ty đã áp dụng các chuẩn mực kế toán Việt Nam và
các văn bản hướng dẫn Chuẩn mực do Nhà nước ban hành. Các báo cáo đều được lập và
trình bày theo đúng quy định của chuẩn mực, thông tư hiện hành.

42
 Nguyên tắc ghi nhận TSCĐ: TSCĐ được ghi nhận theo giá gốc. Trong quá trình sử
dụng, TSCĐ hữu hình, TSCĐ vô hình được ghi nhận theo nguyên giá, hao mòn lũy kế và
giá trị còn lại
Khấu hao được trích theo phương pháp đường thẳng. Thời gian khấu hao được tính
như sau:

43
 Bảng 3.5 Thời gian trích khấu hao TSCĐ tại công ty TNHH XYZ
- Nhà cửa, vật kiến trúc 10 - 50 năm
- Máy móc, thiết bị 05 năm
- Phương tiện vận tải 06 – 10 năm
- Thiết bị, dụng cụ quản lý 05 năm
Đánh giá mức trọng yếu
Bảng 3.6 Tính toán mức trọng yếu
Chỉ tiêu
Tiêu chí sử dụng đánh giá mức trọng yếu Doanh thu
Giá trị chỉ tiêu được chọn để tính toán mức 1.768.820.012.627
trọng yếu
Tỷ lệ sử dụng 0,5%
Mức trọng yếu tổng thể 8.844.100.063
Mức trọng yếu thực hiện 4.422.050.032
Ngưỡng sai sót không đáng kế 442.205.003
Mức trọng yếu tổng thể được xác định bằng 0,5% doanh thu. Từ đó tính ra mức trọng
yếu thực hiện bằng 50% so với mức trọng yếu tổng thể nhằm giảm thiểu các sai sót có thể
dẫn đến rủi ro sai sót trọng yếu và việc ngưỡng sai sót không đáng kể bằng 10% mức
trọng yếu thực hiện là phù hợp với tình hình của đơn vị.
 Thực hiện kiểm toán
_ Thực hiện phân tích cơ bản:
Bảng 3.7 Phân tích cơ bản tình hình TSCĐ và chi phí khấu hao (Trích giấy làm
việc của KTV)

44
 Nhận xét: Thông qua số liệu từ bảng phân tích trên, tình hình TSCĐ hữu hình, TSCĐ
vô hình không có thay đổi đáng kể, duy chỉ có xây dựng cơ bản dở dang tăng nhiều so
cuối kỳ với đầu kỳ, điều này có thể dẫn đến khả năng xây dựng cơ bản dở dang sẽ chuyển
thành TSCĐ trong kỳ. Và có thể thấy được TSCĐ trong công ty TNHH XYZ là khá
nhiều và có thể dẫn đến việc sai sót, gian lận trong việc ghi nhận TSCĐ, tính toán chi phí
khấu hao nên cần phải kiểm tra, tính toán lại các chỉ tiêu trên.
Kiểm tra tăng giảm TSCĐ trong năm: Sau khi đối chiếu các số dư, so sánh số phát
sinh trong kỳ giữa cân đối phát sinh và sổ nhật ký chung. Từ đó tiến hành kiểm tra biến
động TSCĐ trong kỳ.
_ Kiểm tra tình hình tăng, giảm và tính đầy đủ của TSCĐ hữu hình:
Đầu tiên trong thủ tục này KTV sẽ kiểm tra tổng quan tình hình biến động TSCĐ
trong năm kế toán thông qua bảng thuyết minh dưới đây:
Bảng 3.8. Tổng hợp biến động TSCĐ hữu hình (Trích giấy làm việc của KTV)

45
 Bảng 3.9 Tổng hợp biến động TSCĐ vô hình (Trích giấy làm việc của KTV)

Nhận xét: Sau khi đã kiểm tra tình hình biến động TSCĐ trong kỳ, phát hiện không
có phát sinh nào bất thường và KTV sẽ tiếp tục thực hiện thủ tục kiểm tra tính hiện hữu
và đầy đủ của TSCĐ bằng cách quan sát thực tế và đối chiếu giữa biên bản kiểm kê mà
doanh nghiệp đã tổng hợp với số lượng thực tế TSCĐ tại doanh nghiệp thời điểm cuối kỳ
kế toán.
_ Kiểm tra tính hiện hữu và đầy đủ của TSCĐ: bước này KTV sẽ thực hiện việc
chứng kiến kiểm kê cuối năm do doanh nghiệp thực hiện để khẳng định được TSCĐ được
trình bày trong sổ sách và thực tế là đầy đủ và được ghi nhận chính xác. Sau đó KTV đã
tổng hợp lại bảng quan sát thực tế TSCĐ dưới đây:

46
Bảng 3.10 Quan sát thực tế TSCĐ (Trích giấy làm việc KTV)

47
48
49
 Nhận xét: TSCĐ đã được xác nhận là đầy đủ giữa biên bản kiểm kê và thực tế, đảm
bảo được tính hiện hữu và đầy đủ. KTV sẽ tiếp tục thực hiện đến thủ tục kiểm tra phát
sinh tăng TSCĐ trong kỳ.
_ Kiểm tra tình hình tăng, giảm TSCĐ:
Nếu trong kỳ có phát sinh tình hình tăng, giảm TSCĐ. Trong trường hợp tăng TSCĐ
thì KTV tìm những nghiệp vụ ghi nhận tăng TSCĐ do mua hoặc nhận góp vốn và từ đó
tìm kiếm những chứng từ có liên quan đến việc tăng TSCĐ như hợp đồng mua TSCĐ,
biên bản nhận góp vốn bằng TSCĐ,.... Trường hợp giảm TSCĐ KTV tương tự sẽ thực
hiện tìm kiếm nghiệp vụ giảm và bắt đầu tìm kiếm chứng từ có liên quan như quyết định
thanh lý, biên bản thanh lý TSCĐ, hợp đồng bán TSCĐ thanh lý,... Trong kỳ KTV đã thu
thập được những chứng từ liên quan đến việc tăng TSCĐ được trình bày trong GLV như
sau:
Bảng 3.11 Kiểm tra chi tiết tình hình tăng TSCĐ (Trích giấy làm việc KTV)

Trong quá trình kiểm tra chi tiết tăng TSCĐ này, KTV sẽ tiến hành kiểm tra các hồ
sơ, chứng từ có liên quan đến việc tăng TSCĐ như biên bản giao nhận, hợp đồng mua
TSCĐ, biên bản nghiệm thu. Kết quả là hồ sơ liên quan về việc tăng TSCĐ trong kỳ là
đầy đủ và phù hợp.
_ Kiểm tra chi phí khấu hao:
Sau khi kiểm tra tình hình biến động TSCĐ, tiếp theo KTV sẽ tiến hành kiểm tra về
chi phí khấu hao, đây là một bước quan trọng trong quy trình kiểm toán TSCĐ do khách
hàng sở hữu khá nhiều TSCĐ nên việc xảy ra sai sót, gian lận trong việc tính toán, ghi
nhận chi phí khấu hao là có thể xảy ra và nếu trọng yếu có thể ảnh hưởng đến các khoản
mục khách trên BCTC. Việc tính toán lại được KTV được hiện tại bảng tính toán trong
phụ lục I và II.

50
 (Đính kèm Phụ lục I và Phụ lục II).
Nhận xét: Sau khi tính toán lại chi phí khấu hao và so sánh với bảng khấu hao của
đơn vị thì nguyên giá đã khớp với sổ sách, việc phân loại TSCĐ và phân loại chi phí đã
được thực hiện chính xác và phù hợp. Khấu hao TSCĐ có một vài sai sót gây chênh lệch
9.507.675 so với kiểm toán tính toán, vì vậy bút toán điều chỉnh được đưa ra nhằm điều
chỉnh giảm phần khấu hao đơn vị đã trích là Nợ 214 Có 64271 với giá trị là 9.507.675.
 Kết thúc kiểm toán
_ Soát xét giấy tờ làm việc của KTV: Qua quá trình kiểm tra hồ sơ, giấy tờ làm việc
của KTV liên quan đến TSCĐ, trưởng nhóm xác nhận việc kiểm tra, thu thập các bằng
chứng kiểm toán liên quan đến khoản mục TSCĐ đã được thực hiện theo đúng quy trình
kiểm toán mẫu, thu thập đầy đủ bằng chứng thích hợp.
_ Xét sự kiện sau ngày lập BCTC: Thông qua việc kiểm tra các tài liệu, hồ sơ mà
khách hàng cung cấp cũng như phỏng vấn từ Ban giám đốc, KTV nhận định không có
phát sinh các sự kiện có thể gây ra sai sót trọng yếu đến khoản mục TSCĐ trên BCTC.
Từ đó không có sự kiện nào gây ảnh hưởng đến kết quả của báo cáo kiểm toán.
_ Chuẩn bị và hoàn thành dự thảo kiểm toán: Đối với khoản mục TSCĐ, tất cả thông tin
liên quan đã được kiểm tra và xác nhận là trung thực và hợp lý vì vậy không thực hiện bút
toán điều chỉnh nào.

51
Chương 4. Nhận xét và kiến nghị về quy trình kiểm toán TSCĐ khi kiểm toán BCTC
tại công ty kiểm toán AASCs:
4.1 Ưu điểm, nhược điểm trong quy trình kiểm toán TSCĐ tại công ty AASCs
4.1.1 Ưu điểm
Trong thời gian thực tập tại công ty kiểm toán AASCs, công ty có những ưu điểm
sau:
“Về công tác tổ chức thực hiện kiểm toán: công ty tổ chức hiệu quả công tác quản lý.
Quy trình kiểm toán được thiết kế phù hợp với chuẩn mực kiểm toán hiện tại nhờ vậy
luôn đáp ứng được sự tin cậy từ phía khách hàng. Trong một cuộc kiểm toán, công việc
được phân chia rõ ràng, thu thập đầy đủ hồ sơ. Nhóm kiểm toán được sắp xếp nguồn
nhân lực với những kiểm toán viên giàu kinh nghiệm thực tế, nâng cao chất lượng kiểm
toán, đáp ứng được nhu cầu kiểm toán của khách hàng.”
“Trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán, công ty kiểm toán AASCs đã xây dựng
một chiến lược kiểm toán phù hợp. Việc tìm hiểu thông tin về khách hàng luôn được
KTV chú trọng về thông tin hoạt động kinh doanh, tổ chức kế toán, môi trường hoạt động
kinh doanh, môi trường luật pháp,... Các thủ tục mà AASCs thực hiện nhằm kiểm tra hệ
thống KSNB của đơn vị được thực hiện phù hợp với từng loại hình doanh nghiệp khác
nhau và từ đó đưa ra được chiến lược kiểm toán phù hợp.”
“Trong giai đoạn thực hiện kiểm toán, nhóm kiểm toán luôn thực hiện theo đúng
trình tự đã được lập ra trước đó, đảm bảo hiệu quả của một cuộc kiểm toán. Các KTV
thực hiện đầy đủ các thủ tục cần thiết để thu thập hồ sơ, xác thực thông tin trên BCTC là
có thực và xác nhận khoản mục TSCĐ không có sai sót trọng yếu ảnh hưởng đến BCTC.”
Giai đoạn kết thúc kiểm toán, trưởng nhóm KTV thực hiện kiểm tra hồ sơ, tài liệu
mà các KTV đã thu thập trong suốt quá trình kiểm toán, sau đó đánh giá được số liệu trên
BCTC đã được trình bày trung thực, hợp lý.
4.1.2 Hạn chế:
Trong thời gian thực tập tại công ty kiểm toán AASCs, quy trình kiểm toán xét trên
phương diện tổng thể đã hoạt động hữu hiệu và hiệu quả tuy nhiên vẫn còn những vấn đề
trong quy trình kiểm toán như sau:
- “Về quy trình kiểm toán, AASCs sử dụng quy trình kiểm toán chung cho tất cả
loại hình doanh nghiệp, chưa xây dựng được quy trình kiểm toán riêng cho từng
loại hình doanh nghiệp cụ thể vì vậy các kiểm toán viên luôn phải đề ra chương
trình kiểm toán phù hợp với công ty mình kiểm toán.”
- “Về thời gian gặp mặt và trao đổi với khách hàng quá ít do số lượng công việc
của kiểm toán viên quá nhiều dẫn đến thời gian dành cho mỗi khách hàng giảm đi
vì vậy sẽ ảnh hưởng đến việc thu thập thông tin nhằm đánh giá rủi ro cho khách
hàng. Những đánh giá rủi ro này chủ yếu dựa vào xét đoán chuyên môn của KTV
có thể dẫn đến hiệu quả các thủ tục đánh giá rủi ro trong quá trình kiểm toán.”
- “Việc tìm hiểu về hoạt động sản xuất kinh doanh của đơn vị được ghi nhận dựa
trên bảng câu hỏi có sẵn nhưng không kết hợp sử dụng lưu đồ. Lưu đồ giúp cho
KTV có thể nắm được đơn vị đang được vận hành như thế nào theo từng quy
trình và người thực hiện trong khi bảng câu hỏi chỉ cung cấp cho KTV thông tin
về loại hình kinh doanh, các yếu tố bên ngoài nhưng không cung cấp được quá
trình hoạt động của đơn vị.”
- “Trong quá trình làm việc trên giấy làm việc, nhận thấy KTV chỉ sử dụng phân
tích theo chiều ngang là so sánh biến động nữa năm nay và năm trước. Việc sử

52
 dụng phân tích theo chiều ngang không mang lại cho KTV một cái nhìn tổng quát
về BCTC. Vì vậy, KTV cần phải kết hợp phân tích theo chiều dọc thông qua các
chỉ số như vòng quay tổng tài sản, vòng quay TSCĐ, hệ số thanh toán nhanh,
vòng quay các khoản phải thu,... từ đó giúp cho KTV có cái nhìn tổng quát về
BCTC và nhận ra những biến động bất thường.”
4.2 Giải pháp nhằm hoàn thiện quy trình kiểm toán TSCĐ tại công ty AASCs
Từ những hạn chế trên, người viết có một số kiến nghị như sau:
- “AASCs nên xây dựng quy trình kiểm toán cho từng loại hình doanh nghiệp cụ
thể. Áp dụng quy trình kiểm toán chung cho tất cả doanh nghiệp không thể bao
quát được hết tất cả những vấn đề phát sinh của mô hình kinh doanh đó. Vì vậy,
việc cập nhật chương trình kiểm toán cụ thể cho từng loại hình doanh nghiệp là
một điều thiết yếu, từ đó có thể rút ngắn được thời gian kiểm toán mà hiệu quả
cuộc kiểm toán lại được nâng cao.”
- “Giảm bớt áp lực công việc cho KTV để từ đó KTV có thể dành nhiều thời gian
với khách hàng nhằm thu thập đầy đủ thông tin về tình hình hoạt động kinh
doanh từ đó bằng chứng đưa ra để đánh giá rủi ro sẽ khả quan hơn là việc chỉ sử
dụng xét đoán chuyên môn nhưng trong tình trạng thiếu thông tin về đơn vị.”
- “Kết hợp sử dụng lưu đồ và bảng câu hỏi, từ đó giúp cho KTV có cái nhìn tổng
quát hơn về hệ thống kế toán cũng như hệ thống KSNB của khách hàng.”
- “Khi thực hiện phân tích cơ bản, KTV nên kết hợp phân tích theo chiều ngang và
phân tích theo chiều dọc thông qua các chỉ số tài chính để có thể nhận ra được
mối liên kết giữa các khoản mục trên BCTC và sử dụng bảng câu hỏi về môi
trường kinh doanh, các yếu tố bên ngoài ảnh hưởng đến hoạt động của đơn vị để
đánh giá mức độ rủi ro có thể xảy ra.”

53
 KẾT LUẬN

Với số lượng doanh nghiệp ngày càng tăng, ngành kiểm toán trong nước cũng phát
triển, công ty kiểm toán AASCs sẽ luôn không ngừng hoàn thiện nhằm nâng cao chất
lượng dịch vụ cho khách hàng.
Thông qua thời gian thực tập, em đã có cơ hội được tìm hiểu về tình hình hoạt động
thực tế của các doanh nghiệp và được sự chỉ dẫn nhiệt tình của các anh chị kiểm toán
viên vì vậy em đã có một cái nhìn tổng quát về quy trình kiểm toán TSCĐ tại công ty
kiểm toán AASCs và em học hỏi được nhiều kiến thức có thể giúp ích trong công việc
sau này.
Bài luận đã khái quát được quy trình kiểm toán TSCĐ tại công ty kiểm toán AASCs và
minh họa thực tế khi kiểm một đơn vị khách hàng từ đó đưa ra kiến nghị về quy trình kiểm
toán đó.

54
 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1 Bộ tài chính (2013). Thông tư hướng dẫn chế độ quản lý, sử dụng và trích khấu hao
tài sản cố định.
2 Bộ tài chính (2014), thông tư hướng dẫn chế độ kế toán doanh nghiệp.
3 Bộ tài chính (2012), Thông tư ban hành hệ thống chuẩn mực kiểm toán Việt Nam.
4 Khoa kế toán trường Đại học Kinh tế TP.HCM (2014), Sách kiểm toán, NXB Kinh
tế TP.HCM.

55
 PHỤ LỤC
Kiểm tra chi phí khấu hao công ty khách hàng

I
II