Прв колоквиум-Информатички технологии

1. Што се подразбира под оперативен систем?

- Оперативен систем е множество програми за управување со компјутерскиот
систем со неговите ресурси т.е периферните единици и со апликативни
програми. Програма која го контролира работењето на другите програми или
апликации и е неопходна за функционирање на компјутерскиот систем. ОС е
посредник помеѓу комјутер и корисник. Цели на ОС се ефикасноста и
практичноста.
2. Улогата на оперативните системи е да управува со ресурсите и периферните
единици, ја организира меморијата и управува со зачувување на фајлови,
дата...,овозможува едноставно издавање наредби.
3. Развој на ОС:
- Прва генерација (1946-1958), електрични цефки, немале ОС, сите функции ги
вршеле операторите кои многу добро го познавале харверот.( EDSAC)
- Втора генерација (1959-1963), транзистори, користи магнетски диск за
кеширање на влезната лента
- Трета генерација(1964-1970), интергрирани кола, сложени се и овозможуваат
повеќезадачно мултипрограмско функционирање.
- Четврта генерација(1971- 1989), VLSI- very large scale integration,
ефтин,пренослив
4. Single tasking ОС е нова програма која може да се иницијализира дури отакако ќе
заврши со работа претходната задача, ова е најстара стуктура на ОС. Примери се
ДОС (Диск ОС) и МацОС.
5. Multitasking е истовремено извршување на повеќе програми. Примери: Unix,
Windows NT, TSO, CTSS…
6. Текстуални ОС е наредни со тастатура, синтакса: ДОС, УНИХ.
7. GUI – Graphical user interface е систем на интерактивни визуелни компоненти за
компјутерски софтвер. GUI прикажува објекти што пренесуваат информации и
претставуваат активности што може да ги преземе корисникот. Предметите ја
менуваат бојата, големината или видливоста кога корисникот комуницира со нив.
GUI-објектите вклучуваат икони, курсори и копчиња. Пр. Windows, MacOS, Unix.
8. Unix е ОС кој глуми како линк помеѓу компјутерот и корисникот. Напишан е во
програмскиот јазик Ц и оргинално е развиен од Денис Ричи, КЕн Томпсон, Руд
Канади. Архитектурата:
I. Хардвер т.е јадро
II. Shell – the utility that processes your request (when u type in a command at your
terminal, the shell interprets the command and calls the program that u want).
III. Utilities – set of services provided by organizations
 IV. Programming language
V. App programs
Unix е под влијание на MULTICS (multiplexed information and computer service) од
МИТ
9. DOS -Disk OS e софтверска програма која ја сетира и раководи со складирањето на
информации. (овозможен од Мицрософт), има две дискетни единици.
10. Разлики на DOS и UNIX :
- УНИХ е повеќе сигурен отколку Винолс
Уних е повеќезадачен ОС и е прилагоден за работа во мрежно опкружување.
- Јадрото на УНИХ е пишувано во Ц, може да се користи во различни компјутери
- Различна е примената на големи и мали букви во наредните на УНИХ
- Уних помалку се користи поради поголеми барања од комјпјутерски хардвер и
се развува во графички ОС
11. Сличности
Наредбите се издаваат текстуално
- Наредбите се клучни зборови што компјутерот ги препознава
- Командниот процесор ја обработува наредбата и го презема нејзиното
извршување
- Хиерархиска структура на директориумите
- Поголем број од наредбите имаат дополнителни можности (параметри)
- И податоците и програмите се снимаат во фајлови (датотеки).

UNIX – can have a GUI, more secure, multitasking, case sensitivity, forward slashes, mainly
used in servers.
DOS – cannot have GUI, isn’t that secured, isn’t multitasking, backward slashes, is used in
embedded systems (microprocessors).
12. Колку генерации на компјутери има и кои се карактеристичните пронајдоци?
Постојат 4 генерации на компјутери, карактеристични пронајдоци се:
Електронски цевки, транзистори, интергрирани кола, VLSI
13. Што е GUI и кои се неговите предности?
GUI- Graphical user interface. GUI е комбинација од текст и слики на интерфејсот на
оперативниот систем. Предности:
Корисникот е ослободен од паметење наредби; Голема е сличноста во наредбите за
различни програми и апликации; Мултитаскинг; Поврзување на податоците од
различни апликации;
14. Кои се опциите за затворање на апликација?
- Со копчето x, кое се наоѓа во горниот десен агол на прозорецот на
апликацијата.
- наредбата Close од контролно мени
 - наредбата File-Exite
- Alt+F4
- Ctrl+Alt+Delete
- Двоклик на сликата во горниот лев агол
15. Наведете пример за интерактивен прозорец и опишете го?
- File save as – привремен прозорец кој ни овозможува да одбереме како и каде да
зачуваме фајл
- Open File – привремен прозорец кој ни овозможуа да одбереме некој фајл.
16. Што е фајл и фолдер?
- Фајл – датотека или документ е множество на податоци со сопствено име кое е
складирано на компјутер
- Фолдер – (папка) е документ што се организираат и чуваат еден или повеќе
фајлови.
17. Каде се прикажуваат фајловите и фолдерите?
Window Explorer ги прикажува фајловите и фолдерите на компјутерот: Panes,
Expand icon, Collapse icon
18. Што е патека на фајлот, наведете пример ?
Патеката на фајлот е локацијата на фајлот во датотеката на компјутерот
Пример: F:\FM\Tutorial\Holiday.bmp
Име на мемориски уред; фолдер во F:disk; подфолдер на FM; како е зачуван фајлот
+екстензија

19. Опишете ја постапката за отворање на нов фолдер на работната површина (Desktop)

како и негово преименување?
- Десен клик на десктопот-New-Folder, а за преименување-десен клик на
фолдерот-Rename
20. Како се користи Recycle Bin?
- Дел од хард диск кој привремено ги чува избришаните фајлови.
- Себришат од таму на следниов начин – десен клик на Recycle bin – empty
recycle bin.
- Исто така можеме ако сакаме и некој документ да го вратиме од Recycle bin со
десен клик на фајлот – Restore.
21. Опиши ја постапката за пребарување на фолдери и фајлови според името (name) ?
(File Explorer-lupa-search -other properties-name)

22. Како се уредуваат иконите на работната површина?

- Десен клик на десктоп – View (големина на иконите) или Sort By (подредување
на иконите)
23. Како се подесува дата и време, опишете ги постапките и опциите?
- Пример 1: Start – Control Panel – Clock and Region - date and time – change date
and time.
- Пример 2: преку часовникот на лентата (taskbar) со кликнување и поtoa
избирање Change data and time settings.
 - Има опција да одбереме 24 или 12 часовен формат, исто така има опција за
автоматски да се ажирира времето од летно во зимско и обратно.
- +++ Additional clocks – дополнителни часовници кои покажуваат време од
different time zone.
- +++ Internet time – статус за синхронизација со надворешен избор
- +++ Synchronize with an Internet time server – се бира серверот за
синхронизација, со тоа компјутерот периодично ќе го синхронизира своето
системно време со избраниот сервер.
24. Опишете ја постапката за подесување на брзината на двојниот клик на маусот?
- Start – Control Panel – Ease of acess – Make the mouse easier to use.
25. Како се подесува брзината на тастатурата?
- Start – Control Panel – Ease of acess – Keyboard properties – Speed
- Repeat delay – време кое е потребно да се држи притиснато одредено копче на
тастатурата за да се повтори внесот.
- Repeat rate – брзина на повторување на внесот при држењена одредено копче на
тастатурата откако повторувањето веќе е активно.
- Cursor blink rate – брзина на трепкање на курсерот.
26. Управување со звуци, изберете еден настан и доделете му звучен ефект?
- Start – Control Panel – Sound – лев клик на Sound табот горе – Program Events –
лев клик на еден од настаните – Brows – одбираме звучен ефект.
27. Од кои локации може да се инсталира софтвер?
Може да се инсталира од: CD, DVD, USB, WEB
28. Опишете ја постапката за деинсталација на програм?
Start – Control Panel – Programs - Programs and Features – Uninstall a programs или
десен клик на апликацијата која сакаме да ја избришеме и uninstall
29. Како се врши преглед на инсталираните надградби? (Control Panel-Programs and
features-up left)
- Start – Control Panel – Programs – Programs and featues – лев клик на View
installed updates (се наоѓа во горниот лев агол)
30. Како се ротира фотографија или отсекува (crop) во Paint или Photos ?
- Постојат следниве обработки на слики: Rotate, contrast, brightness, crop, red eye.
- За ротирање на фотографија се кликнува нанеа, потоа се кликнува на Rotate
clockwise или Counterclockwise на навигациската лента.
- За сечење на фотографијата се клика на fix копчето, потоа crop picture, се
поставува рамката и се притиска на копчето apply.
31. Како се остварува работа во мрежа?
- Кончепти на работатаво мрежа: мрежни картички (adapters); мрежни
концентратори или преклопници; рутери и пристапни точки; модеми и кабли.
32. Како се врши преглед на мрежата?
- Control Panel-Network and Sharing center
33. Какво може да биде приклучувањето на Интернет?
- Wireless – се користи за поврзување на безжични рутери или мрежа, или на
одредена престапна точка (hotspot) кој се наоѓа во непосредна близина.
 - Broadband-PPPoE-(широкопојасен пристап) кога компјутерот е поврзан дирекно
со модем DLS или кабелски модем и корисникот поседува налог за пристап кон
Интернетот.
- Dial-up – ако постои dial up modem кој не е широкопојасен или се користат
ISDN мрежата се приклучува на Internet.
34. Што е веб страна?
- Секој документ што користи hiperlinks или hypertext doc. Кој се чува во Web
Server.
35. Што е веб сајт?
- Колекцијата на Web pages кои имаат слични теми.
36. Што е пребарувач (search engine)?
- е Web page која организира links кон други Web pages. Search engine е Web
pages кои изведуваат пребарувања за пристап кон одредени pages.
37. Наведете пример за адреса на една веб страна (URL) и опишете ја?
- http://facebook.com/login
- Hypertext Transfer Protocol, јазик кој се користи за пренос на Web страници;
server address; наслов на страницата
38. Што е тоа tabbed browsing?
Отварање нова веб страница без затварање на тековната.
39. Како се доаѓа до напредно пребарување на Google (Advanced Search)? (type Advanced
Search )
Отвраме Browser, одиме на google.com – settings во долниот десен агол – advanced
search
40. Наведете барем три интернет browser-и?
- Google Chrome, Internet Explorer, Firefox, Opera, Microsoft Edge

41. Windows – група од неколку графички ОС фамилии кои се развиени од Мицрософт.

Предности се тоа што корисникот е ослободен од памтење наредби и голема е
сличнста во наредбите за различни програми, тој е повеќезадачен и овозможува
поврзување на податоците со различни апликации.
42. Активирање со корисничко име и лозинка
43. Работната површина (десктоп) на Windows е простор за објекти и алатки за
манипулација со објектите.
44. Pointing device или покажувач се користи за интеракција со објектите.
45. Кликнување на објект со десен клик повикува контекстно мени за дадениот објект.
46. Старт мени (изглед)
47. Активирање на програма/и
48. Доведување во фокус за активирање на отворена апликација
Алт+Таб
Знакчето + Таб
 - Опциите Live Taskbar Thumbnails и 3-D Flip се овозможени само при користење
на Aero Glass интерфејсот.
49. Затварање на апликација
- Со Х
- Наредба Close од контролното мени
- Наредбата Филе – Ехит
- - двоклик на сликата во горниот лев агол
- Alt+F4
- Ctrl +Alt +Del (присилно)
50. Dialog boxes
51. Lizgaci
52. File Explorer
- ги прикажува фајловите и фолдерите на компјутерот
- Panes
- Expand icon
- Collapse icon
53. File location
F:\FM\Tutorial\holiday.bmp
Име на мемориски уред
Фолдер во Ф
Подфолдер
Како е зачуван фајлот
54. Recycle bin е дел од хард диск кој привремено ги чува избришаните фајлови.
55. Searching
In taskbar
Ctrl + F
56. По критериуми (Organize – Layout -Search Pane)
- Show only
- Location
- Date modified/ created
- Name
- Tags
- Size
57. System configuration: Control panel (has the ability to view and change system settings
and can be viewed by category, large or small icons.
58. Инсталација на софтвер (Може да се инсталира софтвер од најмалку три локации:
CD или DVD, Web сајт или мрежен фолдер).
59. Софтверски надградби = update
 60. Инсталација на нови уреди во компјутер: Hardware and sound – devices and printers
– add a device
61. Снимање на фајлови на ЦД
I. Се кликнува на копчето Burn button на Windows Media Player а потоа на
Audio или Data, во зависност каков вид на CD е потребно да се сними
II. Се вметнува празно CD
III. Се повлекуваат фајловите од листата кон панелот List
IV. Се кликнува на Start Burn
Windows Vista овозможува снимање на празни CD и DVD со користење на два формати:

- Mastered. Се додаваат фолдерите и фајловите во прозорецот на празниот

диск и снимањето се врши наеднаш.
- Live File System. Ова е понов формат (UDF) кој овозможува користење
на празни CD или DVD на ист начин како и floppy дискетите или USB
меморијата.
Се вметнува празен диск во компјутерот. Се појавува интерактивен прозорец AutoPlay кој
прашува дали на дискот ќе бидат снимани податоци или ќе биде музичко CD.
Ставање на фајловите и фолдерите во прозорецот на дискот. Може да се користи
комбинација на три начини:

- Со повлекување на фајловите и фолдерите во прозорецот.

- Со означување фајловите и фолдерите кои треба да се
- снимаат, кај што потоа се избира Organize􀃖Copy, се
- кликнува на прозорецот на CD/DVD уредот и се бира Organize-Paste.
- Со десен клик на фајлот или фолдерот од паѓачкото мени се бира
опцијата Send To-DVD/CD‐RW Drive.
- Снимањето се врши со кликнување на наредбата Burn to disc во лентата
со задачи. По што започнува извршување на волшебникот CD Writing
Wizard кој го води процесот на именување и снимање на дискот.
- Во форматот Live File System, снимањето се врши во реално време така
што може веднаш да се извади дискот со десен клик на иконата на
снимачот и избирање на наредбата Eject, без да се изведува посебна фаза
на снимање.
62. Работа во мрежа
- Мрежни картички
- Хабс, комутатори
- Рутери
- Модеми
- Кабли
 63. File Sharing
Cp -Network and Internet- Network and Sharing center – Advanced sharing settings
64. Приклучување на Интернет
- Безжичен пристап (Wireless). Се користи за поврзување на безжичен
рутер или мрежа, или на одреденa пристапна точка (hotspot) кој се наоѓа
во непосредна близина.
- Широкопојасен пристап (Broadband ‐PPPoE). Се избира овој пристап
кога компјутерот е поврзан директно со широкопојасен модем (DSL или
кабелски модем) и корисникот поседува Point‐to‐Point Protocol over
Ethernet (e(PPPoE) налог за пристап кон Интернетот.
- 􀁠 Пристап преку телефонска линија (Dial‐up). Се избира
- оваа опција ако постои dial‐up модем кој не е
- широкопојасен или се користи ISDN мрежата се
- приклучување на Интернет.
65. Секој текстуален документ кој содржи хиперлинкови или хипертекст документ на
Web е наречен Web page (страница) која се чува наWeb server
Web site е колекција на Web страници кои имаат слична тема или фокус
Web directory (директориум) е Web страница која организира линкови кон друг
WEB страници во тематски категории како на пр. технологија или музика и др.
Пребарувачи (Search engines) се Web страници кои изведуваат пребарувања за
пристап кон одредени страници
66. http://skopjeonline.com.mk/arsen/
Накратко, секој од овие делови го има следното значење:

- http://
Hypertext Transfer Protocol, јазик што се користи за пренос на Web страници
- skopjeonline.com.mk/
адреса на серверот на кој е поставена Web страницата
- arsen/
наслов на Web страницата
67. Во основа постојат два начини за пребарување на Web:
- Пребарување базирано на категории преку сервиси што вршат
хиерархиска класификација на Web страниците (на пример, Yahoo!).
- Пребарување преку сервиси што собираат текстуални информации на
Web и формираат пребарливи индексни бази на податоци (на пример,
Excite).
68. RSS (Really Simple Sindication) технологијата им овозможува на корисниците да се
пријават за преземање и читање на кратки информативни текстови (feeds) од
илјадници извори од Интернетот.
69. Фишинг (Phishing) е игра на зборови од поимот "fishing", како аналогија на
поставување на мамка со надеж дека иако поголемиот број на корисници ќе ја
избегне, ќе се најде барем една жртва која ќе ја загризе.
70. Конфигурацијата на Pop‐up Blocker може да се изврши и преку избор на Tools- Pop‐
up Blocker- Pop‐up Blocker Settings.