Trường Đại Học Duy Tân

Khoa Y

Nguyên tắc
truyền thông - giáo dục sức khỏe
và nâng cao sức khỏe
(1 giờ)

GV. Nguyễn Hoàng Nhật Minh

Email: nguyenhnhatminh1@dtu.edu.vn
 Mục tiêu
Sau khi học xong bài này, sinh viên có khả năng:

1. Trình bày được các nguyên tắc cơ bản trong

chỉ đạo hoạt động truyền thông giáo dục sức
khỏe (TT-GDSK)
2. Vận dụng được các nguyên tắc TT-GDSK vào
trong công tác TT-GDSK.
 Khái niệm

• Nguyên tắc TT-GDSK là

- Những cở sở định hướng cho chỉ đạo hoạt động
- Cơ sở cho việc lựa chọn nội dung, phương pháp,
phương tiện và cách thức tổ chức
- Phù hợp với mục đích, nhiệm vụ giáo dục sức khỏe
- Được ứng dụng trong hoạt động thực tiễn
1 Nguyên tắc khoa học trong TT-GDSK

• Mục đích TT-GDSK ???

• Dựa trên những cơ sở nào?
• Được thể hiện như thế nào trong TT-GDSK?
1 Nguyên tắc khoa học trong TT-GDSK

Cơ sở khoa học y học

Cơ sở khoa học hành vi

Cơ sở tâm lý học giáo dục

Cơ sở tâm lý học xã hội

Cở sở tâm lý học nhận thức

1 Nguyên tắc khoa học trong TT-GDSK

Cơ sở khoa học y học

• Dựa trên bằng chứng khoa học y học

• Phổ biến kiến thức của khoa học y học ứng
dụng trong thực tiễn chăm sóc và bảo vệ
sức khỏe cho cá nhân và cộng đồng: dấu
hiệu bệnh, cách phát hiện bệnh, dự phòng
bệnh, cách xử trí….
 Vấn đề sức khỏe

Sau khi tiến hành khảo sát, thu thập thông tin tại địa
phương A, xác định được các vấn đề sức khỏe ở đây:
- Trẻ suy dinh dưỡng
- Tăng huyết áp ở người cao tuổi
- Tỷ lệ tiêm chủng cho trẻ dưới 2 tuổi dưới 72%
Phân tích lựa chọn vấn đề sức khỏe ưu tiên cần giải quyết:
tỷ lệ tiêm chủng cho trẻ dưới 2 tuổi thấp.
Giải quyết vấn đề ???
Tìm hiểu nguyên nhân ???
 Truyền thông giáo dục sức khỏe
1 Nguyên tắc khoa học trong TT-GDSK
Cơ sở khoa học y học

Biểu đồ 2. Tỷ lệ tiêm UV2+ ở PNCT và tỷ lệ UVSS, 1991-2012

 Tỉ lệ tiêm chủng cho trẻ <2 tuổi chỉ đạt 72%

Thiếu sự hưởng ứng Thiếu sự trợ giúp

của người dân của chính quyền

Chưa Chưa tin Thiếu

Tập
Tập quán
Nhận thức chưa
hiểu rõ về
lạc hậu
về hiệu quan tâm
quán đúng: cho rằng
tiêm quả của đến
lạc hậu tiêm chủng là
chủng tiêm CSSK
chủng con mình nhiệm vụ của
ngành Y tế

CBYT Điều kiện

không giải kinh tế
thích về Ngành y tế
khó khăn
phản ứng chưa chủ động
phụ sau phối hợp
tiêm
1 Nguyên tắc khoa học trong TT-GDSK

Cơ sở khoa học hành vi

• Nghiên cứu những cách ứng xử của con người

• Vì sao con người lại ứng xử như vậy?
• Hành vi sức khỏe biểu hiện:
- Nhận thức
- Thái độ
- Niềm tin
- Kỹ năng
1 Nguyên tắc khoa học trong TT-GDSK

Cơ sở khoa học hành vi

• Vì sao người dân không mang con đi tiêm chủng?

• TT-GDSK
- Nhận thức:
- Thái độ:
- Niềm tin:
Kỹ năng/ thực hành:
Mang con đi tiêm chủng đúng lịch và đầy đủ
 Cơ sở khoa học hành vi
B5 (Duy trì): Thực hiện và
duy trì hành vi mới

B4 (Thực hiện): Thực hiện

và đánh giá hành vi mới

B3 (Chuẩn bị): Chưa có ý định đến có

ý định, chuẩn bị thực hiện

B2 (Dự định): Chưa chấp nhận đến chấp

nhận nhưng chưa thực hiện
(đã quan tâm)

B1 (Tiền dự định):
Chưa hiểu biết đến hiểu biết
1 Nguyên tắc khoa học trong TT-GDSK

Cơ sở tâm lý học giáo dục

• Sức khỏe là tình trạng thoải mái hoàn toàn về thể

chất, tinh thần và xã hội chứ không chỉ bao gồm
tình trạng không có bệnh hay thương tật.
• Hiểu tâm lý từng đối tượng.
• Đối với vấn đề: tỷ lệ tiêm chủng cho trẻ thấp
Đối tượng TT-GDSK:
- Các bà mẹ, người dân (người lớn)
- Người lãnh đạo
1 Nguyên tắc khoa học trong TT-GDSK
Cơ sở tâm lý học xã hội

Nhu cầu tự
khẳng định
Nhu cầu được
tôn trọng

Nhu cầu xã hội

Nhu cầu bảo vệ

Nhu cầu sinh lý

1 Nguyên tắc khoa học trong TT-GDSK
Cơ sở tâm lý học xã hội

• Quá trình nhận thức con người: 2 giai đoạn

- Nhận thức cảm tính
- Nhận thức lý tính
1 Nguyên tắc khoa học trong TT-GDSK
Cơ sở tâm lý học xã hội

• Quá trình nhận thức đòi hỏi:

Phải có sự Trong việc tiếp nhận thông tin con người luôn
có sự lựa chọn
chú ý
Phụ thuộc vào động cơ, nhu cầu của mỗi người

Phải có sự Theo vị trí, thời gian, dựa trên đặc trưng của đối
sắp xếp tượng…

Tính hiện Phụ thuộc vào đặc điểm của đối tượng: trình độ
thực học vấn, kinh nghiệm, giới tính…
1 Nguyên tắc khoa học trong TT-GDSK

Đảm bảo tính hệ thống,

Xác định nội dung,
tính logic trong lập kế
lựa chọn phương pháp và
hoạch và triển khai hoạt
phương tiện
động
 CDC: Health education

https://www.youtube.com/watch?v=ZZgo6RVn350
 Lượng giá

Câu 1: Nguyên tắc GDSK chỉ đạo trong việc:

A. Lựa chọn nội dung, phương pháp, hình thức phương
tiện GDSK
B. Lựa chọn cách thức tổ chức, nội dung, phương pháp,
hình thức phương tiện GDSK
C. Lựa chọn cách thức tổ chức GDSK
D. Lựa chọn một số vấn đề sức khoẻ của cộng đồng để
giáo dục
 Lượng giá

Câu 2: Một bà lang có bài thuốc cai đẻ bằng lá rừng

để rải lên giường ngủ của 2 vợ chồng, một cán bộ trạm
y tế tiếp thu bài thuốc phổ biến cho nhân dân, theo bạn
cán bộ y tế vi phạm nguyên tắc TT- GDSK nào?
A. Khoa học
B. Đại chúng
C. Trực quan
D. Thực tiễn
 Lượng giá
Câu 3:
I. Nhu cầu xã hội
II. Nhu cầu được tôn trọng
III. Nhu cầu về an toàn
IV. Nhu cầu tự khẳng định
V. Nhu cầu sinh vật, sinh tồn

Maslow xác định năm loại nhu cầu từ thấp lên cao là:
A. V, I, III, II, IV
B. V, III, I, II, IV
C. III, V, II, IV, I
D. I, V, II, III, IV
 TÀI LIỆU THAM KHẢO

1) Nguyễn Văn Hiến, Giáo dục và nâng cao sức khỏe,

2013, Bộ Y Tế, NXB Y học, Hà Nội.
2) Nguyễn Thị Thu, Khoa học hành vi và giáo dục sức
khỏe, 2005, Bộ Y Tế, NXB Y Học, Hà Nội.
3) Bộ Môn Tâm Lý Y học-Giáo dục sức khỏe, Đại Học Y
Huế, 2014, Bài giảng Truyền thông-Giáo dục sức khỏe.