WIKA AT PANAHON
Ang Panahon sa Ating mga Interaksyon
Oswald Spangler -ang meaning na nakaattach
sa oras ang nagpapaiba sa mga kultura
Ernst Cassirer - masusukat ang level ng
sibilisasyon at pagkamaunlad ng wika sa dami
ng salitang maykinalaman sa zeitworts /
pampanahong mga salita
Kahit na mahalaga sa Kanluraning kultura ang
konsepto ng Panahon, that doesn't mean na mas
mataas Ang kultura ng kanluranin compared sa iba
like sa HOPI NG INDIA.
Benjamin Lee Whorf - Hopi ay walang
kataga/sistema ng paghahati ng Panahon. ANG
MGA KULTURA AY MAY
KANYAKANYANG KONSEPTO NG
PANAHON
Filipino time vs. American time
late vs. early
- tanggap natin Ang meaning na late sya pero
hindi tayo nagkukulang sa mga salita at sa mga
salawikain Kung saan napaka importante Ang
oras. (pinagkukupara sa ibang kultura(iba
ang pinapahalagahan))
ERLINDA NICDAO-HENSON
- nagsagawa ng pag-aaral ukol sa konsepto ng
Panahon sa Tiaong, Quezon
- Ang Panahon para sa kanila ay alinsunod sa
mga PANGYAYARI.
1 PAGBABAGO NG KLIMA
***(tagulan/taginit/Panahon ng mangga)
2 KALAGAYAN NG LIPUNAN
***(noongPanahon ng hapon)
3 PAGBABAGO SA KANILANG
KAMALAYAN O PAGKATAO
***(noong Bata ako)
4 PAGDATING NG MGA MAKABAGONG
BAGAY AT PAMARAAN NG PAMUHAY
***(noong magkaroonng elektrisidad dito)
PANAHON:
*Mabilis - kapag marami Ang nangyayari sa
halip,
*Mabagal - kapag walang nangyayari
*Walang Nangyayar - hindi nagbabago
Nakaasa tayo sa pagdating ng panyayari hindi
sa orasan
*pakikidaloy sa buhay o ritmo ngkalikasan
EXAMPLE: pagtilaok NG manok, hahayo NG
bukid Ang magsasaka maglinang NG lupa bago
pa similar Ang araw
EXAMPLE: may bagong labas na cellphone:
"Panahon na bumili NG bagong cellphone"
Hindi pa natin tuluyang naiwawaksi Ang
katutubong konsepto NG PANAHON
***Imbis na oras, maspinapahalagahan at
naging batayan Ang personal na elemento
(EXAMPLE SA PARTY::::Kung Sino Ang
naroon "Sino na nandyan?", Kung mayroon na
nangyayari, Kung talagang nagumpisa na o
Wala pa nangyayari"Nagumpisa na ba?")IMBIS
ON TIME, NAGSSTART NG PARTY
PAGREADY NA ANG LAHAT
KAPAG TAKDANG ORAS, AT KAILANGAN
MABUO ANG ISANG GINAGAWA,
MABILIS ANG PAGBUBUO NITO.
EXAMPLE: Mabilis na pagkakaisa at pagkabuo
para sa EDSA REVOLUTION dala ng matiging
paghahalaga sa pisang pangyayari.
Masasalamin sa ating kultura ang kosepto ng
pagiging maagap. MGA SALITA NA
KATULAD NG: “Kandarapa, Rumaragasa,
Nagkukumahog”
Bukod nito, mga salitang nagpapahayag ng
kahandaan sa anumang bagay:
“Karaka-raka, Kagyat, Daglit, Kapagdaka”
“Biglaan” - mobilise ang pangyayari; di
inaasahan “Madalian” - naganap sa mailing
panahon
“Mabilisan” - Kailangan Gavin sa Yahoo na
panahon “Paspasan” - nakikipaghabulan at
humahaginit sa tulin
SAATING KULTURA, MGA
KABABALAGHAN NA NAGAGAWA NG
MABILISAN:
> “Makukuha sa santong paspasan kung hindi sa
santong dasalan”,
> “Daig ng maagsap ang masipag”,
> “Kung maliligo ka’y sa tubig aagap/nang hindi
sa tabsing ng dagat”
    ***mahlaga ang pag-agap ng pagkakataong
dala ng kilos kaysa matiyaga ngunit mabagal. >
> “Aanhin mo pa ang kabayo kung [patay na ang
kabayo?”
    ***makikita ang pagpapahalaga sa pagsunod
sa hinihingi ng pagkakataon. Masmahalaga
kaysa sa pagbilang ng oras.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
SA KABUUAN: MAY KATUTUBONG
KASANAYAN NG PAGKAMAAGAP AT
MATALAS NA PAGDAMA SA PANAHON
AND FILIPINO. LIKS, ORGANIKO, AT
AKMA SAPAGKAT NAKATUTOK SA
DALOY AT SAYSAY NG MGA
PANGYAYARI AT HINDI LAMANG SA
PAGGALAW NG KAMAY NG ORASAN.
~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~~
NAKAHATI AND PANAHON SA 2
KATEGORY NG KAGANAPAN:
> Kasalukuyan o nagaganap palamang “PA”
> Naganap o natapos gang pangyayari “NA”
Kawalan ng pagpapahalaga sa pandiwang
panauhan. Importante saatin ang kaganapan ng
isang bagay, at hindi kung kailan ito ginawa.
INGLES,
“It is done” &“ I am finished” ay may
karugtong, “already”— sanay tayo na mayroon
sa huli bilang pagdiriin na tunay ngang
naganap  walang pagpapahalaga sa kausap (di 100%
NINGAS-KUGON - Sa una lang magaling
(maaaring pagiging praktikal) paano kung wala
talagang pag-asa.
HINOG SA PILIT - Lahat ay may sadayng
panahon at pagkahinog, hindi mamaaaring
pilitin ang proseso.
MAÑANA HABIT - Puwedeng hindi pa
gaanong importante kaya ipinagliban muna.
HINDI SAPAT NA NAKAISKEDYUL ANG
ISANG GAWAIN PARA MATUPAD
“Saka na” - “Maghintay muna tayo ng Tamang
panahon” (hindi pagpapabukas)
Kapagnapabayaan, marring hindi mahalaga.
Erlinda Nicdao-Henson
- isang paraan ito ng pag-iwas sa kini-kinitang
kabiguan. Sayang ang pagod kung pagtutuunan
mo ng pansin kapag hindi pa oras (o kahinugan)
(maaari ito iterpretatuhing mga tagalabas ng
ating kultura na pagpapaliban o pagpapabukas) -
Isang paghihintay sa kaganapan na samantala
dapat ay pinupuno ng iba pang Gawain.
CHRONEMICS
1. POLYCHRONIC - sabay-sabay ang
gawain; kultura nating Filipino; rason
kung bakit hindi dagliang naiinip ang
mga Filipino sa paghihintay dahil
nalilibang tayo.
EX: tindera sa palengke (maraming ginagawa at
hati ang atensyon, sa ibang kultura maaaring
sabihin na bastos)
2. MONOCHRONIC - paisa-isang
paghahanay ng mga gawain; 
EX: Mga Amerikano dahil mas naka-pokus sila
sa iisang gawain. 
SINASABI RIN NA:(polychronic/TAYO)
***Hindi marunong pumila; nag-uunahan at
nagsisiksikan; hindi taimtim sa pakikinig;
attention ang naibibigay sa isang sukat ng
panahon)
Rason kung bakit hindi tayo naiinip sa
paghihintay (gagawa ng pagkakaabalahan sa
panahon na bakante) o madiskarte kapag
mabago ang plano, di katulad ng ibang kultura
na mataas ang frustration kapag hindi natupad.
KAGANAPAN AT HINDI KAILAN
Paghahalo-halo ng panauhan - “Bukas aalis na
ako”  kadalasan ipinagtutugma ang kinabukasan
at nakaraan.
 “Na”- magaganap na, narayan na
(magmamadali pang paghandaan ang
parating)
 “Saka na” - pagpapaliban sa hinaharap
 “Ngayon na” - paggigiit ng panahon sa
kailangan gawin
 “Bukas na” - nagbabadya na darating na
ang bukas ; ipinagpaliban sa
kinabukasan
 “Pa”- paglipas ng pagkakataon o
Tamang panahon spang magawa ang
isang bagay
// Nakatuon ang pansin sa kaganapan, sa
panghihinayang o matinding pagkadama ng
nakaraang panahon/pagkakataon //
 “kanina pa” - bahid ng panghihinayang;
nagaan ang isang bagay 
 “ kani-kanina” - paglipas ng mailing
panahon
 “noon pa” - paglipas ng mahabang
panahon
 “Noong-noon pa” - napakatagal na
naganap
**** ang ilang salita ay patungkol sa pag-
aabang/pag-aantabay
SA TAGALOG (nasaad na pangyayari makikita
sa:)
PAG-AANTABAY - sandali, teka, hintay,
parating na, malapit na, mamaya pa/na
PAG-AGAP SA MAGAGANAP - heto na;
pagsapit at idinidiin at minamarkahan ng
ngyayari na
Malakas ang tensyon sa pagitan ng:
“Now” - naririto na sa kasalukuyan
“not yet”- parating pa lang.
“Nariyan lang” / “Malapit lang”
***kahit ilang bundok o ilog pa ang tatahakin
“alas-nuwebe”
***puwede maging buong araw
> Di-tiyak at lihis ang aning pagtatantiya ng
oras ; medalas pinanggagalingan ng di-
pagunawaan ng kultura tungkol sa panahon
DI TIYAK ANG PAGKATUON SA DALOY
NG PANGYAYARI (’nakaraan’ -
kanina,kamakailan,kamakalwa,noon ;
‘hinaharap’ - bukas,samakalawa,mamaya) 
****MAHALAGA LANG KUNG TAPOS
NA O NASA BUKAS PA.****
-hindi esantardisado ang pagbibilang ng
panahong lumipas
Noon unang panahon, ginagamit ang posisyon
ng araw upang malaman ang oras. 
***Hindi ibighabihin into walang masusing
pagsukat ng lumilipas na ara, kundi ito’y dala
ng iba’t iban pamaraan ng pagtatanda ng
daloy nito.
ILANG SUKATANG MAKAHULUGAN SA
NAKARARAMING FILIPINO:
1. Kalikasan (nakatira sa bukirin) - ex :pagtilaok
ng manok
 Kaya ang kalikasan ay ginagawang
sukatan ay dahil sa nakasanayang
sitwasyon ng mga tao sa kapaligirang
kanilang tinitirhan
2. Pangyayari (lahat ng Filipino) - ex: noong
panahon ng Hapon
 Sa kultura ng Filipino, ginagawang
personal ng mga tao ang mga
pangyayari kagaya ng Pasko o
Kaarawan kaysa sa mismong eksaktong
petsa.
Kaaya-aya ang mga pangyayari. Hindi tayo
masyadong interesado sa pagsasara, at
pakikiramdam na lumilipas na naman ang isang
araw at ano ang nagawa.

HINDI LINEAR ANG PAGGANAP NG

PANAHON; HINDI TAYO NASASAKOP NG
CHRONARCHY -pagsunod sa mekanikal na
takbo ng oras ; 

PABAGOBAGO ANG SUKATAN, AT AYON

SA MGA PAGKAKATAONG NAGBIBIGAY-
BUNGA SA PAGKAHULI/PAGKAANTALA.

Nakabatay sa bigat ng kadahilanan ng

pagkakataon kung nakakainsulto ang
paghihintay (ex: “natrapik ako”, “baha sa amin”
o “brownout kaya hindi nagawa”) DAHIL
WALA TAYONG KONTROL SA
PANGYAYARI

May mag pamantayan ng pakikisalamuha sa

lipunan na nagsasabing ang pagkahuli ay tanda
ng paginalang-alang sa kapwa (ex: late sa party
kc bka sabihin na sabi sa food / hindi pa handa
ang maybahay)

DAPAT UNAWAIN NATIN ANG

KULTURA SA PERSPECTIVE NG NASA
LOOB upang maiwasan ang pagkakabuhol-
buhol ng inihinay na mga pangyayari at ang di-
pagkaunawaan hinngil sa mensahe ng may
kinalaman sa panahon/pangyayari.