NGOҤI KHOA LÂM SÀNG-2007

CHҨN THѬѪNG VÀ VӂT THѬѪNG BӨNG

1-Ĉҥi cѭѫng:
1.1-Chҩn thѭѫng bөng kín:
Chҩn thѭѫng bөng kín thѭӡng gһp trong thӡi bình.
Tai nҥn lѭu thông chiӃm 50-75% các nguyên nhân cӫa chҩn thѭѫng bөng kín. Các
nguyên nhân khác bao gӗm: ҭu ÿҧ, rѫi tӯ trên cao, tai nҥn trong sinh hoҥt…
Tҥng thѭӡng bӏ tәn thѭѫng, theo thӭ tӵ, là lách, gan, sau phúc mҥc, ruӝt non, thұn, bàng
quang, ruӝt già, cѫ hoành, tuӷ.
Cѫ chӃ tәn thѭѫng:
1-Sӵ giҧm tӕc ÿӝt ngӝt: làm các tҥng khác nhau di chuyӇn vӟi tӕc ÿӝ khác nhau. Tәn
thѭѫng thѭӡng là rách do bӏ chҵng kéo, ÿһc biӋt tҥi nѫi tiӃp giáp vӟi các vӏ trí cӕ ÿӏnh.
2-Sӵ ÿè nghiӃn: các tҥng bӏ ép giӳa thành bөng và cӝt sӕng hay thành ngӵc sau. Tҥng
ÿһc (gan, lách, thұn) thѭӡng bӏ tәn thѭѫng nhiӅu hѫn cҧ.
3-Sӵ tăng áp lӵc trong xoang bөng ÿӝt ngӝt: gây vӥ các tҥng rӛng (tuân theo ÿӏnh luұt
Boyle).
Chҭn ÿoán chҩn thѭѫng bөng kín thѭӡng khó khăn vì:
o Bӏ các tәn thѭѫng phӕi hӧp ÿánh lҥc hѭӟng.
o Tri giác BN sút giҧm do chҩn thѭѫng sӑ não, ngӝ ÿӝc (rѭӧu, heroin...).
o Gây mê và phүu thuұt ӣ các vùng khác có thӇ ҧnh hѭӣng ÿӃn viӋc theo dõi tình
tҥng bөng ӣ BN bӏ ÿa chҩn thѭѫng.
1.2-VӃt thѭѫng thҩu bөng:
VӃt thѭѫng thҩu bөng ÿѭӧc ÿӏnh nghƭa là vӃt thѭѫng thành bөng trѭӟc xâm nhұp vào
xoang bөng (thӫng phúc mҥc thành), vӃt thѭѫng ngӵc xâm nhұp vào xoang bөng (thӫng
cѫ hoành), vӃt thѭѫng vùng hông hay lѭng xâm nhұp vào khoang sau phúc mҥc.
VӃt thѭѫng thҩu bөng thѭӡng gһp trong cҧ thӡi bình lүn thӡi chiӃn.
Tác nhân gây vӃt thѭѫng thҩu bөng:
o Thӡi bình: do các vұt sҳc nhӑn (do bӏ ÿâm).
o Thӡi chiӃn: do hoҧ khí.
Ĉӕi vӟi vӃt thѭѫng thҩu bөng do hoҧ khí, tәn thѭѫng có năng lѭӧng truyӅn dүn cao, do
ÿó khó tiên ÿoán ÿѭӧc mӭc ÿӝ tәn thѭѫng các tҥng trong xoang bөng (không thӇ dӵa vào
tәn thѭѫng bӅ mһt ÿӇ ÿánh giá tәn thѭѫng nӝi tҥng).
Ĉӕi vӟi vӃt thѭѫng thҩu bөng do bӏ ÿâm, có thӇ tiên ÿoán trѭӟc mӭc ÿӝ tәn thѭѫng cNJng
nhѭ tҥng bӏ tәn thѭѫng.
Các tҥng thѭӡng bӏ tәn thѭѫng: ruӝt non (29%), gan (28%), ruӝt già (23%), dҥ dày
(13%).
2-Chҭn ÿoán:
2.1-Chҭn ÿoán lâm sàng:

534
 NGOҤI KHOA LÂM SÀNG-2007

Các dҩu hiӋu quan trӑng nhҩt chӭng tӓ có tәn thѭѫng nӝi tҥng là: ÿau bөng (ÿһc biӋt ÿau
ngày càng tăng), tөt huyӃt áp, các dҩu hiӋu cӫa viêm phúc mҥc, tiӇu máu, xuҩt huyӃt tiêu
hoá.
2.1.1-Chҩn thѭѫng bөng kín:
Khi thăm khám lâm sàng, cҫn thăm khám và xӱ trí theo thӭ tӵ ѭu tiên (hô hҩp/cӝt sӕng
cә-tuҫn hoàn-thҫn kinh trung ѭѫng-bөng-tӭ chi).
Các dҩu hiӋu gӧi ý chҭn ÿoán:
o Gãy các xѭѫng sѭӡn cuӕi: có thӇ vӥ gan hay vӥ lách.
o Bөng chѭӟng hѫi, nhu ÿӝng ruӝt giҧm: có thӇ viêm phúc mҥc.
o Dҩu bҫm máu vùng hông lѭng (dҩu hiӋu Gray Turner): tө máu sau phúc mҥc.
o Âm ruӝt ÿѭӧc nghe trên thành ngӵc: có thӇ vӥ cѫ hoành.
o TiӇu máu: có thӇ chҩn thѭѫng thұn.
o TiӇu khó + tiӇu máu hay bí tiӇu: có thӇ vӥ bàng quang.
o Vӥ khung chұu: có thӇ chҩn thѭѫng niӋu ÿҥo.
Cҫn chú ý là chҩn thѭѫng các xѭѫng sѭӡn cuӕi, xѭѫng chұu, ÿөng dұp thành bөng cNJng
gây ra các triӋu chӭng tѭѫng tӵ nhѭ viêm phúc mҥc.
ChӍ 65% các trѭӡng hӧp chҧy máu trong xoang bөng ÿѭӧc chҭn ÿoán trên lâm sàng.
2.1.2-VӃt thѭѫng thҩu bөng:
Khi tiӃp nhұn BN, cҫn chú ý khai thác:
o Tác nhân gây tәn thѭѫng (hình dáng, kích thѭӟc)
o Hѭӟng tác ÿӝng
o Lӵc tác ÿӝng
o Tình trҥng ban ÿҫu cӫa BN (nӃu BN nhұp viӋn trong tình trҥng sӕc, có chӍ ÿӏnh
mӣ bөng thám sát mà không cҫn làm thêm các chҭn ÿoán cұn lâm sàng).
Các vӃt thѭѫng nhӓ trên thành bөng thѭӡng dӉ bӏ bӓ qua, tuy nhiên chúng có thӇ là
ÿѭӡng vào cӫa mӝt tәn thѭѫng nӝi tҥng.
VӃt thѭѫng vùng trên rӕn có thӇ là vӃt thѭѫng bөng-ngӵc. Do ÿó cҫn chú ý ÿӃn biӇu hiӋn
ÿau ngӵc hay khó thӣ, nghe phәi và chөp phim ngӵc thҷng.
2.2-Chҭn ÿoán cұn lâm sàng:
2.2.1-Chӑc rӱa xoang phúc mҥc chҭn ÿoán (DPL-Diagnostic peritoneal lavage):
ChӍ ÿӏnh: BN nghi ngӡ có chҩn thѭѫng bөng kín và:
o Có chҩn thѭѫng cӝt sӕng
o Tөt HA mà không xác ÿӏnh rõ nguyên nhân
o Lѫ mѫ (chҩn thѭѫng sӑ não, ngӝ ÿӝc thuӕc…)
o Ĉѭӧc phүu thuұt vì các chӍ ÿӏnh khác
Phѭѫng pháp:

535
 NGOҤI KHOA LÂM SÀNG-2007

o Mӣ mӝt lә nhӓ trên thành bөng vào xoang phúc mҥc hay luӗn catheter vào
xoang phúc mҥc.
o TruyӅn vào xoang phúc mҥc 1000 mL NaCl 0,9%, cho dӏch chҧy ra theo cѫ chӃ
siphon, lҩy dӏch làm xét nghiӋm.
DPL (+):
o Chҩn thѭѫng bөng kín: > 10 mL/máu, HC > 100000, BC > 500, dӏch mұt, mҭu
thӭc ăn.
o VӃt thѭѫng thҩu bөng: > 10 mL/máu, HC > 10000, BC > 500, dӏch mұt, mҭu
thӭc ăn.
2.2.2-FAST (Focused Assessment with Sonography for Trauma):
FAST: mӝt khám nghiӋm vӅ siêu âm giӟi hҥn trong viӋc xác ÿӏnh có dӏch (trong chҩn
thѭѫng, ÿӗng nghƭa vӟi máu) hiӋn diӋn trong xoang phúc mҥc hay xoang màng tim hay
không.
FAST ÿѭӧc tiӃn hành tҥi giѭӡng và ÿѭӧc chӍ ÿӏnh cho tҩt cҧ các BN bӏ CTBK.
Lѭӧng máu 30-70 mL ÿӫ ÿӇ có thӇ ÿѭӧc phát hiӋn bӣi FAST.
Ĉӝ chính xác cӫa FAST phө thuӝc vào ngѭӡi làm siêu âm.
2.2.3-CT:
CT là “tiêu chuҭn vàng” trong chҭn ÿoán tәn thѭѫng tҥng ÿһc (gan, lách, thұn).
CT có thӇ xác ÿӏnh có máu trong xoang phúc mҥc. Tuy nhiên, FAST cNJng có thӇ xác
ÿӏnh ÿѭӧc vӟi thӡi gian nhanh hѫn. Tuy nhiên, CT có thӇ xác ÿӏnh nguӗn chҧy máu (dҩu
hiӋu thuӕc cҧn quang thoát mҥch), ÿiӅu mà siêu âm và DPL không làm ÿѭӧc.
CT cNJng có thӇ chҭn ÿoán các tәn thѭѫng sau phúc mҥc.
Hҥn chӃ cӫa CT: khó chҭn ÿoán tәn thѭѫng tuӷ, cѫ hoành và tҥng rӛng.
2.2.4-X-quang không chuҭn bӏ:
Ĉӕi vӟi chҩn thѭѫng bөng kín, X-quang có giá trӏ hҥn chӃ. Các tәn thѭѫng có thӇ ÿѭӧc
phát hiӋn qua X-quang: vӥ cѫ hoành (vòm hoành mҩt liên tөc, tràn dӏch màng phәi, dҥ
dày hay ruӝt nҵm trong lӗng ngӵc), vӥ ruӝt non (liӅm hѫi dѭӟi hoành), vӥ tá tràng (hѫi
sau phúc mҥc), vӥ bàng quang (gãy xѭѫng chұu)…
Ĉӕi vӟi vӃt thѭѫng thҩu bөng, X-quang là chӍ ÿӏnh bҳt buӝc, nhҩt là khi vӃt thѭѫng bөng
nҵm ӣ vùng trên rӕn. Các dҩu hiӋu bҩt thѭӡng có thӇ gһp: tràn máu/tràn khí màng phәi,
bóng tim to, liӅm hѫi dѭӟi hoành…
2.2.5-Nӝi soi ÿҥi tràng xích-ma:
Nӝi soi ÿҥi tràng xích-ma ÿѭӧc chӍ ÿӏnh khi nghi ngӡ có tәn thѭѫng ÿҥi tràng xích-ma,
cө thӇ là:
o Thăm trӵc tràng có máu.
o VӃt thѭѫng nҵm dѭӟi ÿѭӡng ngang qua hai gai chұu trѭӟc trên.
2.2.6-Các xét nghiӋm:
Các xét nghiӋm sau ÿây bҳt buӝc phҧi ÿѭӧc thӵc hiӋn trѭӟc tҩt cҧ các BN bӏ chҩn thѭѫng
bөng:
o Công thӭc máu

536
 NGOҤI KHOA LÂM SÀNG-2007

o Glycemia, urê, creatinine huyӃt tѭѫng

o Thӡi gian máu chҧy, PT, aPTT
o Nhóm máu
o Tәng phân tích nѭӟc tiӇu
o Test thai (QS)
o Ĉo nӗng ÿӝ rѭӧu và các chҩt khác
3-ĈiӅu trӏ:
3.1-Thái ÿӝ chҭn ÿoán và xӱ trí:
3.1.1-Chҩn thѭѫng bөng kín:
Can thiӋp phүu thuұt ngay nӃu BN có:
o Viêm phúc mҥc toàn diӋn
o Sӕc mҩt máu kèm theo chѭӟng bөng
o X-quang phәi có dҩu hiӋu vӥ cѫ hoành
NӃu không có mӝt trong ba biӇu hiӋn trên, thӵc hiӋn FAST:
o Sinh hiӋu әn ÿӏnh (mҥch < 110, HAmax • 100)
ƒ FAST dѭѫng tính: chӍ ÿӏnh CT.
ƒ FAST âm tính và không có chӍ ÿӏnh khác cӫa CT: theo dõi, thӵc hiӋn lҥi
FAST sau 6-12 giӡ.
o Sinh hiӋu tѭѫng ÿӕi әn ÿӏnh (truyӅn < 2000 mL dӏch ÿӇ duy trì sinh hiӋu әn
ÿӏnh): ChӍ ÿӏnh CT (hoһc DPL). NӃu CT dѭѫng tính: xӱ trí tuǤ tәn thѭѫng. NӃu
CT âm tính: cân nhҳc ÿӃn tәn thѭѫng ӣ các vùng khác.
o Sinh hiӋu không әn ÿӏnh (truyӅn > 2000 mL dӏch ÿӇ duy trì sinh hiӋu әn ÿӏnh):
chӍ ÿӏnh FAST (hay DPL). NӃu dѭѫng tính: chuyӇn BN vào phòng mә. NӃu âm
tính: phҧi loҥi trӯ các nguyên nhân khác.
3.1.2-VӃt thѭѫng thҩu bөng:
3.1.2.1-VӃt thѭѫng thҩu bөng ӣ thành bөng trѭӟc:
NӃu có sӕc, thông dҥ dày có máu, thăm trӵc tràng có máu, có dҩu viêm phúc mҥc, FAST
(+): can thiӋp phүu thuұt.
NӃu không có các dҩu hiӋu trên:
o VӃt thѭѫng do bӏ ÿâm: thám sát vӃt thѭѫng: gây tê tҥi chӛ, mӣ rӝng vӃt thѭѫng,
thám sát tӯng lӟp thành bөng. NӃu có tәn thѭѫng lӟp cân sau, chӍ ÿӏnh DPL.
o VӃt thѭѫng do hoҧ khí, chӍ ÿӏnh DPL.
o NӃu DPL (+), chӍ ÿӏnh phүu thuұt.
3.1.2.2-VӃt thѭѫng ngӵc-bөng:
NӃu có sӕc, thông dҥ dày có máu, thăm trӵc tràng có máu, có dҩu viêm phúc mҥc, FAST
(+): can thiӋp phүu thuұt.
NӃu không có các dҩu hiӋu trên, chӍ ÿӏnh DPL hay nӝi soi xoang bөng chҭn ÿoán.

537
 NGOҤI KHOA LÂM SÀNG-2007

3.1.2.3-VӃt thѭѫng vùng hông hay lѭng:

NӃu có sӕc, thông dҥ dày có máu, thăm trӵc tràng có máu, có dҩu viêm phúc mҥc, FAST
(+): can thiӋp phүu thuұt.
NӃu không có các dҩu hiӋu trên: CT (có bѫm thuӕc cҧn quang qua ba ÿѭӡng: tƭnh mҥch,
dҥ dày, trӵc tràng), có thӇ kӃt hӧp DPL.
o NӃu (+): xӱ trí tuǤ tәn thѭѫng.
o NӃu (-): theo dõi thêm 24 giӡ ÿӇ loҥi trӯ tәn thѭѫng ruӝt non.
3.2-Chuҭn bӏ trѭӟc phүu thuұt:
Mӝt sӕ nguyên tҳc chính cҫn biӃt khi chuҭn bӏ phүu thuұt mӝt BN bӏ chҩn thѭѫng bөng:
o Thái ÿӝ và thӡi gian hӗi sӭc trѭӟc mә tuǤ thuӝc vào tình trҥng BN (ÿһc biӋt là
sinh hiӋu) khi nhұp viӋn.
o Ĉһt mӝt hay nhiӅu ÿѭӡng truyӅn bҵng catheter có khҭu kính lӟn (16-18 Fr) ӣ
chi trên. Có thӇ ÿһt thông tƭnh mҥch trung ѭѫng.
o Hӗi sӭc nhanh bҵng dӏch truyӅn. Dung dӏch lӵa chӑn là Ringer’s lactate, NaCl
0,9%, các dung dӏch ÿҥi phân tӱ.
o NӃu lѭӧng máu mҩt 20-40% và chѭa có kӃt quҧ nhóm máu: truyӅn trѭӟc 2 ÿѫn
vӏ máu nhóm O Rh (-).
o Kháng sinh luôn cҫn thiӃt.
o Ĉҧm bҧo giӳ ҩm cho BN trѭӟc trong và sau mә (sѭӣi ҩm, mӅn ÿҳp, thiӃt bӏ làm
ҩm máu và các loҥi dӏch truyӅn).
o Ĉһt thông dҥ dày ÿӇ tránh trào ngѭӧc trong quá trình gây mê.
o Ĉһt thông tiӇu ÿӇ ÿánh giá chӭc năng thұn và hiӋu quҧ cӫa viӋc hӗi sӭc.
3.3-Ĉánh giá và kiӇm soát các tәn thѭѫng:
Nguyên tҳc ÿánh giá và xӱ trí tәn thѭѫng khi vào xoang bөng:
o Ĉè vào ÿӝng mҥch chӫ bөng ngay dѭӟi hoành nӃu BN truӷ mҥch khi mӣ bөng .
o Nhét bӕn miӃng gҥc bөng vào dѭӟi hoành và hai hӕc chұu.
o Nhét gҥc ép vào các tҥng ÿһc bӏ tәn thѭѫng.
o KiӇm tra mҥc treo ruӝt non, kҽp các mҥch máu ÿang chҧy.
o Thám sát gan, lách.
o Thám sát toàn bӝ ӕng tiêu hoá tӯ tâm vӏ ÿӃn trӵc tràng. Kҽp tҥm hai ÿҫu ÿoҥn
có tәn thѭѫng (hay khâu ÿóng bҵng stapler) trѭӟc khi tiӃp tөc thám sát.
o Mӣ phúc mҥc sau thám sát thұn.
3.4-Chҭn ÿoán và xӱ trí tәn thѭѫng các tҥng:
3.4.1-Vӥ lách:
Hҫu hӃt vӥ lách gһp trong chҩn thѭѫng bөng kín.
Hình ҧnh tәn thѭѫng lách trên CT:
o Khӕi tө máu:

538
 NGOҤI KHOA LÂM SÀNG-2007

ƒ Ĉұm ÿӝ: thҩp hѫn, bҵng hay cao hѫn ÿұm ÿӝ chӫ mô lách (tuǤ thuӝc vào
“tuәi” cӫa khӕi tө máu- khӕi tө máu càng “non”, ÿұm ÿӝ càng cao).
ƒ Không tăng quang.
o Rách lách: giҧm ÿұm ÿӝ, không tăng quang, ÿѭӡng bӡ không ÿӅu.
o Thuӕc cҧn quang thoát mҥch: hiӃm khi thҩy.
x Phân ÿӝ vӥ lách (theo AAST-American association standard of trauma):
Ĉ͡ T͝n th˱˯ng Mô t̫
I Tͭ máu D˱ͣi bao: < 10% di͏n tích b͉ m̿t.
T͝n th˱˯ng nhu mô Sâu < 1cm.
II Tͭ máu D˱ͣi bao: 10-50% di͏n tích b͉ m̿t.
Trong nhu mô: kích th˱ͣc < 2cm.
T͝n th˱˯ng nhu mô Sâu: 1-3 cm, ÿang ch̫y máu nh˱ng không t͝n th˱˯ng
các m̩ch máu bè.
III Tͭ máu D˱ͣi bao: > 50% di͏n tích b͉ m̿t.
Trong nhu mô: kích th˱ͣc > 2cm.
T͝n th˱˯ng nhu mô Sâu: > 3 cm, t͝n th˱˯ng các m̩ch máu bè.
IV T͝n th˱˯ng nhu mô Vͩ kh͙i máu tͭ trong nhu mô, ÿang ch̫y máu.
T͝n th˱˯ng m̩ch máu thuǤ hay r͙n lách.
V T͝n th˱˯ng nhu mô Lách d̵p nát hay thi͇u máu, t͝n th˱˯ng m̩ch máu r͙n
lách.
ChӍ ÿӏnh ÿiӅu trӏ nӝi khoa:
o Ĉã ÿѭӧc chҭn ÿoán ÿӝ tәn thѭѫng bҵng CT
o Sinh hiӋu әn ÿӏnh
o Tri giác: thang ÿiӇm Glassgow > 8
o Hb duy trì әn ÿӏnh 12-48 giӡ
o BN nhӓ hѫn 55 tuәi, không mҳc các bӋnh lý nӝi khoa làm cѫ thӇ kém chiө ÿӵng
sӵ mҩt máu (thiӃu máu cѫ tim).
Nӝi dung ÿiӅu trӏ nӝi khoa:
o Có dҩu hiӋu thuӕc cҧn quang thoát mҥch trên CT: can thiӋp qua chөp ÿӝng
mҥch hay phүu thuұt.
o Tәn thѭѫng lách IV-V: lѭu BN trong phòng chăm sóc ÿһc biӋt.
o NghӍ ngѫi, nhӏn ăn uӕng.
o Theo dõi sinh hiӋu mӛi giӡ cho ÿӃn khi trӣ vӅ bình thѭӡng.
o Xét nghiӋm Hct mӛi 6 giӡ/24-48 giӡ.
o Khi Hct әn ÿӏnh:
ƒ ChuyӇn BN vӅ phòng chҩn thѭѫng
ƒ Xét nghiӋm Hct, Hb mӛi ngày
ƒ Bҳt ÿҫu cho ăn uӕng
ChӍ ÿӏnh can thiӋp phүu thuұt:
o Sinh hiӋu không әn ÿӏnh

539
 NGOҤI KHOA LÂM SÀNG-2007

o TruyӅn 2 ÿѫn vӏ máu trӣ lên ÿӇ duy trì Hct > 26%
o Có phҧn ӭng phúc mҥc toàn diӋn
o Có tәn thѭѫng phӕi hӧp cҫn can thiӋp phүu thuұt.
Phѭѫng pháp:
o Cҳt lách là lӵa chӑn trѭӟc tiên trong các trѭӡng hӧp sau:
ƒ Tәn thѭѫng lách phӭc tҥp, dұp nát hay tәn thѭѫng cuӕng lách.
ƒ Có tәn tѭѫng khác phӕi hӧp.
o Trong trѭӡng hӧp sinh hiӋu BN әn ÿӏnh, có thӇ cӕ gҳng bҧo tӗn lách bҵng cách:
ƒ Cҳt lách bán phҫn
ƒ Khâu lách: bҵng các mNJi khâu ÿӋm hay khâu trên mӝt tҩm mesh tan ÿѭӧc.
Di ÿӝng lách thұt tӕt (bҵng cách cҳt các dây chҵng nӕi lách vӟi vòm hoành hay ÿҥi tràng
góc lách, rҥch mҥc lách-thұn, ÿѭa lách vӅ ngang mӭc vӃt mә trên thành bөng) là chìa
khoá ÿӇ phүu thuұt lách thành công, ÿһc biӋt các phүu thuұt bҧo tӗn lách.
Không cҫn thiӃt phҧi dүn lѭu hӕ lách, trӯ khi nghi ngӡ có tәn thѭѫng ÿuôi tuӷ kèm theo.
NӃu BN ÿã ÿѭӧc cҳt lách, sau mә cҫn:
o Chú ý cho hút thông dҥ dày trong vòng 48 giӡ ÿӇ làm xҽp dҥ dày, tránh nguy cѫ
bung chӛ buӝc các nhánh vӏ ngҳn, gây chҧy máu sau mә…
o Chӫng ngӯa Pneumococcus, Haemophilus và Meningococcus trong vòng 24 giӡ
ÿӃn 2 tuҫn sau mә.
o Kháng sinh dӵ phòng (suӕt ÿӡi) trѭӟc khi thӵc hiӋn các thӫ thuұt/ phүu thuұt
(nhә răng).
BiӃn chӭng phүu thuұt:
o Chҧy máu là biӃn chӭng ÿѭӧc cân nhҳc trѭӟc tiên, ÿһc biӋt sau các phүu thuұt
bҧo tӗn lách.
o Các biӃn chӭng khác, hiӃm gһp hѫn: tәn thѭѫng tuӷ, viêm tuӷ cҩp, áp-xe dѭӟi
hoành, hoҥi tӱ bӡ cong lӟn dҥ dày.
BiӃn chӭng xa:
o NhiӉm trùng huyӃt tӕi cҩp: là biӃn chӭng ÿáng ngҥi nhҩt (tӍ lӋ xҧy ra thҩp: 0,03-
0,8%, nhѭng tӍ lӋ tӱ vong rҩt cao: 70%).
o Chӭng tăng tiӇu cҫu (có thӇ gây lҩp mҥch nӃu TC > 1000000/mm3).
3.4.2-Vӥ gan:
3.4.2.1-Phân ÿӝ vӥ gan (theo AAST):
Ĉ͡ T͝n th˱˯ng Mô t̫
I Tͭ máu D˱ͣi bao: < 10% di͏n tích b͉ m̿t.
T͝n th˱˯ng nhu mô Sâu < 1cm
II Tͭ máu D˱ͣi bao: 10-50% di͏n tích b͉ m̿t.
Trong nhu mô: kích th˱ͣc < 10cm.
T͝n th˱˯ng nhu mô Sâu: 1-3 cm, dài: < 10cm.
III Tͭ máu D˱ͣi bao: > 50% di͏n tích b͉ m̿t.
Trong nhu mô: kích th˱ͣc > 10cm.

540
 NGOҤI KHOA LÂM SÀNG-2007

Vͩ kh͙i tͭ máu.
T͝n th˱˯ng nhu mô Sâu: > 3 cm.
IV T͝n th˱˯ng nhu mô Vͩ 25-75% thuǤ.
Vͩ 1-3 ti͋u thuǤ Couinaud trong m͡t thuǤ gan.
V T͝n th˱˯ng nhu mô Vͩ > 75% thuǤ.
Vͩ > 3 ti͋u thuǤ Couinaud trong m͡t thuǤ gan.
M̩ch máu T͝n th˱˯ng m̩ch máu chính cͯa gan (tƭnh m̩ch trên
gan) hay lân c̵n gan (tƭnh m̩ch chͯ d˱ͣi)
VI M̩ch máu D̵p nát gan
3.4.2.2-ĈiӅu trӏ nӝi khoa:
ChӍ ÿӏnh ÿiӅu trӏ nӝi khoa: tәn thѭѫng gan ÿӝ I-V trên CT và sinh hiӋu әn ÿӏnh.
Nӝi dung ÿiӅu trӏ nӝi khoa:
o Lѭu BN trong phòng chăm sóc ÿһc biӋt nӃu:
ƒ Tәn thѭѫng gan III-V
ƒ Hct < 32%
o NghӍ ngѫi, nhӏn ăn uӕng.
o Theo dõi sinh hiӋu mӛi giӡ cho ÿӃn khi sinh hiӋu trӣ vӅ bình thѭӡng.
o Xét nghiӋm Hct mӛi 6 giӡ/24-48 giӡ.
o Khi Hct әn ÿӏnh:
ƒ ChuyӇn BN vӅ phòng chҩn thѭѫng
ƒ Xét nghiӋm Hct, Hb mӛi ngày
ƒ Xét nghiӋm men gan và bilirubin vào ngày 2
ƒ Bҳt ÿҫu cho ăn uӕng
ƒ Có thӇ cho BN xuҩt viӋn vào ngày 5
Dһn dò khi xuҩt viӋn:
o NghӍ ngѫi tҥi nhà 1 tuҫn.
o Không chѫi thӇ thao trong 6 tuҫn (tәn thѭѫng I-III), 3 tháng (tәn thѭѫng ÿӝ IV-
V)
o Tái khám sau 2 tuҫn
o Tái khám ngay khi có các dҩu hiӋu sau:
ƒ Ĉau nhiӅu hѫn
ƒ Vàng da
3.4.2.3-ĈiӅu trӏ phүu thuұt:
3.4.2.3.1-ChӍ ÿӏnh phүu thuұt:
o Sinh hiӋu không әn ÿӏnh
o Bөng chѭӟng và ҩn ÿau nhiӅu hѫn
o FAST: nhiӅu dӏch trong xoanh bөng
o CT:

541
 NGOҤI KHOA LÂM SÀNG-2007

ƒ Tәn thѭѫng gan ÿӝ VI

ƒ Có dҩu hiӋu thuӕc cҧn quang thoát mҥch (cân nhҳc ÿӃn viӋc can thiӋp qua
chөp ÿӝng mҥch)
o VӃt thѭѫng vùng ¼ trên phҧi bөng do hoҧ khí
o Có tәn thѭѫng phӕi hӧp cҫn can thiӋp bҵng phүu thuұt.
3.4.2.3.2-Nӝi dung can thiӋp phүu thuұt:
Sau khi ÿã có chӍ ÿӏnh phүu thuұt, chuyӇn ngay BN vào phòng mә. Chú ý chuҭn bӏ vùng
mә tӯ cҵm ÿӃn giӳa ÿùi.
Mӣ bөng bҵng ÿѭӡng rҥch giӳa, tӯ mNJi ӭc ÿӃn qua rӕn. Sau khi vào xoang bөng, chèn
gҥc tҥm vào vùng trên gan, kiӇm tra lách, mҥc treo ruӝt. NӃu các tәn thѭѫng chҧy máu
khác trong xoang bөng ÿã ÿѭӧc loҥi trӯ hay ÿã ÿѭӧc kiӇm soát, mӟi tiӃn hành ÿánh giá
và kiӇm soát viӋc chҧy máu tӯ gan.
NӃu máu chҧy nhiӅu, kҽp cuӕng gan bҵng hai ngón tay hay clamp (thӫ thuұt Pringle)
(hình 1). Sau khi kҽp cuӕng gan, máu vүn tiӃp tөc chҧy chӭng tӓ có tәn thѭѫng tƭnh
mҥch chӫ dѭӟi ÿoҥn sau gan hay tƭnh mҥch gan.

Hình 1- M͡t s͙ thͯ thu̵t nh̹m t̩m c̯m

máu trong x͵ trí t͝n th˱˯ng gan phͱc
t̩p ép gan b̹ng tay (a), chèn g̩c (b) và
thͯ thu̵t Pringle (c).

Tải bản FULL (22 trang): https://bit.ly/2PViANi

Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net

542
 NGOҤI KHOA LÂM SÀNG-2007

Tải bản FULL (22 trang): https://bit.ly/2PViANi

Dự phòng: fb.com/TaiHo123doc.net
Hình 2- Hai ph˱˯ng pháp cô l̵p m̩ch máu gan tr˱ͣc khi can thi͏p tr͹c ti͇p vào n˯i t͝n th˱˯ng:
shunt tƭnh m̩ch-tƭnh m̩ch (a) và t̩o thông n͙i nhƭ-tƭnh m̩ch chͯ d˱ͣi (atrial-caval shunting)
(b).

543
 NGOҤI KHOA LÂM SÀNG-2007

TuǤ thuӝc vào tình trҥng BN và kinh nghiӋm xӱ trí cӫa phүu thuұt viên, thái ÿӝ xӱ trí
mӝt trѭӡng hӧp tәn thѭѫng mҥch máu lӟn (tƭnh mҥch gan hay tƭnh mҥch chӫ dѭӟi ÿoҥn
sau gan) trong chҩn thѭѫng gan có thӇ là chèn gҥc hay can thiӋp trӵc tiӃp vào tәn thѭѫng.
NӃu can thiӋp trӵc tiӃp vào tәn thѭѫng mҥch máu lӟn trong vӥ gan, nhҩt thiӃt phҧi cô lұp
chúng trѭӟc.
Các biӋn pháp cô lұp tәn thѭѫng mҥch máu lӟn trong vӥ gan trѭӟc khi can thiӋp vào
chúng có thӇ là (hình 2):
o Tҥo thông nӕi nhƭ-tƭnh mҥch chӫ dѭӟi (atrial-caval shunting)
o Tҥo shunt tƭnh mҥch-tƭnh mҥch
Sau khi mҥch máu gan ÿã ÿѭӧc cô lұp, kҽp và cҳt ngang tƭnh mҥch chӫ dѭӟi trên gan,
xoay gan và tƭnh mҥch chӫ dѭӟi ÿoҥn sau gan ra trѭӟc, tiӃp cұn vào vùng phiá sau cӫa
tƭnh mҥch chӫ dѭӟi ÿoҥn sau gan. Tәn thѭѫng thành trѭӟc cӫa tƭnh mҥch chӫ dѭӟi ÿoҥn
sau gan sӁ ÿѭӧc sӱa chӳa tӯ phiá sau, thông qua ÿѭӡng mӣ tƭnh mҥch ӣ thành sau (hình
3).

3980993

Hình 3- Sau khi cô l̵p m̩ch máu, ḱp c̷t ngang tƭnh m̩ch chͯ d˱ͣi trên gan, xoay gan và tƭnh
m̩ch chͯ d˱ͣi ÿo̩n sau gan ra phía tr˱ͣc, t͝n th˱˯ng tƭnh m̩ch chͯ d˱ͣi ÿo̩n sau gan sͅ
ÿ˱ͫc s͵a chͷa tͳ phiá sau.
NӃu sau khi kҽp cuӕng gan, máu bӟt chҧy chӭng tӓ tәn thѭѫng có thӇ ÿѭӧc can thiӋp mà
không cҫn phҧi thӵc hiӋn các biӋn pháp cô lұp mҥch máu. Trong trѭӡng hӧp này các biӋn
pháp cҫm máu sau ÿây có thӇ ÿѭӧc thӵc hiӋn (sau khi di ÿӝng gan bҵng cách cҳt dây
chҵng liӅm, cҳt dây chҵng tam giác hai bên, ÿҭy gan hѭӟng vӅ vùng vӃt mә giӳa bөng); :
o KiӇm soát chҧy máu tӯ chӛ vӥ bҵng các mNJi khâu ÿӋm nҵm ngang

544