Professional Documents
Culture Documents
Nhóm 9
OCTOBER 9, 2020
1
CHƯƠNG 4. KHÁI QUÁT VỀ CÂY NGHỆ......................................................................14
4.1. Tổng quan về cây Bạch Chỉ [6].....................................................................................14
4.2. Đặc điểm họ Gừng [7]...................................................................................................14
4.3. Cơ cấu học [7]...............................................................................................................15
4.4. Phân bố cây Nghệ..........................................................................................................15
4.5. Mô tả cây Nghệ.............................................................................................................15
4.6.Vi phẫu...........................................................................................................................16
4.7. Bột Nghệ........................................................................................................................16
4.8. Thành phần hóa học và tác dụng dược lý......................................................................16
4.8.1 Thành phần hóa học.....................................................................................................16
4.8.2 Tác dụng dược lý.........................................................................................................17
4.9. Công dụng [7]..............................................................................................................17
CHƯƠNG 5. KHÁI QUÁT VỀ CHUỐI HỘT.....................................................................17
5.1. Tổng quan về cây Chuối hột[10]...................................................................................17
5.2 Đặc điểm về chi Momoridica.........................................................................................18
5.3. Tổng quan về họ Chuối.................................................................................................18
5.4. Đặc điểm về Chuối hột [10]..........................................................................................19
5.5. Cơ cấu học họ Chuối [10]..............................................................................................19
5.6. Phân bố..........................................................................................................................19
5.7. Thành phần hóa học và tác dụng dược lý......................................................................19
5.7.1 Thành phần hóa học.....................................................................................................19
5.10.2. Tác dụng dược lý......................................................................................................20
5.11. Công dụng [11]............................................................................................................20
CHƯƠNG 6. KHÁI QUÁT VỀ CỌ DẦU...........................................................................21
6.1. Tổng quan về Cọ dầu [12].............................................................................................21
6.2. Đặc điểm họ Cau [12]....................................................................................................22
6.3. Cơ cấu học họ Sim [12].................................................................................................23
6.4. Tổng quan về chi...........................................................................................................24
6.5. Đặc điểm về Cọ dầu 13]................................................................................................24
6.6. Vi phẫu [13]...................................................................................................................25
6.7. Thành phần hóa học và tác dụng dược lý......................................................................25
6.7.1 Thành phần hóa học.....................................................................................................25
6.7.2 Tác dụng dược lý.........................................................................................................26
6.8. Công dụng [13]..............................................................................................................26
TÀI LIỆU THAM KHẢO........................................................................................................27
2
3
MỤC LỤC BẢNG
Bảng 1. So sánh lớp Ngọc Lan và lớp Hành............................................................................................5
4
MỤC LỤC HÌNH
Hình 1. Tiêu bản lớp Ngọc Lan.............................................................................................................5
Hình 2. Aloe vera.................................................................................................................................6
Hình 3. Hoa và quả Thầu dầu..............................................................................................................7
Hình 4. Đặc điểm họ Nha Đam.............................................................................................................8
Hình 5. Cấu tử bột Nha Đam................................................................................................................9
Hình 6. Mô tả cây...............................................................................................................................10
Hình 7. Lá Lô hội................................................................................................................................11
Hình 8. Thành phần hóa học lô hội.....................................................................................................12
Hình 9. Cây Nha Đam.........................................................................................................................13
Hình 10. Asparagus officinalis............................................................................................................14
Hình 11. Măng tây..............................................................................................................................15
Hình 12. Đặc điểm Măng tây..............................................................................................................16
Hình 13. Vi phẫu cắt ngang trung trụ Măng tây..................................................................................17
Hình 14. Bột Măng tây........................................................................................................................17
Hình 15. Thành phần hóa học Măng tây.............................................................................................18
Hình 16. Công dụng Măng tây............................................................................................................19
Hình 17. Angelica dahurica................................................................................................................20
Hình 18. Hoa thức Rhizoma Curcumae longae – K(3)C(3)A1G(3)....................................................21
Hình 19. Đặc điểm họ Gừng...............................................................................................................21
Hình 20. Đặc điểm rễ cây Nghệ..........................................................................................................22
Hình 21. Lá cây Nghệ.........................................................................................................................22
Hình 22. Vi phẫu biểu bì che chở của thân Nghệ................................................................................23
Hình 23. Vi phẫu thân Nghệ...............................................................................................................24
Hình 24. Vi phẫu lá Nghệ...................................................................................................................24
Hình 25. Tế bào lông tiết của Nghệ....................................................................................................25
Hình 26. Bột Nghệ..............................................................................................................................25
Hình 27. Chất có trong bột Nghệ........................................................................................................26
Hình 28. Công dụng bột Nghệ............................................................................................................27
Hình 29. Cây Chuối hột......................................................................................................................28
Hình 30. Hoa chuối.............................................................................................................................29
Hình 31. Buồng chuối.........................................................................................................................29
Hình 32. Lá chuối...............................................................................................................................30
Hình 33. Thân chuối...........................................................................................................................30
Hình 34. Chuối hột..............................................................................................................................31
Hình 35. Chuối hột phơi khô...............................................................................................................33
Hình 36. Elaeis guineensis Jacq..........................................................................................................34
Hình 37. Đặc điểm họ Cau..................................................................................................................35
Hình 38. Cọ dừa..................................................................................................................................36
Hình 39. Đặc điểm về Cọ dầu.............................................................................................................37
Hình 40. Lát cắt ngang từ ngoài vào trong của rễ đơn tử diệp Cây dầu cọ Châu Phi (Elaeis guineensis)
.............................................................................................................................................................38
Hình 41. Tinh dầu Cọ dầu...................................................................................................................39
Hình 42. Công dụng Cọ dầu................................................................................................................40
5
CHƯƠNG 1. MỞ ĐẦU
1.1. Tổng quan về lớp Ngọc Lan (1)
-Cây mầm: có 2 lá mầm.
-Rễ: rễ mầm cho ra rễ chính của cây. Rễ này phát triển mạnh hơn các rễ phụ nên rễ cây
lớp Ngọc Lan thường thuộc loại rễ trụ và có cấu tạo cấp 2.
-Thân: thường có nhiều nhánh và có cấu tạo cấp 2.
-Lá: Hình dạng của phiến và của kiểu gân lá rất biến thiên, nhưng kiểu gân song song rất
hiếm gặp. Lá thường có cuống, bẹ lá ít phát triển trừ một vài họ như họ Hoa tán (Apiacea)
-Hoa: thông thường hoa mẫu 5 hay mẫu 4 với 2 lá bắc con ở hai bên. Hoa mẫu 3 chỉ gặp
ở những họ thực vật cổ như họ Na (Annonaceae)
Bảng 1. So sánh lớp Ngọc Lan và lớp Hành
6
1.2. Phân loại lớp Ngọc Lan (1)
Theo hệ thống của Armen Takhtajan (1997) thì thực vật có hoa được sắp xếp trong 589
họ thuộc 232 bộ. Lớp Ngọc Lan được chia làm 11 phân lớp:
1.1.1 Phân lớp Ngọc Lan (Magnoliidae)
1.1.2 Phân lớp Súng (Nymphaeidae)
1.1.3 Phân lớp Sen (Nelumboidae)
1.1.4 Phân lớp Hoàng Liên (Ranunculidae)
1.1.5 Phân lớp Cẩm Chướng (Caryophyliidae)
1.1.6 Phân lớp Sau Sau (Hamamelididae)
1.1.7 Phân lớp Sổ (Dilleniidae)
1.1.8 Phân lớp Hoa Hồng (Rosidae)
1.1.9 Phân lớp Thù du (Cornidae)
1.1.10 Phân lớp Cúc (Asteridae)
1.1.11 Phân lớp Hoa Môi (Lamiidae)
-Nha đam đã được sử dụng trong y học cổ truyền trong hàng ngàn năm và các nghiên cứu đã
liên kết loại cây này với nhiều lợi ích sức khỏe khác nhau.
7
2.2. Khái quát họ Thầu Dầu [2]
-Thân: rất biến thiên; có thể là cỏ, đôi khi rất nhỏ (cỏ sữa lá nhỏ), gỗ nhỏ (Phyllanthus,
Sauropus), gỗ lớn (Euphorbia quantiquorum, E. Meloformis) xem giống như cây thuộc họ
xương rồng (Cactaceae) nhưng khác ở chỗ có nhựa mủ. Vài loại Phyllanthus sống nổi như
bèo.
-Lá: thường hay có lá kèm. Lá có thể mọc so le, mọc đối hay mọc vòng. Lá có thể đơn,
nguyên hoặc có khía răng hay có thùy hình chân vịt; có loại mang lá kép hình chân vịt
(Cao Su); có loại mang lá giống như kép hình lông chim (Chó đẻ, Bồ ngót). Cây có thể không
có lá nhưng có gai. Gân lá hình lông chim hay chân vịt, cuống lá đôi khi có tuyến.
-Cụm hoa:chùm, gié, xim.
-Hoa: đều, đơn tính cùng gốc hay khác gốc, thường hay có 1 đĩa mật ở trong vòng nhị (hoa
đực) hoặc cánh hoa rời (hoa cái).
-Bao hoa: 5 lá đài thường dính và 5 cánh hoa rời (Jatropha); hay hoa vô cánh (Manihot) với 5
lá đài nhưng đôi khi chỉ còn 4,3 hay 2 lá đài; hay hoa trần (Euphorbia; Poinsettia)
-Bộ nhị: thay đồi; 1 nhị (Euphorbia; Jatropha); 5 nhị đính trên 1 vòng (Phyllanthus); 10 nhị
đính trên 2 vòng (Manihot; Jatropha); rất nhiều nhị rời (Mallotus); bộ nhị giống như cây có
nhiều nhánh, mỗi nhánh tận cùng bằng 1 ô phấn (Ricinus), bộ nhị đơn thể (Hura). Màng hạt
phấn có nhiều kiểu: 3 rãnh, có rãnh lỗ, nhiều lỗ, không có khía rãnh.
-Bộ nhụy: 3 lá noãn dính liền thành bầu trên, 3 ô, mỗi ô đựng 1 hay 2 lá noãn. Vòi nhụy rời
hay dính nhau, một hay hai lần chẻ đôi. Lỗ noãn luôn luôn có nút bịt đậy lại, nút này do mô
dẫn dắt của giá noãn mọc nhô ra tạo thành mà nhiệm vụ là giúp ống dẫn phấn vào đến lỗ
noãn.
-Quả: nang tự mở thành 3 mảnh vỏ.
-Hạt: có mồng tạo bởi sự phát triển của bì quanh lỗ noãn, mầm thẳng, nội nhũ dầu
8
Hình 4. Đặc điểm họ Nha Đam
2.3 Cơ cấu học:
-Yếu tố mạch hầu hết có mạch ngăn đơn nhưng lẫn lộn với mặt ngăn đơn có khi có mặt ngăn
hình thang. Thường có bộ máy tiết (ống nhựa mủ thân hoặc có đốt). Nhựa mủ chứa nhiều tinh
bột hay cao su. [3]
2.4. Phân bố cây
-Thế giới: Trung Quốc
-Việt Nam: được trồng ở khắp nơi nước ta. Hầu hết ở miền Nam Trung Bộ
2.5 Bột Nha Đam [3]
-Rạch 1 đường giữa lá Lô hội tươi, tách mở ra rồi dùng sống dao nạo phần giữa lá ra sẽ có 1
chất gel trong suốt. Đó là gel Lô hội. Phơi khô gel này sẽ có chất Nha đam màu nâu đen hoặc
màu ánh lục.
-Tán vừa nhỏ, dùng sống. Khi sắc thuốc, lấy nước thuốc đang sôi, chế vào Lô hội cho tan ra,
lọc bỏ tạp chất ở dưới rồi hòa chung với thuốc uống.
-Làm thuốc hoàn: thường dùng nó làm hồ để viên hoặclàm áo ngoài viên thuốc.
9
Hình 5. Cấu tử bột Nha Đam
2.6. Đặc điểm cây
2.6.1 Mô tả cây (3)
-Khối nhựa có kích thước không đồng đều, màu nâu đen bóng, dễ vỡ vụn, chỗ vỡ óng ánh
như thủy tinh. Mùi hơi khó chịu, vị đắng nồng.
10
Hình 6. Mô tả cây
2.6.2 Vi phẫu (3)
-Lá cắt ngang: biểu bì dày, mô mềm phần ngoài gồm các tế bào thành mỏng
chứa những hạt diệp lục. Phần giữa lá thì mô mềm gồm các tế bào to hơn chứa
chất nhầy. Một số tế bào mô mềm có chứa tinh thể calci oxalat hình kim. Ở ranh
giới 2 vùng mô mềm thì có 1 vòng các bó libe gỗ. Mỗi bó libe gỗ gồm các mạch
gỗ ở giữa và liber ở xung quanh. Phía ngoài libe thì có lớp tế bào to chứa các
dẫn chất anthranoid. Các tế bào này chạy dọc bó liber gỗ, vì có vách ngang
mỏng nên dễ rách làm cho dịch chứa hoạt chất dễ chảy ra sau khi thu hoạch lá.
2.7. Bộ phận dùng
- Lá.
11
Hình 7. Lá Lô hội
2.8. Thành phần hóa học và tác dụng dược lý
2.8.1 Thành phần hóa học [3]
-Nhựa có 12-13% Antraglycozit, chủ yếu là Aloin (Dược Liệu Việt Nam).
-Nhựa chứa Aloin, Isoaloin, b-Aloin, Aloe-emodin, Aloinoside A, B (Những Cây Thuốc Và
Vị Thuốc Việt Nam).
-Trong Lô hội có Aloin, p-Coumaric acid, Glucose, Aldopentose, Calcium oxalate
-Prostanoid, Cyclooxygenase, Cholesterol.
-Aloeresitanol, Cinnamic acid.
-Isobarbaloin, Aloin B.
-Cholesterol, Campesterol, b-Sitosterol, Lupeol
12
Hình 8. Thành phần hóa học lô hội
-Liều nhỏ Lô hội giúp kích thích tiêu hóa (liều thường dùng: 0,5-1g), vì nó kích thích nhẹ
13
niêm mạc ruột và không cho cặn bã ở lâu trong ruột. Liều cao, nó là vị thuốc tẩy mạnh nhưng
tác dụng chậm, gây sự sung huyết ở các cơ quan bụng, nhất là ở ruột gìa.
-Tác dụng kháng sinh: các nghiên cứu mới nhất chứng minh gel Lô Hội tươi có tính sát
khuẩn, gây tê (làm giảm đau sau khi bôi), tăng vi tuần hoàn vì vậy giúp mau lành vết thương
khi bôi lên.
2.9. Công dụng
-Thanh can nhiệt, thông tiện.
-Chủ trị: Can có thực nhiệt, đại tiện bí, tiểu nhi cam tích kinh phong, can nhiệt, bế kinh, làm
giảm độc ba đậu.
14
2.10 Kiêng kị
-Tỳ vị suy yếu, đang ỉa lỏng hoặc phụ nữ có thai không dùng.
15
Hình 11. Măng tây
16
Hình 12. Đặc điểm Măng tây
3.4. Phân bố
-Cây của miền Nam châu Âu, được trồng ở nhiều nước trên thế giới.
-Ở Việt Nam, măng tây đã du nhập vào đã khá lâu, nhưng đến năm 2005 thì diện tích trồng
măng tây nước ta mới phát triển. Hiện nay chúng được trồng phổ biến tại các tỉnh Ninh
Thuận, Bình Thuận, Bà Rịa Vũng Tàu, Đồng Nai, TP. Hồ Chí Minh (vùng Củ Chi), Bình
Phước, Vĩnh Long, An Giang… để phục vụ cho nhu cầu tiêu thụ nội địa.
3.5.Vi phẫu [5]
17
Hình 13. Vi phẫu cắt ngang trung trụ Măng tây
3.6. Bột Măng tây [5]
-Bột măng tây được làm từ 100% thân và mầm của cây măng tây tươi, sử dụng công nghệ sấy
lạnh giúp giữ lại tối đa các chất dinh dưỡng và vitamin từ măng tây. Bột rất mịn và thơm,
không có cặn lắng, màu xanh tự nhiên đẹp mắt.
-Bột măng tây mịn, có vị ngọt, mùi thơm nhẹ. Cũng như măng tây tươi, bột măng tây giúp bổ
sung nhiều dưỡng chất tốt cho cơ thể, đặc biệt là chất xơ, các vitamin ( A, E, D, B1, B3, B6,
B12), các nguyên tố vi lượng như: K,C, A, acid folid, Sắt, Kẽm, Selen…
18
3.8. Thành phần hóa học và tác dụng dược lý
3.8.1 Thành phần hóa học
19
3.9. Công dụng
-Măng thường dùng để ăn, có mùi dễ chịu, dùng rất tốt, cho người suy niệu, thấp khớp, thống
phong, viêm phế quản mạn tính, đái đường, đánh trống ngực.
Rễ được dùng cho các trường hợp giảm niệu của bệnh nhãn tim, các bệnh về thận, thuỷ
thũng, vàng da.
Ở Trung Quốc, Măng tây được dùng trị phổi nóng sinh ho và sát trùng, được dùng ngoài trị
bệnh ngoài da, ghẻ, nấm và ký sinh trùng.
20
3.10 Kiêng kị
-Người bị viêm bàng quang, viêm khớp cấp tính không nên dùng.
-Không dùng cho người bị viêm đường tiết niệu cũng như người bị bệnh thần kinh.
-Thân: cỏ, sống dai nhờ thân rễ to, phân nhánh. Thân khí sinh không có (Địa liền) hay có và
mọc rất cao (Riềng).
-Lá: xếp thành 2 hàng. Phiến lá thuôn dài hoặc hình trứng. Bẹ lá có thể nguyên tạo thành 1
ống xẻ theo 1 đường dọc đối diện với phiến; đầu bẹ lá có lưỡi nhỏ. Ở nhiều cây, các bẹ lá xếp
khít thành 1 thân giả khí sinh.
-Cụm hoa: gié hay chùm ở ngót thân hoặc mọc từ gốc trên 1 trục phát hoa riêng biệt với
nhiều lá bắc úp vào nhau và có màu.
-Hoa: to, không đều, lưỡng tính, mẫu 3. Hoa thức theo kiểu:
21
Hình 18. Hoa thức Rhizoma Curcumae longae – K(3)C(3)A1G(3)
-Bao hoa: 3 lá đài màu lục, dính nhau thành ống bên dưới. 3 cánh hoa có màu, dính nhau phía
dưới thành ống, trên chia 3 thùy.
-Bộ nhị: hoa chỉ còn 1 nhị thụ phấn với bao phấn 2 ô, hướng trong. Chỉ nhị hính lòng máng
ôm lấy vòi nhụy. Nhị thụ thuộc vòng trong và là nhị sau đối diện với cánh môi. Hai nhị còn
lại hợp thành cánh môi. Màng hạt phạt phấn có 1 rãnh hay trơn.
-Bộ nhụy: 3 lá noãn tạo thành bầu dưới 3 ô, mỗi ô chứa nhiều noãn, đính noãn trung trụ. 1 vòi
nhụy hình sợi, chui qua khe hở của 2 ô phấn và thò ra ngoài. Đầu nhụy hình phễu. Bầu 1 ô,
đính noãn bên gặp ở chi Glooba và Gagnepainia.
-Quả: nang, quả mọng hiếm gặp.
-Hạt: có nội nhũ và ngoại nhũ.
22
Hình 19. Đặc điểm họ Gừng
23
Hình 20. Đặc điểm rễ cây Nghệ
24
4.6.Vi phẫu
-Tiêu bản mới cắt, chưa nhuộm tẩy thấy rõ lớp bần dày, gồm nhiều hàng tế bào dẹt, trong đó
rãi rác có những tế bào màu vàng hoặc xanh xám, phía ngoài rãi rác còn có lông đơn bào dài.
Mô mềm vỏ gồm những tế bào tròn to, thành mỏng, chứa hạt tinh bột (dược liệu đã đồ chín
thì tinh bột ở trạng thái hồ) và rải rác trong mô mềm còn có tế bào tiết tinh dầu màu vàng và
các bó libe-gỗ nhỏ. Nội bì và trụ bì rõ. Mô mềm ruột có cấu tạo giống mô mềm vỏ. Trong
mô mềm ruột có những bó libe-gỗ rải rác nhiều hơn, một số bó tập trung sát trụ bì, gần như
tạo thành một vòng tròn. [7]
25
Hình 23. Vi phẫu thân Nghệ
26
Hình 25. Tế bào lông tiết của Nghệ
4.7. Bột Nghệ
-Mảnh mô mềm gồm những tế bào thành mỏng chứa các hạt tinh bột. Nhiều hạt tinh bột hình
trứng dài 12 µm đến 50 µm, rộng 8 µm đến 21 µm, có vân đồng tâm và rốn lệch tâm. Tế bào
chứa tinh dầu và nhựa tạo thành những đám lổn nhổn màu vàng. Mảnh mạch mạng và mạch
vạch. [7]
27
4.8. Thành phần hóa học và tác dụng dược lý
4.8.1 Thành phần hóa học
-Trong nghệ người ta đã phân tích được:
+Chất màu Curcumin 0,3%, tinh thể nâu đỏ, ánh tím, không tan trong nước, tan trong rượu,
ete, clorofoc, dung dịch có huỳnh quang màu xanh lục.
+Tinh dầu 1-5% màu vàng nhạt, thơm. Trong tinh dầu có curcumen C15H24 một cacbon
không no, 5% paratolylmetyl cacbinol và 1% long não hữu tuyến. Hai chất sau chỉ thấy có
trong tinh dầu Curcuma xanthorriza Roxb.
+ Ngoài ra còn có tinh bột, canxi oxalat, chất béo.
-Tác dụng đối với cơ năng giải độc của gan đã được thí nghiệm bằng cách cho uống thuốc có
28
nghệ, sau đó theo dõi khả năng giải độc của gan đối với santonin thì thấy tăng cơ năng giải
độc. Nếu uống liên tục, thấy tác dụng rõ hơn là uống một lần.
4.9. Công dụng [7]
-Hành khí, phá huyết, chỉ thống, sinh cơ. Chủ trị: Kinh nguyệt không đều, bế kinh, đau tức
sườn ngực, khó thở. Phụ nữ đau bụng sau đẻ do máu xấu không sạch, kết hòn cục, hoặc ứ
huyết do sang chẩn; viêm loét dạ dày; vết thương lâu liền miệng.
4.10. Kiêng kị
-Cơ thể suy nhược, không có ứ trệ, không nên dùng. [7]
29
Hình 29. Cây Chuối hột
5.2 Đặc điểm về chi Momoridica
-Một trong số 2-3 chi của họ Chuối (Musaceae); nó bao gồm các loài chuối và chuối lá. HIện
tại người ta công nhận khoảng 50 loài thuộc chi Musa với nhiều công dụng khác nhau đối với
con người.
5.3. Tổng quan về họ Chuối
-Thân: cỏ to lớn, thân rễ phù thành củ rất to chứa nhiều bột. Từ thân rễ mọc lên những lá có
bẹ dài, to, ôm vào nhau tạo thành 1 thân giả.
-Lá: đính theo đường xoắn ốc, có bẹ dài ôm vào nhau. Phiến to, nguyên,có gân chính giữa lồi
và nhiều gân song song thẳng góc với sóng; phiến lá hya bị rách theo gân phụ, Cuống lá dài.
-Cụm hoa: trục cụm hoa phát sinh từ đầu thân ngầm, mọc lên trong ống tạo bởi các bẹ lá và
tận cùng bằng 1 cụm hoa đặc biệt.
-Buồng chuối: buồng mang nhiều nhóm hoa gọi là nải; mỗi nải được che chở bởi 1 lá bắc to
lồng vào nhau. Buồng mang hoa cái ở đoạn dưới, hoa lưỡng tính ở khoảng giữa và hoa đực ở
trên.
-Hoa: không đều, lưỡng tính và đơn tính cùng gốc, mẫu 3.
-Bao hoa: 6 phiến màu lục nhạt chia thành 2 môi; môi trước do 3 lá đài và 2 cánh hoa dính
vào nhau tạo thành 1 phiến mỏng có 5 răng, môi sau do cánh hoa còn lại tạo thành.
-Bộ nhị: 5 nhị thụ, nhị đối diện với môi sau bị ép. Bao phấn dài.
-Bộ nhụy: 3 lá noãn hợp thành bầu dưới, 3 ô, mỗi ô nhiều noãn, đính noãn trung trụ.
30
Hình 30. Hoa chuối
31
Hình 32. Lá chuối
32
5.4. Đặc điểm về Chuối hột [10]
-Chuối hột là một loại cây thuốc quý. Cây có thân giả xuất hiện với chiều cao từ 2 – 4m.
Thân cây to và có màu xanh. Cây có lá màu xanh hơi mốc mốc, xanh, be. Lá cây to và có
phiến dài. Buồng hoa nằm ngang. Cây có mo đỏ sẫm, không quấn lên.
-Quả của cây chuối hột có cạnh. Phần thịt nạc của quả chứa nhiều hạt có kích thước từ 4 –
5mm.
-Chuối hột là một loại cây của miền Đông Dương và Malaixia. Chúng thường mọc hoang ở
nhiều nơi có bãi đất thấp. Ngoài ra cây Chuối hột còn được trồng ở nhiều nơi để lấy quả và
lấy lá gói bánh.
-Ở Việt Nam cây mọc hoang ở nhiều tỉnh và được trồng ở nhiều địa phương.
33
-Lá bắc của cây có chứa một lượng lớn anthocianin. Trong đó, cyanidin và delphinidin là
những anthocianin chính.
Phytoalexin
2-phenyl-1,8-naphthalic anhydrid
2-(4′-methoxyphenyl)-1,8-naphthalic anhydrid
1,2,3,4-tetrahydro-6,7-dihydroxy-1-(4′-hydroxycinnamyliden)naphthalen-2-on
-Hạt Chuối hột chứa những thành phần hóa học sau:
34
dùng 2 thìa canh bột cho vào ấm chế nước sôi pha trà uống. Trong thời gian uống thuốc thấy
có chất lắng đục ở đáy dụng cụ đựng nước tiểu qua đêm. Uống liên tục trong 30 ngày, sỏi ra
hết thành những viên nhỏ. Kết quả rất tốt.
Serotinin và nore-pinephrin là hai hợp chất quan trọng về mặt sinh lý của Chuối hột. Bên
cạnh đó là dopamin và một catecholamin chưa xác định. Nhờ những chất này, dược liệu có
nhiều công dụng quan trọng trong y học. Bao gồm:
35
Hình 35. Chuối hột phơi khô
36
Hình 36. Elaeis guineensis Jacq..
6.2. Đặc điểm họ Cau [12]
-Thân: Cây thân gỗ, có gai hay không có gai, mang một bó lá ở ngọn; thân hình trụ, không
phân nhánh, trên thân mang nhiều sẹo lá. Cây có thể mọc đúng (Dừa, Cau) hoặc leo, bò bám
vào những cây xung quanh nhờ gai móc (May); đôi khi cây không có thân (Phoenix acaulis,
Thrinax).
-Lá: đinh trên trụ thân theo một đường gian rất dài (Mây), nhưng thưong đưong xoắn rất khít
nhau nên lá đính thành một bó ở ngọn. Lá đôi khi rất to, dài tới 10m, gân hình lồng chim
(Dừa, Cau) hay hình chân vịt (Lá nón), cuống dài, be lá ôm thân. Khi lá còn non, phiến lá
nguyên, xếp song song theo các đường gần giống như một cây quạt xếp. Khi lá già, phiến bị
rách theo các nếp xếp và lá giống như kép lông chim hay chân vịt.
-Cụm hoa: bông mo phân nhánh mọc ở nách lá (cây ra hoa nhiều lần). Bông mo ở ngọn thân
it gặp (cây chỉ ra hoa một lần sau đó chết đi).Ngoài mo chung bao bọc cum hoa, đôi khi còn
có mo riêng cho từng nhánh. Mo cứng, không có màu rực rỡ như ở họ Ráy, hay bị rách vì sự
phát triển nhanh của cụm hoa. Hoa trên các nhánh của bông mọ có thể dính xoắn ốc hay xếp
thành hai hàng.
-Hoa: không cuống, lưỡng tính (Lá nón, Kè, Co), nhưng phần lớn là đơn tính cùng gốc (Dừa,
Cau) hay khác gốc (Chà là). Những loài có hoa đơn tính cùng gốc mang hoa đực, thưong nhỏ,
ở ngọn bông mo; hoa cái to hơn, ở gốc và nở sau do đó phải có sự thụ phấn chéo.
-Bao hoa: 2 vòng, mỗi vòng có 3 bộ phận, không phân hoá thành dài và tràng, thường mỏng
hoặc khô xác.
-Bộ nhị: Hoa đực thường có 6 nhị xếp trên 2 vòng, đôi khi các nhị dính nhau ở đáy. Ở một
vài trường hợp, số nhị cao hơn 6 (cây Móc) hay ít hơn 6 (Dừa nước, Cau có 3 nhị ).
37
-Bộ nhuy: Hoa cái cấu tạo bởi 3 lá noăn rời nhau nhưng tiến dan sang dính liền nhau, mỗi lá
noãn có 1 noãn nhưng thường 2 trong 3 lá noãn bị lép đi nên quả chỉ có 1 hạt.
-Quả: mong (Chà là) hay quả hạch (Dừa). Hạt có nội nhủ dầu (Dừa) hoặc sừng (Chà là) hoặc
nội nhũ nhăn (Cau).
38
Hình 38. Cọ dừa
-Thân thẳng đứng, có nhiều gai do cuống lá rụng để lại. Đường kính thân có thể từ 0,30 đến
0,60m.
-Lá mọc tập trung ờ đầu thân, dạng lông chim, mềm, màu lục bóng, cuống lá có gai do các lá
chét biến đổi, phiến lá chét mỏng, mềm dài, nhọn đầu. Cây đã trưởng thành có thể thấy hai
chùm vòng lá: 8 vòng bò ngả này và 13 vòng ngả khác. Nếu vòng lá gồm 8 lá bò theo chiều
kim đồng hồ thì vòng 13 lá bò theo chiều ngược lại. Chiều dài của tàu lá đạt tới 7-8m. Hoa
đơn tính cùng gốc.
-Cụm hoa dày đặc, cuống chung ngắn, nên hoa quả thường ở sâu Ương bẹ các lá già, áp sát
thân.
-Hoa đực ở sâu ương những hố nhỏ của cuống chính.
-Hoa cái mọc ở kẽ các lá bắc có gai.
39
-Quả hình trứng, màu vàng hay đỏ, có vò quả ngoài mỏng, bóng nhẵn, vỏ quả giữa nhiêu sợi
và có dầu, vỏ quả trong cứng, mỏng, có lỗ ở dầu quả. Hạt có nhiều dầu. Một buồng quả nặng
tới 10-20kg, gồm từ 1.000 đến 2.000 quả.
40
Hình 40. Lát cắt ngang từ ngoài vào trong của rễ đơn tử diệp Cây dầu cọ Châu Phi (Elaeis
guineensis)
41
-Axit Lauric, Capric: mang lại công dụng kháng khuẩn và khử trùng rất cao.
-Giàu chất chống Oxy hóa: Squalene, Phenolic, Axit Oleic,.. giúp dưỡng da, làm đẹp.
-Chất Elaeis Guineensis, Hydrogenated Palm, làm xà phòng, dầu gội, sữa tắm, mỹ phẩm.
42
Hình 42. Công dụng Cọ dầu
43
TÀI LIỆU THAM KHẢO
1) Trương Thị Đẹp (2007), Thực Vật Dược, tr185
2) Trương Thị Đẹp (2007), Thực Vật Dược, tr269
3) Dược điển Việt Nam 5 [2.3; 2.5; 2.6; 2.8; 2.9]
4) Trương Thị Đẹp (2007), Thực Vật Dược, tr185
5) Dược điển Việt Nam 5 [3.3; 3.4; 3.5; 3.7; 3.9; 3.10]
6) Trương Thị Đẹp (2007), Thực Vật Dược, tr260
7) Dược điển Việt Nam 5 [ 4.3; 4.5; 4.6; 4.7; 4.9; 4.10]
8) Đái Phu Tiến, Hóa Tây Dược Học Tạp Chí (1990)
9) Đỗ Tất Lợi, Những Cây Thuốc Và Vị Thuốc Việt Nam, tr598
10) Trương Thị Đẹp (2007), Thực Vật Dược, tr208
11) Dược điển Việt Nam 5 [5.6; 5.7; 5.8; 5.10]
12) Trương Thị Đẹp (2007), Thực Vật Dược, tr233
13) Dược điển Việt Nam 5 [6.5; 6.6; 6.7; 6.8]
44