УНИВЕРЗИТЕТ „Св.

КИРИЛ И МЕТОДИЈ” – СКОПЈЕ

ПРИРОДНО-МАТЕМАТИЧКИ ФАКУЛТЕТ
ИНСТИТУТ ЗА ХЕМИЈА

Арба Батку

“Глобален етички кодекс на хемичарите”

семинарска работа по предметот

Етика на хемичари

Скопје, 2022
Содржина:
Вовед...............................................................................................................................................3

Животна средина............................................................................................................................4

Изучување.......................................................................................................................................4

Научно пишување и објавивање...................................................................................................5

Безбедност......................................................................................................................................5

Литература......................................................................................................................................7

2
Вовед
Хемиските лекари (научници, инженери, техничари, трговци, деловни луѓе
или кој било друг кој има контакт со хемикалии на работа или дома) треба да
промовираат позитивна перцепција и јавно разбирање и ценење на хемијата.
Ова се прави преку истражување, иновации, тимска работа, соработка,
пристап до заедницата и високи етички стандарди. Професионалците од
хемијата (како подгрупа на хемиски практичари, професионалците по хемија
се однесуваат на научници и инженери, кои, врз основа на нивното
специјализирано образование, сертификати или лиценци, се овластени да
нудат хемиски услуги на јавноста) треба да дејствуваат како модели, ментори
и поборници за безбедна и сигурна примена на хемијата за да имаат корист
на човештвото и да ја зачуваат животната средина за идните генерации. Тие
треба рано и често да влеваат и поттикнуваат љубопитност и иновации, и да
ги препознаваат и доделуваат достигнувањата каде што е соодветно.
Конечно, професионалците по хемија треба да обезбедат професионални
инпути и мислења до владата и другите носители на одлуки во врска со
индустриски, еколошки и други прашања.

3
Животна средина
Одржливоста на животната средина треба да биде составен дел од
истражувањето и образованието. Професионалците по хемикалии мора да ја
искористат својата експертиза за да обезбедат безбедност и здравје на
соработниците и заедницата и да ја заштитат животната средина за идните
генерации.

Хемиските лекари треба да работат во рамките на нивните организации за да

помогнат во развојот на здрави планови и политики за животната средина.
Професионалците од хемијата треба да поттикнат вклучување на еколошката
одржливост како клучен елемент во наставата по хемија и ангажман со
заедницата.

Хемиските лекари се одговорни да обезбедат правилна употреба и

отстранување на хемикалиите и инструментите. Тие треба да настојуваат да
го зголемат своето знаење за краткорочните и долгорочните ефекти на
хемикалиите врз животната средина и да применуваат информирани
принципи за контрола на квалитетот.

Истражување
Истражувањето во хемиските науки треба да биде од корист за човештвото и
да го подобри квалитетот на животот, притоа да ја заштитува животната
средина и да ја зачува за идните генерации. Истражувачите треба да ја водат
својата работа со највисок интегритет и транспарентност, да избегнуваат
конфликт на интереси и да практикуваат колегијалност на најдобар начин.
Истражувањето треба да промовира размена на нови научни и технолошки
информации и знаења кои се однесуваат на примената на хемијата во корист
на човештвото и животната средина.

4
Научно пишување и објавување
Научното објавување е начин за споделување ново знаење. Професионалците
од хемијата треба да промовираат и шират научно знаење во истражувањето
и иновациите преку теренски дострел, научно пишување и објавување за
одржлив развој. Професионалците од хемијата треба да одржуваат чесност и
интегритет во сите фази од процесот на објавување, кои мора да ги
исполнуваат највисоките можни стандарди за репродуктивност и исправност
на податоците без плагијат. Професионалците по хемија кои ги надгледуваат
другите имаат одговорност да се погрижат нивните научни трудови да немаат
дефекти и грешки.

Професионалците од хемијата треба да промовираат мирни, корисни

апликации и употреба на науката и технологијата преку различни медиуми.
Професионалците по хемикалии имаат одговорност да ги проценат
информациите наменети за објавување пред да се дистрибуираат.

Безбедност
Културата на безбедност е многу важна и треба да се одржува од страна на
менаџментот, вклучувајќи го академското, индустриското и владиното
раководство. Менаџментот треба да работи со хемиски практичари во сите
аспекти на безбедноста, вклучувајќи обука, редовни ревизии и развој на
безбедносна култура. Секогаш треба да постои свесност за безбедносните
прописи кои го штитат здравјето и животната средина.

Сите хемиски лекари треба да применуваат безбедносни процедури. Треба да

се воспостават инженерски и административни контроли за безбедност.
Треба да се користи соодветна лична заштитна опрема и облека при работа со
хемикалии или во области со опасности.

Културата на безбедност е важна за заштита на хемикалиите и објектите со

двојна употреба. Сите засегнати страни во синџирот на снабдување со
хемикалии треба да обезбедат и практикуваат хемиска безбедност.
Хемиските лекари треба да се погрижат лабораториите и индустриските

5
капацитети да имаат капацитет да обезбедат хемикалии. Мерките за
безбедност треба редовно да се ревидираат. Менаџментот треба да има
надзор над безбедноста и треба да ги следи сите локални и меѓународни
закони и прописи.

6
Литература:
Хемичар - Информации за кариера, Образовни барања (chalized.com)

Ethics in chemistry | Feature | Chemistry World

The Chemical Professional’s Code of Conduct - American Chemical Society (acs.org)