Republic of the Philippines

NUEVA VIZCAYA STATE UNIVERSITY

Bayombong, Nueva Vizcaya

COLLEGE OF TEACHER EDUCATION

Name: RHEALYN L. GALLO

Course: BSED 3B (Filipino)
Subject: ELECTIVE 2
Teacher: Lhea Castro
Date: July 1, 2022

GAWAIN 3

Talakayin ang Transisyon ng Panitikan Sa Bawat Panahon

PANAHON NG KATUTUBO
Bago pa man dumating ang mga Kastila ay mayroon ng sining at panitikan ang mga
Katutubo sa Panahong ito. Ang kanilang mga panitikan ay nakasulat sa puno ng
kawayan, matitibay na kahoy, at makikinis na bato. Kung saan ang mga panitikang ito
ay tinatawag na pasalin-dila tulad ng bulong, tugmang-bayan, bugtong, epiko,
salawikain, awiting-bayan, anyong patula, alamat at mito. Mayroon na rin silang mga
katutubong sayaw at ritwal ng babaylan o ang pinakaunang anyo ng dula. Ang mga
ito ay nahanap ng mga arkeologo na kung saan ito ay pinasunog at pinasira ng mga
prayle nang dumating sila sa Pilipinas na pinaniniwalaang ginawa ng mga demonyo.
PANANAKOP NG KASTILA
Sa panahong ito, mayroong layunin na ipalaganap ang Kristiyanismo, Kayamanan at
Kapangyarihan. Ang mga pamaksang panitikan ay tungkol sa pananampalataya at
kabutihang asal. Halimbawa ay tungkol sa Dulang Senakulo, Santa Cruzan, Tibag, at
Pasyong inaawit. Maharlika o dugong bughaw ang konsepto nito. Ang mga
pangunahing tauhan ay hari, reyna, prinsipe, at prinsesa gaya ng Florante at Laura ni
Balagtas at ang Dulang Duplo at karagatan.
Kinikilala ang Wikang Kastila sa panahong ito kung saan ito ang pinakaunang aklat
sa Pilipinas. Doctrina Christiana ay ang nalimbag taong 1553 kung saan ito ay
panrelihiyong aklat. Ang mga halimbawa ng dula ay ang senakulo, santa cruzan,
tibag, moro-moro at carillo. Ang moro-moro ay tagumpay ng mga Kastila na
himagsikan sa pagitan ng mga sundalong Kastila at mga Muslim sa Mindanao at sa
wakas ng dula. Palaging nagwawagi ang Kastila at talunang niyayakap ng Muslim
ang Kristiyanismo. Ang carillo o dulang puppet ay yari sa karton na gumalaw sa likod
ng isang mailaw at puting tela. Ang halimbawa ng carillo ay ang kabutihang asal na
Urbana at Feliza ni Pedro Modesto de Castro at newsletter taong 1637(Successos
Felices)-Fortunate Events ni Tomas Pinpin na may 14 pahina.
PANAHON NG AMERIKANO
Nagpakilala ng fairy tale na ginamit ng mga gurong Tomasites. Mayroon itong mga
iba’t ibang uri ng genre gaya ng Oda, pinilakang-tabing at pangteknolohiyang dala ng
mga Amerikano. Kung saan ang dula ang pangunahing panitikan. Ang halimbawa
nito ay ang BODABIL na umaawit at sumasayaw ang mga artista na nagbunga sa
sarswela ng Pilipinas.
Mayroon ring Oda at talumpati. Ang mga halimbawa ng mga ito ay ang Banaag at
Sikat ni Lope K. Santos, Makata ng Pag-ibig ni Jose Corazon de Jesus, A child of
Sorrow ni Zolio Galang .
 PANAHON NG PAGKAMIT NG KALAYAAN HANGGANG
KASALUKUYAN
Ang panitikang nalikha ay diwang rebolusyonaryo at nagbukas sa kmalayang Pilipino
sa dii makataong pagtrato sa knaila ng mga kastila at nag-uudyok na kalabanin ang
pamahalaan. Ang mga halimbawa ay ang labis na pang-aalipin, labis na pang-
aalipusta, masidhing diskriminasyon ng mga Kastila sa mga Pilipino. Kung saan ito
ang nag-udyok a mga Pilipino na magsilunsad ng mga kilusan at nagsisulat ng
panitikang nagreebolusyonaryo. Nalathala ang mga pahayagang propagandista gaya
ng La Solidaridad taong 1889. Kung saan ito ang daan upang matamo ang
pagbabagong kailangan ng bansang bilang tugon sa kalagayang panlipunan at pang-
ekonomiya. Maisiwalat ang malubhang kalagayan ng bansa sa ilalim ng pamamalahat
ng mga Kastila.

Talakayin ang Iba’t Ibang Uri ng Panitikan

Ang panitikan o maari rin na tawaging panulatan ay mga panulat na

nagpapahayag ng mga karanasan, damdamin, kaisipan, o kwento ng isang
tao. Sa pinakapayak na paglalarawan, ito ay ang pagsulat ng tuwiran o
tuluyan at pagtula kaugnay sa isang tao. Ang mga panulat na ito ay may
saysay, hugis, anyo, pananaw, at diwa.

MGA URI NG PANITIKAN

KATHANG-ISIP HINDI KATHANG-ISIP
Ito ang mga akda na nagmula sa Ito ang mga sulat na ibinatay sa mga
imahinasyon ng isang manunulat. pangyayari sa totoong buhay. Ilan sa mga
Samakatuwid, ito ang mga kwento na halimbawa nito ay talambuhay,
hindi totoo at gawa-gawa lamang. awtobiyograpiya, talaarawan, sanaysay
ang mga akdang pangkasaysayan.

Maikling kuwento Bulong

Tugmang-bayan
Bugtong
Epiko
Salawikain
Awiting bayan
Kwentong-bayan
Alamat
Mito
Katutubong sayaw
Ritwal ng babaylan
Nobela Dula-Senakulo
Santa cruzan
Tibag
Carillo
Moro-moro

Mga Etnolingguwistiko sa Pilipinas

 Ang pangkat etnolinggwistiko ay tumutukoy sa pangkat ng mga tao
sa isang bansa na may magkakaparehong wika, kultura at etnisidad.
Etnolinggwistiko ay tumutukoy sa pangkat ng mga tao sa isang bansa na
may magkakaparehong wika kultura at etnisidad. Maliban sa mga
pamayanan ng Bangsamoro matatagpuan din sa Mindanao ang mga
LUMAD o ang mga pangkat na hindi napapabilang sa mga pangkat na
Kristiyanismo o Muslim. Mula hilaga hanggang timog ang pinakamarami sa
mga pangkat na ito ay ang mga Ilocano, Pangasinense, Tagalog
Kapampangan, Bicolano at Bisaya. Ang etnolinggwistikong pangkat ay ang
pagsasaayos o pagpapangkat-pangkat ng mga uri ng tao sa pamamagitan ng
pagkakapareho ng kultura, relihiyon, etnisidad at wika. Una ay ang etnisidad
at ang wika. Kapag ang isang tao ay kinilala ng isang pangkat
etnolinggwistiko bilang kasapi dahil sa pagkaka-pareho ng kanilang
pinagmulan itinuturing nila ang isat isa bilang malayong kamag-anakan.
Ang silangang asya ay isa sa mga rehiyon ng asya na maaaring tumukoy sa
paraang heograpikal o kultural. Ang etnisidad ay mistulang kamag-anakan.
Sa heograpiya tinutukoy ito ang rehiyon na binubuo ng republikang popular
ng tsina kabilang ang hong kong at macau hilagang korea timog korea. Ang
etnolinggwistiko ay isang sangay ng linggwistika na nakapokus sa pag-aaral
sa relasyon o koneksyon ng wika at kultura maging kung paano at ano ang
pananaw ng bawat pangkat-etniko o mga etnikong grupo. Ang karamihan sa
populasyon ng pangkat at pawang Austranesyano mula sa relihiyong
Animismo Hunduismo Budismo o Islam na naglipat ng relihiyong
Kristyanismo sa panahon ng pagsakop ng mga Kastila. Ang tawag sa
pangkat ng mga taong may sariling wika, kaugalian, tradisyon at paniniwala
at karaniwang naninirahan nang sama-sama sa isang lugar ay
etnolingguwistiko. Ito ay ang isa sa batayan ng pagpapangkat ng tao sa Asya.
Ang tinatawag na mga pangkat-etniko sa Pilipinas ay maaaring
ipakahulugan na isang pag-uuri o sarilinang pagkakakilanlan ng mga
Pilipino batay sa kanilang lipi, wika, relihiyon o kasaysayan. Ang isang
bansa ay kadalasang binubuo ng ibat- ibang pangkat etnolinggwistiko.
Pangkat ng mga mamamayang nagkakaisa. Ang pagkakapare-pareho ng
wika at etnisidad ang nagiging batayan ng pagpapangkat ng tao. Ilan sa mga
pangkat ng LUMAD ay ang mga Bukidnon Manobo Subanon at Tboli.

Isda ang pangunahing pagkain ng pangkat. Sumasangguni ang pangkat

etnolinggwistiko sa pagkakaroon ng pagkaparehas at kaibahan ng mga tao
sa bansa o lipunan na ayon sa kultura na ginagalawan nito. Gaya ng wikang
Chinese Burmese Vietnamese.

Ikaw lenggwahe at ang etnisidad. Ang iba pang pangkat etnolingguwistiko

dito ay mga hapon at korean. Ito ay tumutukoy sa pangkat ng mga tao sa
isang bansa na may magkakaparehong wika kultura at etnesidad.
Ang pinakamaliit na pangkat-etniko ng China. Maaaring ikategorya ang
mga tao sa Asya ayon sa grupong etnoliggwistikong kinabibilangan nito.
Malaking bahagi ng kultura ng mga grupong etnolinggwistiko ito ay salamin
ng kultura dahil gamit ang ito patuloy na nabubuhay at umuunlad ang lahat
ng aspetong kultural lalong lalo na ang politika ekonomiya relihiyon
edukasyon sining at literatura.

Sila ay mahilig sa makukulay na pananamit at pampaganda. Maari ding kila-

lanin ang mga Asyano batay sa pangkat etnolinggwistikong
kinabibilanganAno nga ba ito. 2 kategorya ng Wika.

Sa India may dalawang pangunahing pangkat etnolingguwistiko. Mayroong

dalawang bayan na kung saan may paghahati ito. PERFECTO Angeline -
MenguitoIntroduksyonAng mga Asyano ay kilala bilang ang mga taong
naninirahan sa kontinenteng Asya.

Ang mga taong sama-samang naninirahansa lugar namay pagkakatulad ang

kultura kasaysayan wika at paraan ng pamumuhay ay tinatawag na Pangkat
Etniko. Malaki ang importansya ng etnolinggwistikong batayan ng
pagkakapangkat-pangkat dahil ito ay may partikular na epekto sa grupo ng
tao. Ipinapahayag nito na pwedeng ituring na miyembro ng isang partikular
na pangkat ng etnolinggwistiko ang mga mamamayan.