Name: Altea, Franz Alexis F.

WIKA NG EKOLOHIYA
____________________________________________
Aralin 4

Panimula

Sinasabing, malaki ang naging tungkulin ng wika sa kapaligiran. Sapagkat,

wika ang maituturing na pinakamahalagang sangkap at ugnayan sa
pakikipagkapwa-tao. Malaki ang tungkulin nito sa pakikipag-unawaan at
pakikisalamuha ng tao sa kanyang tahanan, paaralan, pamayanan at lipunan
(Hufana et al. 2018). Sa kabilang banda, ang nagbibigay ng pundamental na mga
pangangailangan ng tao ay ang kapaligiran at mga likas na kalikasan sa palibot.

Ipinaliwanag naman ni Dobie (2012), ekokritisismo ang tawag sa pag-aaral ng

panitikan at kapaligirang mula sa interdisiplinaryong pananaw na kung saan,
ipinagsama-sama ang lahat ng mga agham para pag-aaralan at susuriin ang
kapaligiran at magpapalitan ng kaisipan sa posibleng solusyon upang maitama ang
sitwasyong pangkapaligiran sa kasalukuyan. Sa lagay na ito, ang halaga ng
ekolohiya sa panitikan ay hindi lamang umiiral bilang bahagi ng interdisiplinaryong
prinsipyo sapagkat umaalingawngaw rin ito sa disiplina ng pag-aaral ng wika.

MGA LAYUNIN

Pagkatapos ng pagtatalakay, ang mga mag-aaral ay inaasahang ;

1. Nabibigyang depinisyon ang wika at ekolohiya.

2. Naipaliliwanag ang interkoneksiyon ng wika at ekolohiya sa konsepto ng ekokritisismo.
3. Naipaliliwanag nang
MGA may pag-unawa ang wika ng ekolohiya.
LAYUNIN
4. Nabibigyang kabatiran ang Higaonon bilang wikang kakambal ng kalikasan.
5. Napahahalagahan ang kulturang Higaonon.
6. Naiuugnay ang sariling kultura sa kultura ng mga Higaonon.
__________________________________
BALANGKAS NG PAKSA
Aralin 3 – Wika ng Ekolohiya

3.1. Higaonon : Wikang Kakambal ng Kalikasan

a. Lumad
b. Wika ng Kapayapaan
c. Kultura
d. Pamuhat/Ipu
e. Daigdig ng Pangkat
 SUBUKIN NATIN !

Ayon sa iyong napag-aralan tungkol sa kahalagahan ng wika sa kapaligiran, magtala ng

sariling pananaw tungkol sa wika at ekolohiya.

WIKA EKOLOHIYA

1. Ginagamit sa pakikipag 6. Sangay ng biology

Interaksyon sa kapwa

2. . Ginagamit upang 7. Pakikipag ugnayan sa pagitan

maunawaan angmga nasa ngorganismo at kanilang biopisikal
nakapaligiran
paligid

3. Sistema ng komunikasyon 8. Natural na balance ng kalikasan

4. Nag sisilbing pagkakakilanlan 9. Kung ito’y di mabibigyan ngpansin

maaring humantong sasakuna

5. sumasalamin sa kultura 10. Nagbibigay ng pundamental

napangangailan ng tao ang ekolohiya

Ipaliwanag sa sariling opinyon kung paano nagkakaugnay ang

wika at ekolohiya.

Wika ang Pangunahing Instrumento sa pakikipag Ugnayan sa lipunan kaya

naman ang wika at kapaligiran ay konektado. Sa huling pag aaral ukol sa
antropolohiya, Sosyolohiya, agham political at sikolohiya, ang mga nabanggit na
disiplina ay maikokonekta sa wika at ekolohiya.
 PAG-ISIPAN MO!

PANUTO : Ibigay ang iyong opinyon tungkol sa ipinakikita sa larawan. Bumuo ng talata
tungkol dito.

Sa simula palang na nilika ng panginoon ang mundo, nakaatas nasa balikat ng mga mortal ang
pangangalaga sa kapaligiran, Makikita salarawan na hawak sa kamay ng tao ang buong
responsibilidad sakapligiran. Dalawang bagay lamang ang maaring mangyari; angmaingatan
ito o dahil sa hawak ito ng tao na silang walang kontrol sapaggamit dito ay mag reresulta ng pagkasira.

Sa paglipas ng panahon, mapapansin natin ang pagbabago sakapaligiran. Sa aking palagay, tao mismo
ang sumisira sa kapaligiran. Sakasaysayan ng tao, inilarawan nito na patuloy na nagbabago ang
taoupang makibagay sa kanyang kapaligiran. Maraming nadiskubre atnaimbento ang mga tao
para lang patuloy na mamuhay sa kalapaligiranniya. “Hindi masama ang pag-unlad” basta’t hindi
nagreresulta ng masamasa kalikasan.
Makikita sa larawan na hawak ng tao ang kalikasan, ngunit sakabila nito hindi hawak ng tao ang Kontrol.
Paano ko nasabi?, magandanghalimbawa dito ang panahon at kalamidad. Bagyo, lindol, pag baha ay
ilanlamang sa mga dulot ng kalikasan na hinidi natin maaring mapasakamay oma kontrol.

Inatas satin ng Diyos ang pangangalaga sa kanyang mga likhaupang maingatan at mapakinabangan pa
ng susunod na henerasyon, hinidpara sa abusuhin ito.

RUBRIKS
Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsulat ng komposisyon,talata at sanaysay .

Pamantayan Kaukulang Puntos Marka

1. Sistematiko at malinaw na pagkalahad 5

ng detalye

2. Kaangkupan sa nilalaman ng paksa 4

3. Pagsunod sa tuntuning panggramatika 4

4. Kalinisan at kaayusan sa pagsulat 2

KABUUAN 15

Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsagot ng mga pagsasanay .

Pamantayan Kaukulang Puntos Marka

1.Malinaw ang pagkalahad ng detalye. 5

3. Nasunod nang wasto ang panuto 3

4. Kalinisan at kaayusan sa pagsulat 2

KABUUAN 10

MAGBASA AT MAGNILAY-NILAY
 WIKA NG EKOLOHIYA (CMO 1 s. 2019)

3.1. HIGAONON: WIKANG KAKAMBAL NG KALIKASAN

Ang salitang Higaonon ayon kay Levita (1996), ay galing sa salitang “gaon” na ang ibig
sabihin ay “bundok”. Sa pinaikling salita ito ay “taong-bundok” o “taong tagabundok”.
Nagmula sa tatlong mahahalagang kataga ang pangalan ng pangkat – higa (buhay), gaon
(bundok) at onon (tao) ayon sa UNAHI Mindanao. Samakatuwid, ito ay ang mga taong
namumuhay sa buhay na bundok. Sa ibang banda naman, ang higa ay binukid na salita na may
kahulugang “pinagkukutaan” at ang non naman ay taguri sa “taong taga-itaas” ayon sa papel
ni Tangian (2010).

a. ) Lumad

Lumad ang taguri sa isang taong “isinilang at nabuhay sa iisang lugar”. Ang pangkat ng
Higaonon ay bahagi ng 18 pangkat na etnolinggwistikong Mindanaon at hindi naging Islam. Sa
mga kapatagan na sila dating naninirahan, subalit, ayon sa kasaysayan, sila ay sapilitang
tumungo sa pusod ng kagubatan dahil na rin sa kalupitan ng tao at modernisasyon. Ito ay
pinaniniwalaang, ang mga Higaonon ay binubo ng walong pangkat na nasa mga lugar ng
Bukidnon, Misamis Oriental, Agusan del Norte, Agusan del Sur at Lanao.

b.) Wika ng Kapayapaan

Sa tuwing binabanggit ang wikang Higaonon, ang sinuman sa kanila ay palaging

inaalala ang mga nakaukit na kataga sa salasila (batas ng pangkat), ang “Bungkatol Ha
Bulawan Daw Nang Ka Tasa Ha Lana” na pinakamataas na tunguhin ng bawat katutubo sa
lahing ito. Ito ay nagpapahalaga sa kanilang pagkakaisa at kapayapaan. Ang pag-ibig at
pagpapahalaga sa kapwa ang isinasaad sa bawat titik nito upang makamit ang katahimikan at
masayang buhay. Maihahambing ito sa Bibliya ng mga Kristiyano.

c.) Kultura

Sinasabing, kapilas ng dinanas ng iba pang Lumad na pawing nasa kabundukan sa

Mindanao ang kasaysayan ng mga Higaonon. Ito ang kadahilanang kung bakit kailangang
bigyang-pansin ang kanilang wika. Ang mga pamayanang malayo sa sentro ng sibilisasyon sa
kapatagan sa ibaba ang kanilang kinakatawan. Malinaw na matatagpuan sa kanilang wika na
nagbibigay pansin sa yaman ng lupa na sumasakop sa kanilang daigdig at tubig sa mga ilog na
nasa kanilang paligid ang yaman ng kanilang kultura .
 d.) Pamuhat /Ipu (Ritwal para sa kapayapaan)

Ang pagsasagawa ng iba’t ibang ritwal sa mga kumba (banal na lugar) ng

pamayanan ay kaugnay ng kanilang paggalang at pagpapanatili ng kapayapaan. Sila ay
naniniwala na ang mga espiritung sumusubaybay sa bawat tao sa simula ng kanyang
pagsilang ay nananahanan sa mga sagradong lugar na ito. Sa katunayan, may nakatakdang
petsa taun-taon ang kanilang pagsamba sa pamamagitan ng mga natatanging pamuhat. Kapag
sumasapit ang Pista sa Lasang (Piyesta sa kagubatan) na idinadaos sa Bundok Gabunan, ang
mga Higaonon ay nagtutungo dito na suot ang kanilang pagkakakilanlang kasuotan sa tribu at
nag-aalay ng kadaliyan (ritwal ng pasasalamat) para sa kasaganaan sa buong taon.

e.) Daigdig ng Pangkat

Binubuo ito ng kalupaan, masinsing mga punongkahaoy, mga mamamayang nagtatangi

sa mga kulay pula, puti at asul, mga kabahayang gawa sa matitibay na mulawin, bundok,
batisan, mga hayop pansaka at pananim. Ito ang daigdig ng mga Higaonon. Ang kanilang
pagpapahalaga sa kalikasan ay masasalamin sa kanilang kapaligiran. Ang pagputol ng mga
puno ay mahigpit na ipinagbabawal ng mga katutubong Higaonon. Para sa kanila, ito ay
kalapastanganan sa mga nagbabantay na espirito sa kalikasan. Kapag ito man ay kanilang
nilabag, ito ay may katapat na kaparusahan na mula sa kalangitan. Ayon pa sa kanila, hindi
maaaring bilhin o ipagbibili ang lupa dahil sila ay naniniwalang, ito ay pag-aari ni
Magbabaya.

Para sa kanila, ang buhay ay nagsimula sa lupa. Ito raw ay ipnagkaloob ng Diyos sa
lahat ng tao. Ang anumang nagmumula sa lupa ay tumutustos ng buhay. Ang anumang papel
na nagpapatunay ng pagmamay-ari ng lupa ay maituturing na kalapastanganan ng
sibilisasyon sa pangkat lalo na kung kasama ang mga “banal” na lugar na pinagdadarausan
ng iba’t ibang uri ng ritwal.

GAWIN NATIN !
GAWAIN 1
PANUTO : Magbigay ng mga patunay hinggil sa Higaonon bilang kakambal ng kalikasan.

Ang salitang Higaonon ayon kay Levita

aygaling sa salitang “gaon” na ang ibig
sabihinay “bundok”..Sa pinaikling salita ito ay
“taong-bundok” o“taong tagabundok

higa (buhay) higa

aybinukid na salita na gaon (bundok) at
maykahulugang“pinagku Higaonon bilang kakambal onon(tao)
kutaan” ng kalikasan,

non naman ay taguri sa “taong taga-

itaas”ayon sa papel ni Tangian (2010).

GAWAIN 2
PANUTO : Ayon sa natutuhan, magbigay ng konsepto na nagpapaliwanag tungkol sa wika ng
ekolohiya.
 WIKA NG EKOLOHIYA

Pag aaral sa interaksyon sa pagitan Wika ang pangunahing instrumento

ngwika at kapaligiran sapakikipag ugnayan sa lipunan

ay ugnayan ang ekolohiya ng wika

sasumusunod:AntropolohiyaSosyolo
hiyaSikolohiyaAng ekolohiya ng wika
Ang tao, wika at kapaligiran aykonektado ay nakilala samga taong nagsasalita ng
sa isat isa wikang ito atinilipat sa iba.May bahagi
ang ekolohiya ng wika:Ang saykolohikal
na ibig sabihinpakikipag ugnayan sa
ibang wika sa isipng mga bilinggwal at
multilinggwal natao.Ang Sosyolohikal

May bahagi ang ekolohiya ng wika:Ang

Ang ekolohiya ng wika ay nakilala
samga taong nagsasalita ng wikang ito
atinilipat sa iba
saykolohikal na ibig sabihinpakikipag
ugnayan sa ibang wika sa isipng mga
bilinggwal at multilinggwal natao.Ang
Sosyolohikal naman na ang ibigsabihin
ay interaksyon ng lipunan naginagamit
bilang midyum ngkomunikasyon.

GAWAIN 3
PANUTO : Ayon sa napag-aralan, magtala ng impormasyon tungkol sa Higaonon ayon sa mga
sumusunod ;

A. Pagkakakilanlan
to ay tinatawag na wikang kakambal ng
H kalikasan.Ayon sakahulugan ng salitang higaonon na
higa (buhay), gaon (bumdok),onon(tao) malinaw
na makikita o maipapaliwanag kung
I bakittinawag na wikang kakambal ng kalikasan ang
higaonon.
G
A B. Wika ng Kapayapaan
Tinatawag ito na wika ng kapayapaan dahil sila ay

O nagpapahalagasa
Pinapahalagahan
kanilang
nila
pagkakaisa at kapayapan.
angbatas ng kanilang pangkat na
"Bungkatol Ha Bulawan Daw Nang KaTasa Ha Lana" na
sinasabi ng bawat titik na pag ibig atpagpapahalaga
N sa kapwa upang makamit ang katahimikan atmasayang
buhay.C.KulturaPinapahalagahan ng mga lumad ang
kanilang kultura sapagkatmatatagpuan sa kanilang wika na
O nagbibigay pansin sa yaman atlupa na sumasakop sa kanilang
daigdig dahil makikita sa kanilangdaigdig kung gaano kayaman
ang kanilang kultura.D.Daigdig Binubuo ito ng kalupaan,
N masinsing mga punongkahaoy,mga mamamayang nagtatangi sa
mga kulay pula, puti at asul,mga kabahayang gawa sa
matitibay na mulawin, bundok,batisan, mga hayop pansaka
at pananim. Ito ang daigdig ngmga Higaonon. Ang kanilang
pagpapahalaga sa kalikasan aymasasalamin sa kanilang
kapaligiran.KARAGDAGANG GAWAIN HIGAONON

C. Kultura
Pinapahalagahan ng mga lumad ang kanilang kultura
sapagkatmatatagpuan sa kanilang wika na nagbibigay pansin
sa yaman atlupa na sumasakop sa kanilang daigdig dahil
makikita sa kanilangdaigdig kung gaano kayaman ang
kanilang kultura

D. Daigdig
Binubuo ito ng kalupaan, masinsing mga punongkahaoy,mga
mamamayang nagtatangi sa mga kulay pula, puti at asul,mga
kabahayang gawa sa matitibay na mulawin,
bundok,batisan, mga hayop pansaka at pananim. Ito ang
daigdig ngmga Higaonon. Ang kanilang pagpapahalaga sa
kalikasan aymasasalamin sa kanilang kapaligiran
KARAGDAGANG GAWAIN

Magsaliksik !

1. Ano ang Antropocene ?

Ang Geological na edad na nailalarawan ng impluwensya ng mga tao sa
planeta. Ang Antropocene ay nagsimula sa 1950- ang simula ng panahon ng
mga pagsubok ng nuclear bomba, mga plastic na hindi kinakailangan at ang
populasyon ng tao.

2. Ipaliwanag ang Tao vs. Kalikasan

Tao ay likas na bahagi na ng kalikasan. Umaasa tayo sa buhay na daigdig
para sa ating pagkain at gamot at sa mga elementong bumubuo sa ating
katawan. Gayunman, maraming ekspertong nag aaral ng masalimuot na
kawing na ito ay nakadarama ng pag kasira. Naniniwala ang mga siyentipiko
na noong una, kadalasan nang nalilipol ang mga uri dahil sa likas na mga
kadahilanan. Ngunit sinasabi nila na ang pangunahing sanhi ng kasalukuyang
krisis ay naiiba. Maliwanag, ang mga pagkalipol sa ngayon ay dahil sa
Gawain ng tao. Tinukoy ng isang siyentipiko ang mga tao bilang tagalipol ng
mga uri.

3. Ipaliwanag ang Kultura vs. Kalikasan

Kasabay ng pagbabago ng Kultura ang pag babago ng kalikasan. Nasasalamin
ng kalikasan ang pamumuhay at lultura ng isang lugar

4. Ipaliwanag ang Industriyalisasyon vs. Kalikasan

Malaki ang bahaging Industriyalisasyon sa kalikasan, kagaya nalamang
sa agrikultura. Napapadali ng teknolohiya ng industriyaang pagsasaka mula
sa pagtanim hanggang sa pag aani dito. Ngunit kaakibat din nito, mayroon
ding masasamang epekto ang labis na pag dedepende dito.

5. Ano ang Ecomafia?

Ito ay ang masasamang gawain na nagreresulta ng pagkasira ng kalikasan.

KABANATANG PAGSUSULIT
 YUNIT 2
Ang Ekokritisismo at mga Anyong Pampanitikan ( CMO 2 s. 2019)
_______________________________________________________________________________
Aralin 5

PANIMULA

Ang pag-unlad ng panitikan sa ating bansa ay nakasanayan nang sipatin sa

pamamagitan ng pagtatapat ng iba’t ibang genre ng panitikan sa kalagayang
panghistorikal. Ngunit, nang dahil sa pagbabago ng takbo ng panahon at paglikha ng
mga iba’t ibang makabagong teknolohiya, naging hamon para sa mga manunulat ang
kanilang pagsisikap na maipamalas ang ugnayan ng panitikan sa bayan,kultura, sa
mamamayan, at sa kalikasan.

Sa kabilang banda, ang panitikan ay isang likhang-isip, isang bunga ng

pagsasanib ng imahinasyon ng manunulat at ng maraming bagay (Tolentino at Reyes,
1984). Sa konseptong ito, ipinakikita rito na ang mga manunulat ay may mahalagang
papel sa pagbibigay-anyo ng panitikan dahil sila ang aktibong nakikisangkot sa paggawa
ng kanilang likhang-isip. Tungkulin nilang mabigyan ng kaayusan ang kasalimuotan ng
buhay at tinutulungan nito ang mga taong madalumat ang mahirap na reyalisasyon ng
buhay. Bukod sa nabanggit, ang bawat sangay nito ay may tungkuling pinanghahawakan
hindi lamang bilang akdang pampanitikan at dokumentasyon ng kasaysayan ng lipunan,
kundi maipakita ang kakulangan sa pagpapahalaga ng mga tao sa kalikasan. Ang
ipinahihiwatig ng ganitong konsepto ay ang pagtugon ng ekokritisismo sa mga akdang
pampanitikan o bahagi ng ekokritisismo.

MGA LAYUNIN
Pagkatapos ng pagtatalakay, ang mga mag-aaral ay inaasahang ;

1. Natukoy ang iba’t ibang uri ng ekokritisismo.

2. Naipaliliwanag ang kaugnayan ng ekokritisismo at panitikan.

3. Naipaliliwanag ang mahalagang tungkulin ng panitikan sa ekokritisismo.

4. Napahahalagahan ang tungkuling ginagampanan ng panitikan sa ekokritisismo.

5. Nakapagsusulat ng sariling kathang pampanitikang may kaugnayan sa ekokritisismo.

_____________________________________________________

BALANGKAS NG PAKSA

YUNIT 2 - Ang Ekokritisismo at mga Anyong Pampanitikan

Aralin 1 – Uri ng Ekokritisismo

1.1 . Pagtatanong sa Representasyon at Pagsulat ng Kalikasan

1.2 . Ang Ekokritikal na mga Isyu at Tanong

SUBUKIN NATIN !

I- PANUTO : Bumuo ng mga salita sa salitang EKOKRITISISMO .

KRITISISMO

EKO KRITIKO

EKOKRITISISMO

MITO KRITOS

II- PANUTO : Bilugan ang mga iba’t ibang anyong pampanitikan na kabilang sa
ekokritisismo.

K U W E N T O S R
 B Q J I M D F A V

L X Y V Z T L L K

A W I T H U D A P

L D E G K L O M N

U T G I S A X A F

B M L H V K P T S

A E Y C F N R I K

P S A N A Y S A Y

PAG-ISIPAN MO !

A. PANUTO : Mag-isip at magtala ng mga patunay hinggil sa mahalagang

tungkuling ginagampanan ng panitikan sa ekokritisismo.

1.

Mahalaga ang papel na ginagampanan ng ekokritisismo sa panitikandahil

ginagamit ang panitikan sa pagtamo ng maayos na buhay sapamamagitan
ng pamumuna upang humamon at magbago sa uri ngugnayan ng tao at kalikasan.

2.
Panitikan ang ginamit sa pagtatanghal sa
isyungpangkapaligiran.Ipinapahayag ng mga akda ang mga problema
sakalikasan dulot ng mga masasamang gawain ng tao

3.

Nakapaloob sa mga panitikan ang ugnayan ng tao at kalikasan. Sinasa ngmay akda
ang ugnyan ng dalawa upang ihayag sa mga nakakarami kungmabuti ba o masama
ang ugnayan ng tao at kalikasan.

4.
Ginagamit ang panitikan bilang midyum para malaman ng nakakarami
angpagkawasak ng kalikasan dulot ng hindi mabuting ugnayan ng tao atkalikasan
at mga masasamang epekto ng mga gawain ng tao nanagdudulot ng
pagkasira sa kapaligiran
 5.
Panitikan ang ginagamit upang itampok ang kalikasan bilang bida oprotagonista sa
mga akdang pampanitikan.

RUBRIKS
Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsulat ng komposisyon, talata at sanaysay .

Pamantayan Kaukulang Puntos Marka

1.Sistematiko at malinaw na pagkalahad 5

ng detalye

2.Kaangkupan sa nilalaman ng paksa 4

3. Pagsunod sa tuntuning panggramatika 4

4.Kalinisan at kaayusan sa pagsulat 2

KABUUAN 15

Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsagot ng mga pagsasanay .

Pamantayan Kaukulang Puntos Marka

1.Malinaw ang pagkalahad ng detalye. 5

3. Nasunod nang wasto ang panuto 3

4.Kalinisan at kaayusan sa pagsulat 2

KABUUAN 10

MAGBASA AT MAGNILAY-NILAY

URI NG EKOKRITISISMO

Sinasabing, analogo sa paghahanap ng representasyon ng kapaligiran ang

pagturing sa panitikan bilang wika ng ekokritisismo. Inilalahad sa mga aklat ang tuon ng
ekokritisismo gaya ng ; eko-kuwentong-bayan, eko-tula, eko-awit, at eko-pelikula. Ang
ekokritisismo ay bagong sangay ng panunuring pampanitikan. Ang paggamit nito ay
 GAWIN NATIN !

GAWAIN 1

PANUTO : Sagutin ang mga sumusunod na tanong at isulat ang iyong tugon sa nakalaang
espasyo.

Ang mahalagang tungkulin ng panitikan

Ano ang mahalagang tungkulin
ng panitikan sa ekokritisimo?
saekokritisismo ay inilalapat sa panitikan
angekokritisismo sa pamamagitan ng pagsulat namay
kaugnayan sa kalikasan at isinisiwalat ngpanitikan
ang waring nabayaang kalikasan
___________________________________________
 Nakakatulong ang mga akdang pampanitikan
Paano nakatutulong ang sapagpapahalaga sa kalikasan at kapaligiran
mga akdang pampanitikan sa dahilisisiwalat ng mga akdang pampanitikan ang
pagpapahalaga ng kalikasan at mgamasamang epekto na dulot ng mga tao ng dahil
kapaligiran? ditoay mas na focus ang atensyon ng mga
mambabasa atnaging aware sa mga nangyayari sa
kapaligiran dahilsa mga akdang pampanitikan.
__________________________________________
May kinalaman ba ang pag- Oo may kinalaman ito sapagkat nang dahil sa
aaral ng panitikan sa pagaaral ng panitikan ay nababasa ng tao
pagkakaroon ng kamalayan ng angkahalagahan ng kalikasan at malalaman nila
tao sa kahalagahan ng kungano ang masamang epekto sa kalikasan
kalikasan? Bakit?
ng mgagawain ng tao na hindi naaayon sa
kalikasan.
__________________________________________
Ang proyektong aking ilulunsad ay papangalanan
kung"CLEAN AND GREEN" ang
Kung ikaw ay inatasang mamuno proyektong ito ay maylayunin na panatilihing
sa inyong lugar, anong proyekto malinis ang kapaligiran at ihiwalayang mga basura
ang iyong ilulunsad upang
mapanatili ang kaayusan at
katulad ng basura na nabubulok at hindinabubulok
kalinisan nito? at may lugar kung saan itatapon ang
mgabasura ng bawat barangay nang sa ganun ay
mapanatiliang kalinisan sa ating paligid at kung
sinong lumabag aymay karampatang parusa
________________________________________
________________________________________

Gagamitin kung platform ang social media

Kung ikaw ay bibigyan ng parahikayatin ang mga kabataan na
pagkakataon, paano mo pahalagahan angkapaligiran. Gagawa ako ng
hikayatin ang mga kabataan na isang video namagpapaliwanag ng kahalagahan
pahalagahan ang kanilang ng kalikasan at mgamasasamang dulot ng ng tao
kapaligiran?
sa kalikasan nang saganun ay matauhan at
malaman nila ang epekto nito.
_________________________________________

GAWAIN 2
PANUTO : Kumatha ng sariling akdang pampanitikan gaya ng eko-kuwento , eko-sanaysay,
eko-tula o eko-pabula na may kinalaman sa katiwasayan at kaayusan ng
kapaligiran at kalikasan. (Pumili lamang ng isa)

Si Maria ay Bumalik Na

Inaamin ko ako’y lubos na nagkamali,

Imbes na mahalin dala ko’y pighati,
Ang maitim na tubig at kalbong kagubatan,
Lahat ng iyan ako ang may kagagawan,
Makapal na ang mukha, pero yan ang katotohanan.
Gumagamit din ako ng dinamita tuwing nangingisda,
Walang pakialam na pinapatay ko na any iyong mga likha,
 EBALWASYON 3

PANUTO : Sumulat ng isang sanaysay tungkol sa “ Nasa kamay ng mga Mamamayan ang
Pangangalaga ng Inang Kalikasan ”.

ANG AKING KAPALIGIRAN

Anim na araw daw ang iginugol ng Diyos sa paglikha ng mundo at sa

ikapitong araw ay nagpahinga siya. Ginawa niya ang buong kalupaan at katubigan.
Lumikha siya ng puno at halaman, pati mga hayop na titira sa lupa, sa tubig at sa
kalangitan. Mula sa alabok ay nilikha niya ang isang espesyal na nilalang; ito ay ang
 RUBRIKS
Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsulat ng komposisyon, talata at sanaysay .

Pamantayan Kaukulang Puntos Marka

1.Sistematiko at malinaw na pagkalahad 5

ng detalye
 2.Kaangkupan sa nilalaman ng paksa 4

3. Pagsunod sa tuntuning panggramatika 4

4.Kalinisan at kaayusan sa pagsulat 2

KABUUAN 15

Pamantayan sa pagbibigay ng puntos sa pagsagot ng mga pagsasanay .

Pamantayan Kaukulang Puntos Marka

1.Malinaw ang pagkalahad ng detalye. 5

3. Nasunod nang wasto ang panuto 3

4.Kalinisan at kaayusan sa pagsulat 2

KABUUAN 10