VĂN BẾP LỬA

Lép Tôn-xtôi đã từng nói rằng: “Một tác phẩm nghệ thuật là kết quả của tình yêu.”Tình
yêu con người,yêu cuộc sống chính là hạt mầm khoẻ khoắn nuôi dưỡng tâm hồn mỗi con
người và là dòng chảy cảm xúc cho biết bao người nghệ sĩ.Cũng viết về tình cảm muôn thủa
của loài người đó là tình cảm bà cháu,tình yêu thương quê hương tha thiết,Bằng Việt đã viết
lên bài thơ Bếp lửa.Bằng ngòi bút tâm tình,mượt mà,trong trẻo,vừa sâu lắng vừa mang tính
triết luận,nhà thơ đã viết lên hồn thơ “Bếp lửa”.Tác phẩm laf tình cảm bà cháu được vun vén
hình thành lên tình yêu quê hương đất nước.Và nội dung trên được tác giả thể hiện rất rõ qua
2 khổ thơ cuối.
Tác phẩm được sáng tác năm 1963,khi Bằng Việt đang là sinh viên ngành luật bên Liên
xô,là tập thơ đầu tay của ông,sau khi đưa vào tuyển tập “Hương Cây-Bếp lửa” cùng với Lưu
Quang Vũ.Bằng giọng thơ xúc động dạt dào cảm xúc,hồi tưởng và suy ngẫm tác giả đã thể
hiện những suy ngẫm về bà và hình ảnh bếp lửa cùng với nỗi nhớ bà , nhớ quê hương đất
nước.
Đi qua những hồi ức năm tháng của tuổi thơ,giờ đây,tác giả có những suy ngẫm về bà và
hình ảnh bếp lửa:
“Lận đận đời bà biết mấy nắng mưa
Mấy chục năm rồi,đến tận bây giờ
Bà vẫn giữ thói quen dậy sớm
Nhóm bếp lửa ấp iu nồng đượm
Nhóm niềm yêu thương,khoai sắn ngọt bùi
Nhóm nồi xôi gạo mới sẻ chung vui,
Nhóm dậy cả những tâm tình tuổi nhỏ …
Ôi kì lạ và thiêng liêng – bếp lửa!”
Mấy chục năm rồi,ngọn lửa ấy vẫn toả hơi ấm từ đôi tay chắt chiu,chịu thương chịu khó của
bà.Từ láy “lận đận” được đảo lên đầu câu thơ nhấn mạnh vào nỗi vất vả,truân chuyên của
bà,cuộc đời bà là cả một cuộc đời khó khăn cơ cực.Đó là hình ảnh “nắng mưa” qua nghệ
thuật ẩn dụ cho ta hiểu cuộc đời của bà đã trải qua những khó khắn,gian lao.Cháu càng thấu
hiểu cuộc đời của bà,cháu càng thương,càng nhớ bà hơn.Mốc thời gian “Mấy chục năm-tận
bây giờ” là hành trình với thời gian rất dài,là cả cuộc đời bà nhưng bà vẫn “giữ thói quen dậy
sớm”.lo lắng,chăm sóc,vun vén cho cháu được sống hạnh phúc.Đó như là những bản chất
trong con người bà,như một sứ mệnh bà mang theo suốt cuộc đời mình.Chính cái thói quen
cấy đã trở thành điểm nhớ trong lòng cháu,không thể phai mờ dù thời gian có trôi đi.Hình
ảnh ẩn dụ “bếp lửa” được nhân hoá qua cụm từ “ấp iu nồng đượm” là hình ảnh được điệp lại
ở khổ thơ đầu gợi lên đôi bàn tay khéo léo và kiên nhẫn của bà đã dành cho cháu một tình
cảm ấm nồng để cháu khôn lớn thành người. Hình ảnh “nhóm niềm yêu thương,khơi sắn
ngọt bùi”,”nhóm nồi xôi gạo mởi se chung vui” đã gợi lên cho ta thấy bà luôn dành cho cháu
tình yêu thương.Từ củ khoai,nồi xôi gạo mới bà nấu,bà đã dạy cháu biết sẻ chia,biết sống
yêu thương,có tình làng ngĩa xóm từ đây khơi lên tình yêu quê hương đất nước trong
cháu.Tác giả còn sử dụng nghệ thuật ẩn dụ qua hình ảnh “nhóm dậy cả tâm tình tuổi nhỏ”
thể hiện bà đã truyền cho cháu những tình cảm thiêng liêng nhất.Đó là tình cảm gia đình,là
tình yêu quê hương đất nước tha thiết.Bà là người nhóm lửa,là người giữ lửa rồi truyền sang
cho cháu ngọn lửa của tình yêu thương để rồi cháu nhận lại từ bà tình yêu thương đó một
cách giản dị mà thấm thía nhất.Điệp từ “nhóm” được nhắc lại 4 lần ở 4 mỗi đầu câu thơ tạo
ra một cảm giác luyến láy,một hành động quen thuộc từ đôi tay tảo tần của bà.Đôi bàn tay và
tấm lòng cần mẫn của bà đã vun vén và cho cháu những tình yêu thương,tình cảm mà cháu
còn thiếu sót.Hình ảnh người bà là hình ảnh của thế hệ đi trước truyền lại cho cháu là hình
ảnh thế hệ sau.Vì vậy giá trị truyền thống bền vững của người Việt Nam luôn được lưu
truyền qua các thế hệ.Có lẽ bà cũng không hề hay biết , bà đã là người nhóm lên những cảm
xúc,tình cảm đầy thiêng liêng của đứa cháu thơ!Âm điệu thơ cứ thế dạt dào như những cơn
sóng,giàu sức lan toả như đó chính là cảm xúc đang danag trào trong tái tim của Bằng
Việt.Môi câu mỗi chữ cứ hồng lên,nồng ấm biết bao tình cảm nhớ thương về bà.Câu thơ
cuối là câu cảm thán bộc lộ trực tiếp thái độ kính trọng và cảm xúc đang dạt dào khôn nguôi
trong tâm hồn người cháu.Cháu nhớ đến hình ảnh bếp lửa thân yêu,nhỏ bé,đơn sơ,có phần
quê mùa như chứ chan trong đó là cả một biền trời những điều thiêng liêng cao quý.Bếp lửa
là hình ảnh đại diện cho bà,bà là người đại diện cho quê hương đất nước.Thán từ ôi thể
hienej thái độ ngạc nhiên,tienegs thốt lên từ tấm lòng của người cháu khi nhận ra một điều
tưởng như chân lí.