NOTATKI DZIADY CZ.

III
Czas akcji 1823-1824 niecały rok
Inspiracja proces filomatów i filaretów
Miejsce akcji wielu miejscach (Wilno, Warszawa)
Tytuł łączy się z IX sceną

Cechy dramatu romantycznego :

otwarta kompozycja

brak łańcucha przyczynowo-skutkowego

sceny stanowią autonomiczne całości, luźno ze sobą związane - luźna, fragmentaryczna kompozycja
(kompozycja wyspowa)

całość spina główny bohater, który jest tajemniczą postacią

fantastyczna i realistyczna motywacja wydarzeń:Wiele autentycznych szczegółów, na przykład w

opisie celi Konrada dzieje się obok wydarzeń i zjawisk metafizycznych - cmentarz jest magiczną
przestrzeń obrzędu. Obok siebie działają dobre i złe duchy, demony i anioły.

brak zasady stosowności

brak zasady jedności stylistycznej (różne style)

zerwanie z zasadą trzech jedności: dramat dzieje się w Wilnie, Lwowie,

synkretyzm rodzajowy i gatunkowy (liryczne monologi, pieśni; epickie opowieści bohaterów)

pozwala prezentować sprzeczne racje i poglądy, ukazuje dysonans, dysharmonię świata

łączenie patosu z groteską

obecność scen zbiorowych

CECHY DRAMATU PRZYKŁAD

Akcja rozgrywa się na dwóch płaszczyznach Realistyczna scena I

Metafizyczna sen senatora, walka dobra ze złem
o duszę Konrada

Złamanie zasady trzech jedności
Miejsca w Wilnie VIII, Warszawa VII, bal,
klasztor, scena IV wieś pod Lwowem, ustęp-
Petersburg
Czasu scena I noc Wigilijna, scena V
Wielkanoc, IX w noc zadusznych
Akcji ocena społeczeństwa rosyjskiego i
polskiego, przyszłość ojczyzny, martyrologia
młodzieży polskiej, los Konrada
 Gatunek synkretyczny, różnorodność
gatunkowa i rodzajowa
RODZAJOWA
liryka wiersz „Do przyjaciół Moskali”, scena II
epika Opowieść Adolfa o Cichowskim scena
VII, opowieść Jana Sobolewskiego scena I
dramat scena I i VII
GATUNKOWA
Piosenka scena I
Bajka opowiedziana przez Żegotę scena I
Przypowieści opowiadane przez ks. Piotra scena
VIII
Wiersz „Do przyjaciół Moskali”

Występują sceny zbiorowe Scena I, VII, VIII, IX

Brak głównego bohatera w niektórych scenach Scena IV, V,VI

Budowa otwarta Zakończenie nic nie mówi

Zjawiska nadprzyrodzone Diabły, anioły, duch, śmierć doktora

Dekabryści-grupa rosyjskich spiskowców/rewolucjonistów ze sfer szlacheckich działająca w latach 20.

XIX wieku. Nazwa wywodzi się od daty wybuchu antycarskiego powstania

Jest to liryka zwrotna

Rylejew}

Bestużew}------zapamiętać

oboje to poeci

Krytyka:
-Mickiewicz krytukuje osoby które nie buntują się przeciwko carskiemu dezpotyzmowi

"bierne ofiary"

-Otoczenie cara(osoby blisko cara) , bardzo krytykuje te osoby , osoby te myślą tylko o karierze ,
awansie , żyją w ciągłym strachu np Senator Nowosilcow

Przygotuj na następną lekcję cechy dramatu romantycznego:

WIDZENIA KSIĘDZA PIOTRA

W swym widzeniu ksiądz Piotr ujrzał kibitki, wiozące na Syberię polskich patriotów. Wśród nich Piotr
zobaczył dziecko – Mesjasza Zbawiciela:

” Z matki obcej krew jego dawne bohatery,

A imię jego będzie czterdzieści i cztery.”
W scenie tej zauważyć można podobieństwo (paralelizm) pomiędzy męczeństwem Jezusa a
męczeństwem Polski i Polaków:

Ważne momenty sceny:

Śmierć od pioruna Doktor, ks. Piotr przewidział jaka kara go
spotyka , scena VIII, kara dla regenta
Wywózka na Sybir Opowiadanie Sobolewskiego, scena I, patrioci,
kibitki
Egzorcyzmy ks. Piotr, Konrad, scena III, opętanie
Więzienie filomatów scena I, więzienie klasztor ojców bazylianów,
noc wigilijna, Żegota
Przemiana Gustawa w Konrada PROLOG
Konrad Wielka Improwizacja
Ks. Piotr Scena V widzenie ks. Piotra
Piotr Wysocki scena VII Salon Warszawski
W wiersz „do przyjaciół Moskali” do Ryjewa i Bestużewa
Prośba Rolinsonowej ks. Piotr, uwięzienie syna, osoba niewidoma,
Kmitowa, Rolinson wypadł przez okno
Obrzęd Dziadów scena IX, dzień zaduszny, Doktor stóp to świeży z
ręki wylewa wrzące srebro z ręki do ręki (duch Doktora), cmentarz
Sen Senator scena IV, diabły
Powiadanie przypowieści ks. Piotr, scena VIII, kary przygotowane
przez Boga dla Nowosilcowa
CYTATY i ich interpretacja
“Ja mistrz! Ja mistrz wyciągam dłonie!” Konrad- Zwraca się bezpośrednio do Boga i
natury – apostrofa – bo jego twórczość literacka jest godna uszu Boga i tylko On
oraz natura mogą ją zrozumieć. Określa siebie mianem “mistrza” i wielkiego
kreatora. Metaforycznie wyciąga dłonie i kładzie je na nieboskłonie – niebie.
“Umarł Gustaw Narodził się Konrad!”- rzemiana polega na tym, że dawny Gustaw –
owładnięty niespełnionym uczuciem miłości – staje się Konradem, którego celem
życia jest działanie na rzecz narodu.
“Ja proch będę z panem gadał” ksiądz Piotr- W nagrodę za jego pokorę Bóg zesłał mu
przyszłą, profetyczną wizję Polski
„Nasz naród jak lawa
Z wierzchu zimna i twarda, sucha i plugawa
Lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi
Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi...".
- W słowach Wysockiego zawarta jest koncepcja polskiego narodu, społeczeństwa.
Według niego ludność Polski jest wyraźnie zróżnicowana., posiada odmienne
wartości, wyznaje różne światopoglądy. Dlatego charakteryzuje Polaków w dwojaki
sposób.
Zimna i twarda skorupa to ludzie, którzy nie są patriotami, zdrajcy współpracujący z
caratem. Robią to z wielu powodów, niektórym nie zależy na wolności kraju, inni
obawiają się represji i kar. Niektórzy doskonale odnaleźli się w nowej, zniewolonej
Polsce. Jako grupa ludzi przypominają zatem skorupę, brak w niej życia i emocji, jest
ona „zimna” i „plugawa”. Stanowi hańbę dla narodu, jest rysą na wizerunku Polaków.
Zupełnie inne wartości przyświecają patriotom, których utożsamiać można z
gorącym żarem. Chociaż nie są widoczni, chociaż pragną nie rzucać się w oczy i
działać w ukryciu, ich aktywność ma olbrzymie znaczenie dla przyszłości ojczyzny.
Są wierni krajowi, gotowi ponieść najsroższe wyrzeczenia, by zrzucić zaborcze
kajdany i ponownie cieszyć się wolnością

Porównanie Ksiądza Piotra i Konrada:

Konrad:

-buntuje się przeciwko bogu

-poczucie wyższości , siły

-kieruje się pychą

-porównuje się do Boga , chce tak jak on mieć władze nad ludźmi

-dumny
Ksiądz Piotr:

-posłuszny Bogu

-wie , że tylko Bóg jest wszechmocny

-ma świadomość tego , że w stosunku do Boga jest ‘prochem , niczem’

-leży krzyżem(tzn. jest wyrazem szczególnego uniżenia się wobec Boga)

POSTACIE
ŻEGOTA więzień, filomata, opowiadał bajkę o ziarnie (, scena I, klasztor ojców bazylianów
przemianowanym na więzienie, noc wigilijna 1823r
PELIKAN scena VIII, renegat(zdrajca narodu)współpracownik Nowosilcowa, bal u senatora
KMITOWA towarzyszka pani Rolinson, prosi senatora o ułaskawienie syna pani Rolinson, scena
VIII
JANCZEWSKI więzień wywożony na Sybir, scena I, Jan Sobolewski o nim opowiada, wykrzyknął
jeszcze polska nie zginęła, 10 letni chłopiec
PIOTR WIELKI car, założyciel Petersburga, Ustęp
BESTUŻEW scena VIII, wierszu do przyjaciół Moskali, jeden z dekabrystów, tych który zbuntowali
się przeciwko carowi
CICHOWSKI więzień, scena VII salon Warszawski, Adolf o nim opowiada
KONRAD więzień, scena I, II klasztor ojców bazylianów przemieniony na więzienie, wypowiedział
monolog (wielka improwizacja)
DOKTOR scena VIII, zabity piorunem, przepowiedział mu ks. Piotr śmierć, współpracownik
Nowosilcowa
OLESZKIEWICZ malarz, ustęp, przepowiedział, pielgrzym którego spotyka Konrad przepowiedział
mu to ks. Piotr,

MIEJSCA
PETERSBUG ustęp, zbudowany na delcie rzeki Newy, na terenach bagiennych , kopia innych miast,
europejskich (Wenecja Amsterdam ), opisany pomnik Piotra Wielkiego
CELA W KLASZTORZE OJCÓW BAZYLIANÓW scena I, noc Wigilijna 1823r., przemiana
Gustawa w Konrada, więźniowie
WILNO scena VIII, klasztor ojców bazylianów, siedziba senatora, ocena narodu rosyjskiego
WARSZAWA scena VII salon Warszawski, ocena narodu polskiego

POJĘCIA
Onirizm - konwencja literacka, polegająca na ukazaniu rzeczywistości na kształt snu,
marzenia sennego, czasem koszmaru.
Mesjanizm- pogląd religijno-społeczny, głoszący wiarę w nadejście Mesjasza, który
przywróci narodom wolność i zbawi ludzkość
~ Przykładem mesjanizmu w III cz. Dziadów jest Widzenie księdza Piotra, scena, w której
padają bardzo ważne słowa, określające istotę polskiego mesjanizmu: “Polska Chrystusem
narodów”.~
Czyli ukazanie losów narodu polskiego na wzór męki i śmierci Pana Jezusa scena V ks. Piotr
IMROWIZACJA-wypowiedź bez wcześniejszego przygotowania ~scena II~
MARTYNOLOGIA-cierpienia, prześladowania scena I
SYNKRETYZM połączenie elementów epiki, liryki i dramatu