III część „Dziadów” została napisana przez Adama Mickiewicza.

Autor w dramacie przedstawił

obraz społeczeństwa polskiego. Naród dzielimy na patriotów którzy chcą zawalczyć o swój kraj oraz
zdrajców którzy chcą podporządkować się carowi rosyjskiemu Nowosilcowi. Bohaterowie dramatu są
postaciami autentycznymi. Społeczeństwo polskie, poddane terrorowi przeżywało rodzinne i
narodowe tragedie o których dowiadujemy się z przeczytania sceny I, VII oraz VIII. Naród polski stara
się zawalczyć o swój kraj. W ten sposób powstał związek Filomatów i Filaretów. Polacy byli sądzeni
niesłusznie za zbrodnie których nie dokonali. Podczas prowadzonych śledztw nie załamał się żaden z
filomatów, nie potwierdzając zarzutów urzędników carskich oraz nie podając nazwisk kolegów.

Patrioci są ukazani w scenie I i VII. Do patriotów należą: Konrad, Żegota, ks. Piotr, Sobolewski,
Kapral i wielu innych. Opowiadają oni o niesłusznych aresztowaniach Polaków przez żandarmerię
rosyjską oraz jak są oni traktowani w więzieniu. Chcą oni zawalczyć o swój kraj. Poruszają oni historię
dziwnego samobójstwa Ciechowskiego. Który po kilku latach odnajduje w niewyjaśnionych
okolicznościach w więzieniu. Polacy są katowani przez Rosjan do czasu aż nie przyznają się do winy
bądź nie podadzą nazwisk innych sprawców. Są oni waleczni chcą uwolnić swój kraj od tyrani. Patrioci
którzy znajdują się w więzieniu rozmyślają o tym jaki dziś jest dzień, czy mamy noc czy dzień, nie
wiedzą o tym dlatego bo w swoich celach nie posiadają okien. Do jedzenia dostają słone śledzie i nie
mają możliwości popicia tego wodą. Sobolewski w scenie I opisuje jak żołnierze traktują Polaków.
Widział jak młodzież polska jechała na Syberie oraz jak 10 letnie dziecko prosiło policjanta o lżejsze
łańcuchy na to ten odpowiada mu, że łańcuch jest odpowiedni. Widział również Wasilewskiego który
po swoim przesłuchaniu nie dał rady o własnych siłach dojść do kibitki. Patrioci wspominają również
o Ksawerym który ze strachu przed aresztowaniem postanowił popełnić samobójstwo.

W III cz. „Dziadów” występują również zdrajcy narodu polskiego należą do nich : Doktor,
Pelikan oraz arystokracja polska. Są oni przedstawieni w scenie VII i VIII. Podporządkowali się oni
Nowosilcowi. Dzięki temu mogli oni prowadzić normalne życie nie martwiąc się o to, że za moment
do ich drzwi zapuka żandarmeria. Arystokracja zajmuje się błahymi sprawami. Rozmawia po
francusku o balu u senatora oraz o literaturze francuskiej. Ci bohaterowie nie interesują się losem
kraju. Są fałszywi, zakłamani, obłudni myślą wyłącznie o sobie. Doktor i Pelikan pomagają cesarzowi
w łapaniu Polaków, uważają, że dzięki temu wkradną się w łaskę Nowosilcowa. Zaproponowali mu
również, aby otworzyć okna w celi syna pani Rollison, dzięki czemu chłopak miał wyskoczyć przez
okno i popełnić samobójstwo. Kobieta na początku dała się nabrać na fałszywą grę Nowosilcowa, ale
odkryła jego złe zamiary. Wbiegła na bal cesarza i wykrzyczała mu kim dla niej jest.

W scenie VII Wysocki mówi „ … Nasz naród jak lawa, Z wierzchu zimna i twarda, sucha i
plugawa, Lecz wewnętrznego ognia sto lat nie wyziębi; Plwajmy na tę skorupę i zstąpmy do głębi ”.
Poeta tym cytatem chciał nam pokazać, że naród polski jest taki jak lawa. Zew. jego część jest zimna,
twarda, brzydka, opisuje tu zdrajców Polski, których nie obchodził los narodu i kraju. Dla pieniędzy,
zabawy i życia wolała przejść na stronę wroga. Natomiast wew. część lawy jest ognista, która przez
dłuższy czas będzie czekała do momentu, aż będzie mogła wypłynąć na wierzch. Mamy tutaj opis
patriotów, którzy nie przestaną nigdy walczyć o swój kraj. Będą zawzięci aż w końcu Polska uwolni się
od tyranii.