Mhykhaela Lai A.

Caparas
O2B

Pag-unlad ng Wikang Filipino

PANAHON NG KATUTUBO (800 B.C.-800A.D.)

● Indian-Indonesian
● Syllabic Writing o pagpapantig (Sanskrit, Alibata o Baybayin.)
○ Natuklasan ang espisimen sa isang banga na may nakaukit na mga sinaunang letra.

● Naibahagi ang mga salitang: dala, anak, asawa, diwa, biyaya, puri, masama, wika, aklat, galit,
sadya. Sandata, mutya, panday at salita.
● Mayroon lamang katinig: B,D,G,H,K,L,M,N,NG,P,S,T,W,Y

PANAHON NG TSINO
NEW STONE AGE -10th century-15th century (Tang, Yuan at Sung Dynasties)
● May layuning makipagkalakalan
● Naibahagi ang mga Tagalog na salita: Pancit, susi, pinggan, tsa, gusi (big jar), tinghoy (Oil Lamp),
Mangkok (Bowl)

PANAHON NG KASTILA (1565-1872)

● Ipinag-utos ng hari ng Espanya na turuan ng wikang Kastila ang mga katutubo.
● Hindi itinuro ng mga kastila ang kanilang wika, sa halip sila ang nag-aral ng wika ng mga
katutubo.
● Ginawang sapilitan ang pag-aaral. VERNAKULAR ang wikang ginamit.
● Wikang Kastila sa pamahalaan, Vernakular sa mga paaralan.
● Gayunpaman, nakabuti ang pasyang ito dahil nasimulan ang paglinang sa mga rehiyunal na
wika.
● Nalimot ng mga taong-bayan ang kanilang Paganismo, ngunit hindi ang kanilang katutubong
wika.
● Nakaambag ang mga Kastila sa Panitikan ng Pilipinas
1. Romanisasyon ng Alibata o Baybayin (Abecedario)
2. Pagkakasulat ng Aklat Gramatika ng iba't ibang wikain sa Pilipinas.
● Nagsulat ang mga prayle ng mga diksyunaryo, naging bihasa sila sa katutubong wika at ito'y
kanilang gamit sa pagtuturo ng kateksimo.
● Nagbukas sila ng mga paaralan sa layuning maituro ang relihiyon.

PANAHON NG PROPAGANDA AT HIMAGSIKAN (1872-1898)

● Panahon ng Kamulatan - namulat ang isipan at damdaming makabayan ng mga Pilipino.
● Pinangunahan ng pangkat ng mga Ilustrado: Rizal, Luna, del Pilar, Lopez Jaena atbp.
● Nakapag-aral sa ibang bansa - Espanya (Europa)
● Natuto ng ibang ideolohiya (Nasyonalismo at demokrasya)
● Naitatag ang KARTILYA NG KATIPUNAN (Emilio Jacinto) na nakasulat sa wikang TAGALOG.
● Maraming naisulat na akdang pampanitikan sa wikang Tagalog tulad ng tula, sanaysay, kuwento,
liham at talumpati upang magising ang mga Pilipino.
● November 1, 1897 - Sa pamamagitan ng Saligang Batas ng Biak-na-Bato- nakasaad na "Ang
Wikang Tagalog ang siyang magiging wikang opisyal ng mga Pilipino."
● Itinadhana sa Artikulo 123 na ang ituturo sa elementarya ay wastong pagbasa, pagsasalita at
pagsulat ng wikang opisyal na Tagalog at ang pangunahing simulain ng Ingles.
PANAHON NG AMERIKANO (1898-1990).
● Oryentasyon ng mga Amerikano sa Edukasyon - Pagpilit sa paggamit ng Ingles bilang midyum
ng pagtuturo.
● Malugod itong tinanggap ng mga katutubo dahil;
○ Mabuti ang pakikisama ng mga Amerikano
○ Uhaw ang mga Pilipino sa isang uri ng pag-aaral na liberal
● Mga Paksa sa Paaralan: Kulturang Amerikano, Literatura, Kasaysayan,
● Pulitika at Ekonomiya.
● Ipinagbawal ang pag-aaral sa anumang bagay sa Pilipino.
● Nagkaroon ng ALPHABET (A is for Apple kahit walang apple sa Pinas.) Lokal-baduy, Promdi /
Imported - With Class, Sosyal
● Pinaghalo ang wikang English at Tagalog (Enggalog o Taglish)
● •Nagkaroon ng Cebuano-English, Ilokano-English at Carabao-English.
PANAHON NG MALASARILING PAMAHALAAN 1935-1942 (Komonwelt)
● Ang misyon nina Quezon at Osmeña nagpahalaga sa importansya ng wikang pambansa.
● Layunin ng edukasyon- debelopment ng diwa ng pambansang pagkakaisa o nasyunalismo.
● Iminungkahi sa isinagawang deliberasyon ang mga sumusunod:
1. Ingles ang dapat maging wikang Opisyal.
2. Ingles at Español ang dapat maging wikang pambansa
3. Tagalog ang dapat maging wikang opisyal
4. Dapat magtatag ng Akademya ng Wikang Pambansa na ang pangunahing tungkulin ay ang
pag-aaral ng isang pambansang wika
5. Tagalog ang dapat maging pambansang wika
6. Vernakular ang pambansang wika
7. Magkaloob ng isang wikang pambansang wika na batay sa diyalektong Tagalog
● 1935-Saligang Batas ng 1935 (Art.Blg.XIV, s.3)- ang kongreso ay gagawa ng hakbang tungo sa
pagpapatibay at pagpapaunlad ng isang wikang pambansa na ibabatay sa mga umiiral na
katutubong wika sa kapuluan.
● Nob. 13, 1936 - Batas Komonwelt Blg. 184 - Itinatag ang surian ng Wikang Pambansa (SWP)-
Binigyan ng kapangyarihang gumawa ng mga pag-aaral sa lahat ng mga sinasalitang wika sa
Pilipinas at magrekomenda ng pinakamagaling na magiging batayan ng isang pambansang wika.
TAGALOG ang kanilang pinili…
PANAHON NG HAPON (1942-1945)
● Sa pamamagitan ng paaralan ay pinasimulan nila ang paglaganap ng ideolohiyang Hapones
● Ibig ng mga Hapones na malimutan ng mga Pilipino ang wikang Ingles
● Naging maunlad ang wikang pambansa, umunlad ang panitikang Pilipino.
● Inalis sa kurikulum ang wikang Ingles, sapilitang ipinalit ang Wikang Pambansa at Niponggo.
● Mga Paksa ng pagtuturo: Pamumuhay at kulturang Hapones, kasaysayan ng Silangang Asya,
mga awiting Pilipino at Hapones.
PANAHON NG BAGONG REPUBLIKA 1946-1972
● Hulyo 4, 1946-Batas Komonwelt Blg. 570-ang wikang pambansa ay isa nang Wikang Opisyal sa
Pilipinas.
● 1946-ang wikang pambansa ay tatawaging "WIKANG PAMBANSANG PILIPINO."
● 1951-Ang Wikang Pambansa ay tatawaging "WIKANG PILIPINO."
● Marso 26, 1954- Nilagdaan ni Pang. Ramon Magsaysay ang Proklamasyon Blg. 13, ang
PAGDIRIWANG NG LINGGO NG WIKA tuwing Marso 29-Abril 4.
PANAHON NG BAGONG LIPUNAN (1972-1985)
● 1973-Resolusyon Blg. 73-7- Patakarang Edukasyong Bilingguwal
 ● September 10, 1983-Ang Constitutional Commission ay inaprubahan na pormal na pagtibayin
ang FILIPINO bilang Wikang Pambansa.
Mga Gabay sa Ortograpiya ng Wikang Filipino

Kapag inugat natin ang salitang “ortograpiya,” malinaw na mula ito sa Espanyol na ortografía. Na mula
naman sa Latin na orthographia, na nabuo mula sa Griyego na orthós(“wasto”) + graphein (“magsulat,” o
“sumulat”). Ang orihinal at pangunahing trabaho ng ortograpiya ay ispeling o ang paghanap ng mga
simbolo na itinatapat sa mga tunog na ginagamit sa isang wika at ang pagbuo ng mga tuntunin kung
paano gagamitin ang mgaito sa pagsulat. Sa ating panahon, nangangahulugan na ito ng isang sistemang
estandardisado para gamitin ang isang sistema ng pagsulat o para isalin sa paraang pasulát ang isang
wika.

Baybayin
● Sariling alpabeto ng Pilipinas
● 14 na katinig at 3 na patinig
● Pinalitan ng alpabeto ng romano (spanish period)
1st Ortograpiya
● Wikang pambansa bantay sa Tagalog
● Lopez K. Santos
○ Abakada (15 katinig at 5 patinig)
2nd Ortograpiya
● Ortograpiyang Pilipino bilang pinamayamang alpabeto
● 31 na letra, dagdag ang degrapo ng kastila
3rd Ortograpiya
● Filipino bilang wikang pambansa
● Makabagong alpabeto (28 na letra)
4th Ortograpiya
● Rebisyon ng alpabetong Filipino

MGA GRAFEMA
Pangunahing tungkulin ng ortograpiya ang paglalapat ng grapema sa pahayag na pasalita at
bigkas.Tinatawag na graféma ang isang set o pangkat ng mga bahagi sa isang sistema ng pagsulat. Ang
mga grapema sa praktika ng ortograpiyang Filipino ay binubuo ng tinatawag na mga titik at mga di-titik.

1. Titik. Ang títik o létra ay sagisag sa isang tunog sa pagsasalita. Binubuo ito ng mga patínig o
bokablo(vocablo) at ng mga katínig o konsonante (consonante). Ang serye ng mga titik o letra ay
tinatawag naalpabéto. Ang alpabetong Filipino ay binubuo ng dalawampu’t walong (28) titik at
kumakatawan ang bawat isa sa isang tunog. Binibigkas o binabása ang mga titik sa tunog-Ingles maliban
sa Ñ.
2. Di-titik. Binubuo ang di-titik ng mga tuldik at mga bantas. Ang tuldik o asento ay gabay sa paraan ng
pagbigkas ng mga salita. Sa lingguwistika, itinuturing ang tuldik na simbolo para sa impit na tunog o kayâ
sa diin o habà ng pagbigkas. Sa abakadang Tagalog, tatlo ang pinalaganap nang tuldik:
(a) ang tuldik na pahilis (´) na sumisimbolo sa diin at/o habà,
(b) ang tuldik na paiwa (`), at
(c) ang tuldik na pakupya (^) na sumisimbolo sa impit na tunog.
Kamakailan, idinagdag ang ikaapat, ang tuldik na patuldok, kahawig ng umlaut at diaeresis ( ¨ ) upang
kumatawan sa tunog na tinatawag na “schwa” sa lingguwistika.

Ang bantas ay kumakatawan sa mga patlang at himig ng pagsasalita sa pagitan ng mga titik at pantig, sa
pagitan ng mga salita at mga parirala, at sa pagitan ng mga pangungusap. Binubuo ito ng kuwit (,), tuldok
(.), pananong (?), padamdam (!), tuldok-kuwit (;), kudlit (‘), at gitling (-).

Mga Tuntunin sa Pagbabaybay

Pagbigkas na Pagbaybay ang pabigkas o pasalitang pagbaybay sa Filipino ay patitik at hindi

papantig.

Halimbawa: Edsa / i-di-es-ey /

Pasulat na Pagbaybay - kung ano ang bigkas ay siyang sulat at kung ano ang sulat ay siyang
basa.

Halimbawa: fondo (pondo)

Panumbas sa mga Hiram na Salita

● Pantanging ngalan
○ Halimbawa : NAIA lines

● Salitang katutubo mula sa ibang wika sa Pilipinas

○ Halimbawa : Utol ( ang ibig sabihin ay Kapatid)
● Salitang hindi konsistent ang ispeling o malayo ang ispeling sa pagbigkas na kapag
binaybay ang orihinal na ispeling nito.
○ Halimbawa : School (iskol)

● Lubhang di konsitent
○ Halimbawa: Bouquet = bouquet

● Salitang pang-agham at teknikal

○ Halimbawa : O (oxygen)

● Simbolong pang-agham
○ Halimbawa: Lb (pound)