o Orzekają w sprawach, które ze względu na swój charakter wykraczają poza

granice jednego stanu. W praktyce zakres działalności sądów stanowych i

federalnych często na siebie nachodzi (concurrent jurisdiction)
▪ Forum shopping – powód kieruje sprawę tam, gdzie ma większą szansę
na wygraną
o Pełnią rolę:
▪ Kreacyjną
▪ Interpretacyjną
▪ Projektodawczą (sądy powszechne badają akty)
o 3 szczeble sądownictwa federalnego
▪ Sądy dystryktowe
▪ Sądy apelacyjne
▪ Sąd Najwyższy
USTRÓJ REPUBLIKI WŁOSKIEJ

• Podstawowe informacje:
o Republika parlamentarna
o Państwo unitarne, ale bardzo zdecentralizowane
o System parlamentarno-gabinetowy
o 1946r. – ogólnokrajowe referendum czy Włosi chcą być republika, czy
powrócić do monarchii – wybrali republikę
o 1947r. – wejście w życie konstytucji obowiązującej do dzisiaj z małą zmianą
dotycząca ordynacji wyborczej
• System partyjny
o System wielopartyjny (rozbicia partyjnego)
▪ Podziały ideologiczne
▪ Wiele partii, polaryzacja poglądów nie występuje, więc małe partie mają
szanse dostać się do parlamentu (próg wyborczy 4%)
▪ Przez ostatnie 10-lecia wybijały się na prowadzenie populistyczna Forza
Italia Silvio Berlusconiego i chadecja
o Częste kryzysy rządowe
▪ Koalicje i rządy często się rozpadają
• Parlament
o dwuizbowy (bikameralny)
o 2018r. – zmiana ordynacji wyborczej na mieszaną w obu izbach
o Izba Deputowanych (izba niższa)
▪ Wybory powszechne, równe, bezpośrednie, tajne i mieszane
▪ Składa się z 630 członków
• Ta liczba nie jest stała
▪ Kadencja: 5 lat
 ▪ Czynne prawo wyborcze: 18 lat
▪ Bierne prawo wyborcze: 25 lat
o Senat (izba wyższa)
▪ Składa się z 315 członków wybieranych + kilku dodatkowych
• Ta liczba nie jest stała
• Senatorowie z wyborów (315 osób)
• Byli Prezydenci Republiki
• Ci, którzy rozsławili ojczyznę swoją działalnością (5 osób po
każdych wyborach)
▪ Kadencja: 5 lat
▪ Czynne prawo wyborcze: 25 lat
▪ Bierne prawo wyborcze: 40 lat
• Inicjatywa ustawodawcza i obrady
o Około 80% projektów zatwierdzanych jest na posiedzeniach komisji
o Na inicjatywę ustawodawczą muszą zgodzić się obie izby – z komisji ustawa
idzie do nich naraz
o Gdy izby nie mogą się dogadać, tworzy się wspólną komisję mediacyjną,
dopóki któraś z izb nie zostanie przekonana; jeśli się nie uda – nie ma ustawy
• Rada Ministrów
o Organ wykonawczy
o Zwycięska partia proponuje premiera, który dobiera sobie
współpracowników, a Prezydent zatwierdza rząd (wręcza teki)
▪ Premier jest wybierany przez prezydenta, gdy 2 partie miały
porównywalny wynik – np. 14% i 15%
o Rząd musi uzyskać wotum zaufania od obu izb (różnica – w Polsce tylko od
Sejmu)
o Rząd ponosi odpowiedzialność przed dwoma izbami parlamentu
o Rząd bardzo często dostaje wotum nieufności, którego także udzielają obie
izby
• Prezydent Republiki
o Niska pozycja, głównie reprezentatywna
o Posiada kompetencje typowe dla prezydenta w systemie parlamentarnym – jego
przykładowe prerogatywy:
▪ Prawo łaski
▪ Nadawanie obywatelstwa
▪ Ratyfikowanie ustaw międzynarodowych
▪ Mianowanie sędziów
o Jego rola rośnie, gdy 2 partie miały po wyborach podobny wynik – wtedy to on
wybiera premiera
o W razie przeszkody w sprawowaniu urzędu jego rolę przejmuje
Przewodniczący Senatu
• Wybory prezydenckie
o Wybory pośrednie
 o Wybierany przez kolegium Wielkich Elektorów
▪ Wspólne posiedzenie obu izb parlamentu i delegatów Rad Regionalnych
▪ Około 1000 osób
o Kadencja: 7 lat
▪ Ponownie może być wybrany tylko raz
USTRÓJ KONFEDERACJI SZWAJCARSKIEJ

• Podstawowe informacje
o Jedno z niewielu państw, w których obowiązuje demokracja bezpośrednia
o Od kongresu wiedeńskiego (1815) jest państwem neutralnym. Do ONZ
przystąpiła dopiero w 2002r. po przegłosowaniu tej decyzji w referendum
o Powierzchnia kraju: 41 285 km2
o Ludność 7,2 mln; 174 osoby/km2
o Języki urzędowe – niemiecki, francuski, włoski, retoromański
o Stolica: Berno
o Szwajcaria jest republiką związkową (federacją), podzieloną na 26 kantonów
(podstawowych terytorialnych jednostek administracyjnych), mających znaczny
stopień niezależności, własne konstytucje, władze ustawodawcze i wykonawcze
o Na szeroką skalę wykorzystywana jest instytucja referendum (demokracja
bezpośrednia)
o Obywatele mają potrójne obywatelstwo: gminy, kantonu i związku
• Podział władz
o Władza ustawodawcza – Zgromadzenie Federalne
o Władza wykonawcza – Rada Federalna, której przewodniczy Prezydent
o Władza sądownicza – Trybunał Federalny
o Konstytucja szwajcarska posiada przepisy o trójpodziale władzy. Nie ma jednak
tam zagwarantowanej ich równowagi. Istnieje jednolitość władzy w związku z
przewagą parlamentu nad innymi władzami
• Zgromadzenie Federalne (Związkowe) czyli parlament
o Jest najwyższą władzą rządzącą
o Nie ma żadnych ograniczeń, nie można rozwiązać go przed upływem kadencji
o Wybiera członków Rady Federalnej i Trybunału Federalnego
o Ponieważ Rada Federalna (rząd) jest tylko komitetem wykonawczym
parlamentu, to ustrój Szwajcarii jest jedynym zwanym parlamentarno-
komitetowym
• Skład Zgromadzenia Federalnego
o Izba Niższa – Rada Narodu
▪ 200 członków noszących miano „deputowanych Narodu” wybieranych
w wyborach bezpośrednich i proporcjonalnych na 4-letnią kadencję
o Izba Wyższa – Rada Kantonów
▪ Reprezentacja kantonów
▪ 46 "deputowanych kantonów"
▪ 6 spośród 26 kantonów (dawne "półkantony") wybiera po jednym tylko
reprezentancie, a pozostałych 20 – po 2