Đại học Sư phạm Tp.

HCM
Khoa Vật lý

CHƯƠNG 8. CẢM ỨNG ĐIỆN TỪ

GIẢNG VIÊN: ThS. Trương Đặng Hoài Thu

1. Định luật Faraday
2. EMF do chuyển động
3. Điện trường cảm ứng
4. Máy phát điện
5. Dòng điện Eddy
1. ĐỊNH LUẬT FARADAY
Thí nghiệm Faraday cho thấy dường như
cuộn dây đang được kết nối với 1 suất điện
động khi có chuyển động tương đối giữa
nam châm và dây.
Thực tế cho thấy suất điện động này tỷ lệ
thuận với tốc độ biến thiên của từ trường

2
1. ĐỊNH LUẬT FARADAY
Từ thông
Từ thông được định nghĩa bởi công thức

Trong trường hợp từ trường không đều

Suất điện động cảm ứng được cho bởi công thức

Thay đổi độ lớn từ

trường

3
1. ĐỊNH LUẬT FARADAY
Từ thông
Từ thông được định nghĩa bởi công thức

Trong trường hợp từ trường không đều

Suất điện động cảm ứng được cho bởi công thức

Thay đổi diện tích

vòng dây

4
1. ĐỊNH LUẬT FARADAY
Từ thông
Từ thông được định nghĩa bởi công thức

Trong trường hợp từ trường không đều

Suất điện động cảm ứng được cho bởi công thức

Thay đổi góc hợp bởi

vòng dây và từ trường

5
1. ĐỊNH LUẬT FARADAY
Định luật Lenz
Dòng điện cảm ứng có chiều sao cho từ trường do nó sinh ra có tác dụng
chống lại sự biến thiên của từ trường tạo ra nó
1. Quy định chiều dương của mặt phẳng vòng dây
2. Giả sử từ trường đều, tính 𝚽𝐁 = 𝐁. 𝐀
3. Xác định đạo hàm của từ thông theo thời gian

4. Xác định chiều dòng điện cảm ứng bằng quy tắc nắm tay phải

6
1. ĐỊNH LUẬT FARADAY
Định luật Lenz
Dòng điện cảm ứng có chiều sao cho từ trường do nó sinh ra có tác dụng
chống lại sự biến thiên của từ trường tạo ra nó
1. Quy định chiều dương của mặt phẳng vòng dây
2. Giả sử từ trường đều, tính 𝚽𝐁 = 𝐁. 𝐀
3. Xác định đạo hàm của từ thông theo thời gian

4. Xác định chiều dòng điện cảm ứng bằng quy tắc nắm tay phải

Phân tích chiều dòng điện

cảm ứng trong suốt quá trình
rơi của nam châm
7
2. EMF DO CHUYỂN ĐỘNG

Xét dây dẫn có chiều dài ℓ chuyển động với vận tốc
v trong từ trường vuông góc. Điện tích q sẽ chịu
một lực từ

Ngoài ra q còn chịu tác dụng của một lực điện

Ở trạng thái cân bằng

Đối với một vòng dây dẫn kín

8
2. EMF DO CHUYỂN ĐỘNG

Thanh chuyển động từ trái qua phải với tốc độ

không đổi. Từ thông qua khung dây

Lực từ tác dụng lên thanh

Do thanh chuyển động thẳng đều nên

Công suất tỏa nhiệt

2. EMF DO CHUYỂN ĐỘNG

Nếu tại thời điểm t = 0, thanh có vận tốc 𝒗𝟎 và

không còn ngoại lực tác dụng, chỉ còn lực từ

10
3. ĐIỆN TRƯỜNG CẢM ỨNG
Thông thường ta có
Điện trường bình thường là trường thế, do đó
Khi từ thông biến thiên thì suất hiện một suất điện động cảm ứng, tương ứng
với một loại điện trường khác không phải là trường thế

Xét

Mà

11
4. MÁY PHÁT ĐIỆN

Từ thông qua khung dây

Suất điện động cảm ứng

Dòng điện xoay chiều

12

Công suất điện

4. MÁY PHÁT ĐIỆN

Moment lực tác dụng lên khung dây

Công suất cần thiết để làm xoay khung

Moment lưỡng cực từ

13
5. DÒNG ĐIỆN EDDY
Nếu thay khung dây bằng một một vật dẫn có
dạng khối dịch chuyển qua vùng từ trường thay
đổi thì trong vật dẫn xuất hiện dòng cảm ứng.
Đó chính là dòng điện Eddy

Công suất tỏa nhiệt

Dòng điện Eddy tạo ra một từ

trường chống lại sự biến thiên từ
thông. Do đó gây khó khăn trong
việc dịch chuyển vật dẫn

14